૫. પરમટ્ઠકસુત્તનિદ્દેસો
અથ
૩૧.
પરમન્તિ દિટ્ઠીસુ પરિબ્બસાનો, યદુત્તરિં કુરુતે જન્તુ લોકે;
હીનાતિ અઞ્ઞે તતો સબ્બમાહ, તસ્મા વિવાદાનિ અવીતિવત્તો.
પરમન્તિ દિટ્ઠીસુ પરિબ્બસાનોતિ. સન્તેકે સમણબ્રાહ્મણા દિટ્ઠિગતિકા. તે દ્વાસટ્ઠિયા દિટ્ઠિગતાનં અઞ્ઞતરઞ્ઞતરં દિટ્ઠિગતં ‘‘ઇદં પરમં અગ્ગં સેટ્ઠં વિસિટ્ઠં પામોક્ખં ઉત્તમં પવર’’ન્તિ ગહેત્વા ઉગ્ગહેત્વા ગણ્હિત્વા પરામસિત્વા અભિનિવિસિત્વા સકાય સકાય દિટ્ઠિયા વસન્તિ પવસન્તિ આવસન્તિ પરિવસન્તિ. યથા આગારિકા વા ઘરેસુ વસન્તિ, સાપત્તિકા વા આપત્તીસુ વસન્તિ, સકિલેસા વા કિલેસેસુ વસન્તિ; એવમેવ સન્તેકે સમણબ્રાહ્મણા દિટ્ઠિગતિકા. તે દ્વાસટ્ઠિયા દિટ્ઠિગતાનં અઞ્ઞતરઞ્ઞતરં દિટ્ઠિગતં ‘‘ઇદં પરમં અગ્ગં સેટ્ઠં વિસિટ્ઠં પામોક્ખં ઉત્તમં પવર’’ન્તિ ગહેત્વા ઉગ્ગહેત્વા ગણ્હિત્વા પરામસિત્વા અભિનિવિસિત્વા સકાય સકાય દિટ્ઠિયા વસન્તિ પવસન્તિ
યદુત્તરિં કુરુતે જન્તુ લોકેતિ. યદન્તિ યં. ઉત્તરિં કુરુતેતિ ઉત્તરિં કરોતિ, અગ્ગં સેટ્ઠં વિસિટ્ઠં પામોક્ખં જન્તૂતિ સત્તો નરો…પે॰… મનુજો. લોકેતિ અપાયલોકે…પે॰… આયતનલોકેતિ – યદુત્તરિં કુરુતે જન્તુ લોકે.
હીનાતિ અઞ્ઞે તતો સબ્બમાહાતિ અત્તનો સત્થારં ધમ્મક્ખાનં ગણં દિટ્ઠિં પટિપદં મગ્ગં ઠપેત્વા
તસ્મા વિવાદાનિ અવીતિવત્તોતિ. તસ્માતિ તંકારણા તંહેતુ તપ્પચ્ચયા તંનિદાના. વિવાદાનીતિ દિટ્ઠિકલહાનિ દિટ્ઠિભણ્ડનાનિ દિટ્ઠિવિગ્ગહાનિ દિટ્ઠિવિવાદાનિ દિટ્ઠિમેધગાનિ ચ. અવીતિવત્તોતિ અનતિક્કન્તો અસમતિક્કન્તો અવીતિવત્તોતિ – તસ્મા
તેનાહ ભગવા –
‘‘પરમન્તિ દિટ્ઠીસુ પરિબ્બસાનો, યદુત્તરિં કુરુતે જન્તુ લોકે;
હીનાતિ અઞ્ઞે તતો સબ્બમાહ, તસ્મા વિવાદાનિ અવીતિવત્તો’’તિ.
૩૨.
યદત્તની પસ્સતિ આનિસંસં, દિટ્ઠે સુતે સીલવતે મુતે વા;
તદેવ સો તત્થ સમુગ્ગહાય, નિહીનતો પસ્સતિ સબ્બમઞ્ઞં.
