(১১) ১. সমণসঞ্ঞাৰগ্গো
১. সমণসঞ্ঞাসুত্তং
১০১. ‘‘তিস্সো ইমা, ভিক্খৰে, সমণসঞ্ঞা ভাৰিতা বহুলীকতা সত্ত ধম্মে পরিপূরেন্তি। কতমা তিস্সো? ৰেৰণ্ণিযম্হি অজ্ঝুপগতো, পরপটিবদ্ধা মে জীৰিকা, অঞ্ঞো মে আকপ্পো করণীযোতি – ইমা খো, ভিক্খৰে, তিস্সো সমণসঞ্ঞা ভাৰিতা বহুলীকতা সত্ত ধম্মে পরিপূরেন্তি।
‘‘কতমে সত্ত? সন্ততকারী সততকারী (স্যা॰ পী॰ ক॰) হোতি সন্ততৰুত্তি সততৰুত্তি (স্যা॰ পী॰) সীলেসু, অনভিজ্ঝালু হোতি, অব্যাপজ্জো হোতি, অনতিমানী হোতি, সিক্খাকামো হোতি , ইদমত্থংতিস্স হোতি জীৰিতপরিক্খারেসু, আরদ্ধৰীরিযো চ আরদ্ধৰিরিযো চ (সী॰ পী॰), আরদ্ধৰিরিযো (স্যা॰) ৰিহরতি। ইমা খো, ভিক্খৰে, তিস্সো সমণসঞ্ঞা ভাৰিতা বহুলীকতা ইমে সত্ত ধম্মে পরিপূরেন্তী’’তি। পঠমং।
২. বোজ্ঝঙ্গসুত্তং
১০২. ‘‘সত্তিমে, ভিক্খৰে, বোজ্ঝঙ্গা ভাৰিতা বহুলীকতা তিস্সো ৰিজ্জা পরিপূরেন্তি। কতমে সত্ত? সতিসম্বোজ্ঝঙ্গো, ধম্মৰিচযসম্বোজ্ঝঙ্গো, ৰীরিযসম্বোজ্ঝঙ্গো, পীতিসম্বোজ্ঝঙ্গো, পস্সদ্ধিসম্বোজ্ঝঙ্গো, সমাধিসম্বোজ্ঝঙ্গো, উপেক্খাসম্বোজ্ঝঙ্গো – ইমে খো, ভিক্খৰে, সত্ত বোজ্ঝঙ্গা ভাৰিতা বহুলীকতা তিস্সো ৰিজ্জা পরিপূরেন্তি। কতমা তিস্সো? ইধ, ভিক্খৰে, ভিক্খু অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি, সেয্যথিদং – একম্পি জাতিং দ্ৰেপি জাতিযো তিস্সোপি জাতিযো…পে॰… ইতি সাকারং সউদ্দেসং অনেকৰিহিতং পুব্বেনিৰাসং অনুস্সরতি। দিব্বেন চক্খুনা ৰিসুদ্ধেন অতিক্কন্তমানুসকেন…পে॰… যথাকম্মূপগে সত্তে পজানাতি । আসৰানং খযা…পে॰… সচ্ছিকত্ৰা উপসম্পজ্জ ৰিহরতি। ইমে খো, ভিক্খৰে, সত্ত বোজ্ঝঙ্গা ভাৰিতা বহুলীকতা ইমা তিস্সো ৰিজ্জা পরিপূরেন্তী’’তি। দুতিযং।
৩. মিচ্ছত্তসুত্তং
১০৩. ‘‘মিচ্ছত্তং , ভিক্খৰে, আগম্ম ৰিরাধনা হোতি, নো আরাধনা। কথঞ্চ, ভিক্খৰে, মিচ্ছত্তং আগম্ম ৰিরাধনা হোতি, নো আরাধনা? মিচ্ছাদিট্ঠিকস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাসঙ্কপ্পো পহোতি, মিচ্ছাসঙ্কপ্পস্স মিচ্ছাৰাচা পহোতি, মিচ্ছাৰাচস্স মিচ্ছাকম্মন্তো পহোতি, মিচ্ছাকম্মন্তস্স মিচ্ছাআজীৰো পহোতি, মিচ্ছাআজীৰস্স মিচ্ছাৰাযামো পহোতি, মিচ্ছাৰাযামস্স মিচ্ছাসতি পহোতি, মিচ্ছাসতিস্স মিচ্ছাসমাধি পহোতি, মিচ্ছাসমাধিস্স মিচ্ছাঞাণং পহোতি, মিচ্ছাঞাণিস্স মিচ্ছাঞাণস্স (পী॰ ক॰) মিচ্ছাৰিমুত্তি পহোতি। এৰং খো, ভিক্খৰে, মিচ্ছত্তং আগম্ম ৰিরাধনা হোতি, নো আরাধনা।
