(৮) ৩. যমকৰগ্গো
১. পঠমসদ্ধাসুত্তং
৭১. ‘‘সদ্ধো চ সদ্ধো (স্যা॰) এত্থেৰ। অ॰ নি॰ ৯.৪, ভিক্খৰে, ভিক্খু হোতি, নো চ নো (স্যা॰) এৰমুপরিপি ‘‘নো’’ত্ৰেৰ দিস্সতি সীলৰা। এৰং সো তেনঙ্গেন অপরিপূরো হোতি। তেন তং অঙ্গং পরিপূরেতব্বং – ‘কিন্তাহং সদ্ধো চ অস্সং সীলৰা চা’তি। যতো চ খো, ভিক্খৰে, ভিক্খু সদ্ধো চ হোতি সীলৰা চ, এৰং সো তেনঙ্গেন পরিপূরো হোতি।
‘‘সদ্ধো চ, ভিক্খৰে, ভিক্খু হোতি সীলৰা চ, নো চ বহুস্সুতো। এৰং সো তেনঙ্গেন অপরিপূরো হোতি। তেন তং অঙ্গং পরিপূরেতব্বং – ‘কিন্তাহং সদ্ধো চ অস্সং, সীলৰা চ, বহুস্সুতো চা’তি। যতো চ খো, ভিক্খৰে, ভিক্খু সদ্ধো চ হোতি সীলৰা চ বহুস্সুতো চ, এৰং সো তেনঙ্গেন পরিপূরো হোতি।
‘‘সদ্ধো চ, ভিক্খৰে, ভিক্খু হোতি সীলৰা চ বহুস্সুতো চ, নো চ ধম্মকথিকো…পে॰… ধম্মকথিকো চ, নো চ পরিসাৰচরো…পে॰… পরিসাৰচরো চ, নো চ ৰিসারদো পরিসায ধম্মং দেসেতি…পে॰… ৰিসারদো চ পরিসায ধম্মং দেসেতি, নো চ চতুন্নং ঝানানং আভিচেতসিকানং দিট্ঠধম্মসুখৰিহারানং নিকামলাভী হোতি অকিচ্ছলাভী অকসিরলাভী…পে॰… চতুন্নং ঝানানং আভিচেতসিকানং দিট্ঠধম্মসুখৰিহারানং নিকামলাভী হোতি অকিচ্ছলাভী অকসিরলাভী, নো চ আসৰানং খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি; এৰং সো তেনঙ্গেন অপরিপূরো হোতি। তেন তং অঙ্গং পরিপূরেতব্বং – ‘কিন্তাহং সদ্ধো চ অস্সং, সীলৰা চ, বহুস্সুতো চ, ধম্মকথিকো চ, পরিসাৰচরো চ, ৰিসারদো চ পরিসায ধম্মং দেসেয্যং, চতুন্নঞ্চ ঝানানং আভিচেতসিকানং দিট্ঠধম্মসুখৰিহারানং নিকামলাভী অস্সং অকিচ্ছলাভী অকসিরলাভী, আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরেয্য’’’ন্তি।
‘‘যতো চ খো, ভিক্খৰে, ভিক্খু সদ্ধো চ হোতি, সীলৰা চ, বহুস্সুতো চ, ধম্মকথিকো চ, পরিসাৰচরো চ, ৰিসারদো চ পরিসায ধম্মং দেসেতি, চতুন্নঞ্চ ঝানানং আভিচেতসিকানং দিট্ঠধম্মসুখৰিহারানং নিকামলাভী হোতি অকিচ্ছলাভী অকসিরলাভী, আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি; এৰং সো তেনঙ্গেন পরিপূরো হোতি। ইমেহি, খো, ভিক্খৰে, অট্ঠহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু সমন্তপাসাদিকো চ হোতি সব্বাকারপরিপূরো চা’’তি। পঠমং।
২. দুতিযসদ্ধাসুত্তং
৭২. ‘‘সদ্ধো চ, ভিক্খৰে, ভিক্খু হোতি, নো চ সীলৰা। এৰং সো তেনঙ্গেন অপরিপূরো হোতি। তেন তং অঙ্গং পরিপূরেতব্বং – ‘কিন্তাহং সদ্ধো চ অস্সং সীলৰা চা’তি। যতো চ খো, ভিক্খৰে, ভিক্খু সদ্ধো চ হোতি সীলৰা চ, এৰং সো তেনঙ্গেন পরিপূরো হোতি।
‘‘সদ্ধো চ, ভিক্খৰে, ভিক্খু হোতি সীলৰা চ, নো চ বহুস্সুতো…পে॰… বহুস্সুতো চ, নো চ ধম্মকথিকো…পে॰… ধম্মকথিকো চ, নো চ পরিসাৰচরো…পে॰… পরিসাৰচরো চ, নো চ ৰিসারদো পরিসায ধম্মং দেসেতি …পে॰… ৰিসারদো চ পরিসায ধম্মং দেসেতি, নো চ যে তে সন্তা ৰিমোক্খা অতিক্কম্ম রূপে আরুপ্পা তে কাযেন ফুসিত্ৰা ৰিহরতি…পে॰… যে তে সন্তা ৰিমোক্খা অতিক্কম্ম রূপে আরুপ্পা তে কাযেন ফুসিত্ৰা ৰিহরতি, নো চ আসৰানং খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি; এৰং সো তেনঙ্গেন অপরিপূরো হোতি। তেন তং অঙ্গং পরিপূরেতব্বং – ‘কিন্তাহং সদ্ধো চ অস্সং, সীলৰা চ, বহুস্সুতো চ, ধম্মকথিকো চ, পরিসাৰচরো চ, ৰিসারদো চ পরিসায ধম্মং দেসেয্যং, যে তে সন্তা ৰিমোক্খা অতিক্কম্ম রূপে আরুপ্পা তে কাযেন ফুসিত্ৰা ৰিহরেয্যং, আসৰানঞ্চ খযা অনাসৰং চেতোৰিমুত্তিং পঞ্ঞাৰিমুত্তিং দিট্ঠেৰ ধম্মে সযং অভিঞ্ঞা সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরেয্য’’’ন্তি।
‘‘যতো চ খো, ভিক্খৰে, ভিক্খু সদ্ধো চ হোতি, সীলৰা চ, বহুস্সুতো চ, ধম্মকথিকো চ, পরিসাৰচরো চ, ৰিসারদো চ পরিসায ধম্মং দেসেতি। যে তে সন্তা ৰিমোক্খা অতিক্কম্ম রূপে আরুপ্পা তে চ কাযেন ফুসিত্ৰা ৰিহরতি, আসৰানঞ্চ খযা…পে॰… সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি; এৰং সো তেনঙ্গেন পরিপূরো হোতি। ইমেহি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু সমন্তপাসাদিকো চ হোতি সব্বাকারপরিপূরো চা’’তি। দুতিযং।
৩. পঠমমরণস্সতিসুত্তং
৭৩. একং সমযং ভগৰা নাতিকে নাদিকে (সী॰ স্যা॰), নাটিকে (পী॰) অ॰ নি॰ ৬.১৯ ৰিহরতি গিঞ্জকাৰসথে। তত্র খো ভগৰা ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘ভিক্খৰো’’তি । ‘‘ভদন্তে’’তি তে ভিক্খূ ভগৰতো পচ্চস্সোসুং। ভগৰা এতদৰোচ – ‘‘মরণস্সতি, ভিক্খৰে, ভাৰিতা বহুলীকতা মহপ্ফলা হোতি মহানিসংসা অমতোগধা অমতপরিযোসানা। ভাৰেথ নো তুম্হে, ভিক্খৰে, মরণস্সতি’’ন্তি।