યદત્તની પસ્સતિ આનિસંસં, દિટ્ઠે સુતે સીલવતે મુતે વાતિ. યદત્તનીતિ યં અત્તનિ. અત્તા વુચ્ચતિ દિટ્ઠિગતં. અત્તનો દિટ્ઠિયા દ્વે આનિસંસે પસ્સતિ – દિટ્ઠધમ્મિકઞ્ચ આનિસંસં, સમ્પરાયિકઞ્ચ આનિસંસં. કતમો દિટ્ઠિયા દિટ્ઠધમ્મિકો આનિસંસો? યંદિટ્ઠિકો સત્થા હોતિ, તંદિટ્ઠિકા સાવકા હોન્તિ. તંદિટ્ઠિકં સત્થારં સાવકા સક્કરોન્તિ ગરું કરોન્તિ માનેન્તિ પૂજેન્તિ, લભતિ ચ તતોનિદાનં ચીવરપિણ્ડપાતસેનાસનગિલાનપચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારં. અયં દિટ્ઠિયા દિટ્ઠધમ્મિકો આનિસંસો. કતમો દિટ્ઠિયા સમ્પરાયિકો આનિસંસો? અયં દિટ્ઠિ અલં નાગત્તાય વા સુપણ્ણત્તાય વા યક્ખત્તાય વા અસુરત્તાય વા ગન્ધબ્બત્તાય
તદેવ સો તત્થ સમુગ્ગહાયાતિ. તદેવાતિ તં દિટ્ઠિગતં. તત્થાતિ સમુગ્ગહાયાતિ ઇદં પરમં અગ્ગં સેટ્ઠં વિસિટ્ઠં પામોક્ખં ઉત્તમં પવરન્તિ ગહેત્વા ઉગ્ગહેત્વા ગણ્હિત્વા પરામસિત્વા અભિનિવિસિત્વાતિ – તદેવ સો તત્થ સમુગ્ગહાય.
નિહીનતો પસ્સતિ સબ્બમઞ્ઞન્તિ. અઞ્ઞં સત્થારં ધમ્મક્ખાનં ગણં દિટ્ઠિં પટિપદં મગ્ગં હીનતો નિહીનતો ઓમકતો લામકતો છતુક્કતો પરિત્તતો દિસ્સતિ પસ્સતિ દક્ખતિ ઓલોકેતિ નિજ્ઝાયતિ ઉપપરિક્ખતીતિ – નિહીનતો પસ્સતિ સબ્બમઞ્ઞં.
તેનાહ ભગવા –
‘‘યદત્તની પસ્સતિ આનિસંસં, દિટ્ઠે સુતે સીલવતે મુતે વા;
તદેવ સો તત્થ સમુગ્ગહાય, નિહીનતો પસ્સતિ સબ્બમઞ્ઞ’’ન્તિ.
૩૩.
તં વાપિ ગન્થં કુસલા વદન્તિ, યં નિસ્સિતો પસ્સતિ હીનમઞ્ઞં;
તસ્મા હિ દિટ્ઠં વ સુતં મુતં વા, સીલબ્બતં ભિક્ખુ ન નિસ્સયેય્ય.
