(১০) ৫. লোণকপল্লৰগ্গো
১. অচ্চাযিকসুত্তং
৯৩. ‘‘তীণিমানি , ভিক্খৰে, কস্সকস্স গহপতিস্স অচ্চাযিকানি করণীযানি। কতমানি তীণি? ইধ, ভিক্খৰে, কস্সকো গহপতি সীঘং সীঘং খেত্তং সুকট্ঠং করোতি সুমতিকতং। সীঘং সীঘং খেত্তং সুকট্ঠং করিত্ৰা সুমতিকতং সীঘং সীঘং বীজানি পতিট্ঠাপেতি। সীঘং সীঘং বীজানি পতিট্ঠাপেত্ৰা সীঘং সীঘং উদকং অভিনেতিপি অপনেতিপি। ইমানি খো, ভিক্খৰে, তীণি কস্সকস্স গহপতিস্স অচ্চাযিকানি করণীযানি। তস্স খো তং, ভিক্খৰে, কস্সকস্স গহপতিস্স নত্থি সা ইদ্ধি ৰা আনুভাৰো ৰা – ‘অজ্জেৰ মে ধঞ্ঞানি জাযন্তু, স্ৰেৰ গব্ভীনি হোন্তু, উত্তরস্ৰেৰ পচ্চন্তূ’তি। অথ খো, ভিক্খৰে, হোতি সো সমযো যং তস্স কস্সকস্স গহপতিস্স তানি ধঞ্ঞানি উতুপরিণামীনি জাযন্তিপি গব্ভীনিপি হোন্তি পচ্চন্তিপি।
‘‘এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, তীণিমানি ভিক্খুস্স অচ্চাযিকানি করণীযানি। কতমানি তীণি? অধিসীলসিক্খাসমাদানং, অধিচিত্তসিক্খাসমাদানং, অধিপঞ্ঞাসিক্খাসমাদানং – ইমানি খো, ভিক্খৰে, তীণি ভিক্খুস্স অচ্চাযিকানি করণীযানি। তস্স খো তং, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো নত্থি সা ইদ্ধি ৰা অনুভাৰো ৰা – ‘অজ্জেৰ মে অনুপাদায আসৰেহি চিত্তং ৰিমুচ্চতু স্ৰে ৰা উত্তরস্ৰে ৰা’তি। অথ খো, ভিক্খৰে, হোতি সো সমযো যং তস্স ভিক্খুনো অধিসীলম্পি সিক্খতো অধিচিত্তম্পি সিক্খতো অধিপঞ্ঞম্পি সিক্খতো অনুপাদায আসৰেহি চিত্তং ৰিমুচ্চতি।
‘‘তস্মাতিহ, ভিক্খৰে, এৰং সিক্খিতব্বং – ‘তিব্বো নো ছন্দো ভৰিস্সতি অধিসীলসিক্খাসমাদানে, তিব্বো ছন্দো ভৰিস্সতি অধিচিত্তসিক্খাসমাদানে , তিব্বো ছন্দো ভৰিস্সতি অধিপঞ্ঞাসিক্খাসমাদানে’তি। এৰঞ্হি ৰো, ভিক্খৰে, সিক্খিতব্ব’’ন্তি। পঠমং।
২. পৰিৰেকসুত্তং
৯৪. ‘‘তীণিমানি , ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযা পরিব্বাজকা পৰিৰেকানি পঞ্ঞাপেন্তি। কতমানি তীণি? চীৰরপৰিৰেকং, পিণ্ডপাতপৰিৰেকং, সেনাসনপৰিৰেকং।
‘‘তত্রিদং, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযা পরিব্বাজকা চীৰরপৰিৰেকস্মিং পঞ্ঞাপেন্তি, সাণানিপি ধারেন্তি, মসাণানিপি ধারেন্তি, ছৰদুস্সানিপি ধারেন্তি, পংসুকূলানিপি ধারেন্তি, তিরীটানিপি ধারেন্তি, অজিনম্পি ধারেন্তি, অজিনক্খিপম্পি ধারেন্তি, কুসচীরম্পি ধারেন্তি, ৰাকচীরম্পি ধারেন্তি, ফলকচীরম্পি ধারেন্তি, কেসকম্বলম্পি ধারেন্তি, ৰালকম্বলম্পি ধারেন্তি , উলূকপক্খিকম্পি ধারেন্তি। ইদং খো, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযা পরিব্বাজকা চীৰরপৰিৰেকস্মিং পঞ্ঞাপেন্তি।
‘‘তত্রিদং, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযা পরিব্বাজকা পিণ্ডপাতপৰিৰেকস্মিং পঞ্ঞাপেন্তি। সাকভক্খাপি হোন্তি, সামাকভক্খাপি হোন্তি, নীৰারভক্খাপি হোন্তি, দদ্দুলভক্খাপি হোন্তি, হটভক্খাপি হোন্তি, কণভক্খাপি হোন্তি, আচামভক্খাপি হোন্তি, পিঞ্ঞাকভক্খাপি হোন্তি, তিণভক্খাপি হোন্তি, গোমযভক্খাপি হোন্তি, ৰনমূলফলাহারা যাপেন্তি পৰত্তফলভোজী। ইদং খো, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযা পরিব্বাজকা পিণ্ডপাতপৰিৰেকস্মিং পঞ্ঞাপেন্তি।
‘‘তত্রিদং, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযা পরিব্বাজকা সেনাসনপৰিৰেকস্মিং পঞ্ঞাপেন্তি অরঞ্ঞং রুক্খমূলং সুসানং রুক্খমূলং ভুসাগারং সুসানং (ক॰) ৰনপত্থং অব্ভোকাসং পলালপুঞ্জং ভুসাগারং সুঞ্ঞাগারং (ক॰)। ইদং খো, ভিক্খৰে, অঞ্ঞতিত্থিযা পরিব্বাজকা সেনাসনপৰিৰেকস্মিং পঞ্ঞাপেন্তি। ইমানি খো, ভিক্খৰে, তীণি অঞ্ঞতিত্থিযা পরিব্বাজকা পৰিৰেকানি পঞ্ঞাপেন্তি।
‘‘তীণি খো পনিমানি, ভিক্খৰে, ইমস্মিং ধম্মৰিনযে ভিক্খুনো পৰিৰেকানি। কতমানি তীণি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু সীলৰা চ হোতি, দুস্সীল্যঞ্চস্স পহীনং হোতি, তেন চ ৰিৰিত্তো হোতি; সম্মাদিট্ঠিকো চ হোতি, মিচ্ছাদিট্ঠি চস্স পহীনা হোতি, তায চ ৰিৰিত্তো হোতি; খীণাসৰো চ হোতি, আসৰা চস্স পহীনা হোন্তি, তেহি চ ৰিৰিত্তো হোতি । যতো খো, ভিক্খৰে, ভিক্খু সীলৰা হোতি, দুস্সীল্যঞ্চস্স পহীনং হোতি, তেন চ ৰিৰিত্তো হোতি; সম্মাদিট্ঠিকো চ হোতি, মিচ্ছাদিট্ঠি চস্স পহীনা হোতি, তায চ ৰিৰিত্তো হোতি; খীণাসৰো চ হোতি, আসৰা চস্স পহীনা হোন্তি, তেহি চ ৰিৰিত্তো হোতি। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, ‘ভিক্খু অগ্গপ্পত্তো সারপ্পত্তো সুদ্ধো সারে পতিট্ঠিতো’’’।
‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, কস্সকস্স গহপতিস্স সম্পন্নং সালিক্খেত্তং। তমেনং কস্সকো গহপতি সীঘং সীঘং সীঘসীঘং (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰) লৰাপেয্য। সীঘং সীঘং লৰাপেত্ৰা সীঘং সীঘং সঙ্ঘরাপেয্য। সীঘং সীঘং সঙ্ঘরাপেত্ৰা সীঘং সীঘং উব্বহাপেয্য উব্বাহাপেয্য (স্যা॰ কং॰)। সীঘং সীঘং উব্বহাপেত্ৰা সীঘং সীঘং পুঞ্জং কারাপেয্য। সীঘং সীঘং পুঞ্জং কারাপেত্ৰা সীঘং সীঘং মদ্দাপেয্য। সীঘং সীঘং মদ্দাপেত্ৰা সীঘং সীঘং পলালানি উদ্ধরাপেয্য। সীঘং সীঘং পলালানি উদ্ধরাপেত্ৰা সীঘং সীঘং ভুসিকং উদ্ধরাপেয্য। সীঘং সীঘং ভুসিকং উদ্ধরাপেত্ৰা সীঘং সীঘং ওপুনাপেয্য। সীঘং সীঘং ওপুনাপেত্ৰা সীঘং সীঘং অতিহরাপেয্য। সীঘং সীঘং অতিহরাপেত্ৰা সীঘং সীঘং কোট্টাপেয্য। সীঘং সীঘং কোট্টাপেত্ৰা সীঘং সীঘং থুসানি উদ্ধরাপেয্য। এৰমস্সু এৰস্সু (ক॰) তানি, ভিক্খৰে, কস্সকস্স গহপতিস্স ধঞ্ঞানি অগ্গপ্পত্তানি সারপ্পত্তানি সুদ্ধানি সারে পতিট্ঠিতানি।
