(৯) ৪. থেরৰগ্গো
১. রজনীযসুত্তং
৮১. ‘‘পঞ্চহি , ভিক্খৰে, ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং অপ্পিযো চ হোতি অমনাপো চ অগরু চ অভাৰনীযো চ। কতমেহি পঞ্চহি? রজনীযে রজ্জতি, দুস্সনীযে দুসনীযে (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰) দুস্সতি, মোহনীযে মুয্হতি, কুপ্পনীযে কুপনীযে (সী॰ স্যা॰ কং॰), কোপনীযে (পী॰) কুপ্পতি, মদনীযে মজ্জতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহি ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং অপ্পিযো চ হোতি অমনাপো চ অগরু চ অভাৰনীযো চ।
‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং পিযো চ হোতি মনাপো চ গরু চ ভাৰনীযো চ। কতমেহি পঞ্চহি? রজনীযে ন রজ্জতি, দুস্সনীযে ন দুস্সতি, মোহনীযে ন মুয্হতি, কুপ্পনীযে ন কুপ্পতি, মদনীযে ন মজ্জতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহি ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং পিযো চ হোতি মনাপো চ গরু চ ভাৰনীযো চা’’তি। পঠমং।
২. ৰীতরাগসুত্তং
৮২. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং অপ্পিযো চ হোতি অমনাপো চ অগরু চ অভাৰনীযো চ। কতমেহি পঞ্চহি? অৰীতরাগো হোতি, অৰীতদোসো হোতি, অৰীতমোহো হোতি, মক্খী চ, পল়াসী চ – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহি ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং অপ্পিযো চ হোতি অমনাপো চ অগরু চ অভাৰনীযো চ।
‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং পিযো চ হোতি মনাপো চ গরু চ ভাৰনীযো চ। কতমেহি পঞ্চহি? ৰীতরাগো হোতি, ৰীতদোসো হোতি, ৰীতমোহো হোতি, অমক্খী চ, অপল়াসী চ – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহি ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং পিযো চ হোতি মনাপো চ গরু চ ভাৰনীযো চা’’তি। দুতিযং।
৩. কুহকসুত্তং
৮৩. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং অপ্পিযো চ হোতি অমনাপো চ অগরু চ অভাৰনীযো চ। কতমেহি পঞ্চহি? কুহকো চ হোতি, লপকো চ, নেমিত্তিকো নিমিত্তিকো (স্যা॰ কং॰), নিমিত্তকো (ক॰) চ, নিপ্পেসিকো চ, লাভেন চ লাভং নিজিগীসিতা নিজিগিংসিতা (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰) – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহি ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং অপ্পিযো চ হোতি অমনাপো চ অগরু চ অভাৰনীযো চ।
‘‘পঞ্চহি , ভিক্খৰে, ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং পিযো চ হোতি মনাপো চ গরু চ ভাৰনীযো চ। কতমেহি পঞ্চহি? ন চ কুহকো হোতি, ন চ লপকো, ন চ নেমিত্তিকো, ন চ নিপ্পেসিকো, ন চ লাভেন লাভং নিজিগীসিতা – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহি ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং পিযো চ হোতি মনাপো চ গরু চ ভাৰনীযো চা’’তি। ততিযং।