તં વાપિ ગન્થં કુસલા વદન્તીતિ. કુસલાતિ યે તે ખન્ધકુસલા ધાતુકુસલા આયતનકુસલા પટિચ્ચસમુપ્પાદકુસલા સતિપટ્ઠાનકુસલા સમ્મપ્પધાનકુસલા ઇદ્ધિપાદકુસલા ઇન્દ્રિયકુસલા બલકુસલા બોજ્ઝઙ્ગકુસલા મગ્ગકુસલા ફલકુસલા નિબ્બાનકુસલા, તે કુસલા
યં નિસ્સિતો પસ્સતિ હીનમઞ્ઞન્તિ. યં નિસ્સિતોતિ યં સત્થારં ધમ્મક્ખાનં ગણં દિટ્ઠિં પટિપદં મગ્ગં નિસ્સિતો સન્નિસ્સિતો અલ્લીનો ઉપગતો અજ્ઝોસિતો અધિમુત્તો. પસ્સતિ હીનમઞ્ઞન્તિ અઞ્ઞં સત્થારં ધમ્મક્ખાનં ગણં દિટ્ઠિં પટિપદં મગ્ગં હીનતો નિહીનતો ઓમકતો લામકતો છતુક્કતો પરિત્તતો દિસ્સતિ પસ્સતિ દક્ખતિ ઓલોકેતિ નિજ્ઝાયતિ ઉપનિજ્ઝાયતિ ઉપપરિક્ખતીતિ – યં નિસ્સિતો પસ્સતિ હીનમઞ્ઞં.
તસ્મા હિ દિટ્ઠં વ સુતં મુતં વા, સીલબ્બતં ભિક્ખુ ન નિસ્સયેય્યાતિ. તસ્માતિ તસ્મા તંકારણા તંહેતુ તપ્પચ્ચયા તંનિદાના દિટ્ઠં વા દિટ્ઠસુદ્ધિં વા સુતં વા સુતસુદ્ધિં વા મુતં વા મુતસુદ્ધિં વા સીલં વા
તેનાહ ભગવા –
‘‘તં વાપિ ગન્થં કુસલા વદન્તિ, યં નિસ્સિતો પસ્સતિ હીનમઞ્ઞં;
તસ્મા હિ દિટ્ઠં વ સુતં મુતં વા, સીલબ્બતં ભિક્ખુ ન નિસ્સયેય્યા’’તિ.
૩૪.
દિટ્ઠિમ્પિ લોકસ્મિં ન કપ્પયેય્ય, ઞાણેન વા સીલવતેન વાપિ;
સમોતિ અત્તાનમનૂપનેય્ય, હીનો ન મઞ્ઞેથ વિસેસિ વાપિ.
દિટ્ઠિમ્પિ લોકસ્મિં ન કપ્પયેય્ય, ઞાણેન વા સીલવતેન વાપીતિ. અટ્ઠસમાપત્તિઞાણેન વા પઞ્ચાભિઞ્ઞાઞાણેન વા મિચ્છાઞાણેન વા, સીલેન વા વતેન વા સીલબ્બતેન વા લોકસ્મિન્તિ અપાયલોકે…પે॰… આયતનલોકેતિ – દિટ્ઠિમ્પિ લોકસ્મિં ન કપ્પયેય્ય ઞાણેન વા સીલવતેન વાપિ.
સમોતિ અત્તાનમનૂપનેય્યાતિ. સદિસોહમસ્મીતિ અત્તાનં ન ઉપનેય્ય જાતિયા વા ગોત્તેન વા કોલપુત્તિયેન વા વણ્ણપોક્ખરતાય વા ધનેન વા અજ્ઝેનેન વા કમ્માયતનેન વા
હીનો ન મઞ્ઞેથ વિસેસિ વાપીતિ. હીનોહમસ્મીતિ અત્તાનં ન ઉપનેય્ય જાતિયા વા ગોત્તેન વા…પે॰… અઞ્ઞતરઞ્ઞતરેન વા વત્થુના. સેય્યોહમસ્મીતિ અત્તાનં ન ઉપનેય્ય જાતિયા વા ગોત્તેન વા…પે॰… અઞ્ઞતરઞ્ઞતરેન વા વત્થુનાતિ – હીનો ન મઞ્ઞેથ
તેનાહ ભગવા –
‘‘દિટ્ઠિમ્પિ
સમોતિ અત્તાનમનૂપનેય્ય, હીનો ન મઞ્ઞેથ વિસેસિ વાપી’’તિ.
૩૫.
