१९. पञ्ञासनिपातो
१. तालपुटत्थेरगाथा
१०९४.
‘‘कदा
अनिच्चतो सब्बभवं विपस्सं, तं मे इदं तं नु कदा भविस्सति॥
१०९५.
‘‘कदा नुहं भिन्नपटन्धरो मुनि, कासाववत्थो
रागञ्च दोसञ्च तथेव मोहं, हन्त्वा सुखी पवनगतो विहस्सं॥
१०९६.
‘‘कदा अनिच्चं वधरोगनीळं, कायं इमं मच्चुजरायुपद्दुतं।
विपस्समानो वीतभयो विहस्सं, एको वने तं नु कदा भविस्सति॥
१०९७.
‘‘कदा नुहं भयजननिं दुखावहं, तण्हालतं बहुविधानुवत्तनिं।
पञ्ञामयं तिखिणमसिं गहेत्वा, छेत्वा वसे तम्पि कदा भविस्सति॥
१०९८.
‘‘कदा नु पञ्ञामयमुग्गतेजं, सत्थं इसीनं सहसादियित्वा।
मारं ससेनं सहसा भञ्जिस्सं, सीहासने तं नु कदा भविस्सति॥
१०९९.
‘‘कदा नुहं सब्भि समागमेसु, दिट्ठो भवे धम्मगरूहि तादिभि।
याथावदस्सीहि जितिन्द्रियेहि, पधानियो
११००.
‘‘कदा नु मं तन्दि खुदा पिपासा, वातातपा कीटसरीसपा वा।
न बाधयिस्सन्ति न तं गिरिब्बजे, अत्थत्थियं तं नु कदा भविस्सति॥
११०१.
‘‘कदा
समाहितत्तो सतिमा अगच्छं, पञ्ञाय तं तं नु कदा भविस्सति॥
११०२.
‘‘कदा नु रूपे अमिते च सद्दे, गन्धे रसे फुसितब्बे च धम्मे।
आदित्ततोहं समथेहि युत्तो, पञ्ञाय दच्छं तदिदं कदा मे॥
११०३.
‘‘कदा नुहं दुब्बचनेन वुत्तो, ततोनिमित्तं विमनो न हेस्सं।
अथो पसत्थोपि ततोनिमित्तं, तुट्ठो न हेस्सं तदिदं कदा मे॥
११०४.
‘‘कदा नु कट्ठे च तिणे लता च, खन्धे इमेहं अमिते च धम्मे।
अज्झत्तिकानेव च बाहिरानि च, समं
११०५.
‘‘कदा नु मं पावुसकालमेघो, नवेन तोयेन सचीवरं वने।
इसिप्पयातम्हि पथे वजन्तं, ओवस्सते तं नु कदा भविस्सति॥
११०६.
‘‘कदा
पच्चुट्ठहित्वा अमतस्स पत्तिया, संचिन्तये तं नु कदा भविस्सति॥
११०७.
‘‘कदा नु गङ्गं यमुनं सरस्सतिं, पातालखित्तं वळवामुखञ्च
असज्जमानो पतरेय्यमिद्धिया, विभिंसनं तं नु कदा भविस्सति॥
११०८.
‘‘कदा
निब्बज्जयं सब्बसुभं निमित्तं, झाने युतो तं नु कदा भविस्सति॥
११०९.
‘‘कदा
तुट्ठो भविस्सं
१११०.
‘‘बहूनि वस्सानि तयाम्हि याचितो, ‘अगारवासेन अलं नु ते इदं’।
तं दानि मं पब्बजितं समानं, किंकारणा चित्त तुवं न युञ्जसि॥
११११.
‘‘ननु अहं चित्त तयाम्हि याचितो, ‘गिरिब्बजे चित्रछदा विहङ्गमा’।
महिन्दघोसत्थनिताभिगज्जिनो, ते तं रमेस्सन्ति वनम्हि झायिनं॥
१११२.
‘‘कुलम्हि मित्ते च पिये च ञातके, खिड्डारतिं कामगुणञ्च लोके।
सब्बं पहाय इममज्झुपागतो, अथोपि त्वं चित्त न मय्ह तुस्ससि॥
१११३.
