(૧૮) ૩. સઞ્ચેતનિયવગ્ગો
૧. ચેતનાસુત્તં
૧૭૧. કથા॰ ૫૩૯ ‘‘કાયે વા, ભિક્ખવે, સતિ કાયસઞ્ચેતનાહેતુ ઉપ્પજ્જતિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં. વાચાય વા, ભિક્ખવે, સતિ વચીસઞ્ચેતનાહેતુ ઉપ્પજ્જતિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં. મને વા, ભિક્ખવે, સતિ મનોસઞ્ચેતનાહેતુ ઉપ્પજ્જતિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં અવિજ્જાપચ્ચયાવ.
‘‘સામં વા તં, ભિક્ખવે, કાયસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ, યંપચ્ચયાસ્સ તં ઉપ્પજ્જતિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં. પરે વાસ્સ પરે વા તસ્સ (ક॰) તં, ભિક્ખવે, કાયસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોન્તિ, યંપચ્ચયાસ્સ તં ઉપ્પજ્જતિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં. સમ્પજાનો વા તં, ભિક્ખવે, કાયસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ, યંપચ્ચયાસ્સ તં ઉપ્પજ્જતિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં. અસમ્પજાનો વા તં, ભિક્ખવે, કાયસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ, યંપચ્ચયાસ્સ તં ઉપ્પજ્જતિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં.
‘‘સામં વા તં, ભિક્ખવે, વચીસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ, યંપચ્ચયાસ્સ તં ઉપ્પજ્જતિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં; પરે વાસ્સ તં, ભિક્ખવે , વચીસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોન્તિ; યંપચ્ચયાસ્સ તં ઉપ્પજ્જતિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં; સમ્પજાનો વા તં, ભિક્ખવે, વચીસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ, યંપચ્ચયાસ્સ તં ઉપ્પજ્જતિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં; અસમ્પજાનો વા તં, ભિક્ખવે, વચીસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ, યંપચ્ચયાસ્સ તં ઉપ્પજ્જતિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં.
‘‘સામં વા તં, ભિક્ખવે, મનોસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ, યંપચ્ચયાસ્સ તં ઉપ્પજ્જતિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં; પરે વાસ્સ તં, ભિક્ખવે, મનોસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોન્તિ, યંપચ્ચયાસ્સ તં ઉપ્પજ્જતિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં; સમ્પજાનો વા તં, ભિક્ખવે, મનોસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ, યંપચ્ચયાસ્સ તં ઉપ્પજ્જતિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં; અસમ્પજાનો વા તં, ભિક્ખવે, મનોસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ, યંપચ્ચયાસ્સ તં ઉપ્પજ્જતિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં.
‘‘ઇમેસુ , ભિક્ખવે, ધમ્મેસુ અવિજ્જા અનુપતિતા, અવિજ્જાયત્વેવ અસેસવિરાગનિરોધા સો કાયો ન હોતિ યંપચ્ચયાસ્સ તં ઉપ્પજ્જતિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં, સા વાચા ન હોતિ યંપચ્ચયાસ્સ તં ઉપ્પજ્જતિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં, સો મનો ન હોતિ યંપચ્ચયાસ્સ તં ઉપ્પજ્જતિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખં, ખેત્તં તં વત્થું તં (સબ્બત્થ) ન હોતિ…પે॰… વત્થું તં ન હોતિ…પે॰… આયતનં તં ન હોતિ…પે॰… અધિકરણં તં ન હોતિ યંપચ્ચયાસ્સ તં ઉપ્પજ્જતિ અજ્ઝત્તં સુખદુક્ખ’’ન્તિ.
‘‘ચત્તારોમે, ભિક્ખવે, અત્તભાવપટિલાભા. કતમે ચત્તારો? અત્થિ, ભિક્ખવે, અત્તભાવપટિલાભો, યસ્મિં અત્તભાવપટિલાભે અત્તસઞ્ચેતના કમતિ, નો પરસઞ્ચેતના. અત્થિ, ભિક્ખવે, અત્તભાવપટિલાભો, યસ્મિં અત્તભાવપટિલાભે પરસઞ્ચેતના કમતિ, નો અત્તસઞ્ચેતના. અત્થિ, ભિક્ખવે, અત્તભાવપટિલાભો, યસ્મિં અત્તભાવપટિલાભે અત્તસઞ્ચેતના ચ કમતિ પરસઞ્ચેતના ચ. અત્થિ, ભિક્ખવે, અત્તભાવપટિલાભો, યસ્મિં અત્તભાવપટિલાભે નેવત્તસઞ્ચેતના કમતિ, નો પરસઞ્ચેતના. ઇમે ખો, ભિક્ખવે, ચત્તારો અત્તભાવપટિલાભા’’તિ.
એવં વુત્તે આયસ્મા સારિપુત્તો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘ઇમસ્સ ખો અહં, ભન્તે, ભગવતા સંખિત્તેન ભાસિતસ્સ એવં વિત્થારેન અત્થં આજાનામિ – ‘તત્ર, ભન્તે, યાયં અત્તભાવપટિલાભો યસ્મિં અત્તભાવપટિલાભે અત્તસઞ્ચેતના કમતિ નો પરસઞ્ચેતના, અત્તસઞ્ચેતનાહેતુ તેસં સત્તાનં તમ્હા કાયા ચુતિ હોતિ. તત્ર, ભન્તે, યાયં અત્તભાવપટિલાભો યસ્મિં અત્તભાવપટિલાભે પરસઞ્ચેતના કમતિ નો અત્તસઞ્ચેતના, પરસઞ્ચેતનાહેતુ તેસં સત્તાનં તમ્હા કાયા ચુતિ હોતિ. તત્ર, ભન્તે, યાયં અત્તભાવપટિલાભો યસ્મિં અત્તભાવપટિલાભે અત્તસઞ્ચેતના ચ કમતિ પરસઞ્ચેતના ચ, અત્તસઞ્ચેતના ચ પરસઞ્ચેતના ચ હેતુ તેસં સત્તાનં તમ્હા કાયા ચુતિ હોતિ. તત્ર, ભન્તે, યાયં અત્તભાવપટિલાભો યસ્મિં અત્તભાવપટિલાભે નેવ અત્તસઞ્ચેતના કમતિ નો પરસઞ્ચેતના, કતમે તેન દેવા દટ્ઠબ્બા’’’તિ? ‘‘નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનૂપગા, સારિપુત્ત, દેવા તેન દટ્ઠબ્બા’’તિ.