‘‘সম্মত্তং, ভিক্খৰে, আগম্ম আরাধনা হোতি, নো ৰিরাধনা। কথঞ্চ, ভিক্খৰে, সম্মত্তং আগম্ম আরাধনা হোতি, নো ৰিরাধনা? সম্মাদিট্ঠিকস্স, ভিক্খৰে, সম্মাসঙ্কপ্পো পহোতি, সম্মাসঙ্কপ্পস্স সম্মাৰাচা পহোতি, সম্মাৰাচস্স সম্মাকম্মন্তো পহোতি, সম্মাকম্মন্তস্স সম্মাআজীৰো পহোতি, সম্মাআজীৰস্স সম্মাৰাযামো পহোতি, সম্মাৰাযামস্স সম্মাসতি পহোতি, সম্মাসতিস্স সম্মাসমাধি পহোতি, সম্মাসমাধিস্স সম্মাঞাণং পহোতি, সম্মাঞাণিস্স সম্মাঞাণস্স (পী॰ ক॰) সম্মাৰিমুত্তি পহোতি। এৰং খো, ভিক্খৰে, সম্মত্তং আগম্ম আরাধনা হোতি, নো ৰিরাধনা’’তি। ততিযং।
৪. বীজসুত্তং
১০৪. অ॰ নি॰ ১.৩০৬; কথা॰ ৭০৮ ‘‘মিচ্ছাদিট্ঠিকস্স, ভিক্খৰে, পুরিসপুগ্গলস্স মিচ্ছাসঙ্কপ্পস্স মিচ্ছাৰাচস্স মিচ্ছাকম্মন্তস্স মিচ্ছাআজীৰস্স মিচ্ছাৰাযামস্স মিচ্ছাসতিস্স মিচ্ছাসমাধিস্স মিচ্ছাঞাণিস্স মিচ্ছাৰিমুত্তিস্স যঞ্চ কাযকম্মং যথাদিট্ঠি সমত্তং সমাদিন্নং সমাদিণ্ণং (পী॰ ক॰) যঞ্চ ৰচীকম্মং… যঞ্চ মনোকম্মং যথাদিট্ঠি সমত্তং সমাদিন্নং যা চ চেতনা যা চ পত্থনা যো চ পণিধি যে চ সঙ্খারা, সব্বে তে ধম্মা অনিট্ঠায অকন্তায অমনাপায অহিতায দুক্খায সংৰত্তন্তি। তং কিস্স হেতু? দিট্ঠি হিস্স দিট্ঠি হি (সী॰ স্যা॰ পী॰), ভিক্খৰে, পাপিকা।
‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, নিম্ববীজং ৰা কোসাতকিবীজং ৰা তিত্তকালাবুবীজং ৰা অল্লায পথৰিযা নিক্খিত্তং যঞ্চেৰ পথৰিরসং উপাদিযতি যঞ্চ আপোরসং উপাদিযতি , সব্বং তং তিত্তকত্তায কটুকত্তায অসাতত্তায সংৰত্ততি। তং কিস্স হেতু? বীজঞ্হি, ভিক্খৰে, পাপকং। এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, মিচ্ছাদিট্ঠিকস্স পুরিসপুগ্গলস্স মিচ্ছাসঙ্কপ্পস্স মিচ্ছাৰাচস্স মিচ্ছাকম্মন্তস্স মিচ্ছাআজীৰস্স মিচ্ছাৰাযামস্স মিচ্ছাসতিস্স মিচ্ছাসমাধিস্স মিচ্ছাঞাণিস্স মিচ্ছাৰিমুত্তিস্স যঞ্চেৰ কাযকম্মং যথাদিট্ঠি সমত্তং সমাদিন্নং যঞ্চ ৰচীকম্মং… যঞ্চ মনোকম্মং যথাদিট্ঠি সমত্তং সমাদিন্নং যা চ চেতনা যা চ পত্থনা যো চ পণিধি যে চ সঙ্খারা, সব্বে তে ধম্মা অনিট্ঠায অকন্তায অমনাপায অহিতায দুক্খায সংৰত্তন্তি। তং কিস্স হেতু? দিট্ঠি হিস্স, ভিক্খৰে , পাপিকা।
‘‘সম্মাদিট্ঠিকস্স, ভিক্খৰে, পুরিসপুগ্গলস্স সম্মাসঙ্কপ্পস্স সম্মাৰাচস্স সম্মাকম্মন্তস্স সম্মাআজীৰস্স সম্মাৰাযামস্স সম্মাসতিস্স সম্মাসমাধিস্স সম্মাঞাণিস্স সম্মাৰিমুত্তিস্স যঞ্চেৰ কাযকম্মং যথাদিট্ঠি সমত্তং সমাদিন্নং যঞ্চ ৰচীকম্মং যথাদিট্ঠি সমত্তং সমাদিন্নং যঞ্চ মনোকম্মং যথাদিট্ঠি সমত্তং সমাদিন্নং যা চ চেতনা যা চ পত্থনা যো চ পণিধি যে চ সঙ্খারা, সব্বে তে ধম্মা ইট্ঠায কন্তায মনাপায হিতায সুখায সংৰত্তন্তি। তং কিস্স হেতু? দিট্ঠি হিস্স, ভিক্খৰে, ভদ্দিকা।