এৰং ৰুত্তে অঞ্ঞতরো ভিক্খু ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অহং খো, ভন্তে, ভাৰেমি মরণস্সতি’’ন্তি। ‘‘যথা কথং পন ত্ৰং, ভিক্খু, ভাৰেসি মরণস্সতি’’ন্তি? ‘‘ইধ ময্হং, ভন্তে, এৰং হোতি – ‘অহো ৰতাহং রত্তিন্দিৰং জীৰেয্যং , ভগৰতো সাসনং মনসি করেয্যং, বহু বহুং (সী॰ পী॰) ৰত মে কতং অস্সা’তি। এৰং খো অহং, ভন্তে, ভাৰেমি মরণস্সতি’’ন্তি।
অঞ্ঞতরোপি খো ভিক্খু ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অহম্পি খো, ভন্তে, ভাৰেমি মরণস্সতি’’ন্তি। ‘‘যথা কথং পন ত্ৰং, ভিক্খু, ভাৰেসি মরণস্সতি’’ন্তি? ‘‘ইধ ময্হং, ভন্তে, এৰং হোতি – ‘অহো ৰতাহং দিৰসং জীৰেয্যং, ভগৰতো সাসনং মনসি করেয্যং, বহু ৰত মে কতং অস্সা’তি। এৰং খো অহং, ভন্তে, ভাৰেমি মরণস্সতি’’ন্তি।
অঞ্ঞতরোপি খো ভিক্খু ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অহম্পি খো, ভন্তে, ভাৰেমি মরণস্সতি’’ন্তি। ‘‘যথা কথং পন ত্ৰং, ভিক্খু, ভাৰেসি মরণস্সতি’’ন্তি? ‘‘ইধ ময্হং, ভন্তে, এৰং হোতি – ‘অহো ৰতাহং উপড্ঢদিৰসং জীৰেয্যং, ভগৰতো সাসনং মনসি করেয্যং, বহু ৰত মে কতং অস্সা’তি। এৰং খো অহং, ভন্তে, ভাৰেমি মরণস্সতি’’ন্তি।
অঞ্ঞতরোপি খো ভিক্খু ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অহম্পি খো, ভন্তে, ভাৰেমি মরণস্সতি’’ন্তি । ‘‘যথা কথং পন ত্ৰং, ভিক্খু, ভাৰেসি মরণস্সতি’’ন্তি? ‘‘ইধ ময্হং, ভন্তে, এৰং হোতি – ‘অহো ৰতাহং তদন্তরং জীৰেয্যং যদন্তরং একপিণ্ডপাতং ভুঞ্জামি, ভগৰতো সাসনং মনসি করেয্যং, বহু ৰত মে কতং অস্সা’তি। এৰং খো অহং, ভন্তে, ভাৰেমি মরণস্সতি’’ন্তি।
অঞ্ঞতরোপি খো ভিক্খু ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অহম্পি খো, ভন্তে, ভাৰেমি মরণস্সতি’’ন্তি। ‘‘যথা কথং পন ত্ৰং, ভিক্খু, ভাৰেসি মরণস্সতি’’ন্তি? ‘‘ইধ ময্হং , ভন্তে, এৰং হোতি – ‘অহো ৰতাহং তদন্তরং জীৰেয্যং যদন্তরং উপড্ঢপিণ্ডপাতং ভুঞ্জামি, ভগৰতো সাসনং মনসি করেয্যং, বহু ৰত মে কতং অস্সা’তি। এৰং খো অহং, ভন্তে, ভাৰেমি মরণস্সতি’’ন্তি।
অঞ্ঞতরোপি খো ভিক্খু ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অহম্পি খো, ভন্তে, ভাৰেমি মরণস্সতি’’ন্তি। ‘‘যথা কথং পন ত্ৰং, ভিক্খু, ভাৰেসি মরণস্সতি’’ন্তি? ‘‘ইধ ময্হং, ভন্তে, এৰং হোতি – ‘অহো ৰতাহং তদন্তরং জীৰেয্যং যদন্তরং চত্তারো পঞ্চ আলোপে সঙ্খাদিত্ৰা সঙ্খরিত্ৰা (ক॰) অজ্ঝোহরামি, ভগৰতো সাসনং মনসি করেয্যং, বহু ৰত মে কতং অস্সা’তি। এৰং খো অহং, ভন্তে, ভাৰেমি মরণস্সতি’’ন্তি।
অঞ্ঞতরোপি খো ভিক্খু ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অহম্পি খো, ভন্তে, ভাৰেমি মরণস্সতি’’ন্তি। ‘‘যথা কথং পন ত্ৰং, ভিক্খু, ভাৰেসি মরণস্সতি’’ন্তি? ‘‘ইধ ময্হং, ভন্তে, এৰং হোতি – ‘অহো ৰতাহং তদন্তরং জীৰেয্যং যদন্তরং একং আলোপং সঙ্খাদিত্ৰা সঙ্খরিত্ৰা (ক॰) অজ্ঝোহরামি, ভগৰতো সাসনং মনসি করেয্যং, বহু ৰত মে কতং অস্সা’তি। এৰং খো অহং, ভন্তে, ভাৰেমি মরণস্সতি’’ন্তি।
অঞ্ঞতরোপি খো ভিক্খু ভগৰন্তং এতদৰোচ – ‘‘অহম্পি খো, ভন্তে, ভাৰেমি মরণস্সতি’’ন্তি। ‘‘যথা কথং পন ত্ৰং, ভিক্খু, ভাৰেসি মরণস্সতি’’ন্তি? ‘‘ইধ ময্হং ভন্তে, এৰং হোতি – ‘অহো ৰতাহং তদন্তরং জীৰেয্যং যদন্তরং অস্সসিত্ৰা ৰা পস্সসামি, পস্সসিত্ৰা ৰা অস্সসামি, ভগৰতো সাসনং মনসি করেয্যং, বহু ৰত মে কতং অস্সা’তি। এৰং খো অহং, ভন্তে ভাৰেমি মরণস্সতি’’ন্তি।
এৰং ৰুত্তে ভগৰা তে ভিক্খূ এতদৰোচ – ‘‘য্ৰাযং যো চাযং (ক॰ সী॰), ভিক্খৰে, ভিক্খু এৰং মরণস্সতিং ভাৰেতি – ‘অহো ৰতাহং রত্তিন্দিৰং জীৰেয্যং, ভগৰতো সাসনং মনসি করেয্যং, বহু ৰত মে কতং অস্সা’তি। যো চাযং যো পাযং (ক॰) অ॰ নি॰ ৬.১৯ পস্সিতব্বং, ভিক্খৰে, ভিক্খু এৰং মরণস্সতিং ভাৰেতি – ‘অহো ৰতাহং দিৰসং জীৰেয্যং, ভগৰতো সাসনং মনসি করেয্যং, বহু ৰত মে কতং অস্সা’তি; যো চাযং যো পাযং (ক॰) অ॰ নি॰ ৬.১৯ পস্সিতব্বং, ভিক্খৰে, ভিক্খু এৰং মরণস্সতিং ভাৰেতি – ‘অহো ৰতাহং উপড্ঢদিৰসং জীৰেয্যং, ভগৰতো সাসনং মনসি করেয্যং, বহু ৰত মে কতং অস্সা’তি। যো চাযং যো পাযং (ক॰) অ॰ নি॰ ৬.১৯ পস্সিতব্বং, ভিক্খৰে, ভিক্খু এৰং মরণস্সতিং ভাৰেতি – ‘অহো ৰতাহং তদন্তরং জীৰেয্যং যদন্তরং একপিণ্ডপাতং ভুঞ্জামি, ভগৰতো সাসনং মনসি করেয্যং, বহু ৰত মে কতং অস্সা’তি; যো চাযং যো পাযং (ক॰) অ॰ নি॰ ৬.১৯ পস্সিতব্বং, ভিক্খৰে, ভিক্খু এৰং মরণস্সতিং ভাৰেতি – ‘অহো ৰতাহং তদন্তরং জীৰেয্যং যদন্তরং উপড্ঢপিণ্ডপাতং ভুঞ্জামি, ভগৰতো সাসনং মনসি করেয্যং, বহু ৰত মে কতং অস্সা’তি। যো চাযং যো পাযং (ক॰) অ॰ নি॰ ৬.১৯ পস্সিতব্বং, ভিক্খৰে, ভিক্খু এৰং মরণস্সতিং ভাৰেতি – ‘অহো ৰতাহং তদন্তরং জীৰেয্যং যদন্তরং চত্তারো পঞ্চ আলোপে সঙ্খাদিত্ৰা অজ্ঝোহরামি, ভগৰতো সাসনং মনসি করেয্যং, বহু ৰত মে কতং অস্সা’তি – ইমে ৰুচ্চন্তি, ভিক্খৰে, ‘ভিক্খূ পমত্তা ৰিহরন্তি, দন্ধং মরণস্সতিং ভাৰেন্তি আসৰানং খযায’’’।
