৮. মহাসীহনাদসুত্তং
অচেলকস্সপৰত্থু
৩৮১. এৰং মে সুতং – একং সমযং ভগৰা উরুঞ্ঞাযং উজুঞ্ঞাযং (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰) ৰিহরতি কণ্ণকত্থলে মিগদাযে। অথ খো অচেলো কস্সপো যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰতা সদ্ধিং সম্মোদি। সম্মোদনীযং কথং সারণীযং ৰীতিসারেত্ৰা একমন্তং অট্ঠাসি। একমন্তং ঠিতো খো অচেলো কস্সপো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘সুতং মেতং, ভো গোতম – ‘সমণো গোতমো সব্বং তপং গরহতি, সব্বং তপস্সিং লূখাজীৰিং একংসেন উপক্কোসতি উপৰদতী’তি। যে তে, ভো গোতম, এৰমাহংসু – ‘সমণো গোতমো সব্বং তপং গরহতি, সব্বং তপস্সিং লূখাজীৰিং একংসেন উপক্কোসতি উপৰদতী’তি, কচ্চি তে ভোতো গোতমস্স ৰুত্তৰাদিনো, ন চ ভৰন্তং গোতমং অভূতেন অব্ভাচিক্খন্তি, ধম্মস্স চানুধম্মং ব্যাকরোন্তি, ন চ কোচি সহধম্মিকো ৰাদানুৰাদো গারয্হং ঠানং আগচ্ছতি? অনব্ভক্খাতুকামা হি মযং ভৰন্তং গোতম’’ন্তি।
৩৮২. ‘‘যে তে, কস্সপ, এৰমাহংসু – ‘সমণো গোতমো সব্বং তপং গরহতি, সব্বং তপস্সিং লূখাজীৰিং একংসেন উপক্কোসতি উপৰদতী’তি, ন মে তে ৰুত্তৰাদিনো, অব্ভাচিক্খন্তি চ পন মং তে অসতা অভূতেন। ইধাহং, কস্সপ, একচ্চং তপস্সিং লূখাজীৰিং পস্সামি দিব্বেন চক্খুনা ৰিসুদ্ধেন অতিক্কন্তমানুসকেন কাযস্স ভেদা পরং মরণা অপাযং দুগ্গতিং ৰিনিপাতং নিরযং উপপন্নং। ইধ পনাহং, কস্সপ, একচ্চং তপস্সিং লূখাজীৰিং পস্সামি দিব্বেন চক্খুনা ৰিসুদ্ধেন অতিক্কন্তমানুসকেন কাযস্স ভেদা পরং মরণা সুগতিং সগ্গং লোকং উপপন্নং।
৩৮৩. ‘‘ইধাহং, কস্সপ, একচ্চং তপস্সিং অপ্পদুক্খৰিহারিং পস্সামি দিব্বেন চক্খুনা ৰিসুদ্ধেন অতিক্কন্তমানুসকেন কাযস্স ভেদা পরং মরণা অপাযং দুগ্গতিং ৰিনিপাতং নিরযং উপপন্নং। ইধ পনাহং, কস্সপ, একচ্চং তপস্সিং অপ্পদুক্খৰিহারিং পস্সামি দিব্বেন চক্খুনা ৰিসুদ্ধেন অতিক্কন্তমানুসকেন কাযস্স ভেদা পরং মরণা সুগতিং সগ্গং লোকং উপপন্নং। যোহং, কস্সপ, ইমেসং তপস্সীনং এৰং আগতিঞ্চ গতিঞ্চ চুতিঞ্চ উপপত্তিঞ্চ যথাভূতং পজানামি , সোহং কিং সব্বং তপং গরহিস্সামি, সব্বং ৰা তপস্সিং লূখাজীৰিং একংসেন উপক্কোসিস্সামি উপৰদিস্সামি?
৩৮৪. ‘‘সন্তি, কস্সপ, একে সমণব্রাহ্মণা পণ্ডিতা নিপুণা কতপরপ্পৰাদা ৰালৰেধিরূপা। তে ভিন্দন্তা মঞ্ঞে চরন্তি পঞ্ঞাগতেন দিট্ঠিগতানি। তেহিপি মে সদ্ধিং একচ্চেসু ঠানেসু সমেতি, একচ্চেসু ঠানেসু ন সমেতি। যং তে একচ্চং ৰদন্তি ‘সাধূ’তি, মযম্পি তং একচ্চং ৰদেম ‘সাধূ’তি। যং তে একচ্চং ৰদন্তি ‘ন সাধূ’তি, মযম্পি তং একচ্চং ৰদেম ‘ন সাধূ’তি। যং তে একচ্চং ৰদন্তি ‘সাধূ’তি, মযং তং একচ্চং ৰদেম ‘ন সাধূ’তি। যং তে একচ্চং ৰদন্তি ‘ন সাধূ’তি, মযং তং একচ্চং ৰদেম ‘সাধূ’তি।
‘‘যং মযং একচ্চং ৰদেম ‘সাধূ’তি, পরেপি তং একচ্চং ৰদন্তি ‘সাধূ’তি। যং মযং একচ্চং ৰদেম ‘ন সাধূ’তি, পরেপি তং একচ্চং ৰদন্তি ‘ন সাধূ’তি। যং মযং একচ্চং ৰদেম ‘ন সাধূ’তি, পরে তং একচ্চং ৰদন্তি ‘সাধূ’তি। যং মযং একচ্চং ৰদেম ‘সাধূ’তি, পরে তং একচ্চং ৰদন্তি ‘ন সাধূ’তি।
সমনুযুঞ্জাপনকথা
৩৮৫. ‘‘ত্যাহং উপসঙ্কমিত্ৰা এৰং ৰদামি – যেসু নো, আৰুসো, ঠানেসু ন সমেতি, তিট্ঠন্তু তানি ঠানানি। যেসু ঠানেসু সমেতি, তত্থ ৰিঞ্ঞূ সমনুযুঞ্জন্তং সমনুগাহন্তং সমনুভাসন্তং সত্থারা ৰা সত্থারং সঙ্ঘেন ৰা সঙ্ঘং – ‘যে ইমেসং ভৰতং ধম্মা অকুসলা অকুসলসঙ্খাতা, সাৰজ্জা সাৰজ্জসঙ্খাতা, অসেৰিতব্বা অসেৰিতব্বসঙ্খাতা, ন অলমরিযা ন অলমরিযসঙ্খাতা, কণ্হা কণ্হসঙ্খাতা। কো ইমে ধম্মে অনৰসেসং পহায ৰত্ততি, সমণো ৰা গোতমো, পরে ৰা পন ভোন্তো গণাচরিযা’তি?
