(১২) ২. আপাযিকৰগ্গো
১. আপাযিকসুত্তং
১১৪. ‘‘তযোমে
২. দুল্লভসুত্তং
১১৫. ‘‘তিণ্ণং, ভিক্খৰে, পাতুভাৰো দুল্লভো লোকস্মিং। কতমেসং তিণ্ণং? তথাগতস্স, ভিক্খৰে, অরহতো সম্মাসম্বুদ্ধস্স পাতুভাৰো দুল্লভো লোকস্মিং, তথাগতপ্পৰেদিতস্স ধম্মৰিনযস্স দেসেতা পুগ্গলো দুল্লভো লোকস্মিং, কতঞ্ঞূ কতৰেদী পুগ্গলো দুল্লভো লোকস্মিং। ইমেসং খো, ভিক্খৰে, তিণ্ণং পাতুভাৰো দুল্লভো লোকস্মি’’ন্তি। দুতিযং।
৩. অপ্পমেয্যসুত্তং
১১৬. ‘‘তযোমে, ভিক্খৰে, পুগ্গলা সন্তো সংৰিজ্জমানা লোকস্মিং। কতমে তযো? সুপ্পমেয্যো, দুপ্পমেয্যো, অপ্পমেয্যো। কতমো চ, ভিক্খৰে, পুগ্গলো সুপ্পমেয্যো? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো পুগ্গলো উদ্ধতো হোতি উন্নল়ো চপলো মুখরো ৰিকিণ্ণৰাচো মুট্ঠস্সতি অসম্পজানো অসমাহিতো ৰিব্ভন্তচিত্তো পাকতিন্দ্রিযো। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, পুগ্গলো সুপ্পমেয্যো।
‘‘কতমো
‘‘কতমো চ, ভিক্খৰে, পুগ্গলো অপ্পমেয্যো? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু অরহং হোতি খীণাসৰো। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, পুগ্গলো অপ্পমেয্যো। ইমে খো, ভিক্খৰে, তযো পুগ্গলা সন্তো সংৰিজ্জমানা লোকস্মি’’ন্তি। ততিযং।
৪. আনেঞ্জসুত্তং
১১৭. ‘‘তযোমে
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ইধেকচ্চো পুগ্গলো সব্বসো আকাসানঞ্চাযতনং সমতিক্কম্ম ‘অনন্তং ৰিঞ্ঞাণ’ন্তি ৰিঞ্ঞাণঞ্চাযতনং উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। সো তদস্সাদেতি তং
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ইধেকচ্চো পুগ্গলো সব্বসো ৰিঞ্ঞাণঞ্চাযতনং সমতিক্কম্ম ‘নত্থি কিঞ্চী’তি আকিঞ্চঞ্ঞাযতনং উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। সো তদস্সাদেতি তং নিকামেতি তেন চ ৰিত্তিং আপজ্জতি, তত্র ঠিতো তদধিমুত্তো তব্বহুলৰিহারী অপরিহীনো কালং কুরুমানো আকিঞ্চঞ্ঞাযতনূপগানং দেৰানং সহব্যতং উপপজ্জতি। আকিঞ্চঞ্ঞাযতনূপগানং, ভিক্খৰে, দেৰানং সট্ঠি কপ্পসহস্সানি আযুপ্পমাণং। তত্থ পুথুজ্জনো যাৰতাযুকং ঠত্ৰা যাৰতকং তেসং দেৰানং আযুপ্পমাণং তং সব্বং খেপেত্ৰা নিরযম্পি গচ্ছতি তিরচ্ছানযোনিম্পি গচ্ছতি পেত্তিৰিসযম্পি গচ্ছতি। ভগৰতো পন সাৰকো তত্থ যাৰতাযুকং ঠত্ৰা যাৰতকং তেসং দেৰানং আযুপ্পমাণং তং সব্বং খেপেত্ৰা তস্মিংযেৰ ভৰে পরিনিব্বাযতি। অযং খো, ভিক্খৰে, ৰিসেসো
৫. ৰিপত্তিসম্পদাসুত্তং
১১৮. ‘‘তিস্সো ইমা, ভিক্খৰে, ৰিপত্তিযো। কতমা তিস্সো? সীলৰিপত্তি, চিত্তৰিপত্তি, দিট্ঠিৰিপত্তি। কতমা চ, ভিক্খৰে, সীলৰিপত্তি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো পাণাতিপাতী হোতি, অদিন্নাদাযী হোতি, কামেসুমিচ্ছাচারী হোতি, মুসাৰাদী হোতি, পিসুণৰাচো হোতি, ফরুসৰাচো হোতি, সম্ফপ্পলাপী হোতি। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, সীলৰিপত্তি।
‘‘কতমা চ, ভিক্খৰে, চিত্তৰিপত্তি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো অভিজ্ঝালু হোতি ব্যাপন্নচিত্তো। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, চিত্তৰিপত্তি।
‘‘কতমা
‘‘তিস্সো ইমা, ভিক্খৰে, সম্পদা। কতমা তিস্সো? সীলসম্পদা, চিত্তসম্পদা, দিট্ঠিসম্পদা। কতমা চ, ভিক্খৰে, সীলসম্পদা? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো পাণাতিপাতা পটিৰিরতো হোতি, অদিন্নাদানা পটিৰিরতো হোতি, কামেসুমিচ্ছাচারা পটিৰিরতো হোতি, মুসাৰাদা পটিৰিরতো হোতি, পিসুণায ৰাচায পটিৰিরতো হোতি, ফরুসায ৰাচায পটিৰিরতো হোতি, সম্ফপ্পলাপা পটিৰিরতো হোতি। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, সীলসম্পদা।