‘‘সেয্যথাপি, ভিক্খৰে, উচ্ছুবীজং ৰা সালিবীজং ৰা মুদ্দিকাবীজং ৰা অল্লায পথৰিযা নিক্খিত্তং যঞ্চ পথৰিরসং উপাদিযতি যঞ্চ আপোরসং উপাদিযতি সব্বং তং সাতত্তায মধুরত্তায অসেচনকত্তায সংৰত্ততি। তং কিস্স হেতু? বীজঞ্হি ভিক্খৰে, ভদ্দকং। এৰমেৰং খো, ভিক্খৰে, সম্মাদিট্ঠিকস্স…পে॰ … সম্মাৰিমুত্তিস্স যঞ্চেৰ কাযকম্মং যথাদিট্ঠি সমত্তং সমাদিন্নং যঞ্চ ৰচীকম্মং… যঞ্চ মনোকম্মং যথাদিট্ঠি সমত্তং সমাদিন্নং যা চ চেতনা যা চ পত্থনা যো চ পণিধি যে চ সঙ্খারা, সব্বে তে ধম্মা ইট্ঠায কন্তায মনাপায হিতায সুখায সংৰত্তন্তি। তং কিস্স হেতু? দিট্ঠি হিস্স, ভিক্খৰে, ভদ্দিকা’’তি। চতুত্থং।
৫. ৰিজ্জাসুত্তং
১০৫. ‘‘অৰিজ্জা , ভিক্খৰে, পুব্বঙ্গমা অকুসলানং ধম্মানং সমাপত্তিযা, অন্ৰদেৰ অহিরিকং অনোত্তপ্পং। অৰিজ্জাগতস্স, ভিক্খৰে, অৰিদ্দসুনো মিচ্ছাদিট্ঠি পহোতি, মিচ্ছাদিট্ঠিকস্স মিচ্ছাসঙ্কপ্পো পহোতি, মিচ্ছাসঙ্কপ্পস্স মিচ্ছাৰাচা পহোতি, মিচ্ছাৰাচস্স মিচ্ছাকম্মন্তো পহোতি, মিচ্ছাকম্মন্তস্স মিচ্ছাআজীৰো পহোতি, মিচ্ছাআজীৰস্স মিচ্ছাৰাযামো পহোতি, মিচ্ছাৰাযামস্স মিচ্ছাসতি পহোতি, মিচ্ছাসতিস্স মিচ্ছাসমাধি পহোতি, মিচ্ছাসমাধিস্স মিচ্ছাঞাণং পহোতি, মিচ্ছাঞাণিস্স মিচ্ছাৰিমুত্তি পহোতি।
‘‘ৰিজ্জা, ভিক্খৰে, পুব্বঙ্গমা কুসলানং ধম্মানং সমাপত্তিযা, অন্ৰদেৰ হিরোত্তপ্পং। ৰিজ্জাগতস্স, ভিক্খৰে, ৰিদ্দসুনো সম্মাদিট্ঠি পহোতি, সম্মাদিট্ঠিকস্স সম্মাসঙ্কপ্পো পহোতি, সম্মাসঙ্কপ্পস্স সম্মাৰাচা পহোতি, সম্মাৰাচস্স সম্মাকম্মন্তো পহোতি, সম্মাকম্মন্তস্স সম্মাআজীৰো পহোতি, সম্মাআজীৰস্স সম্মাৰাযামো পহোতি, সম্মাৰাযামস্স সম্মাসতি পহোতি, সম্মাসতিস্স সম্মাসমাধি পহোতি, সম্মাসমাধিস্স সম্মাঞাণং পহোতি, সম্মাঞাণিস্স সম্মাৰিমুত্তি পহোতী’’তি। পঞ্চমং।
৬. নিজ্জরসুত্তং
১০৬. দী॰ নি॰ ৩.৩৬০ ‘‘দসযিমানি , ভিক্খৰে, নিজ্জরৰত্থূনি। কতমানি দস? সম্মাদিট্ঠিকস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাদিট্ঠি নিজ্জিণ্ণা হোতি; যে চ মিচ্ছাদিট্ঠিপচ্চযা অনেকে পাপকা অকুসলা ধম্মা সম্ভৰন্তি তে চস্স নিজ্জিণ্ণা হোন্তি; সম্মাদিট্ঠিপচ্চযা চ অনেকে কুসলা ধম্মা ভাৰনাপারিপূরিং গচ্ছন্তি।
‘‘সম্মাসঙ্কপ্পস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাসঙ্কপ্পো নিজ্জিণ্ণো হোতি; যে চ মিচ্ছাসঙ্কপ্পপচ্চযা অনেকে পাপকা অকুসলা ধম্মা সম্ভৰন্তি তে চস্স নিজ্জিণ্ণা হোন্তি; সম্মাসঙ্কপ্পপচ্চযা চ অনেকে কুসলা ধম্মা ভাৰনাপারিপূরিং গচ্ছন্তি।
‘‘সম্মাৰাচস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাৰাচা নিজ্জিণ্ণা হোতি; যে চ মিচ্ছাৰাচাপচ্চযা অনেকে পাপকা অকুসলা ধম্মা সম্ভৰন্তি তে চস্স নিজ্জিণ্ণা হোন্তি; সম্মাৰাচাপচ্চযা চ অনেকে কুসলা ধম্মা ভাৰনাপারিপূরিং গচ্ছন্তি।
