(৭) ২. সঞ্ঞাৰগ্গো
১. পঠমসঞ্ঞাসুত্তং
৬১. ‘‘পঞ্চিমা , ভিক্খৰে, সঞ্ঞা ভাৰিতা বহুলীকতা মহপ্ফলা হোন্তি মহানিসংসা অমতোগধা অমতপরিযোসানা। কতমা পঞ্চ? অসুভসঞ্ঞা, মরণসঞ্ঞা, আদীনৰসঞ্ঞা, আহারে পটিকূলসঞ্ঞা, সব্বলোকে অনভিরতসঞ্ঞা অনভিরতিসঞ্ঞা (ক॰) অ॰ নি॰ ৫.১২১-১২২, ৩০৩-৩০৪ পস্সিতব্বং – ইমা খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ সঞ্ঞা ভাৰিতা বহুলীকতা মহপ্ফলা হোন্তি মহানিসংসা অমতোগধা অমতপরিযোসানা’’তি। পঠমং।
২. দুতিযসঞ্ঞাসুত্তং
৬২. ‘‘পঞ্চিমা, ভিক্খৰে, সঞ্ঞা ভাৰিতা বহুলীকতা মহপ্ফলা হোন্তি মহানিসংসা অমতোগধা অমতপরিযোসানা। কতমা পঞ্চ? অনিচ্চসঞ্ঞা, অনত্তসঞ্ঞা, মরণসঞ্ঞা, আহারে পটিকূলসঞ্ঞা, সব্বলোকে অনভিরতসঞ্ঞা – ইমা খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ সঞ্ঞা ভাৰিতা বহুলীকতা মহপ্ফলা হোন্তি মহানিসংসা অমতোগধা অমতপরিযোসানা’’তি। দুতিযং।
৩. পঠমৰড্ঢিসুত্তং
৬৩. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, ৰড্ঢীহি ৰড্ঢমানো অরিযসাৰকো অরিযায ৰড্ঢিযা ৰড্ঢতি, সারাদাযী চ হোতি ৰরাদাযী চ কাযস্স। কতমাহি পঞ্চহি? সদ্ধায ৰড্ঢতি, সীলেন ৰড্ঢতি, সুতেন ৰড্ঢতি, চাগেন ৰড্ঢতি, পঞ্ঞায ৰড্ঢতি – ইমাহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহি ৰড্ঢীহি ৰড্ঢমানো অরিযসাৰকো অরিযায ৰড্ঢিযা ৰড্ঢতি, সারাদাযী চ হোতি ৰরাদাযী চ কাযস্সা’’তি।
‘‘সদ্ধায সীলেন চ যো পৰড্ঢতি যোধ ৰড্ঢতি (সী॰),
পঞ্ঞায চাগেন সুতেন চূভযং।
সো তাদিসো সপ্পুরিসো ৰিচক্খণো,
আদীযতী সারমিধেৰ অত্তনো’’তি॥ ততিযং।
৪. দুতিযৰড্ঢিসুত্তং
৬৪. ‘‘পঞ্চহি , ভিক্খৰে, ৰড্ঢীহি ৰড্ঢমানা অরিযসাৰিকা অরিযায ৰড্ঢিযা ৰড্ঢতি, সারাদাযিনী চ হোতি ৰরাদাযিনী চ কাযস্স। কতমাহি পঞ্চহি? সদ্ধায ৰড্ঢতি, সীলেন ৰড্ঢতি, সুতেন ৰড্ঢতি, চাগেন ৰড্ঢতি, পঞ্ঞায ৰড্ঢতি – ইমাহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহি ৰড্ঢীহি ৰড্ঢমানা অরিযসাৰিকা অরিযায ৰড্ঢিযা ৰড্ঢতি, সারাদাযিনী চ হোতি ৰরাদাযিনী চ কাযস্সা’’তি।
‘‘সদ্ধায সীলেন চ যা পৰড্ঢতি যাধ ৰড্ঢতি (সী॰),
পঞ্ঞায চাগেন সুতেন চূভযং।
সা তাদিসী সীলৰতী উপাসিকা,
আদীযতী সারমিধেৰ অত্তনো’’তি॥ চতুত্থং।
৫. সাকচ্ছসুত্তং