৪. অস্সদ্ধসুত্তং
৮৪. ‘‘পঞ্চহি , ভিক্খৰে, ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং অপ্পিযো চ হোতি, অমনাপো চ অগরু চ অভাৰনীযো চ। কতমেহি পঞ্চহি? অস্সদ্ধো হোতি, অহিরিকো হোতি, অনোত্তপ্পী হোতি , কুসীতো হোতি, দুপ্পঞ্ঞো হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহি ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং অপ্পিযো চ হোতি অমনাপো চ অগরু চ অভাৰনীযো চ।
‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং পিযো চ হোতি মনাপো চ গরু চ ভাৰনীযো চ। কতমেহি পঞ্চহি? সদ্ধো হোতি, হিরীমা হোতি, ওত্তপ্পী হোতি, আরদ্ধৰীরিযো হোতি, পঞ্ঞৰা হোতি – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহি ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং পিযো চ হোতি মনাপো চ গরু চ ভাৰনীযো চা’’তি। চতুত্থং।
৫. অক্খমসুত্তং
৮৫. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং অপ্পিযো চ হোতি অমনাপো চ অগরু চ অভাৰনীযো চ। কতমেহি পঞ্চহি? অক্খমো হোতি রূপানং, অক্খমো সদ্দানং, অক্খমো গন্ধানং, অক্খমো রসানং, অক্খমো ফোট্ঠব্বানং – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহি ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং অপ্পিযো চ হোতি অমনাপো চ অগরু চ অভাৰনীযো চ।
‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং পিযো চ হোতি মনাপো চ গরু চ ভাৰনীযো চ। কতমেহি পঞ্চহি? খমো হোতি রূপানং, খমো সদ্দানং, খমো গন্ধানং, খমো রসানং, খমো ফোট্ঠব্বানং – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহি ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং পিযো চ হোতি মনাপো চ গরু চ ভাৰনীযো চা’’তি। পঞ্চমং।
৬. পটিসম্ভিদাপত্তসুত্তং
৮৬. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং পিযো চ হোতি মনাপো চ গরু চ ভাৰনীযো চ। কতমেহি পঞ্চহি? অত্থপটিসম্ভিদাপত্তো হোতি, ধম্মপটিসম্ভিদাপত্তো হোতি, নিরুত্তিপটিসম্ভিদাপত্তো হোতি, পটিভানপটিসম্ভিদাপত্তো হোতি , যানি তানি সব্রহ্মচারীনং উচ্চাৰচানি কিংকরণীযানি তত্থ দক্খো হোতি অনলসো তত্রুপাযায ৰীমংসায সমন্নাগতো অলং কাতুং অলং সংৰিধাতুং – ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহি ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং পিযো চ হোতি মনাপো চ গরু চ ভাৰনীযো চা’’তি। ছট্ঠং।
৭. সীলৰন্তসুত্তং