‘‘যো চ খ্ৰাযং যো চাযং (স্যা॰), যো চ খো যং (ক॰), ভিক্খৰে, ভিক্খু এৰং মরণস্সতিং ভাৰেতি – ‘অহো ৰতাহং তদন্তরং জীৰেয্যং যদন্তরং একং আলোপং সঙ্খাদিত্ৰা অজ্ঝোহরামি, ভগৰতো সাসনং মনসি করেয্যং, বহু ৰত মে কতং অস্সা’তি। যো চাযং যো পাযং (ক॰), ভিক্খৰে, ভিক্খু এৰং মরণস্সতিং ভাৰেতি – ‘অহো ৰতাহং তদন্তরং জীৰেয্যং যদন্তরং অস্সসিত্ৰা ৰা পস্সসামি, পস্সসিত্ৰা ৰা অস্সসামি, ভগৰতো সাসনং মনসি করেয্যং, বহু ৰত মে কতং অস্সা’তি – ইমে ৰুচ্চন্তি, ভিক্খৰে, ‘ভিক্খূ অপ্পমত্তা ৰিহরন্তি, তিক্খং মরণস্সতিং ভাৰেন্তি আসৰানং খযায’’’।
‘‘তস্মাতিহ, ভিক্খৰে, এৰং সিক্খিতব্বং – ‘অপ্পমত্তা ৰিহরিস্সাম, তিক্খং মরণস্সতিং ভাৰযিস্সাম আসৰানং খযাযা’তি। এৰঞ্হি ৰো, ভিক্খৰে, সিক্খিতব্ব’’ন্তি। ততিযং।
৪. দুতিযমরণস্সতিসুত্তং
৭৪. একং সমযং ভগৰা নাতিকে ৰিহরতি গিঞ্জকাৰসথে। তত্র খো ভগৰা ভিক্খূ আমন্তেসি …পে॰… মরণস্সতি, ভিক্খৰে, ভাৰিতা বহুলীকতা মহপ্ফলা হোতি মহানিসংসা অমতোগধা অমতপরিযোসানা।
‘‘কথং ভাৰিতা চ, ভিক্খৰে, মরণস্সতি কথং বহুলীকতা মহপ্ফলা হোতি মহানিসংসা অমতোগধা অমতপরিযোসানা? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু দিৰসে নিক্খন্তে রত্তিযা পতিহিতায পটিহিতায (পী॰), (অ॰ নি॰ ৬.২০ পস্সিতব্বং) ইতি পটিসঞ্চিক্খতি – ‘বহুকা খো মে পচ্চযা মরণস্স – অহি ৰা মং ডংসেয্য, ৰিচ্ছিকো ৰা মং ডংসেয্য, সতপদী ৰা মং ডংসেয্য; তেন মে অস্স কালকিরিযা। সো মম অস্স মমস্স (অ॰ নি॰ ৬.২০) অন্তরাযো। উপক্খলিত্ৰা ৰা পপতেয্যং, ভত্তং ৰা মে ভুত্তং ব্যাপজ্জেয্য, পিত্তং ৰা মে কুপ্পেয্য, সেম্হং ৰা মে কুপ্পেয্য, সত্থকা ৰা মে ৰাতা কুপ্পেয্যুং , মনুস্সা ৰা মং উপক্কমেয্যুং, অমনুস্সা ৰা মং উপক্কমেয্যুং; তেন মে অস্স কালকিরিযা। সো মম অস্স অন্তরাযো’তি। তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা ইতি পটিসঞ্চিক্খিতব্বং – ‘অত্থি নু খো মে পাপকা অকুসলা ধম্মা অপ্পহীনা যে মে অস্সু রত্তিং কালং করোন্তস্স অন্তরাযাযা’’’তি।
‘‘সচে, ভিক্খৰে, ভিক্খু পচ্চৰেক্খমানো এৰং জানাতি – ‘অত্থি মে পাপকা অকুসলা ধম্মা অপ্পহীনা যে মে অস্সু রত্তিং কালং করোন্তস্স অন্তরাযাযা’তি, তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা তেসংযেৰ পাপকানং অকুসলানং ধম্মানং পহানায অধিমত্তো ছন্দো চ ৰাযামো চ উস্সাহো চ উস্সোল়্হী চ অপ্পটিৰানী চ সতি চ সম্পজঞ্ঞঞ্চ করণীযং।
‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, আদিত্তচেলো ৰা আদিত্তসীসো ৰা তস্সেৰ চেলস্স ৰা সীসস্স ৰা নিব্বাপনায অধিমত্তং ছন্দঞ্চ ৰাযামঞ্চ উস্সাহঞ্চ উস্সোল়্হিঞ্চ অপ্পটিৰানিঞ্চ সতিঞ্চ সম্পজঞ্ঞঞ্চ করেয্য; এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, তেন ভিক্খুনা তেসংযেৰ পাপকানং অকুসলানং ধম্মানং পহানায অধিমত্তো ছন্দো চ ৰাযামো চ উস্সাহো চ উস্সোল়্হী চ অপ্পটিৰানী চ সতি চ সম্পজঞ্ঞঞ্চ করণীযং।
‘‘সচে পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পচ্চৰেক্খমানো এৰং জানাতি – ‘নত্থি মে পাপকা অকুসলা ধম্মা অপ্পহীনা যে মে অস্সু রত্তিং কালং করোন্তস্স অন্তরাযাযা’তি , তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা তেনেৰ পীতিপামোজ্জেন ৰিহাতব্বং অহোরত্তানুসিক্খিনা কুসলেসু ধম্মেসু।
‘‘ইধ পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু রত্তিযা নিক্খন্তায দিৰসে পতিহিতে ইতি পটিসঞ্চিক্খতি – ‘বহুকা খো মে পচ্চযা মরণস্স – অহি ৰা মং ডংসেয্য, ৰিচ্ছিকো ৰা মং ডংসেয্য, সতপদী ৰা মং ডংসেয্য; তেন মে অস্স কালকিরিযা। সো মম অস্স অন্তরাযো। উপক্খলিত্ৰা ৰা পপতেয্যং, ভত্তং ৰা মে ভুত্তং ব্যাপজ্জেয্য, পিত্তং ৰা মে কুপ্পেয্য, সেম্হং ৰা মে কুপ্পেয্য, সত্থকা ৰা মে ৰাতা কুপ্পেয্যুং, মনুস্সা ৰা মং উপক্কমেয্যুং, অমনুস্সা ৰা মং উপক্কমেয্যুং; তেন মে অস্স কালকিরিযা। সো মম অস্স অন্তরাযো’তি। তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা ইতি পটিসঞ্চিক্খিতব্বং – ‘অত্থি নু খো মে পাপকা অকুসলা ধম্মা অপ্পহীনা যে মে অস্সু দিৰা কালং করোন্তস্স অন্তরাযাযা’’’তি।