‘‘কতমা চ, ভিক্খৰে, চিত্তসম্পদা? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো অনভিজ্ঝালু হোতি অব্যাপন্নচিত্তো। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, চিত্তসম্পদা।
‘‘কতমা চ, ভিক্খৰে, দিট্ঠিসম্পদা? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সম্মাদিট্ঠিকো হোতি অৰিপরীতদস্সনো – ‘অত্থি দিন্নং, অত্থি যিট্ঠং, অত্থি হুতং, অত্থি সুকতদুক্কটানং কম্মানং ফলং ৰিপাকো, অত্থি অযং লোকো, অত্থি পরো লোকো, অত্থি মাতা, অত্থি পিতা, অত্থি সত্তা ওপপাতিকা, অত্থি লোকে সমণব্রাহ্মণা সম্মগ্গতা সম্মাপটিপন্না যে ইমঞ্চ লোকং পরঞ্চ লোকং সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা পৰেদেন্তী’তি। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, দিট্ঠিসম্পদা। সীলসম্পদাহেতু
৬. অপণ্ণকসুত্তং
১১৯. ‘‘তিস্সো ইমা, ভিক্খৰে, ৰিপত্তিযো। কতমা তিস্সো? সীলৰিপত্তি, চিত্তৰিপত্তি, দিট্ঠিৰিপত্তি। কতমা চ, ভিক্খৰে, সীলৰিপত্তি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো পাণাতিপাতী হোতি…পে॰… সম্ফপ্পলাপী হোতি। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, সীলৰিপত্তি।
‘‘কতমা চ, ভিক্খৰে, চিত্তৰিপত্তি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো অভিজ্ঝালু হোতি ব্যাপন্নচিত্তো। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, চিত্তৰিপত্তি।
‘‘কতমা চ, ভিক্খৰে, দিট্ঠিৰিপত্তি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো মিচ্ছাদিট্ঠিকো হোতি ৰিপরীতদস্সনো – ‘নত্থি দিন্নং, নত্থি যিট্ঠং…পে॰… যে ইমঞ্চ লোকং পরঞ্চ লোকং সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা পৰেদেন্তী’তি। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, দিট্ঠিৰিপত্তি। সীলৰিপত্তিহেতু ৰা, ভিক্খৰে…পে॰… দিট্ঠিৰিপত্তিহেতু ৰা, ভিক্খৰে, সত্তা কাযস্স ভেদা পরং মরণা অপাযং দুগ্গতিং ৰিনিপাতং নিরযং উপপজ্জন্তি। সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, অপণ্ণকো মণি উদ্ধং খিত্তো যেন যেনেৰ পতিট্ঠাতি সুপ্পতিট্ঠিতংযেৰ পতিট্ঠাতি; এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, সীলৰিপত্তিহেতু ৰা সত্তা…পে॰… উপপজ্জন্তি। ইমা খো, ভিক্খৰে, তিস্সো ৰিপত্তিযোতি।
‘‘তিস্সো ইমা, ভিক্খৰে, সম্পদা। কতমা তিস্সো? সীলসম্পদা, চিত্তসম্পদা, দিট্ঠিসম্পদা
‘‘কতমা চ, ভিক্খৰে, চিত্তসম্পদা? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো অনভিজ্ঝালু হোতি অব্যাপন্নচিত্তো। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, চিত্তসম্পদা।
‘‘কতমা চ, ভিক্খৰে, দিট্ঠিসম্পদা? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সম্মাদিট্ঠিকো হোতি অৰিপরীতদস্সনো – ‘অত্থি দিন্নং, অত্থি যিট্ঠং…পে॰… যে ইমঞ্চ লোকং পরঞ্চ লোকং সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা পৰেদেন্তী’তি। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, দিট্ঠিসম্পদা। সীলসম্পদাহেতু ৰা
৭. কম্মন্তসুত্তং
১২০. ‘‘তিস্সো ইমা, ভিক্খৰে, ৰিপত্তিযো। কতমা তিস্সো? কম্মন্তৰিপত্তি, আজীৰৰিপত্তি, দিট্ঠিৰিপত্তি। কতমা চ, ভিক্খৰে, কম্মন্তৰিপত্তি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো পাণাতিপাতী হোতি…পে॰… সম্ফপ্পলাপী হোতি
