૨. દેવપુત્તસંયુત્તં
૧. પઠમવગ્ગો
૧. પઠમકસ્સપસુત્તં
૮૨. એવં
‘‘સુભાસિતસ્સ સિક્ખેથ, સમણૂપાસનસ્સ ચ;
એકાસનસ્સ ચ રહો, ચિત્તવૂપસમસ્સ ચા’’તિ.
ઇદમવોચ કસ્સપો દેવપુત્તો; સમનુઞ્ઞો સત્થા અહોસિ. અથ ખો કસ્સપો દેવપુત્તો ‘‘સમનુઞ્ઞો મે સત્થા’’તિ ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા તત્થેવન્તરધાયીતિ.
૨. દુતિયકસ્સપસુત્તં
૮૩. સાવત્થિનિદાનં. એકમન્તં ઠિતો ખો કસ્સપો દેવપુત્તો ભગવતો સન્તિકે ઇમં ગાથં અભાસિ –
‘‘ભિક્ખુ
આકઙ્ખે ચે હદયસ્સાનુપત્તિં;
લોકસ્સ ઞત્વા ઉદયબ્બયઞ્ચ,
સુચેતસો અનિસ્સિતો તદાનિસંસો’’તિ.
૩. માઘસુત્તં
૮૪. સાવત્થિનિદાનં
‘‘કિંસુ છેત્વા સુખં સેતિ, કિંસુ છેત્વા ન સોચતિ;
કિસ્સસ્સુ એકધમ્મસ્સ, વધં રોચેસિ ગોતમા’’તિ.
‘‘કોધં છેત્વા સુખં સેતિ, કોધં છેત્વા ન સોચતિ;
કોધસ્સ વિસમૂલસ્સ, મધુરગ્ગસ્સ વત્રભૂ;
વધં અરિયા પસંસન્તિ, તઞ્હિ છેત્વા ન સોચતી’’તિ.
૪. માગધસુત્તં
૮૫. સાવત્થિનિદાનં. એકમન્તં ઠિતો ખો માગધો દેવપુત્તો ભગવન્તં ગાથાય અજ્ઝભાસિ –
‘‘કતિ
ભવન્તં પુટ્ઠુમાગમ્મ, કથં જાનેમુ તં મય’’ન્તિ.
‘‘ચત્તારો
દિવા તપતિ આદિચ્ચો, રત્તિમાભાતિ ચન્દિમા.
‘‘અથ અગ્ગિ દિવારત્તિં, તત્થ તત્થ પકાસતિ;
સમ્બુદ્ધો તપતં સેટ્ઠો, એસા આભા અનુત્તરા’’તિ.
૫. દામલિસુત્તં
૮૬. સાવત્થિનિદાનં. અથ ખો દામલિ દેવપુત્તો અભિક્કન્તાય રત્તિયા અભિક્કન્તવણ્ણો કેવલકપ્પં જેતવનં ઓભાસેત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ. એકમન્તં ઠિતો ખો દામલિ દેવપુત્તો ભગવતો સન્તિકે ઇમં ગાથં અભાસિ –
‘‘કરણીયમેતં બ્રાહ્મણેન, પધાનં અકિલાસુના;
કામાનં વિપ્પહાનેન, ન તેનાસીસતે ભવ’’ન્તિ.
‘‘નત્થિ કિચ્ચં બ્રાહ્મણસ્સ (દામલીતિ ભગવા),
કતકિચ્ચો હિ બ્રાહ્મણો.
‘‘યાવ
આયૂહતિ
ગાધઞ્ચ લદ્ધાન થલે ઠિતો યો,
નાયૂહતી
‘‘એસૂપમા દામલિ બ્રાહ્મણસ્સ,
ખીણાસવસ્સ નિપકસ્સ ઝાયિનો;
પપ્પુય્ય જાતિમરણસ્સ અન્તં,
નાયૂહતી પારગતો હિ સો’’તિ
૬. કામદસુત્તં
૮૭. સાવત્થિનિદાનં
‘‘દુક્કરં વાપિ કરોન્તિ (કામદાતિ ભગવા),
સેખા સીલસમાહિતા;
ઠિતત્તા અનગારિયુપેતસ્સ,
તુટ્ઠિ હોતિ સુખાવહા’’તિ.
‘‘દુલ્લભા ભગવા યદિદં તુટ્ઠી’’તિ.
‘‘દુલ્લભં વાપિ લભન્તિ (કામદાતિ ભગવા),
ચિત્તવૂપસમે રતા;
યેસં દિવા ચ રત્તો ચ,
ભાવનાય રતો મનો’’તિ.
‘‘દુસ્સમાદહં ભગવા યદિદં ચિત્ત’’ન્તિ.
‘‘દુસ્સમાદહં વાપિ સમાદહન્તિ (કામદાતિ ભગવા),
ઇન્દ્રિયૂપસમે રતા;
તે છેત્વા મચ્ચુનો જાલં,
અરિયા ગચ્છન્તિ કામદા’’તિ.
‘‘દુગ્ગમો
‘‘દુગ્ગમે વિસમે વાપિ, અરિયા ગચ્છન્તિ કામદ;
અનરિયા વિસમે મગ્ગે, પપતન્તિ અવંસિરા;
અરિયાનં સમો મગ્ગો, અરિયા હિ વિસમે સમા’’તિ.