৩৮৬. ‘‘ঠানং খো পনেতং, কস্সপ, ৰিজ্জতি, যং ৰিঞ্ঞূ সমনুযুঞ্জন্তা সমনুগাহন্তা সমনুভাসন্তা এৰং ৰদেয্যুং – ‘যে ইমেসং ভৰতং ধম্মা অকুসলা অকুসলসঙ্খাতা, সাৰজ্জা সাৰজ্জসঙ্খাতা, অসেৰিতব্বা অসেৰিতব্বসঙ্খাতা, ন অলমরিযা ন অলমরিযসঙ্খাতা, কণ্হা কণ্হসঙ্খাতা । সমণো গোতমো ইমে ধম্মে অনৰসেসং পহায ৰত্ততি, যং ৰা পন ভোন্তো পরে গণাচরিযা’তি। ইতিহ, কস্সপ, ৰিঞ্ঞূ সমনুযুঞ্জন্তা সমনুগাহন্তা সমনুভাসন্তা অম্হেৰ তত্থ যেভুয্যেন পসংসেয্যুং।
৩৮৭. ‘‘অপরম্পি নো, কস্সপ, ৰিঞ্ঞূ সমনুযুঞ্জন্তং সমনুগাহন্তং সমনুভাসন্তং সত্থারা ৰা সত্থারং সঙ্ঘেন ৰা সঙ্ঘং – ‘যে ইমেসং ভৰতং ধম্মা কুসলা কুসলসঙ্খাতা, অনৰজ্জা অনৰজ্জসঙ্খাতা, সেৰিতব্বা সেৰিতব্বসঙ্খাতা, অলমরিযা অলমরিযসঙ্খাতা, সুক্কা সুক্কসঙ্খাতা। কো ইমে ধম্মে অনৰসেসং সমাদায ৰত্ততি, সমণো ৰা গোতমো, পরে ৰা পন ভোন্তো গণাচরিযা’ তি?
৩৮৮. ‘‘ঠানং খো পনেতং, কস্সপ, ৰিজ্জতি, যং ৰিঞ্ঞূ সমনুযুঞ্জন্তা সমনুগাহন্তা সমনুভাসন্তা এৰং ৰদেয্যুং – ‘যে ইমেসং ভৰতং ধম্মা কুসলা কুসলসঙ্খাতা, অনৰজ্জা অনৰজ্জসঙ্খাতা, সেৰিতব্বা সেৰিতব্বসঙ্খাতা, অলমরিযা অলমরিযসঙ্খাতা, সুক্কা সুক্কসঙ্খাতা। সমণো গোতমো ইমে ধম্মে অনৰসেসং সমাদায ৰত্ততি, যং ৰা পন ভোন্তো পরে গণাচরিযা’তি। ইতিহ, কস্সপ, ৰিঞ্ঞূ সমনুযুঞ্জন্তা সমনুগাহন্তা সমনুভাসন্তা অম্হেৰ তত্থ যেভুয্যেন পসংসেয্যুং।
৩৮৯. ‘‘অপরম্পি নো, কস্সপ, ৰিঞ্ঞূ সমনুযুঞ্জন্তং সমনুগাহন্তং সমনুভাসন্তং সত্থারা ৰা সত্থারং সঙ্ঘেন ৰা সঙ্ঘং – ‘যে ইমেসং ভৰতং ধম্মা অকুসলা অকুসলসঙ্খাতা, সাৰজ্জা সাৰজ্জসঙ্খাতা, অসেৰিতব্বা অসেৰিতব্বসঙ্খাতা , ন অলমরিযা ন অলমরিযসঙ্খাতা, কণ্হা কণ্হসঙ্খাতা। কো ইমে ধম্মে অনৰসেসং পহায ৰত্ততি, গোতমসাৰকসঙ্ঘো ৰা, পরে ৰা পন ভোন্তো গণাচরিযসাৰকসঙ্ঘা’তি?
৩৯০. ‘‘ঠানং খো পনেতং, কস্সপ, ৰিজ্জতি, যং ৰিঞ্ঞূ সমনুযুঞ্জন্তা সমনুগাহন্তা সমনুভাসন্তা এৰং ৰদেয্যুং – ‘যে ইমেসং ভৰতং ধম্মা অকুসলা অকুসলসঙ্খাতা, সাৰজ্জা সাৰজ্জসঙ্খাতা, অসেৰিতব্বা অসেৰিতব্বসঙ্খাতা, ন অলমরিযা ন অলমরিযসঙ্খাতা, কণ্হা কণ্হসঙ্খাতা। গোতমসাৰকসঙ্ঘো ইমে ধম্মে অনৰসেসং পহায ৰত্ততি, যং ৰা পন ভোন্তো পরে গণাচরিযসাৰকসঙ্ঘা’তি। ইতিহ, কস্সপ, ৰিঞ্ঞূ সমনুযুঞ্জন্তা সমনুগাহন্তা সমনুভাসন্তা অম্হেৰ তত্থ যেভুয্যেন পসংসেয্যুং।
৩৯১. ‘‘অপরম্পি নো, কস্সপ, ৰিঞ্ঞূ সমনুযুঞ্জন্তং সমনুগাহন্তং সমনুভাসন্তং সত্থারা ৰা সত্থারং সঙ্ঘেন ৰা সঙ্ঘং। ‘যে ইমেসং ভৰতং ধম্মা কুসলা কুসলসঙ্খাতা, অনৰজ্জা অনৰজ্জসঙ্খাতা, সেৰিতব্বা সেৰিতব্বসঙ্খাতা, অলমরিযা অলমরিযসঙ্খাতা, সুক্কা সুক্কসঙ্খাতা। কো ইমে ধম্মে অনৰসেসং সমাদায ৰত্ততি, গোতমসাৰকসঙ্ঘো ৰা, পরে ৰা পন ভোন্তো গণাচরিযসাৰকসঙ্ঘা’তি?