‘‘সম্মাকম্মন্তস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাকম্মন্তো নিজ্জিণ্ণো হোতি; যে চ মিচ্ছাকম্মন্তপচ্চযা অনেকে পাপকা অকুসলা ধম্মা সম্ভৰন্তি তে চস্স নিজ্জিণ্ণা হোন্তি; সম্মাকম্মন্তপচ্চযা চ অনেকে কুসলা ধম্মা ভাৰনাপারিপূরিং গচ্ছন্তি।
‘‘সম্মাআজীৰস্স , ভিক্খৰে, মিচ্ছাআজীৰো নিজ্জিণ্ণো হোতি; যে চ মিচ্ছাআজীৰপচ্চযা অনেকে পাপকা অকুসলা ধম্মা সম্ভৰন্তি তে চস্স নিজ্জিণ্ণা হোন্তি; সম্মাআজীৰপচ্চযা চ অনেকে কুসলা ধম্মা ভাৰনাপারিপূরিং গচ্ছন্তি।
‘‘সম্মাৰাযামস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাৰাযামো নিজ্জিণ্ণো হোতি; যে চ মিচ্ছাৰাযামপচ্চযা অনেকে পাপকা অকুসলা ধম্মা সম্ভৰন্তি তে চস্স নিজ্জিণ্ণা হোন্তি; সম্মাৰাযামপচ্চযা চ অনেকে কুসলা ধম্মা ভাৰনাপারিপূরিং গচ্ছন্তি।
‘‘সম্মাসতিস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাসতি নিজ্জিণ্ণা হোতি; যে চ মিচ্ছাসতিপচ্চযা অনেকে পাপকা অকুসলা ধম্মা সম্ভৰন্তি তে চস্স নিজ্জিণ্ণা হোন্তি; সম্মাসতিপচ্চযা চ অনেকে কুসলা ধম্মা ভাৰনাপারিপূরিং গচ্ছন্তি।
‘‘সম্মাসমাধিস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাসমাধি নিজ্জিণ্ণো হোতি; যে চ মিচ্ছাসমাধিপচ্চযা অনেকে পাপকা অকুসলা ধম্মা সম্ভৰন্তি তে চস্স নিজ্জিণ্ণা হোন্তি; সম্মাসমাধিপচ্চযা চ অনেকে কুসলা ধম্মা ভাৰনাপারিপূরিং গচ্ছন্তি।
‘‘সম্মাঞাণিস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাঞাণং নিজ্জিণ্ণং হোতি; যে চ মিচ্ছাঞাণপচ্চযা অনেকে পাপকা অকুসলা ধম্মা সম্ভৰন্তি তে চস্স নিজ্জিণ্ণা হোন্তি; সম্মাঞাণপচ্চযা চ অনেকে কুসলা ধম্মা ভাৰনাপারিপূরিং গচ্ছন্তি।
‘‘সম্মাৰিমুত্তিস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাৰিমুত্তি নিজ্জিণ্ণা হোতি; যে চ মিচ্ছাৰিমুত্তিপচ্চযা অনেকে পাপকা অকুসলা ধম্মা সম্ভৰন্তি তে চস্স নিজ্জিণ্ণা হোন্তি; সম্মাৰিমুত্তিপচ্চযা চ অনেকে কুসলা ধম্মা ভাৰনাপারিপূরিং গচ্ছন্তি। ইমানি খো, ভিক্খৰে, দস নিজ্জরৰত্থূনী’’তি। ছট্ঠং।
৭. ধোৰনসুত্তং
১০৭. ‘‘অত্থি, ভিক্খৰে, দক্খিণেসু জনপদেসু ধোৰনং নাম। তত্থ হোতি অন্নম্পি পানম্পি খজ্জম্পি ভোজ্জম্পি লেয্যম্পি পেয্যম্পি নচ্চম্পি গীতম্পি ৰাদিতম্পি। অত্থেতং, ভিক্খৰে, ধোৰনং; ‘নেতং নত্থী’তি ৰদামি। তঞ্চ খো এতং, ভিক্খৰে, ধোৰনং হীনং গম্মং পোথুজ্জনিকং অনরিযং অনত্থসংহিতং ন নিব্বিদায ন ৰিরাগায ন নিরোধায ন উপসমায ন অভিঞ্ঞায ন সম্বোধায ন নিব্বানায সংৰত্ততি।
