૧. પારાજિકકણ્ડં
૧. પઠમપારાજિકં
સુદિન્નભાણવારો
૨૪. તેન ખો પન સમયેન વેસાલિયા અવિદૂરે કલન્દગામો નામ અત્થિ કલન્દગામો નામ હોતિ (સી॰), કલન્દગામો હોતિ (સ્યા॰). તત્થ સુદિન્નો નામ કલન્દપુત્તો સેટ્ઠિપુત્તો હોતિ. અથ ખો સુદિન્નો કલન્દપુત્તો સમ્બહુલેહિ સમ્પહૂલેહિ (સી॰) સહાયકેહિ સદ્ધિં વેસાલિં અગમાસિ કેનચિદેવ કરણીયેન . તેન ખો પન સમયેન ભગવા મહતિયા પરિસાય પરિવુતો ધમ્મં દેસેન્તો નિસિન્નો હોતિ. અદ્દસ ખો સુદિન્નો કલન્દપુત્તો ભગવન્તં મહતિયા પરિસાય પરિવુતં ધમ્મં દેસેન્તં નિસિન્નં. દિસ્વાનસ્સ એતદહોસિ – ‘‘યંનૂનાહમ્પિ ધમ્મં સુણેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો સુદિન્નો કલન્દપુત્તો યેન સા પરિસા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નસ્સ ખો સુદિન્નસ્સ કલન્દપુત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘‘યથા યથા ખો અહં ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ, નયિદં સુકરં અગારં અજ્ઝાવસતા એકન્તપરિપુણ્ણં એકન્તપરિસુદ્ધં સઙ્ખલિખિતં બ્રહ્મચરિયં ચરિતું; યંનૂનાહં કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો સા પરિસા ભગવતા ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સિતા સમાદપિતા સમુત્તેજિતા સમ્પહંસિતા ઉટ્ઠાયાસના ભગવન્તં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા પક્કામિ.
૨૫. અથ ખો સુદિન્નો કલન્દપુત્તો અચિરવુટ્ઠિતાય પરિસાય યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો સુદિન્નો કલન્દપુત્તો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘યથા યથાહં, ભન્તે, ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ , નયિદં સુકરં અગારં અજ્ઝાવસતા એકન્તપરિપુણ્ણં એકન્તપરિસુદ્ધં સઙ્ખલિખિતં બ્રહ્મચરિયં ચરિતું; ઇચ્છામહં, ભન્તે, કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતું. પબ્બાજેતુ મં ભગવા’’તિ. ‘‘અનુઞ્ઞાતોસિ પન ત્વં, સુદ્દિન્ન, માતાપિતૂહિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ? ‘‘ન ખો અહં, ભન્તે, અનુઞ્ઞાતો માતાપિતૂહિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ. ‘‘ન ખો, સુદિન્ન, તથાગતા અનનુઞ્ઞાતં માતાપિતૂહિ પુત્તં પબ્બાજેન્તી’’તિ. ‘‘સોહં, ભન્તે, તથા કરિસ્સામિ યથા મં માતાપિતરો અનુજાનિસ્સન્તિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ.
૨૬. અથ ખો સુદિન્નો કલન્દપુત્તો વેસાલિયં તં કરણીયં તીરેત્વા યેન કલન્દગામો યેન માતાપિતરો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા માતાપિતરો એતદવોચ – ‘‘અમ્મતાતા, યથા યથાહં ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ, નયિદં સુકરં અગારં અજ્ઝાવસતા એકન્તપરિપુણ્ણં એકન્તપરિસુદ્ધં સઙ્ખલિખિતં બ્રહ્મચરિયં ચરિતું; ઇચ્છામહં કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતું. અનુજાનાથ મં અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ. એવં વુત્તે સુદિન્નસ્સ કલન્દપુત્તસ્સ માતાપિતરો સુદિન્નં કલન્દપુત્તં એતદવોચું – ‘‘ત્વં ખોસિ, તાત સુદિન્ન, અમ્હાકં એકપુત્તકો પિયો મનાપો સુખેધિતો સુખપરિહતો. ન ત્વં, તાત સુદિન્ન, કિઞ્ચિ દુક્ખસ્સ જાનાસિ. મરણેનપિ મયં તે અકામકા વિના ભવિસ્સામ, કિં પન મયં તં જીવન્તં અનુજાનિસ્સામ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ. દુતિયમ્પિ ખો સુદિન્નો કલન્દપુત્તો માતાપિતરો એતદવોચ – ‘‘અમ્મતાતા, યથા યથાહં ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ, નયિદં સુકરં અગારં અજ્ઝાવસતા એકન્તપરિપુણ્ણં એકન્તપરિસુદ્ધં સઙ્ખલિખિતં બ્રહ્મચરિયં ચરિતું; ઇચ્છામહં કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતું. અનુજાનાથ મં અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ. દુતિયમ્પિ ખો સુદિન્નસ્સ કલન્દપુત્તસ્સ માતાપિતરો સુદિન્નં કલન્દપુત્તં એતદવોચું – ‘‘ત્વં ખોસિ, તાત સુદિન્ન, અમ્હાકં એકપુત્તકો પિયો મનાપો સુખેધિતો સુખપરિહતો. ન ત્વં, તાત સુદિન્ન, કિઞ્ચિ દુક્ખસ્સ જાનાસિ. મરણેનપિ મયં તે અકામકા વિના ભવિસ્સામ, કિં પન મયં તં જીવન્તં અનુજાનિસ્સામ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ! તતિયમ્પિ ખો સુદિન્નો કલન્દપુત્તો માતાપિતરો એતદવોચ – ‘‘અમ્મતાતા , યથા યથાહં ભગવતા ધમ્મં દેસિતં આજાનામિ, નયિદં સુકરં અગારં અજ્ઝાવસતા એકન્તપરિપુણ્ણં એકન્તપરિસુદ્ધં સઙ્ખલિખિતં બ્રહ્મચરિયં ચરિતું; ઇચ્છામહં કેસમસ્સું ઓહારેત્વા કાસાયાનિ વત્થાનિ અચ્છાદેત્વા અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિતું . અનુજાનાથ મં અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ. તતિયમ્પિ ખો સુદિન્નસ્સ કલન્દપુત્તસ્સ માતાપિતરો સુદિન્નં કલન્દપુત્તં એતદવોચું – ‘‘ત્વં ખોસિ, તાત સુદિન્ન, અમ્હાકં એકપુત્તકો પિયો મનાપો સુખેધિતો સુખપરિહતો. ન ત્વં, તાત સુદિન્ન, કિઞ્ચિ દુક્ખસ્સ જાનાસિ. મરણેનપિ મયં તે અકામકા વિના ભવિસ્સામ, કિં પન મયં તં જીવન્તં અનુજાનિસ્સામ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ!