અત્તં પહાય અનુપાદિયાનો, ઞાણેનપિ સો નિસ્સયં નો કરોતિ;
સ વે વિયત્તેસુ ન વગ્ગસારી, દિટ્ઠિમ્પિ સો ન પચ્ચેતિ કિઞ્ચિ.
અત્તં પહાય અનુપાદિયાનોતિ. અત્તં પહાયાતિ અત્તદિટ્ઠિં પહાય. અત્તં પહાયાતિ ગાહં અત્તં પહાયાતિ તણ્હાવસેન દિટ્ઠિવસેન ગહિતં પરામટ્ઠં અભિનિવિટ્ઠં અજ્ઝોસિતં અધિમુત્તં પહાય પજહિત્વા વિનોદેત્વા બ્યન્તિં કરિત્વા અનભાવં ગમેત્વાતિ – અત્તં અનુપાદિયાનોતિ ચતૂહિ ઉપાદાનેહિ અનુપાદિયમાનો અગણ્હમાનો અપરામાસમાનો અનભિનિવિસમાનોતિ – અત્તં પહાય અનુપાદિયાનો.
ઞાણેનપિ સો નિસ્સયં નો કરોતીતિ અટ્ઠસમાપત્તિઞાણેન વા પઞ્ચાભિઞ્ઞાઞાણેન વા મિચ્છાઞાણેન વા તણ્હાનિસ્સયં વા દિટ્ઠિનિસ્સયં વા ન કરોતિ ન જનેતિ ન સઞ્જનેતિ ન નિબ્બત્તેતિ ન અભિનિબ્બત્તેતીતિ – ઞાણેનપિ સો નિસ્સયં નો કરોતિ.
સ વે વિયત્તેસુ ન વગ્ગસારીતિ સ વે વિયત્તેસુ ભિન્નેસુ દ્વેજ્ઝાપન્નેસુ દ્વેળ્હકજાતેસુ નાનાદિટ્ઠિકેસુ નાનાખન્તિકેસુ નાનારુચિકેસુ નાનાલદ્ધિકેસુ નાનાદિટ્ઠિનિસ્સયં નિસ્સિતેસુ છન્દાગતિં ગચ્છન્તેસુ દોસાગતિં ગચ્છન્તેસુ મોહાગતિં ગચ્છન્તેસુ ભયાગતિં ગચ્છન્તેસુ ન છન્દાગતિં ગચ્છતિ ન દોસાગતિં ગચ્છતિ ન મોહાગતિં ગચ્છતિ ન ભયાગતિં ગચ્છતિ ન રાગવસેન ગચ્છતિ ન દોસવસેન ગચ્છતિ ન મોહવસેન ગચ્છતિ ન માનવસેન ગચ્છતિ ન દિટ્ઠિવસેન
દિટ્ઠિમ્પિ સો ન પચ્ચેતિ કિઞ્ચીતિ. તસ્સ દ્વાસટ્ઠિ દિટ્ઠિગતાનિ પહીનાનિ સમુચ્છિન્નાનિ વૂપસન્તાનિ પટિપસ્સદ્ધાનિ અભબ્બુપ્પત્તિકાનિ ઞાણગ્ગિના દડ્ઢાનિ. સો કિઞ્ચિ દિટ્ઠિગતં ન પચ્ચેતિ ન પચ્ચાગચ્છતીતિ – દિટ્ઠિમ્પિ સો ન પચ્ચેતિ કિઞ્ચિ.
તેનાહ ભગવા –
‘‘અત્તં પહાય અનુપાદિયાનો, ઞાણેનપિ સો નિસ્સયં નો કરોતિ;
સ વે વિયત્તેસુ ન વગ્ગસારી, દિટ્ઠિમ્પિ સો ન પચ્ચેતિ કિઞ્ચી’’તિ.
૩૬.
