४. जम्बुखादकसंयुत्तं
१. निब्बानपञ्हासुत्तं
३१४. एकं समयं आयस्मा सारिपुत्तो मगधेसु विहरति नालकगामके। अथ खो जम्बुखादको परिब्बाजको येनायस्मा सारिपुत्तो तेनुपसङ्कमि; उपसङ्कमित्वा आयस्मता सारिपुत्तेन सद्धिं सम्मोदि। सम्मोदनीयं कथं सारणीयं वीतिसारेत्वा एकमन्तं निसीदि। एकमन्तं निसिन्नो खो जम्बुखादको परिब्बाजको आयस्मन्तं सारिपुत्तं एतदवोच –
‘‘‘निब्बानं, निब्बान’न्ति, आवुसो सारिपुत्त, वुच्चति। कतमं नु खो, आवुसो, निब्बान’’न्ति? ‘‘यो खो, आवुसो, रागक्खयो दोसक्खयो मोहक्खयो – इदं वुच्चति निब्बान’’न्ति। ‘‘अत्थि पनावुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा एतस्स निब्बानस्स सच्छिकिरियाया’’ति? ‘‘अत्थि खो, आवुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा एतस्स निब्बानस्स सच्छिकिरियाया’’ति। ‘‘कतमो पनावुसो, मग्गो कतमा पटिपदा एतस्स निब्बानस्स सच्छिकिरियाया’’ति? ‘‘अयमेव खो, आवुसो, अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो एतस्स निब्बानस्स सच्छिकिरियाय, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि सम्मासङ्कप्पो सम्मावाचा सम्माकम्मन्तो सम्माआजीवो सम्मावायामो सम्मासति सम्मासमाधि। अयं खो, आवुसो, मग्गो अयं पटिपदा एतस्स निब्बानस्स सच्छिकिरियाया’’ति। ‘‘भद्दको, आवुसो, मग्गो भद्दिका पटिपदा एतस्स निब्बानस्स सच्छिकिरियाय। अलञ्च पनावुसो सारिपुत्त, अप्पमादाया’’ति। पठमं।
२. अरहत्तपञ्हासुत्तं
३१५. ‘‘‘अरहत्तं, अरहत्त’न्ति, आवुसो सारिपुत्त, वुच्चति। कतमं नु खो, आवुसो , अरहत्त’’न्ति? ‘‘यो खो, आवुसो, रागक्खयो दोसक्खयो मोहक्खयो – इदं वुच्चति अरहत्त’’न्ति। ‘‘अत्थि पनावुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा एतस्स अरहत्तस्स सच्छिकिरियाया’’ति? ‘‘अत्थि खो, आवुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा एतस्स अरहत्तस्स सच्छिकिरियाया’’ति। ‘‘कतमो पनावुसो, मग्गो कतमा पटिपदा एतस्स अरहत्तस्स सच्छिकिरियाया’’ति? ‘‘अयमेव खो, आवुसो, अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो एतस्स अरहत्तस्स सच्छिकिरियाय, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि सम्मासङ्कप्पो सम्मावाचा सम्माकम्मन्तो सम्माआजीवो सम्मावायामो सम्मासति सम्मासमाधि। अयं खो आवुसो, मग्गो, अयं पटिपदा एतस्स अरहत्तस्स सच्छिकिरियाया’’ति। ‘‘भद्दको, आवुसो, मग्गो भद्दिका पटिपदा एतस्स अरहत्तस्स सच्छिकिरियाय। अलञ्च पनावुसो सारिपुत्त, अप्पमादाया’’ति। दुतियं।
३. धम्मवादीपञ्हासुत्तं
३१६. ‘‘के नु खो, आवुसो सारिपुत्त, लोके धम्मवादिनो, के लोके सुप्पटिपन्ना, के लोके सुगता’’ति? ‘‘ये खो, आवुसो, रागप्पहानाय धम्मं देसेन्ति, दोसप्पहानाय धम्मं देसेन्ति, मोहप्पहानाय धम्मं देसेन्ति, ते लोके धम्मवादिनो। ये खो, आवुसो, रागस्स पहानाय पटिपन्ना, दोसस्स पहानाय पटिपन्ना, मोहस्स पहानाय पटिपन्ना, ते लोके सुप्पटिपन्ना। येसं खो, आवुसो, रागो पहीनो उच्छिन्नमूलो तालावत्थुकतो अनभावङ्कतो आयतिं अनुप्पादधम्मो, दोसो पहीनो उच्छिन्नमूलो तालावत्थुकतो अनभावङ्कतो आयतिं अनुप्पादधम्मो, मोहो पहीनो उच्छिन्नमूलो तालावत्थुकतो अनभावङ्कतो आयतिं अनुप्पादधम्मो, ते लोके सुगता’’ति।
