૪. ધાતુયમકં
૧. પણ્ણત્તિવારો
(ક) ઉદ્દેસો
૧. અટ્ઠારસ
૧. પદસોધનવારો
(ક) અનુલોમં
૨. (ક) ચક્ખુ ચક્ખુધાતુ?
(ખ) ચક્ખુધાતુ ચક્ખુ?
(ક) સોતં સોતધાતુ?
(ખ) સોતધાતુ સોતં?…પે॰…
(ક) ચક્ખુવિઞ્ઞાણં
(ખ) ચક્ખુવિઞ્ઞાણધાતુ ચક્ખુવિઞ્ઞાણં?…પે॰…
(ક) મનો મનોધાતુ?
(ખ) મનોધાતુ મનો?
(ક) મનોવિઞ્ઞાણં મનોવિઞ્ઞાણધાતુ?
(ખ) મનોવિઞ્ઞાણધાતુ મનોવિઞ્ઞાણં?
(ક) ધમ્મો ધમ્મધાતુ?
(ખ) ધમ્મધાતુ ધમ્મો?
(ખ) પચ્ચનીકં
૩. (ક) ન
(ખ) ન ચક્ખુધાતુ ન ચક્ખુ?
(ક) ન સોતં ન સોતધાતુ?
(ખ) ન સોતધાતુ ન સોતં?…પે॰…
(ક) ન ચક્ખુવિઞ્ઞાણં ન ચક્ખુવિઞ્ઞાણધાતુ?
(ખ) ન ચક્ખુવિઞ્ઞાણધાતુ ન ચક્ખુવિઞ્ઞાણં?…પે॰…
(ક) ન મનો ન મનોધાતુ?
(ખ) ન મનોધાતુ ન મનો?
(ક) ન મનોવિઞ્ઞાણં ન મનોવિઞ્ઞાણધાતુ?
(ખ) ન મનોવિઞ્ઞાણધાતુ ન મનોવિઞ્ઞાણં?
(ક) ન ધમ્મો ન ધમ્મધાતુ?
(ખ) ન ધમ્મધાતુ ન ધમ્મો?
૨. પદસોધનમૂલચક્કવારો
(ક) અનુલોમં
૪. (ક) ચક્ખુ
(ખ) ધાતૂ
(ક) ચક્ખુ ચક્ખુધાતુ?
(ખ) ધાતૂ ધમ્મધાતુ?
(યથા આયતનયમકે ચક્કં બન્ધિતં એવમિધ ચક્કં બન્ધિતબ્બં.)
(ખ) પચ્ચનીકં
૫. (ક) ન ચક્ખુ ન ચક્ખુધાતુ?
(ખ) ન ધાતૂ ન સોતધાતુ?
(ક) ન ચક્ખુ ન ચક્ખુધાતુ?
(ખ) ન ધાતૂ ન ઘાનધાતુ?…પે॰…
(ક) ન ચક્ખુ ન ચક્ખુધાતુ?
(ખ) ન ધાતૂ ન ધમ્મધાતુ?…પે॰…
(ક) ન ધમ્મો ન ધમ્મધાતુ?
(ખ) ન ધાતૂ ન ચક્ખુધાતુ?…પે॰…
(ક) ન ધમ્મો ન ધમ્મધાતુ?
(ખ) ન ધાતૂ ન મનોવિઞ્ઞાણધાતુ? (ચક્કં બન્ધિતબ્બં).
૩. સુદ્ધધાતુવારો
(ક) અનુલોમં
૬. (ક) ચક્ખુ
(ખ) ધાતૂ ચક્ખુ?
(ક) સોતં ધાતુ?
(ખ) ધાતૂ સોતં?
ઘાનં ધાતુ?…પે॰… જિવ્હા ધાતુ?… કાયો ધાતુ?… રૂપં ધાતુ?… સદ્દો ધાતુ?… ગન્ધો ધાતુ?… રસો ધાતુ?… ફોટ્ઠબ્બો ધાતુ?…
(ક) ચક્ખુવિઞ્ઞાણં ધાતુ?