‘‘કો નુ ખો, ભન્તે, હેતુ કો પચ્ચયો, યેન મિધેકચ્ચે સત્તા તમ્હા કાયા ચુતા આગામિનો હોન્તિ આગન્તારો ઇત્થત્તં? કો પન, ભન્તે, હેતુ કો પચ્ચયો, યેન મિધેકચ્ચે સત્તા તમ્હા કાયા ચુતા અનાગામિનો હોન્તિ અનાગન્તારો ઇત્થત્ત’’ન્તિ? ‘‘ઇધ, સારિપુત્ત, એકચ્ચસ્સ પુગ્ગલસ્સ ઓરમ્ભાગિયાનિ સંયોજનાનિ અપ્પહીનાનિ હોન્તિ, સો દિટ્ઠેવ ધમ્મે નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. સો તદસ્સાદેતિ, તં નિકામેતિ, તેન ચ વિત્તિં આપજ્જતિ; તત્થ ઠિતો તદધિમુત્તો તબ્બહુલવિહારી અપરિહીનો કાલં કુરુમાનો નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનૂપગાનં દેવાનં સહબ્યતં ઉપપજ્જતિ. સો તતો ચુતો આગામી હોતિ આગન્તા ઇત્થત્તં.
‘‘ઇધ પન, સારિપુત્ત, એકચ્ચસ્સ પુગ્ગલસ્સ ઓરમ્ભાગિયાનિ સંયોજનાનિ પહીનાનિ હોન્તિ, સો દિટ્ઠેવ ધમ્મે નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. સો તદસ્સાદેતિ, તં નિકામેતિ, તેન ચ વિત્તિં આપજ્જતિ; તત્થ ઠિતો તદધિમુત્તો તબ્બહુલવિહારી અપરિહીનો કાલં કુરુમાનો નેવસઞ્ઞાનાસઞ્ઞાયતનૂપગાનં દેવાનં સહબ્યતં ઉપપજ્જતિ. સો તતો ચુતો અનાગામી હોતિ અનાગન્તા ઇત્થત્તં.
‘‘અયં ખો, સારિપુત્ત, હેતુ અયં પચ્ચયો, યેન મિધેકચ્ચે સત્તા તમ્હા કાયા ચુતા આગામિનો હોન્તિ આગન્તારો ઇત્થત્તં. અયં પન, સારિપુત્ત, હેતુ અયં પચ્ચયો, યેન મિધેકચ્ચે સત્તા તમ્હા કાયા ચુતા અનાગામિનો હોન્તિ અનાગન્તારો ઇત્થત્ત’’ન્તિ. પઠમં.
૨. વિભત્તિસુત્તં
૧૭૨. તત્ર ખો આયસ્મા સારિપુત્તો ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘આવુસો ભિક્ખવે’’તિ. ‘‘આવુસો’’તિ ખો તે ભિક્ખૂ આયસ્મતો સારિપુત્તસ્સ પચ્ચસ્સોસું. આયસ્મા સારિપુત્તો એતદવોચ –
‘‘અદ્ધમાસૂપસમ્પન્નેન મે, આવુસો, અત્થપટિસમ્ભિદા સચ્છિકતા ઓધિસો બ્યઞ્જનસો. તમહં અનેકપરિયાયેન આચિક્ખામિ દેસેમિ પઞ્ઞાપેમિ પટ્ઠપેમિ વિવરામિ વિભજામિ ઉત્તાનીકરોમિ. યસ્સ ખો પનસ્સ કઙ્ખા વા વિમતિ વા, સો મં પઞ્હેન. અહં વેય્યાકરણેન સમ્મુખીભૂતો નો સત્થા યો નો ધમ્માનં સુકુસલો.
‘‘અદ્ધમાસૂપસમ્પન્નેન મે, આવુસો, ધમ્મપટિસમ્ભિદા સચ્છિકતા ઓધિસો બ્યઞ્જનસો. તમહં અનેકપરિયાયેન આચિક્ખામિ દેસેમિ પઞ્ઞાપેમિ પટ્ઠપેમિ વિવરામિ વિભજામિ ઉત્તાનીકરોમિ. યસ્સ ખો પનસ્સ કઙ્ખા વા વિમતિ વા, સો મં પઞ્હેન. અહં વેય્યાકરણેન સમ્મુખીભૂતો નો સત્થા યો નો ધમ્માનં સુકુસલો.
‘‘અદ્ધમાસૂપસમ્પન્નેન મે, આવુસો, નિરુત્તિપટિસમ્ભિદા સચ્છિકતા ઓધિસો બ્યઞ્જનસો. તમહં અનેકપરિયાયેન આચિક્ખામિ દેસેમિ પઞ્ઞાપેમિ પટ્ઠપેમિ વિવરામિ વિભજામિ ઉત્તાનીકરોમિ. યસ્સ ખો પનસ્સ કઙ્ખા વા વિમતિ વા, સો મં પઞ્હેન. અહં વેય્યાકરણેન સમ્મુખીભૂતો નો સત્થા યો નો ધમ્માનં સુકુસલો.
‘‘અદ્ધમાસૂપસમ્પન્નેન મે, આવુસો, પટિભાનપટિસમ્ભિદા સચ્છિકતા ઓધિસો બ્યઞ્જનસો. તમહં અનેકપરિયાયેન આચિક્ખામિ દેસેમિ પઞ્ઞાપેમિ પટ્ઠપેમિ વિવરામિ વિભજામિ ઉત્તાનીકરોમિ. યસ્સ ખો પનસ્સ કઙ્ખા વા વિમતિ વા, સો મં પઞ્હેન. અહં વેય્યાકરણેન સમ્મુખીભૂતો નો સત્થા યો નો ધમ્માનં સુકુસલો’’તિ. દુતિયં.
