২১. একৰীসতিমৰগ্গো
(২০০) ১. সাসনকথা
৮৭৮. সাসনং নৰং কতন্তি? আমন্তা। সতিপট্ঠানা নৰং কতাতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… সাসনং নৰং কতন্তি? আমন্তা। সম্মপ্পধানা…পে॰… ইদ্ধিপাদা…পে॰… ইন্দ্রিযা…পে॰… বলা…পে॰… বোজ্ঝঙ্গা নৰং কতাতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… পুব্বে অকুসলং পচ্ছা কুসলং কতন্তি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… পুব্বে সাসৰং…পে॰… সংযোজনিযং গন্থনিযং ওঘনিযং যোগনিযং নীৰরণিযং পরামট্ঠং উপাদানিযং…পে॰… সংকিলেসিকং পচ্ছা অসংকিলেসিকং কতন্তি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰…।
অত্থি কোচি তথাগতস্স সাসনং নৰং করোতীতি? আমন্তা। অত্থি কোচি সতিপট্ঠানে নৰং করোতীতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… অত্থি কোচি সম্মপ্পধানে…পে॰… ইদ্ধিপাদে…পে॰… ইন্দ্রিযে…পে॰… বলে…পে॰… বোজ্ঝঙ্গে নৰং করোতীতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… অত্থি কোচি পুব্বে অকুসলং পচ্ছা কুসলং করোতীতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… অত্থি কোচি পুব্বে সাসৰং…পে॰… সংকিলেসিকং পচ্ছা অসংকিলেসিযং করোতীতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰…।
লব্ভা তথাগতস্স সাসনং পুন নৰং কাতুন্তি? আমন্তা। লব্ভা সতিপট্ঠানা পুন নৰং কাতুন্তি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… লব্ভা সম্মপ্পধানা…পে॰… ইদ্ধিপাদা…পে॰… ইন্দ্রিযা…পে॰… বলা…পে॰… বোজ্ঝঙ্গা পুন নৰং কাতুন্তি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… লব্ভা পুব্বে অকুসলং পচ্ছা কুসলং কাতুন্তি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… লব্ভা পুব্বে সাসৰং…পে॰… সংকিলেসিযং পচ্ছা অসংকিলেসিযং কাতুন্তি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰…।
সাসনকথা নিট্ঠিতা।
২১. একৰীসতিমৰগ্গো
(২০১) ২. অৰিৰিত্তকথা
৮৭৯. পুথুজ্জনো তেধাতুকেহি ধম্মেহি অৰিৰিত্তোতি? আমন্তা। পুথুজ্জনো তেধাতুকেহি ফস্সেহি…পে॰… তেধাতুকাহি ৰেদনাহি… সঞ্ঞাহি … চেতনাহি… চিত্তেহি… সদ্ধাহি… ৰীরিযেহি… সতীহি… সমাধীহি…পে॰… তেধাতুকাহি পঞ্ঞাহি অৰিৰিত্তোতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰…।