૨૭. અથ ખો સુદિન્નો કલન્દપુત્તો – ‘‘ન મં માતાપિતરો અનુજાનન્તિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ, તત્થેવ અનન્તરહિતાય ભૂમિયા નિપજ્જિ – ઇધેવ મે મરણં ભવિસ્સતિ પબ્બજ્જા વાતિ. અથ ખો સુદિન્નો કલન્દપુત્તો એકમ્પિ ભત્તં ન ભુઞ્જિ, દ્વેપિ ભત્તાનિ ન ભુઞ્જિ, તીણિપિ ભત્તાનિ ન ભુઞ્જિ, ચત્તારિપિ ભત્તાનિ ન ભુઞ્જિ, પઞ્ચપિ ભત્તાનિ ન ભુઞ્જિ, છપિ ભત્તાનિ ન ભુઞ્જિ, સત્તપિ ભત્તાનિ ન ભુઞ્જિ.
૨૮. અથ ખો સુદિન્નસ્સ કલન્દપુત્તસ્સ માતાપિતરો સુદિન્નં કલન્દપુત્તં એતદવોચું – ‘‘ત્વં ખોસિ, તાત સુદિન્ન, અમ્હાકં એકપુત્તકો પિયો મનાપો સુખેધિતો સુખપરિહતો. ન ત્વં, તાત સુદિન્ન, કિઞ્ચિ દુક્ખસ્સ જાનાસિ. મરણેનપિ મયં તે અકામકા વિના ભવિસ્સામ, કિં પન મયં તં જીવન્તં અનુજાનિસ્સામ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય? ઉટ્ઠેહિ, તાત સુદિન્ન, ભુઞ્જ ચ પિવ ચ પરિચારેહિ ચ, ભુઞ્જન્તો પિવન્તો પરિચારેન્તો કામે પરિભુઞ્જન્તો પુઞ્ઞાનિ કરોન્તો અભિરમસ્સુ. ન તં મયં અનુજાનામ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ. એવં વુત્તે સુદિન્નો કલન્દપુત્તો તુણ્હી અહોસિ. દુતિયમ્પિ ખો…પે॰… તતિયમ્પિ ખો સુદિન્નસ્સ કલન્દપુત્તસ્સ માતાપિતરો સુદિન્નં કલન્દપુત્તં એતદવોચું – ‘‘ત્વં ખોસિ, તાત સુદિન્ન, અમ્હાકં એકપુત્તકો પિયો મનાપો સુખેધિતો સુખપરિહતો. ન ત્વં, તાત સુદિન્ન, કિઞ્ચિ દુક્ખસ્સ જાનાસિ. મરણેનપિ મયં તે અકામકા વિના ભવિસ્સામ, કિં પન મયં તં જીવન્તં અનુજાનિસ્સામ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય! ઉટ્ઠેહિ, તાત સુદિન્ન, ભુઞ્જ ચ પિવ ચ પરિચારેહિ ચ, ભુઞ્જન્તો પિવન્તો પરિચારેન્તો કામે પરિભુઞ્જન્તો પુઞ્ઞાનિ કરોન્તો અભિરમસ્સુ. ન તં મયં અનુજાનામ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ. તતિયમ્પિ ખો સુદિન્નો કલન્દપુત્તો તુણ્હી અહોસિ.
અથ ખો સુદિન્નસ્સ કલન્દપુત્તસ્સ સહાયકા યેન સુદિન્નો કલન્દપુત્તો તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા સુદિન્નં કલન્દપુત્તં એતદવોચું – ‘‘ત્વં ખોસિ, સમ્મ સુદિન્ન, માતાપિતૂનં એકપુત્તકો પિયો મનાપો સુખેધિતો સુખપરિહતો. ન ત્વં, સમ્મ સુદિન્ન, કિઞ્ચિ દુક્ખસ્સ જાનાસિ. મરણેનપિ તે માતાપિતરો અકામકા વિના ભવિસ્સન્તિ, કિં પન તં જીવન્તં અનુજાનિસ્સન્તિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજાય! ઉટ્ઠેહિ, સમ્મ સુદિન્ન, ભુઞ્જ ચ પિવ ચ પરિચારેહિ ચ, ભુઞ્જન્તો પિવન્તો પરિચારેન્તો કામે પરિભુઞ્જન્તો પુઞ્ઞાનિ કરોન્તો અભિરમસ્સુ, ન તં માતાપિતરો અનુજાનિસ્સન્તિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ. એવં વુત્તે, સુદિન્નો કલન્દપુત્તો તુણ્હી અહોસિ. દુતિયમ્પિ ખો…પે॰… તતિયમ્પિ ખો સુદિન્નસ્સ કલન્દપુત્તસ્સ સહાયકા સુદિન્નં કલન્દપુત્તં એતદવોચું – ‘‘ત્વં ખોસિ, સમ્મ સુદિન્ન…પે॰… તતિયમ્પિ ખો સુદિન્નો કલન્દપુત્તો તુણ્હી અહોસિ.