৩৯২. ‘‘ঠানং খো পনেতং, কস্সপ, ৰিজ্জতি, যং ৰিঞ্ঞূ সমনুযুঞ্জন্তা সমনুগাহন্তা সমনুভাসন্তা এৰং ৰদেয্যুং – ‘যে ইমেসং ভৰতং ধম্মা কুসলা কুসলসঙ্খাতা, অনৰজ্জা অনৰজ্জসঙ্খাতা, সেৰিতব্বা সেৰিতব্বসঙ্খাতা, অলমরিযা অলমরিযসঙ্খাতা, সুক্কা সুক্কসঙ্খাতা। গোতমসাৰকসঙ্ঘো ইমে ধম্মে অনৰসেসং সমাদায ৰত্ততি, যং ৰা পন ভোন্তো পরে গণাচরিযসাৰকসঙ্ঘা’তি। ইতিহ, কস্সপ, ৰিঞ্ঞূ সমনুযুঞ্জন্তা সমনুগাহন্তা সমনুভাসন্তা অম্হেৰ তত্থ যেভুয্যেন পসংসেয্যুং।
অরিযো অট্ঠঙ্গিকো মগ্গো
৩৯৩. ‘‘অত্থি, কস্সপ, মগ্গো অত্থি পটিপদা, যথাপটিপন্নো সামংযেৰ ঞস্সতি সামং দক্খতি দক্খিতি (সী॰) – ‘সমণোৰ গোতমো কালৰাদী ভূতৰাদী অত্থৰাদী ধম্মৰাদী ৰিনযৰাদী’তি। কতমো চ, কস্সপ, মগ্গো, কতমা চ পটিপদা, যথাপটিপন্নো সামংযেৰ ঞস্সতি সামং দক্খতি – ‘সমণোৰ গোতমো কালৰাদী ভূতৰাদী অত্থৰাদী ধম্মৰাদী ৰিনযৰাদী’তি? অযমেৰ অরিযো অট্ঠঙ্গিকো মগ্গো। সেয্যথিদং – সম্মাদিট্ঠি সম্মাসঙ্কপ্পো সম্মাৰাচা সম্মাকম্মন্তো সম্মাআজীৰো সম্মাৰাযামো সম্মাসতি সম্মাসমাধি। অযং খো, কস্সপ, মগ্গো, অযং পটিপদা, যথাপটিপন্নো সামংযেৰ ঞস্সতি সামং দক্খতি ‘সমণোৰ গোতমো কালৰাদী ভূতৰাদী অত্থৰাদী ধম্মৰাদী ৰিনযৰাদী’’’তি।
তপোপক্কমকথা
৩৯৪. এৰং ৰুত্তে, অচেলো কস্সপো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘ইমেপি খো, আৰুসো গোতম, তপোপক্কমা এতেসং সমণব্রাহ্মণানং সামঞ্ঞসঙ্খাতা চ ব্রহ্মঞ্ঞসঙ্খাতা চ। অচেলকো হোতি, মুত্তাচারো, হত্থাপলেখনো, ন এহিভদ্দন্তিকো, ন তিট্ঠভদ্দন্তিকো, নাভিহটং, ন উদ্দিস্সকতং, ন নিমন্তনং সাদিযতি। সো ন কুম্ভিমুখা পটিগ্গণ্হাতি, ন কল়োপিমুখা পটিগ্গণ্হাতি, ন এল়কমন্তরং, ন দণ্ডমন্তরং, ন মুসলমন্তরং, ন দ্ৰিন্নং ভুঞ্জমানানং, ন গব্ভিনিযা, ন পাযমানায, ন পুরিসন্তরগতায, ন সঙ্কিত্তীসু, ন যত্থ সা উপট্ঠিতো হোতি, ন যত্থ মক্খিকা সণ্ডসণ্ডচারিনী, ন মচ্ছং, ন মংসং, ন সুরং, ন মেরযং, ন থুসোদকং পিৰতি। সো একাগারিকো ৰা হোতি একালোপিকো, দ্ৰাগারিকো ৰা হোতি দ্ৰালোপিকো…পে॰… সত্তাগারিকো ৰা হোতি সত্তালোপিকো ; একিস্সাপি দত্তিযা যাপেতি, দ্ৰীহিপি দত্তীহি যাপেতি… সত্তহিপি দত্তীহি যাপেতি; একাহিকম্পি আহারং আহারেতি, দ্ৰীহিকম্পি আহারং আহারেতি… সত্তাহিকম্পি আহারং আহারেতি। ইতি এৰরূপং অদ্ধমাসিকম্পি পরিযাযভত্তভোজনানুযোগমনুযুত্তো ৰিহরতি।
৩৯৫. ‘‘ইমেপি খো, আৰুসো গোতম, তপোপক্কমা এতেসং সমণব্রাহ্মণানং সামঞ্ঞসঙ্খাতা চ ব্রহ্মঞ্ঞসঙ্খাতা চ। সাকভক্খো ৰা হোতি, সামাকভক্খো ৰা হোতি, নীৰারভক্খো ৰা হোতি, দদ্দুলভক্খো ৰা হোতি, হটভক্খো ৰা হোতি, কণভক্খো ৰা হোতি, আচামভক্খো ৰা হোতি, পিঞ্ঞাকভক্খো ৰা হোতি, তিণভক্খো ৰা হোতি, গোমযভক্খো ৰা হোতি, ৰনমূলফলাহারো যাপেতি পৰত্তফলভোজী।