(ખ) ધાતૂ ચક્ખુવિઞ્ઞાણં?
(ક) સોતવિઞ્ઞાણં ધાતુ?
(ખ) ધાતૂ સોતવિઞ્ઞાણં?
… ઘાનવિઞ્ઞાણં?…પે॰… જિવ્હાવિઞ્ઞાણં?… કાયવિઞ્ઞાણં?
(ક) મનો ધાતુ?
(ખ) ધાતૂ મનો?
(ક) મનોવિઞ્ઞાણં ધાતુ?
(ખ) ધાતૂ મનોવિઞ્ઞાણં?
(ક) ધમ્મો ધાતુ?
(ખ) ધાતૂ ધમ્મો?
(ખ) પચ્ચનીકં
૭. (ક) ન
(ખ) ન ધાતૂ ન ચક્ખુ?
(ક) ન સોતં ન ધાતુ?
(ખ) ન ધાતૂ ન સોતં?
… ન ઘાનં?… ન જિવ્હા?… ન કાયો?… ન રૂપં? … ન સદ્દો?… ન ગન્ધો?… ન રસો?… ન ફોટ્ઠબ્બો?
(ક) ન ચક્ખુવિઞ્ઞાણં ન ધાતુ?
(ખ) ન ધાતૂ ન ચક્ખુવિઞ્ઞાણં?
… ન સોતવિઞ્ઞાણં?…પે॰… ન ઘાનવિઞ્ઞાણં?… ન જિવ્હાવિઞ્ઞાણં?
(ક) ન કાયવિઞ્ઞાણં ન ધાતુ?
(ખ) ન ધાતૂ ન કાયવિઞ્ઞાણં?
(ક) ન મનો ન ધાતુ?
(ખ) ન
(ક) ન મનોવિઞ્ઞાણં ન ધાતુ?
(ખ) ન ધાતૂ ન મનોવિઞ્ઞાણં?
(ક) ન ધમ્મો ન ધાતુ?
(ખ) ન ધાતૂ ન ધમ્મો?
૪. સુદ્ધધાતુમૂલચક્કવારો
(ક) અનુલોમં
૮. (ક) ચક્ખુ ધાતુ?
(ખ) ધાતૂ સોતં?…પે॰…
(ક) ચક્ખુ ધાતુ?
(ખ) ધાતૂ ધમ્મો?…પે॰…
(ક) ધમ્મો
(ખ) ધાતૂ ચક્ખુ?…પે॰…
(ક) ધમ્મો ધાતુ?
(ખ) ધાતૂ મનોવિઞ્ઞાણં? (ચક્કં બન્ધિતબ્બં).
(ખ) પચ્ચનીકં
૯. (ક) ન
(ખ) ન ધાતૂ ન સોતં?
(ક) ન ચક્ખુ ન ધાતુ?
(ખ) ન ધાતૂ ન ઘાનં?…પે॰….
(ક) ન ચક્ખુ ન ધાતુ?
(ખ) ન ધાતૂ ન ધમ્મો?…પે॰…
(ક) ન ધમ્મો ન ધાતુ?
(ખ) ન ધાતૂ ન ચક્ખુ?…પે॰…
(ક) ન ધમ્મો ન ધાતુ?
(ખ) ન ધાતૂ ન મનોવિઞ્ઞાણં? (ચક્કં બન્ધિતબ્બં).
પણ્ણત્તિઉદ્દેસવારો.
(ખ) નિદ્દેસો
૧. પદસોધનવારો
(ક) અનુલોમં
૧૦. (ક) ચક્ખુ
દિબ્બચક્ખુ પઞ્ઞાચક્ખુ ચક્ખુ, ન ચક્ખુધાતુ. ચક્ખુધાતુ ચક્ખુ ચેવ ચક્ખુધાતુ ચ.