‘‘এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, যতো ভিক্খু সীলৰা চ হোতি, দুস্সীল্যঞ্চস্স পহীনং হোতি, তেন চ ৰিৰিত্তো হোতি; সম্মাদিট্ঠিকো চ হোতি, মিচ্ছাদিট্ঠি চস্স পহীনা হোতি, তায চ ৰিৰিত্তো হোতি; খীণাসৰো চ হোতি, আসৰা চস্স পহীনা হোন্তি, তেহি চ ৰিৰিত্তো হোতি। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, ‘ভিক্খু অগ্গপ্পত্তো সারপ্পত্তো সুদ্ধো সারে পতিট্ঠিতো’’’তি। দুতিযং।
৩. সরদসুত্তং
৯৫. ‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, সরদসমযে ৰিদ্ধে ৰিগতৰলাহকে দেৰে আদিচ্চো নভং অব্ভুস্সক্কমানো অব্ভুস্সুক্কমানো (সী॰ পী॰) সব্বং আকাসগতং তমগতং অভিৰিহচ্চ ভাসতে চ তপতে চ ৰিরোচতি চ।
‘‘এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, যতো অরিযসাৰকস্স ৰিরজং ৰীতমলং ধম্মচক্খুং উপ্পজ্জতি উদপাদি (সব্বত্থ), সহ দস্সনুপ্পাদা, ভিক্খৰে, অরিযসাৰকস্স তীণি সংযোজনানি পহীযন্তি – সক্কাযদিট্ঠি, ৰিচিকিচ্ছা, সীলব্বতপরামাসো।
‘‘অথাপরং দ্ৰীহি ধম্মেহি নিয্যাতি অভিজ্ঝায চ ব্যাপাদেন চ। সো ৰিৰিচ্চেৰ কামেহি ৰিৰিচ্চ অকুসলেহি ধম্মেহি সৰিতক্কং সৰিচারং ৰিৰেকজং পীতিসুখং পঠমং ঝানং উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। তস্মিং চে, ভিক্খৰে, সমযে অরিযসাৰকো কালং করেয্য, নত্থি তং তস্স (ক॰) সংযোজনং যেন সংযোজনেন সংযুত্তো অরিযসাৰকো পুন ইমং পুনযিমং (স্যা॰ কং॰ ক॰) লোকং আগচ্ছেয্যা’’তি। ততিযং।
৪. পরিসাসুত্তং
৯৬. ‘‘তিস্সো ইমা, ভিক্খৰে, পরিসা। কতমা তিস্সো? অগ্গৰতী পরিসা, ৰগ্গা পরিসা, সমগ্গা পরিসা।
‘‘কতমা চ, ভিক্খৰে, অগ্গৰতী পরিসা? ইধ, ভিক্খৰে, যস্সং পরিসাযং থেরা ভিক্খূ ন বাহুলিকা হোন্তি ন সাথলিকা, ওক্কমনে নিক্খিত্তধুরা পৰিৰেকে পুব্বঙ্গমা, ৰীরিযং আরভন্তি অপ্পত্তস্স পত্তিযা অনধিগতস্স অধিগমায অসচ্ছিকতস্স সচ্ছিকিরিযায, তেসং পচ্ছিমা জনতা দিট্ঠানুগতিং আপজ্জতি। সাপি হোতি ন বাহুলিকা ন সাথলিকা ওক্কমনে নিক্খিত্তধুরা পৰিৰেকে পুব্বঙ্গমা, ৰীরিযং আরভতি অপ্পত্তস্স পত্তিযা অনধিগতস্স অধিগমায অসচ্ছিকতস্স সচ্ছিকিরিযায। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, অগ্গৰতী পরিসা।
‘‘কতমা চ, ভিক্খৰে, ৰগ্গা পরিসা? ইধ, ভিক্খৰে, যস্সং পরিসাযং ভিক্খূ ভণ্ডনজাতা কলহজাতা ৰিৰাদাপন্না অঞ্ঞমঞ্ঞং মুখসত্তীহি ৰিতুদন্তা ৰিহরন্তি, অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, ৰগ্গা পরিসা।
‘‘কতমা চ, ভিক্খৰে, সমগ্গা পরিসা? ইধ, ভিক্খৰে, যস্সং পরিসাযং ভিক্খূ সমগ্গা সম্মোদমানা অৰিৰদমানা খীরোদকীভূতা অঞ্ঞমঞ্ঞং পিযচক্খূহি সম্পস্সন্তা ৰিহরন্তি, অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, সমগ্গা পরিসা।
‘‘যস্মিং , ভিক্খৰে, সমযে ভিক্খূ সমগ্গা সম্মোদমানা অৰিৰদমানা খীরোদকীভূতা অঞ্ঞমঞ্ঞং পিযচক্খূহি সম্পস্সন্তা ৰিহরন্তি, বহুং, ভিক্খৰে, ভিক্খূ তস্মিং সমযে পুঞ্ঞং পসৰন্তি। ব্রহ্মং, ভিক্খৰে, ৰিহারং তস্মিং সমযে ভিক্খূ ৰিহরন্তি, যদিদং মুদিতায চেতোৰিমুত্তিযা। পমুদিতস্স পীতি জাযতি, পীতিমনস্স কাযো পস্সম্ভতি, পস্সদ্ধকাযো সুখং ৰেদিযতি, সুখিনো চিত্তং সমাধিযতি।
‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, উপরিপব্বতে থুল্লফুসিতকে দেৰে ৰস্সন্তে তং উদকং যথানিন্নং পৰত্তমানং পব্বতকন্দরপদরসাখা পরিপূরেতি, পব্বতকন্দরপদরসাখা পরিপূরা কুসোব্ভে কুস্সুম্ভে (সী॰ পী॰), কুসুম্ভে (স্যা॰ কং॰ ক॰) পরিপূরেন্তি, কুসোব্ভা পরিপূরা মহাসোব্ভে পরিপূরেন্তি, মহাসোব্ভা পরিপূরা কুন্নদিযো পরিপূরেন্তি, কুন্নদিযো পরিপূরা মহানদিযো পরিপূরেন্তি, মহানদিযো পরিপূরা সমুদ্দং সমুদ্দসাগরে (ক॰) পরিপূরেন্তি।
‘‘এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, যস্মিং সমযে ভিক্খূ সমগ্গা সম্মোদমানা অৰিৰদমানা খীরোদকীভূতা অঞ্ঞমঞ্ঞং পিযচক্খূহি সম্পস্সন্তা ৰিহরন্তি, বহুং, ভিক্খৰে, ভিক্খূ তস্মিং সমযে পুঞ্ঞং পসৰন্তি। ব্রহ্মং, ভিক্খৰে, ৰিহারং তস্মিং সমযে ভিক্খূ ৰিহরন্তি, যদিদং মুদিতায চেতোৰিমুত্তিযা। পমুদিতস্স পীতি জাযতি, পীতিমনস্স কাযো পস্সম্ভতি, পস্সদ্ধকাযো সুখং ৰেদিযতি, সুখিনো চিত্তং সমাধিযতি। ইমা খো, ভিক্খৰে, তিস্সো পরিসা’’তি। চতুত্থং।
৫. পঠমআজানীযসুত্তং
৯৭. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতো রঞ্ঞো ভদ্রো ভদ্দো (ক॰) অস্সাজানীযো রাজারহো হোতি রাজভোগ্গো, রঞ্ঞো অঙ্গন্তেৰ সঙ্খ্যং সঙ্খং (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰) গচ্ছতি। কতমেহি তীহি? ইধ, ভিক্খৰে, রঞ্ঞো ভদ্রো অস্সাজানীযো ৰণ্ণসম্পন্নো চ হোতি বলসম্পন্নো চ জৰসম্পন্নো চ। ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহি অঙ্গেহি সমন্নাগতো রঞ্ঞো ভদ্রো অস্সাজানীযো রাজারহো হোতি রাজভোগ্গো, রঞ্ঞো অঙ্গন্তেৰ সঙ্খ্যং গচ্ছতি। এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, তীহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু আহুনেয্যো হোতি পাহুনেয্যো দক্খিণেয্যো অঞ্জলিকরণীযো অনুত্তরং পুঞ্ঞক্খেত্তং লোকস্স। কতমেহি তীহি ? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু ৰণ্ণসম্পন্নো চ হোতি বলসম্পন্নো চ জৰসম্পন্নো চ।
‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, ভিক্খু ৰণ্ণসম্পন্নো হোতি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু সীলৰা হোতি, পাতিমোক্খসংৰরসংৰুতো ৰিহরতি আচারগোচরসম্পন্নো অণুমত্তেসু ৰজ্জেসু ভযদস্সাৰী, সমাদায সিক্খতি সিক্খাপদেসু। এৰং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খু ৰণ্ণসম্পন্নো হোতি।
‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, ভিক্খু বলসম্পন্নো হোতি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু আরদ্ধৰীরিযো ৰিহরতি অকুসলানং ধম্মানং পহানায কুসলানং ধম্মানং উপসম্পদায থামৰা দল়্হপরক্কমো অনিক্খিত্তধুরো কুসলেসু ধম্মেসু। এৰং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খু বলসম্পন্নো হোতি।
‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, ভিক্খু জৰসম্পন্নো হোতি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু ‘ইদং দুক্খ’ন্তি যথাভূতং পজানাতি; ‘অযং দুক্খসমুদযো’তি যথাভূতং পজানাতি; ‘অযং দুক্খনিরোধো’তি যথাভূতং পজানাতি; ‘অযং দুক্খনিরোধগামিনী পটিপদা’তি যথাভূতং পজানাতি। এৰং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খু জৰসম্পন্নো হোতি। ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু আহুনেয্যো হোতি পাহুনেয্যো দক্খিণেয্যো অঞ্জলিকরণীযো অনুত্তরং পুঞ্ঞক্খেত্তং লোকস্সা’’তি। পঞ্চমং।
৬. দুতিযআজানীযসুত্তং
৯৮. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতো রঞ্ঞো ভদ্রো অস্সাজানীযো রাজারহো হোতি রাজভোগ্গো, রঞ্ঞো অঙ্গন্তেৰ সঙ্খযং গচ্ছতি। কতমেহি তীহি? ইধ, ভিক্খৰে, রঞ্ঞো ভদ্রো অস্সাজানীযো ৰণ্ণসম্পন্নো চ হোতি বলসম্পন্নো চ জৰসম্পন্নো চ। ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহি অঙ্গেহি সমন্নাগতো রঞ্ঞো ভদ্রো অস্সাজানীযো রাজারহো হোতি রাজভোগ্গো, রঞ্ঞো অঙ্গন্তেৰ সঙ্খ্যং গচ্ছতি। এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, তীহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু আহুনেয্যো হোতি…পে॰… অনুত্তরং পুঞ্ঞক্খেত্তং লোকস্স। কতমেহি তীহি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু ৰণ্ণসম্পন্নো চ হোতি বলসম্পন্নো চ জৰসম্পন্নো চ।
‘‘কথঞ্চ , ভিক্খৰে, ভিক্খু ৰণ্ণসম্পন্নো হোতি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু সীলৰা হোতি…পে॰… সমাদায সিক্খতি সিক্খাপদেসু। এৰং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খু ৰণ্ণসম্পন্নো হোতি।
‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, ভিক্খু বলসম্পন্নো হোতি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু আরদ্ধৰীরিযো ৰিহরতি অকুসলানং ধম্মানং পহানায কুসলানং ধম্মানং উপসম্পদায থামৰা দল়্হপরক্কমো অনিক্খিত্তধুরো কুসলেসু ধম্মেসু। এৰং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খু বলসম্পন্নো হোতি।
‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, ভিক্খু জৰসম্পন্নো হোতি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু পঞ্চন্নং ওরম্ভাগিযানং সংযোজনানং পরিক্খযা ওপপাতিকো হোতি তত্থ পরিনিব্বাযী অনাৰত্তিধম্মো তস্মা লোকা। এৰং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খু জৰসম্পন্নো হোতি। ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু আহুনেয্যো হোতি…পে॰… অনুত্তরং পুঞ্ঞক্খেত্তং লোকস্সা’’তি। ছট্ঠং।
৭. ততিযআজানীযসুত্তং
৯৯. ‘‘তীহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতো রঞ্ঞো ভদ্রো অস্সাজানীযো রাজারহো হোতি রাজভোগ্গো, রঞ্ঞো অঙ্গন্তেৰ সঙ্খযং গচ্ছতি। কতমেহি তীহি? ইধ , ভিক্খৰে, রঞ্ঞো ভদ্রো অস্সাজানীযো ৰণ্ণসম্পন্নো চ হোতি বলসম্পন্নো চ জৰসম্পন্নো চ। ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহি অঙ্গেহি সমন্নাগতো রঞ্ঞো ভদ্রো অস্সাজানীযো রাজারহো হোতি রাজভোগ্গো, রঞ্ঞো অঙ্গন্তেৰ সঙ্খ্যং গচ্ছতি। এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, তীহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু আহুনেয্যো হোতি পাহুনেয্যো দক্খিণেয্যো অঞ্জলিকরণীযো অনুত্তরং পুঞ্ঞক্খেত্তং লোকস্স। কতমেহি তীহি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু ৰণ্ণসম্পন্নো চ হোতি বলসম্পন্নো চ জৰসম্পন্নো চ।
‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, ভিক্খু ৰণ্ণসম্পন্নো হোতি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু সীলৰা হোতি , পাতিমোক্খসংৰরসংৰুতো ৰিহরতি আচারগোচরসম্পন্নো অণুমত্তেসু ৰজ্জেসু ভযদস্সাৰী, সমাদায সিক্খতি সিক্খাপদেসু। এৰং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খু ৰণ্ণসম্পন্নো হোতি।
‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, ভিক্খু বলসম্পন্নো হোতি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু আরদ্ধৰীরিযো ৰিহরতি অকুসলানং ধম্মানং পহানায কুসলানং ধম্মানং উপসম্পদায থামৰা দল়্হপরক্কমো অনিক্খিত্তধুরো কুসলেসু ধম্মেসু। এৰং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খু বলসম্পন্নো হোতি।
‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, ভিক্খু জৰসম্পন্নো হোতি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু আসৰানং খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। এৰং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খু জৰসম্পন্নো হোতি। ইমেহি খো, ভিক্খৰে, তীহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু আহুনেয্যো হোতি…পে॰… অনুত্তরং পুঞ্ঞক্খেত্তং লোকস্সা’’তি। সত্তমং।
৮. পোত্থকসুত্তং
১০০. ‘‘নৰোপি , ভিক্খৰে, পোত্থকো দুব্বণ্ণো চ হোতি দুক্খসম্ফস্সো চ অপ্পগ্ঘো চ; মজ্ঝিমোপি, ভিক্খৰে, পোত্থকো দুব্বণ্ণো চ হোতি দুক্খসম্ফস্সো চ অপ্পগ্ঘো চ; জিণ্ণোপি, ভিক্খৰে, পোত্থকো দুব্বণ্ণো চ হোতি দুক্খসম্ফস্সো চ অপ্পগ্ঘো চ। জিণ্ণম্পি, ভিক্খৰে, পোত্থকং উক্খলিপরিমজ্জনং ৰা করোন্তি সঙ্কারকূটে ৰা নং তং (সী॰), ঠানে (ক॰) ছড্ডেন্তি।
‘‘এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, নৰো চেপি ভিক্খু হোতি দুস্সীলো পাপধম্মো। ইদমস্স দুব্বণ্ণতায ৰদামি। সেয্যথাপি সো, ভিক্খৰে, পোত্থকো দুব্বণ্ণো তথূপমাহং, ভিক্খৰে, ইমং পুগ্গলং ৰদামি। যে খো পনস্স সেৰন্তি ভজন্তি পযিরুপাসন্তি দিট্ঠানুগতিং আপজ্জন্তি, তেসং তং হোতি দীঘরত্তং অহিতায দুক্খায। ইদমস্স দুক্খসম্ফস্সতায ৰদামি। সেয্যথাপি সো, ভিক্খৰে, পোত্থকো দুক্খসম্ফস্সো তথূপমাহং, ভিক্খৰে, ইমং পুগ্গলং ৰদামি। যেসং খো পন সো যেসং খো পন (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰), যেসং সো (ক॰) পু॰ প॰ ১১৬ পস্সিতব্বং পটিগ্গণ্হাতি চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারং, তেসং তং ন মহপ্ফলং হোতি ন মহানিসংসং। ইদমস্স অপ্পগ্ঘতায ৰদামি । সেয্যথাপি সো, ভিক্খৰে, পোত্থকো অপ্পগ্ঘো তথূপমাহং, ভিক্খৰে, ইমং পুগ্গলং ৰদামি। মজ্ঝিমো চেপি, ভিক্খৰে, ভিক্খু হোতি…পে॰… থেরো চেপি, ভিক্খৰে, ভিক্খু হোতি দুস্সীলো পাপধম্মো, ইদমস্স দুব্বণ্ণতায ৰদামি। সেয্যথাপি সো, ভিক্খৰে, পোত্থকো দুব্বণ্ণো তথূপমাহং, ভিক্খৰে, ইমং পুগ্গলং ৰদামি। যে খো পনস্স সেৰন্তি ভজন্তি পযিরুপাসন্তি দিট্ঠানুগতিং আপজ্জন্তি, তেসং তং হোতি দীঘরত্তং অহিতায দুক্খায। ইদমস্স দুক্খসম্ফস্সতায ৰদামি। সেয্যথাপি সো, ভিক্খৰে, পোত্থকো দুক্খসম্ফস্সো তথূপমাহং, ভিক্খৰে, ইমং পুগ্গলং ৰদামি। যেসং খো পন সো পটিগ্গণ্হাতি চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারং, তেসং তং ন মহপ্ফলং হোতি ন মহানিসংসং। ইদমস্স অপ্পগ্ঘতায ৰদামি। সেয্যথাপি সো, ভিক্খৰে, পোত্থকো অপ্পগ্ঘো তথূপমাহং, ভিক্খৰে, ইমং পুগ্গলং ৰদামি।
‘‘এৰরূপো চাযং, ভিক্খৰে, থেরো ভিক্খু সঙ্ঘমজ্ঝে ভণতি। তমেনং ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘কিং নু খো তুয্হং বালস্স অব্যত্তস্স ভণিতেন, ত্ৰম্পি নাম ভণিতব্বং মঞ্ঞসী’তি! সো কুপিতো অনত্তমনো তথারূপিং ৰাচং নিচ্ছারেতি যথারূপায ৰাচায সঙ্ঘো তং উক্খিপতি, সঙ্কারকূটেৰ নং পোত্থকং।
‘‘নৰম্পি, ভিক্খৰে, কাসিকং ৰত্থং ৰণ্ণৰন্তঞ্চেৰ হোতি সুখসম্ফস্সঞ্চ মহগ্ঘঞ্চ; মজ্ঝিমম্পি, ভিক্খৰে , কাসিকং ৰত্থং ৰণ্ণৰন্তঞ্চেৰ হোতি সুখসম্ফস্সঞ্চ মহগ্ঘঞ্চ; জিণ্ণম্পি, ভিক্খৰে, কাসিকং ৰত্থং ৰণ্ণৰন্তঞ্চেৰ হোতি সুখসম্ফস্সঞ্চ মহগ্ঘঞ্চ। জিণ্ণম্পি, ভিক্খৰে, কাসিকং ৰত্থং রতনপলিৰেঠনং ৰা করোতি গন্ধকরণ্ডকে ৰা নং পক্খিপন্তি।
‘‘এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, নৰো চেপি ভিক্খু হোতি সীলৰা কল্যাণধম্মো, ইদমস্স সুৰণ্ণতায ৰদামি। সেয্যথাপি তং, ভিক্খৰে, কাসিকং ৰত্থং ৰণ্ণৰন্তং তথূপমাহং, ভিক্খৰে, ইমং পুগ্গলং ৰদামি। যে খো পনস্স সেৰন্তি ভজন্তি পযিরুপাসন্তি দিট্ঠানুগতিং আপজ্জন্তি, তেসং তং হোতি দীঘরত্তং হিতায সুখায। ইদমস্স সুখসম্ফস্সতায ৰদামি। সেয্যথাপি তং, ভিক্খৰে, কাসিকং ৰত্থং সুখসম্ফস্সং তথূপমাহং, ভিক্খৰে, ইমং পুগ্গলং ৰদামি। যেসং খো পন সো পটিগ্গণ্হাতি চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারং , তেসং তং মহপ্ফলং হোতি মহানিসংসং। ইদমস্স মহগ্ঘতায ৰদামি। সেয্যথাপি তং, ভিক্খৰে, কাসিকং ৰত্থং মহগ্ঘং তথূপমাহং, ভিক্খৰে, ইমং পুগ্গলং ৰদামি। মজ্ঝিমো চেপি, ভিক্খৰে, ভিক্খু হোতি…পে॰… থেরো চেপি, ভিক্খৰে, ভিক্খু হোতি…পে॰… পুগ্গলং ৰদামি।
‘‘এৰরূপো চাযং, ভিক্খৰে, থেরো ভিক্খু সঙ্ঘমজ্ঝে ভণতি । তমেনং ভিক্খূ এৰমাহংসু – ‘অপ্পসদ্দা আযস্মন্তো হোথ, থেরো ভিক্খু ধম্মঞ্চ ৰিনযঞ্চ ভণতী’তি। তস্মাতিহ, ভিক্খৰে, এৰং সিক্খিতব্বং – ‘কাসিকৰত্থূপমা ভৰিস্সাম, ন পোত্থকূপমা’তি কাসিকং ৰত্থং তথূপমাহং ভৰিস্সামি, ন পোত্থকূপমাহন্তি (ক॰)। এৰঞ্হি ৰো, ভিক্খৰে, সিক্খিতব্ব’’ন্তি। অট্ঠমং।
৯. লোণকপল্লসুত্তং
