૮. અરહત્તવગ્ગો
૧. દુક્ખસુત્તં
૭૫. ‘‘છહિ , ભિક્ખવે, ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ દિટ્ઠેવ ધમ્મે દુક્ખં વિહરતિ સવિઘાતં સઉપાયાસં સપરિળાહં, કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા દુગ્ગતિ પાટિકઙ્ખા. કતમેહિ છહિ? કામવિતક્કેન, બ્યાપાદવિતક્કેન, વિહિંસાવિતક્કેન, કામસઞ્ઞાય, બ્યાપાદસઞ્ઞાય, વિહિંસાસઞ્ઞાય – ઇમેહિ, ખો, ભિક્ખવે, છહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ દિટ્ઠેવ ધમ્મે દુક્ખં વિહરતિ સવિઘાતં સઉપાયાસં સપરિળાહં, કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા દુગ્ગતિ પાટિકઙ્ખા.
‘‘છહિ , ભિક્ખવે, ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ દિટ્ઠેવ ધમ્મે સુખં વિહરતિ અવિઘાતં અનુપાયાસં અપરિળાહં, કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિ પાટિકઙ્ખા. કતમેહિ છહિ? નેક્ખમ્મવિતક્કેન, અબ્યાપાદવિતક્કેન, અવિહિંસાવિતક્કેન, નેક્ખમ્મસઞ્ઞાય, અબ્યાપાદસઞ્ઞાય, અવિહિંસાસઞ્ઞાય – ઇમેહિ, ખો, ભિક્ખવે, છહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ દિટ્ઠેવ ધમ્મે સુખં વિહરતિ અવિઘાતં અનુપાયાસં અપરિળાહં, કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિ પાટિકઙ્ખા’’તિ. પઠમં.
૨. અરહત્તસુત્તં
૭૬. ‘‘છ , ભિક્ખવે, ધમ્મે અપ્પહાય અભબ્બો અરહત્તં સચ્છિકાતું. કતમે છ? માનં, ઓમાનં, અતિમાનં, અધિમાનં, થમ્ભં, અતિનિપાતં. ઇમે ખો, ભિક્ખવે, છ ધમ્મે અપ્પહાય અભબ્બો અરહત્તં સચ્છિકાતું.
‘‘છ, ભિક્ખવે, ધમ્મે પહાય ભબ્બો અરહત્તં સચ્છિકાતું. કતમે છ? માનં, ઓમાનં , અતિમાનં, અધિમાનં, થમ્ભં, અતિનિપાતં. ઇમે ખો, ભિક્ખવે, છ ધમ્મે પહાય ભબ્બો અરહત્તં સચ્છિકાતુ’’ન્તિ. દુતિયં.
૩. ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મસુત્તં
૭૭. ‘‘છ, ભિક્ખવે, ધમ્મે અપ્પહાય અભબ્બો ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસં સચ્છિકાતું. કતમે છ? મુટ્ઠસ્સચ્ચં, અસમ્પજઞ્ઞં, ઇન્દ્રિયેસુ અગુત્તદ્વારતં, ભોજને અમત્તઞ્ઞુતં, કુહનં, લપનં. ઇમે ખો, ભિક્ખવે, છ ધમ્મે અપ્પહાય અભબ્બો ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસં સચ્છિકાતું.
‘‘છ, ભિક્ખવે, ધમ્મે પહાય ભબ્બો ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસં સચ્છિકાતું. કતમે છ? મુટ્ઠસ્સચ્ચં, અસમ્પજઞ્ઞં, ઇન્દ્રિયેસુ અગુત્તદ્વારતં, ભોજને અમત્તઞ્ઞુતં, કુહનં, લપનં. ઇમે ખો, ભિક્ખવે, છ ધમ્મે પહાય ભબ્બો ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં અલમરિયઞાણદસ્સનવિસેસં સચ્છિકાતુ’’ન્તિ. તતિયં.
૪. સુખસોમનસ્સસુત્તં
૭૮. ‘‘છહિ , ભિક્ખવે, ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ દિટ્ઠેવ ધમ્મે સુખસોમનસ્સબહુલો વિહરતિ, યોનિ ચસ્સ આરદ્ધા હોતિ આસવાનં ખયાય. કતમેહિ છહિ? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ધમ્મારામો હોતિ, ભાવનારામો હોતિ, પહાનારામો હોતિ, પવિવેકારામો હોતિ , અબ્યાપજ્ઝારામો હોતિ, નિપ્પપઞ્ચારામો હોતિ. ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ દિટ્ઠેવ ધમ્મે સુખસોમનસ્સબહુલો વિહરતિ, યોનિ ચસ્સ આરદ્ધા હોતિ આસવાનં ખયાયા’’તિ. ચતુત્થં.