৩৯৬. ‘‘ইমেপি খো, আৰুসো গোতম, তপোপক্কমা এতেসং সমণব্রাহ্মণানং সামঞ্ঞসঙ্খাতা চ ব্রহ্মঞ্ঞসঙ্খাতা চ। সাণানিপি ধারেতি, মসাণানিপি ধারেতি, ছৰদুস্সানিপি ধারেতি, পংসুকূলানিপি ধারেতি, তিরীটানিপি ধারেতি, অজিনম্পি ধারেতি, অজিনক্খিপম্পি ধারেতি, কুসচীরম্পি ধারেতি, ৰাকচীরম্পি ধারেতি, ফলকচীরম্পি ধারেতি, কেসকম্বলম্পি ধারেতি, ৰাল়কম্বলম্পি ধারেতি, উলূকপক্খিকম্পি ধারেতি, কেসমস্সুলোচকোপি হোতি কেসমস্সুলোচনানুযোগমনুযুত্তো, উব্ভট্ঠকোপি উব্ভট্ঠিকোপি (ক॰) হোতি আসনপটিক্খিত্তো, উক্কুটিকোপি হোতি উক্কুটিকপ্পধানমনুযুত্তো, কণ্টকাপস্সযিকোপি হোতি কণ্টকাপস্সযে সেয্যং কপ্পেতি, ফলকসেয্যম্পি কপ্পেতি, থণ্ডিলসেয্যম্পি কপ্পেতি, একপস্সযিকোপি হোতি রজোজল্লধরো, অব্ভোকাসিকোপি হোতি যথাসন্থতিকো , ৰেকটিকোপি হোতি ৰিকটভোজনানুযোগমনুযুত্তো, অপানকোপি হোতি অপানকত্তমনুযুত্তো, সাযততিযকম্পি উদকোরোহনানুযোগমনুযুত্তো ৰিহরতী’’তি।
তপোপক্কমনিরত্থকথা
৩৯৭. ‘‘অচেলকো চেপি, কস্সপ, হোতি, মুত্তাচারো, হত্থাপলেখনো…পে॰… ইতি এৰরূপং অদ্ধমাসিকম্পি পরিযাযভত্তভোজনানুযোগমনুযুত্তো ৰিহরতি। তস্স চাযং সীলসম্পদা চিত্তসম্পদা পঞ্ঞাসম্পদা অভাৰিতা হোতি অসচ্ছিকতা। অথ খো সো আরকাৰ সামঞ্ঞা আরকাৰ ব্রহ্মঞ্ঞা। যতো খো, কস্সপ, ভিক্খু অৰেরং অব্যাপজ্জং মেত্তচিত্তং ভাৰেতি, আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। অযং ৰুচ্চতি, কস্সপ, ভিক্খু সমণো ইতিপি ব্রাহ্মণো ইতিপি।
‘‘সাকভক্খো চেপি, কস্সপ, হোতি, সামাকভক্খো…পে॰… ৰনমূলফলাহারো যাপেতি পৰত্তফলভোজী। তস্স চাযং সীলসম্পদা চিত্তসম্পদা পঞ্ঞাসম্পদা অভাৰিতা হোতি অসচ্ছিকতা। অথ খো সো আরকাৰ সামঞ্ঞা আরকাৰ ব্রহ্মঞ্ঞা। যতো খো, কস্সপ, ভিক্খু অৰেরং অব্যাপজ্জং মেত্তচিত্তং ভাৰেতি, আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। অযং ৰুচ্চতি, কস্সপ, ভিক্খু সমণো ইতিপি ব্রাহ্মণো ইতিপি।
‘‘সাণানি চেপি, কস্সপ, ধারেতি, মসাণানিপি ধারেতি…পে॰… সাযততিযকম্পি উদকোরোহনানুযোগমনুযুত্তো ৰিহরতি। তস্স চাযং সীলসম্পদা চিত্তসম্পদা পঞ্ঞাসম্পদা অভাৰিতা হোতি অসচ্ছিকতা। অথ খো সো আরকাৰ সামঞ্ঞা আরকাৰ ব্রহ্মঞ্ঞা । যতো খো, কস্সপ, ভিক্খু অৰেরং অব্যাপজ্জং মেত্তচিত্তং ভাৰেতি, আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। অযং ৰুচ্চতি, কস্সপ, ভিক্খু সমণো ইতিপি ব্রাহ্মণো ইতিপী’’তি।
৩৯৮. এৰং ৰুত্তে, অচেলো কস্সপো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘দুক্করং, ভো গোতম, সামঞ্ঞং দুক্করং ব্রহ্মঞ্ঞ’’ন্তি। ‘‘পকতি খো এসা, কস্সপ, লোকস্মিং ‘দুক্করং সামঞ্ঞং দুক্করং ব্রহ্মঞ্ঞ’ন্তি। অচেলকো চেপি, কস্সপ, হোতি, মুত্তাচারো, হত্থাপলেখনো…পে॰… ইতি এৰরূপং অদ্ধমাসিকম্পি পরিযাযভত্তভোজনানুযোগমনুযুত্তো ৰিহরতি। ইমায চ, কস্সপ, মত্তায ইমিনা তপোপক্কমেন সামঞ্ঞং ৰা অভৰিস্স ব্রহ্মঞ্ঞং ৰা দুক্করং সুদুক্করং, নেতং অভৰিস্স কল্লং ৰচনায – ‘দুক্করং সামঞ্ঞং দুক্করং ব্রহ্মঞ্ঞ’ন্তি।
‘‘সক্কা চ পনেতং অভৰিস্স কাতুং গহপতিনা ৰা গহপতিপুত্তেন ৰা অন্তমসো কুম্ভদাসিযাপি – ‘হন্দাহং অচেলকো হোমি, মুত্তাচারো, হত্থাপলেখনো…পে॰… ইতি এৰরূপং অদ্ধমাসিকম্পি পরিযাযভত্তভোজনানুযোগমনুযুত্তো ৰিহরামী’তি।
‘‘যস্মা চ খো, কস্সপ, অঞ্ঞত্রেৰ ইমায মত্তায অঞ্ঞত্র ইমিনা তপোপক্কমেন সামঞ্ঞং ৰা হোতি ব্রহ্মঞ্ঞং ৰা দুক্করং সুদুক্করং, তস্মা এতং কল্লং ৰচনায – ‘দুক্করং সামঞ্ঞং দুক্করং ব্রহ্মঞ্ঞ’ন্তি। যতো খো, কস্সপ, ভিক্খু অৰেরং অব্যাপজ্জং মেত্তচিত্তং ভাৰেতি, আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। অযং ৰুচ্চতি, কস্সপ, ভিক্খু সমণো ইতিপি ব্রাহ্মণো ইতিপি ।