૭. પઞ્ચાલચણ્ડસુત્તં
૮૮. સાવત્થિનિદાનં
‘‘સમ્બાધે વત ઓકાસં, અવિન્દિ ભૂરિમેધસો;
યો ઝાનમબુજ્ઝિ
‘‘સમ્બાધે વાપિ વિન્દન્તિ (પઞ્ચાલચણ્ડાતિ ભગવા),
ધમ્મં નિબ્બાનપત્તિયા;
યે સતિં પચ્ચલત્થંસુ,
સમ્મા તે સુસમાહિતા’’તિ.
૮. તાયનસુત્તં
૮૯. સાવત્થિનિદાનં. અથ
‘‘છિન્દ સોતં પરક્કમ્મ, કામે પનુદ બ્રાહ્મણ;
નપ્પહાય મુની કામે, નેકત્તમુપપજ્જતિ.
‘‘કયિરા ચે કયિરાથેનં, દળ્હમેનં પરક્કમે;
સિથિલો હિ પરિબ્બાજો, ભિય્યો આકિરતે રજં.
‘‘અકતં
કતઞ્ચ સુકતં સેય્યો, યં કત્વા નાનુતપ્પતિ.
‘‘કુસો
સામઞ્ઞં દુપ્પરામટ્ઠં, નિરયાયૂપકડ્ઢતિ.
‘‘યં કિઞ્ચિ સિથિલં કમ્મં, સંકિલિટ્ઠઞ્ચ યં વતં;
સઙ્કસ્સરં બ્રહ્મચરિયં, ન તં હોતિ મહપ્ફલ’’ન્તિ.
ઇદમવોચ તાયનો દેવપુત્તો; ઇદં વત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા તત્થેવન્તરધાયીતિ.
અથ ખો ભગવા તસ્સા રત્તિયા અચ્ચયેન ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ઇમં, ભિક્ખવે, રત્તિં તાયનો નામ દેવપુત્તો પુરાણતિત્થકરો અભિક્કન્તાય રત્તિયા અભિક્કન્તવણ્ણો કેવલકપ્પં જેતવનં ઓભાસેત્વા યેનાહં તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા મં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ. એકમન્તં ઠિતો ખો, ભિક્ખવે, તાયનો દેવપુત્તો મમ સન્તિકે ઇમા ગાથાયો અભાસિ –
‘‘છિન્દ સોતં પરક્કમ્મ, કામે પનુદ બ્રાહ્મણ;
નપ્પહાય મુની કામે, નેકત્તમુપપજ્જતિ.
‘‘કયિરા ચે કયિરાથેનં, દળ્હમેનં પરક્કમે;
સિથિલો
‘‘અકતં દુક્કટં સેય્યો, પચ્છા તપતિ દુક્કટં;
કતઞ્ચ સુકતં સેય્યો, યં કત્વા નાનુતપ્પતિ.
‘‘કુસો
સામઞ્ઞં દુપ્પરામટ્ઠં, નિરયાયૂપકડ્ઢતિ.
‘‘યં
સઙ્કસ્સરં બ્રહ્મચરિયં, ન તં હોતિ મહપ્ફલ’’ન્તિ.
‘‘ઇદમવોચ, ભિક્ખવે, તાયનો દેવપુત્તો, ઇદં વત્વા મં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા તત્થેવન્તરધાયિ. ઉગ્ગણ્હાથ, ભિક્ખવે, તાયનગાથા; પરિયાપુણાથ, ભિક્ખવે, તાયનગાથા; ધારેથ, ભિક્ખવે, તાયનગાથા. અત્થસંહિતા, ભિક્ખવે, તાયનગાથા આદિબ્રહ્મચરિયિકા’’તિ.
૯. ચન્દિમસુત્તં
૯૦. સાવત્થિનિદાનં
‘‘નમો તે બુદ્ધ વીરત્થુ, વિપ્પમુત્તોસિ સબ્બધિ;
સમ્બાધપટિપન્નોસ્મિ, તસ્સ મે સરણં ભવા’’તિ.
અથ ખો ભગવા ચન્દિમં દેવપુત્તં આરબ્ભ રાહું અસુરિન્દં ગાથાય અજ્ઝભાસિ –
‘‘તથાગતં અરહન્તં, ચન્દિમા સરણં ગતો;
રાહુ ચન્દં પમુઞ્ચસ્સુ, બુદ્ધા લોકાનુકમ્પકા’’તિ.
અથ ખો રાહુ અસુરિન્દો ચન્દિમં દેવપુત્તં મુઞ્ચિત્વા તરમાનરૂપો યેન વેપચિત્તિ અસુરિન્દો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા સંવિગ્ગો
‘‘કિં નુ સન્તરમાનોવ, રાહુ ચન્દં પમુઞ્ચસિ;
સંવિગ્ગરૂપો આગમ્મ, કિં નુ ભીતોવ તિટ્ઠસી’’તિ.
‘‘સત્તધા
બુદ્ધગાથાભિગીતોમ્હિ, નો ચે મુઞ્ચેય્ય ચન્દિમ’’ન્તિ.
૧૦. સૂરિયસુત્તં
૯૧. સાવત્થિનિદાનં. તેન
‘‘નમો તે બુદ્ધ વીરત્થુ, વિપ્પમુત્તોસિ સબ્બધિ;
સમ્બાધપટિપન્નોસ્મિ, તસ્સ મે સરણં ભવા’’તિ.