‘‘अत्थि पनावुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा एतस्स रागस्स दोसस्स मोहस्स पहानाया’’ति? ‘‘अत्थि खो, आवुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा एतस्स रागस्स दोसस्स मोहस्स पहानाया’’ति। ‘‘कतमो, पनावुसो, मग्गो कतमा पटिपदा एतस्स रागस्स दोसस्स मोहस्स पहानाया’’ति? ‘‘अयमेव खो, आवुसो, अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो एतस्स रागस्स दोसस्स मोहस्स पहानाय, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि सम्मासङ्कप्पो सम्मावाचा सम्माकम्मन्तो सम्माआजीवो सम्मावायामो सम्मासति सम्मासमाधि। अयं खो, आवुसो, मग्गो अयं पटिपदा एतस्स रागस्स दोसस्स मोहस्स पहानाया’’ति। ‘‘भद्दको, आवुसो, मग्गो भद्दिका पटिपदा, एतस्स रागस्स दोसस्स मोहस्स पहानाय। अलञ्च पनावुसो सारिपुत्त, अप्पमादाया’’ति। ततियं।
४. किमत्थियसुत्तं
३१७. ‘‘किमत्थियं , आवुसो सारिपुत्त, समणे गोतमे ब्रह्मचरियं वुस्सती’’ति? ‘‘दुक्खस्स खो, आवुसो, परिञ्ञत्थं भगवति ब्रह्मचरियं वुस्सती’’ति। ‘‘अत्थि पनावुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा एतस्स दुक्खस्स परिञ्ञाया’’ति? ‘‘अत्थि खो, आवुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतस्स दुक्खस्स परिञ्ञाया’’ति? ‘‘कतमो पनावुसो, मग्गो कतमा पटिपदा, एतस्स दुक्खस्स परिञ्ञाया’’ति?
‘‘अयमेव खो, आवुसो, अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो, एतस्स दुक्खस्स परिञ्ञाय, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि सम्मासङ्कप्पो सम्मावाचा सम्माकम्मन्तो सम्माआजीवो सम्मावायामो सम्मासति सम्मासमाधि। अयं खो, आवुसो, मग्गो अयं पटिपदा एतस्स दुक्खस्स परिञ्ञाया’’ति। ‘‘भद्दको, आवुसो, मग्गो भद्दिका पटिपदा, एतस्स दुक्खस्स परिञ्ञाय। अलञ्च पनावुसो सारिपुत्त, अप्पमादाया’’ति। चतुत्थं।
५. अस्सासप्पत्तसुत्तं
३१८. ‘‘‘अस्सासप्पत्तो, अस्सासप्पत्तो’ति, आवुसो सारिपुत्त, वुच्चति। कित्तावता नु खो, आवुसो, अस्सासप्पत्तो होती’’ति? ‘‘यतो खो, आवुसो, भिक्खु छन्नं फस्सायतनानं समुदयञ्च अत्थङ्गमञ्च अस्सादञ्च आदीनवञ्च निस्सरणञ्च यथाभूतं पजानाति, एत्तावता खो, आवुसो, अस्सासप्पत्तो होती’’ति। ‘‘अत्थि पनावुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतस्स अस्सासस्स सच्छिकिरियाया’’ति? ‘‘अत्थि खो, आवुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतस्स अस्सासस्स सच्छिकिरियाया’’ति। ‘‘कतमो पनावुसो, मग्गो कतमा पटिपदा, एतस्स अस्सासस्स सच्छिकिरियाया’’ति? ‘‘अयमेव खो, आवुसो, अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो एतस्स अस्सासस्स सच्छिकिरियाय, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि सम्मासङ्कप्पो सम्मावाचा सम्माकम्मन्तो सम्माआजीवो सम्मावायामो सम्मासति सम्मासमाधि। अयं खो, आवुसो , मग्गो अयं पटिपदा, एतस्स अस्सासस्स सच्छिकिरियाया’’ति। ‘‘भद्दको, आवुसो, मग्गो भद्दिका पटिपदा, एतस्स अस्सासस्स सच्छिकिरियाय। अलञ्च पनावुसो सारिपुत्त, अप्पमादाया’’ति। पञ्चमं।