યસ્સૂભયન્તે પણિધીધ નત્થિ, ભવાભવાય ઇધ વા હુરં વા;
નિવેસના તસ્સ ન સન્તિ કેચિ, ધમ્મેસુ નિચ્છેય્ય સમુગ્ગહીતં.
યસ્સૂભયન્તે પણિધીધ નત્થિ, ભવાભવાય ઇધ વા હુરં વાતિ યસ્સાતિ અરહતો ખીણાસવસ્સ. અન્તોતિ પણિધિ વુચ્ચતિ તણ્હા. યો રાગો સારાગો…પે॰… અભિજ્ઝા લોભો અકુસલમૂલં.
ભવાભવાયાતિ ભવાભવાય કમ્મભવાય પુનબ્ભવાય કામભવાય, કમ્મભવાય કામભવાય પુનબ્ભવાય રૂપભવાય, કમ્મભવાય રૂપભવાય પુનબ્ભવાય અરૂપભવાય, કમ્મભવાય અરૂપભવાય પુનબ્ભવાય પુનપ્પુનભવાય પુનપ્પુનગતિયા પુનપ્પુનઉપપત્તિયા પુનપ્પુનપટિસન્ધિયા પુનપ્પુનઅત્તભાવાભિનિબ્બત્તિયા. ઇધાતિ સકત્તભાવો, હુરાતિ પરત્તભાવો; ઇધાતિ સકરૂપવેદનાસઞ્ઞાસઙ્ખારવિઞ્ઞાણં, હુરાતિ પરરૂપવેદનાસઞ્ઞાસઙ્ખારવિઞ્ઞાણં; ઇધાતિ છ અજ્ઝત્તિકાનિ આયતનાનિ, હુરાતિ છ બાહિરાનિ આયતનાનિ; ઇધાતિ મનુસ્સલોકો, હુરાતિ દેવલોકો ઇધાતિ કામધાતુ, હુરાતિ રૂપધાતુ અરૂપધાતુ; ઇધાતિ કામધાતુ હુરાતિ અરૂપધાતુ. યસ્સૂભયન્તે પણિધીધ નત્થિ ભવાભવાય ઇધ વા હુરં વાતિ. યસ્સ ઉભો અન્તે
નિવેસના તસ્સ ન સન્તિ કેચીતિ. નિવેસનાતિ દ્વે નિવેસના – તણ્હાનિવેસના ચ દિટ્ઠિનિવેસના ચ…પે॰… અયં તણ્હાનિવેસના…પે॰… અયં દિટ્ઠિનિવેસના. તસ્સાતિ અરહતો ખીણાસવસ્સ. નિવેસના તસ્સ ન સન્તિ કેચીતિ નિવેસના તસ્સ ન સન્તિ કેચિ નત્થિ ન સન્તિ ન સંવિજ્જન્તિ નુપલબ્ભન્તિ, પહીના સમુચ્છિન્ના વૂપસન્તા પટિપસ્સદ્ધા અભબ્બુપ્પત્તિકા ઞાણગ્ગિના દડ્ઢાતિ – નિવેસના તસ્સ ન સન્તિ કેચિ.
ધમ્મેસુ નિચ્છેય્ય સમુગ્ગહીતન્તિ. ધમ્મેસૂતિ દ્વાસટ્ઠિયા દિટ્ઠિગતેસુ. નિચ્છેય્યાતિ નિચ્છિનિત્વા વિનિચ્છિનિત્વા વિચિનિત્વા પવિચિનિત્વા તુલયિત્વા તીરયિત્વા વિભાવયિત્વા વિભૂતં કત્વા. સમુગ્ગહીતન્તિ ઓધિગ્ગાહો બિલગ્ગાહો વરગ્ગાહો કોટ્ઠાસગ્ગાહો ઉચ્ચયગ્ગાહો સમુચ્ચયગ્ગાહો, ‘‘ઇદં સચ્ચં તચ્છં તથં ભૂતં યાથાવં અવિપરીત’’ન્તિ ગહિતં પરામટ્ઠં અભિનિવિટ્ઠં અજ્ઝોસિતં અધિમુત્તં નત્થિ ન સન્તિ ન સંવિજ્જન્તિ નુપલબ્ભન્તિ, પહીનં સમુચ્છિન્નં વૂપસન્તં પટિપસ્સદ્ધં અભબ્બુપ્પત્તિકં ઞાણગ્ગિના દડ્ઢન્તિ – ધમ્મેસુ નિચ્છેય્ય સમુગ્ગહીતં.