૩. મહાકોટ્ઠિકસુત્તં
૧૭૩. અથ ખો આયસ્મા મહાકોટ્ઠિકો યેનાયસ્મા સારિપુત્તો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મતા સારિપુત્તેન સદ્ધિં સમ્મોદિ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો આયસ્મા મહાકોટ્ઠિકો આયસ્મન્તં સારિપુત્તં એતદવોચ –
‘‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા અત્થઞ્ઞં કિઞ્ચી’’તિ?
‘‘મા હેવં, આવુસો’’.
‘‘છન્નં , આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા નત્થઞ્ઞં કિઞ્ચી’’તિ?
‘‘મા હેવં, આવુસો’’.
‘‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા અત્થિ ચ નત્થિ ચ અઞ્ઞં કિઞ્ચી’’તિ?
‘‘મા હેવં, આવુસો’’.
‘‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા નેવત્થિ નો નત્થઞ્ઞં કિઞ્ચી’’તિ?
‘‘મા હેવં, આવુસો’’.
‘‘‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા અત્થઞ્ઞં કિઞ્ચી’તિ, ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો ‘મા હેવં, આવુસો’તિ વદેસિ. ‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા નત્થઞ્ઞં કિઞ્ચી’તિ, ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો – ‘મા હેવં, આવુસો’તિ વદેસિ. ‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા અત્થિ ચ નત્થિ ચ અઞ્ઞં કિઞ્ચી’તિ, ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો – ‘મા હેવં, આવુસો’તિ વદેસિ. ‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા નેવત્થિ નો નત્થઞ્ઞં કિઞ્ચી’તિ, ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો – ‘મા હેવં, આવુસો’તિ વદેસિ. યથા કથં પન, આવુસો, ઇમસ્સ ભાસિતસ્સ અત્થો દટ્ઠબ્બો’’તિ?
‘‘‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા અત્થઞ્ઞં કિઞ્ચી’તિ, ઇતિ વદં અપ્પપઞ્ચં પપઞ્ચેતિ. ‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા નત્થઞ્ઞં કિઞ્ચી’તિ, ઇતિ વદં અપ્પપઞ્ચં પપઞ્ચેતિ. ‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા અત્થિ ચ નત્થિ ચ અઞ્ઞં કિઞ્ચી’તિ, ઇતિ વદં અપ્પપઞ્ચં પપઞ્ચેતિ. ‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા નેવત્થિ નો નત્થઞ્ઞં કિઞ્ચી’તિ, ઇતિ વદં અપ્પપઞ્ચં પપઞ્ચેતિ. યાવતા, આવુસો, છન્નં ફસ્સાયતનાનં ગતિ તાવતા પપઞ્ચસ્સ ગતિ; યાવતા પપઞ્ચસ્સ ગતિ તાવતા છન્નં ફસ્સાયતનાનં ગતિ. છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા પપઞ્ચનિરોધો પપઞ્ચવૂપસમો’’તિ. તતિયં.
૪. આનન્દસુત્તં
૧૭૪. અથ ખો આયસ્મા આનન્દો યેનાયસ્મા મહાકોટ્ઠિકો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મતા મહાકોટ્ઠિકેન સદ્ધિં સમ્મોદિ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો આયસ્મા આનન્દો આયસ્મન્તં મહાકોટ્ઠિકં એતદવોચ –
‘‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા અત્થઞ્ઞં કિઞ્ચી’’તિ?
‘‘મા હેવં, આવુસો’’.
‘‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા નત્થઞ્ઞં કિઞ્ચી’’તિ?
‘‘મા હેવં, આવુસો’’.
‘‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા અત્થિ ચ નત્થિ ચ અઞ્ઞં કિઞ્ચી’’તિ?
‘‘મા હેવં, આવુસો’’.
‘‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા નેવત્થિ નો નત્થઞ્ઞં કિઞ્ચી’’તિ?
‘‘મા હેવં, આવુસો’’.
‘‘‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા અત્થઞ્ઞં કિઞ્ચી’તિ, ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો – ‘મા હેવં, આવુસો’તિ વદેસિ. ‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા નત્થઞ્ઞં કિઞ્ચી’તિ, ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો – ‘મા હેવં, આવુસો’તિ વદેસિ. ‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા અત્થિ ચ નત્થિ ચ અઞ્ઞં કિઞ્ચી’તિ, ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો – ‘મા હેવં, આવુસો’તિ વદેસિ. ‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા નેવત્થિ નો નત્થઞ્ઞં કિઞ્ચી’તિ, ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો – ‘મા હેવં, આવુસો’તિ વદેસિ . યથા કથં પનાવુસો, ઇમસ્સ ભાસિતસ્સ અત્થો દટ્ઠબ્બો’’તિ?
‘‘‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા અત્થઞ્ઞં કિઞ્ચી’તિ, ઇતિ વદં અપ્પપઞ્ચં પપઞ્ચેતિ. ‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા નત્થઞ્ઞં કિઞ્ચી’તિ, ઇતિ વદં અપ્પપઞ્ચં પપઞ્ચેતિ. ‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા અત્થિ ચ નત્થિ ચ અઞ્ઞં કિઞ્ચી’તિ, ઇતિ વદં અપ્પપઞ્ચં પપઞ્ચેતિ. ‘છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા નેવત્થિ નો નત્થઞ્ઞં કિઞ્ચી’તિ, ઇતિ વદં અપ્પપઞ્ચં પપઞ્ચેતિ. યાવતા, આવુસો, છન્નં ફસ્સાયતનાનં ગતિ તાવતા પપઞ્ચસ્સ ગતિ . યાવતા પપઞ્ચસ્સ ગતિ તાવતા છન્નં ફસ્સાયતનાનં ગતિ. છન્નં, આવુસો, ફસ્સાયતનાનં અસેસવિરાગનિરોધા પપઞ્ચનિરોધો પપઞ્ચવૂપસમો’’તિ. ચતુત્થં.