১০১. ‘‘যো যো খো (স্যা॰ কং॰), যো চ খো (ক॰), ভিক্খৰে, এৰং ৰদেয্য – ‘যথা যথাযং পুরিসো কম্মং করোতি তথা তথা তং পটিসংৰেদিযতী’তি, এৰং সন্তং, ভিক্খৰে, ব্রহ্মচরিযৰাসো ন হোতি, ওকাসো ন পঞ্ঞাযতি সম্মা দুক্খস্স অন্তকিরিযায । যো চ খো, ভিক্খৰে, এৰং ৰদেয্য – ‘যথা যথা ৰেদনীযং অযং পুরিসো কম্মং করোতি তথা তথাস্স ৰিপাকং পটিসংৰেদিযতী’তি, এৰং সন্তং, ভিক্খৰে, ব্রহ্মচরিযৰাসো হোতি, ওকাসো পঞ্ঞাযতি সম্মা দুক্খস্স অন্তকিরিযায। ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চস্স পুগ্গলস্স অপ্পমত্তকম্পি পাপকম্মং পাপং কম্মং (সী॰ পী॰) কতং তমেনং নিরযং উপনেতি। ইধ পন, ভিক্খৰে, একচ্চস্স পুগ্গলস্স তাদিসংযেৰ অপ্পমত্তকং পাপকম্মং কতং দিট্ঠধম্মৰেদনীযং হোতি, না’ণুপি খাযতি, কিং বহুদেৰ।
‘‘কথংরূপস্স, ভিক্খৰে, পুগ্গলস্স অপ্পমত্তকম্পি পাপকম্মং কতং তমেনং নিরযং উপনেতি? ইধ পন, ভিক্খৰে, একচ্চো পুগ্গলো অভাৰিতকাযো হোতি অভাৰিতসীলো অভাৰিতচিত্তো অভাৰিতপঞ্ঞো পরিত্তো অপ্পাতুমো অপ্পদুক্খৰিহারী। এৰরূপস্স, ভিক্খৰে, পুগ্গলস্স অপ্পমত্তকম্পি পাপকম্মং কতং তমেনং নিরযং উপনেতি।
‘‘কথংরূপস্স, ভিক্খৰে, পুগ্গলস্স তাদিসংযেৰ অপ্পমত্তকং পাপকম্মং কতং দিট্ঠধম্মৰেদনীযং হোতি, না’ণুপি খাযতি, কিং বহুদেৰ? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো পুগ্গলো ভাৰিতকাযো হোতি ভাৰিতসীলো ভাৰিতচিত্তো ভাৰিতপঞ্ঞো অপরিত্তো মহত্তো মহত্তা (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰) অপ্পমাণৰিহারী। এৰরূপস্স, ভিক্খৰে, পুগ্গলস্স তাদিসংযেৰ অপ্পমত্তকং পাপকম্মং কতং দিট্ঠধম্মৰেদনীযং হোতি, নাণুপি খাযতি, কিং বহুদেৰ।
‘‘সেয্যথাপি , ভিক্খৰে, পুরিসো লোণকপল্লং লোণফলং (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰) পরিত্তে উদকমল্লকে উদককপল্লকে (ক॰) পক্খিপেয্য। তং কিং মঞ্ঞথ, ভিক্খৰে, অপি নু তং পরিত্তং উদকং উদকমল্লকে উদকং (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰) অমুনা লোণকপল্লেন লোণং অস্স অপেয্য’’ন্তি? ‘‘এৰং, ভন্তে’’। ‘‘তং কিস্স হেতু’’? ‘‘অদুঞ্হি, ভন্তে, পরিত্তং উদককপল্লকে উদকং, তং অমুনা লোণকপল্লেন লোণং অস্স অপেয্য’’ন্তি। ‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, পুরিসো লোণকপল্লকং গঙ্গায নদিযা পক্খিপেয্য। তং কিং মঞ্ঞথ, ভিক্খৰে, অপি নু সা গঙ্গা নদী অমুনা লোণকপল্লেন লোণং অস্স অপেয্যা’’তি? ‘‘নো হেতং, ভন্তে’’। ‘‘তং কিস্স হেতু’’? ‘‘অসু হি, ভন্তে, গঙ্গায নদিযা মহা উদকক্খন্ধো সো অমুনা লোণকপল্লেন লোণো ন অস্স অপেয্যো’’তি লোণং নেৰস্স অপেয্যন্তি (সী॰), ন লোণো অস্স অপেয্যোতি (পী॰)।
‘‘এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, ইধেকচ্চস্স পুগ্গলস্স অপ্পমত্তকম্পি পাপকম্মং কতং তমেনং নিরযং উপনেতি। ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চস্স পুগ্গলস্স তাদিসংযেৰ অপ্পমত্তকং পাপকম্মং কতং দিট্ঠধম্মৰেদনীযং হোতি, নাণুপি খাযতি, কিং বহুদেৰ।
‘‘কথংরূপস্স, ভিক্খৰে, পুগ্গলস্স অপ্পমত্তকম্পি পাপকম্মং কতং তমেনং নিরযং উপনেতি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো পুগ্গলো অভাৰিতকাযো হোতি অভাৰিতসীলো অভাৰিতচিত্তো অভাৰিতপঞ্ঞো পরিত্তো অপ্পাতুমো অপ্পদুক্খৰিহারী। এৰরূপস্স, ভিক্খৰে, পুগ্গলস্স অপ্পমত্তকম্পি পাপকম্মং কতং তমেনং নিরযং উপনেতি।
‘‘কথংরূপস্স, ভিক্খৰে, পুগ্গলস্স তাদিসংযেৰ অপ্পমত্তকং পাপকম্মং কতং দিট্ঠধম্মৰেদনীযং হোতি, নাণুপি খাযতি, কিং বহুদেৰ? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো পুগ্গলো ভাৰিতকাযো হোতি ভাৰিতসীলো ভাৰিতচিত্তো ভাৰিতপঞ্ঞো অপরিত্তো মহত্তো অপ্পমাণৰিহারী। এৰরূপস্স, ভিক্খৰে, পুগ্গলস্স তাদিসংযেৰ অপ্পমত্তকং পাপকম্মং কতং দিট্ঠধম্মৰেদনীযং হোতি, নাণুপি খাযতি, কিং বহুদেৰ।
‘‘ইধ , ভিক্খৰে, একচ্চো অড্ঢকহাপণেনপি বন্ধনং নিগচ্ছতি, কহাপণেনপি বন্ধনং নিগচ্ছতি, কহাপণসতেনপি বন্ধনং নিগচ্ছতি। ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো অড্ঢকহাপণেনপি ন বন্ধনং নিগচ্ছতি, কহাপণেনপি ন বন্ধনং নিগচ্ছতি, কহাপণসতেনপি ন বন্ধনং নিগচ্ছতি।
‘‘কথংরূপো, ভিক্খৰে, অড্ঢকহাপণেনপি বন্ধনং নিগচ্ছতি, কহাপণেনপি বন্ধনং নিগচ্ছতি, কহাপণসতেনপি বন্ধনং নিগচ্ছতি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো দলিদ্দো হোতি অপ্পস্সকো অপ্পভোগো। এৰরূপো, ভিক্খৰে, অড্ঢকহাপণেনপি বন্ধনং নিগচ্ছতি, কহাপণেনপি বন্ধনং নিগচ্ছতি, কহাপণসতেনপি বন্ধনং নিগচ্ছতি।
‘‘কথংরূপো, ভিক্খৰে, অড্ঢকহাপণেনপি ন বন্ধনং নিগচ্ছতি, কহাপণেনপি ন বন্ধনং নিগচ্ছতি, কহাপণসতেনপি ন বন্ধনং নিগচ্ছতি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো অড্ঢো হোতি মহদ্ধনো মহাভোগো। এৰরূপো, ভিক্খৰে, অড্ঢকহাপণেনপি ন বন্ধনং নিগচ্ছতি, কহাপণেনপি ন বন্ধনং নিগচ্ছতি, কহাপণসতেনপি ন বন্ধনং নিগচ্ছতি। এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, ইধেকচ্চস্স পুগ্গলস্স অপ্পমত্তকং পাপকম্মং কতং। তমেনং নিরযং উপনেতি। ইধ , ভিক্খৰে, একচ্চস্স পুগ্গলস্স তাদিসংযেৰ অপ্পমত্তকং পাপকম্মং কতং দিট্ঠধম্মৰেদনীযং হোতি, নাণুপি খাযতি, কিং বহুদেৰ।
‘‘কথংরূপস্স, ভিক্খৰে, পুগ্গলস্স অপ্পমত্তকং পাপকম্মং কতং, তমেনং নিরযং উপনেতি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো পুগ্গলো অভাৰিতকাযো হোতি অভাৰিতসীলো অভাৰিতচিত্তো অভাৰিতপঞ্ঞো পরিত্তো অপ্পাতুমো অপ্পদুক্খৰিহারী। এৰরূপস্স, ভিক্খৰে, পুগ্গলস্স তাদিসংযেৰ অপ্পমত্তকং পাপকম্মং কতং তমেনং নিরযং উপনেতি।
