৪. অনমতগ্গসংযুত্তং
১. পঠমৰগ্গো
১. তিণকট্ঠসুত্তৰণ্ণনা
১২৪. অনমতগ্গসংযুত্তস্স অনমতগ্গোতি অনু অমতগ্গো, ৰস্সসতং ৰস্সসহস্সং ঞাণেন অনুগন্ত্ৰাপি অমতগ্গো অৰিদিতগ্গো, নাস্স সক্কা ইতো ৰা এত্তো ৰা অগ্গং জানিতুং, অপরিচ্ছিন্নপুব্বাপরকোটিকোতি অত্থো। সংসারোতি খন্ধাদীনং অৰিচ্ছিন্নপ্পৰত্তা পটিপাটি। পুব্বা কোটি ন পঞ্ঞাযতীতি পুরিমমরিযাদা ন দিস্সতি। যদগ্গেন চস্স পুরিমা কোটি ন পঞ্ঞাযতি, পচ্ছিমাপি তদগ্গেনেৰ ন পঞ্ঞাযতি, ৰেমজ্ঝেযেৰ পন সত্তা সংসরন্তি। পরিযাদানং গচ্ছেয্যাতি ইদং উপমায খুদ্দকত্তা ৰুত্তং। বাহিরসমযস্মিঞ্হি অত্থো পরিত্তো হোতি, উপমা মহতী। ‘‘হত্থী ৰিয অযং গোণো, গোণো ৰিয সূকরো, সমুদ্দো ৰিয তল়াক’’ন্তি হি ৰুত্তে ন তেসং তাদিসং পমাণং হোতি। বুদ্ধসমযে পন উপমা পরিত্তা, অত্থো মহা। পাল়িযঞ্হি একো জম্বুদীপো গহিতো, এৰরূপানং পন জম্বুদীপানং সতেপি সহস্সেপি সতসহস্সেপি তিণাদীনি তেন উপক্কমেন পরিযাদানং গচ্ছেয্যুং, ন ত্ৰেৰ পুরিসস্স মাতু মাতরোতি। দুক্খং পচ্চনুভূতন্তি তুম্হেহি দুক্খং অনুভূতং। তিব্বন্তি তস্সেৰ ৰেৰচনং। ব্যসনন্তি ঞাতিব্যসনাদিঅনেকৰিধং। কটসীতি সুসানং, পথৰীযেৰ ৰা। সা হি পুনপ্পুনং মরন্তেহি সরীরনিক্খেপেন ৰড্ঢিতা। অলমেৰাতি যুত্তমেৰ। পঠমং।
২. পথৰীসুত্তৰণ্ণনা
১২৫. দুতিযে মহাপথৰিন্তি চক্কৰাল়পরিযন্তং মহাপথৰিং। নিক্খিপেয্যাতি তং পথৰিং ভিন্দিত্ৰা ৰুত্তপ্পমাণং গুল়িকং করিত্ৰা একমন্তং ঠপেয্য। দুতিযং।
৩. অস্সুসুত্তৰণ্ণনা
১২৬. ততিযে কন্দন্তানন্তি সসদ্দং রুদমানানং। পস্সন্নন্তি সন্দিতং পৰত্তং। চতূসু মহাসমুদ্দেসূতি সিনেরুরস্মীহি পরিচ্ছিন্নেসু চতূসু মহাসমুদ্দেসু। সিনেরুস্স হি পাচীনপস্সং রজতমযং, দক্খিণপস্সং মণিমযং, পচ্ছিমপস্সং ফলিকমযং, উত্তরপস্সং সুৰণ্ণমযং। পুব্বদক্খিণপস্সেহি নিক্খন্তা রজতমণিরস্মিযো একতো হুত্ৰা মহাসমুদ্দপিট্ঠেন গন্ত্ৰা চক্কৰাল়পব্বতং আহচ্চ তিট্ঠন্তি, দক্খিণপচ্ছিমপস্সেহি নিক্খন্তা মণিফলিকরস্মিযো, পচ্ছিমুত্তরপস্সেহি নিক্খন্তা ফলিকসুৰণ্ণরস্মিযো, উত্তরপাচীনপস্সেহি নিক্খন্তা সুৰণ্ণরজতরস্মিযো একতো হুত্ৰা মহাসমুদ্দপিট্ঠেন গন্ত্ৰা চক্কৰাল়পব্বতং আহচ্চ তিট্ঠন্তি। তাসং রস্মীনং অন্তরেসু চত্তারো মহাসমুদ্দা হোন্তি। তে সন্ধায ৰুত্তং ‘‘চতূসু মহাসমুদ্দেসূ’’তি। ঞাতিব্যসনন্তিআদীসু ব্যসনন্তি ৰিঅসনং, ৰিনাসোতি অত্থো। ঞাতীনং ব্যসনং ঞাতিব্যসনং, ভোগানং ব্যসনং ভোগব্যসনং। রোগো পন সযমেৰ আরোগ্যং ৰিযসতি ৰিনাসেতীতি ব্যসনং, রোগোৰ ব্যসনং রোগব্যসনং। ততিযং।
