(૨૪) ૪. કમ્મવગ્ગો
૧. સંખિત્તસુત્તં
૨૩૨. ‘‘ચત્તારિમાનિ
૨. વિત્થારસુત્તં
૨૩૩. ‘‘ચત્તારિમાનિ, ભિક્ખવે, કમ્માનિ મયા સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદિતાનિ. કતમાનિ ચત્તારિ? અત્થિ, ભિક્ખવે, કમ્મં કણ્હં કણ્હવિપાકં; અત્થિ, ભિક્ખવે, કમ્મં સુક્કં સુક્કવિપાકં; અત્થિ, ભિક્ખવે
‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, કમ્મં કણ્હં કણ્હવિપાકં? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સબ્યાબજ્ઝં
‘‘કતમઞ્ચ
‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, કમ્મં કણ્હસુક્કં કણ્હસુક્કવિપાકં? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સબ્યાબજ્ઝમ્પિ અબ્યાબજ્ઝમ્પિ કાયસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ, સબ્યાબજ્ઝમ્પિ અબ્યાબજ્ઝમ્પિ વચીસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ, સબ્યાબજ્ઝમ્પિ અબ્યાબજ્ઝમ્પિ મનોસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ. સો સબ્યાબજ્ઝમ્પિ અબ્યાબજ્ઝમ્પિ કાયસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરિત્વા, સબ્યાબજ્ઝમ્પિ અબ્યાબજ્ઝમ્પિ વચીસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરિત્વા, સબ્યાબજ્ઝમ્પિ અબ્યાબજ્ઝમ્પિ મનોસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરિત્વા સબ્યાબજ્ઝમ્પિ અબ્યાબજ્ઝમ્પિ લોકં ઉપપજ્જતિ. તમેનં સબ્યાબજ્ઝમ્પિ અબ્યાબજ્ઝમ્પિ
‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, કમ્મં અકણ્હઅસુક્કં અકણ્હઅસુક્કવિપાકં કમ્મક્ખયાય સંવત્તતિ? તત્ર, ભિક્ખવે, યમિદં કમ્મં કણ્હં કણ્હવિપાકં તસ્સ પહાનાય યા ચેતના, યમિદં
૩. સોણકાયનસુત્તં
૨૩૪. અથ
‘‘પુરિમાનિ, ભો ગોતમ, દિવસાનિ પુરિમતરાનિ સોણકાયનો માણવો યેનાહં તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા મં એતદવોચ – ‘સમણો ગોતમો સબ્બકમ્માનં અકિરિયં પઞ્ઞપેતિ, સબ્બકમ્માનં ખો પન અકિરિયં પઞ્ઞપેન્તો ઉચ્છેદં આહ લોકસ્સ – કમ્મસચ્ચાયં
‘‘દસ્સનમ્પિ ખો અહં, બ્રાહ્મણ, સોણકાયનસ્સ માણવસ્સ નાભિજાનામિ; કુતો પનેવરૂપો કથાસલ્લાપો! ચત્તારિમાનિ, બ્રાહ્મણ, કમ્માનિ મયા સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદિતાનિ. કતમાનિ ચત્તારિ? અત્થિ, બ્રાહ્મણ, કમ્મં કણ્હં કણ્હવિપાકં; અત્થિ, બ્રાહ્મણ, કમ્મં સુક્કં સુક્કવિપાકં; અત્થિ, બ્રાહ્મણ, કમ્મં કણ્હસુક્કં કણ્હસુક્કવિપાકં; અત્થિ
‘‘કતમઞ્ચ, બ્રાહ્મણ, કમ્મં કણ્હં કણ્હવિપાકં? ઇધ, બ્રાહ્મણ, એકચ્ચો સબ્યાબજ્ઝં કાયસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ, સબ્યાબજ્ઝં વચીસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ, સબ્યાબજ્ઝં મનોસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ. સો સબ્યાબજ્ઝં
‘‘કતમઞ્ચ