পুথুজ্জনো তেধাতুকেহি কম্মেহি অৰিৰিত্তোতি? আমন্তা। যস্মিং খণে পুথুজ্জনো চীৰরং দেতি, তস্মিং খণে পঠমং ঝানং উপসম্পজ্জ ৰিহরতি…পে॰… আকাসানঞ্চাযতনং উপসম্পজ্জ ৰিহরতীতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… যস্মিং খণে পুথুজ্জনো পিণ্ডপাতং দেতি…পে॰… সেনাসনং দেতি…পে॰… গিলানপচ্চযভেসজ্জপরিক্খারং দেতি, তস্মিং খণে চতুত্থং ঝানং উপসম্পজ্জ ৰিহরতি… নেৰসঞ্ঞানাসঞ্ঞাযতনং উপসম্পজ্জ ৰিহরতীতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰…।
৮৮০. ন ৰত্তব্বং – ‘‘পুথুজ্জনো তেধাতুকেহি কম্মেহি অৰিৰিত্তো’’তি? আমন্তা । পুথুজ্জনস্স রূপধাতুঅরূপধাতূপগং কম্মং পরিঞ্ঞাতন্তি? ন হেৰং ৰত্তব্বে। তেন হি পুথুজ্জনো তেধাতুকেহি কম্মেহি অৰিৰিত্তোতি…পে॰…।
অৰিৰিত্তকথা নিট্ঠিতা।
২১. একৰীসতিমৰগ্গো
(২০২) ৩. সংযোজনকথা
৮৮১. অত্থি কিঞ্চি সংযোজনং অপ্পহায অরহত্তপ্পত্তীতি? আমন্তা। অত্থি কিঞ্চি সক্কাযদিট্ঠিং অপ্পহায…পে॰… ৰিচিকিচ্ছং অপ্পহায…পে॰… সীলব্বতপরামাসং অপ্পহায… রাগং অপ্পহায… দোসং অপ্পহায… মোহং অপ্পহায… অনোত্তপ্পং অপ্পহায অরহত্তপ্পত্তীতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰…।
অত্থি কিঞ্চি সংযোজনং অপ্পহায অরহত্তপ্পত্তীতি? আমন্তা। অরহা সরাগো সদোসো সমোহো সমানো সমক্খো সপল়াসো সউপাযাসো সকিলেসোতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… ননু অরহা নিরাগো নিদ্দোসো নিম্মোহো নিম্মানো নিম্মক্খো নিপ্পল়াসো নিরুপাযাসো নিক্কিলেসোতি? আমন্তা। হঞ্চি অরহা নিরাগো…পে॰… নিক্কিলেসো, নো চ ৰত রে ৰত্তব্বে – ‘‘অত্থি কিঞ্চি সংযোজনং অপ্পহায অরহত্তপ্পত্তী’’তি।
৮৮২. ন ৰত্তব্বং – ‘‘অত্থি কিঞ্চি সংযোজনং অপ্পহায অরহত্তপ্পত্তী’’তি ? আমন্তা। অরহা সব্বং বুদ্ধৰিসযং জানাতীতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে। তেন হি অত্থি কিঞ্চি সংযোজনং অপ্পহায অরহত্তপ্পত্তীতি।
সংযোজনকথা নিট্ঠিতা।
২১. একৰীসতিমৰগ্গো
(২০৩) ৪. ইদ্ধিকথা
৮৮৩. অত্থি অধিপ্পাযইদ্ধি বুদ্ধানং ৰা সাৰকানং ৰাতি? আমন্তা। ‘‘নিচ্চপণ্ণা রুক্খা হোন্তূ’’তি – অত্থি অধিপ্পাযইদ্ধি বুদ্ধানং ৰা সাৰকানং ৰাতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… নিচ্চপুপ্ফা রুক্খা হোন্তু…পে॰… নিচ্চফলিকা রুক্খা হোন্তু… নিচ্চং জুণ্হং হোতু… নিচ্চং খেমং হোতু… নিচ্চং সুভিক্খং হোতু… ‘‘নিচ্চং সুৰত্থি সুৰুট্ঠিকং (স্যা॰) হোতূ’’তি – অত্থি অধিপ্পাযইদ্ধি বুদ্ধানং ৰা সাৰকানং ৰাতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰…।
অত্থি অধিপ্পাযইদ্ধি বুদ্ধানং ৰা সাৰকানং ৰাতি? আমন্তা । ‘‘উপ্পন্নো ফস্সো মা নিরুজ্ঝী’’তি – অত্থি অধিপ্পাযইদ্ধি বুদ্ধানং ৰা সাৰকানং ৰাতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰…।