૨૯. અથ ખો સુદિન્નસ્સ કલન્દપુત્તસ્સ સહાયકા યેન સુદિન્નસ્સ કલન્દપુત્તસ્સ માતાપિતરો તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા સુદિન્નસ્સ કલન્દપુત્તસ્સ માતાપિતરો એતદવોચું – ‘‘અમ્મતાતા, એસો સુદિન્નો અનન્તરહિતાય ભૂમિયા નિપન્નો – ‘ઇધેવ મે મરણં ભવિસ્સતિ પબ્બજ્જા વા’તિ. સચે તુમ્હે સુદિન્નં નાનુજાનિસ્સથ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય, તત્થેવ મરણં આગમિસ્સતિ. સચે પન તુમ્હે સુદિન્નં અનુજાનિસ્સથ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય, પબ્બજિતમ્પિ નં દક્ખિસ્સથ. સચે સુદિન્નો નાભિરમિસ્સતિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય, કા તસ્સ અઞ્ઞા ગતિ ભવિસ્સતિ, ઇધેવ પચ્ચાગમિસ્સતિ. અનુજાનાથ સુદિન્નં અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ. ‘‘અનુજાનામ , તાતા, સુદિન્નં અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ. અથ ખો સુદિન્નસ્સ કલન્દપુત્તસ્સ સહાયકા યેન સુદિન્નો કલન્દપુત્તો તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા સુદિન્નં કલન્દપુત્તં એતદવોચું – ‘‘ઉટ્ઠેહિ, સમ્મ સુદિન્ન, અનુઞ્ઞાતોસિ માતાપિતૂહિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ.
૩૦. અથ ખો સુદિન્નો કલન્દપુત્તો – ‘‘અનુઞ્ઞાતોમ્હિ કિર માતાપિતૂહિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાયા’’તિ, હટ્ઠો ઉદગ્ગો પાણિના ગત્તાનિ પરિપુઞ્છન્તો વુટ્ઠાસિ. અથ ખો સુદિન્નો કલન્દપુત્તો કતિપાહં બલં ગાહેત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસન્નો ખો સુદિન્નો કલન્દપુત્તો ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘અનુઞ્ઞાતો અનુઞ્ઞાતોમ્હિ (સી॰ સ્યા॰) અહં, ભન્તે, માતાપિતૂહિ અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજ્જાય. પબ્બાજેતુ મં ભગવા’’તિ . અલત્થ ખો સુદિન્નો કલન્દપુત્તો ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં, અલત્થ ઉપસમ્પદં. અચિરૂપસમ્પન્નો ચ પનાયસ્મા સુદિન્નો એવરૂપે ધુતગુણે સમાદાય વત્તતિ, આરઞ્ઞિકો હોતિ પિણ્ડપાતિકો પંસુકૂલિકો સપદાનચારિકો, અઞ્ઞતરં વજ્જિગામં ઉપનિસ્સાય વિહરતિ.
તેન ખો પન સમયેન વજ્જી દુબ્ભિક્ખા હોતિ દ્વીહિતિકા સેતટ્ઠિકા સલાકાવુત્તા, ન સુકરા ઉઞ્છેન પગ્ગહેન યાપેતું. અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ એતદહોસિ – ‘‘એતરહિ ખો વજ્જી દુબ્ભિક્ખા દ્વીહિતિકા સેતટ્ઠિકા સલાકાવુત્તા, ન સુકરા ઉઞ્છેન પગ્ગહેન યાપેતું. બહૂ ખો પન મે વેસાલિયં ઞાતી અડ્ઢા મહદ્ધના મહાભોગા પહૂતજાતરૂપરજતા પહૂતવિત્તૂપકરણા પહૂતધનધઞ્ઞા. યંનૂનાહં ઞાતી ઉપનિસ્સાય વિહરેય્યં! ઞાતી મં ઞાતકાપિ મં (સ્યા॰) નિસ્સાય દાનાનિ દસ્સન્તિ પુઞ્ઞાનિ કરિસ્સન્તિ, ભિક્ખૂ ચ લાભં લચ્છન્તિ, અહઞ્ચ પિણ્ડકેન ન કિલમિસ્સામી’’તિ. અથ ખો આયસ્મા સુદિન્નો સેનાસનં સંસામેત્વા પત્તચીવરમાદાય યેન વેસાલી તેન પક્કામિ. અનુપુબ્બેન યેન વેસાલી તદવસરિ. તત્ર સુદં આયસ્મા સુદિન્નો વેસાલિયં વિહરતિ મહાવને કૂટાગારસાલાયં. અસ્સોસું ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ ઞાતકા – ‘‘સુદિન્નો કિર કલન્દપુત્તો વેસાલિં અનુપ્પત્તો’’તિ. તે આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ સટ્ઠિમત્તે થાલિપાકે ભત્તાભિહારં અભિહરિંસુ. અથ ખો આયસ્મા સુદિન્નો તે સટ્ઠિમત્તે થાલિપાકે ભિક્ખૂનં વિસ્સજ્જેત્વા પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય કલન્દગામં પિણ્ડાય પાવિસિ. કલન્દગામે સપદાનં પિણ્ડાય ચરમાનો યેન સકપિતુ નિવેસનં તેનુપસઙ્કમિ.
૩૧. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ ઞાતિદાસી આભિદોસિકં કુમ્માસં છડ્ડેતુકામા છટ્ટેતુકામા (ક॰) હોતિ. અથ ખો આયસ્મા સુદિન્નો તં ઞાતિદાસિં એતદવોચ – ‘‘સચે તં, ભગિનિ, છડ્ડનીયધમ્મં , ઇધ મે પત્તે આકિરા’’તિ. અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ ઞાતિદાસી તં આભિદોસિકં કુમ્માસં આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પત્તે આકિરન્તી હત્થાનઞ્ચ પાદાનઞ્ચ સરસ્સ ચ નિમિત્તં અગ્ગહેસિ. અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ ઞાતિદાસી યેનાયસ્મતો સુદિન્નસ્સ માતા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ માતરં એતદવોચ – ‘‘યગ્ઘેય્યે, જાનેય્યાસિ, અય્યપુત્તો સુદિન્નો અનુપ્પત્તો’’તિ. ‘‘સચે, જે, ત્વં સચ્ચં ભણસિ, અદાસિં તં કરોમી’’તિ.