‘‘সাকভক্খো চেপি, কস্সপ, হোতি, সামাকভক্খো…পে॰… ৰনমূলফলাহারো যাপেতি পৰত্তফলভোজী। ইমায চ, কস্সপ, মত্তায ইমিনা তপোপক্কমেন সামঞ্ঞং ৰা অভৰিস্স ব্রহ্মঞ্ঞং ৰা দুক্করং সুদুক্করং, নেতং অভৰিস্স কল্লং ৰচনায – ‘দুক্করং সামঞ্ঞং দুক্করং ব্রহ্মঞ্ঞ’ন্তি।
‘‘সক্কা চ পনেতং অভৰিস্স কাতুং গহপতিনা ৰা গহপতিপুত্তেন ৰা অন্তমসো কুম্ভদাসিযাপি – ‘হন্দাহং সাকভক্খো ৰা হোমি, সামাকভক্খো ৰা…পে॰… ৰনমূলফলাহারো যাপেমি পৰত্তফলভোজী’তি।
‘‘যস্মা চ খো, কস্সপ, অঞ্ঞত্রেৰ ইমায মত্তায অঞ্ঞত্র ইমিনা তপোপক্কমেন সামঞ্ঞং ৰা হোতি ব্রহ্মঞ্ঞং ৰা দুক্করং সুদুক্করং, তস্মা এতং কল্লং ৰচনায – ‘দুক্করং সামঞ্ঞং দুক্করং ব্রহ্মঞ্ঞ’ন্তি। যতো খো, কস্সপ, ভিক্খু অৰেরং অব্যাপজ্জং মেত্তচিত্তং ভাৰেতি, আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। অযং ৰুচ্চতি, কস্সপ, ভিক্খু সমণো ইতিপি ব্রাহ্মণো ইতিপি।
‘‘সাণানি চেপি, কস্সপ, ধারেতি, মসাণানিপি ধারেতি…পে॰… সাযততিযকম্পি উদকোরোহনানুযোগমনুযুত্তো ৰিহরতি। ইমায চ, কস্সপ, মত্তায ইমিনা তপোপক্কমেন সামঞ্ঞং ৰা অভৰিস্স ব্রহ্মঞ্ঞং ৰা দুক্করং সুদুক্করং, নেতং অভৰিস্স কল্লং ৰচনায – ‘দুক্করং সামঞ্ঞং দুক্করং ব্রহ্মঞ্ঞ’ন্তি।
‘‘সক্কা চ পনেতং অভৰিস্স কাতুং গহপতিনা ৰা গহপতিপুত্তেন ৰা অন্তমসো কুম্ভদাসিযাপি – ‘হন্দাহং সাণানিপি ধারেমি, মসাণানিপি ধারেমি…পে॰… সাযততিযকম্পি উদকোরোহনানুযোগমনুযুত্তো ৰিহরামী’তি।
‘‘যস্মা চ খো, কস্সপ, অঞ্ঞত্রেৰ ইমায মত্তায অঞ্ঞত্র ইমিনা তপোপক্কমেন সামঞ্ঞং ৰা হোতি ব্রহ্মঞ্ঞং ৰা দুক্করং সুদুক্করং, তস্মা এতং কল্লং ৰচনায – ‘দুক্করং সামঞ্ঞং দুক্করং ব্রহ্মঞ্ঞ’ন্তি। যতো খো, কস্সপ, ভিক্খু অৰেরং অব্যাপজ্জং মেত্তচিত্তং ভাৰেতি, আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। অযং ৰুচ্চতি, কস্সপ, ভিক্খু সমণো ইতিপি ব্রাহ্মণো ইতিপী’’তি।
৩৯৯. এৰং ৰুত্তে, অচেলো কস্সপো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘দুজ্জানো, ভো গোতম, সমণো, দুজ্জানো ব্রাহ্মণো’’তি। ‘‘পকতি খো এসা, কস্সপ, লোকস্মিং ‘দুজ্জানো সমণো দুজ্জানো ব্রাহ্মণো’তি। অচেলকো চেপি, কস্সপ, হোতি, মুত্তাচারো, হত্থাপলেখনো…পে॰… ইতি এৰরূপং অদ্ধমাসিকম্পি পরিযাযভত্তভোজনানুযোগমনুযুত্তো ৰিহরতি। ইমায চ, কস্সপ, মত্তায ইমিনা তপোপক্কমেন সমণো ৰা অভৰিস্স ব্রাহ্মণো ৰা দুজ্জানো সুদুজ্জানো, নেতং অভৰিস্স কল্লং ৰচনায – ‘দুজ্জানো সমণো দুজ্জানো ব্রাহ্মণো’তি।
‘‘সক্কা চ পনেসো অভৰিস্স ঞাতুং গহপতিনা ৰা গহপতিপুত্তেন ৰা অন্তমসো কুম্ভদাসিযাপি – ‘অযং অচেলকো হোতি, মুত্তাচারো, হত্থাপলেখনো…পে॰… ইতি এৰরূপং অদ্ধমাসিকম্পি পরিযাযভত্তভোজনানুযোগমনুযুত্তো ৰিহরতী’তি।
‘‘যস্মা চ খো, কস্সপ, অঞ্ঞত্রেৰ ইমায মত্তায অঞ্ঞত্র ইমিনা তপোপক্কমেন সমণো ৰা হোতি ব্রাহ্মণো ৰা দুজ্জানো সুদুজ্জানো, তস্মা এতং কল্লং ৰচনায – ‘দুজ্জানো সমণো দুজ্জানো ব্রাহ্মণো’তি। যতো খো যতো চ খো (ক॰), কস্সপ, ভিক্খু অৰেরং অব্যাপজ্জং মেত্তচিত্তং ভাৰেতি, আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। অযং ৰুচ্চতি, কস্সপ, ভিক্খু সমণো ইতিপি ব্রাহ্মণো ইতিপি।