તેનાહ ભગવા –
‘‘યસ્સૂભયન્તે
નિવેસના તસ્સ ન સન્તિ કેચિ, ધમ્મેસુ નિચ્છેય્ય સમુગ્ગહીત’’ન્તિ.
૩૭.
તસ્સીધ દિટ્ઠે વ સુતે મુતે વા, પકપ્પિતા નત્થિ અણૂપિ સઞ્ઞા;
તં બ્રાહ્મણં દિટ્ઠિમનાદિયાનં, કેનીધ લોકસ્મિં વિકપ્પયેય્ય.
તસ્સીધ દિટ્ઠે વ સુતે મુતે વા, પકપ્પિતા નત્થિ અણૂપિ સઞ્ઞાતિ. તસ્સાતિ અરહતો ખીણાસવસ્સ. તસ્સ દિટ્ઠે વા
તં બ્રાહ્મણં દિટ્ઠિમનાદિયાનન્તિ. બ્રાહ્મણોતિ સત્તન્નં ધમ્માનં બાહિતત્તા બ્રાહ્મણો – સક્કાયદિટ્ઠિ બાહિતા હોતિ…પે॰… અસિતો તાદિ પવુચ્ચતે સ બ્રહ્મા. તં બ્રાહ્મણં દિટ્ઠિમનાદિયાનન્તિ. તં બ્રાહ્મણં
કેનીધ લોકસ્મિં વિકપ્પયેય્યાતિ. કપ્પાતિ દ્વે કપ્પા – તણ્હાકપ્પો ચ દિટ્ઠિકપ્પો ચ…પે॰… અયં તણ્હાકપ્પો…પે॰… અયં દિટ્ઠિકપ્પો. તસ્સ તણ્હાકપ્પો પહીનો, દિટ્ઠિકપ્પો પટિનિસ્સટ્ઠો. તણ્હાકપ્પસ્સ પહીનત્તા, દિટ્ઠિકપ્પસ્સ પટિનિસ્સટ્ઠત્તા કેન રાગેન કપ્પેય્ય કેન દોસેન કપ્પેય્ય કેન મોહેન કપ્પેય્ય કેન માનેન કપ્પેય્ય કાય દિટ્ઠિયા કપ્પેય્ય કેન ઉદ્ધચ્ચેન કપ્પેય્ય કાય વિચિકિચ્છાય કપ્પેય્ય કેહિ અનુસયેહિ કપ્પેય્ય – રત્તોતિ વા દુટ્ઠોતિ વા મૂળ્હોતિ વા વિનિબદ્ધોતિ વા પરામટ્ઠોતિ વા વિક્ખેપગતોતિ વા અનિટ્ઠઙ્ગતોતિ વા થામગતોતિ વા. તે અભિસઙ્ખારા પહીના. અભિસઙ્ખારાનં પહીનત્તા ગતિયો કેન કપ્પેય્ય – નેરયિકોતિ વા તિરચ્છાનયોનિકોતિ વા પેત્તિવિસયિકોતિ લોકસ્મિન્તિ અપાયલોકે…પે॰… આયતનલોકેતિ – કેનીધ લોકસ્મિં વિકપ્પયેય્ય.
તેનાહ ભગવા –
‘‘તસ્સીધ
તં બ્રાહ્મણં દિટ્ઠિમનાદિયાનં, કેનીધ લોકસ્મિં વિકપ્પયેય્યા’’તિ.