૩૨. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મા સુદિન્નો તં આભિદોસિકં કુમ્માસં અઞ્ઞતરં કુટ્ટમૂલં કુડ્ડમૂલં (સી॰ સ્યા॰) નિસ્સાય પરિભુઞ્જતિ. પિતાપિ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ કમ્મન્તા આગચ્છન્તો અદ્દસ આયસ્મન્તં સુદિન્નં તં આભિદોસિકં કુમ્માસં અઞ્ઞતરં કુટ્ટમૂલં નિસ્સાય પરિભુઞ્જન્તં . દિસ્વાન યેનાયસ્મા સુદિન્નો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં સુદિન્નં એતદવોચ – ‘‘અત્થિ નામ, તાત સુદિન્ન, આભિદોસિકં કુમ્માસં પરિભુઞ્જિસ્સસિ! નનુ નામ, તાત સુદિન્ન, સકં ગેહં ગન્તબ્બ’’ન્તિ? ‘‘અગમિમ્હ અગમમ્હા (ક॰) ખો તે ગહપતિ, ગેહં. તતોયં આભિદોસિકો કુમ્માસો’’તિ. અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પિતા આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ બાહાયં ગહેત્વા આયસ્મન્તં સુદિન્નં એતદવોચ – ‘‘એહિ, તાત સુદિન્ન, ઘરં ગમિસ્સામા’’તિ. અથ ખો આયસ્મા સુદિન્નો યેન સકપિતુ નિવેસનં તેનુપસઙ્કમિ ; ઉપસઙ્કમિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદિ. અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પિતા આયસ્મન્તં સુદિન્નં એતદવોચ – ‘‘ભુઞ્જ, તાત સુદિન્ના’’તિ. ‘‘અલં, ગહપતિ, કતં મે અજ્જ ભત્તકિચ્ચ’’ન્તિ. ‘‘અધિવાસેહિ, તાત સુદિન્ન, સ્વાતનાય ભત્ત’’ન્તિ. અધિવાસેસિ ખો આયસ્મા સુદિન્નો તુણ્હીભાવેન. અથ ખો આયસ્મા સુદિન્નો ઉટ્ઠાયાસના પક્કામિ.
૩૩. અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ માતા તસ્સા રત્તિયા અચ્ચયેન હરિતેન ગોમયેન પથવિં ઓપુઞ્જાપેત્વા ઓપુચ્છાપેત્વા (સી॰ સ્યા॰) દ્વે પુઞ્જે કારાપેસિ – એકં હિરઞ્ઞસ્સ, એકં સુવણ્ણસ્સ. તાવ મહન્તા પુઞ્જા અહેસું, ઓરતો ઠિતો પુરિસો પારતો ઠિતં પુરિસં ન પસ્સતિ; પારતો ઠિતો પુરિસો ઓરતો ઠિતં પુરિસં ન પસ્સતિ. તે પુઞ્જે કિલઞ્જેહિ પટિચ્છાદાપેત્વા મજ્ઝે આસનં પઞ્ઞાપેત્વા તિરોકરણીયં પરિક્ખિપિત્વા આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પુરાણદુતિયિકં આમન્તેસિ – ‘‘તેન હિ, વધુ, યેન અલઙ્કારેન અલઙ્કતા પુત્તસ્સ મે સુદિન્નસ્સ પિયા અહોસિ મનાપા તેન અલઙ્કારેન અલઙ્કરા’’તિ. ‘‘એવં, અય્યે’’તિ, ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પુરાણદુતિયિકા આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ માતુયા પચ્ચસ્સોસિ.
૩૪. અથ ખો આયસ્મા સુદિન્નો પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરમાદાય યેન સકપિતુ નિવેસનં તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદિ. અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પિતા યેનાયસ્મા સુદિન્નો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા તે પુઞ્જે વિવરાપેત્વા આયસ્મન્તં સુદિન્નં એતદવોચ – ‘‘ઇદં તે, તાત સુદિન્ન, માતુ મત્તિકં ઇત્થિકાય ઇત્થિધનં, અઞ્ઞં પેત્તિકં અઞ્ઞં પિતામહં. લબ્ભા, તાત સુદિન્ન, હીનાયાવત્તિત્વા ભોગા ચ ભુઞ્જિતું પુઞ્ઞાનિ ચ કાતું. એહિ ત્વં, તાત સુદિન્ન, હીનાયાવત્તિત્વા ભોગે ચ ભુઞ્જસ્સુ પુઞ્ઞાનિ ચ કરોહી’’તિ . ‘‘તાત, ન ઉસ્સહામિ ન વિસહામિ, અભિરતો અહં બ્રહ્મચરિયં ચરામી’’તિ. દુતિયમ્પિ ખો…પે॰… તતિયમ્પિ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પિતા આયસ્મન્તં સુદિન્નં એતદવોચ – ‘‘ઇદં તે, તાત સુદિન્ન, માતુ મત્તિકં, ઇત્થિકાય ઇત્થિધનં, અઞ્ઞં પેત્તિકં , અઞ્ઞં પિતામહં. લબ્ભા, તાત સુદિન્ન, હીનાયાવત્તિત્વા ભોગા ચ ભુઞ્જિતું પુઞ્ઞાનિ ચ કાતું. એહિ ત્વં, તાત સુદિન્ન, હીનાયાવત્તિત્વા ભોગે ચ ભુઞ્જસ્સુ પુઞ્ઞાનિ ચ કરોહી’’તિ. ‘‘વદેય્યામ ખો તં, ગહપતિ, સચે ત્વં નાતિકડ્ઢેય્યાસી’’તિ. ‘‘વદેહિ, તાત સુદિન્ના’’તિ. તેન હિ ત્વં, ગહપતિ, મહન્તે મહન્તે સાણિપસિબ્બકે કારાપેત્વા હિરઞ્ઞસુવણ્ણસ્સ પૂરાપેત્વા સકટેહિ નિબ્બાહાપેત્વા મજ્ઝે ગઙ્ગાય સોતે ઓપાતેહિ ઓસાદેહિ (સી॰ સ્યા॰). તં કિસ્સ હેતુ? યઞ્હિ તે, ગહપતિ, ભવિસ્સતિ તતોનિદાનં ભયં વા છમ્ભિતત્તં વા લોમહંસો વા આરક્ખો વા સો તે ન ભવિસ્સતી’’તિ. એવં વુત્તે, આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પિતા અનત્તમનો અહોસિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ પુત્તો સુદિન્નો એવં વક્ખતી’’તિ!