६. परमस्सासप्पत्तसुत्तं
३१९. ‘‘‘परमस्सासप्पत्तो, परमस्सासप्पत्तो’ति, आवुसो सारिपुत्त, वुच्चति। कित्तावता नु खो, आवुसो, परमस्सासप्पत्तो होती’’ति? ‘‘यतो खो, आवुसो, भिक्खु छन्नं फस्सायतनानं समुदयञ्च अत्थङ्गमञ्च अस्सादञ्च आदीनवञ्च निस्सरणञ्च यथाभूतं विदित्वा अनुपादाविमुत्तो होति, एत्तावता खो, आवुसो, परमस्सासप्पत्तो होती’’ति। ‘‘अत्थि पनावुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतस्स परमस्सासस्स सच्छिकिरियाया’’ति? ‘‘अत्थि खो, आवुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतस्स परमस्सासस्स सच्छिकिरियाया’’ति। ‘‘कतमो पन, आवुसो, मग्गो कतमा पटिपदा, एतस्स परमस्सासस्स सच्छिकिरियाया’’ति? ‘‘अयमेव खो, आवुसो, अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो एतस्स परमस्सासस्स सच्छिकिरियाय, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि सम्मासङ्कप्पो सम्मावाचा सम्माकम्मन्तो सम्माआजीवो सम्मावायामो सम्मासति सम्मासमाधि। अयं खो, आवुसो, मग्गो अयं पटिपदा, एतस्स परमस्सासस्स सच्छिकिरियाया’’ति। ‘‘भद्दको, आवुसो, मग्गो भद्दिका पटिपदा, एतस्स परमस्सासस्स सच्छिकिरियाय। अलञ्च पनावुसो सारिपुत्त, अप्पमादाया’’ति। छट्ठं।
७. वेदनापञ्हासुत्तं
३२०. ‘‘‘वेदना, वेदना’ति, आवुसो सारिपुत्त, वुच्चति। कतमा नु खो, आवुसो, वेदना’’ति? ‘‘तिस्सो इमावुसो, वेदना। कतमा तिस्सो? सुखा वेदना, दुक्खा वेदना, अदुक्खमसुखा वेदना – इमा खो, आवुसो, तिस्सो वेदना’’ति। ‘‘अत्थि पनावुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतासं तिस्सन्नं वेदनानं परिञ्ञाया’’ति? ‘‘अत्थि खो, आवुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतासं तिस्सन्नं वेदनानं परिञ्ञाया’’ति। ‘‘कतमो पनावुसो, मग्गो कतमा पटिपदा, एतासं तिस्सन्नं वेदनानं परिञ्ञाया’’ति? ‘‘अयमेव खो, आवुसो, अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो, एतासं तिस्सन्नं वेदनानं परिञ्ञाय, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि सम्मासङ्कप्पो सम्मावाचा सम्माकम्मन्तो सम्माआजीवो सम्मावायामो सम्मासति सम्मासमाधि। अयं खो, आवुसो, मग्गो अयं पटिपदा, एतासं तिस्सन्नं वेदनानं परिञ्ञाया’’ति। ‘‘भद्दको, आवुसो, मग्गो भद्दिका पटिपदा, एतासं तिस्सन्नं वेदनानं परिञ्ञाय। अलञ्च पनावुसो सारिपुत्त, अप्पमादाया’’ति। सत्तमं।
८. आसवपञ्हासुत्तं