‘‘কথংরূপস্স, ভিক্খৰে, পুগ্গলস্স তাদিসংযেৰ অপ্পমত্তকং পাপকম্মং কতং দিট্ঠধম্মৰেদনীযং হোতি, নাণুপি খাযতি, কিং বহুদেৰ? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো পুগ্গলো ভাৰিতকাযো হোতি ভাৰিতসীলো ভাৰিতচিত্তো ভাৰিতপঞ্ঞো অপরিত্তো মহত্তো অপ্পমাণৰিহারী। এৰরূপস্স, ভিক্খৰে, পুগ্গলস্স তাদিসংযেৰ অপ্পমত্তকং পাপকম্মং কতং দিট্ঠধম্মৰেদনীযং হোতি, নাণুপি খাযতি, কিং বহুদেৰ।
‘‘ইধ , ভিক্খৰে, একচ্চো পুগ্গলো ভাৰিতকাযো হোতি ভাৰিতসীলো ভাৰিতচিত্তো ভাৰিতপঞ্ঞো অপরিত্তো মহত্তো অপ্পমাণৰিহারী। এৰরূপস্স, ভিক্খৰে, পুগ্গলস্স তাদিসংযেৰ অপ্পমত্তকং পাপকম্মং কতং দিট্ঠধম্মৰেদনীযং হোতি, নাণুপি খাযতি, কিং বহুদেৰ। সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, ওরব্ভিকো ৰা উরব্ভঘাতকো ৰা অপ্পেকচ্চং উরব্ভং অদিন্নং আদিযমানং পহোতি হন্তুং ৰা বন্ধিতুং ৰা জাপেতুং ৰা যথাপচ্চযং ৰা কাতুং, অপ্পেকচ্চং উরব্ভং অদিন্নং আদিযমানং নপ্পহোতি হন্তুং ৰা বন্ধিতুং ৰা জাপেতুং ৰা যথাপচ্চযং ৰা কাতুং।
‘‘কথংরূপং, ভিক্খৰে, ওরব্ভিকো ৰা উরব্ভঘাতকো ৰা উরব্ভং অদিন্নং আদিযমানং পহোতি হন্তুং ৰা বন্ধিতুং ৰা জাপেতুং ৰা যথাপচ্চযং ৰা কাতুং? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো দলিদ্দো হোতি অপ্পস্সকো অপ্পভোগো। এৰরূপং , ভিক্খৰে, ওরব্ভিকো ৰা উরব্ভঘাতকো ৰা উরব্ভং অদিন্নং আদিযমানং পহোতি হন্তুং ৰা বন্ধিতুং ৰা জাপেতুং ৰা যথাপচ্চযং ৰা কাতুং।
‘‘কথংরূপং, ভিক্খৰে, ওরব্ভিকো ৰা উরব্ভঘাতকো ৰা উরব্ভং অদিন্নং আদিযমানং নপ্পহোতি হন্তুং ৰা বন্ধিতুং ৰা জাপেতুং ৰা যথাপচ্চযং ৰা কাতুং । ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো অড্ঢো হোতি মহদ্ধনো মহাভোগো রাজা ৰা রাজমহামত্তো ৰা। এৰরূপং, ভিক্খৰে, ওরব্ভিকো ৰা উরব্ভঘাতকো ৰা উরব্ভং অদিন্নং আদিযমানং নপ্পহোতি হন্তুং ৰা বন্ধিতুং ৰা জাপেতুং ৰা যথাপচ্চযং ৰা কাতুং। অঞ্ঞদত্থু পঞ্জলিকোৰ পঞ্জলিকো (ক॰) নং পরং (ক॰) যাচতি – ‘দেহি মে, মারিস, উরব্ভং ৰা উরব্ভধনং ৰা’তি। এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, ইধেকচ্চস্স পুগ্গলস্স তাদিসংযেৰ অপ্পমত্তকম্পি পাপকম্মং কতং তমেনং নিরযং উপনেতি। ইধ পন, ভিক্খৰে, একচ্চস্স পুগ্গলস্স তাদিসংযেৰ অপ্পমত্তকং পাপকম্মং কতং দিট্ঠধম্মৰেদনীযং হোতি, নাণুপি খাযতি, কিং বহুদেৰ।
‘‘কথংরূপস্স, ভিক্খৰে, পুগ্গলস্স অপ্পমত্তকম্পি পাপকম্মং কতং তমেনং নিরযং উপনেতি? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো পুগ্গলো অভাৰিতকাযো হোতি অভাৰিতসীলো অভাৰিতচিত্তো অভাৰিতপঞ্ঞো পরিত্তো অপ্পাতুমো অপ্পদুক্খৰিহারী। এৰরূপস্স, ভিক্খৰে, পুগ্গলস্স অপ্পমত্তকম্পি পাপকম্মং কতং তমেনং নিরযং উপনেতি।
‘‘কথংরূপস্স , ভিক্খৰে, পুগ্গলস্স তাদিসংযেৰ অপ্পমত্তকং পাপকম্মং কতং দিট্ঠধম্মৰেদনীযং হোতি, নাণুপি খাযতি, কিং বহুদেৰ? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো পুগ্গলো ভাৰিতকাযো হোতি ভাৰিতসীলো ভাৰিতচিত্তো ভাৰিতপঞ্ঞো অপরিত্তো মহত্তো অপ্পমাণৰিহারী। এৰরূপস্স, ভিক্খৰে, পুগ্গলস্স তাদিসংযেৰ অপ্পমত্তকং পাপকম্মং কতং দিট্ঠধম্মৰেদনীযং হোতি, নাণুপি খাযতি, কিং বহুদেৰ।
‘‘যো, ভিক্খৰে, এৰং ৰদেয্য – ‘যথা যথাযং পুরিসো কম্মং করোতি তথা তথা তং পটিসংৰেদেতী’তি, এৰং সন্তং, ভিক্খৰে, ব্রহ্মচরিযৰাসো ন হোতি, ওকাসো ন পঞ্ঞাযতি সম্মা দুক্খস্স অন্তকিরিযায। যো চ খো, ভিক্খৰে, এৰং ৰদেয্য – ‘যথা যথা ৰেদনীযং অযং পুরিসো কম্মং করোতি তথা তথা তস্স ৰিপাকং পটিসংৰেদেতী’তি, এৰং সন্তং, ভিক্খৰে, ব্রহ্মচরিযৰাসো হোতি, ওকাসো পঞ্ঞাযতি সম্মা দুক্খস্স অন্তকিরিযাযা’’তি। নৰমং।
১০. পংসুধোৰকসুত্তং
১০২. ‘‘সন্তি , ভিক্খৰে, জাতরূপস্স ওল়ারিকা উপক্কিলেসা পংসুৰালুকা পংসুৰালিকা (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰) সক্খরকঠলা। তমেনং পংসুধোৰকো ৰা পংসুধোৰকন্তেৰাসী ৰা দোণিযং আকিরিত্ৰা ধোৰতি সন্ধোৰতি নিদ্ধোৰতি। তস্মিং পহীনে তস্মিং ব্যন্তীকতে সন্তি জাতরূপস্স মজ্ঝিমসহগতা উপক্কিলেসা সুখুমসক্খরা থূলৰালুকা থূলৰালিকা (সী॰ পী॰), থুল্লৰালিকা (স্যা॰ কং॰)। তমেনং পংসুধোৰকো ৰা পংসুধোৰকন্তেৰাসী ৰা ধোৰতি সন্ধোৰতি নিদ্ধোৰতি। তস্মিং পহীনে তস্মিং ব্যন্তীকতে সন্তি জাতরূপস্স সুখুমসহগতা উপক্কিলেসা সুখুমৰালুকা কাল়জল্লিকা। তমেনং পংসুধোৰকো ৰা পংসুধোৰকন্তেৰাসী ৰা ধোৰতি সন্ধোৰতি নিদ্ধোৰতি। তস্মিং পহীনে তস্মিং ব্যন্তীকতে অথাপরং সুৰণ্ণসিকতাৰসিস্সন্তি সুৰণ্ণজাতরূপকাৰসিস্সন্তি (ক॰)। তমেনং সুৰণ্ণকারো ৰা সুৰণ্ণকারন্তেৰাসী ৰা জাতরূপং মূসাযং পক্খিপিত্ৰা ধমতি সন্ধমতি নিদ্ধমতি । তং হোতি জাতরূপং ধন্তং সন্ধন্তং অধন্তং অসন্ধন্তং (স্যা॰ কং॰) নিদ্ধন্তং অনিদ্ধন্তকসাৰং অনিদ্ধন্তং অনিহিতং অনিন্নীতকসাৰং (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰), ন চেৰ মুদু হোতি ন চ কম্মনিযং, ন চ পভস্সরং পভঙ্গু চ, ন চ সম্মা উপেতি কম্মায। হোতি সো, ভিক্খৰে, সমযো যং সুৰণ্ণকারো ৰা সুৰণ্ণকারন্তেৰাসী ৰা তং জাতরূপং ধমতি সন্ধমতি নিদ্ধমতি। তং হোতি জাতরূপং ধন্তং সন্ধন্তং নিদ্ধন্তং নিদ্ধন্তকসাৰং নিহিতং নিন্নীতকসাৰং (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰), মুদু চ হোতি কম্মনিযঞ্চ পভস্সরঞ্চ, ন চ পভঙ্গু, সম্মা উপেতি কম্মায। যস্সা যস্সা চ পিলন্ধনৰিকতিযা আকঙ্খতি – যদি পট্টিকায মুদ্দিকায (অ॰ নি॰ ৫.২৩, যদি কুণ্ডলায, যদি গীৰেয্যকে গীৰেয্যকেন (ক॰), গীৰেয্যকায (?), যদি সুৰণ্ণমালায – তঞ্চস্স অত্থং অনুভোতি।