(ખ) ચક્ખુધાતુ ચક્ખૂતિ? આમન્તા.
(ક) સોતં સોતધાતૂતિ?
દિબ્બસોતં તણ્હાસોતં સોતં, ન સોતધાતુ. સોતધાતુ સોતઞ્ચેવ સોતધાતુ ચ.
(ખ) સોતધાતુ સોતન્તિ? આમન્તા.
(ક) ઘાનં ઘાનધાતૂતિ? આમન્તા.
(ખ) ઘાનધાતુ ઘાનન્તિ? આમન્તા. (જિવ્હાપિ ઘાનધાતુસદિસા).
(ક) કાયો કાયધાતૂતિ?
કાયધાતું ઠપેત્વા અવસેસો કાયો
(ખ) કાયધાતુ કાયોતિ? આમન્તા.
(ક) રૂપં રૂપધાતૂતિ?
રૂપધાતું ઠપેત્વા અવસેસં રૂપં, ન રૂપધાતુ. રૂપધાતુ રૂપઞ્ચેવ રૂપધાતુ ચ.
(ખ) રૂપધાતુ રૂપન્તિ? આમન્તા. (સદ્દો ઘાનસદિસો).
(ક) ગન્ધો
સીલગન્ધો સમાધિગન્ધો પઞ્ઞાગન્ધો ગન્ધો, ન ગન્ધધાતુ. ગન્ધધાતુ ગન્ધો ચેવ ગન્ધધાતુ ચ.
(ખ) ગન્ધધાતુ ગન્ધોતિ? આમન્તા.
(ક) રસો રસધાતૂતિ?
અત્થરસો ધમ્મરસો વિમુત્તિરસો રસો, ન રસધાતુ. રસધાતુ રસો ચેવ રસધાતુ ચ.
(ખ) રસધાતુ રસોતિ? આમન્તા. (ફોટ્ઠબ્બો ઘાનસદિસો).
(ક) ચક્ખુવિઞ્ઞાણં ચક્ખુવિઞ્ઞાણધાતૂતિ? આમન્તા.
(ખ) ચક્ખુવિઞ્ઞાણધાતુ ચક્ખુવિઞ્ઞાણન્તિ? આમન્તા.
સોતવિઞ્ઞાણં…પે॰… ઘાનવિઞ્ઞાણં… જિવ્હાવિઞ્ઞાણં… કાયવિઞ્ઞાણં….
(ક) મનો મનોધાતૂતિ?
મનોધાતું ઠપેત્વા અવસેસો મનો, ન મનોધાતુ. મનોધાતુ મનો ચેવ મનોધાતુ ચ.
(ખ) મનોધાતુ મનોતિ? આમન્તા.
(ક) મનોવિઞ્ઞાણં મનોવિઞ્ઞાણધાતૂતિ? આમન્તા.
(ખ) મનોવિઞ્ઞાણધાતુ મનોવિઞ્ઞાણન્તિ? આમન્તા.
(ક) ધમ્મો ધમ્મધાતૂતિ?
ધમ્મધાતું ઠપેત્વા અવસેસો ધમ્મો, ન ધમ્મધાતુ. ધમ્મધાતુ ધમ્મો ચેવ ધમ્મધાતુ ચ.
(ખ) ધમ્મધાતુ ધમ્મોતિ? આમન્તા.
(ખ) પચ્ચનીકં
૧૧. (ક) ન
(ખ) ન ચક્ખુધાતુ ન ચક્ખૂતિ?
દિબ્બચક્ખુ પઞ્ઞાચક્ખુ ન ચક્ખુધાતુ, ચક્ખુ. ચક્ખુઞ્ચ ચક્ખુધાતુઞ્ચ ઠપેત્વા અવસેસં ન ચેવ ચક્ખુ ન ચ ચક્ખુધાતુ.
(ક) ન સોતં ન
(ખ) ન સોતધાતુ ન સોતન્તિ?