৬৫. অ॰ নি॰ ৫.১৬৪ ‘‘পঞ্চহি , ভিক্খৰে, ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলংসাকচ্ছো সব্রহ্মচারীনং। কতমেহি পঞ্চহি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু অত্তনা চ সীলসম্পন্নো হোতি, সীলসম্পদায কথায চ আগতং পঞ্হং ব্যাকত্তা হোতি; অত্তনা চ সমাধিসম্পন্নো হোতি, সমাধিসম্পদায কথায চ আগতং পঞ্হং ব্যাকত্তা হোতি; অত্তনা চ পঞ্ঞাসম্পন্নো হোতি, পঞ্ঞাসম্পদায কথায চ আগতং পঞ্হং ব্যাকত্তা হোতি; অত্তনা চ ৰিমুত্তিসম্পন্নো হোতি, ৰিমুত্তিসম্পদায কথায চ আগতং পঞ্হং ব্যাকত্তা হোতি; অত্তনা চ ৰিমুত্তিঞাণদস্সনসম্পন্নো হোতি, ৰিমুত্তিঞাণদস্সনসম্পদায কথায চ আগতং পঞ্হং ব্যাকত্তা হোতি। ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলংসাকচ্ছো সব্রহ্মচারীন’’ন্তি। পঞ্চমং।
৬. সাজীৰসুত্তং
৬৬. অ॰ নি॰ ৫.১৬৪ ‘‘পঞ্চহি , ভিক্খৰে, ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলংসাজীৰো সব্রহ্মচারীনং। কতমেহি পঞ্চহি? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু অত্তনা চ সীলসম্পন্নো হোতি, সীলসম্পদায কথায চ কতং পঞ্হং ব্যাকত্তা হোতি; অত্তনা চ সমাধিসম্পন্নো হোতি, সমাধিসম্পদায কথায চ কতং পঞ্হং ব্যাকত্তা হোতি; অত্তনা চ পঞ্ঞাসম্পন্নো হোতি, পঞ্ঞাসম্পদায কথায চ কতং পঞ্হং ব্যাকত্তা হোতি; অত্তনা চ ৰিমুত্তিসম্পন্নো হোতি, ৰিমুত্তিসম্পদায কথায চ কতং পঞ্হং ব্যাকত্তা হোতি; অত্তনা চ ৰিমুত্তিঞাণদস্সনসম্পন্নো হোতি, ৰিমুত্তিঞাণদস্সনসম্পদায কথায চ কতং পঞ্হং ব্যাকত্তা হোতি। ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলংসাজীৰো সব্রহ্মচারীন’’ন্তি। ছট্ঠং।
৭. পঠমইদ্ধিপাদসুত্তং
৬৭. ‘‘যো হি কোচি, ভিক্খৰে, ভিক্খু ৰা ভিক্খুনী ৰা পঞ্চ ধম্মে ইমে পঞ্চ ধম্মে (ক॰) ভাৰেতি, পঞ্চ ধম্মে ইমে পঞ্চ ধম্মে (ক॰) বহুলীকরোতি, তস্স দ্ৰিন্নং ফলানং অঞ্ঞতরং ফলং পাটিকঙ্খং – দিট্ঠেৰ ধম্মে অঞ্ঞা, সতি ৰা উপাদিসেসে অনাগামিতা।
‘‘কতমে পঞ্চ? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু ছন্দসমাধিপধানসঙ্খারসমন্নাগতং ইদ্ধিপাদং ভাৰেতি, ৰীরিযসমাধি…পে॰… চিত্তসমাধি… ৰীমংসাসমাধিপধানসঙ্খারসমন্নাগতং ইদ্ধিপাদং ভাৰেতি, উস্সোল়্হিঞ্ঞেৰ পঞ্চমিং উস্সোল়্হীযেৰ পঞ্চমী (সী॰)। যো হি কোচি, ভিক্খৰে, ভিক্খু ৰা ভিক্খুনী ৰা ইমে পঞ্চ ধম্মে ভাৰেতি, ইমে পঞ্চ ধম্মে বহুলীকরোতি, তস্স দ্ৰিন্নং ফলানং অঞ্ঞতরং ফলং পাটিকঙ্খং – দিট্ঠেৰ ধম্মে অঞ্ঞা, সতি ৰা উপাদিসেসে অনাগামিতা’’তি। সত্তমং।