३२१. ‘‘‘आसवो , आसवो’ति, आवुसो सारिपुत्त, वुच्चति। कतमो नु खो, आवुसो, आसवो’’ति? ‘‘तयो मे, आवुसो, आसवा । कामासवो, भवासवो, अविज्जासवो – इमे खो, आवुसो, तयो आसवा’’ति। ‘‘अत्थि पनावुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा एतेसं आसवानं पहानाया’’ति? ‘‘अत्थि खो, आवुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा एतेसं आसवानं पहानाया’’ति। ‘‘कतमो पनावुसो, मग्गो कतमा पटिपदा एतेसं आसवानं पहानाया’’ति? ‘‘अयमेव खो, आवुसो, अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो एतेसं आसवानं पहानाय, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि सम्मासङ्कप्पो सम्मावाचा सम्माकम्मन्तो सम्माआजीवो सम्मावायामो सम्मासति सम्मासमाधि। अयं खो, आवुसो, मग्गो अयं पटिपदा, एतेसं आसवानं पहानाया’’ति। ‘‘भद्दको, आवुसो, मग्गो भद्दिका पटिपदा, एतेसं आसवानं पहानाय। अलञ्च पनावुसो सारिपुत्त, अप्पमादाया’’ति। अट्ठमं।
९. अविज्जापञ्हासुत्तं
३२२. ‘‘‘अविज्जा, अविज्जा’ति, आवुसो सारिपुत्त, वुच्चति। कतमा नु खो, आवुसो, अविज्जा’’ति? ‘‘यं खो, आवुसो, दुक्खे अञ्ञाणं, दुक्खसमुदये अञ्ञाणं, दुक्खनिरोधे अञ्ञाणं, दुक्खनिरोधगामिनिया पटिपदाय अञ्ञाणं – अयं वुच्चतावुसो, अविज्जा’’ति। ‘‘अत्थि पनावुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतिस्सा अविज्जाय पहानाया’’ति? ‘‘अत्थि खो, आवुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतिस्सा अविज्जाय पहानाया’’ति। ‘‘कतमो पनावुसो, मग्गो कतमा पटिपदा, एतिस्सा अविज्जाय पहानाया’’ति? ‘‘अयमेव खो, आवुसो, अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो, एतिस्सा अविज्जाय पहानाय, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि सम्मासङ्कप्पो सम्मावाचा सम्माकम्मन्तो सम्माआजीवो सम्मावायामो सम्मासति सम्मासमाधि। अयं खो, आवुसो, मग्गो अयं पटिपदा, एतिस्सा अविज्जाय पहानाया’’ति। ‘‘भद्दको, आवुसो, मग्गो भद्दिका पटिपदा, एतिस्सा अविज्जाय पहानाय। अलञ्च पनावुसो सारिपुत्त, अप्पमादाया’’ति। नवमं।
१०. तण्हापञ्हासुत्तं
३२३. ‘‘‘तण्हा, तण्हा’ति, आवुसो सारिपुत्त, वुच्चति। कतमा नु खो, आवुसो, तण्हा’’ति? ‘‘तिस्सो इमा, आवुसो, तण्हा। कामतण्हा, भवतण्हा, विभवतण्हा – इमा खो, आवुसो, तिस्सो तण्हा’’ति। ‘‘अत्थि पनावुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतासं तण्हानं पहानाया’’ति? ‘‘अत्थि खो, आवुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतासं तण्हानं पहानाया’’ति। ‘‘कतमो पनावुसो, मग्गो कतमा पटिपदा, एतासं तण्हानं पहानाया’’ति? ‘‘अयमेव खो, आवुसो, अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो, एतासं तण्हानं पहानाय, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि सम्मासङ्कप्पो सम्मावाचा सम्माकम्मन्तो सम्माआजीवो सम्मावायामो सम्मासति सम्मासमाधि। अयं खो, आवुसो, मग्गो अयं पटिपदा, एतासं तण्हानं पहानाया’’ति। ‘‘भद्दको, आवुसो, मग्गो भद्दिका पटिपदा , एतासं तण्हानं पहानाय। अलञ्च पनावुसो सारिपुत्त, अप्पमादाया’’ति। दसमं।
११. ओघपञ्हासुत्तं