દિબ્બસોતં તણ્હાસોતં ન સોતધાતુ, સોતં. સોતઞ્ચ સોતધાતુઞ્ચ ઠપેત્વા અવસેસં ન ચેવ સોતં ન ચ સોતધાતુ.
(ક) ન
(ખ) ન ઘાનધાતુ ન ઘાનન્તિ? આમન્તા.
ન જિવ્હા… (સંખિત્તં
(ક) ન કાયો ન કાયધાતૂતિ? આમન્તા.
(ખ) ન કાયધાતુ ન કાયોતિ?
કાયધાતું ઠપેત્વા અવસેસો ન કાયધાતુ, કાયો. કાયઞ્ચ કાયધાતુઞ્ચ ઠપેત્વા અવસેસો
(ક) ન રૂપં ન રૂપધાતૂતિ? આમન્તા.
(ખ) ન રૂપધાતુ ન રૂપન્તિ?
રૂપધાતું ઠપેત્વા અવસેસં ન રૂપધાતુ, રૂપં. રૂપઞ્ચ રૂપધાતુઞ્ચ ઠપેત્વા અવસેસં ન ચેવ રૂપં ન ચ રૂપધાતુ.
ન સદ્દો…પે॰… ન ગન્ધો ન ગન્ધધાતૂતિ? આમન્તા.
ન ગન્ધધાતુ ન ગન્ધોતિ?
સીલગન્ધો સમાધિગન્ધો પઞ્ઞાગન્ધો ન ગન્ધધાતુ, ગન્ધો. ગન્ધઞ્ચ ગન્ધધાતુઞ્ચ ઠપેત્વા અવસેસો ન ચેવ ગન્ધો ન ચ ગન્ધધાતુ.
(ક) ન
(ખ) ન રસધાતુ ન રસોતિ?
અત્થરસો ધમ્મરસો વિમુત્તિરસો ન રસધાતુ, રસો. રસઞ્ચ રસધાતુઞ્ચ ઠપેત્વા અવસેસો ન ચેવ રસો ન ચ રસધાતુ.
ન ફોટ્ઠબ્બો…પે॰… ન ચક્ખુવિઞ્ઞાણં ન ચક્ખુવિઞ્ઞાણધાતૂતિ? આમન્તા.
ન ચક્ખુવિઞ્ઞાણધાતુ ન ચક્ખુવિઞ્ઞાણન્તિ? આમન્તા.
ન સોતવિઞ્ઞાણં…પે॰… ન ઘાનવિઞ્ઞાણં… ન જિવ્હાવિઞ્ઞાણં… ન કાયવિઞ્ઞાણં….
(ક) ન મનો ન મનોધાતૂતિ? આમન્તા.
(ખ) ન મનોધાતુ ન મનોતિ?
મનોધાતું ઠપેત્વા
(ક) ન મનોવિઞ્ઞાણં ન મનોવિઞ્ઞાણધાતૂતિ? આમન્તા.
(ખ) ન મનોવિઞ્ઞાણધાતુ ન મનોવિઞ્ઞાણન્તિ? આમન્તા.
(ક) ન ધમ્મો ન ધમ્મધાતૂતિ? આમન્તા.
(ખ) ન ધમ્મધાતુ ન ધમ્મોતિ?
ધમ્મધાતું ઠપેત્વા અવસેસો ન ધમ્મધાતુ, ધમ્મો. ધમ્મઞ્ચ ધમ્મધાતુઞ્ચ ઠપેત્વા અવસેસો ન ચેવ ધમ્મો ન ચ ધમ્મધાતુ.
૨. પદસોધનમૂલચક્કવારો
(ક) અનુલોમં
૧૨. (ક) ચક્ખુ
દિબ્બચક્ખુ પઞ્ઞાચક્ખુ ચક્ખુ, ન ચક્ખુધાતુ. ચક્ખુધાતુ ચક્ખુ ચેવ ચક્ખુધાતુ ચ.