અથ ખો ભગવા સૂરિયં દેવપુત્તં આરબ્ભ રાહું અસુરિન્દં ગાથાહિ અજ્ઝભાસિ –
‘‘તથાગતં
રાહુ સૂરિયં
‘‘યો અન્ધકારે તમસિ પભઙ્કરો,
વેરોચનો મણ્ડલી ઉગ્ગતેજો;
મા
પજં મમં રાહુ પમુઞ્ચ સૂરિય’’ન્તિ.
અથ ખો રાહુ અસુરિન્દો સૂરિયં દેવપુત્તં મુઞ્ચિત્વા તરમાનરૂપો યેન વેપચિત્તિ અસુરિન્દો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા સંવિગ્ગો લોમહટ્ઠજાતો એકમન્તં અટ્ઠાસિ. એકમન્તં ઠિતં ખો રાહું અસુરિન્દં વેપચિત્તિ અસુરિન્દો ગાથાય અજ્ઝભાસિ –
‘‘કિં નુ સન્તરમાનોવ, રાહુ સૂરિયં પમુઞ્ચસિ;
સંવિગ્ગરૂપો આગમ્મ, કિં નુ ભીતોવ તિટ્ઠસી’’તિ.
‘‘સત્તધા
બુદ્ધગાથાભિગીતોમ્હિ, નો ચે મુઞ્ચેય્ય સૂરિય’’ન્તિ.
પઠમો વગ્ગો.
તસ્સુદ્દાનં –
દ્વે કસ્સપા ચ માઘો ચ, માગધો દામલિ કામદો;
પઞ્ચાલચણ્ડો તાયનો, ચન્દિમસૂરિયેન તે દસાતિ.
૨. અનાથપિણ્ડિકવગ્ગો
૧. ચન્દિમસસુત્તં
૯૨. સાવત્થિનિદાનં
‘‘તે હિ સોત્થિં ગમિસ્સન્તિ, કચ્છે વામકસે મગા;
ઝાનાનિ ઉપસમ્પજ્જ, એકોદિ નિપકા સતા’’તિ.
‘‘તે હિ પારં ગમિસ્સન્તિ, છેત્વા જાલંવ અમ્બુજો;
ઝાનાનિ ઉપસમ્પજ્જ, અપ્પમત્તા રણઞ્જહા’’તિ.
૨. વેણ્ડુસુત્તં
૯૩. એકમન્તં
‘‘સુખિતાવ તે
યુઞ્જં
‘‘યે
અનુસિક્ખન્તિ ઝાયિનો;
કાલે તે અપ્પમજ્જન્તા,
ન મચ્ચુવસગા સિયુ’’ન્તિ.
૩. દીઘલટ્ઠિસુત્તં
૯૪. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા રાજગહે વિહરતિ વેળુવને કલન્દકનિવાપે. અથ ખો દીઘલટ્ઠિ દેવપુત્તો અભિક્કન્તાય રત્તિયા અભિક્કન્તવણ્ણો કેવલકપ્પં વેળુવનં ઓભાસેત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં અટ્ઠાસિ. એકમન્તં ઠિતો ખો દીઘલટ્ઠિ દેવપુત્તો ભગવતો સન્તિકે ઇમં ગાથં અભાસિ –
‘‘ભિક્ખુ સિયા ઝાયી વિમુત્તચિત્તો,
આકઙ્ખે ચે હદયસ્સાનુપત્તિં;
લોકસ્સ ઞત્વા ઉદયબ્બયઞ્ચ,
સુચેતસો અનિસ્સિતો તદાનિસંસો’’તિ.
૪. નન્દનસુત્તં
૯૫. એકમન્તં
‘‘પુચ્છામિ તં ગોતમ ભૂરિપઞ્ઞ,
અનાવટં ભગવતો ઞાણદસ્સનં;
કથંવિધં
કથંવિધં પઞ્ઞવન્તં વદન્તિ;
કથંવિધો દુક્ખમતિચ્ચ ઇરિયતિ,
કથંવિધં દેવતા પૂજયન્તી’’તિ.
‘‘યો સીલવા પઞ્ઞવા ભાવિતત્તો,
સમાહિતો ઝાનરતો સતીમા;
સબ્બસ્સ સોકા વિગતા પહીના,
ખીણાસવો અન્તિમદેહધારી.
‘‘તથાવિધં સીલવન્તં વદન્તિ,
તથાવિધં પઞ્ઞવન્તં વદન્તિ;
તથાવિધો દુક્ખમતિચ્ચ ઇરિયતિ,
તથાવિધં દેવતા પૂજયન્તી’’તિ.
૫. ચન્દનસુત્તં
૯૬. એકમન્તં ઠિતો ખો ચન્દનો દેવપુત્તો ભગવન્તં ગાથાય અજ્ઝભાસિ –
‘‘કથંસુ
અપ્પતિટ્ઠે અનાલમ્બે, કો ગમ્ભીરે ન સીદતી’’તિ.
‘‘સબ્બદા સીલસમ્પન્નો, પઞ્ઞવા સુસમાહિતો;
આરદ્ધવીરિયો પહિતત્તો, ઓઘં તરતિ દુત્તરં.
‘‘વિરતો
નન્દીરાગપરિક્ખીણો, સો ગમ્ભીરે ન સીદતી’’તિ.
૬. વાસુદત્તસુત્તં
૯૭. એકમન્તં
‘‘સત્તિયા વિય ઓમટ્ઠો, ડય્હમાનોવ
કામરાગપ્પહાનાય, સતો ભિક્ખુ પરિબ્બજે’’તિ.