૫. ઉપવાણસુત્તં
૧૭૫. અથ ખો આયસ્મા ઉપવાણો યેનાયસ્મા સારિપુત્તો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મતા સારિપુત્તેન સદ્ધિં સમ્મોદિ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો આયસ્મા ઉપવાણો આયસ્મન્તં સારિપુત્તં એતદવોચ –
‘‘કિં નુ ખો, આવુસો સારિપુત્ત, વિજ્જાયન્તકરો હોતી’’તિ?
‘‘નો હિદં, આવુસો’’.
‘‘કિં પનાવુસો સારિપુત્ત, ચરણેનન્તકરો હોતી’’તિ?
‘‘નો હિદં, આવુસો’’.
‘‘કિં પનાવુસો સારિપુત્ત, વિજ્જાચરણેનન્તકરો હોતી’’તિ?
‘‘નો હિદં, આવુસો’’.
‘‘કિં પનાવુસો સારિપુત્ત, અઞ્ઞત્ર વિજ્જાચરણેનન્તકરો હોતી’’તિ?
‘‘નો હિદં, આવુસો’’.
‘‘‘કિં નુ ખો, આવુસો સારિપુત્ત, વિજ્જાયન્તકરો હોતી’તિ, ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો – ‘નો હિદં, આવુસો’તિ વદેસિ. ‘કિં પનાવુસો સારિપુત્ત, ચરણેનન્તકરો હોતી’તિ, ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો – ‘નો હિદં, આવુસો’તિ વદેસિ. ‘કિં પનાવુસો સારિપુત્ત, વિજ્જાચરણેનન્તકરો હોતી’તિ, ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો – ‘નો હિદં, આવુસો’તિ વદેસિ. ‘કિં પનાવુસો સારિપુત્ત, અઞ્ઞત્ર વિજ્જાચરણેનન્તકરો હોતી’તિ, ઇતિ પુટ્ઠો સમાનો – ‘નો હિદં, આવુસો’તિ વદેસિ. યથા કથં પનાવુસો, અન્તકરો હોતી’’તિ?
‘‘વિજ્જાય ચે, આવુસો, અન્તકરો અભવિસ્સ, સઉપાદાનોવ સમાનો અન્તકરો અભવિસ્સ. ચરણેન ચે, આવુસો, અન્તકરો અભવિસ્સ, સઉપાદાનોવ સમાનો અન્તકરો અભવિસ્સ. વિજ્જાચરણેન ચે, આવુસો, અન્તકરો અભવિસ્સ, સઉપાદાનોવ સમાનો અન્તકરો અભવિસ્સ. અઞ્ઞત્ર વિજ્જાચરણેન ચે, આવુસો, અન્તકરો અભવિસ્સ, પુથુજ્જનો અન્તકરો અભવિસ્સ. પુથુજ્જનો હિ, આવુસો, અઞ્ઞત્ર વિજ્જાચરણેન. ચરણવિપન્નો ખો, આવુસો, યથાભૂતં ન જાનાતિ ન પસ્સતિ. ચરણસમ્પન્નો યથાભૂતં જાનાતિ પસ્સતિ. યથાભૂતં જાનં પસ્સં અન્તકરો હોતી’’તિ. પઞ્ચમં.
૬. આયાચનસુત્તં
૧૭૬. ‘‘સદ્ધો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ એવં સમ્મા આયાચમાનો આયાચેય્ય – ‘તાદિસો હોમિ યાદિસા સારિપુત્તમોગ્ગલ્લાના’તિ અ॰ નિ॰ ૨.૧૩૧ ઇદં સુત્તં આગતં. એસા, ભિક્ખવે , તુલા એતં પમાણં મમ સાવકાનં ભિક્ખૂનં, યદિદં સારિપુત્તમોગ્ગલ્લાના.
‘‘સદ્ધા, ભિક્ખવે, ભિક્ખુની એવં સમ્મા આયાચમાના આયાચેય્ય – ‘તાદિસા હોમિ યાદિસા ખેમા ચ ભિક્ખુની ઉપ્પલવણ્ણા ચા’તિ. એસા, ભિક્ખવે, તુલા એતં પમાણં મમ સાવિકાનં ભિક્ખુનીનં, યદિદં ખેમા ચ ભિક્ખુની ઉપ્પલવણ્ણા ચ.
‘‘સદ્ધો, ભિક્ખવે, ઉપાસકો એવં સમ્મા આયાચમાનો આયાચેય્ય – ‘તાદિસો હોમિ યાદિસો ચિત્તો ચ ગહપતિ હત્થકો ચ આળવકો’તિ. એસા, ભિક્ખવે, તુલા એતં પમાણં મમ સાવકાનં ઉપાસકાનં, યદિદં ચિત્તો ચ ગહપતિ હત્થકો ચ આળવકો.
‘‘સદ્ધા, ભિક્ખવે, ઉપાસિકા એવં સમ્મા આયાચમાના આયાચેય્ય – ‘તાદિસા હોમિ યાદિસા ખુજ્જુત્તરા ચ ઉપાસિકા વેળુકણ્ડકિયા ચ નન્દમાતા’તિ. એસા, ભિક્ખવે, તુલા એતં પમાણં મમ સાવિકાનં ઉપાસિકાનં, યદિદં ખુજ્જુત્તરા ચ ઉપાસિકા વેળુકણ્ડકિયા ચ નન્દમાતા’’તિ. છટ્ઠં.
૭. રાહુલસુત્તં
૧૭૭. અથ ખો આયસ્મા રાહુલો યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નં ખો આયસ્મન્તં રાહુલં ભગવા એતદવોચ –
‘‘યા ચ, રાહુલ , અજ્ઝત્તિકા પથવીધાતુ યા ચ બાહિરા પથવીધાતુ, પથવીધાતુરેવેસા. ‘તં નેતં મમ, નેસોહમસ્મિ, ન મેસો અત્તા’તિ, એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય દટ્ઠબ્બં. એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય દિસ્વા પથવીધાતુયા નિબ્બિન્દતિ, પથવીધાતુયા ચિત્તં વિરાજેતિ.
