(১২) ২. কেসিৰগ্গো
১. কেসিসুত্তং
১১১. অথ
‘‘ভগৰা পন, ভন্তে, অনুত্তরো পুরিসদম্মসারথি। কথং পন, ভন্তে, ভগৰা পুরিসদম্মং ৰিনেতী’’তি? ‘‘অহং খো, কেসি, পুরিসদম্মং সণ্হেনপি ৰিনেমি, ফরুসেনপি ৰিনেমি, সণ্হফরুসেনপি ৰিনেমি। তত্রিদং, কেসি, সণ্হস্মিং – ইতি কাযসুচরিতং ইতি কাযসুচরিতস্স ৰিপাকো, ইতি ৰচীসুচরিতং ইতি ৰচীসুচরিতস্স ৰিপাকো, ইতি মনোসুচরিতং ইতি মনোসুচরিতস্স ৰিপাকো, ইতি দেৰা, ইতি মনুস্সাতি। তত্রিদং, কেসি, ফরুসস্মিং – ইতি কাযদুচ্চরিতং ইতি কাযদুচ্চরিতস্স ৰিপাকো, ইতি ৰচীদুচ্চরিতং ইতি ৰচীদুচ্চরিতস্স ৰিপাকো, ইতি মনোদুচ্চরিতং ইতি মনোদুচ্চরিতস্স ৰিপাকো, ইতি নিরযো, ইতি তিরচ্ছানযোনি, ইতি পেত্তিৰিসযো’’তি।
‘‘তত্রিদং, কেসি, সণ্হফরুসস্মিং – ইতি কাযসুচরিতং ইতি কাযসুচরিতস্স ৰিপাকো, ইতি কাযদুচ্চরিতং ইতি কাযদুচ্চরিতস্স ৰিপাকো, ইতি ৰচীসুচরিতং ইতি ৰচীসুচরিতস্স ৰিপাকো, ইতি ৰচীদুচ্চরিতং ইতি ৰচীদুচ্চরিতস্স ৰিপাকো, ইতি মনোসুচরিতং ইতি মনোসুচরিতস্স
‘‘সচে
‘‘সো হি নূন, ভন্তে, সুহতো হোতি – যং ন তথাগতো ৰত্তব্বং অনুসাসিতব্বং মঞ্ঞতি, নাপি ৰিঞ্ঞূ সব্রহ্মচারী ৰত্তব্বং অনুসাসিতব্বং মঞ্ঞন্তীতি। অভিক্কন্তং, ভন্তে, অভিক্কন্তং, ভন্তে…পে॰… উপাসকং মং, ভন্তে, ভগৰা ধারেতু অজ্জতগ্গে পাণুপেতং সরণং গত’’ন্তি। পঠমং।
২. জৰসুত্তং
১১২. ‘‘চতূহি
‘‘এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, চতূহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু আহুনেয্যো হোতি…পে॰… অনুত্তরং পুঞ্ঞক্খেত্তং লোকস্স। কতমেহি চতূহি? অজ্জৰেন, জৰেন, খন্তিযা, সোরচ্চেন – ইমেহি
৩. পতোদসুত্তং
১১৩. ‘‘চত্তারোমে
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ইধেকচ্চো ভদ্রো অস্সাজানীযো ন হেৰ খো পতোদচ্ছাযং দিস্ৰা সংৰিজ্জতি সংৰেগং আপজ্জতি, অপি চ খো লোমৰেধৰিদ্ধো সংৰিজ্জতি সংৰেগং আপজ্জতি – ‘কিং নু খো মং অজ্জ অস্সদম্মসারথি কারণং কারেস্সতি, কিমস্সাহং পটিকরোমী’তি! এৰরূপোপি, ভিক্খৰে, ইধেকচ্চো ভদ্রো
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ইধেকচ্চো ভদ্রো অস্সাজানীযো ন হেৰ খো পতোদচ্ছাযং দিস্ৰা সংৰিজ্জতি সংৰেগং আপজ্জতি নাপি লোমৰেধৰিদ্ধো সংৰিজ্জতি সংৰেগং আপজ্জতি, অপি চ খো চম্মৰেধৰিদ্ধো সংৰিজ্জতি সংৰেগং আপজ্জতি – ‘কিং নু খো মং অজ্জ অস্সদম্মসারথি কারণং কারেস্সতি, কিমস্সাহং পটিকরোমী’তি! এৰরূপোপি, ভিক্খৰে, ইধেকচ্চো ভদ্রো অস্সাজানীযো হোতি। অযং, ভিক্খৰে, ততিযো ভদ্রো অস্সাজানীযো সন্তো সংৰিজ্জমানো লোকস্মিং।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ইধেকচ্চো ভদ্রো অস্সাজানীযো ন হেৰ খো পতোদচ্ছাযং দিস্ৰা সংৰিজ্জতি সংৰেগং আপজ্জতি নাপি লোমৰেধৰিদ্ধো সংৰিজ্জতি সংৰেগং আপজ্জতি নাপি চম্মৰেধৰিদ্ধো সংৰিজ্জতি সংৰেগং আপজ্জতি, অপি চ খো অট্ঠিৰেধৰিদ্ধো সংৰিজ্জতি সংৰেগং আপজ্জতি – ‘কিং