‘‘অহঞ্চ খো, ভিক্খৰে, অরিযং ধোৰনং দেসেস্সামি, যং ধোৰনং একন্তনিব্বিদায ৰিরাগায নিরোধায উপসমায অভিঞ্ঞায সম্বোধায নিব্বানায সংৰত্ততি, যং ধোৰনং আগম্ম জাতিধম্মা সত্তা জাতিযা পরিমুচ্চন্তি, জরাধম্মা সত্তা জরায পরিমুচ্চন্তি, মরণধম্মা সত্তা মরণেন পরিমুচ্চন্তি, সোকপরিদেৰদুক্খদোমনস্সুপাযাসধম্মা সত্তা সোকপরিদেৰদুক্খদোমনস্সুপাযাসেহি পরিমুচ্চন্তি। তং সুণাথ, সাধুকং মনসি করোথ; ভাসিস্সামী’’তি। ‘‘এৰং, ভন্তে’’তি খো তে ভিক্খূ ভগৰতো পচ্চস্সোসুং। ভগৰা এতদৰোচ –
‘‘কতমঞ্চ তং, ভিক্খৰে, অরিযং ধোৰনং, (যং ধোৰনং) ( ) নত্থি স্যামপোত্থকে একন্তনিব্বিদায ৰিরাগায নিরোধায উপসমায অভিঞ্ঞায সম্বোধায নিব্বানায সংৰত্ততি, যং ধোৰনং আগম্ম জাতিধম্মা সত্তা জাতিযা পরিমুচ্চন্তি, জরাধম্মা সত্তা জরায পরিমুচ্চন্তি, মরণধম্মা সত্তা মরণেন পরিমুচ্চন্তি, সোকপরিদেৰদুক্খদোমনস্সুপাযাসধম্মা সত্তা সোকপরিদেৰদুক্খদোমনস্সুপাযাসেহি পরিমুচ্চন্তি?
‘‘সম্মাদিট্ঠিকস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাদিট্ঠি নিদ্ধোতা হোতি; যে চ মিচ্ছাদিট্ঠিপচ্চযা অনেকে পাপকা অকুসলা ধম্মা সম্ভৰন্তি তে চস্স নিদ্ধোতা হোন্তি; সম্মাদিট্ঠিপচ্চযা চ অনেকে কুসলা ধম্মা ভাৰনাপারিপূরিং গচ্ছন্তি।
‘‘সম্মাসঙ্কপ্পস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাসঙ্কপ্পো নিদ্ধোতো হোতি…পে॰… সম্মাৰাচস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাৰাচা নিদ্ধোতা হোতি… সম্মাকম্মন্তস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাকম্মন্তো নিদ্ধোতো হোতি… সম্মাআজীৰস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাআজীৰো নিদ্ধোতো হোতি… সম্মাৰাযামস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাৰাযামো নিদ্ধোতো হোতি… সম্মাসতিস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাসতি নিদ্ধোতা হোতি… সম্মাসমাধিস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাসমাধি নিদ্ধোতো হোতি… সম্মাঞাণিস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাঞাণং নিদ্ধোতং হোতি…পে॰…।
‘‘সম্মাৰিমুত্তিস্স , ভিক্খৰে, মিচ্ছাৰিমুত্তি নিদ্ধোতা হোতি; যে চ মিচ্ছাৰিমুত্তিপচ্চযা অনেকে পাপকা অকুসলা ধম্মা সম্ভৰন্তি তে চস্স নিদ্ধোতা হোন্তি; সম্মাৰিমুত্তিপচ্চযা চ অনেকে কুসলা ধম্মা ভাৰনাপারিপূরিং গচ্ছন্তি। ইদং খো তং, ভিক্খৰে, অরিযং ধোৰনং একন্তনিব্বিদায ৰিরাগায নিরোধায উপসমায অভিঞ্ঞায সম্বোধায নিব্বানায সংৰত্ততি, যং ধোৰনং আগম্ম জাতিধম্মা সত্তা জাতিযা পরিমুচ্চন্তি, জরাধম্মা সত্তা জরায পরিমুচ্চন্তি, মরণধম্মা সত্তা মরণেন পরিমুচ্চন্তি, সোকপরিদেৰদুক্খদোমনস্সুপাযাসধম্মা সত্তা সোকপরিদেৰদুক্খদোমনস্সুপাযাসেহি পরিমুচ্চন্তী’’তি। সত্তমং।
৮. তিকিচ্ছকসুত্তং