উপ্পন্না ৰেদনা…পে॰… সঞ্ঞা… চেতনা… চিত্তং… সদ্ধা… ৰীরিযং… সতি… সমাধি…পে॰… পঞ্ঞা মা নিরুজ্ঝীতি – অত্থি অধিপ্পাযইদ্ধি বুদ্ধানং ৰা সাৰকানং ৰাতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰…।
অত্থি অধিপ্পাযইদ্ধি বুদ্ধানং ৰা সাৰকানং ৰাতি? আমন্তা। ‘‘রূপং নিচ্চং হোতূ’’তি – অত্থি অধিপ্পাযইদ্ধি… ৰেদনা…পে॰… সঞ্ঞা…পে॰… সঙ্খারা…পে॰… ‘‘ৰিঞ্ঞাণং নিচ্চং হোতূ’’তি – অত্থি অধিপ্পাযইদ্ধি বুদ্ধানং ৰা সাৰকানং ৰাতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰…।
অত্থি অধিপ্পাযইদ্ধি বুদ্ধানং ৰা সাৰকানং ৰাতি? আমন্তা। ‘‘জাতিধম্মা সত্তা মা জাযিংসূ’’তি অত্থি…পে॰… ‘‘জরাধম্মা সত্তা মা জীরিংসূ’’তি…পে॰… ‘‘ব্যাধিধম্মা সত্তা মা ব্যাধিযিংসূ’’তি…পে॰… ‘‘মরণধম্মা সত্তা মা মীযিংসূ’’তি – অত্থি অধিপ্পাযইদ্ধি বুদ্ধানং ৰা সাৰকানং ৰাতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰…।
৮৮৪. ন ৰত্তব্বং – ‘‘অত্থি অধিপ্পাযইদ্ধি বুদ্ধানং ৰা সাৰকানং ৰা’’তি? আমন্তা । ননু আযস্মা পিলিন্দৰচ্ছো রঞ্ঞো মাগধস্স সেনিযস্স বিম্বিসারস্স পাসাদং ‘‘সুৰণ্ণ’’ন্ত্ৰেৰ অধিমুচ্চি, সুৰণ্ণো চ পন আসীতি পারা॰ ৬২১; মহাৰ॰ ২৭১? আমন্তা। হঞ্চি আযস্মা পিলিন্দৰচ্ছো রঞ্ঞো মাগধস্স সেনিযস্স বিম্বিসারস্স পাসাদং সুৰণ্ণন্ত্ৰেৰ অধিমুচ্চি, সুৰণ্ণো চ পন আসি, তেন ৰত রে ৰত্তব্বে – ‘‘অত্থি অধিপ্পাযইদ্ধি বুদ্ধানং ৰা সাৰকানং ৰা’’তি।
ইদ্ধিকথা নিট্ঠিতা।
২১. একৰীসতিমৰগ্গো
(২০৪) ৫. বুদ্ধকথা
৮৮৫. অত্থি বুদ্ধানং বুদ্ধেহি হীনাতিরেকতাতি? আমন্তা। সতিপট্ঠানতোতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে …পে॰… সম্মপ্পধানতো…পে॰… ইদ্ধিপাদতো… ইন্দ্রিযতো… বলতো… বোজ্ঝঙ্গতো… ৰসিভাৰতো…পে॰… সব্বঞ্ঞুতঞাণদস্সনতোতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰…।
বুদ্ধকথা নিট্ঠিতা।
২১. একৰীসতিমৰগ্গো
(২০৫) ৬. সব্বদিসাকথা
৮৮৬. সব্বা দিসা বুদ্ধা তিট্ঠন্তীতি? আমন্তা। পুরত্থিমায দিসায বুদ্ধো তিট্ঠতীতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… পুরত্থিমায দিসায বুদ্ধো তিট্ঠতীতি? আমন্তা। কিন্নামো সো ভগৰা, কিংজচ্চো, কিংগোত্তো, কিন্নামা তস্স ভগৰতো মাতাপিতরো, কিন্নামং তস্স ভগৰতো সাৰকযুগং, কোনামো তস্স ভগৰতো উপট্ঠাকো, কীদিসং চীৰরং ধারেতি, কীদিসং পত্তং ধারেতি, কতরস্মিং গামে ৰা নিগমে ৰা নগরে ৰা রট্ঠে ৰা জনপদে ৰাতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰…।
