৩. সত্তাৰাসৰগ্গো
১. তিঠানসুত্তৰণ্ণনা
২১. ততিযস্স উত্তরকুরুকাতি উত্তরকুরুৰাসিনো। অধিগ্গণ্হন্তীতি অধিভৰন্তি, অধিকা ৰিসিট্ঠা জেট্ঠকা হোন্তি। অমমাতি নিত্তণ্হা। অট্ঠকথাযং পন নিদ্দুক্খাতি ৰুত্তং। অপরিগ্গহাতি ‘‘ইদং ময্হ’’ন্তি পরিগ্গহরহিতা। নিযতাযুকাতি তেসঞ্হি নিবদ্ধং আযু ৰস্সসহস্সমেৰ, গতিপি নিবদ্ধা, ততো চৰিত্ৰা সগ্গেযেৰ নিব্বত্তন্তি। সতিমন্তোতি দেৰতানঞ্হি একন্তসুখিতায সতি থিরা ন হোতি, নেরযিকানং একন্তদুক্খিতায। ইমেসং পন ৰোকিণ্ণসুখদুক্খত্তা সতি থিরা হোতি। ইধ ব্রহ্মচরিযৰাসোতি জম্বুদীপে বুদ্ধপচ্চেকবুদ্ধানং উপ্পজ্জনতো অট্ঠঙ্গিকমগ্গব্রহ্মচরিযৰাসোপি ইধেৰ হোতি।
২. অস্সখল়ুঙ্কসুত্তৰণ্ণনা
২২. দুতিযে জৰসম্পন্নোতি পদজৰেন সম্পন্নো। ন ৰণ্ণসম্পন্নোতি ন সরীরৰণ্ণেন সম্পন্নো। পুরিসখল়ুঙ্কেসু জৰসম্পন্নোতি ঞাণজৰেন সম্পন্নো। ন ৰণ্ণসম্পন্নোতি ন গুণৰণ্ণেন সম্পন্নো। সেসং পাল়িনযেনেৰ ৰেদিতব্বং। যঞ্হেত্থ ৰত্তব্বং সিযা, তং তিকনিপাতৰণ্ণনাযং ৰুত্তমেৰ।
৩. তণ্হামূলকসুত্তৰণ্ণনা
২৩. ততিযে তণ্হং পটিচ্চাতি দ্ৰে তণ্হা এসনতণ্হা এসিততণ্হা চ। যায তণ্হায অজপথসঙ্কুপথাদীনি পটিপজ্জিত্ৰা পরিযেসনাতি রূপাদিআরম্মণপরিযেসনা। সা হি এসনতণ্হায সতি হোতি। লাভোতি রূপাদিআরম্মণপটিলাভো। সো হি পরিযেসনায সতি হোতি।
ৰিনিচ্ছযো লাভং পটিচ্চ ৰিনিচ্ছযোতি।
ছন্দরাগোতি অজ্ঝোসানন্তি অহং মমন্তি বলৰসন্নিট্ঠানং। পরিগ্গহোতি তণ্হাদিট্ঠিৰসেন পরিগ্গহকরণং। মচ্ছরিযন্তি পরেহি সাধারণভাৰস্স অসহনতা। তেনেৰস্স পোরাণা এৰং ৰচনত্থং ৰদন্তি – ‘‘ইদং অচ্ছরিযং ময্হমেৰ হোতু, মা অঞ্ঞস্স অচ্ছরিযং হোতূতি পৰত্তত্তা মচ্ছরিযন্তি ৰুচ্চতী’’তি। আরক্খোতি দ্ৰারপিদহনমঞ্জূসাগোপনাদিৰসেন সুট্ঠু রক্খনং। অধিকরোতীতি অধিকরণং, কারণস্সেতং নামং। আরক্খাধিকরণন্তি ভাৰনপুংসকং, আরক্খাহেতূতি অত্থো। দণ্ডাদানাদীসু পরনিসেধনত্থং দণ্ডস্স আদানং দণ্ডাদানং। একতো ধারাদিনো সত্থস্স আদানং সত্থাদানং। কলহোতি কাযকলহোপি ৰাচাকলহোপি। পুরিমো ৰিগ্গহো, পচ্ছিমো ৰিৰাদো (দী॰ নি॰ অট্ঠ॰ ২.১০৩)। তুৰংতুৰন্তি অগারৰৰসেন তুৰংতুৰংৰচনং।
৪. সত্তাৰাসসুত্তৰণ্ণনা
২৪. চতুত্থে সত্তাৰাসাতি সত্তানং আৰাসা, ৰসনট্ঠানানীতি অত্থো। তত্থ সুদ্ধাৰাসাপি সত্তাৰাসোৰ, অসব্বকালিকত্তা পন ন গহিতা। সুদ্ধাৰাসা হি বুদ্ধানং খন্ধাৰারট্ঠানসদিসা, অসঙ্খেয্যকপ্পে বুদ্ধেসু অনিব্বত্তেসু তং ঠানং সুঞ্ঞং হোতি। ইতি অসব্বকালিকত্তা ন গহিতা। সেসমেত্থ
৫. পঞ্ঞাসুত্তৰণ্ণনা