૩૫. અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પિતા આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પુરાણદુતિયિકં આમન્તેસિ – ‘‘તેન હિ, વધુ, ત્વં પિયા ચ મનાપા ચ ત્વમ્પિ યાચ (સી॰). અપ્પેવ નામ પુત્તો સુદિન્નો તુય્હમ્પિ વચનં કરેય્યા’’તિ! અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પુરાણદુતિયિકા આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પાદેસુ ગહેત્વા આયસ્મન્તં સુદિન્નં એતદવોચ – ‘‘કીદિસા નામ તા, અય્યપુત્ત, અચ્છરાયો યાસં ત્વં હેતુ બ્રહ્મચરિયં ચરસી’’તિ? ‘‘ન ખો અહં, ભગિનિ, અચ્છરાનં હેતુ બ્રહ્મચરિયં ચરામી’’તિ. અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પુરાણદુતિયિકા – ‘‘અજ્જતગ્ગે મં અય્યપુત્તો સુદિન્નો ભગિનિવાદેન સમુદાચરતી’’તિ, તત્થેવ મુચ્છિતા પપતા.
અથ ખો આયસ્મા સુદિન્નો પિતરં એતદવોચ – ‘‘સચે, ગહપતિ, ભોજનં દાતબ્બં દેથ, મા નો વિહેઠયિત્થા’’તિ. ‘‘ભુઞ્જ, તાત સુદિન્ના’’તિ. અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ માતા ચ પિતા ચ આયસ્મન્તં સુદિન્નં પણીતેન ખાદનીયેન ભોજનીયેન સહત્થા સન્તપ્પેસું સમ્પવારેસું. અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ માતા આયસ્મન્તં સુદિન્નં ભુત્તાવિં ઓનીતપત્તપાણિં એતદવોચ – ‘‘ઇદં, તાત સુદિન્ન, કુલં અડ્ઢં મહદ્ધનં મહાભોગં પહૂતજાતરૂપરજતં પહૂતવિત્તૂપકરણં પહૂતધનધઞ્ઞં. લબ્ભા, તાત સુદિન્ન, હીનાયાવત્તિત્વા ભોગા ચ ભુઞ્જિતું પુઞ્ઞાનિ ચ કાતું. એહિ ત્વં, તાત સુદિન્ન, હીનાયાવત્તિત્વા ભોગે ચ ભુઞ્જસ્સુ પુઞ્ઞાનિ ચ કરોહી’’તિ. ‘‘અમ્મ, ન ઉસ્સહામિ ન વિસહામિ , અભિરતો અહં બ્રહ્મચરિયં ચરામી’’તિ. દુતિયમ્પિ ખો…પે॰… તતિયમ્પિ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ માતા આયસ્મન્તં સુદિન્નં એતદવોચ – ‘‘ઇદં, તાત સુદિન્ન, કુલં અડ્ઢં મહદ્ધનં મહાભોગં પહૂતજાતરૂપરજતં પહૂતવિત્તૂપકરણં પહૂતધનધઞ્ઞં પહૂતધનધઞ્ઞં (પ॰ ચરામીતિ) ઇતિપાઠો સબ્બત્થ નત્થિ, ઊનો મઞ્ઞે. તેન હિ, તાત સુદિન્ન, બીજકમ્પિ દેહિ – મા નો અપુત્તકં સાપતેય્યં લિચ્છવયો અતિહરાપેસુ’’ન્તિ. ‘‘એતં ખો મે, અમ્મ, સક્કા કાતુ’’ન્તિ. ‘‘કહં પન, તાત સુદિન્ન, એતરહિ વિહરસી’’તિ? ‘‘મહાવને, અમ્મા’’તિ. અથ ખો આયસ્મા સુદિન્નો ઉટ્ઠાયાસના પક્કામિ.