३२४. ‘‘‘ओघो, ओघो’ति, आवुसो सारिपुत्त, वुच्चति। कतमो नु खो, आवुसो, ओघो’’ति? ‘‘चत्तारोमे, आवुसो, ओघा। कामोघो, भवोघो, दिट्ठोघो, अविज्जोघो – इमे खो, आवुसो, चत्तारो ओघा’’ति। ‘‘अत्थि पनावुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतेसं ओघानं पहानाया’’ति? ‘‘अत्थि खो, आवुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतेसं ओघानं पहानाया’’ति। ‘‘कतमो पनावुसो, मग्गो कतमा पटिपदा, एतेसं ओघानं पहानाया’’ति? ‘‘अयमेव खो, आवुसो, अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो, एतेसं ओघानं पहानाय, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि सम्मासङ्कप्पो सम्मावाचा सम्माकम्मन्तो सम्माआजीवो सम्मावायामो सम्मासति सम्मासमाधि । अयं खो, आवुसो, मग्गो अयं पटिपदा, एतेसं ओघानं पहानाया’’ति। ‘‘भद्दको , आवुसो, मग्गो भद्दिका पटिपदा, एतेसं ओघानं पहानाय। अलञ्च पनावुसो सारिपुत्त, अप्पमादाया’’ति। एकादसमं।
१२. उपादानपञ्हासुत्तं
३२५. ‘‘‘उपादानं, उपादान’न्ति, आवुसो सारिपुत्त, वुच्चति। कतमं नु खो, आवुसो, उपादान’’न्ति? ‘‘चत्तारिमानि, आवुसो, उपादानानि। कामुपादानं, दिट्ठुपादानं सीलब्बतुपादानं, अत्तवादुपादानं – इमानि खो, आवुसो, चत्तारि उपादानानी’’ति। ‘‘अत्थि पनावुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतेसं उपादानानं पहानाया’’ति? ‘‘अत्थि खो, आवुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतेसं उपादानानं पहानाया’’ति । ‘‘कतमो पनावुसो, मग्गो कतमा पटिपदा, एतेसं उपादानानं पहानाया’’ति? ‘‘अयमेव खो, आवुसो, अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो, एतेसं उपादानानं पहानाय, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि सम्मासङ्कप्पो सम्मावाचा सम्माकम्मन्तो सम्माआजीवो सम्मावायामो सम्मासति सम्मासमाधि। अयं खो, आवुसो, मग्गो अयं पटिपदा, एतेसं उपादानानं पहानाया’’ति। ‘‘भद्दको, आवुसो, मग्गो भद्दिका पटिपदा, एतेसं उपादानानं पहानाय। अलञ्च पनावुसो सारिपुत्त, अप्पमादाया’’ति। द्वादसमं।
१३. भवपञ्हासुत्तं
३२६. ‘‘‘भवो, भवो’ति, आवुसो सारिपुत्त, वुच्चति। कतमो नु खो, आवुसो, भवो’’ति? ‘‘तयो मे, आवुसो, भवा। कामभवो, रूपभवो, अरूपभवो – इमे खो, आवुसो, तयो भवा’’ति। ‘‘अत्थि पनावुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतेसं भवानं परिञ्ञाया’’ति? ‘‘अत्थि खो, आवुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतेसं भवानं परिञ्ञाया’’ति। ‘‘कतमो, पनावुसो, मग्गो कतमा पटिपदा, एतेसं भवानं परिञ्ञाया’’ति? ‘‘अयमेव खो, आवुसो, अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो, एतेसं भवानं परिञ्ञाय, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि सम्मासङ्कप्पो सम्मावाचा सम्माकम्मन्तो सम्माआजीवो सम्मावायामो सम्मासति सम्मासमाधि। अयं खो, आवुसो, मग्गो अयं पटिपदा, एतेसं भवानं परिञ्ञाया’’ति। ‘‘भद्दको, आवुसो, मग्गो भद्दिका पटिपदा, एतेसं भवानं परिञ्ञाय। अलञ्च पनावुसो सारिपुत्त, अप्पमादाया’’ति। तेरसमं।