‘‘সাকভক্খো চেপি, কস্সপ, হোতি সামাকভক্খো…পে॰… ৰনমূলফলাহারো যাপেতি পৰত্তফলভোজী। ইমায চ, কস্সপ, মত্তায ইমিনা তপোপক্কমেন সমণো ৰা অভৰিস্স ব্রাহ্মণো ৰা দুজ্জানো সুদুজ্জানো, নেতং অভৰিস্স কল্লং ৰচনায – ‘দুজ্জানো সমণো দুজ্জানো ব্রাহ্মণো’তি।
‘‘সক্কা চ পনেসো অভৰিস্স ঞাতুং গহপতিনা ৰা গহপতিপুত্তেন ৰা অন্তমসো কুম্ভদাসিযাপি – ‘অযং সাকভক্খো ৰা হোতি সামাকভক্খো…পে॰… ৰনমূলফলাহারো যাপেতি পৰত্তফলভোজী’তি।
‘‘যস্মা চ খো, কস্সপ, অঞ্ঞত্রেৰ ইমায মত্তায অঞ্ঞত্র ইমিনা তপোপক্কমেন সমণো ৰা হোতি ব্রাহ্মণো ৰা দুজ্জানো সুদুজ্জানো, তস্মা এতং কল্লং ৰচনায – ‘দুজ্জানো সমণো দুজ্জানো ব্রাহ্মণো’তি। যতো খো, কস্সপ, ভিক্খু অৰেরং অব্যাপজ্জং মেত্তচিত্তং ভাৰেতি , আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। অযং ৰুচ্চতি, কস্সপ, ভিক্খু সমণো ইতিপি ব্রাহ্মণো ইতিপি।
‘‘সাণানি চেপি, কস্সপ, ধারেতি, মসাণানিপি ধারেতি…পে॰… সাযততিযকম্পি উদকোরোহনানুযোগমনুযুত্তো ৰিহরতি। ইমায চ, কস্সপ, মত্তায ইমিনা তপোপক্কমেন সমণো ৰা অভৰিস্স ব্রাহ্মণো ৰা দুজ্জানো সুদুজ্জানো, নেতং অভৰিস্স কল্লং ৰচনায – ‘দুজ্জানো সমণো দুজ্জানো ব্রাহ্মণো’তি।
‘‘সক্কা চ পনেসো অভৰিস্স ঞাতুং গহপতিনা ৰা গহপতিপুত্তেন ৰা অন্তমসো কুম্ভদাসিযাপি – ‘অযং সাণানিপি ধারেতি, মসাণানিপি ধারেতি…পে॰… সাযততিযকম্পি উদকোরোহনানুযোগমনুযুত্তো ৰিহরতী’তি।
‘‘যস্মা চ খো, কস্সপ, অঞ্ঞত্রেৰ ইমায মত্তায অঞ্ঞত্র ইমিনা তপোপক্কমেন সমণো ৰা হোতি ব্রাহ্মণো ৰা দুজ্জানো সুদুজ্জানো, তস্মা এতং কল্লং ৰচনায – ‘দুজ্জানো সমণো দুজ্জানো ব্রাহ্মণো’তি। যতো খো, কস্সপ, ভিক্খু অৰেরং অব্যাপজ্জং মেত্তচিত্তং ভাৰেতি, আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। অযং ৰুচ্চতি, কস্সপ , ভিক্খু সমণো ইতিপি ব্রাহ্মণো ইতিপী’’তি।
সীলসমাধিপঞ্ঞাসম্পদা
৪০০. এৰং ৰুত্তে, অচেলো কস্সপো ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘কতমা পন সা, ভো গোতম, সীলসম্পদা, কতমা চিত্তসম্পদা, কতমা পঞ্ঞাসম্পদা’’তি? ‘‘ইধ, কস্সপ, তথাগতো লোকে উপ্পজ্জতি অরহং, সম্মাসম্বুদ্ধো…পে॰… (যথা ১৯০-১৯৩ অনুচ্ছেদেসু, এৰং ৰিত্থারেতব্বং) ভযদস্সাৰী সমাদায সিক্খতি সিক্খাপদেসু, কাযকম্মৰচীকম্মেন সমন্নাগতো কুসলেন পরিসুদ্ধাজীৰো সীলসম্পন্নো ইন্দ্রিযেসু গুত্তদ্ৰারো সতিসম্পজঞ্ঞেন সমন্নাগতো সন্তুট্ঠো।
৪০১. ‘‘কথঞ্চ, কস্সপ, ভিক্খু সীলসম্পন্নো হোতি? ইধ, কস্সপ, ভিক্খু পাণাতিপাতং পহায পাণাতিপাতা পটিৰিরতো হোতি নিহিতদণ্ডো নিহিতসত্থো লজ্জী দযাপন্নো, সব্বপাণভূতহিতানুকম্পী ৰিহরতি। ইদম্পিস্স হোতি সীলসম্পদায …পে॰… (যথা ১৯৪ যাৰ ২১০ অনুচ্ছেদেসু)
‘‘যথা ৰা পনেকে ভোন্তো সমণব্রাহ্মণা সদ্ধাদেয্যানি ভোজনানি ভুঞ্জিত্ৰা তে এৰরূপায তিরচ্ছানৰিজ্জায মিচ্ছাজীৰেন জীৰিতং কপ্পেন্তি । সেয্যথিদং – সন্তিকম্মং পণিধিকম্মং…পে॰… (যথা ২১১ অনুচ্ছেদে) ওসধীনং পতিমোক্খো ইতি ৰা ইতি, এৰরূপায তিরচ্ছানৰিজ্জায মিচ্ছাজীৰা পটিৰিরতো হোতি। ইদম্পিস্স হোতি সীলসম্পদায।