১০৮. ‘‘তিকিচ্ছকা , ভিক্খৰে, ৰিরেচনং দেন্তি পিত্তসমুট্ঠানানম্পি আবাধানং পটিঘাতায, সেম্হসমুট্ঠানানম্পি আবাধানং পটিঘাতায, ৰাতসমুট্ঠানানম্পি আবাধানং পটিঘাতায। অত্থেতং, ভিক্খৰে, ৰিরেচনং; ‘নেতং নত্থী’তি ৰদামি। তঞ্চ খো এতং, ভিক্খৰে, ৰিরেচনং সম্পজ্জতিপি ৰিপজ্জতিপি।
‘‘অহঞ্চ খো, ভিক্খৰে, অরিযং ৰিরেচনং দেসেস্সামি, যং ৰিরেচনং সম্পজ্জতিযেৰ নো ৰিপজ্জতি, যং ৰিরেচনং আগম্ম জাতিধম্মা সত্তা জাতিযা পরিমুচ্চন্তি, জরাধম্মা সত্তা জরায পরিমুচ্চন্তি, মরণধম্মা সত্তা মরণেন পরিমুচ্চন্তি, সোকপরিদেৰদুক্খদোমনস্সুপাযাসধম্মা সত্তা সোকপরিদেৰদুক্খদোমনস্সুপাযাসেহি পরিমুচ্চন্তি। তং সুণাথ, সাধুকং মনসি করোথ; ভাসিস্সামী’’তি। ‘‘এৰং, ভন্তে’’তি খো তে ভিক্খূ ভগৰতো পচ্চস্সোসুং। ভগৰা এতদৰোচ –
‘‘কতমঞ্চ তং, ভিক্খৰে, অরিযং ৰিরেচনং, যং ৰিরেচনং সম্পজ্জতিযেৰ নো ৰিপজ্জতি, যং ৰিরেচনং আগম্ম জাতিধম্মা সত্তা জাতিযা পরিমুচ্চন্তি, জরাধম্মা সত্তা জরায পরিমুচ্চন্তি, মরণধম্মা সত্তা মরণেন পরিমুচ্চন্তি , সোকপরিদেৰদুক্খদোমনস্সুপাযাসধম্মা সত্তা সোকপরিদেৰদুক্খদোমনস্সুপাযাসেহি পরিমুচ্চন্তি?
‘‘সম্মাদিট্ঠিকস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাদিট্ঠি ৰিরিত্তা হোতি; যে চ মিচ্ছাদিট্ঠিপচ্চযা অনেকে পাপকা অকুসলা ধম্মা সম্ভৰন্তি তে চস্স ৰিরিত্তা হোন্তি; সম্মাদিট্ঠিপচ্চযা চ অনেকে কুসলা ধম্মা ভাৰনাপারিপূরিং গচ্ছন্তি।
‘‘সম্মাসঙ্কপ্পস্স , ভিক্খৰে, মিচ্ছাসঙ্কপ্পো ৰিরিত্তো হোতি…পে॰… সম্মাৰাচস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাৰাচা ৰিরিত্তা হোতি… সম্মাকম্মন্তস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাকম্মন্তো ৰিরিত্তো হোতি… সম্মাআজীৰস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাআজীৰো ৰিরিত্তো হোতি… সম্মাৰাযামস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাৰাযামো ৰিরিত্তো হোতি… সম্মাসতিস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাসতি ৰিরিত্তা হোতি… সম্মাসমাধিস্স , ভিক্খৰে, মিচ্ছাসমাধি ৰিরিত্তো হোতি… সম্মাঞাণিস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাঞাণং ৰিরিত্তং হোতি…পে॰…।
‘‘সম্মাৰিমুত্তিস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাৰিমুত্তি ৰিরিত্তা হোতি; যে চ মিচ্ছাৰিমুত্তিপচ্চযা অনেকে পাপকা অকুসলা ধম্মা সম্ভৰন্তি তে চস্স ৰিরিত্তা হোন্তি; সম্মাৰিমুত্তিপচ্চযা চ অনেকে কুসলা ধম্মা ভাৰনাপারিপূরিং গচ্ছন্তি। ইদং খো তং, ভিক্খৰে, অরিযং ৰিরেচনং যং ৰিরেচনং সম্পজ্জতিযেৰ নো ৰিপজ্জতি, যং ৰিরেচনং আগম্ম জাতিধম্মা সত্তা জাতিযা পরিমুচ্চন্তি…পে॰… সোকপরিদেৰদুক্খদোমনস্সুপাযাসেহি পরিমুচ্চন্তী’’তি। অট্ঠমং।