‘‘યા ચ, રાહુલ, અજ્ઝત્તિકા આપોધાતુ યા ચ બાહિરા આપોધાતુ , આપોધાતુરેવેસા. ‘તં નેતં મમ, નેસોહમસ્મિ, ન મેસો અત્તા’તિ, એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય દટ્ઠબ્બં. એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય દિસ્વા આપોધાતુયા નિબ્બિન્દતિ, આપોધાતુયા ચિત્તં વિરાજેતિ.
‘‘યા ચ, રાહુલ, અજ્ઝત્તિકા તેજોધાતુ યા ચ બાહિરા તેજોધાતુ, તેજોધાતુરેવેસા. ‘તં નેતં મમ, નેસોહમસ્મિ, ન મેસો અત્તા’તિ, એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય દટ્ઠબ્બં. એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય દિસ્વા તેજોધાતુયા નિબ્બિન્દતિ, તેજોધાતુયા ચિત્તં વિરાજેતિ.
‘‘યા ચ, રાહુલ, અજ્ઝત્તિકા વાયોધાતુ યા ચ બાહિરા વાયોધાતુ, વાયોધાતુરેવેસા. ‘તં નેતં મમ, નેસોહમસ્મિ, ન મેસો અત્તા’તિ, એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય દટ્ઠબ્બં. એવમેતં યથાભૂતં સમ્મપ્પઞ્ઞાય દિસ્વા વાયોધાતુયા નિબ્બિન્દતિ, વાયોધાતુયા ચિત્તં વિરાજેતિ.
‘‘યતો ખો, રાહુલ, ભિક્ખુ ઇમાસુ ચતૂસુ ધાતૂસુ નેવત્તાનં ન અત્તનિયં સમનુપસ્સતિ, અયં વુચ્ચતિ, રાહુલ, ભિક્ખુ અચ્છેચ્છિ તણ્હં, વિવત્તયિ સંયોજનં, સમ્મા માનાભિસમયા અન્તમકાસિ દુક્ખસ્સા’’તિ. સત્તમં.
૮. જમ્બાલીસુત્તં
૧૭૮. ‘‘ચત્તારોમે , ભિક્ખવે, પુગ્ગલા સન્તો સંવિજ્જમાના લોકસ્મિં. કતમે ચત્તારો? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ અઞ્ઞતરં સન્તં ચેતોવિમુત્તિં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. સો સક્કાયનિરોધં મનસિ કરોતિ. તસ્સ સક્કાયનિરોધં મનસિ કરોતો સક્કાયનિરોધે ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ નાધિમુચ્ચતિ. તસ્સ ખો એવં તસ્સ કો એતં (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી॰), એવં ખો તસ્સ (?) ‘‘એવં હિ તસ્સા ભિક્ખવે જમ્બાલિયા’’તિ પાઠો વિય, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો ન સક્કાયનિરોધો પાટિકઙ્ખો. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, પુરિસો લેપગતેન લસગતેન (સી॰ પી॰) હત્થેન સાખં ગણ્હેય્ય, તસ્સ સો હત્થો સજ્જેય્યપિ ગણ્હેય્યપિ ગય્હેય્યપિ (?) બજ્ઝેય્યપિ ખજ્જેય્યપિ (સી॰); એવમેવં ખો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ અઞ્ઞતરં સન્તં ચેતોવિમુત્તિં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. સો સક્કાયનિરોધં મનસિ કરોતિ. તસ્સ સક્કાયનિરોધં મનસિ કરોતો સક્કાયનિરોધે ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ નાધિમુચ્ચતિ. તસ્સ ખો એવં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો ન સક્કાયનિરોધો પાટિકઙ્ખો.
‘‘ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ અઞ્ઞતરં સન્તં ચેતોવિમુત્તિં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. સો સક્કાયનિરોધં મનસિ કરોતિ . તસ્સ સક્કાયનિરોધં મનસિ કરોતો સક્કાયનિરોધે ચિત્તં પક્ખન્દતિ પસીદતિ સન્તિટ્ઠતિ અધિમુચ્ચતિ. તસ્સ ખો એવં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો સક્કાયનિરોધો પાટિકઙ્ખો. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, પુરિસો સુદ્ધેન હત્થેન સાખં ગણ્હેય્ય, તસ્સ સો હત્થો નેવ સજ્જેય્ય ન ગણ્હેય્ય ન બજ્ઝેય્ય; એવમેવં ખો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ અઞ્ઞતરં સન્તં ચેતોવિમુત્તિં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. સો સક્કાયનિરોધં મનસિ કરોતિ. તસ્સ સક્કાયનિરોધં મનસિ કરોતો સક્કાયનિરોધે ચિત્તં પક્ખન્દતિ પસીદતિ સન્તિટ્ઠતિ અધિમુચ્ચતિ. તસ્સ ખો એવં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો સક્કાયનિરોધો પાટિકઙ્ખો.
‘‘ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ અઞ્ઞતરં સન્તં ચેતોવિમુત્તિં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. સો અવિજ્જાપ્પભેદં મનસિ કરોતિ. તસ્સ અવિજ્જાપ્પભેદં મનસિ કરોતો અવિજ્જાપ્પભેદે ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ નાધિમુચ્ચતિ. તસ્સ ખો એવં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો ન અવિજ્જાપ્પભેદો પાટિકઙ્ખો. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, જમ્બાલી અનેકવસ્સગણિકા. તસ્સા પુરિસો યાનિ ચેવ આયમુખાનિ તાનિ પિદહેય્ય, યાનિ ચ અપાયમુખાનિ તાનિ વિવરેય્ય, દેવો ચ ન સમ્મા ધારં અનુપ્પવેચ્છેય્ય. એવઞ્હિ તસ્સા, ભિક્ખવે, જમ્બાલિયા ન આળિપ્પભેદો પાટિકઙ્ખો. એવમેવં ખો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ અઞ્ઞતરં સન્તં ચેતોવિમુત્તિં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. સો અવિજ્જાપ્પભેદં મનસિ કરોતિ. તસ્સ અવિજ્જાપ્પભેદં મનસિ કરોતો અવિજ્જાપ્પભેદે ચિત્તં ન પક્ખન્દતિ નપ્પસીદતિ ન સન્તિટ્ઠતિ નાધિમુચ્ચતિ. તસ્સ ખો એવં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો ન અવિજ્જાપ્પભેદો પાટિકઙ્ખો.