‘‘સત્તિયા વિય ઓમટ્ઠો, ડય્હમાનોવ મત્થકે;
સક્કાયદિટ્ઠિપ્પહાનાય, સતો ભિક્ખુ પરિબ્બજે’’તિ.
૭. સુબ્રહ્મસુત્તં
૯૮. એકમન્તં ઠિતો ખો સુબ્રહ્મા દેવપુત્તો ભગવન્તં ગાથાય અજ્ઝભાસિ –
‘‘નિચ્ચં ઉત્રસ્તમિદં ચિત્તં, નિચ્ચં ઉબ્બિગ્ગમિદં
અનુપ્પન્નેસુ
સચે અત્થિ અનુત્રસ્તં, તં મે અક્ખાહિ પુચ્છિતો’’તિ.
‘‘નાઞ્ઞત્ર બોજ્ઝા તપસા
નાઞ્ઞત્ર સબ્બનિસ્સગ્ગા, સોત્થિં પસ્સામિ પાણિન’’ન્તિ.
‘‘ઇદમવોચ…પે॰… તત્થેવન્તરધાયી’’તિ.
૮. કકુધસુત્તં
૯૯. એવં
‘‘કચ્ચિ
કચ્ચિ તં એકમાસીનં, અરતી નાભિકીરતી’’તિ.
‘‘અનઘો વે અહં યક્ખ, અથો નન્દી ન વિજ્જતિ;
અથો મં એકમાસીનં, અરતી નાભિકીરતી’’તિ.
‘‘કથં ત્વં અનઘો ભિક્ખુ, કથં નન્દી ન વિજ્જતિ;
કથં તં એકમાસીનં, અરતી નાભિકીરતી’’તિ.
‘‘અઘજાતસ્સ વે નન્દી, નન્દીજાતસ્સ વે અઘં;
અનન્દી અનઘો ભિક્ખુ, એવં જાનાહિ આવુસો’’તિ.
‘‘ચિરસ્સં વત પસ્સામિ, બ્રાહ્મણં પરિનિબ્બુતં;
અનન્દિં અનઘં ભિક્ખું, તિણ્ણં લોકે વિસત્તિક’’ન્તિ.
૯. ઉત્તરસુત્તં
૧૦૦. રાજગહનિદાનં
‘‘ઉપનીયતિ
જરૂપનીતસ્સ ન સન્તિ તાણા;
એતં
પુઞ્ઞાનિ કયિરાથ સુખાવહાની’’તિ.
‘‘ઉપનીયતિ જીવિતમપ્પમાયુ,
જરૂપનીતસ્સ ન સન્તિ તાણા;
એતં ભયં મરણે પેક્ખમાનો,
લોકામિસં પજહે સન્તિપેક્ખો’’તિ.
૧૦. અનાથપિણ્ડિકસુત્તં
૧૦૧. એકમન્તં ઠિતો ખો અનાથપિણ્ડિકો દેવપુત્તો ભગવતો સન્તિકે ઇમા ગાથાયો અભાસિ –
‘‘ઇદઞ્હિ તં જેતવનં, ઇસિસઙ્ઘનિસેવિતં;
આવુત્થં ધમ્મરાજેન, પીતિસઞ્જનનં મમ.
‘‘કમ્મં
એતેન મચ્ચા સુજ્ઝન્તિ, ન ગોત્તેન ધનેન વા.
‘‘તસ્મા હિ પણ્ડિતો પોસો, સમ્પસ્સં અત્થમત્તનો;
યોનિસો
‘‘સારિપુત્તોવ પઞ્ઞાય, સીલેન ઉપસમેન ચ;
યોપિ પારઙ્ગતો ભિક્ખુ, એતાવપરમો સિયા’’તિ.
ઇદમવોચ અનાથપિણ્ડિકો દેવપુત્તો. ઇદં વત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા તત્થેવન્તરધાયીતિ.
અથ
‘‘ઇદઞ્હિ તં જેતવનં, ઇસિસઙ્ઘનિસેવિતં;
આવુત્થં ધમ્મરાજેન, પીતિસઞ્જનનં મમ.
‘‘કમ્મં વિજ્જા ચ ધમ્મો ચ, સીલં જીવિતમુત્તમં;
એતેન મચ્ચા સુજ્ઝન્તિ, ન ગોત્તેન ધનેન વા.
‘‘તસ્મા હિ પણ્ડિતો પોસો, સમ્પસ્સં અત્થમત્તનો;
યોનિસો વિચિને ધમ્મં, એવં તત્થ વિસુજ્ઝતિ.
‘‘સારિપુત્તોવ પઞ્ઞાય, સીલેન ઉપસમેન ચ;
યોપિ પારઙ્ગતો ભિક્ખુ, એતાવપરમો સિયા’’તિ.
‘‘ઇદમવોચ, ભિક્ખવે, સો દેવપુત્તો. ઇદં વત્વા મં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા તત્થેવન્તરધાયી’’તિ.
એવં
અનાથપિણ્ડિકવગ્ગો દુતિયો.
તસ્સુદ્દાનં –
ચન્દિમસો
ચન્દનો વાસુદત્તો ચ, સુબ્રહ્મા કકુધેન ચ;
ઉત્તરો નવમો વુત્તો, દસમો અનાથપિણ્ડિકોતિ.
૩. નાનાતિત્થિયવગ્ગો
૧. સિવસુત્તં
૧૦૨. એવં
‘‘સબ્ભિરેવ સમાસેથ, સબ્ભિ કુબ્બેથ સન્થવં;
સતં સદ્ધમ્મમઞ્ઞાય, સેય્યો હોતિ ન પાપિયો.