‘‘সচে , ভিক্খৰে, ভিক্খু পচ্চৰেক্খমানো এৰং জানাতি – ‘অত্থি মে পাপকা অকুসলা ধম্মা অপ্পহীনা যে মে অস্সু দিৰা কালং করোন্তস্স অন্তরাযাযা’তি, তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা তেসংযেৰ পাপকানং অকুসলানং ধম্মানং পহানায অধিমত্তো ছন্দো চ ৰাযামো চ উস্সাহো চ উস্সোল়্হী চ অপ্পটিৰানী চ সতি চ সম্পজঞ্ঞঞ্চ করণীযং।
‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, আদিত্তচেলো ৰা আদিত্তসীসো ৰা তস্সেৰ চেলস্স ৰা সীসস্স ৰা নিব্বাপনায অধিমত্তং ছন্দঞ্চ ৰাযামঞ্চ উস্সাহঞ্চ উস্সোল়্হিঞ্চ অপ্পটিৰানিঞ্চ সতিঞ্চ সম্পজঞ্ঞঞ্চ করেয্য; এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, তেন ভিক্খুনা তেসংযেৰ পাপকানং অকুসলানং ধম্মানং পহানায অধিমত্তো ছন্দো চ ৰাযামো চ উস্সাহো চ উস্সোল়্হী চ অপ্পটিৰানী চ সতি চ সম্পজঞ্ঞঞ্চ করণীযং।
‘‘সচে পন, ভিক্খৰে, ভিক্খু পচ্চৰেক্খমানো এৰং জানাতি – ‘নত্থি মে পাপকা অকুসলা ধম্মা অপ্পহীনা যে মে অস্সু দিৰা কালং করোন্তস্স অন্তরাযাযা’তি, তেন, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা তেনেৰ পীতিপামোজ্জেন ৰিহাতব্বং অহোরত্তানুসিক্খিনা কুসলেসু ধম্মেসু। এৰং ভাৰিতা খো, ভিক্খৰে, মরণস্সতি এৰং বহুলীকতা মহপ্ফলা হোতি মহানিসংসা অমতোগধা অমতপরিযোসানা’’তি। চতুত্থং।
৫. পঠমসম্পদাসুত্তং
৭৫. ‘‘অট্ঠিমা , ভিক্খৰে, সম্পদা। কতমা অট্ঠ? অ॰ নি॰ ৮.৫৪ উট্ঠানসম্পদা, আরক্খসম্পদা, কল্যাণমিত্ততা, সমজীৰিতা, সদ্ধাসম্পদা, সীলসম্পদা, চাগসম্পদা, পঞ্ঞাসম্পদা – ইমা খো, ভিক্খৰে, অট্ঠ সম্পদা’’তি।
‘‘উট্ঠাতা কম্মধেয্যেসু, অপ্পমত্তো ৰিধানৰা।
সমং কপ্পেতি জীৰিকং, সম্ভতং অনুরক্খতি॥
‘‘সদ্ধো সীলেন সম্পন্নো, ৰদঞ্ঞূ ৰীতমচ্ছরো।
নিচ্চং মগ্গং ৰিসোধেতি, সোত্থানং সম্পরাযিকং॥
‘‘ইচ্চেতে অট্ঠ ধম্মা চ, সদ্ধস্স ঘরমেসিনো।
অক্খাতা সচ্চনামেন, উভযত্থ সুখাৰহা॥
‘‘দিট্ঠধম্মহিতত্থায, সম্পরাযসুখায চ।
এৰমেতং গহট্ঠানং, চাগো পুঞ্ঞং পৰড্ঢতী’’তি॥ পঞ্চমং।
৬. দুতিযসম্পদাসুত্তং
৭৬. ‘‘অট্ঠিমা , ভিক্খৰে, সম্পদা। কতমা অট্ঠ? উট্ঠানসম্পদা, আরক্খসম্পদা, কল্যাণমিত্ততা, সমজীৰিতা, সদ্ধাসম্পদা, সীলসম্পদা, চাগসম্পদা, পঞ্ঞাসম্পদা। কতমা চ, ভিক্খৰে, উট্ঠানসম্পদা? ইধ, ভিক্খৰে, কুলপুত্তো যেন কম্মট্ঠানেন জীৰিতং কপ্পেতি – যদি কসিযা যদি ৰণিজ্জায যদি গোরক্খেন যদি ইস্সত্তেন যদি রাজপোরিসেন যদি সিপ্পঞ্ঞতরেন – তত্থ দক্খো হোতি অনলসো, তত্রুপাযায ৰীমংসায সমন্নাগতো, অলং কাতুং অলং সংৰিধাতুন্তি। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, উট্ঠানসম্পদা।
‘‘কতমা চ, ভিক্খৰে, আরক্খসম্পদা? ইধ, ভিক্খৰে, কুলপুত্তস্স ভোগা হোন্তি উট্ঠানৰীরিযাধিগতা বাহাবলপরিচিতা সেদাৰক্খিত্তা ধম্মিকা ধম্মলদ্ধা তে আরক্খেন গুত্তিযা সম্পাদেতি – ‘কিন্তি মে ভোগে নেৰ রাজানো হরেয্যুং, ন চোরা হরেয্যুং, ন অগ্গি ডহেয্য, ন উদকং ৰহেয্য, ন অপ্পিযা দাযাদা হরেয্যু’ন্তি। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, আরক্খসম্পদা।
‘‘কতমা চ, ভিক্খৰে, কল্যাণমিত্ততা? ইধ, ভিক্খৰে, কুলপুত্তো যস্মিং গামে ৰা নিগমে ৰা পটিৰসতি, তত্থ যে তে হোন্তি গহপতী ৰা গহপতিপুত্তা ৰা দহরা ৰা ৰুদ্ধসীলিনো ৰুদ্ধা ৰা ৰুদ্ধসীলিনো সদ্ধাসম্পন্না সীলসম্পন্না চাগসম্পন্না পঞ্ঞাসম্পন্না, তেহি সদ্ধিং সন্তিট্ঠতি সল্লপতি সাকচ্ছং সমাপজ্জতি; যথারূপানং সদ্ধাসম্পন্নানং সদ্ধাসম্পদং অনুসিক্খতি, যথারূপানং সীলসম্পন্নানং সীলসম্পদং অনুসিক্খতি, যথারূপানং চাগসম্পন্নানং চাগসম্পদং অনুসিক্খতি, যথারূপানং পঞ্ঞাসম্পন্নানং পঞ্ঞাসম্পদং অনুসিক্খতি। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, কল্যাণমিত্ততা।
‘‘কতমা চ, ভিক্খৰে, সমজীৰিতা? ইধ, ভিক্খৰে, কুলপুত্তো আযঞ্চ ভোগানং ৰিদিত্ৰা ৰযঞ্চ ভোগানং ৰিদিত্ৰা সমং জীৰিকং কপ্পেতি নাচ্চোগাল়্হং নাতিহীনং – ‘এৰং মে আযো ৰযং পরিযাদায ঠস্সতি, ন চ মে ৰযো আযং পরিযাদায ঠস্সতী’তি। সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, তুলাধারো ৰা তুলাধারন্তেৰাসী ৰা তুলং পগ্গহেত্ৰা জানাতি – ‘এত্তকেন ৰা ওনতং, এত্তকেন ৰা উন্নত’ন্তি; এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, কুলপুত্তো আযঞ্চ ভোগানং ৰিদিত্ৰা ৰযঞ্চ ভোগানং ৰিদিত্ৰা সমং জীৰিকং কপ্পেতি নাচ্চোগাল়্হং নাতিহীনং – ‘এৰং মে আযো ৰযং পরিযাদায ঠস্সতি, ন চ মে ৰযো আযং পরিযাদায ঠস্সতী’তি। সচাযং, ভিক্খৰে, কুলপুত্তো অপ্পাযো সমানো উল়ারং জীৰিকং কপ্পেতি, তস্স ভৰন্তি ৰত্তারো ‘উদুম্বরখাদী ৰাযং কুলপুত্তো ভোগে খাদতী’তি। সচে পনাযং, ভিক্খৰে, কুলপুত্তো মহাযো সমানো কসিরং জীৰিকং কপ্পেতি, তস্স ভৰন্তি ৰত্তারো – ‘অজেট্ঠমরণং ৰাযং কুলপুত্তো মরিস্সতী’তি। যতো চ খোযং, ভিক্খৰে, কুলপুত্তো আযঞ্চ ভোগানং ৰিদিত্ৰা ৰযঞ্চ ভোগানং ৰিদিত্ৰা সমং জীৰিকং কপ্পেতি নাচ্চোগাল়্হং নাতিহীনং – ‘এৰং মে আযো ৰযং পরিযাদায ঠস্সতি, ন চ মে ৰযো আযং পরিযাদায ঠস্সতী’তি। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, সমজীৰিতা।