‘‘ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ અઞ્ઞતરં સન્તં ચેતોવિમુત્તિં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. સો અવિજ્જાપ્પભેદં મનસિ કરોતિ. તસ્સ અવિજ્જાપ્પભેદં મનસિ કરોતો અવિજ્જાપ્પભેદે ચિત્તં પક્ખન્દતિ પસીદતિ સન્તિટ્ઠતિ અધિમુચ્ચતિ. તસ્સ ખો એવં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો અવિજ્જાપ્પભેદો પાટિકઙ્ખો. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, જમ્બાલી અનેકવસ્સગણિકા. તસ્સા પુરિસો યાનિ ચેવ આયમુખાનિ તાનિ વિવરેય્ય, યાનિ ચ અપાયમુખાનિ તાનિ પિદહેય્ય, દેવો ચ સમ્મા ધારં અનુપ્પવેચ્છેય્ય. એવઞ્હિ તસ્સા, ભિક્ખવે, જમ્બાલિયા આળિપ્પભેદો પાટિકઙ્ખો. એવમેવં ખો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ અઞ્ઞતરં સન્તં ચેતોવિમુત્તિં ઉપસમ્પજ્જ વિહરતિ. સો અવિજ્જાપ્પભેદં મનસિ કરોતિ. તસ્સ અવિજ્જાપ્પભેદં મનસિ કરોતો અવિજ્જાપ્પભેદે ચિત્તં પક્ખન્દતિ પસીદતિ સન્તિટ્ઠતિ અધિમુચ્ચતિ. તસ્સ ખો એવં, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો અવિજ્જાપ્પભેદો પાટિકઙ્ખો . ઇમે ખો, ભિક્ખવે, ચત્તારો પુગ્ગલા સન્તો સંવિજ્જમાના લોકસ્મિ’’ન્તિ. અટ્ઠમં.
૯. નિબ્બાનસુત્તં
૧૭૯. અથ ખો આયસ્મા આનન્દો યેનાયસ્મા સારિપુત્તો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મતા સારિપુત્તેન સદ્ધિં સમ્મોદિ. સમ્મોદનીયં કથં સારણીયં વીતિસારેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો આયસ્મા આનન્દો આયસ્મન્તં સારિપુત્તં એતદવોચ – ‘‘કો નુ ખો, આવુસો સારિપુત્ત, હેતુ કો પચ્ચયો, યેન મિધેકચ્ચે સત્તા દિટ્ઠેવ ધમ્મે ન પરિનિબ્બાયન્તી’’તિ?
‘‘ઇધાવુસો આનન્દ, સત્તા ઇમા હાનભાગિયા સઞ્ઞાતિ યથાભૂતં નપ્પજાનન્તિ, ઇમા ઠિતિભાગિયા સઞ્ઞાતિ યથાભૂતં નપ્પજાનન્તિ, ઇમા વિસેસભાગિયા સઞ્ઞાતિ યથાભૂતં નપ્પજાનન્તિ, ઇમા નિબ્બેધભાગિયા સઞ્ઞાતિ યથાભૂતં નપ્પજાનન્તિ. અયં ખો, આવુસો આનન્દ, હેતુ અયં પચ્ચયો, યેન મિધેકચ્ચે સત્તા દિટ્ઠેવ ધમ્મે ન પરિનિબ્બાયન્તી’’તિ.
‘‘કો પનાવુસો સારિપુત્ત, હેતુ કો પચ્ચયો, યેન મિધેકચ્ચે સત્તા દિટ્ઠેવ ધમ્મે પરિનિબ્બાયન્તી’’તિ? ‘‘ઇધાવુસો આનન્દ, સત્તા ઇમા હાનભાગિયા સઞ્ઞાતિ યથાભૂતં પજાનન્તિ, ઇમા ઠિતિભાગિયા સઞ્ઞાતિ યથાભૂતં પજાનન્તિ, ઇમા વિસેસભાગિયા સઞ્ઞાતિ યથાભૂતં પજાનન્તિ, ઇમા નિબ્બેધભાગિયા સઞ્ઞાતિ યથાભૂતં પજાનન્તિ. અયં ખો, આવુસો આનન્દ, હેતુ અયં પચ્ચયો, યેન મિધેકચ્ચે સત્તા દિટ્ઠેવ ધમ્મે પરિનિબ્બાયન્તી’’તિ. નવમં.
૧૦. મહાપદેસસુત્તં
૧૮૦. એકં સમયં ભગવા ભોગનગરે વિહરતિ આનન્દચેતિયે આનન્દે ચેતિયે (દી॰ નિ॰ ૨.૧૮૬) મહાવ॰ ૩૦૩ પન અઞ્ઞથા આગતં. તત્ર ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ભિક્ખવો’’તિ. ‘‘ભદન્તે’’તિ તે ભિક્ખૂ ભગવતો પચ્ચસ્સોસું. ભગવા એતદવોચ – ‘‘ચત્તારોમે, ભિક્ખવે, મહાપદેસે દેસેસ્સામિ, તં સુણાથ , સાધુકં મનસિ કરોથ; ભાસિસ્સામી’’તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો પચ્ચસ્સોસું. ભગવા એતદવોચ –
‘‘કતમે, ભિક્ખવે, ચત્તારો મહાપદેસા? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ એવં વદેય્ય – ‘સમ્મુખા મેતં, આવુસો, ભગવતો સુતં સમ્મુખા પટિગ્ગહિતં – અયં ધમ્મો, અયં વિનયો, ઇદં સત્થુસાસન’ન્તિ. તસ્સ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો ભાસિતં નેવ અભિનન્દિતબ્બં નપ્પટિક્કોસિતબ્બં. અનભિનન્દિત્વા અપ્પટિક્કોસિત્વા તાનિ પદબ્યઞ્જનાનિ સાધુકં ઉગ્ગહેત્વા સુત્તે ઓતારેતબ્બાનિ ઓસારેતબ્બાનિ, વિનયે સન્દસ્સેતબ્બાનિ. તાનિ ચે સુત્તે ઓતારિયમાનાનિ ઓસારિયમાનાનિ વિનયે સન્દસ્સિયમાનાનિ ન ચેવ સુત્તે ઓતરન્તિ ઓસરન્તિ (દી॰ નિ॰ ૨.૧૮૮) ન વિનયે સન્દિસ્સન્તિ, નિટ્ઠમેત્થ ગન્તબ્બં – ‘અદ્ધા, ઇદં ન ચેવ તસ્સ ભગવતો વચનં અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ; ઇમસ્સ ચ ભિક્ખુનો દુગ્ગહિત’ન્તિ. ઇતિ હેતં ઇતિ હિદં (સી॰ સ્યા॰ કં॰ ક॰), ભિક્ખવે, છડ્ડેય્યાથ.