‘‘এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, চত্তারোমে ভদ্রা পুরিসাজানীযা সন্তো সংৰিজ্জমানা লোকস্মিং। কতমে চত্তারো? ইধ, ভিক্খৰে, একচ্চো ভদ্রো পুরিসাজানীযো সুণাতি – ‘অমুকস্মিং নাম গামে ৰা নিগমে ৰা ইত্থী ৰা পুরিসো ৰা দুক্খিতো ৰা কালঙ্কতো
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ইধেকচ্চো ভদ্রো পুরিসাজানীযো ন হেৰ খো সুণাতি – ‘অমুকস্মিং নাম গামে ৰা নিগমে ৰা ইত্থী ৰা পুরিসো ৰা দুক্খিতো ৰা কালঙ্কতো ৰা’তি, অপি চ খো সামং পস্সতি ইত্থিং ৰা পুরিসং ৰা দুক্খিতং ৰা কালঙ্কতং ৰা। সো তেন সংৰিজ্জতি, সংৰেগং আপজ্জতি। সংৰিগ্গো যোনিসো পদহতি। পহিতত্তো কাযেন চেৰ পরমসচ্চং সচ্ছিকরোতি, পঞ্ঞায চ অতিৰিজ্ঝ পস্সতি। সেয্যথাপি সো, ভিক্খৰে, ভদ্রো অস্সাজানীযো লোমৰেধৰিদ্ধো সংৰিজ্জতি সংৰেগং আপজ্জতি; তথূপমাহং, ভিক্খৰে, ইমং ভদ্রং পুরিসাজানীযং ৰদামি। এৰরূপোপি, ভিক্খৰে, ইধেকচ্চো ভদ্রো পুরিসাজানীযো হোতি। অযং, ভিক্খৰে, দুতিযো ভদ্রো পুরিসাজানীযো সন্তো সংৰিজ্জমানো লোকস্মিং।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ইধেকচ্চো ভদ্রো পুরিসাজানীযো ন হেৰ খো সুণাতি – ‘অমুকস্মিং নাম গামে ৰা নিগমে ৰা ইত্থী ৰা পুরিসো ৰা দুক্খিতো ৰা কালঙ্কতো ৰা’তি, নাপি সামং পস্সতি ইত্থিং ৰা পুরিসং ৰা দুক্খিতং ৰা কালঙ্কতং ৰা, অপি চ খ্ৰস্স ঞাতি ৰা সালোহিতো ৰা দুক্খিতো ৰা হোতি কালঙ্কতো ৰা। সো তেন সংৰিজ্জতি, সংৰেগং আপজ্জতি। সংৰিগ্গো
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ইধেকচ্চো ভদ্রো পুরিসাজানীযো ন হেৰ খো সুণাতি – ‘অমুকস্মিং নাম গামে ৰা নিগমে ৰা ইত্থী ৰা পুরিসো ৰা দুক্খিতো ৰা কালঙ্কতো ৰা’তি, নাপি সামং পস্সতি ইত্থিং ৰা পুরিসং ৰা দুক্খিতং ৰা কালঙ্কতং ৰা, নাপিস্স ঞাতি ৰা সালোহিতো ৰা দুক্খিতো ৰা হোতি কালঙ্কতো ৰা, অপি চ খো সামঞ্ঞেৰ ফুট্ঠো হোতি সারীরিকাহি ৰেদনাহি দুক্খাহি তিব্বাহি
৪. নাগসুত্তং
১১৪. ‘‘চতূহি, ভিক্খৰে, অঙ্গেহি সমন্নাগতো রঞ্ঞো নাগো রাজারহো
‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, রঞ্ঞো নাগো সোতা হোতি? ইধ, ভিক্খৰে, রঞ্ঞো নাগো যমেনং হত্থিদম্মসারথি কারণং কারেতি – যদি ৰা কতপুব্বং যদি ৰা অকতপুব্বং – তং অট্ঠিং কত্ৰা
‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, রঞ্ঞো নাগো হন্তা হোতি? ইধ, ভিক্খৰে, রঞ্ঞো নাগো সঙ্গামগতো
‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, রঞ্ঞো নাগো খন্তা হোতি? ইধ ভিক্খৰে, রঞ্ঞো নাগো সঙ্গামগতো খমো হোতি সত্তিপ্পহারানং অসিপ্পহারানং উসুপ্পহারানং ফরসুপ্পহারানং
‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, রঞ্ঞো নাগো গন্তা হোতি? ইধ, ভিক্খৰে, রঞ্ঞো নাগো যমেনং হত্থিদম্মসারথি দিসং পেসেতি – যদি ৰা গতপুব্বং যদি ৰা অগতপুব্বং – তং খিপ্পমেৰ গন্তা হোতি। এৰং খো, ভিক্খৰে, রঞ্ঞো নাগো গন্তা হোতি। ইমেহি খো, ভিক্খৰে, চতূহি অঙ্গেহি সমন্নাগতো রঞ্ঞো নাগো রাজারহো হোতি রাজভোগ্গো, রঞ্ঞো অঙ্গন্তেৰ সঙ্খং গচ্ছতি।
‘‘এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, চতূহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু আহুনেয্যো হোতি
‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, ভিক্খু সোতা হোতি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু তথাগতপ্পৰেদিতে ধম্মৰিনযে দেসিযমানে অট্ঠিং কত্ৰা মনসি কত্ৰা সব্বচেতসা সমন্নাহরিত্ৰা ওহিতসোতো ধম্মং সুণাতি। এৰং খো, ভিক্খৰে, ভিক্খু সোতা হোতি।
‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, ভিক্খু হন্তা হোতি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু উপ্পন্নং কামৰিতক্কং নাধিৰাসেতি পজহতি ৰিনোদেতি (হনতি)
‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, ভিক্খু খন্তা হোতি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু খমো হোতি সীতস্স
‘‘কথঞ্চ, ভিক্খৰে, ভিক্খু গন্তা হোতি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু যাযং দিসা অগতপুব্বা ইমিনা দীঘেন অদ্ধুনা যদিদং সব্বসঙ্খারসমথো সব্বূপধিপটিনিস্সগ্গো তণ্হাক্খযো ৰিরাগো নিরোধো নিব্বানং, তং খিপ্পঞ্ঞেৰ গন্তা
৫. ঠানসুত্তং
১১৫. ‘‘চত্তারিমানি, ভিক্খৰে, ঠানানি। কতমানি চত্তারি? অত্থি, ভিক্খৰে, ঠানং অমনাপং কাতুং; তঞ্চ কযিরমানং অনত্থায সংৰত্ততি। অত্থি, ভিক্খৰে, ঠানং অমনাপং কাতুং; তঞ্চ কযিরমানং অত্থায সংৰত্ততি। অত্থি, ভিক্খৰে, ঠানং মনাপং কাতুং; তঞ্চ কযিরমানং অনত্থায সংৰত্ততি। অত্থি, ভিক্খৰে, ঠানং মনাপং কাতুং; তঞ্চ কযিরমানং অত্থায সংৰত্ততি।
‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যমিদং
‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যমিদং ঠানং অমনাপং কাতুং; তঞ্চ কযিরমানং অত্থায সংৰত্ততি – ইমস্মিং, ভিক্খৰে, ঠানে বালো চ পণ্ডিতো চ ৰেদিতব্বো পুরিসথামে
‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যমিদং
‘‘তত্র, ভিক্খৰে, যমিদং ঠানং মনাপং কাতুং, তঞ্চ কযিরমানং অত্থায সংৰত্ততি – ইদং, ভিক্খৰে, ঠানং উভযেনেৰ কত্তব্বং মঞ্ঞতি। যম্পিদং ঠানং মনাপং কাতুং, ইমিনাপি নং কত্তব্বং মঞ্ঞতি; যম্পিদং ঠানং কযিরমানং অত্থায সংৰত্ততি, ইমিনাপি নং কত্তব্বং মঞ্ঞতি। ইদং, ভিক্খৰে, ঠানং উভযেনেৰ কত্তব্বং মঞ্ঞতি। ইমানি খো, ভিক্খৰে, চত্তারি ঠানানী’’তি। পঞ্চমং।
৬. অপ্পমাদসুত্তং
১১৬. ‘‘চতূহি, ভিক্খৰে, ঠানেহি অপ্পমাদো করণীযো। কতমেহি চতূহি? কাযদুচ্চরিতং, ভিক্খৰে, পজহথ, কাযসুচরিতং ভাৰেথ; তত্থ চ মা পমাদত্থ। ৰচীদুচ্চরিতং, ভিক্খৰে, পজহথ, ৰচীসুচরিতং ভাৰেথ; তত্থ চ মা পমাদত্থ। মনোদুচ্চরিতং, ভিক্খৰে, পজহথ, মনোসুচরিতং ভাৰেথ; তত্থ চ মা পমাদত্থ। মিচ্ছাদিট্ঠিং, ভিক্খৰে, পজহথ, সম্মাদিট্ঠিং ভাৰেথ
‘‘যতো
৭. আরক্খসুত্তং
১১৭. ‘‘চতূসু, ভিক্খৰে, ঠানেসু অত্তরূপেন অপ্পমাদো সতি চেতসো আরক্খো করণীযো। কতমেসু চতূসু? ‘মা মে রজনীযেসু ধম্মেসু চিত্তং রজ্জী’তি অত্তরূপেন অপ্পমাদো সতি চেতসো আরক্খো করণীযো; ‘মা মে দোসনীযেসু ধম্মেসু চিত্তং দুস্সী’তি অত্তরূপেন অপ্পমাদো সতি চেতসো আরক্খো করণীযো; ‘মা মে মোহনীযেসু ধম্মেসু চিত্তং মুয্হী’তি অত্তরূপেন অপ্পমাদো সতি চেতসো আরক্খো করণীযো; ‘মা মে মদনীযেসু ধম্মেসু চিত্তং মজ্জী’তি অত্তরূপেন অপ্পমাদো সতি চেতসো আরক্খো করণীযো।
‘‘যতো খো, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো রজনীযেসু ধম্মেসু চিত্তং ন রজ্জতি ৰীতরাগত্তা, দোসনীযেসু ধম্মেসু চিত্তং ন দুস্সতি ৰীতদোসত্তা, মোহনীযেসু ধম্মেসু চিত্তং ন মুয্হতি ৰীতমোহত্তা, মদনীযেসু ধম্মেসু চিত্তং ন মজ্জতি ৰীতমদত্তা, সো ন ছম্ভতি ন কম্পতি ন ৰেধতি ন সন্তাসং আপজ্জতি, ন চ পন সমণৰচনহেতুপি গচ্ছতী’’তি। সত্তমং।
৮. সংৰেজনীযসুত্তং
১১৮. ‘‘চত্তারিমানি, ভিক্খৰে, সদ্ধস্স কুলপুত্তস্স দস্সনীযানি সংৰেজনীযানি ঠানানি। কতমানি চত্তারি? ‘ইধ তথাগতো জাতো’তি, ভিক্খৰে, সদ্ধস্স কুলপুত্তস্স দস্সনীযং সংৰেজনীযং ঠানং। ‘ইধ তথাগতো অনুত্তরং
৯. পঠমভযসুত্তং
১১৯. ‘‘চত্তারিমানি
১০. দুতিযভযসুত্তং
১২০. ‘‘চত্তারিমানি, ভিক্খৰে, ভযানি। কতমানি চত্তারি? অগ্গিভযং, উদকভযং, রাজভযং, চোরভযং – ইমানি খো, ভিক্খৰে, চত্তারি ভযানী’’তি। দসমং।
কেসিৰগ্গো দুতিযো।
তস্সুদ্দানং –
কেসি জৰো পতোদো চ, নাগো ঠানেন পঞ্চমং।
অপ্পমাদো চ আরক্খো, সংৰেজনীযঞ্চ দ্ৰে ভযাতি॥