‘‘સબ્ભિરેવ સમાસેથ, સબ્ભિ કુબ્બેથ સન્થવં;
સતં સદ્ધમ્મમઞ્ઞાય, પઞ્ઞા લબ્ભતિ નાઞ્ઞતો.
‘‘સબ્ભિરેવ સમાસેથ, સબ્ભિ કુબ્બેથ સન્થવં;
સતં સદ્ધમ્મમઞ્ઞાય, સોકમજ્ઝે ન સોચતિ.
‘‘સબ્ભિરેવ સમાસેથ, સબ્ભિ કુબ્બેથ સન્થવં;
સતં
‘‘સબ્ભિરેવ
સતં
‘‘સબ્ભિરેવ સમાસેથ, સબ્ભિ કુબ્બેથ સન્થવં;
સતં સદ્ધમ્મમઞ્ઞાય, સત્તા તિટ્ઠન્તિ સાતત’’ન્તિ.
અથ ખો ભગવા સિવં દેવપુત્તં ગાથાય પચ્ચભાસિ –
‘‘સબ્ભિરેવ સમાસેથ, સબ્ભિ કુબ્બેથ સન્થવં;
સતં સદ્ધમ્મમઞ્ઞાય, સબ્બદુક્ખા પમુચ્ચતી’’તિ.
૨. ખેમસુત્તં
૧૦૩. એકમન્તં ઠિતો ખો ખેમો દેવપુત્તો ભગવતો સન્તિકે ઇમા ગાથાયો અભાસિ –
‘‘ચરન્તિ બાલા દુમ્મેધા, અમિત્તેનેવ અત્તના;
કરોન્તા પાપકં કમ્મં, યં હોતિ કટુકપ્ફલં.
‘‘ન તં કમ્મં કતં સાધુ, યં કત્વા અનુતપ્પતિ;
યસ્સ અસ્સુમુખો રોદં, વિપાકં પટિસેવતિ.
‘‘તઞ્ચ કમ્મં કતં સાધુ, યં કત્વા નાનુતપ્પતિ;
યસ્સ પતીતો સુમનો, વિપાકં પટિસેવતિ.
‘‘પટિકચ્ચેવ
ન સાકટિકચિન્તાય, મન્તા ધીરો પરક્કમે.
‘‘યથા સાકટિકો મટ્ઠં
વિસમં મગ્ગમારુય્હ, અક્ખચ્છિન્નોવ ઝાયતિ.
‘‘એવં
મન્દો મચ્ચુમુખં પત્તો, અક્ખચ્છિન્નોવ ઝાયતી’’તિ.
૩. સેરીસુત્તં
૧૦૪. એકમન્તં ઠિતો ખો સેરી દેવપુત્તો ભગવન્તં ગાથાય અજ્ઝભાસિ –
‘‘અન્નમેવાભિનન્દન્તિ
અથ કો નામ સો યક્ખો, યં અન્નં નાભિનન્દતી’’તિ.
‘‘યે નં દદન્તિ સદ્ધાય, વિપ્પસન્નેન ચેતસા;
તમેવ અન્નં ભજતિ, અસ્મિં લોકે પરમ્હિ ચ.
‘‘તસ્મા વિનેય્ય મચ્છેરં, દજ્જા દાનં મલાભિભૂ;
પુઞ્ઞાનિ પરલોકસ્મિં, પતિટ્ઠા હોન્તિ પાણિન’’ન્તિ.
‘‘અચ્છરિયં
‘‘યે નં દદન્તિ સદ્ધાય, વિપ્પસન્નેન ચેતસા;
તમેવ અન્નં ભજતિ, અસ્મિં લોકે પરમ્હિ ચ.
‘‘તસ્મા વિનેય્ય મચ્છેરં, દજ્જા દાનં મલાભિભૂ;
પુઞ્ઞાનિ પરલોકસ્મિં, પતિટ્ઠા હોન્તિ પાણિન’’ન્તિ.
‘‘ભૂતપુબ્બાહં, ભન્તે, સિરી
‘‘અથ ખો મં, ભન્તે, ખત્તિયા અનુયન્તા ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચું – ‘દેવસ્સ ખો દાનં દીયતિ; ઇત્થાગારસ્સ દાનં દીયતિ; અમ્હાકં દાનં ન દીયતિ. સાધુ મયમ્પિ દેવં નિસ્સાય દાનાનિ દદેય્યામ, પુઞ્ઞાનિ કરેય્યામા’તિ
‘‘અથ ખો મં, ભન્તે, બલકાયો ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ – ‘દેવસ્સ ખો દાનં દીયતિ; ઇત્થાગારસ્સ દાનં દીયતિ; ખત્તિયાનં અનુયન્તાનં દાનં દીયતિ; અમ્હાકં દાનં ન દીયતિ. સાધુ મયમ્પિ દેવં નિસ્સાય દાનાનિ દદેય્યામ, પુઞ્ઞાનિ કરેય્યામા’તિ. તસ્સ
‘‘અથ ખો મં, ભન્તે, બ્રાહ્મણગહપતિકા ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચું – ‘દેવસ્સ ખો દાનં દીયતિ; ઇત્થાગારસ્સ દાનં દીયતિ; ખત્તિયાનં અનુયન્તાનં દાનં દીયતિ; બલકાયસ્સ દાનં દીયતિ; અમ્હાકં દાનં ન દીયતિ. સાધુ મયમ્પિ દેવં નિસ્સાય દાનાનિ દદેય્યામ, પુઞ્ઞાનિ કરેય્યામા’તિ. તસ્સ મય્હં, ભન્તે, એતદહોસિ – ‘અહં ખોસ્મિ દાયકો દાનપતિ દાનસ્સ વણ્ણવાદી. દાનં દસ્સામાતિ વદન્તે કિન્તિ વદેય્ય’ન્તિ? સો ખ્વાહં, ભન્તે, ચતુત્થં દ્વારં બ્રાહ્મણગહપતિકાનં અદાસિં. તત્થ બ્રાહ્મણગહપતિકાનં દાનં દીયિત્થ, મમ દાનં પટિક્કમિ.