૩૬. અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ માતા આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પુરાણદુતિયિકં આમન્તેસિ – ‘‘તેન હિ, વધુ, યદા ઉતુની હોસિ, પુપ્ફં તે ઉપ્પન્નં હોતિ, અથ મે આરોચેય્યાસી’’તિ. ‘‘એવં અય્યે’’તિ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પુરાણદુતિયિકા આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ માતુયા પચ્ચસ્સોસિ. અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પુરાણદુતિયિકા નચિરસ્સેવ ઉતુની અહોસિ, પુપ્ફંસા ઉપ્પજ્જિ. અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પુરાણદુતિયિકા આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ માતરં એતદવોચ – ‘‘ઉતુનીમ્હિ, અય્યે, પુપ્ફં મે ઉપ્પન્ન’’ન્તિ. ‘‘તેન હિ, વધુ, યેન અલઙ્કારેન અલઙ્કતા પુત્તસ્સ સુદિન્નસ્સ પિયા અહોસિ મનાપા તેન અલઙ્કારેન અલઙ્કરા’’તિ. ‘‘એવં અય્યે’’તિ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પુરાણદુતિયિકા આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ માતુયા પચ્ચસ્સોસિ. અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ માતા આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પુરાણદુતિયિકં આદાય યેન મહાવનં યેનાયસ્મા સુદિન્નો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં સુદિન્નં એતદવોચ – ‘‘ઇદં, તાત સુદિન્ન, કુલં અડ્ઢં મહદ્ધનં મહાભોગં પહૂતજાતરૂપરજતં પહૂતવિત્તૂપકરણં પહૂતધનધઞ્ઞં. લબ્ભા, તાત સુદિન્ન, હીનાયાવત્તિત્વા ભોગા ચ ભુઞ્જિતું પુઞ્ઞાનિ ચ કાતું. એહિ ત્વં, તાત સુદિન્ન, હીનાયાવત્તિત્વા ભોગે ચ ભુઞ્જસ્સુ પુઞ્ઞાનિ ચ કરોહી’’તિ. ‘‘અમ્મ, ન ઉસ્સહામિ ન વિસહામિ, અભિરતો અહં બ્રહ્મચરિયં ચરામી’’તિ. દુતિયમ્પિ ખો…પે॰… તતિયમ્પિ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ માતા આયસ્મન્તં સુદિન્નં એતદવોચ – ‘‘ઇદં, તાત સુદિન્ન, કુલં અડ્ઢં મહદ્ધનં મહાભોગં પહૂતજાતરૂપરજતં પહૂતવિત્તૂપકરણં પહૂતધનધઞ્ઞં. તેન હિ, તાત સુદિન્ન, બીજકમ્પિ દેહિ – મા નો અપુત્તકં સાપતેય્યં લિચ્છવયો અતિહરાપેસુ’’ન્તિ. ‘‘એતં ખો મે, અમ્મ, સક્કા કાતુ’’ન્તિ, પુરાણદુતિયિકાય બાહાયં ગહેત્વા મહાવનં અજ્ઝોગાહેત્વા અપઞ્ઞત્તે સિક્ખાપદે અનાદીનવદસ્સો પુરાણદુતિયિકાય તિક્ખત્તું મેથુનં ધમ્મં અભિવિઞ્ઞાપેસિ. સા તેન ગબ્ભં ગણ્હિ. ભુમ્મા દેવા સદ્દમનુસ્સાવેસું – ‘‘નિરબ્બુદો વત, ભો, ભિક્ખુસઙ્ઘો નિરાદીનવો; સુદિન્નેન કલન્દપુત્તેન અબ્બુદં ઉપ્પાદિતં, આદીનવો ઉપ્પાદિતો’’તિ. ભુમ્માનં દેવાનં સદ્દં સુત્વા ચાતુમહારાજિકા ચાતુમ્મહારાજિકા (સી॰ સ્યા॰) દેવા સદ્દમનુસ્સાવેસું…પે॰… તાવતિંસા દેવા… યામા દેવા … તુસિતા દેવા… નિમ્માનરતી દેવા… પરનિમ્મિતવસવત્તી દેવા… બ્રહ્મકાયિકા દેવા સદ્દમનુસ્સાવેસું – ‘‘નિરબ્બુદો વત, ભો, ભિક્ખુસઙ્ઘો નિરાદીનવો; સુદિન્નેન કલન્દપુત્તેન અબ્બુદં ઉપ્પાદિતં, આદીનવો ઉપ્પાદિતો’’તિ. ઇતિહ તેન ખણેન તેન મુહુત્તેન યાવ બ્રહ્મલોકા સદ્દો અબ્ભુગ્ગચ્છિ.
અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પુરાણદુતિયિકા તસ્સ ગબ્ભસ્સ પરિપાકમન્વાય પુત્તં વિજાયિ. અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ સહાયકા તસ્સ દારકસ્સ ‘બીજકો’તિ નામં અકંસુ. આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ પુરાણદુતિયિકાય બીજકમાતાતિ નામં અકંસુ. આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ બીજકપિતાતિ નામં અકંસુ. તે અપરેન સમયેન ઉભો અગારસ્મા અનગારિયં પબ્બજિત્વા અરહત્તં સચ્છાકંસુ.
૩૭. અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ અહુદેવ કુક્કુચ્ચં, અહુ વિપ્પટિસારો – ‘‘અલાભા વત મે, ન વત મે લાભા! દુલ્લદ્ધં વત મે, ન વત મે સુલદ્ધં! યોહં એવં સ્વાક્ખાતે ધમ્મવિનયે પબ્બજિત્વા નાસક્ખિં યાવજીવં પરિપુણ્ણં પરિસુદ્ધં બ્રહ્મચરિયં ચરિતુ’’ન્તિ. સો તેનેવ કુક્કુચ્ચેન તેન વિપ્પટિસારેન કિસો અહોસિ લૂખો દુબ્બણ્ણો ઉપ્પણ્ડુપ્પણ્ડુકજાતો ધમનિસન્થતગત્તો અન્તોમનો લીનમનો દુક્ખી દુમ્મનો વિપ્પટિસારી પજ્ઝાયિ.