৯. ৰমনসুত্তং
১০৯. ‘‘তিকিচ্ছকা , ভিক্খৰে, ৰমনং দেন্তি পিত্তসমুট্ঠানানম্পি আবাধানং পটিঘাতায, সেম্হসমুট্ঠানানম্পি আবাধানং পটিঘাতায, ৰাতসমুট্ঠানানম্পি আবাধানং পটিঘাতায। অত্থেতং, ভিক্খৰে, ৰমনং; ‘নেতং নত্থী’তি ৰদামি। তঞ্চ খো এতং, ভিক্খৰে, ৰমনং সম্পজ্জতিপি ৰিপজ্জতিপি।
‘‘অহঞ্চ খো, ভিক্খৰে, অরিযং ৰমনং দেসেস্সামি, যং ৰমনং সম্পজ্জতিযেৰ নো ৰিপজ্জতি, যং ৰমনং আগম্ম জাতিধম্মা সত্তা জাতিযা পরিমুচ্চন্তি, জরাধম্মা সত্তা জরায পরিমুচ্চন্তি, মরণধম্মা সত্তা মরণেন পরিমুচ্চন্তি, সোকপরিদেৰদুক্খদোমনস্সুপাযাসধম্মা সত্তা সোকপরিদেৰদুক্খদোমনস্সুপাযাসেহি পরিমুচ্চন্তি। তং সুণাথ…পে॰…।
‘‘কতমঞ্চ তং, ভিক্খৰে, অরিযং ৰমনং, যং ৰমনং সম্পজ্জতিযেৰ নো ৰিপজ্জতি, যং ৰমনং আগম্ম জাতিধম্মা সত্তা জাতিযা পরিমুচ্চন্তি…পে॰… সোকপরিদেৰদুক্খদোমনস্সুপাযাসধম্মা সত্তা সোকপরিদেৰদুক্খদোমনস্সুপাযাসেহি পরিমুচ্চন্তি?
‘‘সম্মাদিট্ঠিকস্স , ভিক্খৰে, মিচ্ছাদিট্ঠি ৰন্তা হোতি; যে চ মিচ্ছাদিট্ঠিপচ্চযা অনেকে পাপকা অকুসলা ধম্মা সম্ভৰন্তি তে চস্স ৰন্তা হোন্তি; সম্মাদিট্ঠিপচ্চযা চ অনেকে কুসলা ধম্মা ভাৰনাপারিপূরিং গচ্ছন্তি।
‘‘সম্মাসঙ্কপ্পস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাসঙ্কপ্পো ৰন্তো হোতি…পে॰… সম্মাৰাচস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাৰাচা ৰন্তা হোতি… সম্মাকম্মন্তস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাকম্মন্তো ৰন্তো হোতি… সম্মাআজীৰস্স ভিক্খৰে, মিচ্ছাআজীৰো ৰন্তো হোতি… সম্মাৰাযামস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাৰাযামো ৰন্তো হোতি… সম্মাসতিস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাসতি ৰন্তা হোতি… সম্মাসমাধিস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাসমাধি ৰন্তো হোতি… সম্মাঞাণিস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাঞাণং ৰন্তং হোতি …পে॰…।
‘‘সম্মাৰিমুত্তিস্স , ভিক্খৰে, মিচ্ছাৰিমুত্তি ৰন্তা হোতি; যে চ মিচ্ছাৰিমুত্তিপচ্চযা অনেকে পাপকা অকুসলা ধম্মা সম্ভৰন্তি তে চস্স ৰন্তা হোন্তি; সম্মাৰিমুত্তিপচ্চযা চ অনেকে কুসলা ধম্মা ভাৰনাপারিপূরিং গচ্ছন্তি। ইদং খো তং, ভিক্খৰে, অরিযং ৰমনং যং ৰমনং সম্পজ্জতিযেৰ নো ৰিপজ্জতি, যং ৰমনং আগম্ম জাতিধম্মা সত্তা জাতিযা পরিমুচ্চন্তি…পে॰… সোকপরিদেৰদুক্খদোমনস্সুপাযাসেহি পরিমুচ্চন্তী’’তি। নৰমং।
১০. নিদ্ধমনীযসুত্তং