৮. দুতিযইদ্ধিপাদসুত্তং
৬৮. ‘‘পুব্বেৰাহং, ভিক্খৰে, সম্বোধা অনভিসম্বুদ্ধো বোধিসত্তোৰ সমানো পঞ্চ ধম্মে ভাৰেসিং, পঞ্চ ধম্মে বহুলীকাসিং বহুলিমকাসিং (ক॰), বহুলমকাসিং (ক॰)। কতমে পঞ্চ? ছন্দসমাধিপধানসঙ্খারসমন্নাগতং ইদ্ধিপাদং ভাৰেসিং , ৰীরিযসমাধি… চিত্তসমাধি… ৰীমংসাসমাধিপধানসঙ্খারসমন্নাগতং ইদ্ধিপাদং ভাৰেসিং, উস্সোল়্হিঞ্ঞেৰ পঞ্চমিং। সো খো অহং, ভিক্খৰে, ইমেসং উস্সোল়্হিপঞ্চমানং ধম্মানং ভাৰিতত্তা বহুলীকতত্তা যস্স যস্স অভিঞ্ঞাসচ্ছিকরণীযস্স ধম্মস্স চিত্তং অভিনিন্নামেসিং অভিঞ্ঞাসচ্ছিকিরিযায, তত্র তত্রেৰ সক্খিভব্বতং পাপুণিং সতি সতি আযতনে।
‘‘সো সচে আকঙ্খিং – ‘অনেকৰিহিতং ইদ্ধিৰিধং পচ্চনুভৰেয্যং…পে॰… যাৰ ব্রহ্মলোকাপি কাযেন ৰসং ৰত্তেয্য’ন্তি, তত্র তত্রেৰ সক্খিভব্বতং পাপুণিং সতি সতি আযতনে।
‘‘সো সচে আকঙ্খিং…পে॰… ‘আসৰানং খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরেয্য’ন্তি, তত্র তত্রেৰ সক্খিভব্বতং পাপুণিং সতি সতি আযতনে’’তি। অট্ঠমং।
৯. নিব্বিদাসুত্তং
৬৯. ‘‘পঞ্চিমে, ভিক্খৰে, ধম্মা ভাৰিতা বহুলীকতা একন্তনিব্বিদায ৰিরাগায নিরোধায উপসমায অভিঞ্ঞায সম্বোধায নিব্বানায সংৰত্তন্তি।
‘‘কতমে পঞ্চ? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু অসুভানুপস্সী কাযে ৰিহরতি, আহারে পটিকূলসঞ্ঞী, সব্বলোকে অনভিরতসঞ্ঞী অনভিরতিসঞ্ঞী (ক॰) অ॰ নি॰ ৫.১২১-১২২, ৩০৩-৩০৪ পস্সিতব্বং, সব্বসঙ্খারেসু অনিচ্চানুপস্সী, মরণসঞ্ঞা খো পনস্স অজ্ঝত্তং সূপট্ঠিতা হোতি। ইমে খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ ধম্মা ভাৰিতা বহুলীকতা একন্তনিব্বিদায ৰিরাগায নিরোধায উপসমায অভিঞ্ঞায সম্বোধায নিব্বানায সংৰত্তন্তী’’তি। নৰমং।
১০. আসৰক্খযসুত্তং
৭০. ‘‘পঞ্চিমে, ভিক্খৰে, ধম্মা ভাৰিতা বহুলীকতা আসৰানং খযায সংৰত্তন্তি। কতমে পঞ্চ? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু অসুভানুপস্সী কাযে ৰিহরতি, আহারে পটিকূলসঞ্ঞী , সব্বলোকে অনভিরতসঞ্ঞী, সব্বসঙ্খারেসু অনিচ্চানুপস্সী, মরণসঞ্ঞা খো পনস্স অজ্ঝত্তং সূপট্ঠিতা হোতি। ইমে খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ ধম্মা ভাৰিতা বহুলীকতা আসৰানং খযায সংৰত্তন্তী’’তি। দসমং।
সঞ্ঞাৰগ্গো দুতিযো।
তস্সুদ্দানং –
দ্ৰে চ সঞ্ঞা দ্ৰে ৰড্ঢী চ, সাকচ্ছেন চ সাজীৰং।
ইদ্ধিপাদা চ দ্ৰে ৰুত্তা, নিব্বিদা চাসৰক্খযাতি॥