૩૮.
ન કપ્પયન્તિ ન પુરેક્ખરોન્તિ, ધમ્માપિ તેસં ન પટિચ્છિતાસે;
ન બ્રાહ્મણો સીલવતેન નેય્યો, પારઙ્ગતો ન પચ્ચેતિ તાદી.
ન કપ્પયન્તિ ન પુરેક્ખરોન્તીતિ. કપ્પાતિ દ્વે કપ્પા – તણ્હાકપ્પો ચ દિટ્ઠિકપ્પો ચ. કતમો તણ્હાકપ્પો? યાવતા તણ્હાસઙ્ખાતેન સીમકતં મરિયાદિકતં ઓધિકતં પરિયન્તકતં પરિગ્ગહિતં
ન પુરેક્ખરોન્તીતિ. પુરેક્ખારાતિ દ્વે પુરેક્ખારા – તણ્હાપુરેક્ખારો ચ દિટ્ઠિપુરેક્ખારો ચ…પે॰… અયં તણ્હાપુરેક્ખારો…પે॰… અયં દિટ્ઠિપુરેક્ખારો. તેસં તણ્હાપુરેક્ખારો પહીનો, દિટ્ઠિપુરેક્ખારો પટિનિસ્સટ્ઠો. તણ્હાપુરેક્ખારસ્સ પહીનત્તા, દિટ્ઠિપુરેક્ખારસ્સ પટિનિસ્સટ્ઠત્તા ન તણ્હં વા ન દિટ્ઠિં વા પુરતો કત્વા ચરન્તિ ન તણ્હાધજા ન તણ્હાકેતૂ ન તણ્હાધિપતેય્યા ન દિટ્ઠિધજા ન દિટ્ઠિકેતૂ ન દિટ્ઠાધિપતેય્યા. ન તણ્હાય વા ન દિટ્ઠિયા વા પરિવારેત્વા ચરન્તીતિ – ન કપ્પયન્તિ ન પુરેક્ખરોન્તિ.
ધમ્માપિ તેસં ન પટિચ્છિતાસેતિ. ધમ્મા વુચ્ચન્તિ દ્વાસટ્ઠિ દિટ્ઠિગતાનિ. તેસન્તિ તેસં અરહન્તાનં ખીણાસવાનં. ન પટિચ્છિતાસેતિ
ન બ્રાહ્મણો સીલવતેન નેય્યોતિ. નાતિ પટિક્ખેપો. બ્રાહ્મણોતિ સત્તન્નં ધમ્માનં બાહિતત્તા બ્રાહ્મણો – સક્કાયદિટ્ઠિ બાહિતા હોતિ…પે॰… ન બ્રાહ્મણો સીલવતેન નેય્યોતિ. બ્રાહ્મણો સીલેન વા વતેન વા સીલબ્બતેન વા ન યાયતિ ન નિય્યતિ ન વુય્હતિ ન સંહરીયતીતિ – ન બ્રાહ્મણો સીલવતેન નેય્યો.