‘‘স খো সো অযং খো (ক॰), কস্সপ, ভিক্খু এৰং সীলসম্পন্নো ন কুতোচি ভযং সমনুপস্সতি, যদিদং সীলসংৰরতো। সেয্যথাপি, কস্সপ, রাজা খত্তিযো মুদ্ধাৰসিত্তো নিহতপচ্চামিত্তো ন কুতোচি ভযং সমনুপস্সতি, যদিদং পচ্চত্থিকতো। এৰমেৰ খো, কস্সপ, ভিক্খু এৰং সীলসম্পন্নো ন কুতোচি ভযং সমনুপস্সতি, যদিদং সীলসংৰরতো। সো ইমিনা অরিযেন সীলক্খন্ধেন সমন্নাগতো অজ্ঝত্তং অনৰজ্জসুখং পটিসংৰেদেতি। এৰং খো, কস্সপ, ভিক্খু সীলসম্পন্নো হোতি। অযং খো, কস্সপ, সীলসম্পদা…পে॰… পঠমং ঝানং উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। ইদম্পিস্স হোতি চিত্তসম্পদায…পে॰… দুতিযং ঝানং…পে॰… ততিযং ঝানং…পে॰… চতুত্থং ঝানং উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। ইদম্পিস্স হোতি চিত্তসম্পদায। অযং খো, কস্সপ, চিত্তসম্পদা।
‘‘সো এৰং সমাহিতে চিত্তে…পে॰… ঞাণদস্সনায চিত্তং অভিনীহরতি অভিনিন্নামেতি…পে॰… ইদম্পিস্স হোতি পঞ্ঞাসম্পদায…পে॰… নাপরং ইত্থত্তাযাতি পজানাতি…পে॰… ইদম্পিস্স হোতি পঞ্ঞাসম্পদায। অযং খো, কস্সপ, পঞ্ঞাসম্পদা।
‘‘ইমায চ, কস্সপ, সীলসম্পদায চিত্তসম্পদায পঞ্ঞাসম্পদায অঞ্ঞা সীলসম্পদা চিত্তসম্পদা পঞ্ঞাসম্পদা উত্তরিতরা ৰা পণীততরা ৰা নত্থি।
সীহনাদকথা
৪০২. ‘‘সন্তি, কস্সপ, একে সমণব্রাহ্মণা সীলৰাদা। তে অনেকপরিযাযেন সীলস্স ৰণ্ণং ভাসন্তি। যাৰতা, কস্সপ, অরিযং পরমং সীলং, নাহং তত্থ অত্তনো সমসমং সমনুপস্সামি, কুতো ভিয্যো! অথ খো অহমেৰ তত্থ ভিয্যো, যদিদং অধিসীলং।
‘‘সন্তি, কস্সপ, একে সমণব্রাহ্মণা তপোজিগুচ্ছাৰাদা। তে অনেকপরিযাযেন তপোজিগুচ্ছায ৰণ্ণং ভাসন্তি। যাৰতা, কস্সপ, অরিযা পরমা তপোজিগুচ্ছা, নাহং তত্থ অত্তনো সমসমং সমনুপস্সামি, কুতো ভিয্যো! অথ খো অহমেৰ তত্থ ভিয্যো, যদিদং অধিজেগুচ্ছং।
‘‘সন্তি, কস্সপ, একে সমণব্রাহ্মণা পঞ্ঞাৰাদা। তে অনেকপরিযাযেন পঞ্ঞায ৰণ্ণং ভাসন্তি। যাৰতা, কস্সপ, অরিযা পরমা পঞ্ঞা, নাহং তত্থ অত্তনো সমসমং সমনুপস্সামি, কুতো ভিয্যো! অথ খো অহমেৰ তত্থ ভিয্যো, যদিদং অধিপঞ্ঞং।
‘‘সন্তি, কস্সপ, একে সমণব্রাহ্মণা ৰিমুত্তিৰাদা। তে অনেকপরিযাযেন ৰিমুত্তিযা ৰণ্ণং ভাসন্তি। যাৰতা, কস্সপ, অরিযা পরমা ৰিমুত্তি, নাহং তত্থ অত্তনো সমসমং সমনুপস্সামি, কুতো ভিয্যো! অথ খো অহমেৰ তত্থ ভিয্যো, যদিদং অধিৰিমুত্তি।
৪০৩. ‘‘ঠানং খো পনেতং, কস্সপ, ৰিজ্জতি, যং অঞ্ঞতিত্থিযা পরিব্বাজকা এৰং ৰদেয্যুং – ‘সীহনাদং খো সমণো গোতমো নদতি, তঞ্চ খো সুঞ্ঞাগারে নদতি, নো পরিসাসূ’তি। তে – ‘মা হেৰ’ন্তিস্সু ৰচনীযা। ‘সীহনাদঞ্চ সমণো গোতমো নদতি, পরিসাসু চ নদতী’তি এৰমস্সু, কস্সপ, ৰচনীযা।
‘‘ঠানং খো পনেতং, কস্সপ, ৰিজ্জতি, যং অঞ্ঞতিত্থিযা পরিব্বাজকা এৰং ৰদেয্যুং – ‘সীহনাদঞ্চ সমণো গোতমো নদতি, পরিসাসু চ নদতি, নো চ খো ৰিসারদো নদতী’তি । তে – ‘মা হেৰ’ন্তিস্সু ৰচনীযা। ‘সীহনাদঞ্চ সমণো গোতমো নদতি, পরিসাসু চ নদতি, ৰিসারদো চ নদতী’’তি এৰমস্সু, কস্সপ, ৰচনীযা।