৪. খীরসুত্তৰণ্ণনা
১২৭. চতুত্থে মাতুথঞ্ঞন্তি একনামিকায মনুস্সমাতু খীরং। ইমেসঞ্হি সত্তানং গণ্ডুপ্পাদকিপিল্লিকাদীসু ৰা মচ্ছকচ্ছপাদীসু ৰা পক্খিজাতেসু ৰা নিব্বত্তকালে মাতুখীরমেৰ নত্থি, অজপসুমহিংসাদীসু নিব্বত্তকালে খীরং অত্থি, তথা মনুস্সেসু। তত্থ অজাদিকালে চ মনুস্সেসু চাপি ‘‘দেৰী সুমনা তিস্সা’’তি এৰং নানানামিকানং কুচ্ছিযং নিব্বত্তকালে অগ্গহেত্ৰা তিস্সাতি একনামিকায এৰ মাতু কুচ্ছিযং নিব্বত্তকালে পীতং থঞ্ঞং চতূসু মহাসমুদ্দেসু উদকতো বহুতরন্তি ৰেদিতব্বং। চতুত্থং।
৫. পব্বতসুত্তৰণ্ণনা
১২৮. পঞ্চমে সক্কা পন, ভন্তেতি সো কির ভিক্খু চিন্তেসি – ‘‘সত্থা অনমতগ্গস্স সংসারস্স দীঘতমত্তা ‘ন সুকরং ন সুকর’ন্তি কথেতিযেৰ কাসিকেনাতি তযো কপ্পাসংসূ একতো গহেত্ৰা
৬. সাসপসুত্তৰণ্ণনা
১২৯. ছট্ঠে আযসং নগরন্তি আযসেন পাকারেন পরিক্খিত্তং নগরং, ন পন অন্তো আযসেহি একভূমিকাদিপাসাদেহি আকিণ্ণন্তি দট্ঠব্বং। ছট্ঠং।
৭. সাৰকসুত্তৰণ্ণনা
১৩০. সত্তমে অনুস্সরেয্যুন্তি একেন কপ্পসতসহস্সে অনুস্সরিতে অপরো তস্স ঠিতট্ঠানতো অঞ্ঞং সতসহস্সং, অঞ্ঞোপি অঞ্ঞন্তি এৰং চত্তারোপি চত্তারিসতসহস্সানি অনুস্সরেয্যুং। সত্তমং।
৮-৯. গঙ্গাসুত্তাদিৰণ্ণনা
১৩১-১৩২. অট্ঠমে যা এতস্মিং অন্তরে ৰালিকাতি যা এতস্মিং আযামতো পঞ্চযোজনসতিকে অন্তরে ৰালিকা। নৰমে ৰত্তব্বং নত্থি। অট্ঠমনৰমানি।
১০. পুগ্গলসুত্তৰণ্ণনা
১৩৩. দসমে অট্ঠিকঙ্কলোতিআদীনি তীণিপি রাসিৰেৰচনানেৰ। ইমেসং পন সত্তানং সঅট্ঠিকালতো অনট্ঠিকালোৰ বহুতরো। গণ্ডুপ্পাদকাদিপাণভূতানঞ্হি এতেসং অট্ঠিমেৰ নত্থি, মচ্ছকচ্ছপাদিভূতানং পন অট্ঠিমেৰ বহুতরং, তস্মা অনট্ঠিকালঞ্চ বহুঅট্ঠিকালঞ্চ অগ্গহেত্ৰা সমট্ঠিকালোৰ গহেতব্বো। উত্তরো গিজ্ঝকূটস্সাতি গিজ্ঝকূটস্স উত্তরপস্সে ঠিতো। মগধানং গিরিব্বজেতি মগধরট্ঠস্স গিরিব্বজে, গিরিপরিক্খেপে ঠিতোতি অত্থো। সেসং সব্বত্থ উত্তানমেৰাতি। দসমং।
পঠমো ৰগ্গো।
২. দুতিযৰগ্গো
১. দুগ্গতসুত্তৰণ্ণনা
১৩৪. দুতিযৰগ্গস্স দুগ্গতন্তি দলিদ্দং কপণং। দুরূপেতন্তি দুস্সণ্ঠানেহি হত্থপাদেহি উপেতং। পঠমং।
২. সুখিতসুত্তৰণ্ণনা
১৩৫. দুতিযে সুখিতন্তি সুখসমপ্পিতং মহদ্ধনং মহাভোগং। সুসজ্জিতন্তি অলঙ্কতপটিযত্তং হত্থিক্খন্ধগতং মহাপরিৰারং। দুতিযং।
৩. তিংসমত্তসুত্তৰণ্ণনা
১৩৬. ততিযে পাৰেয্যকাতি পাৰেয্যদেসৰাসিনো। সব্বে আরঞ্ঞিকাতিআদীসু ধুতঙ্গসমাদানৰসেন তেসং আরঞ্ঞিকাদিভাৰো ৰেদিতব্বো। সব্বে সসংযোজনাতি সব্বে সবন্ধনা, কেচি সোতাপন্না, কেচি সকদাগামিনো, কেচি অনাগামিনো। তেসু হি পুথুজ্জনো ৰা খীণাসৰো ৰা নত্থি। গুন্নন্তিআদীসু সেতকাল়াদিৰণ্ণেসু একেকৰণ্ণকালোৰ গহেতব্বো। পারিপন্থকাতি পরিপন্থে তিট্ঠনকা পন্থঘাতচোরা। পারদারিকাতি পরদারচারিত্তং আপজ্জনকা। ততিযং।