‘‘এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, সন্তি অধিচিত্তমনুযুত্তস্স ভিক্খুনো ওল়ারিকা উপক্কিলেসা কাযদুচ্চরিতং ৰচীদুচ্চরিতং মনোদুচ্চরিতং, তমেনং সচেতসো ভিক্খু দব্বজাতিকো পজহতি ৰিনোদেতি ব্যন্তীকরোতি অনভাৰং গমেতি। তস্মিং পহীনে তস্মিং ব্যন্তীকতে সন্তি অধিচিত্তমনুযুত্তস্স ভিক্খুনো মজ্ঝিমসহগতা উপক্কিলেসা কামৰিতক্কো ব্যাপাদৰিতক্কো ৰিহিংসাৰিতক্কো, তমেনং সচেতসো ভিক্খু দব্বজাতিকো পজহতি ৰিনোদেতি ব্যন্তীকরোতি অনভাৰং গমেতি। তস্মিং পহীনে তস্মিং ব্যন্তীকতে সন্তি অধিচিত্তমনুযুত্তস্স ভিক্খুনো সুখুমসহগতা উপক্কিলেসা ঞাতিৰিতক্কো জনপদৰিতক্কো অনৰঞ্ঞত্তিপটিসংযুত্তো ৰিতক্কো, তমেনং সচেতসো ভিক্খু দব্বজাতিকো পজহতি ৰিনোদেতি ব্যন্তীকরোতি অনভাৰং গমেতি। তস্মিং পহীনে তস্মিং ব্যন্তীকতে অথাপরং ধম্মৰিতক্কাৰসিস্সতি ধম্মৰিতক্কোৰসিস্সতি (ক॰)। সো হোতি সমাধি ন চেৰ সন্তো ন চ পণীতো নপ্পটিপ্পস্সদ্ধলদ্ধো ন একোদিভাৰাধিগতো সসঙ্খারনিগ্গয্হৰারিতগতো সসঙ্খারনিগ্গয্হৰারিতৰতো (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰), সসঙ্খারনিগ্গয্হৰারিৰাৰতো (ক॰), সসঙ্খারনিগ্গয্হৰারিযাধিগতো (?) অ॰ নি॰ ৯.৩৭; দী॰ নি॰ ৩.৩৫৫ হোতি। সো, ভিক্খৰে, সমযো যং তং চিত্তং অজ্ঝত্তংযেৰ সন্তিট্ঠতি সন্নিসীদতি একোদি হোতি একোদিভাৰং গচ্ছতি (সী॰), একোদিভাৰো হোতি (স্যা॰ কং॰ ক॰), একোদিহোতি (পী॰) সমাধিযতি। সো হোতি সমাধি সন্তো পণীতো পটিপ্পস্সদ্ধিলদ্ধো একোদিভাৰাধিগতো ন সসঙ্খারনিগ্গয্হৰারিতগতো। যস্স যস্স চ অভিঞ্ঞা সচ্ছিকরণীযস্স ধম্মস্স চিত্তং অভিনিন্নামেতি অভিঞ্ঞা সচ্ছিকিরিযায তত্র তত্রেৰ সক্খিভব্বতং পাপুণাতি সতি সতিআযতনে।
‘‘সো সচে আকঙ্খতি – ‘অনেকৰিহিতং ইদ্ধিৰিধং পচ্চনুভৰেয্যং – একোপি হুত্ৰা বহুধা অস্সং, বহুধাপি হুত্ৰা একো অস্সং; আৰিভাৰং, তিরোভাৰং; তিরোকুট্টং তিরোপাকারং তিরোপব্বতং অসজ্জমানো গচ্ছেয্যং, সেয্যথাপি আকাসে; পথৰিযাপি উম্মুজ্জনিমুজ্জং করেয্যং, সেয্যথাপি উদকে; উদকেপি অভিজ্জমানে অভিজ্জমানো (সী॰ পী॰ ক॰) গচ্ছেয্যং, সেয্যথাপি পথৰিযং; আকাসেপি পল্লঙ্কেন কমেয্যং , সেয্যথাপি পক্খী সকুণো; ইমেপি চন্দিমসূরিযে এৰংমহিদ্ধিকে এৰংমহানুভাৰে পাণিনা পরিমসেয্যং পরিমজ্জেয্যং; যাৰ ব্রহ্মলোকাপি কাযেন ৰসং ৰত্তেয্য’ন্তি, তত্র তত্রেৰ সক্খিভব্বতং পাপুণাতি সতি সতিআযতনে।
‘‘সো সচে আকঙ্খতি – ‘দিব্বায সোতধাতুযা ৰিসুদ্ধায অতিক্কন্তমানুসিকায উভো সদ্দে সুণেয্যং দিব্বে চ মানুসে চ যে দূরে সন্তিকে চা’তি, তত্র তত্রেৰ সক্খিভব্বতং পাপুণাতি সতি সতিআযতনে।
‘‘সো সচে আকঙ্খতি – ‘পরসত্তানং পরপুগ্গলানং চেতসা চেতো পরিচ্চ পজানেয্যং – সরাগং ৰা চিত্তং সরাগং চিত্তন্তি পজানেয্যং, ৰীতরাগং ৰা চিত্তং ৰীতরাগং চিত্তন্তি পজানেয্যং; সদোসং ৰা চিত্তং সদোসং চিত্তন্তি পজানেয্যং, ৰীতদোসং ৰা চিত্তং ৰীতদোসং চিত্তন্তি পজানেয্যং; সমোহং ৰা চিত্তং সমোহং চিত্তন্তি পজানেয্যং, ৰীতমোহং ৰা চিত্তং ৰীতমোহং চিত্তন্তি পজানেয্যং; সংখিত্তং ৰা চিত্তং সংখিত্তং চিত্তন্তি পজানেয্যং, ৰিক্খিত্তং ৰা চিত্তং ৰিক্খিত্তং চিত্তন্তি পজানেয্যং; মহগ্গতং ৰা চিত্তং মহগ্গতং চিত্তন্তি পজানেয্যং, অমহগ্গতং ৰা চিত্তং অমহগ্গতং চিত্তন্তি পজানেয্যং; সউত্তরং ৰা চিত্তং সউত্তরং চিত্তন্তি পজানেয্যং, অনুত্তরং ৰা চিত্তং অনুত্তরং চিত্তন্তি পজানেয্যং; সমাহিতং ৰা চিত্তং সমাহিতং চিত্তন্তি পজানেয্যং, অসমাহিতং ৰা চিত্তং অসমাহিতং চিত্তন্তি পজানেয্যং; ৰিমুত্তং ৰা চিত্তং ৰিমুত্তং চিত্তন্তি পজানেয্যং, অৰিমুত্তং ৰা চিত্তং অৰিমুত্তং চিত্তন্তি পজানেয্য’ন্তি, তত্র তত্রেৰ সক্খিভব্বতং পাপুণাতি সতি সতিআযতনে।
‘‘সো সচে আকঙ্খতি – ‘অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরেয্যং, সেয্যথিদং – একম্পি জাতিং দ্ৰেপি জাতিযো তিস্সোপি জাতিযো চতস্সোপি জাতিযো পঞ্চপি জাতিযো দসপি জাতিযো ৰীসম্পি জাতিযো তিংসম্পি জাতিযো চত্তালীসম্পি জাতিযো পঞ্ঞাসম্পি জাতিযো জাতিসতম্পি জাতিসহস্সম্পি জাতিসতসহস্সম্পি অনেকেপি সংৰট্টকপ্পে অনেকেপি ৰিৰট্টকপ্পে অনেকেপি সংৰট্টৰিৰট্টকপ্পে – অমুত্রাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো অমুত্র উদপাদিং; তত্রাপাসিং এৰংনামো এৰংগোত্তো এৰংৰণ্ণো এৰমাহারো এৰংসুখদুক্খপ্পটিসংৰেদী এৰমাযুপরিযন্তো, সো ততো চুতো ইধূপপন্নোতি, ইতি সাকারং সউদ্দেসং অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরেয্য’ন্তি, তত্র তত্রেৰ সক্খিভব্বতং পাপুণাতি সতি সতিআযতনে।