‘‘ঠানং খো পনেতং, কস্সপ, ৰিজ্জতি, যং অঞ্ঞতিত্থিযা পরিব্বাজকা এৰং ৰদেয্যুং – ‘সীহনাদঞ্চ সমণো গোতমো নদতি, পরিসাসু চ নদতি, ৰিসারদো চ নদতি, নো চ খো নং পঞ্হং পুচ্ছন্তি…পে॰… পঞ্হঞ্চ নং পুচ্ছন্তি; নো চ খো নেসং পঞ্হং পুট্ঠো ব্যাকরোতি…পে॰… পঞ্হঞ্চ নেসং পুট্ঠো ব্যাকরোতি; নো চ খো পঞ্হস্স ৰেয্যাকরণেন চিত্তং আরাধেতি…পে॰… পঞ্হস্স চ ৰেয্যাকরণেন চিত্তং আরাধেতি; নো চ খো সোতব্বং মঞ্ঞন্তি…পে॰… সোতব্বঞ্চস্স মঞ্ঞন্তি; নো চ খো সুত্ৰা পসীদন্তি…পে॰… সুত্ৰা চস্স পসীদন্তি ; নো চ খো পসন্নাকারং করোন্তি…পে॰… পসন্নাকারঞ্চ করোন্তি; নো চ খো তথত্তায পটিপজ্জন্তি…পে॰… তথত্তায চ পটিপজ্জন্তি; নো চ খো পটিপন্না আরাধেন্তী’তি। তে – ‘মা হেৰ’ন্তিস্সু ৰচনীযা। ‘সীহনাদঞ্চ সমণো গোতমো নদতি, পরিসাসু চ নদতি, ৰিসারদো চ নদতি, পঞ্হঞ্চ নং পুচ্ছন্তি, পঞ্হঞ্চ নেসং পুট্ঠো ব্যাকরোতি, পঞ্হস্স চ ৰেয্যাকরণেন চিত্তং আরাধেতি, সোতব্বঞ্চস্স মঞ্ঞন্তি, সুত্ৰা চস্স পসীদন্তি, পসন্নাকারঞ্চ করোন্তি, তথত্তায চ পটিপজ্জন্তি, পটিপন্না চ আরাধেন্তী’তি এৰমস্সু, কস্সপ, ৰচনীযা।
তিত্থিযপরিৰাসকথা
৪০৪. ‘‘একমিদাহং, কস্সপ, সমযং রাজগহে ৰিহরামি গিজ্ঝকূটে পব্বতে। তত্র মং অঞ্ঞতরো তপব্রহ্মচারী নিগ্রোধো নাম অধিজেগুচ্ছে পঞ্হং অপুচ্ছি। তস্সাহং অধিজেগুচ্ছে পঞ্হং পুট্ঠো ব্যাকাসিং। ব্যাকতে চ পন মে অত্তমনো অহোসি পরং ৰিয মত্তাযা’’তি। ‘‘কো হি, ভন্তে, ভগৰতো ধম্মং সুত্ৰা ন অত্তমনো অস্স পরং ৰিয মত্তায? অহম্পি হি, ভন্তে, ভগৰতো ধম্মং সুত্ৰা অত্তমনো পরং ৰিয মত্তায। অভিক্কন্তং, ভন্তে, অভিক্কন্তং, ভন্তে। সেয্যথাপি, ভন্তে, নিক্কুজ্জিতং ৰা উক্কুজ্জেয্য, পটিচ্ছন্নং ৰা ৰিৰরেয্য, মূল়্হস্স ৰা মগ্গং আচিক্খেয্য, অন্ধকারে ৰা তেলপজ্জোতং ধারেয্য – ‘চক্খুমন্তো রূপানি দক্খন্তী’তি; এৰমেৰং ভগৰতা অনেকপরিযাযেন ধম্মো পকাসিতো। এসাহং, ভন্তে, ভগৰন্তং সরণং গচ্ছামি, ধম্মঞ্চ ভিক্খুসঙ্ঘঞ্চ। লভেয্যাহং, ভন্তে, ভগৰতো সন্তিকে পব্বজ্জং, লভেয্যং উপসম্পদ’’ন্তি।
৪০৫. ‘‘যো খো, কস্সপ, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বো ইমস্মিং ধম্মৰিনযে আকঙ্খতি পব্বজ্জং, আকঙ্খতি উপসম্পদং, সো চত্তারো মাসে পরিৰসতি, চতুন্নং মাসানং অচ্চযেন আরদ্ধচিত্তা ভিক্খূ পব্বাজেন্তি, উপসম্পাদেন্তি ভিক্খুভাৰায। অপি চ মেত্থ পুগ্গলৰেমত্ততা ৰিদিতা’’তি। ‘‘সচে, ভন্তে, অঞ্ঞতিত্থিযপুব্বা ইমস্মিং ধম্মৰিনযে আকঙ্খন্তি পব্বজ্জং, আকঙ্খন্তি উপসম্পদং, চত্তারো মাসে পরিৰসন্তি, চতুন্নং মাসানং অচ্চযেন আরদ্ধচিত্তা ভিক্খূ পব্বাজেন্তি, উপসম্পাদেন্তি ভিক্খুভাৰায। অহং চত্তারি ৰস্সানি পরিৰসিস্সামি, চতুন্নং ৰস্সানং অচ্চযেন আরদ্ধচিত্তা ভিক্খূ পব্বাজেন্তু, উপসম্পাদেন্তু ভিক্খুভাৰাযা’’তি।
অলত্থ খো অচেলো কস্সপো ভগৰতো সন্তিকে পব্বজ্জং , অলত্থ উপসম্পদং। অচিরূপসম্পন্নো খো পনাযস্মা কস্সপো একো ৰূপকট্ঠো অপ্পমত্তো আতাপী পহিতত্তো ৰিহরন্তো ন চিরস্সেৰ – যস্সত্থায কুলপুত্তা সম্মদেৰ অগারস্মা অনগারিযং পব্বজন্তি, তদনুত্তরং – ব্রহ্মচরিযপরিযোসানং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহাসি। ‘খীণা জাতি, ৰুসিতং ব্রহ্মচরিযং, কতং করণীযং, নাপরং ইত্থত্তাযা’তি – অব্ভঞ্ঞাসি। অঞ্ঞতরো খো পনাযস্মা কস্সপো অরহতং অহোসীতি।
মহাসীহনাদসুত্তং নিট্ঠিতং অট্ঠমং।