দক্খিণায দিসায…পে॰… পচ্ছিমায দিসায…পে॰… উত্তরায দিসায…পে॰… হেট্ঠিমায দিসায বুদ্ধো তিট্ঠতীতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… হেট্ঠিমায দিসায বুদ্ধো তিট্ঠতীতি? আমন্তা। কিন্নামো সো ভগৰা…পে॰… জনপদে ৰাতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰…।
উপরিমায দিসায বুদ্ধো তিট্ঠতীতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰…। উপরিমায দিসায বুদ্ধো তিট্ঠতীতি? আমন্তা। চাতুমহারাজিকে তিট্ঠতি…পে॰… তাৰতিংসে তিট্ঠতি…পে॰… যামে তিট্ঠতি…পে॰… তুসিতে তিট্ঠতি…পে॰… নিম্মানরতিযা তিট্ঠতি…পে॰… পরনিম্মিতৰসৰত্তিযা তিট্ঠতি…পে॰… ব্রহ্মলোকে তিট্ঠতীতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰…।
সব্বদিসাকথা নিট্ঠিতা।
২১. একৰীসতিমৰগ্গো
(২০৬) ৭. ধম্মকথা
৮৮৭. সব্বে ধম্মা নিযতাতি? আমন্তা। মিচ্ছত্তনিযতাতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… সম্মত্তনিযতাতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… নত্থি অনিযতো রাসীতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… ননু অত্থি অনিযতো রাসীতি? আমন্তা । হঞ্চি অত্থি অনিযতো রাসি, নো চ ৰত রে ৰত্তব্বে – ‘‘সব্বে ধম্মা নিযতা’’তি।
সব্বে ধম্মা নিযতাতি? আমন্তা। ননু তযো রাসী ৰুত্তা ভগৰতা – মিচ্ছত্তনিযতো রাসি, সম্মত্তনিযতো রাসি, অনিযতো রাসীতি ধ॰ স॰ তিকমাতিকা ১৫? আমন্তা। হঞ্চি তযো রাসী ৰুত্তা ভগৰতা – মিচ্ছত্তনিযতো রাসি, সম্মত্তনিযতো রাসি, অনিযতো রাসি, নো চ ৰত রে ৰত্তব্বে – ‘‘সব্বে ধম্মা নিযতা’’তি।
রূপং রূপট্ঠেন নিযতন্তি? আমন্তা। মিচ্ছত্তনিযতন্তি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… সম্মত্তনিযতন্তি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… ৰেদনা…পে॰… সঞ্ঞা…পে॰… সঙ্খারা…পে॰… ৰিঞ্ঞাণং ৰিঞ্ঞাণট্ঠেন নিযতন্তি? আমন্তা। মিচ্ছত্তনিযতন্তি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… সম্মত্তনিযতন্তি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰…।
৮৮৮. ন ৰত্তব্বং – রূপং রূপট্ঠেন নিযতং…পে॰… ৰেদনা…পে॰… সঞ্ঞা…পে॰… সঙ্খারা…পে॰… ৰিঞ্ঞাণং ৰিঞ্ঞাণট্ঠেন নিযতন্তি? আমন্তা। রূপং ৰেদনা হোতি…পে॰… সঞ্ঞা হোতি… সঙ্খারা হোন্তি… ৰিঞ্ঞাণং হোতি… ৰেদনা…পে॰… সঞ্ঞা…পে॰… সঙ্খারা…পে॰… ৰিঞ্ঞাণং রূপং হোতি…পে॰… ৰেদনা হোতি… সঞ্ঞা হোতি… সঙ্খারা হোন্তীতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে। তেন হি রূপং রূপট্ঠেন নিযতং, ৰেদনা…পে॰… সঞ্ঞা…পে॰… সঙ্খারা…পে॰… ৰিঞ্ঞাণং ৰিঞ্ঞাণট্ঠেন নিযতন্তি।
