૨૨. બાવીસતિમવગ્ગો
૧. પરિનિબ્બાનકથાવણ્ણના
૮૯૨. ઇદાનિ
પરિનિબ્બાનકથાવણ્ણના.
૨. કુસલચિત્તકથાવણ્ણના
૮૯૪-૮૯૫. ઇદાનિ અરહા પુઞ્ઞાભિસઙ્ખારન્તિઆદિમાહ. સેસમેત્થ યથાપાળિમેવ નિય્યાતિ. સતો સમ્પજાનોતિ ઇદં જવનક્ખણે કિરિયસતિસમ્પજઞ્ઞાનં વસેન અસમ્મોહમરણદીપનત્થં વુત્તં, ન કુસલચિત્તદીપનત્થં. તસ્મા અસાધકન્તિ.
કુસલચિત્તકથાવણ્ણના.
૩. આનેઞ્જકથાવણ્ણના
૮૯૬. ઇદાનિ પકતિચિત્તેતિ ભવઙ્ગચિત્તે. સબ્બે હિ સઞ્ઞિનો સત્તા ભવઙ્ગચિત્તે ઠત્વા ભવઙ્ગપરિયોસાનેન ચુતિચિત્તેન કાલં કરોન્તિ. ઇતિ નં ઇમિના અત્થેન ચોદેતું એવમાહ. તત્થ કિઞ્ચાપિ ચતુવોકારભવે અરહતો પકતિચિત્તમ્પિ આનેઞ્જં હોતિ, અયં પન પઞ્હો પઞ્ચવોકારભવવસેન ઉદ્ધટો. તસ્મા નો ચ વત રે વત્તબ્બેતિ આહ. સેસમેત્થ ઉત્તાનત્થમેવાતિ.
આનેઞ્જકથાવણ્ણના.
૪. ધમ્માભિસમયકથાવણ્ણના
૮૯૭. ઇદાનિ ધમ્માભિસમયકથા નામ હોતિ. તત્થ અતીતભવે સોતાપન્નં માતુકુચ્છિયં વસિત્વા નિક્ખન્તં દિસ્વા ‘‘અત્થિ ગબ્ભસેય્યાય ધમ્માભિસમયો’’તિ અત્થિ ગબ્ભસેય્યાય ધમ્મદેસનાતિઆદિમાહ. સુત્તસ્સાતિઆદિ ભવઙ્ગવારં સન્ધાય વુત્તં. ગબ્ભસેય્યાય હિ યેભુય્યેન ભવઙ્ગમેવ પવત્તતિ. તેનેવ સત્તો કિરિયમયપ્પવત્તાભાવા સુત્તો, ભાવનાનુયોગસ્સ અભાવા પમત્તો, કમ્મટ્ઠાનપરિગ્ગાહકાનં સતિસમ્પજઞ્ઞાનં અભાવા મુટ્ઠસ્સતિ અસમ્પજાનો નામ હોતિ, તથારૂપસ્સ કુતો ધમ્માભિસમયોતિ?
ધમ્માભિસમયકથાવણ્ણના.
૫-૭. તિસ્સોપિકથાવણ્ણના
૮૯૮-૯૦૦. ઇદાનિ
તિસ્સોપિકથાવણ્ણના.
૮. અબ્યાકતકથાવણ્ણના
૯૦૧-૯૦૨. ઇદાનિ અબ્યાકતકથા નામ હોતિ. તત્થ ‘‘અત્થેસા, ભિક્ખવે, ચેતના, સા ચ ખો અબ્બોહારિકા’’તિ (પારા॰ ૨૩૫) વચનતો ‘‘સબ્બં સુપિનગતસ્સ ચિત્તં અબ્યાકત’’ન્તિ યેસં લદ્ધિ, સેય્યથાપિ એકચ્ચાનં ઉત્તરાપથકાનઞ્ઞેવ, તે સન્ધાય પુચ્છા સકવાદિસ્સ, પટિઞ્ઞા ઇતરસ્સ. સેસમેત્થ યથા પાળિમેવ નિય્યાતિ. સુપિનગતસ્સ ચિત્તં અબ્બોહારિકન્તિ ઇદં
અબ્યાકતકથાવણ્ણના.
૯. આસેવનપચ્ચયકથાવણ્ણના
૯૦૩-૯૦૫. ઇદાનિ આસેવનપચ્ચયકથા નામ હોતિ. તત્થ યસ્મા સબ્બે નનુ વુત્તં ભગવતા પાણાતિપાતોતિઆદિ આભતં. તં સબ્બં ઉત્તાનત્થમેવાતિ.
આસેવનપચ્ચયકથાવણ્ણના.
૧૦. ખણિકકથાવણ્ણના
૯૦૬-૯૦૭. ઇદાનિ ખણિકકથા નામ હોતિ. તત્થ યસ્મા સબ્બસઙ્ખતધમ્મા અનિચ્ચા, તસ્મા એકચિત્તક્ખણિકાયેવ. સમાનાય હિ અનિચ્ચતાય એકો લહું ભિજ્જતિ, એકો ચિરેનાતિ કો એત્થ નિયામોતિ યેસં લદ્ધિ, સેય્યથાપિ પુબ્બસેલિયાપરસેલિયાનં; તે સન્ધાય એકચિત્તક્ખણિકાતિ પુચ્છા સકવાદિસ્સ, પટિઞ્ઞા ઇતરસ્સ. ચિત્તે મહાપથવીતિઆદીસુ તેસં તથા સણ્ઠાનં અપસ્સન્તો પટિક્ખિપતિ. ચક્ખાયતનન્તિઆદિ ‘‘યદિ સબ્બે એકચિત્તક્ખણિકા ભવેય્યું, ચક્ખાયતનાદીનિ ચક્ખુવિઞ્ઞાણાદીહિ સદ્ધિંયેવ ઉપ્પજ્જિત્વા નિરુજ્ઝેય્યુ’’ન્તિ ચોદનત્થં વુત્તં. ઇતરો પન અન્તોમાતુકુચ્છિગતસ્સ વિઞ્ઞાણુપ્પત્તિં સન્ધાય પટિક્ખિપતિ તેન હિ એકચિત્તક્ખણિકાતિ યસ્મા નિચ્ચા ન હોન્તિ, તસ્મા એકચિત્તક્ખણિકાતિ અત્તનો રુચિયા કારણં વદતિ. તં અવુત્તસદિસમેવાતિ.
ખણિકકથાવણ્ણના.
બાવીસતિમો વગ્ગો.