૩૮. અથ ખો આયસ્મતો સુદિન્નસ્સ સહાયકા ભિક્ખૂ આયસ્મન્તં સુદિન્નં એતદવોચું – ‘‘પુબ્બે ખો ત્વં, આવુસો સુદિન્ન, વણ્ણવા અહોસિ પીણિન્દ્રિયો પસન્નમુખવણ્ણો વિપ્પસન્નછવિવણ્ણો; સો દાનિ ત્વં એતરહિ કિસો લૂખો દુબ્બણ્ણો ઉપ્પણ્ડુપ્પણ્ડુકજાતો ધમનિસન્થતગત્તો અન્તોમનો લીનમનો દુક્ખી દુમ્મનો વિપ્પટિસારી પજ્ઝાયસિ. કચ્ચિ નો ત્વં, આવુસો સુદિન્ન, અનભિરતો બ્રહ્મચરિયં ચરસી’’તિ? ‘‘ન ખો અહં, આવુસો, અનભિરતો બ્રહ્મચરિયં ચરામિ. અત્થિ મે પાપકમ્મં કતં; પુરાણદુતિયિકાય મેથુનો ધમ્મો પટિસેવિતો; તસ્સ મય્હં, આવુસો, અહુદેવ કુક્કુચ્ચં અહુ વિપ્પટિસારો – ‘અલાભા વત મે, ન વત મે લાભા; દુલ્લદ્ધં વત મે, ન વત મે સુલદ્ધં; યોહં એવં સ્વાક્ખાતે ધમ્મવિનયે પબ્બજિત્વા નાસક્ખિં યાવજીવં પરિપુણ્ણં પરિસુદ્ધં બ્રહ્મચરિયં ચરિતુ’’ન્તિ. ‘‘અલઞ્હિ તે, આવુસો સુદિન્ન, કુક્કુચ્ચાય અલં વિપ્પટિસારાય યં ત્વં એવં સ્વાક્ખાતે ધમ્મવિનયે પબ્બજિત્વા ન સક્ખિસ્સસિ યાવજીવં પરિપુણ્ણં પરિસુદ્ધં બ્રહ્મચરિયં ચરિતું. નનુ, આવુસો, ભગવતા અનેકપરિયાયેન વિરાગાય ધમ્મો દેસિતો, નો સરાગાય; વિસંયોગાય ધમ્મો દેસિતો, નો સંયોગાય; અનુપાદાનાય ધમ્મો દેસિતો, નો સઉપાદાનાય. તત્થ નામ ત્વં, આવુસો, ભગવતા વિરાગાય ધમ્મે દેસિતે સરાગાય ચેતેસ્સસિ, વિસંયોગાય ધમ્મે દેસિતે સંયોગાય ચેતેસ્સસિ, અનુપાદાનાય ધમ્મે દેસિતે સઉપાદાનાય ચેતેસ્સસિ! નનુ, આવુસો, ભગવતા અનેકપરિયાયેન રાગવિરાગાય ધમ્મો દેસિતો, મદનિમ્મદનાય પિપાસવિનયાય આલયસમુગ્ઘાતાય વટ્ટુપચ્છેદાય તણ્હાક્ખયાય વિરાગાય નિરોધાય નિબ્બાનાય ધમ્મો દેસિતો! નનુ, આવુસો, ભગવતા અનેકપરિયાયેન કામાનં પહાનં અક્ખાતં, કામસઞ્ઞાનં પરિઞ્ઞા અક્ખાતા, કામપિપાસાનં પટિવિનયો અક્ખાતો, કામવિતક્કાનં સમુગ્ઘાતો અક્ખાતો, કામપરિળાહાનં વૂપસમો અક્ખાતો! નેતં, આવુસો, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય, પસન્નાનં વા ભિય્યોભાવાય. અથ ખ્વેતં, આવુસો, અપ્પસન્નાનઞ્ચેવ અપ્પસાદાય પસન્નાનઞ્ચ એકચ્ચાનં અઞ્ઞથત્તાયા’’તિ.
૩૯. અથ ખો તે ભિક્ખૂ આયસ્મન્તં સુદિન્નં અનેકપરિયાયેન વિગરહિત્વા ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ભિક્ખુસઙ્ઘં સન્નિપાતાપેત્વા આયસ્મન્તં સુદિન્નં પટિપુચ્છિ – ‘‘સચ્ચં કિર ત્વં, સુદિન્ન, પુરાણદુતિયિકાય મેથુનં ધમ્મં પટિસેવી’’તિ? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા – ‘‘અનનુચ્છવિકં અનનુચ્છવિયં (સી॰), મોઘપુરિસ, અનનુલોમિકં અપ્પટિરૂપં અસ્સામણકં અકપ્પિયં અકરણીયં. કથઞ્હિ નામ ત્વં, મોઘપુરિસ, એવં સ્વાક્ખાતે ધમ્મવિનયે પબ્બજિત્વા ન સક્ખિસ્સસિ યાવજીવં પરિપુણ્ણં પરિસુદ્ધં બ્રહ્મચરિયં ચરિતું! નનુ મયા, મોઘપુરિસ, અનેકપરિયાયેન વિરાગાય ધમ્મો દેસિતો, નો સરાગાય; વિસંયોગાય ધમ્મો દેસિતો, નો સંયોગાય; અનુપાદાનાય ધમ્મો દેસિતો, નો સઉપાદાનાય! તત્થ નામ ત્વં, મોઘપુરિસ, મયા વિરાગાય ધમ્મે દેસિતે સરાગાય ચેતેસ્સસિ , વિસંયોગાય ધમ્મે દેસિતે સંયોગાય ચેતેસ્સસિ, અનુપાદાનાય ધમ્મે દેસિતે સઉપાદાનાય ચેતેસ્સસિ! નનુ મયા, મોઘપુરિસ, અનેકપરિયાયેન રાગવિરાગાય ધમ્મો દેસિતો! મદનિમ્મદનાય પિપાસવિનયાય આલયસમુગ્ઘાતાય વટ્ટુપચ્છેદાય તણ્હાક્ખયાય વિરાગાય નિરોધાય નિબ્બાનાય ધમ્મો દેસિતો! નનુ મયા, મોઘપુરિસ, અનેકપરિયાયેન કામાનં પહાનં અક્ખાતં, કામસઞ્ઞાનં પરિઞ્ઞા અક્ખાતા, કામપિપાસાનં પટિવિનયો અક્ખાતો, કામવિતક્કાનં સમુગ્ઘાતો અક્ખાતો, કામપરિળાહાનં વૂપસમો અક્ખાતો! વરં તે, મોઘપુરિસ, આસિવિસસ્સ આસીવિસસ્સ (સી॰ સ્યા॰) ઘોરવિસસ્સ મુખે અઙ્ગજાતં પક્ખિત્તં, ન ત્વેવ માતુગામસ્સ અઙ્ગજાતે અઙ્ગજાતં પક્ખિત્તં. વરં તે, મોઘપુરિસ, કણ્હસપ્પસ્સ મુખે અઙ્ગજાતં પક્ખિત્તં, ન ત્વેવ માતુગામસ્સ અઙ્ગજાતે