৮৭. ‘‘পঞ্চহি , ভিক্খৰে, ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং পিযো চ হোতি মনাপো চ গরু চ ভাৰনীযো চ। কতমেহি পঞ্চহি? সীলৰা হোতি, পাতিমোক্খসংৰরসংৰুতো ৰিহরতি। আচারগোচরসম্পন্নো অণুমত্তেসু ৰজ্জেসু ভযদস্সাৰী, সমাদায সিক্খতি সিক্খাপদেসু; বহুস্সুতো হোতি সুতধরো সুতসন্নিচযো, যে তে ধম্মা আদিকল্যাণা মজ্ঝেকল্যাণা পরিযোসানকল্যাণা সাত্থং সব্যঞ্জনং সাত্থা সব্যঞ্জনা (সী॰) কেৰলপরিপুণ্ণং পরিসুদ্ধং ব্রহ্মচরিযং অভিৰদন্তি, তথারূপাস্স ধম্মা বহুস্সুতা হোন্তি ধাতা ধতা (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী॰) ৰচসা পরিচিতা মনসানুপেক্খিতা দিট্ঠিযা সুপ্পটিৰিদ্ধা; কল্যাণৰাচো হোতি কল্যাণৰাক্করণো পোরিযা ৰাচায সমন্নাগতো ৰিস্সট্ঠায অনেলগল়ায অত্থস্স ৰিঞ্ঞাপনিযা; চতুন্নং ঝানানং আভিচেতসিকানং দিট্ঠধম্মসুখৰিহারানং নিকামলাভী হোতি অকিচ্ছলাভী অকসিরলাভী; আসৰানং খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহি ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু সব্রহ্মচারীনং পিযো চ হোতি মনাপো চ গরু চ ভাৰনীযো চা’’তি। সত্তমং।
৮. থেরসুত্তং
৮৮. ‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু বহুজনঅহিতায পটিপন্নো হোতি বহুজনঅসুখায বহুনো জনস্স অনত্থায অহিতায দুক্খায দেৰমনুস্সানং।
‘‘কতমেহি পঞ্চহি? থেরো হোতি রত্তঞ্ঞূ চিরপব্বজিতো; ঞাতো হোতি যসস্সী সগহট্ঠপব্বজিতানং গহট্ঠপব্বজিতানং (সী॰) বহুজনপরিৰারো; লাভী হোতি চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারানং; বহুস্সুতো হোতি সুতধরো সুতসন্নিচযো, যে তে ধম্মা আদিকল্যাণা মজ্ঝেকল্যাণা পরিযোসানকল্যাণা সাত্থং সব্যঞ্জনং কেৰলপরিপুণ্ণং পরিসুদ্ধং ব্রহ্মচরিযং অভিৰদন্তি, তথারূপাস্স ধম্মা বহুস্সুতা হোন্তি ধাতা ৰচসা পরিচিতা মনসানুপেক্খিতা দিট্ঠিযা অপ্পটিৰিদ্ধা; মিচ্ছাদিট্ঠিকো হোতি ৰিপরীতদস্সনো, সো বহুজনং সদ্ধম্মা ৰুট্ঠাপেত্ৰা অসদ্ধম্মে পতিট্ঠাপেতি। থেরো ভিক্খু রত্তঞ্ঞূ চিরপব্বজিতো ইতিপিস্স দিট্ঠানুগতিং আপজ্জন্তি , ঞাতো থেরো ভিক্খু যসস্সী সগহট্ঠপব্বজিতানং বহুজনপরিৰারো ইতিপিস্স দিট্ঠানুগতিং আপজ্জন্তি, লাভী থেরো ভিক্খু চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারানং ইতিপিস্স দিট্ঠানুগতিং আপজ্জন্তি, বহুস্সুতো থেরো ভিক্খু সুতধরো সুতসন্নিচযো ইতিপিস্স দিট্ঠানুগতিং আপজ্জন্তি। ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহি ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু বহুজনঅহিতায পটিপন্নো হোতি বহুজনঅসুখায বহুনো জনস্স অনত্থায অহিতায দুক্খায দেৰমনুস্সানং।
‘‘পঞ্চহি, ভিক্খৰে, ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু বহুজনহিতায পটিপন্নো হোতি বহুজনসুখায বহুনো জনস্স অত্থায হিতায সুখায দেৰমনুস্সানং।