১১০. ‘‘দসযিমে, ভিক্খৰে, নিদ্ধমনীযা ধম্মা। কতমে দস? সম্মাদিট্ঠিকস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাদিট্ঠি নিদ্ধন্তা হোতি; যে চ মিচ্ছাদিট্ঠিপচ্চযা অনেকে পাপকা অকুসলা ধম্মা সম্ভৰন্তি তে চস্স নিদ্ধন্তা হোন্তি; সম্মাদিট্ঠিপচ্চযা চ অনেকে কুসলা ধম্মা ভাৰনাপারিপূরিং গচ্ছন্তি ।
‘‘সম্মাসঙ্কপ্পস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাসঙ্কপ্পো নিদ্ধন্তো হোতি…পে॰… সম্মাৰাচস্স ভিক্খৰে, মিচ্ছাৰাচা নিদ্ধন্তা হোতি… সম্মাকম্মন্তস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাকম্মন্তো নিদ্ধন্তো হোতি… সম্মাআজীৰস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাআজীৰো নিদ্ধন্তো হোতি… সম্মাৰাযামস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাৰাযামো নিদ্ধন্তো হোতি… সম্মাসতিস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাসতি নিদ্ধন্তা হোতি… সম্মাসমাধিস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাসমাধি নিদ্ধন্তো হোতি… সম্মাঞাণিস্স, ভিক্খৰে, মিচ্ছাঞাণং নিদ্ধন্তং হোতি…।
‘‘সম্মাৰিমুত্তিস্স , ভিক্খৰে, মিচ্ছাৰিমুত্তি নিদ্ধন্তা হোতি; যে চ মিচ্ছাৰিমুত্তিপচ্চযা অনেকে পাপকা অকুসলা ধম্মা সম্ভৰন্তি তে চস্স নিদ্ধন্তা হোন্তি; সম্মাৰিমুত্তিপচ্চযা চ অনেকে কুসলা ধম্মা ভাৰনাপারিপূরিং গচ্ছন্তি। ইমে খো, ভিক্খৰে, দস নিদ্ধমনীযা ধম্মা’’তি। দসমং।
১১. পঠমঅসেখসুত্তং
১১১. অথ খো অঞ্ঞতরো ভিক্খু যেন ভগৰা তেনুপসঙ্কমি; উপসঙ্কমিত্ৰা ভগৰন্তং অভিৰাদেত্ৰা একমন্তং নিসীদি। একমন্তং নিসিন্নো খো সো ভিক্খু ভগৰন্তং এতদৰোচ –
‘‘‘অসেখো অসেখো’তি, ভন্তে, ৰুচ্চতি। কিত্তাৰতা ভন্তে, ভিক্খু অসেখো হোতী’’তি? ‘‘ইধ, ভিক্খু, ভিক্খু অসেখায সম্মাদিট্ঠিযা সমন্নাগতো হোতি, অসেখেন সম্মাসঙ্কপ্পেন সমন্নাগতো হোতি, অসেখায সম্মাৰাচায সমন্নাগতো হোতি, অসেখেন সম্মাকম্মন্তেন সমন্নাগতো হোতি, অসেখেন সম্মাআজীৰেন সমন্নাগতো হোতি, অসেখেন সম্মাৰাযামেন সমন্নাগতো হোতি, অসেখায সম্মাসতিযা সমন্নাগতো হোতি, অসেখেন সম্মাসমাধিনা সমন্নাগতো হোতি, অসেখেন সম্মাঞাণেন সমন্নাগতো হোতি, অসেখায সম্মাৰিমুত্তিযা সমন্নাগতো হোতি। এৰং খো, ভিক্খু, ভিক্খু অসেখো হোতী’’তি। একাদসমং।
১২. দুতিযঅসেখসুত্তং
১১২. ‘‘দসযিমে , ভিক্খৰে, অসেখিযা ধম্মা। কতমে দস? অসেখা সম্মাদিট্ঠি, অসেখো সম্মাসঙ্কপ্পো, অসেখা সম্মাৰাচা, অসেখো সম্মাকম্মন্তো, অসেখো সম্মাআজীৰো, অসেখো সম্মাৰাযামো, অসেখা সম্মাসতি, অসেখো সম্মাসমাধি, অসেখং সম্মাঞাণং, অসেখা সম্মাৰিমুত্তি – ইমে খো, ভিক্খৰে, দস অসেখিযা ধম্মা’’তি। দ্ৰাদসমং।
সমণসঞ্ঞাৰগ্গো পঠমো।
তস্সুদ্দানং –
সঞ্ঞা বোজ্ঝঙ্গা মিচ্ছত্তং, বীজং ৰিজ্জায নিজ্জরং।
ধোৰনং তিকিচ্ছা ৰমনং নিদ্ধমনং দ্ৰে অসেখাতি॥