‘‘কতমা চ ভিক্খৰে, সদ্ধাসম্পদা? ইধ, ভিক্খৰে, কুলপুত্তো সদ্ধো হোতি, সদ্দহতি তথাগতস্স বোধিং – ‘ইতিপি সো ভগৰা…পে॰… সত্থা দেৰমনুস্সানং বুদ্ধো ভগৰা’তি। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, সদ্ধাসম্পদা।
‘‘কতমা চ, ভিক্খৰে, সীলসম্পদা? ইধ, ভিক্খৰে, কুলপুত্তো পাণাতিপাতা পটিৰিরতো হোতি…পে॰… সুরামেরযমজ্জপমাদট্ঠানা পটিৰিরতো হোতি। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, সীলসম্পদা।
‘‘কতমা চ, ভিক্খৰে, চাগসম্পদা? ইধ, ভিক্খৰে, কুলপুত্তো ৰিগতমলমচ্ছেরেন চেতসা অগারং অজ্ঝাৰসতি…পে॰… যাচযোগো দানসংৰিভাগরতো। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, চাগসম্পদা।
‘‘কতমা চ, ভিক্খৰে, পঞ্ঞাসম্পদা? ইধ , ভিক্খৰে, কুলপুত্তো পঞ্ঞৰা হোতি…পে॰… সম্মা দুক্খক্খযগামিনিযা। অযং ৰুচ্চতি, ভিক্খৰে, পঞ্ঞাসম্পদা। ইমা খো, ভিক্খৰে, অট্ঠ সম্পদা’’তি।
‘‘উট্ঠাতা কম্মধেয্যেসু, অপ্পমত্তো ৰিধানৰা।
সমং কপ্পেতি জীৰিকং, সম্ভতং অনুরক্খতি॥
‘‘সদ্ধো সীলেন সম্পন্নো, ৰদঞ্ঞূ ৰীতমচ্ছরো।
নিচ্চং মগ্গং ৰিসোধেতি, সোত্থানং সম্পরাযিকং॥
‘‘ইচ্চেতে অট্ঠ ধম্মা চ, সদ্ধস্স ঘরমেসিনো।
অক্খাতা সচ্চনামেন, উভযত্থ সুখাৰহা॥
‘‘দিট্ঠধম্মহিতত্থায, সম্পরাযসুখায চ।
এৰমেতং গহট্ঠানং, চাগো পুঞ্ঞং পৰড্ঢতী’’তি॥ ছট্ঠং।
৭. ইচ্ছাসুত্তং
৭৭. তত্র খো আযস্মা সারিপুত্তো ভিক্খূ আমন্তেসি – ‘‘আৰুসো ভিক্খৰো’’তি! ‘‘আৰুসো’’তি খো তে ভিক্খূ আযস্মতো সারিপুত্তস্স পচ্চস্সোসুং। আযস্মা সারিপুত্তো এতদৰোচ –
অ॰ নি॰ ৮.৬১ ‘‘অট্ঠিমে, আৰুসো, পুগ্গলা সন্তো সংৰিজ্জমানা লোকস্মিং। কতমে অট্ঠ? ইধাৰুসো, ভিক্খুনো পৰিৰিত্তস্স ৰিহরতো নিরাযত্তৰুত্তিনো ইচ্ছা উপ্পজ্জতি লাভায। সো উট্ঠহতি, ঘটতি, ৰাযমতি লাভায। তস্স উট্ঠহতো, ঘটতো, ৰাযমতো লাভায লাভো নুপ্পজ্জতি। সো তেন অলাভেন সোচতি কিলমতি পরিদেৰতি, উরত্তাল়িং কন্দতি, সম্মোহং আপজ্জতি। অযং ৰুচ্চতাৰুসো, ‘ভিক্খু ইচ্ছো ৰিহরতি লাভায, উট্ঠহতি, ঘটতি , ৰাযমতি লাভায, ন চ লাভী, সোচী চ পরিদেৰী চ, চুতো চ সদ্ধম্মা’’’।
‘‘ইধ পনাৰুসো, ভিক্খুনো পৰিৰিত্তস্স ৰিহরতো নিরাযত্তৰুত্তিনো ইচ্ছা উপ্পজ্জতি লাভায। সো উট্ঠহতি, ঘটতি, ৰাযমতি লাভায। তস্স উট্ঠহতো ঘটতো ৰাযমতো লাভায লাভো উপ্পজ্জতি। সো তেন লাভেন মজ্জতি পমজ্জতি পমাদমাপজ্জতি। অযং ৰুচ্চতাৰুসো, ‘ভিক্খু ইচ্ছো ৰিহরতি লাভায, উট্ঠহতি ঘটতি ৰাযমতি লাভায, লাভী চ, মদী চ পমাদী চ, চুতো চ সদ্ধম্মা’’’।
‘‘ইধ পনাৰুসো, ভিক্খুনো পৰিৰিত্তস্স ৰিহরতো নিরাযত্তৰুত্তিনো ইচ্ছা উপ্পজ্জতি লাভায। সো ন উট্ঠহতি, ন ঘটতি, ন ৰাযমতি লাভায। তস্স অনুট্ঠহতো, অঘটতো, অৰাযমতো লাভায লাভো নুপ্পজ্জতি। সো তেন অলাভেন সোচতি কিলমতি পরিদেৰতি, উরত্তাল়িং কন্দতি, সম্মোহং আপজ্জতি। অযং ৰুচ্চতাৰুসো, ‘ভিক্খু ইচ্ছো ৰিহরতি লাভায, ন উট্ঠহতি, ন ঘটতি, ন ৰাযমতি লাভায, ন চ লাভী, সোচী চ পরিদেৰী চ, চুতো চ সদ্ধম্মা’’’।
‘‘ইধ পনাৰুসো, ভিক্খুনো পৰিৰিত্তস্স ৰিহরতো নিরাযত্তৰুত্তিনো ইচ্ছা উপ্পজ্জতি লাভায। সো ন উট্ঠহতি, ন ঘটতি, ন ৰাযমতি লাভায। তস্স অনুট্ঠহতো, অঘটতো, অৰাযমতো লাভায লাভো উপ্পজ্জতি। সো তেন লাভেন মজ্জতি পমজ্জতি পমাদমাপজ্জতি। অযং ৰুচ্চতাৰুসো, ‘ভিক্খু ইচ্ছো ৰিহরতি লাভায, ন উট্ঠহতি ন ঘটতি ন ৰাযমতি লাভায, লাভী চ, মদী চ পমাদী চ, চুতো চ সদ্ধম্মা’’’।
‘‘ইধ পনাৰুসো, ভিক্খুনো পৰিৰিত্তস্স ৰিহরতো নিরাযত্তৰুত্তিনো ইচ্ছা উপ্পজ্জতি লাভায। সো উট্ঠহতি, ঘটতি, ৰাযমতি লাভায। তস্স উট্ঠহতো, ঘটতো, ৰাযমতো লাভায, লাভো নুপ্পজ্জতি। সো তেন অলাভেন ন সোচতি ন কিলমতি ন পরিদেৰতি, ন উরত্তাল়িং কন্দতি, ন সম্মোহং আপজ্জতি। অযং ৰুচ্চতাৰুসো, ‘ভিক্খু ইচ্ছো ৰিহরতি লাভায, উট্ঠহতি ঘটতি ৰাযমতি লাভায, ন চ লাভী, ন চ সোচী ন চ পরিদেৰী, অচ্চুতো চ সদ্ধম্মা’’’।
‘‘ইধ পনাৰুসো, ভিক্খুনো পৰিৰিত্তস্স ৰিহরতো নিরাযত্তৰুত্তিনো ইচ্ছা উপ্পজ্জতি লাভায। সো উট্ঠহতি, ঘটতি, ৰাযমতি লাভায। তস্স উট্ঠহতো, ঘটতো, ৰাযমতো লাভায, লাভো উপ্পজ্জতি। সো তেন লাভেন ন মজ্জতি ন পমজ্জতি ন পমাদমাপজ্জতি। অযং ৰুচ্চতাৰুসো, ‘ভিক্খু ইচ্ছো ৰিহরতি লাভায, উট্ঠহতি, ঘটতি, ৰাযমতি লাভায, লাভী চ, ন চ মদী ন চ পমাদী, অচ্চুতো চ সদ্ধম্মা’’’।