‘‘সো সচে আকঙ্খতি – ‘দিব্বেন চক্খুনা ৰিসুদ্ধেন অতিক্কন্তমানুসকেন সত্তে পস্সেয্যং চৰমানে উপপজ্জমানে হীনে পণীতে সুৰণ্ণে দুব্বণ্ণে, সুগতে দুগ্গতে যথাকম্মূপগে সত্তে পজানেয্যং – ইমে ৰত ভোন্তো সত্তা কাযদুচ্চরিতেন সমন্নাগতা ৰচীদুচ্চরিতেন সমন্নাগতা মনোদুচ্চরিতেন সমন্নাগতা অরিযানং উপৰাদকা মিচ্ছাদিট্ঠিকা মিচ্ছাদিট্ঠিকম্মসমাদানা , তে কাযস্স ভেদা পরং মরণা অপাযং দুগ্গতিং ৰিনিপাতং নিরযং উপপন্না; ইমে ৰা পন ভোন্তো সত্তা কাযসুচরিতেন সমন্নাগতা ৰচীসুচরিতেন সমন্নাগতা মনোসুচরিতেন সমন্নাগতা অরিযানং অনুপৰাদকা সম্মাদিট্ঠিকা সম্মাদিট্ঠিকম্মসমাদানা, তে কাযস্স ভেদা পরং মরণা সুগতিং সগ্গং লোকং উপপন্নাতি, ইতি দিব্বেন চক্খুনা ৰিসুদ্ধেন অতিক্কন্তমানুসকেন সত্তে পস্সেয্যং চৰমানে উপপজ্জমানে হীনে পণীতে সুৰণ্ণে দুব্বণ্ণে, সুগতে দুগ্গতে যথাকম্মূপগে সত্তে পজানেয্য’ন্তি, তত্র তত্রেৰ সক্খিভব্বতং পাপুণাতি সতি সতিআযতনে।
‘‘সো সচে আকঙ্খতি – ‘আসৰানং খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরেয্য’ন্তি, তত্র তত্রেৰ সক্খিভব্বতং পাপুণাতি সতি সতিআযতনে’’তি। দসমং।
১১. নিমিত্তসুত্তং
১০৩. ‘‘অধিচিত্তমনুযুত্তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা তীণি নিমিত্তানি কালেন কালং মনসি কাতব্বানি – কালেন কালং সমাধিনিমিত্তং মনসি কাতব্বং, কালেন কালং পগ্গহনিমিত্তং মনসি কাতব্বং, কালেন কালং উপেক্খানিমিত্তং মনসি কাতব্বং। সচে, ভিক্খৰে, অধিচিত্তমনুযুত্তো ভিক্খু একন্তং সমাধিনিমিত্তংযেৰ মনসি করেয্য, ঠানং তং চিত্তং কোসজ্জায সংৰত্তেয্য। সচে, ভিক্খৰে, অধিচিত্তমনুযুত্তো ভিক্খু একন্তং পগ্গহনিমিত্তংযেৰ মনসি করেয্য, ঠানং তং চিত্তং উদ্ধচ্চায সংৰত্তেয্য। সচে, ভিক্খৰে , অধিচিত্তমনুযুত্তো ভিক্খু একন্তং উপেক্খানিমিত্তংযেৰ মনসি করেয্য, ঠানং তং চিত্তং ন সম্মা সমাধিযেয্য আসৰানং খযায। যতো চ খো, ভিক্খৰে, অধিচিত্তমনুযুত্তো ভিক্খু কালেন কালং সমাধিনিমিত্তং মনসি করোতি, কালেন কালং পগ্গহনিমিত্তং মনসি করোতি, কালেন কালং উপেক্খানিমিত্তং মনসি করোতি, তং হোতি চিত্তং মুদুঞ্চ কম্মনিযঞ্চ পভস্সরঞ্চ, ন চ পভঙ্গু, সম্মা সমাধিযতি আসৰানং খযায।
‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, সুৰণ্ণকারো ৰা সুৰণ্ণকারন্তেৰাসী ৰা উক্কং বন্ধেয্য বন্ধতি… আলিম্পতি (ৰিসুদ্ধি॰ ১.১৮১ তংটীকাযং চ) ম॰ নি॰ অট্ঠ॰ ১.৭৬; ম॰ নি॰ ৩.৩৬০ তংঅট্ঠকথাটীকাসু চ পস্সিতব্বং, উক্কং বন্ধিত্ৰা উক্কামুখং আলিম্পেয্য, উক্কামুখং আলিম্পেত্ৰা সণ্ডাসেন জাতরূপং গহেত্ৰা উক্কামুখে পক্খিপেয্য পক্খিপতি (ৰিসুদ্ধি॰ ১.১৮১), উক্কামুখে পক্খিপিত্ৰা কালেন কালং অভিধমতি, কালেন কালং উদকেন পরিপ্ফোসেতি, কালেন কালং অজ্ঝুপেক্খতি। সচে, ভিক্খৰে, সুৰণ্ণকারো ৰা সুৰণ্ণকারন্তেৰাসী ৰা তং জাতরূপং একন্তং অভিধমেয্য, ঠানং তং জাতরূপং ডহেয্য। সচে, ভিক্খৰে, সুৰণ্ণকারো ৰা সুৰণ্ণকারন্তেৰাসী ৰা তং জাতরূপং একন্তং উদকেন পরিপ্ফোসেয্য, ঠানং তং জাতরূপং নিব্বাপেয্য নিব্বাযেয্য (সী॰)। সচে, ভিক্খৰে, সুৰণ্ণকারো ৰা সুৰণ্ণকারন্তেৰাসী ৰা তং জাতরূপং একন্তং অজ্ঝুপেক্খেয্য, ঠানং তং জাতরূপং ন সম্মা পরিপাকং গচ্ছেয্য। যতো চ খো, ভিক্খৰে, সুৰণ্ণকারো ৰা সুৰণ্ণকারন্তেৰাসী ৰা তং জাতরূপং কালেন কালং অভিধমতি, কালেন কালং উদকেন পরিপ্ফোসেতি, কালেন কালং অজ্ঝুপেক্খতি, তং হোতি জাতরূপং মুদুঞ্চ কম্মনিযঞ্চ পভস্সরঞ্চ, ন চ পভঙ্গু, সম্মা উপেতি কম্মায। যস্সা যস্সা চ পিলন্ধনৰিকতিযা আকঙ্খতি – যদি পট্টিকায, যদি কুণ্ডলায, যদি গীৰেয্যকে, যদি সুৰণ্ণমালায – তঞ্চস্স অত্থং অনুভোতি।
‘‘এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, অধিচিত্তমনুযুত্তেন ভিক্খুনা তীণি নিমিত্তানি কালেন কালং মনসি কাতব্বানি – কালেন কালং সমাধিনিমিত্তং মনসি কাতব্বং, কালেন কালং পগ্গহনিমিত্তং মনসি কাতব্বং, কালেন কালং উপেক্খানিমিত্তং মনসি কাতব্বং। সচে, ভিক্খৰে, অধিচিত্তমনুযুত্তো ভিক্খু একন্তং সমাধিনিমিত্তংযেৰ মনসি করেয্য , ঠানং তং চিত্তং কোসজ্জায সংৰত্তেয্য। সচে, ভিক্খৰে, অধিচিত্তমনুযুত্তো ভিক্খু একন্তং পগ্গহনিমিত্তংযেৰ মনসি করেয্য, ঠানং তং চিত্তং উদ্ধচ্চায সংৰত্তেয্য। সচে, ভিক্খৰে, অধিচিত্তমনুযুত্তো ভিক্খু একন্তং উপেক্খানিমিত্তংযেৰ মনসি করেয্য, ঠানং তং চিত্তং ন সম্মা সমাধিযেয্য আসৰানং খযায। যতো চ খো, ভিক্খৰে, অধিচিত্তমনুযুত্তো ভিক্খু কালেন কালং সমাধিনিমিত্তং মনসি করোতি, কালেন কালং পগ্গহনিমিত্তং মনসি করোতি, কালেন কালং উপেক্খানিমিত্তং মনসি করোতি, তং হোতি চিত্তং মুদুঞ্চ কম্মনিযঞ্চ পভস্সরঞ্চ, ন চ পভঙ্গু, সম্মা সমাধিযতি আসৰানং খযায। যস্স যস্স চ অভিঞ্ঞাসচ্ছিকরণীযস্স ধম্মস্স চিত্তং অভিনিন্নামেতি অভিঞ্ঞাসচ্ছিকিরিযায, তত্র তত্রেৰ সক্খিভব্বতং পাপুণাতি সতি সতিআযতনে।
‘‘সো সচে আকঙ্খতি – ‘অনেকৰিহিতং ইদ্ধিৰিধং পচ্চনুভৰেয্যং…পে॰… (ছ অভিঞ্ঞা ৰিত্থারেতব্বা) আসৰানং খযা…পে॰… সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরেয্য’ন্তি, তত্র তত্রেৰ সক্খিভব্বতং পাপুণাতি সতি সতিআযতনে’’তি। একাদসমং।
লোণকপল্লৰগ্গো লোণফলৰগ্গো (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰) পঞ্চমো।
তস্সুদ্দানং –
অচ্চাযিকং পৰিৰেকং, সরদো পরিসা তযো।
আজানীযা পোত্থকো চ, লোণং ধোৰতি নিমিত্তানীতি॥
দুতিযো পণ্ণাসকো সমত্তো।
৩. ততিযপণ্ণাসকং