‘‘ममेव एतं न हि त्वं परेसं, सन्नाहकाले परिदेवितेन किं।
सब्बं इदं चलमिति पेक्खमानो, अभिनिक्खमिं अमतपदं जिगीसं॥
१११४.
‘‘सुयुत्तवादी द्विपदानमुत्तमो, महाभिसक्को नरदम्मसारथि
‘चित्तं
१११५.
‘‘कामा
ते दुक्खमिच्छन्ति पुनब्भवेसिनो, चित्तेन नीता निरये निराकता॥
१११६.
‘‘‘मयूरकोञ्चाभिरुतम्हि कानने, दीपीहि ब्यग्घेहि पुरक्खतो वसं।
काये अपेक्खं जह मा विराधय’, इतिस्सु मं चित्त पुरे नियुञ्जसि॥
१११७.
‘‘‘भावेहि
तिस्सो च विज्जा फुस बुद्धसासने’, इतिस्सु मं चित्त पुरे नियुञ्जसि॥
१११८.
‘‘‘भावेहि मग्गं अमतस्स पत्तिया, निय्यानिकं सब्बदुखक्खयोगधं।
अट्ठङ्गिकं सब्बकिलेससोधनं’, इतिस्सु मं चित्त पुरे नियुञ्जसि॥
१११९.
‘‘‘दुक्खन्ति खन्धे पटिपस्स योनिसो, यतो
इधेव दुक्खस्स करोहि अन्तं’, इतिस्सु मं चित्त पुरे नियुञ्जसि॥
११२०.
‘‘‘अनिच्चं
मनोविचारे उपरुन्ध चेतसो’, इतिस्सु मं चित्त पुरे नियुञ्जसि॥
११२१.
‘‘‘मुण्डो विरूपो अभिसापमागतो, कपालहत्थोव कुलेसु भिक्खसु।
युञ्जस्सु सत्थुवचने महेसिनो’, इतिस्सु मं चित्त पुरे नियुञ्जसि॥
११२२.
‘‘‘सुसंवुतत्तो
चन्दो यथा दोसिनपुण्णमासिया’, इतिस्सु मं चित्त पुरे नियुञ्जसि॥
११२३.
‘‘‘आरञ्ञिको होहि च पिण्डपातिको, सोसानिको होहि च पंसुकूलिको।
नेसज्जिको होहि सदा धुते रतो’, इतिस्सु मं चित्त पुरे नियुञ्जसि॥
११२४.
‘‘रोपेत्व
तथूपमं चित्तमिदं करोसि, यं मं अनिच्चम्हि चले नियुञ्जसि॥
११२५.
‘‘अरूप दूरङ्गम एकचारि, न ते करिस्सं वचनं इदानिहं।
दुक्खा हि कामा कटुका महब्भया, निब्बानमेवाभिमनो चरिस्सं॥
११२६.
‘‘नाहं अलक्ख्या अहिरिक्कताय वा, न चित्तहेतू न च दूरकन्तना।
आजीवहेतू च अहं न निक्खमिं, कतो च ते चित्त पटिस्सवो मया॥
११२७.
‘‘‘अप्पिच्छता सप्पुरिसेहि वण्णिता, मक्खप्पहानं वूपसमो दुखस्स’।
इतिस्सु
११२८.
‘‘तण्हा अविज्जा च पियापियञ्च, सुभानि रूपानि सुखा च वेदना।
मनापिया कामगुणा च वन्ता, वन्ते अहं आवमितुं न उस्सहे॥
११२९.
‘‘सब्बत्थ
अज्झत्तसम्भवो कतञ्ञुताय ते, दुक्खे चिरं संसरितं तया कते॥
११३०.
‘‘त्वञ्ञेव नो चित्त करोसि ब्राह्मणो
वेस्सा च सुद्दा च भवाम एकदा, देवत्तनं वापि तवेव वाहसा॥
११३१.