২৫. পঞ্চমে যতোতি যস্মিং কালে। সুপরিচিতং হোতীতি সুট্ঠু উপচিতং সুৰড্ঢিতং হোতি। কল্লং ৰচনাযাতি যুত্তং ৰত্তুং। ৰীতরাগন্তি ৰিগতরাগং। অসরাগধম্মন্তি ন সরজ্জনসভাৰং। অনাৰত্তিধম্মন্তি অনাৰত্তনসভাৰং অনিব্বত্তারহং, অপ্পটিসন্ধিকভাৰেনেৰ নিরুজ্ঝনসভাৰন্তি অত্থো। ইমস্মিং সুত্তে খীণাসৰোৰ কথিতো।
৬. সিলাযূপসুত্তৰণ্ণনা
২৬. ছট্ঠে চন্দিকাপুত্তোতি মাতু নামৰসেন পঞ্ঞাতো চন্দিকাপুত্তত্থেরো। চেতসা চিত্তং হোতীতি চিত্তৰারপরিযাযেন চিত্তৰারপরিযাযো চিতো ৰড্ঢিতো হোতি। চেতসা চিত্তং সুপরিচিতন্তি চিত্তৰারপরিযাযেন চিত্তৰারপরিযাযো উপরূপরি সুচিতো সুৰড্ঢিতো হোতি। নেৰস্স চিত্তং পরিযাদিযন্তীতি তানি আরম্মণানি তস্স খীণাসৰস্স চিত্তুপ্পাদং গহেত্ৰা খেপেত্ৰা ঠাতুং ন সক্কোন্তি। অমিস্সীকতন্তি তানি আরম্মণানি অনল্লীনত্তা তেহি অমিস্সীকতং। আনেঞ্জপ্পত্তন্তি
সিলাযূপোতি সিলাথম্ভো। সোল়সকুক্কুকোতি দীঘতো সোল়সহত্থো। হেট্ঠানেমঙ্গমাতি আৰাটস্স হেট্ঠাগতা। উপরি নেমস্সাতি উপরি আৰাটস্স। সুনিখাতত্তাতি অযমুসলেহি কোট্টেত্ৰা কোট্টেত্ৰা সুট্ঠু নিখাতত্তা। এৰমেৰ খোতি এত্থ সিলাযূপো ৰিয খীণাসৰো দট্ঠব্বো, মহাৰাতা ৰিয ছসু দ্ৰারেসু উপ্পজ্জনকা কিলেসা, চতূহি দিসাহি আগন্ত্ৰা ৰাতানং সিলাযূপং চালেতুং অসমত্থভাৰো ৰিয ছসু দ্ৰারেসু উপ্পজ্জনককিলেসানং খীণাসৰস্স চিত্তং চালেতুং অসমত্থভাৰো ৰেদিতব্বো। ইমস্মিম্পি সুত্তে খীণাসৰোৰ কথিতো।
৭-৮. ৰেরসুত্তদ্ৰযৰণ্ণনা
২৭-২৮. সত্তমে ভযং ৰেরং পসৰতীতি চিত্তুত্রাসভযঞ্চ পুগ্গলৰেরঞ্চ পটিলভতি। চেতসিকন্তি চিত্তনিস্সিতং। দুক্খন্তি কাযৰত্থুকং। দোমনস্সন্তি
৯. আঘাতৰত্থুসুত্তৰণ্ণনা
২৯. নৰমে আঘাতৰত্থূনীতি আঘাতকারণানি। আঘাতং বন্ধতীতি কোপং বন্ধতি উপ্পাদেতি।
১০-১১. আঘাতপটিৰিনযসুত্তাদিৰণ্ণনা
৩০-৩১. দসমে আঘাতপটিৰিনযাতি আঘাতস্স পটিৰিনযকারণানি। তং কুতেত্থ লব্ভাতি ‘‘তং অনত্থচরণং মা অহোসী’’তি এতস্মিং পুগ্গলে কুতো লব্ভা, কেন কারণেন সক্কা লদ্ধুং, ‘‘পরো নাম পরস্স অত্তনো চিত্তরুচিযা অনত্থং করোতী’’তি এৰং চিন্তেত্ৰা আঘাতং পটিৰিনেতি। অথ ৰা সচাহং কোপং করেয্যং, তং কোপকরণং এত্থ পুগ্গলে কুতো লব্ভা, কেন কারণেন লদ্ধব্বন্তি অত্থো। কুতো লাভাতিপি পাঠো। সচাহং এত্থ কোপং করেয্যং, তস্মিং মে কোপকরণে কুতো লাভা লাভা, নাম কে সিযুন্তি অত্থো। ইমস্মিঞ্চ অত্থে তন্তি নিপাতমত্তমেৰ হোতি। একাদসমে অনুপুব্বনিরোধাতি অনুপটিপাটিনিরোধা। সেসং সব্বত্থ উত্তানত্থমেৰাতি।
সত্তাৰাসৰগ্গো ততিযো।