૫. અધિગમસુત્તં
૭૯. ‘‘છહિ, ભિક્ખવે, ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ અભબ્બો અનધિગતં વા કુસલં ધમ્મં અધિગન્તું, અધિગતં વા કુસલં ધમ્મં ફાતિં કાતું ફાતિકત્તું (સી॰), ફાતિકાતું (સ્યા॰ કં॰ પી॰). કતમેહિ છહિ? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ન આયકુસલો ચ હોતિ, ન અપાયકુસલો ચ હોતિ, ન ઉપાયકુસલો ચ હોતિ, અનધિગતાનં કુસલાનં ધમ્માનં અધિગમાય ન છન્દં જનેતિ, અધિગતે કુસલે ધમ્મે ન આરક્ખતિ સારક્ખતિ (સી॰ સ્યા॰ કં॰ પી), સાતચ્ચકિરિયાય ન સમ્પાદેતિ. ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ અભબ્બો અનધિગતં વા કુસલં ધમ્મં અધિગન્તું, અધિગતં વા કુસલં ધમ્મં ફાતિં કાતું.
‘‘છહિ , ભિક્ખવે, ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ ભબ્બો અનધિગતં વા કુસલં ધમ્મં અધિગન્તું, અધિગતં વા કુસલં ધમ્મં ફાતિં કાતું. કતમેહિ છહિ? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ આયકુસલો ચ હોતિ, અપાયકુસલો ચ હોતિ, ઉપાયકુસલો ચ હોતિ, અનધિગતાનં કુસલાનં ધમ્માનં અધિગમાય છન્દં જનેતિ, અધિગતે કુસલે ધમ્મે આરક્ખતિ, સાતચ્ચકિરિયાય સમ્પાદેતિ. ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ ભબ્બો અનધિગતં વા કુસલં ધમ્મં અધિગન્તું, અધિગતં વા કુસલં ધમ્મં ફાતિં કાતુ’’ન્તિ. પઞ્ચમં.
૬. મહન્તત્તસુત્તં
૮૦. ‘‘છહિ, ભિક્ખવે, ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ નચિરસ્સેવ મહન્તત્તં મહત્તં (સ્યા॰ કં॰) વેપુલ્લત્તં પાપુણાતિ ધમ્મેસુ. કતમેહિ છહિ? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ આલોકબહુલો ચ હોતિ યોગબહુલો ચ વેદબહુલો ચ અસન્તુટ્ઠિબહુલો ચ અનિક્ખિત્તધુરો ચ કુસલેસુ ધમ્મેસુ ઉત્તરિ ચ પતારેતિ પકરોતિ (ક॰). ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ નચિરસ્સેવ મહન્તત્તં વેપુલ્લત્તં પાપુણાતિ ધમ્મેસૂ’’તિ. છટ્ઠં.
૭. પઠમનિરયસુત્તં
૮૧. ‘‘છહિ , ભિક્ખવે, ધમ્મેહિ સમન્નાગતો યથાભતં નિક્ખિત્તો એવં નિરયે. કતમેહિ છહિ? પાણાતિપાતી હોતિ, અદિન્નાદાયી હોતિ, કામેસુમિચ્છાચારી હોતિ, મુસાવાદી હોતિ, પાપિચ્છો ચ, મિચ્છાદિટ્ઠિ ચ. ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો યથાભતં નિક્ખિત્તો એવં નિરયે.
‘‘છહિ , ભિક્ખવે, ધમ્મેહિ સમન્નાગતો યથાભતં નિક્ખિત્તો એવં સગ્ગે. કતમેહિ છહિ? પાણાતિપાતા પટિવિરતો હોતિ, અદિન્નાદાના પટિવિરતો હોતિ , કામેસુમિચ્છાચારા પટિવિરતો હોતિ, મુસાવાદા પટિવિરતો હોતિ, અપ્પિચ્છો ચ, સમ્માદિટ્ઠિ ચ. ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો યથાભતં નિક્ખિત્તો એવં સગ્ગે’’તિ. સત્તમં.
૮. દુતિયનિરયસુત્તં
૮૨. ‘‘છહિ , ભિક્ખવે, ધમ્મેહિ સમન્નાગતો યથાભતં નિક્ખિત્તો એવં નિરયે. કતમેહિ છહિ મુસાવાદી હોતિ, પિસુણવાચા હોતિ, ફરુસવાચો હોતિ, સમ્ફપ્પલાપી હોતિ, (સી॰ સ્યા॰ પી॰) એવં સુક્કપક્ખેપિ? પાણાતિપાતી હોતિ, અદિન્નાદાયી હોતિ, કામેસુમિચ્છાચારી હોતિ, મુસાવાદી હોતિ મુસાવાદી હોતિ, પિસુણવાચા હોતિ, ફરુસવાચો હોતિ, સમ્ફપ્પલાપી હોતિ, (સી॰ સ્યા॰ પી॰) એવં સુક્કપક્ખેપિ, લુદ્ધો ચ, પગબ્ભો ચ. ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો યથાભતં નિક્ખિત્તો એવં નિરયે.