એત્તકો પાઠો દીઘનિકાયે ન દિસ્સતિ, પેય્યાલમુખેન દસ્સિતો ભવેય્ય ‘‘ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ એવં વદેય્ય – ‘સમ્મુખા મેતં, આવુસો, ભગવતો સુતં સમ્મુખા પટિગ્ગહિતં – અયં ધમ્મો, અયં વિનયો, ઇદં સત્થુસાસન’ન્તિ. તસ્સ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો ભાસિતં નેવ અભિનન્દિતબ્બં નપ્પટિક્કોસિતબ્બં. અનભિનન્દિત્વા અપ્પટિક્કોસિત્વા તાનિ પદબ્યઞ્જનાનિ સાધુકં ઉગ્ગહેત્વા સુત્તે ઓતારેતબ્બાનિ, વિનયે સન્દસ્સેતબ્બાનિ એત્તકો પાઠો દીઘનિકાયે ન દિસ્સતિ, પેય્યાલમુખેન દસ્સિતો ભવેય્ય. તાનિ ચે સુત્તે ઓતારિયમાનાનિ વિનયે સન્દસ્સિયમાનાનિ સુત્તે ચેવ ઓતરન્તિ વિનયે ચ સન્દિસ્સન્તિ, નિટ્ઠમેત્થ ગન્તબ્બં – ‘અદ્ધા, ઇદં તસ્સ ભગવતો વચનં અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ; ઇમસ્સ ચ ભિક્ખુનો સુગ્ગહિત’ન્તિ. ઇદં, ભિક્ખવે, પઠમં મહાપદેસં ધારેય્યાથ.
‘‘ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ એવં વદેય્ય – ‘અસુકસ્મિં નામ આવાસે સઙ્ઘો વિહરતિ સથેરો સપામોક્ખો. તસ્સ મે સઙ્ઘસ્સ સમ્મુખા સુતં સમ્મુખા પટિગ્ગહિતં – અયં ધમ્મો, અયં વિનયો, ઇદં સત્થુસાસન’ન્તિ. તસ્સ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો ભાસિતં નેવ અભિનન્દિતબ્બં નપ્પટિક્કોસિતબ્બં. અનભિનન્દિત્વા અપ્પટિક્કોસિત્વા તાનિ પદબ્યઞ્જનાનિ સાધુકં ઉગ્ગહેત્વા સુત્તે ઓતારેતબ્બાનિ, વિનયે સન્દસ્સેતબ્બાનિ. તાનિ ચે સુત્તે ઓતારિયમાનાનિ વિનયે સન્દસ્સિયમાનાનિ ન ચેવ સુત્તે ઓતરન્તિ ન વિનયે સન્દિસ્સન્તિ, નિટ્ઠમેત્થ ગન્તબ્બં – ‘અદ્ધા, ઇદં ન ચેવ તસ્સ ભગવતો વચનં અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ ; તસ્સ ચ સઙ્ઘસ્સ દુગ્ગહિત’ન્તિ. ઇતિ હેતં, ભિક્ખવે, છડ્ડેય્યાથ.
‘‘ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ એવં વદેય્ય – ‘અસુકસ્મિં નામ આવાસે સઙ્ઘો વિહરતિ સથેરો સપામોક્ખો. તસ્સ મે સઙ્ઘસ્સ સમ્મુખા સુતં સમ્મુખા પટિગ્ગહિતં – અયં ધમ્મો, અયં વિનયો, ઇદં સત્થુસાસન’ન્તિ. તસ્સ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો ભાસિતં નેવ અભિનન્દિતબ્બં નપ્પટિક્કોસિતબ્બં. અનભિનન્દિત્વા અપ્પટિક્કોસિત્વા તાનિ પદબ્યઞ્જનાનિ સાધુકં ઉગ્ગહેત્વા સુત્તે ઓતારેતબ્બાનિ, વિનયે સન્દસ્સેતબ્બાનિ. તાનિ ચે સુત્તે ઓતારિયમાનાનિ, વિનયે સન્દસ્સિયમાનાનિ સુત્તે ચેવ ઓતરન્તિ વિનયે ચ સન્દિસ્સન્તિ, નિટ્ઠમેત્થ ગન્તબ્બં – ‘અદ્ધા, ઇદં તસ્સ ભગવતો વચનં અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ; તસ્સ ચ સઙ્ઘસ્સ સુગ્ગહિત’ન્તિ. ઇદં, ભિક્ખવે, દુતિયં મહાપદેસં ધારેય્યાથ.