‘‘કતમઞ્ચ, બ્રાહ્મણ, કમ્મં કણ્હસુક્કં કણ્હસુક્કવિપાકં? ઇધ, બ્રાહ્મણ, એકચ્ચો સબ્યાબજ્ઝમ્પિ અબ્યાબજ્ઝમ્પિ કાયસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ, સબ્યાબજ્ઝમ્પિ અબ્યાબજ્ઝમ્પિ વચીસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ, સબ્યાબજ્ઝમ્પિ અબ્યાબજ્ઝમ્પિ મનોસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ. સો સબ્યાબજ્ઝમ્પિ અબ્યાબજ્ઝમ્પિ કાયસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરિત્વા, સબ્યાબજ્ઝમ્પિ અબ્યાબજ્ઝમ્પિ વચીસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરિત્વા, સબ્યાબજ્ઝમ્પિ અબ્યાબજ્ઝમ્પિ મનોસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરિત્વા સબ્યાબજ્ઝમ્પિ અબ્યાબજ્ઝમ્પિ લોકં
‘‘કતમઞ્ચ, બ્રાહ્મણ, કમ્મં અકણ્હઅસુક્કં અકણ્હઅસુક્કવિપાકં કમ્મક્ખયાય સંવત્તતિ? તત્ર, બ્રાહ્મણ, યમિદં કમ્મં કણ્હં કણ્હવિપાકં તસ્સ પહાનાય યા ચેતના, યમિદં કમ્મં સુક્કં સુક્કવિપાકં તસ્સ પહાનાય યા ચેતના, યમિદં કમ્મં કણ્હસુક્કં કણ્હસુક્કવિપાકં તસ્સ પહાનાય યા ચેતના – ઇદં વુચ્ચતિ, બ્રાહ્મણ, કમ્મં અકણ્હઅસુક્કં અકણ્હઅસુક્કવિપાકં કમ્મક્ખયાય સંવત્તતિ. ઇમાનિ ખો, બ્રાહ્મણ, ચત્તારિ કમ્માનિ મયા સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદિતાની’’તિ. તતિયં.
૪. પઠમસિક્ખાપદસુત્તં
૨૩૫. ‘‘ચત્તારિમાનિ, ભિક્ખવે, કમ્માનિ મયા સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદિતાનિ. કતમાનિ ચત્તારિ? અત્થિ
‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, કમ્મં સુક્કં સુક્કવિપાકં? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો પાણાતિપાતા પટિવિરતો હોતિ, અદિન્નાદાના પટિવિરતો હોતિ, કામેસુમિચ્છાચારા પટિવિરતો હોતિ, મુસાવાદા પટિવિરતો હોતિ, સુરામેરયમજ્જપમાદટ્ઠાના પટિવિરતો હોતિ. ઇદં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે, કમ્મં સુક્કં સુક્કવિપાકં.
‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, કમ્મં કણ્હસુક્કં કણ્હસુક્કવિપાકં? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સબ્યાબજ્ઝમ્પિ અબ્યાબજ્ઝમ્પિ કાયસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ…પે॰… ઇદં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે, કમ્મં કણ્હસુક્કં કણ્હસુક્કવિપાકં.
‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, કમ્મં અકણ્હઅસુક્કં અકણ્હઅસુક્કવિપાકં કમ્મક્ખયાય સંવત્તતિ? તત્ર, ભિક્ખવે, યમિદં કમ્મં કણ્હં કણ્હવિપાકં…પે॰… ઇદં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે, કમ્મં અકણ્હઅસુક્કં અકણ્હઅસુક્કવિપાકં કમ્મક્ખયાય સંવત્તતિ. ઇમાનિ ખો, ભિક્ખવે, ચત્તારિ કમ્માનિ મયા સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદિતાની’’તિ. ચતુત્થં.
૫. દુતિયસિક્ખાપદસુત્તં
૨૩૬. ‘‘ચત્તારિમાનિ, ભિક્ખવે, કમ્માનિ મયા સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદિતાનિ. કતમાનિ ચત્તારિ? અત્થિ, ભિક્ખવે, કમ્મં કણ્હં કણ્હવિપાકં; અત્થિ, ભિક્ખવે, કમ્મં સુક્કં સુક્કવિપાકં; અત્થિ, ભિક્ખવે, કમ્મં કણ્હસુક્કં કણ્હસુક્કવિપાકં; અત્થિ, ભિક્ખવે, કમ્મં અકણ્હઅસુક્કં અકણ્હઅસુક્કવિપાકં કમ્મક્ખયાય સંવત્તતિ.
‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, કમ્મં કણ્હં કણ્હવિપાકં? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચેન માતા
‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, કમ્મં સુક્કં સુક્કવિપાકં? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો પાણાતિપાતા પટિવિરતો હોતિ, અદિન્નાદાના પટિવિરતો હોતિ, કામેસુમિચ્છાચારા પટિવિરતો હોતિ, મુસાવાદા પટિવિરતો હોતિ, પિસુણાય વાચાય પટિવિરતો હોતિ, ફરુસાય વાચાય પટિવિરતો હોતિ, સમ્ફપ્પલાપા પટિવિરતો હોતિ, અનભિજ્ઝાલુ હોતિ, અબ્યાપન્નચિત્તો હોતિ, સમ્માદિટ્ઠિ
‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, કમ્મં કણ્હસુક્કં કણ્હસુક્કવિપાકં? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સબ્યાબજ્ઝમ્પિ અબ્યાબજ્ઝમ્પિ કાયસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ…પે॰… ઇદં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે, કમ્મં કણ્હસુક્કં કણ્હસુક્કવિપાકં.
‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, કમ્મં અકણ્હઅસુક્કં અકણ્હઅસુક્કવિપાકં કમ્મક્ખયાય સંવત્તતિ? તત્ર, ભિક્ખવે, યમિદં કમ્મં કણ્હં કણ્હવિપાકં…પે॰… ઇદં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે, કમ્મં અકણ્હઅસુક્કં અકણ્હઅસુક્કવિપાકં કમ્મક્ખયાય સંવત્તતિ. ઇમાનિ ખો, ભિક્ખવે, ચત્તારિ કમ્માનિ મયા સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદિતાની’’તિ. પઞ્ચમં.
૬. અરિયમગ્ગસુત્તં
૨૩૭. ‘‘ચત્તારિમાનિ, ભિક્ખવે, કમ્માનિ મયા સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદિતાનિ. કતમાનિ ચત્તારિ? અત્થિ, ભિક્ખવે, કમ્મં કણ્હં કણ્હવિપાકં; અત્થિ, ભિક્ખવે, કમ્મં સુક્કં સુક્કવિપાકં; અત્થિ, ભિક્ખવે, કમ્મં કણ્હસુક્કં કણ્હસુક્કવિપાકં; અત્થિ, ભિક્ખવે, કમ્મં અકણ્હઅસુક્કં
‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, કમ્મં કણ્હં કણ્હવિપાકં? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સબ્યાબજ્ઝં
‘‘કતમઞ્ચ
‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, કમ્મં કણ્હસુક્કં કણ્હસુક્કવિપાકં? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સબ્યાબજ્ઝમ્પિ અબ્યાબજ્ઝમ્પિ કાયસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ…પે॰… ઇદં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે, કમ્મં કણ્હસુક્કં કણ્હસુક્કવિપાકં.
‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, કમ્મં અકણ્હઅસુક્કં અકણ્હઅસુક્કવિપાકં કમ્મક્ખયાય સંવત્તતિ? સમ્માદિટ્ઠિ…પે॰… સમ્માસમાધિ. ઇદં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે, કમ્મં અકણ્હઅસુક્કં અકણ્હઅસુક્કવિપાકં કમ્મક્ખયાય સંવત્તતિ. ઇમાનિ ખો, ભિક્ખવે, ચત્તારિ કમ્માનિ મયા સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદિતાની’’તિ. છટ્ઠં.
૭. બોજ્ઝઙ્ગસુત્તં
૨૩૮. ‘‘ચત્તારિમાનિ, ભિક્ખવે, કમ્માનિ…પે॰… કણ્હં કણ્હવિપાકં…પે॰… ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો સબ્યાબજ્ઝં કાયસઙ્ખારં
‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, કમ્મં સુક્કં સુક્કવિપાકં? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચો અબ્યાબજ્ઝં કાયસઙ્ખારં અભિસઙ્ખરોતિ…પે॰… ઇદં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે, કમ્મં સુક્કં સુક્કવિપાકં.
‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, કમ્મં કણ્હસુક્કં કણ્હસુક્કવિપાકં? ઇધ
‘‘કતમઞ્ચ, ભિક્ખવે, કમ્મં અકણ્હઅસુક્કં અકણ્હઅસુક્કવિપાકં કમ્મક્ખયાય સંવત્તતિ? સતિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો, ધમ્મવિચયસમ્બોજ્ઝઙ્ગો, વીરિયસમ્બોજ્ઝઙ્ગો, પીતિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો, પસ્સદ્ધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો, સમાધિસમ્બોજ્ઝઙ્ગો, ઉપેક્ખાસમ્બોજ્ઝઙ્ગો – ઇદં વુચ્ચતિ, ભિક્ખવે, કમ્મં અકણ્હઅસુક્કં અકણ્હઅસુક્કવિપાકં કમ્મક્ખયાય સંવત્તતિ. ઇમાનિ ખો, ભિક્ખવે, ચત્તારિ કમ્માનિ મયા સયં અભિઞ્ઞા સચ્છિકત્વા પવેદિતાની’’તિ. સત્તમં.
૮. સાવજ્જસુત્તં
૨૩૯. ‘‘ચતૂહિ
‘‘ચતૂહિ, ભિક્ખવે, ધમ્મેહિ સમન્નાગતો યથાભતં નિક્ખિત્તો એવં સગ્ગે. કતમેહિ ચતૂહિ? અનવજ્જેન કાયકમ્મેન, અનવજ્જેન વચીકમ્મેન, અનવજ્જેન મનોકમ્મેન, અનવજ્જાય દિટ્ઠિયા – ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, ચતૂહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો યથાભતં નિક્ખિત્તો એવં સગ્ગે’’તિ. અટ્ઠમં.
૯. અબ્યાબજ્ઝસુત્તં
૨૪૦. ‘‘ચતૂહિ
‘‘ચતૂહિ
૧૦. સમણસુત્તં
૨૪૧. ‘‘‘ઇધેવ, ભિક્ખવે, (પઠમો) સમણો, ઇધ દુતિયો સમણો, ઇધ તતિયો સમણો, ઇધ ચતુત્થો સમણો; સુઞ્ઞા પરપ્પવાદા સમણેહિ અઞ્ઞેહી’તિ
‘‘કતમો ચ, ભિક્ખવે, પઠમો સમણો? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ તિણ્ણં સંયોજનાનં પરિક્ખયા સોતાપન્નો હોતિ અવિનિપાતધમ્મો નિયતો સમ્બોધિપરાયણો. અયં, ભિક્ખવે, પઠમો સમણો.
‘‘કતમો
‘‘કતમો ચ, ભિક્ખવે, તતિયો સમણો? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ પઞ્ચન્નં ઓરમ્ભાગિયાનં સંયોજનાનં પરિક્ખયા ઓપપાતિકો હોતિ તત્થ પરિનિબ્બાયી અનાવત્તિધમ્મો તસ્મા લોકા. અયં, ભિક્ખવે, તતિયો સમણો.
‘‘કતમો ચ, ભિક્ખવે, ચતુત્થો સમણો? ઇધ
‘‘‘ઇધેવ, ભિક્ખવે, પઠમો સમણો, ઇધ દુતિયો સમણો, ઇધ તતિયો સમણો, ઇધ ચતુત્થો
૧૧. સપ્પુરિસાનિસંસસુત્તં
૨૪૨. ‘‘સપ્પુરિસં
કમ્મવગ્ગો ચતુત્થો.
તસ્સુદ્દાનં –
સંખિત્ત વિત્થાર સોણકાયન,
સિક્ખાપદં અરિયમગ્ગો બોજ્ઝઙ્ગં;
સાવજ્જઞ્ચેવ અબ્યાબજ્ઝં,
સમણો ચ સપ્પુરિસાનિસંસોતિ.