‘‘কতমেহি পঞ্চহি? থেরো হোতি রত্তঞ্ঞূ চিরপব্বজিতো; ঞাতো হোতি যসস্সী সগহট্ঠপব্বজিতানং বহুজনপরিৰারো; লাভী হোতি চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারানং ; বহুস্সুতো হোতি সুতধরো সুতসন্নিচযো, যে তে ধম্মা আদিকল্যাণা মজ্ঝেকল্যাণা পরিযোসানকল্যাণা সাত্থং সব্যঞ্জনং কেৰলপরিপুণ্ণং পরিসুদ্ধং ব্রহ্মচরিযং অভিৰদন্তি, তথারূপাস্স ধম্মা বহুস্সুতা হোন্তি ধাতা ৰচসা পরিচিতা মনসানুপেক্খিতা দিট্ঠিযা সুপ্পটিৰিদ্ধা; সম্মাদিট্ঠিকো হোতি অৰিপরীতদস্সনো, সো বহুজনং অসদ্ধম্মা ৰুট্ঠাপেত্ৰা সদ্ধম্মে পতিট্ঠাপেতি। থেরো ভিক্খু রত্তঞ্ঞূ চিরপব্বজিতো ইতিপিস্স দিট্ঠানুগতিং আপজ্জন্তি, ঞাতো থেরো ভিক্খু যসস্সী সগহট্ঠপব্বজিতানং বহুজনপরিৰারো ইতিপিস্স দিট্ঠানুগতিং আপজ্জন্তি, লাভী থেরো ভিক্খু চীৰরপিণ্ডপাতসেনাসনগিলানপ্পচ্চযভেসজ্জপরিক্খারানং ইতিপিস্স দিট্ঠানুগতিং আপজ্জন্তি, বহুস্সুতো থেরো ভিক্খু সুতধরো সুতসন্নিচযো ইতিপিস্স দিট্ঠানুগতিং আপজ্জন্তি। ইমেহি খো, ভিক্খৰে, পঞ্চহি ধম্মেহি সমন্নাগতো থেরো ভিক্খু বহুজনহিতায পটিপন্নো হোতি বহুজনসুখায বহুনো জনস্স অত্থায হিতায সুখায দেৰমনুস্সান’’ন্তি। অট্ঠমং।
৯. পঠমসেখসুত্তং
৮৯. ‘‘পঞ্চিমে, ভিক্খৰে, ধম্মা সেখস্স ভিক্খুনো পরিহানায সংৰত্তন্তি। কতমে পঞ্চ ? কম্মারামতা, ভস্সারামতা, নিদ্দারামতা, সঙ্গণিকারামতা, যথাৰিমুত্তং চিত্তং ন পচ্চৰেক্খতি – ইমে খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ ধম্মা সেখস্স ভিক্খুনো পরিহানায সংৰত্তন্তি।
‘‘পঞ্চিমে, ভিক্খৰে, ধম্মা সেখস্স ভিক্খুনো অপরিহানায সংৰত্তন্তি। কতমে পঞ্চ? ন কম্মারামতা, ন ভস্সারামতা, ন নিদ্দারামতা, ন সঙ্গণিকারামতা, যথাৰিমুত্তং চিত্তং পচ্চৰেক্খতি – ইমে খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ ধম্মা সেখস্স ভিক্খুনো অপরিহানায সংৰত্তন্তী’’তি। নৰমং।
১০. দুতিযসেখসুত্তং
৯০. ‘‘পঞ্চিমে, ভিক্খৰে, ধম্মা সেখস্স ভিক্খুনো পরিহানায সংৰত্তন্তি। কতমে পঞ্চ? ইধ, ভিক্খৰে, সেখো ভিক্খু বহুকিচ্চো হোতি বহুকরণীযো ৰিযত্তো কিংকরণীযেসু; রিঞ্চতি পটিসল্লানং, নানুযুঞ্জতি অজ্ঝত্তং চেতোসমথং। অযং, ভিক্খৰে, পঠমো ধম্মো সেখস্স ভিক্খুনো পরিহানায সংৰত্ততি।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, সেখো ভিক্খু অপ্পমত্তকেন কম্মেন দিৰসং অতিনামেতি; রিঞ্চতি পটিসল্লানং, নানুযুঞ্জতি অজ্ঝত্তং চেতোসমথং। অযং, ভিক্খৰে, দুতিযো ধম্মো সেখস্স ভিক্খুনো পরিহানায সংৰত্ততি।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, সেখো ভিক্খু সংসট্ঠো ৰিহরতি গহট্ঠপব্বজিতেহি অননুলোমিকেন গিহিসংসগ্গেন; রিঞ্চতি পটিসল্লানং, নানুযুঞ্জতি অজ্ঝত্তং চেতোসমথং । অযং, ভিক্খৰে, ততিযো ধম্মো সেখস্স ভিক্খুনো পরিহানায সংৰত্ততি।