ধম্মকথা নিট্ঠিতা।
২১. একৰীসতিমৰগ্গো
(২০৭) ৮. কম্মকথা
৮৮৯. সব্বে কম্মা নিযতাতি? আমন্তা। মিচ্ছত্তনিযতাতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… সম্মত্তনিযতাতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… নত্থি অনিযতো রাসীতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… ননু অত্থি অনিযতো রাসীতি? আমন্তা। হঞ্চি অত্থি অনিযতো রাসি, নো চ ৰত রে ৰত্তব্বে – ‘‘সব্বে কম্মা নিযতা’’তি।
সব্বে কম্মা নিযতাতি? আমন্তা। ননু তযো রাসী ৰুত্তা ভগৰতা – মিচ্ছত্তনিযতো রাসি, সম্মত্তনিযতো রাসি, অনিযতো রাসীতি? আমন্তা। হঞ্চি তযো রাসী ৰুত্তা ভগৰতা – মিচ্ছত্তনিযতো রাসি, সম্মত্তনিযতো রাসি, অনিযতো রাসি, নো চ ৰত রে ৰত্তব্বে – ‘‘সব্বে কম্মা নিযতা’’তি।
৮৯০. দিট্ঠধম্মৰেদনীযং কম্মং দিট্ঠধম্মৰেদনীযট্ঠেন নিযতন্তি? আমন্তা। মিচ্ছত্তনিযতন্তি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… সম্মত্তনিযতন্তি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰…। উপপজ্জৰেদনীযং কম্মং…পে॰… অপরাপরিযৰেদনীযং কম্মং অপরাপরিযৰেদনীযট্ঠেন নিযতন্তি? আমন্তা। মিচ্ছত্তনিযতন্তি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰… সম্মত্তনিযতন্তি? ন হেৰং ৰত্তব্বে…পে॰…।
৮৯১. ন ৰত্তব্বং – দিট্ঠধম্মৰেদনীযং কম্মং দিট্ঠধম্মৰেদনীযট্ঠেন নিযতং, উপপজ্জৰেদনীযং কম্মং…পে॰… অপরাপরিযৰেদনীযং কম্মং অপরাপরিযৰেদনীযট্ঠেন নিযতন্তি? আমন্তা। দিট্ঠধম্মৰেদনীযং কম্মং উপপজ্জৰেদনীযং হোতি, অপরাপরিযৰেদনীযং হোতি…পে॰… উপপজ্জৰেদনীযং কম্মং দিট্ঠধম্মৰেদনীযং হোতি, অপরাপরিযৰেদনীযং হোতি…পে॰… অপরাপরিযৰেদনীযং কম্মং দিট্ঠধম্মৰেদনীযং হোতি, উপপজ্জৰেদনীযং হোতীতি? ন হেৰং ৰত্তব্বে । তেন হি দিট্ঠধম্মৰেদনীযং কম্মং দিট্ঠধম্মৰেদনীযট্ঠেন নিযতং, উপপজ্জৰেদনীযং কম্মং…পে॰… অপরাপরিযৰেদনীযং কম্মং অপরাপরিযৰেদনীযট্ঠেন নিযতন্তি।
কম্মকথা নিট্ঠিতা।
একৰীসতিমৰগ্গো।
তস্সুদ্দানং –
সাসনং নৰং কতং অত্থি কোচি তথাগতস্স সাসনং নৰং করোতি লব্ভা তথাগতস্স সাসনং পুন নৰং কাতুং, পুথুজ্জনো তেধাতুকেহি ধম্মেহি অৰিৰিত্তো, অত্থি কিঞ্চি সংযোজনং অপ্পহায অরহত্তপ্পত্তি, অত্থি অধিপ্পাযিদ্ধি বুদ্ধানং ৰা সাৰকানং ৰা, অত্থি বুদ্ধানং বুদ্ধেহি হীনাতিরেকতা, সব্বা দিসা বুদ্ধা তিট্ঠন্তি, সব্বে ধম্মা নিযতা, সব্বে কম্মা নিযতাতি।