‘‘ইধ পনাৰুসো, ভিক্খুনো পৰিৰিত্তস্স ৰিহরতো নিরাযত্তৰুত্তিনো ইচ্ছা উপ্পজ্জতি লাভায। সো ন উট্ঠহতি, ন ঘটতি, ন ৰাযমতি লাভায। তস্স অনুট্ঠহতো, অঘটতো, অৰাযমতো লাভায, লাভো নুপ্পজ্জতি। সো তেন অলাভেন ন সোচতি ন কিলমতি ন পরিদেৰতি, ন উরত্তাল়িং কন্দতি, ন সম্মোহং আপজ্জতি। অযং ৰুচ্চতাৰুসো, ‘ভিক্খু ইচ্ছো ৰিহরতি লাভায, ন উট্ঠহতি, ন ঘটতি, ন ৰাযমতি লাভায, ন চ লাভী, ন চ সোচী ন চ পরিদেৰী, অচ্চুতো চ সদ্ধম্মা’’’।
‘‘ইধ পনাৰুসো, ভিক্খুনো পৰিৰিত্তস্স ৰিহরতো নিরাযত্তৰুত্তিনো ইচ্ছা উপ্পজ্জতি লাভায। সো ন উট্ঠহতি, ন ঘটতি, ন ৰাযমতি লাভায। তস্স অনুট্ঠহতো, অঘটতো, অৰাযমতো লাভায, লাভো উপ্পজ্জতি। সো তেন লাভেন ন মজ্জতি ন পমজ্জতি ন পমাদমাপজ্জতি। অযং ৰুচ্চতাৰুসো , ‘ভিক্খু ইচ্ছো ৰিহরতি লাভায, ন উট্ঠহতি, ন ঘটতি , ন ৰাযমতি লাভায, লাভী চ, ন চ মদী ন চ পমাদী, অচ্চুতো চ সদ্ধম্মা’। ইমে খো, আৰুসো, অট্ঠ পুগ্গলা সন্তো সংৰিজ্জমানা লোকস্মি’’ন্তি। সত্তমং।
৮. অলংসুত্তং
৭৮. অ॰ নি॰ ৮.৬২ তত্র খো আযস্মা সারিপুত্তো ভিক্খূ আমন্তেসি…পে॰… ছহাৰুসো, ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলং অত্তনো, অলং পরেসং। কতমেহি ছহি? ইধাৰুসো, ভিক্খু খিপ্পনিসন্তি চ হোতি কুসলেসু ধম্মেসু; সুতানঞ্চ ধম্মানং ধারণজাতিকো হোতি; ধাতানঞ্চ ধম্মানং অত্থূপপরিক্খিতা হোতি; অত্থমঞ্ঞায ধম্মমঞ্ঞায ধম্মানুধম্মপ্পটিপন্নো চ হোতি; কল্যাণৰাচো চ হোতি কল্যাণৰাক্করণো, পোরিযা ৰাচায সমন্নাগতো ৰিস্সট্ঠায অনেলগল়ায অত্থস্স ৰিঞ্ঞাপনিযা; সন্দস্সকো চ হোতি সমাদপকো সমুত্তেজকো সম্পহংসকো সব্রহ্মচারীনং। ইমেহি খো, আৰুসো, ছহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলং অত্তনো, অলং পরেসং।
‘‘পঞ্চহাৰুসো, ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলং অত্তনো, অলং পরেসং। কতমেহি পঞ্চহি? ইধাৰুসো, ভিক্খু ন হেৰ খো খিপ্পনিসন্তি চ হোতি কুসলেসু ধম্মেসু; সুতানঞ্চ ধম্মানং ধারণজাতিকো হোতি; ধাতানঞ্চ ধম্মানং অত্থূপপরিক্খিতা হোতি; অত্থমঞ্ঞায ধম্মমঞ্ঞায ধম্মানুধম্মপ্পটিপন্নো চ হোতি; কল্যাণৰাচো চ হোতি…পে॰… সন্দস্সকো চ হোতি…পে॰… সব্রহ্মচারীনং। ইমেহি খো, আৰুসো, পঞ্চহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলং অত্তনো, অলং পরেসং।
‘‘চতূহাৰুসো, ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলং অত্তনো, নালং পরেসং । কতমেহি চতূহি? ইধাৰুসো, ভিক্খু খিপ্পনিসন্তি চ হোতি কুসলেসু ধম্মেসু; সুতানঞ্চ ধম্মানং ধারণজাতিকো হোতি; ধাতানঞ্চ ধম্মানং অত্থূপপরিক্খিতা হোতি; অত্থমঞ্ঞায ধম্মমঞ্ঞায ধম্মানুধম্মপ্পটিপন্নো চ হোতি; নো চ কল্যাণৰাচো হোতি…পে॰… নো চ সন্দস্সকো হোতি…পে॰… সব্রহ্মচারীনং। ইমেহি খো, আৰুসো, চতূহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলং অত্তনো, নালং পরেসং।
‘‘চতূহাৰুসো , ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলং পরেসং, নালং অত্তনো। কতমেহি চতূহি? ইধাৰুসো, ভিক্খু খিপ্পনিসন্তি চ হোতি কুসলেসু ধম্মেসু; সুতানঞ্চ ধম্মানং ধারণজাতিকো হোতি; নো চ ধাতানং ধম্মানং অত্থূপপরিক্খিতা হোতি; নো চ অত্থমঞ্ঞায ধম্মমঞ্ঞায ধম্মানুধম্মপ্পটিপন্নো হোতি; কল্যাণৰাচো চ হোতি…পে॰… সন্দস্সকো চ হোতি…পে॰… সব্রহ্মচারীনং। ইমেহি খো, আৰুসো, চতূহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলং পরেসং, নালং অত্তনো।
‘‘তীহাৰুসো, ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলং অত্তনো, নালং পরেসং। কতমেহি তীহি? ইধাৰুসো, ভিক্খু ন হেৰ খো খিপ্পনিসন্তি চ হোতি কুসলেসু ধম্মেসু; সুতানঞ্চ ধম্মানং ধারণজাতিকো হোতি; ধাতানঞ্চ ধম্মানং অত্থূপপরিক্খিতা হোতি; অত্থমঞ্ঞায ধম্মমঞ্ঞায ধম্মানুধম্মপ্পটিপন্নো চ হোতি; নো চ কল্যাণৰাচো হোতি…পে॰… নো চ সন্দস্সকো হোতি…পে॰… সব্রহ্মচারীনং। ইমেহি খো, আৰুসো, তীহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলং অত্তনো, নালং পরেসং।
‘‘তীহাৰুসো , ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলং পরেসং, নালং অত্তনো। কতমেহি তীহি? ইধাৰুসো, ভিক্খু ন হেৰ খো খিপ্পনিসন্তি চ হোতি কুসলেসু ধম্মেসু; সুতানঞ্চ ধম্মানং ধারণজাতিকো হোতি; নো চ ধাতানং ধম্মানং অত্থূপপরিক্খিতা হোতি; নো চ অত্থমঞ্ঞায ধম্মমঞ্ঞায ধম্মানুধম্মপ্পটিপন্নো হোতি; কল্যাণৰাচো চ হোতি…পে॰… অত্থস্স ৰিঞ্ঞাপনিযা, সন্দস্সকো চ হোতি…পে॰… সব্রহ্মচারীনং। ইমেহি খো, আৰুসো, তীহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলং পরেসং, নালং অত্তনো।