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, সেখো ভিক্খু অকালেন গামং পৰিসতি, অতিদিৰা পটিক্কমতি; রিঞ্চতি পটিসল্লানং, নানুযুঞ্জতি অজ্ঝত্তং চেতোসমথং। অযং, ভিক্খৰে, চতুত্থো ধম্মো সেখস্স ভিক্খুনো পরিহানায সংৰত্ততি।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, সেখো ভিক্খু যাযং কথা আভিসল্লেখিকা চেতোৰিৰরণসপ্পাযা, সেয্যথিদং – অপ্পিচ্ছকথা সন্তুট্ঠিকথা পৰিৰেককথা অসংসগ্গকথা ৰীরিযারম্ভকথা সীলকথা সমাধিকথা পঞ্ঞাকথা ৰিমুত্তিকথা ৰিমুত্তিঞাণদস্সনকথা, এৰরূপিযা কথায ন নিকামলাভী হোতি ন অকিচ্ছলাভী ন অকসিরলাভী কিচ্ছলাভী কসিরলাভী (সী॰ স্যা॰ কং॰ পী); রিঞ্চতি পটিসল্লানং, নানুযুঞ্জতি অজ্ঝত্তং চেতোসমথং। অযং, ভিক্খৰে, পঞ্চমো ধম্মো সেখস্স ভিক্খুনো পরিহানায সংৰত্ততি। ইমে খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ ধম্মা সেখস্স ভিক্খুনো পরিহানায সংৰত্তন্তি।
‘‘পঞ্চিমে, ভিক্খৰে, ধম্মা সেখস্স ভিক্খুনো অপরিহানায সংৰত্তন্তি। কতমে পঞ্চ? ইধ, ভিক্খৰে, সেখো ভিক্খু ন বহুকিচ্চো হোতি ন বহুকরণীযো ৰিযত্তো কিংকরণীযেসু; ন রিঞ্চতি পটিসল্লানং, অনুযুঞ্জতি অজ্ঝত্তং চেতোসমথং। অযং, ভিক্খৰে, পঠমো ধম্মো সেখস্স ভিক্খুনো অপরিহানায সংৰত্ততি।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, সেখো ভিক্খু ন অপ্পমত্তকেন কম্মেন দিৰসং অতিনামেতি; ন রিঞ্চতি পটিসল্লানং, অনুযুঞ্জতি অজ্ঝত্তং চেতোসমথং। অযং, ভিক্খৰে, দুতিযো ধম্মো সেখস্স ভিক্খুনো অপরিহানায সংৰত্ততি।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, সেখো ভিক্খু অসংসট্ঠো ৰিহরতি গহট্ঠপব্বজিতেহি অননুলোমিকেন গিহিসংসগ্গেন; ন রিঞ্চতি পটিসল্লানং, অনুযুঞ্জতি অজ্ঝত্তং চেতোসমথং । অযং, ভিক্খৰে, ততিযো ধম্মো সেখস্স ভিক্খুনো অপরিহানায সংৰত্ততি।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, সেখো ভিক্খু ন অতিকালেন গামং পৰিসতি, নাতিদিৰা পটিক্কমতি; ন রিঞ্চতি পটিসল্লানং, অনুযুঞ্জতি অজ্ঝত্তং চেতোসমথং। অযং, ভিক্খৰে, চতুত্থো ধম্মো সেখস্স ভিক্খুনো অপরিহানায সংৰত্ততি।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, সেখো ভিক্খু যাযং কথা আভিসল্লেখিকা চেতোৰিৰরণসপ্পাযা, সেয্যথিদং – অপ্পিচ্ছকথা সন্তুট্ঠিকথা পৰিৰেককথা অসংসগ্গকথা ৰীরিযারম্ভকথা সীলকথা সমাধিকথা পঞ্ঞাকথা ৰিমুত্তিকথা ৰিমুত্তিঞাণদস্সনকথা, এৰরূপিযা কথায নিকামলাভী হোতি অকিচ্ছলাভী অকসিরলাভী; ন রিঞ্চতি পটিসল্লানং, অনুযুঞ্জতি অজ্ঝত্তং চেতোসমথং। অযং, ভিক্খৰে, পঞ্চমো ধম্মো সেখস্স ভিক্খুনো অপরিহানায সংৰত্ততি। ইমে খো, ভিক্খৰে, পঞ্চ ধম্মা সেখস্স ভিক্খুনো অপরিহানায সংৰত্তন্তী’’তি। দসমং।
থেরৰগ্গো চতুত্থো।
তস্সুদ্দানং –
রজনীযো ৰীতরাগো, কুহকাস্সদ্ধঅক্খমা।
পটিসম্ভিদা চ সীলেন, থেরো সেখা পরে দুৰেতি॥