‘‘અથ ખો મં, ભન્તે, પુરિસા ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચું – ‘ન ખો દાનિ દેવસ્સ કોચિ દાનં દીયતી’તિ. એવં વુત્તાહં, ભન્તે, તે પુરિસે એતદવોચં – ‘તેન હિ, ભણે, યો બાહિરેસુ જનપદેસુ આયો સઞ્જાયતિ તતો ઉપડ્ઢં અન્તેપુરે પવેસેથ, ઉપડ્ઢં તત્થેવ દાનં દેથ સમણ-બ્રાહ્મણ-કપણદ્ધિક-વનિબ્બક-યાચકાન’ન્તિ
‘‘યે
તમેવ અન્નં ભજતિ, અસ્મિં લોકે પરમ્હિ ચ.
‘‘તસ્મા વિનેય્ય મચ્છેરં, દજ્જા દાનં મલાભિભૂ;
પુઞ્ઞાનિ પરલોકસ્મિં, પતિટ્ઠા હોન્તિ પાણિન’’ન્તિ.
૪. ઘટીકારસુત્તં
૧૦૫. એકમન્તં
‘‘અવિહં ઉપપન્નાસે, વિમુત્તા સત્ત ભિક્ખવો;
રાગદોસપરિક્ખીણા, તિણ્ણા લોકે વિસત્તિક’’ન્તિ.
‘‘કે ચ તે અતરું પઙ્કં, મચ્ચુધેય્યં સુદુત્તરં;
કે હિત્વા માનુસં દેહં, દિબ્બયોગં ઉપચ્ચગુ’’ન્તિ.
‘‘ઉપકો પલગણ્ડો
ભદ્દિયો ખણ્ડદેવો ચ, બાહુરગ્ગિ ચ સઙ્ગિયો
તે હિત્વા માનુસં દેહં, દિબ્બયોગં ઉપચ્ચગુ’’ન્તિ.
‘‘કુસલી ભાસસી તેસં, મારપાસપ્પહાયિનં;
કસ્સ તે ધમ્મમઞ્ઞાય, અચ્છિદું ભવબન્ધન’’ન્તિ.
‘‘ન
યસ્સ તે ધમ્મમઞ્ઞાય, અચ્છિદું ભવબન્ધનં.
‘‘યત્થ નામઞ્ચ રૂપઞ્ચ, અસેસં ઉપરુજ્ઝતિ;
તં તે ધમ્મં ઇધઞ્ઞાય, અચ્છિદું ભવબન્ધન’’ન્તિ.
‘‘ગમ્ભીરં
કસ્સ ત્વં ધમ્મમઞ્ઞાય, વાચં ભાસસિ ઈદિસ’’ન્તિ.
‘‘કુમ્ભકારો પુરે આસિં, વેકળિઙ્ગે ઘટીકરો;
માતાપેત્તિભરો આસિં, કસ્સપસ્સ ઉપાસકો.
‘‘વિરતો મેથુના ધમ્મા, બ્રહ્મચારી નિરામિસો;
અહુવા તે સગામેય્યો, અહુવા તે પુરે સખા.
‘‘સોહમેતે પજાનામિ, વિમુત્તે સત્ત ભિક્ખવો;
રાગદોસપરિક્ખીણે, તિણ્ણે લોકે વિસત્તિક’’ન્તિ.
‘‘એવમેતં તદા આસિ, યથા ભાસસિ ભગ્ગવ;
કુમ્ભકારો પુરે આસિ, વેકળિઙ્ગે ઘટીકરો.
‘‘માતાપેત્તિભરો
વિરતો મેથુના ધમ્મા, બ્રહ્મચારી નિરામિસો;
અહુવા મે સગામેય્યો, અહુવા મે પુરે સખા’’તિ.
‘‘એવમેતં પુરાણાનં, સહાયાનં અહુ સઙ્ગમો;
ઉભિન્નં ભાવિતત્તાનં, સરીરન્તિમધારિન’’ન્તિ.
૫. જન્તુસુત્તં
૧૦૬. એવં
અથ ખો
‘‘સુખજીવિનો પુરે આસું, ભિક્ખૂ ગોતમસાવકા;
અનિચ્છા પિણ્ડમેસના
લોકે અનિચ્ચતં ઞત્વા, દુક્ખસ્સન્તં અકંસુ તે.
‘‘દુપ્પોસં કત્વા અત્તાનં, ગામે ગામણિકા વિય;
ભુત્વા ભુત્વા નિપજ્જન્તિ, પરાગારેસુ મુચ્છિતા.