‘‘দ্ৰীহাৰুসো, ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলং অত্তনো, নালং পরেসং। কতমেহি দ্ৰীহি? ইধাৰুসো, ভিক্খু ন হেৰ খো খিপ্পনিসন্তি চ হোতি কুসলেসু ধম্মেসু; নো চ সুতানং ধম্মানং ধারণজাতিকো হোতি; ধাতানঞ্চ ধম্মানং অত্থূপপরিক্খিতা হোতি; অত্থমঞ্ঞায ধম্মমঞ্ঞায ধম্মানুধম্মপ্পটিপন্নো চ হোতি; নো চ কল্যাণৰাচো হোতি…পে॰… নো চ সন্দস্সকো হোতি…পে॰… সব্রহ্মচারীনং। ইমেহি খো, আৰুসো, দ্ৰীহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলং অত্তনো, নালং পরেসং।
‘‘দ্ৰীহাৰুসো , ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলং পরেসং, নালং অত্তনো। কতমেহি দ্ৰীহি? ইধাৰুসো, ভিক্খু ন হেৰ খো খিপ্পনিসন্তি চ হোতি কুসলেসু ধম্মেসু; নো চ সুতানং ধম্মানং ধারণজাতিকো হোতি; নো চ ধাতানং ধম্মানং অত্থূপপরিক্খিতা হোতি; নো চ অত্থমঞ্ঞায ধম্মমঞ্ঞায ধম্মানুধম্মপ্পটিপন্নো হোতি; কল্যাণৰাচো চ হোতি কল্যাণৰাক্করণো , পোরিযা ৰাচায সমন্নাগতো ৰিস্সট্ঠায অনেলগল়ায অত্থস্স ৰিঞ্ঞাপনিযা; সন্দস্সকো চ হোতি সমাদপকো সমুত্তেজকো সম্পহংসকো সব্রহ্মচারীনং। ইমেহি খো, আৰুসো, দ্ৰীহি ধম্মেহি সমন্নাগতো ভিক্খু অলং পরেসং, নালং অত্তনো’’তি। অট্ঠমং।
৯. পরিহানসুত্তং
৭৯. ‘‘অট্ঠিমে, ভিক্খৰে, ধম্মা সেখস্স ভিক্খুনো পরিহানায সংৰত্তন্তি। কতমে অট্ঠ? কম্মারামতা, ভস্সারামতা, নিদ্দারামতা, সঙ্গণিকারামতা, ইন্দ্রিযেসু অগুত্তদ্ৰারতা, ভোজনে অমত্তঞ্ঞুতা, সংসগ্গারামতা, পপঞ্চারামতা – ইমে খো, ভিক্খৰে, অট্ঠ ধম্মা সেখস্স ভিক্খুনো পরিহানায সংৰত্তন্তি।
‘‘অট্ঠিমে, ভিক্খৰে, ধম্মা সেখস্স ভিক্খুনো অপরিহানায সংৰত্তন্তি। কতমে অট্ঠ? ন কম্মারামতা, ন ভস্সারামতা, ন নিদ্দারামতা, ন সঙ্গণিকারামতা, ইন্দ্রিযেসু গুত্তদ্ৰারতা, ভোজনে মত্তঞ্ঞুতা, অসংসগ্গারামতা, নিপ্পপঞ্চারামতা – ইমে খো, ভিক্খৰে, অট্ঠ ধম্মা সেখস্স ভিক্খুনো অপরিহানায সংৰত্তন্তী’’তি। নৰমং।
১০. কুসীতারম্ভৰত্থুসুত্তং
৮০. দি॰ নি॰ ৩.৩৩৪, ৩৫৮ ‘‘অট্ঠিমানি , ভিক্খৰে, কুসীতৰত্থূনি। কতমানি অট্ঠ? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা কম্মং কত্তব্বং হোতি। তস্স এৰং হোতি – ‘কম্মং খো মে কত্তব্বং ভৰিস্সতি। কম্মং খো পন মে করোন্তস্স কাযো কিলমিস্সতি। হন্দাহং নিপজ্জামী’তি। সো নিপজ্জতি, ন ৰীরিযং আরভতি অপ্পত্তস্স পত্তিযা অনধিগতস্স অধিগমায অসচ্ছিকতস্স সচ্ছিকিরিযায। ইদং, ভিক্খৰে, পঠমং কুসীতৰত্থু।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা কম্মং কতং হোতি। তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো কম্মং অকাসিং। কম্মং খো পন মে করোন্তস্স কাযো কিলন্তো। হন্দাহং নিপজ্জামী’তি। সো নিপজ্জতি, ন ৰীরিযং আরভতি অপ্পত্তস্স পত্তিযা অনধিগতস্স অধিগমায অসচ্ছিকতস্স সচ্ছিকিরিযায। ইদং, ভিক্খৰে, দুতিযং কুসীতৰত্থু।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা মগ্গো গন্তব্বো হোতি। তস্স এৰং হোতি – ‘মগ্গো মে গন্তব্বো ভৰিস্সতি। মগ্গং খো পন মে গচ্ছন্তস্স কাযো কিলমিস্সতি। হন্দাহং নিপজ্জামী’তি। সো নিপজ্জতি, ন ৰীরিযং আরভতি অপ্পত্তস্স পত্তিযা অনধিগতস্স অধিগমায অসচ্ছিকতস্স সচ্ছিকিরিযায। ইদং, ভিক্খৰে, ততিযং কুসীতৰত্থু।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা মগ্গো গতো হোতি। তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো মগ্গং অগমাসিং। মগ্গং খো পন মে গচ্ছন্তস্স কাযো কিলন্তো। হন্দাহং নিপজ্জামী’তি। সো নিপজ্জতি, ন ৰীরিযং আরভতি অপ্পত্তস্স পত্তিযা অনধিগতস্স অধিগমায অসচ্ছিকতস্স সচ্ছিকিরিযায। ইদং ভিক্খৰে, চতুত্থং কুসীতৰত্থু।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ভিক্খু গামং ৰা নিগমং ৰা পিণ্ডায চরন্তো ন লভতি লূখস্স ৰা পণীতস্স ৰা ভোজনস্স যাৰদত্থং পারিপূরিং। তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো গামং ৰা নিগমং ৰা পিণ্ডায চরন্তো নালত্থং লূখস্স ৰা পণীতস্স ৰা ভোজনস্স যাৰদত্থং পারিপূরিং। তস্স মে কাযো কিলন্তো অকম্মঞ্ঞো। হন্দাহং নিপজ্জামী’তি। সো নিপজ্জতি, ন ৰীরিযং আরভতি…পে॰… ইদং, ভিক্খৰে, পঞ্চমং কুসীতৰত্থু।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ভিক্খু গামং ৰা নিগমং ৰা পিণ্ডায চরন্তো লভতি লূখস্স ৰা পণীতস্স ৰা ভোজনস্স যাৰদত্থং পারিপূরিং। তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো গামং ৰা নিগমং ৰা পিণ্ডায চরন্তো অলত্থং লূখস্স ৰা পণীতস্স ৰা ভোজনস্স যাৰদত্থং পারিপূরিং। তস্স মে কাযো গরুকো অকম্মঞ্ঞো মাসাচিতং মঞ্ঞে। হন্দাহং নিপজ্জামী’তি। সো নিপজ্জতি, ন ৰীরিযং আরভতি…পে॰… ইদং, ভিক্খৰে, ছট্ঠং কুসীতৰত্থু।