‘‘ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ એવં વદેય્ય – ‘અસુકસ્મિં નામ આવાસે સમ્બહુલા થેરા ભિક્ખૂ વિહરન્તિ બહુસ્સુતા આગતાગમા ધમ્મધરા વિનયધરા માતિકાધરા. તેસં મે થેરાનં સમ્મુખા સુતં સમ્મુખા પટિગ્ગહિતં – અયં ધમ્મો, અયં વિનયો, ઇદં સત્થુસાસન’ન્તિ. તસ્સ, ભિક્ખવે , ભિક્ખુનો ભાસિતં નેવ અભિનન્દિતબ્બં નપ્પટિક્કોસિતબ્બં. અનભિનન્દિત્વા અપ્પટિક્કોસિત્વા તાનિ પદબ્યઞ્જનાનિ સાધુકં ઉગ્ગહેત્વા સુત્તે ઓતારેતબ્બાનિ, વિનયે સન્દસ્સેતબ્બાનિ. તાનિ ચે સુત્તે ઓતારિયમાનાનિ વિનયે સન્દસ્સિયમાનાનિ ન ચેવ સુત્તે ઓતરન્તિ ન વિનયે સન્દિસ્સન્તિ, નિટ્ઠમેત્થ ગન્તબ્બં – ‘અદ્ધા, ઇદં ન ચેવ તસ્સ ભગવતો વચનં અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ; તેસઞ્ચ થેરાનં દુગ્ગહિત’ન્તિ. ઇતિ હેતં, ભિક્ખવે, છડ્ડેય્યાથ.
‘‘ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ એવં વદેય્ય – ‘અસુકસ્મિં નામ આવાસે સમ્બહુલા થેરા ભિક્ખૂ વિહરન્તિ બહુસ્સુતા આગતાગમા ધમ્મધરા વિનયધરા માતિકાધરા. તેસં મે થેરાનં સમ્મુખા સુતં સમ્મુખા પટિગ્ગહિતં – અયં ધમ્મો, અયં વિનયો, ઇદં સત્થુસાસન’ન્તિ. તસ્સ, ભિક્ખવે , ભિક્ખુનો ભાસિતં નેવ અભિનન્દિતબ્બં નપ્પટિક્કોસિતબ્બં. અનભિનન્દિત્વા અપ્પટિક્કોસિત્વા તાનિ પદબ્યઞ્જનાનિ સાધુકં ઉગ્ગહેત્વા સુત્તે ઓતારેતબ્બાનિ, વિનયે સન્દસ્સેતબ્બાનિ. તાનિ ચે સુત્તે ઓતારિયમાનાનિ વિનયે સન્દસ્સિયમાનાનિ સુત્તે ચેવ ઓતરન્તિ વિનયે ચ સન્દિસ્સન્તિ, નિટ્ઠમેત્થ ગન્તબ્બં – ‘અદ્ધા, ઇદં તસ્સ ભગવતો વચનં અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ; તેસઞ્ચ થેરાનં સુગ્ગહિત’ન્તિ. ઇદં, ભિક્ખવે, તતિયં મહાપદેસં ધારેય્યાથ.
‘‘ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ એવં વદેય્ય – ‘અસુકસ્મિં નામ આવાસે એકો થેરો ભિક્ખુ વિહરતિ બહુસ્સુતો આગતાગમો ધમ્મધરો વિનયધરો માતિકાધરો. તસ્સ મે થેરસ્સ સમ્મુખા સુતં સમ્મુખા પટિગ્ગહિતં – અયં ધમ્મો, અયં વિનયો, ઇદં સત્થુસાસન’ન્તિ. તસ્સ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો ભાસિતં નેવ અભિનન્દિતબ્બં નપ્પટિક્કોસિતબ્બં. અનભિનન્દિત્વા અપ્પટિક્કોસિત્વા તાનિ પદબ્યઞ્જનાનિ સાધુકં ઉગ્ગહેત્વા સુત્તે ઓતારેતબ્બાનિ, વિનયે સન્દસ્સેતબ્બાનિ. તાનિ ચે સુત્તે ઓતારિયમાનાનિ વિનયે સન્દસ્સિયમાનાનિ ન ચેવ સુત્તે ઓતરન્તિ ન વિનયે સન્દિસ્સન્તિ, નિટ્ઠમેત્થ ગન્તબ્બં – ‘અદ્ધા, ઇદં ન ચેવ તસ્સ ભગવતો વચનં અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ; તસ્સ ચ થેરસ્સ દુગ્ગહિત’ન્તિ. ઇતિ હેતં, ભિક્ખવે, છડ્ડેય્યાથ.
‘‘ઇધ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ એવં વદેય્ય – ‘અસુકસ્મિં નામ આવાસે એકો થેરો ભિક્ખુ વિહરતિ બહુસ્સુતો આગતાગમો ધમ્મધરો વિનયધરો માતિકાધરો. તસ્સ મે થેરસ્સ સમ્મુખા સુતં સમ્મુખા પટિગ્ગહિતં – અયં ધમ્મો, અયં વિનયો, ઇદં સત્થુસાસન’ન્તિ. તસ્સ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનો ભાસિતં નેવ અભિનન્દિતબ્બં નપ્પટિક્કોસિતબ્બં. અનભિનન્દિત્વા અપ્પટિક્કોસિત્વા તાનિ પદબ્યઞ્જનાનિ સાધુકં ઉગ્ગહેત્વા સુત્તે ઓતારેતબ્બાનિ, વિનયે સન્દસ્સેતબ્બાનિ. તાનિ ચે સુત્તે ઓતારિયમાનાનિ વિનયે સન્દસ્સિયમાનાનિ સુત્તે ચેવ ઓતરન્તિ વિનયે ચ સન્દિસ્સન્તિ, નિટ્ઠમેત્થ ગન્તબ્બં – ‘અદ્ધા, ઇદં તસ્સ ભગવતો વચનં અરહતો સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ; તસ્સ ચ થેરસ્સ સુગ્ગહિત’ન્તિ. ઇદં, ભિક્ખવે, ચતુત્થં મહાપદેસં ધારેય્યાથ. ઇમે ખો, ભિક્ખવે, ચત્તારો મહાપદેસા’’તિ. દસમં.
સઞ્ચેતનિયવગ્ગો તતિયો.
તસ્સુદ્દાનં –
ચેતના વિભત્તિ કોટ્ઠિકો, આનન્દો ઉપવાણપઞ્ચમં;
આયાચન-રાહુલ-જમ્બાલી, નિબ્બાનં મહાપદેસેનાતિ.