‘‘સઙ્ઘસ્સ અઞ્જલિં કત્વા, ઇધેકચ્ચે વદામહં
અપવિદ્ધા અનાથા તે, યથા પેતા તથેવ તે
‘‘યે ખો પમત્તા વિહરન્તિ, તે મે સન્ધાય ભાસિતં;
યે અપ્પમત્તા વિહરન્તિ, નમો તેસં કરોમહ’’ન્તિ.
૬. રોહિતસ્સસુત્તં
૧૦૭. સાવત્થિનિદાનં. એકમન્તં ઠિતો ખો રોહિતસ્સો દેવપુત્તો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘યત્થ નુ ખો, ભન્તે, ન જાયતિ ન જીયતિ ન મીયતિ
‘‘અચ્છરિયં, ભન્તે, અબ્ભુતં, ભન્તે! યાવસુભાસિતમિદં, ભન્તે, ભગવતા – ‘યત્થ ખો, આવુસો, ન જાયતિ ન જીયતિ ન મીયતિ ન ચવતિ ન ઉપપજ્જતિ, નાહં તં ગમનેન લોકસ્સ અન્તં ઞાતેય્યં દટ્ઠેય્યં પત્તેય્યન્તિ વદામી’તિ.
‘‘ભૂતપુબ્બાહં, ભન્તે, રોહિતસ્સો નામ ઇસિ અહોસિં ભોજપુત્તો ઇદ્ધિમા વેહાસઙ્ગમો. તસ્સ મય્હં, ભન્તે, એવરૂપો
‘‘અચ્છરિયં, ભન્તે, અબ્ભુતં, ભન્તે! યાવસુભાસિતમિદં, ભન્તે, ભગવતા – ‘યત્થ ખો, આવુસો, ન જાયતિ ન જીયતિ ન મીયતિ ન ચવતિ ન ઉપપજ્જતિ, નાહં તં ગમનેન લોકસ્સ અન્તં ઞાતેય્યં દટ્ઠેય્યં પત્તેય્યન્તિ વદામી’’’તિ.
‘‘ન ખો
‘‘ગમનેન ન પત્તબ્બો, લોકસ્સન્તો કુદાચનં;
ન ચ અપ્પત્વા લોકન્તં, દુક્ખા અત્થિ પમોચનં.
‘‘તસ્મા
લોકન્તગૂ વુસિતબ્રહ્મચરિયો;
લોકસ્સ અન્તં સમિતાવિ ઞત્વા,
નાસીસતિ લોકમિમં પરઞ્ચા’’તિ.
૭. નન્દસુત્તં
૧૦૮. એકમન્તં ઠિતો ખો નન્દો દેવપુત્તો ભગવતો સન્તિકે ઇમં ગાથં અભાસિ –
‘‘અચ્ચેન્તિ કાલા તરયન્તિ રત્તિયો,
વયોગુણા અનુપુબ્બં જહન્તિ;
એતં
પુઞ્ઞાનિ કયિરાથ સુખાવહાની’’તિ.
‘‘અચ્ચેન્તિ કાલા તરયન્તિ રત્તિયો,
વયોગુણા અનુપુબ્બં જહન્તિ;
એતં ભયં મરણે પેક્ખમાનો,
લોકામિસં પજહે સન્તિપેક્ખો’’તિ.
૮. નન્દિવિસાલસુત્તં
૧૦૯. એકમન્તં ઠિતો ખો નન્દિવિસાલો દેવપુત્તો ભગવન્તં ગાથાય અજ્ઝભાસિ –
‘‘ચતુચક્કં નવદ્વારં, પુણ્ણં લોભેન સંયુતં;
પઙ્કજાતં મહાવીર, કથં યાત્રા ભવિસ્સતી’’તિ.
‘‘છેત્વા નદ્ધિં વરત્તઞ્ચ, ઇચ્છાલોભઞ્ચ પાપકં;
સમૂલં તણ્હમબ્બુય્હ, એવં યાત્રા ભવિસ્સતી’’તિ.
૯. સુસિમસુત્તં
૧૧૦. સાવત્થિનિદાનં
‘‘કસ્સ
‘‘એવમેતં
અથ ખો સુસિમો
‘‘એવમેતં
‘‘અહમ્પિ હિ, ભન્તે, યઞ્ઞદેવ દેવપુત્તપરિસં ઉપસઙ્કમિં, એતદેવ બહુલં સદ્દં સુણામિ – ‘પણ્ડિતો આયસ્મા સારિપુત્તો; મહાપઞ્ઞો આયસ્મા, પુથુપઞ્ઞો આયસ્મા, હાસપઞ્ઞો આયસ્મા, જવનપઞ્ઞો આયસ્મા, તિક્ખપઞ્ઞો આયસ્મા, નિબ્બેધિકપઞ્ઞો આયસ્મા, અપ્પિચ્છો આયસ્મા, સન્તુટ્ઠો આયસ્મા, પવિવિત્તો આયસ્મા, અસંસટ્ઠો આયસ્મા, આરદ્ધવીરિયો આયસ્મા, વત્તા આયસ્મા, વચનક્ખમો આયસ્મા, ચોદકો આયસ્મા, પાપગરહી આયસ્મા સારિપુત્તો’તિ
અથ ખો સુસિમસ્સ દેવપુત્તસ્સ દેવપુત્તપરિસા આયસ્મતો સારિપુત્તસ્સ વણ્ણે ભઞ્ઞમાને અત્તમના પમુદિતા પીતિસોમનસ્સજાતા ઉચ્ચાવચા વણ્ણનિભા ઉપદંસેતિ.