(ખ) ધાતૂ
સોતધાતુ ધાતુ ચેવ સોતધાતુ ચ. અવસેસા ધાતૂ
(ક) ચક્ખુ ચક્ખુધાતૂતિ?
દિબ્બચક્ખુ પઞ્ઞાચક્ખુ ચક્ખુ, ન ચક્ખુધાતુ. ચક્ખુધાતુ ચક્ખુ ચેવ ચક્ખુધાતુ ચ. ધાતૂ ઘાનધાતુ…પે॰… ધાતૂ ધમ્મધાતૂતિ?
ધમ્મધાતુ ધાતુ ચેવ ધમ્મધાતુ ચ. અવસેસા ધાતૂ ન ધમ્મધાતુ.
(યથા આયતનયમકે પણ્ણત્તિ એવં ધાતુયમકેપિ પણ્ણત્તિ. ચક્કં બન્ધિતબ્બં).
(ખ) પચ્ચનીકં
૧૩. (ક) ન ચક્ખુ ન ચક્ખુધાતૂતિ? આમન્તા.
(ખ) ન ધાતૂ ન સોતધાતૂતિ? આમન્તા.
ન ચક્ખુ ન ચક્ખુધાતૂતિ? આમન્તા.
ન ધાતૂ ન ઘાનધાતુ…પે॰… ન ધાતૂ ન ધમ્મધાતૂતિ? આમન્તા.
(ચક્કં બન્ધિતબ્બં, સબ્બે આમન્તા ઉભતોપિ સેસેપિ).
૩. સુદ્ધધાતુવારો
(ક) અનુલોમં
૧૪. (ક) ચક્ખુ
(ખ) ધાતૂ ચક્ખુધાતૂતિ?
ચક્ખુધાતુ ધાતુ ચેવ ચક્ખુધાતુ ચ. અવસેસા ધાતૂ ન ચક્ખુધાતુ.
સોતં ધાતૂતિ? આમન્તા.
ઘાનં…પે॰… જિવ્હા… કાયો… રૂપં… સદ્દો… ગન્ધો… રસો… ફોટ્ઠબ્બો….
(ક) ચક્ખુવિઞ્ઞાણં ધાતૂતિ? આમન્તા.
(ખ) ધાતૂ ચક્ખુવિઞ્ઞાણધાતૂતિ?
ચક્ખુવિઞ્ઞાણધાતુ ધાતુ ચેવ ચક્ખુવિઞ્ઞાણધાતુ ચ. અવસેસા ધાતૂ
(ક) મનો ધાતૂતિ? આમન્તા.
(ખ) ધાતૂ મનોધાતૂતિ?
મનોધાતુ ધાતુ ચેવ મનોધાતુ ચ. અવસેસા ધાતૂ ન મનોધાતુ.
(ક) મનોવિઞ્ઞાણં ધાતૂતિ? આમન્તા.
(ખ) ધાતૂ મનોવિઞ્ઞાણધાતૂતિ?
મનોવિઞ્ઞાણધાતુ ધાતુ ચેવ મનોવિઞ્ઞાણધાતુ ચ. અવસેસા ધાતૂ ન મનોવિઞ્ઞાણધાતુ.
(ક) ધમ્મો ધાતૂતિ? આમન્તા.
(ખ) ધાતૂ ધમ્મધાતૂતિ?
ધમ્મધાતુ ધાતુ ચેવ ધમ્મધાતુ ચ. અવસેસા ધાતૂ ન ધમ્મધાતુ.
(ખ) પચ્ચનીકં
૧૫. (ક) ન ચક્ખુ ન ધાતૂતિ?
ચક્ખું ઠપેત્વા અવસેસા ધાતૂ ન ચક્ખુ, ધાતુ. ચક્ખુઞ્ચ ધાતુઞ્ચ ઠપેત્વા અવસેસા ન ચેવ ચક્ખુ ન ચ ધાતૂ.
(ખ) ન ધાતૂ ન ચક્ખૂતિ? આમન્તા.