‘‘છહિ, ભિક્ખવે, ધમ્મેહિ સમન્નાગતો યથાભતં નિક્ખિત્તો એવં સગ્ગે. કતમેહિ છહિ? પાણાતિપાતા પટિવિરતો હોતિ, અદિન્નાદાના પટિવિરતો હોતિ, કામેસુમિચ્છાચારા પટિવિરતો હોતિ, મુસાવાદા પટિવિરતો હોતિ, અલુદ્ધો ચ, અપ્પગબ્ભો ચ. ઇમેહિ ખો ભિક્ખવે છહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો યથાભતં નિક્ખિત્તો એવં સગ્ગે’’તિ. અટ્ઠમં.
૯. અગ્ગધમ્મસુત્તં
૮૩. ‘‘છહિ, ભિક્ખવે, ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ અભબ્બો અગ્ગં ધમ્મં અરહત્તં સચ્છિકાતું. કતમેહિ છહિ? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ અસ્સદ્ધો હોતિ, અહિરિકો હોતિ, અનોત્તપ્પી હોતિ, કુસીતો હોતિ, દુપ્પઞ્ઞો હોતિ, કાયે ચ જીવિતે ચ સાપેક્ખો હોતિ. ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ અભબ્બો અગ્ગં ધમ્મં અરહત્તં સચ્છિકાતું.
‘‘છહિ, ભિક્ખવે, ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ ભબ્બો અગ્ગં ધમ્મં અરહત્તં સચ્છિકાતું. કતમેહિ છહિ? ઇધ , ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સદ્ધો હોતિ, હિરિમા હોતિ, ઓત્તપ્પી હોતિ, આરદ્ધવીરિયો હોતિ, પઞ્ઞવા હોતિ, કાયે ચ જીવિતે ચ અનપેક્ખો હોતિ. ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે , છહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ ભબ્બો અગ્ગં ધમ્મં અરહત્તં સચ્છિકાતુ’’ન્તિ. નવમં.
૧૦. રત્તિદિવસસુત્તં
૮૪. ‘‘છહિ, ભિક્ખવે, ધમ્મેહિ સમન્નાગતસ્સ ભિક્ખુનો યા રત્તિ વા દિવસો વા આગચ્છતિ હાનિયેવ પાટિકઙ્ખા કુસલેસુ ધમ્મેસુ, નો વુદ્ધિ. કતમેહિ છહિ? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ મહિચ્છો હોતિ, વિઘાતવા, અસન્તુટ્ઠો, ઇતરીતરચીવરપિણ્ડપાતસેનાસનગિલાનપ્પચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારેન, અસ્સદ્ધો હોતિ, દુસ્સીલો હોતિ, કુસીતો હોતિ, મુટ્ઠસ્સતિ હોતિ, દુપ્પઞ્ઞો હોતિ. ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતસ્સ ભિક્ખુનો યા રત્તિ વા દિવસો વા આગચ્છતિ હાનિયેવ પાટિકઙ્ખા કુસલેસુ ધમ્મેસુ, નો વુદ્ધિ.
‘‘છહિ, ભિક્ખવે, ધમ્મેહિ સમન્નાગતસ્સ ભિક્ખુનો યા રત્તિ વા દિવસો વા આગચ્છતિ વુદ્ધિયેવ પાટિકઙ્ખા કુસલેસુ ધમ્મેસુ, નો પરિહાનિ. કતમેહિ છહિ? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ન મહિચ્છો હોતિ, અવિઘાતવા, સન્તુટ્ઠો, ઇતરીતરચીવરપિણ્ડપાતસેનાસનગિલાનપ્પચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારેન, સદ્ધો હોતિ, સીલવા હોતિ, આરદ્ધવીરિયો હોતિ, સતિમા હોતિ, પઞ્ઞવા હોતિ. ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, છહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતસ્સ ભિક્ખુનો યા રત્તિ વા દિવસો વા આગચ્છતિ વુદ્ધિયેવ પાટિકઙ્ખા , કુસલેસુ ધમ્મેસુ નો પરિહાની’’તિ. દસમં.
અરહત્તવગ્ગો અટ્ઠમો. તતિયો (સ્યા॰ ક॰)
તસ્સુદ્દાનં –
દુક્ખં અરહત્તં ઉત્તરિ ચ, સુખં અધિગમેન ચ;
મહન્તત્તં દ્વયં નિરયે મહત્તદ્વયનિરયે (સ્યા॰), અગ્ગધમ્મઞ્ચ રત્તિયોતિ.