‘‘સેય્યથાપિ નામ મણિ વેળુરિયો સુભો જાતિમા અટ્ઠંસો સુપરિકમ્મકતો પણ્ડુકમ્બલે નિક્ખિત્તો ભાસતે ચ તપતે ચ વિરોચતિ ચ; એવમેવં સુસિમસ્સ દેવપુત્તસ્સ દેવપુત્તપરિસા
‘‘સેય્યથાપિ નામ નિક્ખં જમ્બોનદં દક્ખકમ્મારપુત્તઉક્કામુખસુકુસલસમ્પહટ્ઠં પણ્ડુકમ્બલે
‘‘સેય્યથાપિ
‘‘સેય્યથાપિ નામ સરદસમયે વિદ્ધે વિગતવલાહકે દેવે આદિચ્ચો નભં અબ્ભુસ્સક્કમાનો
અથ ખો સુસિમો દેવપુત્તો આયસ્મન્તં સારિપુત્તં આરબ્ભ ભગવતો સન્તિકે ઇમં ગાથં અભાસિ –
‘‘પણ્ડિતોતિ સમઞ્ઞાતો, સારિપુત્તો અકોધનો;
અપ્પિચ્છો સોરતો દન્તો, સત્થુવણ્ણાભતો ઇસી’’તિ.
અથ ખો ભગવા આયસ્મન્તં સારિપુત્તં આરબ્ભ સુસિમં દેવપુત્તં ગાથાય પચ્ચભાસિ –
‘‘પણ્ડિતોતિ સમઞ્ઞાતો, સારિપુત્તો અકોધનો;
અપ્પિચ્છો સોરતો દન્તો, કાલં કઙ્ખતિ સુદન્તો’’
૧૦. નાનાતિત્થિયસાવકસુત્તં
૧૧૧. એવં મે સુતં – એકં સમયં ભગવા રાજગહે વિહરતિ વેળુવને કલન્દકનિવાપે. અથ ખો સમ્બહુલા નાનાતિત્થિયસાવકા દેવપુત્તા
‘‘ઇધ છિન્દિતમારિતે, હતજાનીસુ કસ્સપો;
ન પાપં સમનુપસ્સતિ, પુઞ્ઞં વા પન અત્તનો;
સ વે વિસ્સાસમાચિક્ખિ, સત્થા અરહતિ માનન’’ન્તિ.
અથ ખો સહલિ દેવપુત્તો મક્ખલિં ગોસાલં આરબ્ભ ભગવતો સન્તિકે ઇમં ગાથં અભાસિ –
‘‘તપોજિગુચ્છાય સુસંવુતત્તો,
વાચં પહાય કલહં જનેન;
સમોસવજ્જા વિરતો સચ્ચવાદી,
ન હિ નૂન તાદિસં કરોતિ
અથ ખો નીકો દેવપુત્તો નિગણ્ઠં નાટપુત્તં
‘‘જેગુચ્છી
દિટ્ઠં સુતઞ્ચ આચિક્ખં, ન હિ નૂન કિબ્બિસી સિયા’’તિ.
અથ ખો આકોટકો દેવપુત્તો નાનાતિત્થિયે આરબ્ભ ભગવતો સન્તિકે ઇમં ગાથં અભાસિ –
‘‘પકુધકો કાતિયાનો નિગણ્ઠો,
યે ચાપિમે મક્ખલિપૂરણાસે;
ગણસ્સ
ન હિ નૂન તે સપ્પુરિસેહિ દૂરે’’તિ.
અથ ખો વેગબ્ભરિ દેવપુત્તો આકોટકં દેવપુત્તં ગાથાય પચ્ચભાસિ –
‘‘સહાચરિતેન
ન કોત્થુકો સીહસમો કદાચિ;
નગ્ગો મુસાવાદી ગણસ્સ સત્થા,
સઙ્કસ્સરાચારો ન સતં સરિક્ખો’’તિ.
અથ
‘‘તપોજિગુચ્છાય આયુત્તા, પાલયં પવિવેકિયં;
રૂપે ચ યે નિવિટ્ઠાસે, દેવલોકાભિનન્દિનો;
તે વે સમ્માનુસાસન્તિ, પરલોકાય માતિયા’’તિ.
અથ
‘‘યે કેચિ રૂપા ઇધ વા હુરં વા,
યે ચન્તલિક્ખસ્મિં પભાસવણ્ણા;
સબ્બેવ તે તે નમુચિપ્પસત્થા,
આમિસંવ મચ્છાનં વધાય ખિત્તા’’તિ.
અથ ખો માણવગામિયો દેવપુત્તો ભગવન્તં આરબ્ભ ભગવતો સન્તિકે ઇમા ગાથાયો અભાસિ –
‘‘વિપુલો
સેતો હિમવતં સેટ્ઠો, આદિચ્ચો અઘગામિનં.
‘‘સમુદ્દો ઉદધિનં સેટ્ઠો, નક્ખત્તાનઞ્ચ ચન્દિમા
સદેવકસ્સ લોકસ્સ, બુદ્ધો અગ્ગો પવુચ્ચતી’’તિ.
નાનાતિત્થિયવગ્ગો તતિયો.
તસ્સુદ્દાનં –
સિવો ખેમો ચ સેરી ચ, ઘટી જન્તુ ચ રોહિતો;
નન્દો નન્દિવિસાલો ચ, સુસિમો નાનાતિત્થિયેન તે દસાતિ.
દેવપુત્તસંયુત્તં સમત્તં.