ન સોતં ન ધાતૂતિ?
સોતં ઠપેત્વા…પે॰… ઘાનં ઠપેત્વા…પે॰… જિવ્હ ઠપેત્વા…પે॰….
(ક) ન કાયો ન ધાતૂતિ? આમન્તા.
(ખ) ન ધાતૂ ન કાયધાતૂતિ? આમન્તા.
ન રૂપં ન ધાતૂતિ?
રૂપં ઠપેત્વા…પે॰… સદ્દં… ગન્ધં… રસં… ફોટ્ઠબ્બં… ચક્ખુવિઞ્ઞાણં…પે॰…
(ક) ન
(ખ) ન ધાતૂ ન ધમ્મધાતૂતિ? આમન્તા.
૪. સુદ્ધધાતુમૂલચક્કવારો
(ક) અનુલોમં
૧૬. (ક) ચક્ખુ ધાતૂતિ? આમન્તા.
(ખ) ધાતૂ સોતધાતૂતિ?
સોતધાતુ ધાતુ ચેવ સોતધાતુ ચ. અવસેસા ધાતૂ ન સોતધાતુ.
ચક્ખુ ધાતૂતિ? આમન્તા.
ધાતૂ ઘાનધાતુ…પે॰… ધાતૂ ધમ્મધાતૂતિ?
ધમ્મધાતુ ધાતુ ચેવ ધમ્મધાતુ ચ. અવસેસા ધાતૂ ન ધમ્મધાતુ. (ચક્કં બન્ધિતબ્બં).
(ખ) પચ્ચનીકં
૧૭. (ક) ન
ચક્ખું ઠપેત્વા અવસેસા ધાતૂ ન ચક્ખુધાતુ. ચક્ખુઞ્ચ ધાતુઞ્ચ ઠપેત્વા અવસેસા ન ચેવ ચક્ખુ ન ચ ધાતુ.
(ખ) ન ધાતૂ ન સોતધાતૂતિ? આમન્તા.
ન ચક્ખુ ન ધાતૂતિ?
ચક્ખું ઠપેત્વા અવસેસા ધાતૂ ન ચક્ખુ, ધાતુ. ચક્ખુ ચ ધાતુઞ્ચ ઠપેત્વા અવસેસા ન ચેવ ચક્ખુ ન ચ ધાતુ. ન ધાતૂ ન ઘાનધાતુ…પે॰… ન ધાતૂ ન ધમ્મધાતૂતિ? આમન્તા.
(ક) ન ધમ્મો ન ધાતૂતિ? આમન્તા.
(ખ) ન ધાતૂ ન ચક્ખુધાતૂતિ? આમન્તા.
ન ધમ્મો ન ધાતૂતિ? આમન્તા.
ન
(યથા આયતનયમકસ્સ પણ્ણત્તિ એવં ધાતુયમકસ્સ પણ્ણત્તિ વિત્થારેતબ્બા)
પણ્ણત્તિનિદ્દેસવારો.
૨. પવત્તિવારો ૧. ઉપ્પાદવારો
(૧) પચ્ચુપ્પન્નવારો
(ક) અનુલોમપુગ્ગલો
૧૮. (ક) યસ્સ
સચક્ખુકાનં અસોતકાનં ઉપપજ્જન્તાનં તેસં ચક્ખુધાતુ ઉપ્પજ્જતિ, નો ચ તેસં સોતધાતુ ઉપ્પજ્જતિ. સચક્ખુકાનં સસોતકાનં ઉપપજ્જન્તાનં તેસં ચક્ખુધાતુ ચ ઉપ્પજ્જતિ સોતધાતુ ચ ઉપ્પજ્જતિ.
(ખ) યસ્સ વા પન સોતધાતુ ઉપ્પજ્જતિ તસ્સ ચક્ખુધાતુ ઉપ્પજ્જતીતિ?