৪-৯. মাতুসুত্তাদিৰণ্ণনা
১৩৭-১৪২. চতুত্থাদীসু লিঙ্গনিযমেন চেৰ চক্কৰাল়নিযমেন চ অত্থো ৰেদিতব্বো। পুরিসানঞ্হি মাতুগামকালো, মাতুগামানঞ্চ পুরিসকালোতি এৰমেত্থ লিঙ্গনিযমো। ইমম্হা চক্কৰাল়া সত্তা পরচক্কৰাল়ং, পরচক্কৰাল়া চ ইমং চক্কৰাল়ং সংসরন্তি। তেসু ইমস্মিং চক্কৰাল়ে মাতুগামকালে মাতুভূতঞ্ঞেৰ দস্সেন্তো যো নমাতাভূতপুব্বোতি আহ। যো নপিতাভূতপুব্বোতিআদীসুপি এসেৰ নযো। চতুত্থাদীনি।
১০. ৰেপুল্লপব্বতসুত্তৰণ্ণনা
১৪৩. দসমে ভূতপুব্বন্তি অতীতকালে একং অপদানং আহরিত্ৰা দস্সেতি। সমঞ্ঞা উদপাদীতি পঞ্ঞত্তি অহোসি। চতূহেন আরোহন্তীতি ইদং থামমজ্ঝিমে সন্ধায ৰুত্তং। অগ্গন্তি উত্তমং। ভদ্দযুগন্তি সুন্দরযুগলং। তীহেন আরোহন্তীতি এত্তাৰতা কির দ্ৰিন্নং বুদ্ধানং অন্তরে যোজনং পথৰী উস্সন্না, সো পব্বতো তিযোজনুব্বেধো জাতো।
অপ্পং ৰা ভিয্যোতি ৰস্সসততো উত্তরিং অপ্পং দস ৰা ৰীসং ৰা ৰস্সানি। পুন ৰস্সসতমেৰ জীৰনকো নাম নত্থি, উত্তমকোটিযা পন সট্ঠি ৰা অসীতি ৰা ৰস্সানি জীৰন্তি। ৰস্সসতং পন অপ্পত্ৰা পঞ্চৰস্সদসৰস্সাদিকালে মীযমানাৰ বহুকা। এত্থ চ ককুসন্ধো ভগৰা চত্তালীসৰস্সসহস্সাযুককালে, কোণাগমনো তিংসৰস্সসহস্সাযুককালে নিব্বত্তোতি ইদং অনুপুব্বেন পরিহীনসদিসং কতং, ন পন এৰং পরিহীনং, ৰড্ঢিত্ৰা ৰড্ঢিত্ৰা পরিহীনন্তি ৰেদিতব্বং। কথং? ককুসন্ধো তাৰ ভগৰা ইমস্মিংযেৰ কপ্পে চত্তালীসৰস্সসহস্সাযুককালে নিব্বত্তো আযুপ্পমাণং পঞ্চ কোট্ঠাসে কত্ৰা চত্তারো ঠত্ৰা পঞ্চমে ৰিজ্জমানেযেৰ পরিনিব্বুতো। তং আযু পরিহাযমানং দসৰস্সকালং পত্ৰা পুন ৰড্ঢমানং অসঙ্খেয্যং হুত্ৰা ততো পরিহাযমানং তিংসৰস্সসহস্সাযুককালে ঠিতং, তদা কোণাগমনো নিব্বত্তো। তস্মিম্পি তথেৰ পরিনিব্বুতে তং আযু দসৰস্সকালং পত্ৰা পুন ৰড্ঢমানং অসঙ্খেয্যং হুত্ৰা পরিহাযিত্ৰা ৰীসৰস্সসহস্সকালে ঠিতং, তদা কস্সপো ভগৰা নিব্বত্তো। তস্মিম্পি তথেৰ পরিনিব্বুতে তং আযু দসৰস্সকালং পত্ৰা পুন ৰড্ঢমানং অসঙ্খেয্যং হুত্ৰা পরিহাযিত্ৰা ৰস্সসতকালং পত্তং, অথ অম্হাকং সম্মাসম্বুদ্ধো নিব্বত্তো। এৰং অনুপুব্বেন পরিহাযিত্ৰা ৰড্ঢিত্ৰা ৰড্ঢিত্ৰা পরিহীনন্তি ৰেদিতব্বং। তত্থ চ যং আযুপরিমাণেসু মন্দেসু বুদ্ধা নিব্বত্তন্তি, তেসম্পি তদেৰ আযুপরিমাণং হোতীতি। দসমং।
দুতিযো ৰগ্গো।
অনমতগ্গসংযুত্তৰণ্ণনা নিট্ঠিতা।