‘‘কতমা চ, ভিক্খৰে, আজীৰৰিপত্তি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো মিচ্ছাআজীৰো হোতি, মিচ্ছাআজীৰেন জীৰিকং
‘‘কতমা চ, ভিক্খৰে, দিট্ঠিৰিপত্তি? ইধ
‘‘তিস্সো ইমা, ভিক্খৰে, সম্পদা। কতমা তিস্সো? কম্মন্তসম্পদা, আজীৰসম্পদা, দিট্ঠিসম্পদা। কতমা চ, ভিক্খৰে, কম্মন্তসম্পদা? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো পাণাতিপাতা পটিৰিরতো হোতি…পে॰… সম্ফপ্পলাপা পটিৰিরতো হোতি। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, কম্মন্তসম্পদা।
‘‘কতমা
‘‘কতমা চ, ভিক্খৰে, দিট্ঠিসম্পদা? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো সম্মাদিট্ঠিকো হোতি অৰিপরীতদস্সনো – ‘অত্থি দিন্নং, অত্থি যিট্ঠং…পে॰… যে ইমঞ্চ লোকং পরঞ্চ
৮. পঠমসোচেয্যসুত্তং
১২১. ‘‘তীণিমানি, ভিক্খৰে, সোচেয্যানি। কতমানি তীণি? কাযসোচেয্যং, ৰচীসোচেয্যং, মনোসোচেয্যং। কতমঞ্চ, ভিক্খৰে, কাযসোচেয্যং? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো পাণাতিপাতা পটিৰিরতো হোতি, অদিন্নাদানা পটিৰিরতো
‘‘কতমঞ্চ, ভিক্খৰে, ৰচীসোচেয্যং? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো মুসাৰাদা পটিৰিরতো হোতি, পিসুণায ৰাচায পটিৰিরতো হোতি, ফরুসায ৰাচায পটিৰিরতো হোতি, সম্ফপ্পলাপা পটিৰিরতো হোতি। ইদং ৰুচ্চতি ভিক্খৰে, ৰচীসোচেয্যং।
‘‘কতমঞ্চ, ভিক্খৰে, মনোসোচেয্যং? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো অনভিজ্ঝালু হোতি অব্যাপন্নচিত্তো সম্মাদিট্ঠিকো। ইদং
৯. দুতিযসোচেয্যসুত্তং
১২২. ‘‘তীণিমানি, ভিক্খৰে, সোচেয্যানি। কতমানি তীণি? কাযসোচেয্যং, ৰচীসোচেয্যং, মনোসোচেয্যং। কতমঞ্চ, ভিক্খৰে, কাযসোচেয্যং? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু পাণাতিপাতা
‘‘কতমঞ্চ, ভিক্খৰে, ৰচীসোচেয্যং? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু মুসাৰাদা পটিৰিরতো হোতি, পিসুণায ৰাচায পটিৰিরতো হোতি, ফরুসায ৰাচায পটিৰিরতো হোতি, সম্ফপ্পলাপা পটিৰিরতো হোতি। ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, ৰচীসোচেয্যং।
‘‘কতমঞ্চ, ভিক্খৰে, মনোসোচেয্যং? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু সন্তং ৰা অজ্ঝত্তং কামচ্ছন্দং – ‘অত্থি মে অজ্ঝত্তং কামচ্ছন্দো’তি পজানাতি; অসন্তং ৰা অজ্ঝত্তং কামচ্ছন্দং – ‘নত্থি মে অজ্ঝত্তং কামচ্ছন্দো’তি পজানাতি; যথা চ অনুপ্পন্নস্স কামচ্ছন্দস্স
সুচিং সোচেয্যসম্পন্নং, আহু নিন্হাতপাপক’’ন্তি॥ নৰমং।
১০. মোনেয্যসুত্তং
১২৩. ‘‘তীণিমানি, ভিক্খৰে, মোনেয্যানি। কতমানি তীণি? কাযমোনেয্যং, ৰচীমোনেয্যং, মনোমোনেয্যং। কতমঞ্চ, ভিক্খৰে, কাযমোনেয্যং
‘‘কতমঞ্চ, ভিক্খৰে, ৰচীমোনেয্যং? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু মুসাৰাদা পটিৰিরতো হোতি, পিসুণায ৰাচায পটিৰিরতো হোতি, ফরুসায ৰাচায পটিৰিরতো হোতি, সম্ফপ্পলাপা পটিৰিরতো হোতি। ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, ৰচীমোনেয্যং।
‘‘কতমঞ্চ, ভিক্খৰে, মনোমোনেয্যং? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু আসৰানং খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। ইদং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, মনোমোনেয্যং। ইমানি খো, ভিক্খৰে, তীণি মোনেয্যানী’’তি।
‘‘কাযমুনিং ৰচীমুনিং, চেতোমুনিং অনাসৰং।
মুনিং মোনেয্যসম্পন্নং, আহু সব্বপ্পহাযিন’’ন্তি॥ দসমং।
আপাযিকৰগ্গো দ্ৰাদসমো।
তস্সুদ্দানং –
আপাযিকো
অপণ্ণকো চ কম্মন্তো, দ্ৰে সোচেয্যানি মোনেয্যন্তি॥