१४. दुक्खपञ्हासुत्तं
३२७. ‘‘‘दुक्खं , दुक्ख’न्ति, आवुसो सारिपुत्त, वुच्चति। कतमं नु खो, आवुसो, दुक्ख’’न्ति? ‘‘तिस्सो इमा, आवुसो, दुक्खता। दुक्खदुक्खता, सङ्खारदुक्खता , विपरिणामदुक्खता – इमा खो, आवुसो, तिस्सो दुक्खता’’ति। ‘‘अत्थि पनावुसो मग्गो अत्थि पटिपदा, एतासं दुक्खतानं परिञ्ञाया’’ति? ‘‘अत्थि खो, आवुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतासं दुक्खतानं परिञ्ञाया’’ति। ‘‘कतमो पनावुसो, मग्गो कतमा पटिपदा, एतासं दुक्खतानं परिञ्ञाया’’ति? ‘‘अयमेव खो, आवुसो, अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो, एतासं दुक्खतानं परिञ्ञाय, सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि सम्मासङ्कप्पो सम्मावाचा सम्माकम्मन्तो सम्माआजीवो सम्मावायामो सम्मासति सम्मासमाधि। अयं खो, आवुसो, मग्गो अयं पटिपदा, एतासं दुक्खतानं परिञ्ञाया’’ति। ‘‘भद्दको, आवुसो, मग्गो भद्दिका पटिपदा, एतासं दुक्खतानं परिञ्ञाय। अलञ्च पनावुसो सारिपुत्त, अप्पमादाया’’ति। चुद्दसमं।
१५. सक्कायपञ्हासुत्तं
३२८. ‘‘‘सक्कायो , सक्कायो’ति, आवुसो सारिपुत्त, वुच्चति। कतमो नु खो, आवुसो, सक्कायो’’ति? ‘‘पञ्चिमे, आवुसो, उपादानक्खन्धा सक्कायो वुत्तो भगवता, सेय्यथिदं – रूपुपादानक्खन्धो, वेदनुपादानक्खन्धो, सञ्ञुपादानक्खन्धो, सङ्खारुपादानक्खन्धो, विञ्ञाणुपादानक्खन्धो । इमे खो, आवुसो, पञ्चुपादानक्खन्धा सक्कायो वुत्तो भगवता’’ति। ‘‘अत्थि पनावुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतस्स सक्कायस्स परिञ्ञाया’’ति? ‘‘अत्थि खो, आवुसो, मग्गो अत्थि पटिपदा, एतस्स सक्कायस्स परिञ्ञाया’’ति। ‘‘कतमो पनावुसो, मग्गो कतमा पटिपदा, एतस्स सक्कायस्स परिञ्ञाया’’ति? ‘‘अयमेव खो, आवुसो, अरियो अट्ठङ्गिको मग्गो, एतस्स सक्कायस्स परिञ्ञाय , सेय्यथिदं – सम्मादिट्ठि सम्मासङ्कप्पो सम्मावाचा सम्माकम्मन्तो सम्माआजीवो सम्मावायामो सम्मासति सम्मासमाधि। अयं खो, आवुसो, मग्गो अयं पटिपदा, एतस्स सक्कायस्स परिञ्ञाया’’ति। ‘‘भद्दको, आवुसो, मग्गो भद्दिका पटिपदा, एतस्स सक्कायस्स परिञ्ञाय। अलञ्च पनावुसो सारिपुत्त, अप्पमादाया’’ति। पन्नरसमं।
१६. दुक्करपञ्हासुत्तं
३२९. ‘‘किं नु खो, आवुसो सारिपुत्त, इमस्मिं धम्मविनये दुक्कर’’न्ति? ‘‘पब्बज्जा खो, आवुसो, इमस्मिं धम्मविनये दुक्करा’’ति। ‘‘पब्बजितेन पनावुसो, किं दुक्कर’’न्ति? ‘‘पब्बजितेन खो, आवुसो, अभिरति दुक्करा’’ति। ‘‘अभिरतेन पनावुसो, किं दुक्कर’’न्ति? ‘‘अभिरतेन खो, आवुसो, धम्मानुधम्मप्पटिपत्ति दुक्करा’’ति। ‘‘कीवचिरं पनावुसो, धम्मानुधम्मप्पटिपन्नो भिक्खु अरहं अस्सा’’ति? ‘‘नचिरं, आवुसो’’ति। सोळसमं।
जम्बुखादकसंयुत्तं समत्तं।
तस्सुद्दानं –
निब्बानं अरहत्तञ्च, धम्मवादी किमत्थियं।
अस्सासो परमस्सासो, वेदना आसवाविज्जा।
तण्हा ओघा उपादानं, भवो दुक्खञ्च सक्कायो॥
इमस्मिं धम्मविनये दुक्करन्ति॥