પારઙ્ગતો ન પચ્ચેતિ તાદીતિ. પારં વુચ્ચતિ અમતં નિબ્બાનં. યો સો સબ્બસઙ્ખારસમથો સબ્બૂપધિપટિનિસ્સગ્ગો તણ્હક્ખયો વિરાગો નિરોધો નિબ્બાનં. સો પારઙ્ગતો પારપ્પત્તો અન્તગતો અન્તપ્પત્તો કોટિગતો કોટિપ્પત્તો [વિત્થારો] જાતિમરણસંસારો, નત્થિ તસ્સ પુનબ્ભવોતિ – પારઙ્ગતો. ન પચ્ચેતીતિ સોતાપત્તિમગ્ગેન યે કિલેસા પહીના, તે કિલેસે ન પુનેતિ ન પચ્ચેતિ ન પચ્ચાગચ્છતિ. સકદાગામિમગ્ગેન યે કિલેસા પહીના, તે કિલેસે ન પુનેતિ ન પચ્ચેતિ ન પચ્ચાગચ્છતિ. અનાગામિમગ્ગેન યે કિલેસા પહીના, તે કિલેસે ન પુનેતિ ન પચ્ચેતિ ન પચ્ચાગચ્છતિ. અરહત્તમગ્ગેન યે કિલેસા પહીના, તે કિલેસે ન પુનેતિ ન પચ્ચેતિ ન પચ્ચાગચ્છતીતિ તાદીતિ અરહા પઞ્ચહાકારેહિ તાદી – ઇટ્ઠાનિટ્ઠે તાદી, ચત્તાવીતિ તાદી, તિણ્ણાવીતિ તાદી, મુત્તાવીતિ તાદી, તંનિદ્દેસા તાદી.
કથં અરહા ઇટ્ઠાનિટ્ઠે તાદી? અરહા લાભેપિ તાદી, અલાભેપિ તાદી, યસેપિ તાદી, અયસેપિ તાદી, પસંસાયપિ તાદી, નિન્દાયપિ તાદી, સુખેપિ તાદી, દુક્ખેપિ તાદી. એકચ્ચે બાહં
કથં અરહા ચત્તાવીતિ તાદી? અરહતો રાગો ચત્તો વન્તો
કથં અરહા તિણ્ણાવીતિ તાદી? અરહા કામોઘં તિણ્ણો ભવોઘં તિણ્ણો દિટ્ઠોઘં તિણ્ણો અવિજ્જોઘં તિણ્ણો સબ્બં સંસારપથં તિણ્ણો ઉત્તિણ્ણો નિત્તિણ્ણો અતિક્કન્તો સમતિક્કન્તો
કથં અરહા મુત્તાવીતિ તાદી? અરહતો રાગા ચિત્તં મુત્તં વિમુત્તં સુવિમુત્તં, દોસા ચિત્તં મુત્તં વિમુત્તં સુવિમુત્તં, મોહા ચિત્તં મુત્તં વિમુત્તં સુવિમુત્તં, કોધા…પે॰… ઉપનાહા… મક્ખા… પળાસા… ઇસ્સાય… મચ્છરિયા… માયાય… સાઠેય્યા… થમ્ભા… સારમ્ભા… માના… અતિમાના… મદા… પમાદા… સબ્બકિલેસેહિ… સબ્બદુચ્ચરિતેહિ… સબ્બદરથેહિ… સબ્બપરિળાહેહિ… સબ્બસન્તાપેહિ… સબ્બાકુસલાભિસઙ્ખારેહિ ચિત્તં મુત્તં વિમુત્તં સુવિમુત્તં. એવં અરહા મુત્તાવીતિ તાદી.
કથં અરહા તંનિદ્દેસા તાદી? અરહા સીલે સતિ સીલવાતિ તંનિદ્દેસા તાદી; સદ્ધાય સતિ સદ્ધોતિ તંનિદ્દેસા તાદી; વીરિયે સતિ વીરિયવાતિ તંનિદ્દેસા તાદી; સતિયા સતિ સતિમાતિ તંનિદ્દેસા તાદી; સમાધિમ્હિ સતિ સમાહિતોતિ તંનિદ્દેસા તાદી; પઞ્ઞાય સતિ પઞ્ઞવાતિ તંનિદ્દેસા તાદી; વિજ્જાય સતિ તેવિજ્જોતિ તંનિદ્દેસા તાદી; અભિઞ્ઞાય સતિ છળભિઞ્ઞોતિ તંનિદ્દેસા તાદી. એવં અરહા તંનિદ્દેસા
તેનાહ ભગવા –
‘‘ન
ન
પરમટ્ઠકસુત્તનિદ્દેસો પઞ્ચમો.