સસોતકાનં અચક્ખુકાનં ઉપપજ્જન્તાનં તેસં સોતધાતુ ઉપ્પજ્જતિ, નો ચ તેસં ચક્ખુધાતુ ઉપ્પજ્જતિ. સસોતકાનં સચક્ખુકાનં ઉપપજ્જન્તાનં તેસં સોતધાતુ ચ ઉપ્પજ્જતિ ચક્ખુધાતુ ચ ઉપ્પજ્જતિ.
(ક) યસ્સ
સચક્ખુકાનં અઘાનકાનં ઉપપજ્જન્તાનં તેસં ચક્ખુધાતુ ઉપ્પજ્જતિ, નો ચ તેસં ઘાનધાતુ
(ખ) યસ્સ વા પન ઘાનધાતુ ઉપ્પજ્જતિ તસ્સ ચક્ખુધાતુ ઉપ્પજ્જતીતિ?
સઘાનકાનં અચક્ખુકાનં ઉપપજ્જન્તાનં તેસં ઘાનધાતુ ઉપ્પજ્જતિ, નો ચ તેસં ચક્ખુધાતુ ઉપ્પજ્જતિ. સઘાનકાનં સચક્ખુકાનં ઉપપજ્જન્તાનં તેસં ઘાનધાતુ ચ ઉપ્પજ્જતિ ચક્ખુધાતુ ચ ઉપ્પજ્જતિ.
(ક) યસ્સ ચક્ખુધાતુ ઉપ્પજ્જતિ તસ્સ રૂપધાતુ ઉપ્પજ્જતીતિ? આમન્તા.
(ખ) યસ્સ વા પન રૂપધાતુ ઉપ્પજ્જતિ તસ્સ ચક્ખુધાતુ ઉપ્પજ્જતીતિ?
સરૂપકાનં અચક્ખુકાનં ઉપપજ્જન્તાનં તેસં રૂપધાતુ ઉપ્પજ્જતિ
(ક) યસ્સ ચક્ખુધાતુ ઉપ્પજ્જતિ તસ્સ મનોવિઞ્ઞાણધાતુ ઉપ્પજ્જતીતિ? આમન્તા.
(ખ) યસ્સ વા પન મનોવિઞ્ઞાણધાતુ ઉપ્પજ્જતિ તસ્સ ચક્ખુધાતુ ઉપ્પજ્જતીતિ?
સચિત્તકાનં અચક્ખુકાનં ઉપપજ્જન્તાનં તેસં મનોવિઞ્ઞાણધાતુ ઉપ્પજ્જતિ, નો ચ તેસં ચક્ખુધાતુ ઉપ્પજ્જતિ. સચક્ખુકાનં ઉપપજ્જન્તાનં તેસં મનોવિઞ્ઞાણધાતુ ચ ઉપ્પજ્જતિ ચક્ખુધાતુ ચ ઉપ્પજ્જતિ.
(ક) યસ્સ ચક્ખુધાતુ ઉપ્પજ્જતિ તસ્સ ધમ્મધાતુ ઉપ્પજ્જતીતિ? આમન્તા.
(ખ) યસ્સ વા પન ધમ્મધાતુ ઉપ્પજ્જતિ તસ્સ ચક્ખુધાતુ ઉપ્પજ્જતીતિ?
અચક્ખુકાનં ઉપપજ્જન્તાનં તેસં ધમ્મધાતુ ઉપ્પજ્જતિ, નો ચ તેસં
(યથા આયતનયમકં વિભત્તં એવં ધાતુયમકમ્પિ વિભજિતબ્બં, સદિસં કાતબ્બં).
૩. પરિઞ્ઞાવારો
૧૯. યો ચક્ખુધાતું પરિજાનાતિ સો સોતધાતું પરિજાનાતીતિ? આમન્તા.…પે॰… (ધાતુયમકં પરિપુણ્ણં પેય્યાલેન).
ધાતુયમકં નિટ્ઠિતં.
નમો તસ્સ ભગવતો અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