‘‘तवेव हेतू असुरा भवामसे, त्वंमूलकं नेरयिका भवामसे।
अथो तिरच्छानगतापि एकदा, पेतत्तनं वापि तवेव वाहसा॥
११३२.
‘‘ननु दुब्भिस्ससि मं पुनप्पुनं, मुहुं मुहुं चारणिकंव दस्सयं।
उम्मत्तकेनेव मया पलोभसि, किञ्चापि ते चित्त विराधितं मया॥
११३३.
‘‘इदं पुरे चित्तमचारि चारिकं, येनिच्छकं यत्थकामं यथासुखं।
तदज्जहं निग्गहेस्सामि योनिसो, हत्थिप्पभिन्नं
११३४.
‘‘सत्था अनिच्चतो अद्धुवतो असारतो।
पक्खन्द मं चित्त जिनस्स सासने, तारेहि ओघा महता सुदुत्तरा॥
११३५.
‘‘न ते इदं चित्त यथा पुराणकं, नाहं अलं तुय्ह वसे निवत्तितुं
महेसिनो पब्बजितोम्हि सासने, न मादिसा होन्ति विनासधारिनो॥
११३६.
‘‘नगा
सब्बे अनिच्चा तिभवा उपद्दुता, कुहिं गतो चित्त सुखं रमिस्ससि॥
११३७.
‘‘धितिप्परं किं मम चित्त काहिसि, न ते अलं चित्त वसानुवत्तको।
न जातु भस्तं उभतोमुखं छुपे, धिरत्थु पूरं नव सोतसन्दनिं॥
११३८.
‘‘वराहएणेय्यविगाळ्हसेविते, पब्भारकुट्टे पकतेव सुन्दरे।
नवम्बुना पावुससित्थकानने, तहिं
११३९.
‘‘सुनीलगीवा सुसिखा सुपेखुना, सुचित्तपत्तच्छदना विहङ्गमा।
सुमञ्जुघोसत्थनिताभिगज्जिनो, ते तं रमेस्सन्ति वनम्हि झायिनं॥
११४०.
‘‘वुट्ठम्हि देवे चतुरङ्गुले तिणे, संपुप्फिते मेघनिभम्हि कानने।
नगन्तरे विटपिसमो सयिस्सं, तं मे मुदू हेहिति तूलसन्निभं॥
११४१.
‘‘तथा तु कस्सामि यथापि इस्सरो, यं लब्भति तेनपि होतु मे अलं।
न ताहं कस्सामि यथा अतन्दितो, बिळारभस्तंव यथा सुमद्दितं॥
११४२.
‘‘तथा तु कस्सामि यथापि इस्सरो, यं लब्भति तेनपि होतु मे अलं।
वीरियेन तं मय्ह वसानयिस्सं, गजंव मत्तं कुसलङ्कुसग्गहो॥
११४३.
‘‘तया
पहोमि मग्गं पटिपज्जितुं सिवं, चित्तानुरक्खीहि सदा निसेवितं॥
११४४.
‘‘आरम्मणे
तं मे सुगुत्तं सतिया सुभावितं, अनिस्सितं सब्बभवेसु हेहिसि॥
११४५.
‘‘पञ्ञाय छेत्वा विपथानुसारिनं, योगेन निग्गय्ह पथे निवेसिय।
दिस्वा समुदयं विभवञ्च सम्भवं, दायादको हेहिसि अग्गवादिनो॥
११४६.
‘‘चतुब्बिपल्लासवसं अधिट्ठितं, गामण्डलंव परिनेसि चित्त मं।
ननु
११४७.
‘‘मिगो यथा सेरि सुचित्तकानने, रम्मं गिरिं पावुसअब्भमालिनिं
अनाकुले तत्थ नगे रमिस्सं
११४८.
‘‘ये
अविद्दसू मारवसानुवत्तिनो, भवाभिनन्दी तव चित्त सावका’’ति॥
… तालपुटो थेरो…।
पञ्ञासनिपातो निट्ठितो।
तत्रुद्दानं –
पञ्ञासम्हि निपातम्हि, एको तालपुटो सुचि।
गाथायो तत्थ पञ्ञास, पुन पञ्च च उत्तरीति॥