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো উপ্পন্নো হোতি অপ্পমত্তকো আবাধো। তস্স এৰং হোতি – ‘উপ্পন্নো খো মে অযং অপ্পমত্তকো আবাধো অত্থি কপ্পো নিপজ্জিতুং। হন্দাহং নিপজ্জামী’তি। সো নিপজ্জতি, ন ৰীরিযং আরভতি…পে॰… ইদং, ভিক্খৰে, সত্তমং কুসীতৰত্থু।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ভিক্খু গিলানা ৰুট্ঠিতো অ॰ নি॰ ৬.১৬ সুত্তৰণ্ণনা টীকা ওলোকেতব্বা হোতি অচিরৰুট্ঠিতো গেলঞ্ঞা। তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো গিলানা ৰুট্ঠিতো অচিরৰুট্ঠিতো গেলঞ্ঞা। তস্স মে কাযো দুব্বলো অকম্মঞ্ঞো। হন্দাহং নিপজ্জামী’তি । সো নিপজ্জতি, ন ৰীরিযং আরভতি অপ্পত্তস্স পত্তিযা অনধিগতস্স অধিগমায অসচ্ছিকতস্স সচ্ছিকিরিযায। ইদং, ভিক্খৰে, অট্ঠমং কুসীতৰত্থু। ইমানি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠ কুসীতৰত্থূনি।
দী॰ নি॰ ৩.৩৩৫, ৩৫৮ ‘‘অট্ঠিমানি , ভিক্খৰে, আরম্ভৰত্থূনি। কতমানি অট্ঠ? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা কম্মং কত্তব্বং হোতি। তস্স এৰং হোতি – ‘কম্মং খো মে কত্তব্বং ভৰিস্সতি। কম্মং খো মযা করোন্তেন ন সুকরং বুদ্ধানং সাসনং মনসি কাতুং। হন্দাহং পটিকচ্চেৰ ৰীরিযং আরভামি অপ্পত্তস্স পত্তিযা অনধিগতস্স অধিগমায অসচ্ছিকতস্স সচ্ছিকিরিযাযা’তি। সো ৰীরিযং আরভতি অপ্পত্তস্স পত্তিযা অনধিগতস্স অধিগমায অসচ্ছিকতস্স সচ্ছিকিরিযায। ইদং, ভিক্খৰে, পঠমং আরম্ভৰত্থু।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা কম্মং কতং হোতি। তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো কম্মং অকাসিং। কম্মং খো পনাহং করোন্তো নাসক্খিং বুদ্ধানং সাসনং মনসি কাতুং। হন্দাহং ৰীরিযং আরভামি অপ্পত্তস্স পত্তিযা অনধিগতস্স অধিগমায অসচ্ছিকতস্স সচ্ছিকিরিযাযা’তি। সো ৰীরিযং আরভতি। ইদং, ভিক্খৰে, দুতিযং আরম্ভৰত্থু।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা মগ্গো গন্তব্বো হোতি। তস্স এৰং হোতি – মগ্গো খো মে গন্তব্বো ভৰিস্সতি। মগ্গং খো পন মে গচ্ছন্তেন ন সুকরং বুদ্ধানং সাসনং মনসি কাতুং। হন্দাহং ৰীরিযং…পে॰… ইদং, ভিক্খৰে, ততিযং আরম্ভৰত্থু।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ভিক্খুনা মগ্গো গতো হোতি। তস্স এৰং হোতি – অহং খো মগ্গং অগমাসিং। মগ্গং খো পনাহং গচ্ছন্তো নাসক্খিং বুদ্ধানং সাসনং মনসি কাতুং। হন্দাহং ৰীরিযং আরভামি…পে॰… ইদং, ভিক্খৰে, চতুত্থং আরম্ভৰত্থু।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ভিক্খু গামং ৰা নিগমং ৰা পিণ্ডায চরন্তো ন লভতি লূখস্স ৰা পণীতস্স ৰা ভোজনস্স যাৰদত্থং পারিপূরিং। তস্স এৰং হোতি – অহং খো গামং ৰা নিগমং ৰা পিণ্ডায চরন্তো নালত্থং লূখস্স ৰা পণীতস্স ৰা ভোজনস্স যাৰদত্থং পারিপূরিং। তস্স মে কাযো লহুকো কম্মঞ্ঞো। হন্দাহং ৰীরিযং আরভামি…পে॰… ইদং, ভিক্খৰে, পঞ্চমং আরম্ভৰত্থু।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ভিক্খু গামং ৰা নিগমং ৰা পিণ্ডায চরন্তো লভতি লূখস্স ৰা পণীতস্স ৰা ভোজনস্স যাৰদত্থং পারিপূরিং। তস্স এৰং হোতি – অহং খো গামং ৰা নিগমং ৰা পিণ্ডায চরন্তো অলত্থং লূখস্স ৰা পণীতস্স ৰা ভোজনস্স যাৰদত্থং পারিপূরিং। তস্স মে কাযো বলৰা কম্মঞ্ঞো। হন্দাহং ৰীরিযং আরভামি…পে॰… ইদং, ভিক্খৰে, ছট্ঠং আরম্ভৰত্থু।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ভিক্খুনো উপ্পন্নো হোতি অপ্পমত্তকো আবাধো। তস্স এৰং হোতি – উপ্পন্নো খো মে অযং অপ্পমত্তকো আবাধো। ঠানং খো পনেতং ৰিজ্জতি যং মে আবাধো পৰড্ঢেয্য। হন্দাহং পটিকচ্চেৰ ৰীরিযং আরভামি…পে॰… ইদং, ভিক্খৰে, সত্তমং আরম্ভৰত্থু।
‘‘পুন চপরং, ভিক্খৰে, ভিক্খু গিলানা ৰুট্ঠিতো হোতি অচিরৰুট্ঠিতো গেলঞ্ঞা। তস্স এৰং হোতি – ‘অহং খো গিলানা ৰুট্ঠিতো অচিরৰুট্ঠিতো গেলঞ্ঞা। ঠানং খো পনেতং ৰিজ্জতি যং মে আবাধো পচ্চুদাৰত্তেয্য। হন্দাহং পটিকচ্চেৰ ৰীরিযং আরভামি অপ্পত্তস্স পত্তিযা অনধিগতস্স অধিগমায অসচ্ছিকতস্স সচ্ছিকিরিযাযা’তি। সো ৰীরিযং আরভতি অপ্পত্তস্স পত্তিযা অনধিগতস্স অধিগমায অসচ্ছিকতস্স সচ্ছিকিরিযায। ইদং, ভিক্খৰে, অট্ঠমং আরম্ভৰত্থু। ইমানি খো, ভিক্খৰে, অট্ঠ আরম্ভৰত্থূনী’’তি। দসমং।
যমকৰগ্গো ততিযো।
তস্সুদ্দানং –
দ্ৰে সদ্ধা দ্ৰে মরণস্সতী, দ্ৰে সম্পদা অথাপরে।
ইচ্ছা অলং পরিহানং, কুসীতারম্ভৰত্থূনীতি॥