અઙ્ગજાતં પક્ખિત્તં. વરં તે, મોઘપુરિસ, અઙ્ગારકાસુયા આદિત્તાય સમ્પજ્જલિતાય સજોતિભૂતાય અઙ્ગજાતં પક્ખિત્તં, ન ત્વેવ માતુગામસ્સ અઙ્ગજાતે અઙ્ગજાતં પક્ખિત્તં. તં કિસ્સ હેતુ? તતોનિદાનઞ્હિ, મોઘપુરિસ, મરણં વા નિગચ્છેય્ય મરણમત્તં વા દુક્ખં, ન ત્વેવ તપ્પચ્ચયા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જેય્ય. ઇતોનિદાનઞ્ચ ખો, મોઘપુરિસ, કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જેય્ય. તત્થ નામ ત્વં, મોઘપુરિસ, યં ત્વં અસદ્ધમ્મં ગામધમ્મં વસલધમ્મં દુટ્ઠુલ્લં ઓદકન્તિકં રહસ્સં દ્વયંદ્વયસમાપત્તિં સમાપજ્જિસ્સસિ, બહૂનં ખો ત્વં, મોઘપુરિસ, અકુસલાનં ધમ્માનં આદિકત્તા પુબ્બઙ્ગમો. નેતં, મોઘપુરિસ, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય, પસન્નાનં વા ભિય્યોભાવાય; અથ ખ્વેતં, મોઘપુરિસ, અપ્પસન્નાનઞ્ચેવ અપ્પસાદાય, પસન્નાનઞ્ચ એકચ્ચાનં અઞ્ઞથત્તાયા’’તિ.
અથ ખો ભગવા આયસ્મન્તં સુદિન્નં અનેકપરિયાયેન વિગરહિત્વા દુબ્ભરતાય દુપ્પોસતાય મહિચ્છતાય અસન્તુટ્ઠિતાય અસન્તુટ્ઠતાય (સ્યા॰) સઙ્ગણિકાય કોસજ્જસ્સ અવણ્ણં ભાસિત્વા અનેકપરિયાયેન સુભરતાય સુપોસતાય અપ્પિચ્છસ્સ સન્તુટ્ઠસ્સ સલ્લેખસ્સ ધુતસ્સ પાસાદિકસ્સ અપચયસ્સ વીરિયારમ્ભસ્સ વીરિયારબ્ભસ્સ (ક॰) વણ્ણં ભાસિત્વા ભિક્ખૂનં તદનુચ્છવિકં તદનુલોમિકં ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘તેન હિ, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂનં સિક્ખાપદં પઞ્ઞપેસ્સામિ પઞ્ઞાપેસ્સામિ (સી॰ સ્યા॰) દસ અત્થવસે પટિચ્ચ – સઙ્ઘસુટ્ઠુતાય, સઙ્ઘફાસુતાય, દુમ્મઙ્કૂનં પુગ્ગલાનં નિગ્ગહાય, પેસલાનં ભિક્ખૂનં ફાસુવિહારાય, દિટ્ઠધમ્મિકાનં આસવાનં સંવરાય, સમ્પરાયિકાનં આસવાનં પટિઘાતાય, અપ્પસન્નાનં પસાદાય, પસન્નાનં ભિય્યોભાવાય, સદ્ધમ્મટ્ઠિતિયા, વિનયાનુગ્ગહાય. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસેય્યાથ –
‘‘યો પન ભિક્ખુ મેથુનં ધમ્મં પટિસેવેય્ય, પારાજિકો હોતિ અસંવાસો’’તિ.
એવઞ્ચિદં ભગવતા ભિક્ખૂનં સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં હોતિ.
સુદિન્નભાણવારો નિટ્ઠિતો.
મક્કટીવત્થુ
૪૦. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ વેસાલિયં મહાવને મક્કટિં આમિસેન ઉપલાપેત્વા તસ્સા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવતિ. અથ ખો સો ભિક્ખુ પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરં આદાય વેસાલિં પિણ્ડાય પાવિસિ. તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા ભિક્ખૂ સેનાસનચારિકં આહિણ્ડન્તા યેન તસ્સ ભિક્ખુનો વિહારો તેનુપસઙ્કમિંસુ. અદ્દસ ખો સા મક્કટી તે ભિક્ખૂ દૂરતોવ આગચ્છન્તે. દિસ્વાન યેન તે ભિક્ખૂ તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા તેસં ભિક્ખૂનં પુરતો કટિમ્પિ ચાલેસિ છેપ્પમ્પિ ચાલેસિ, કટિમ્પિ ઓડ્ડિ, નિમિત્તમ્પિ અકાસિ. અથ ખો તેસં ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘નિસ્સંસયં ખો સો ભિક્ખુ ઇમિસ્સા મક્કટિયા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવતી’’તિ. એકમન્તં નિલીયિંસુ. અથ ખો સો ભિક્ખુ વેસાલિયં પિણ્ડાય ચરિત્વા પિણ્ડપાતં આદાય પટિક્કમિ.
૪૧. અથ ખો સા મક્કટી યેન સો ભિક્ખુ તેનુપસઙ્કમિ. અથ ખો સો ભિક્ખુ તં પિણ્ડપાતં એકદેસં ભુઞ્જિત્વા એકદેસં તસ્સા મક્કટિયા અદાસિ. અથ ખો સા મક્કટી તં પિણ્ડપાતં ભુઞ્જિત્વા તસ્સ ભિક્ખુનો કટિં ઓડ્ડિ. અથ ખો સો ભિક્ખુ તસ્સા મક્કટિયા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવતિ. અથ ખો તે ભિક્ખૂ તં ભિક્ખું એતદવોચું – ‘‘નનુ, આવુસો, ભગવતા સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં; કિસ્સ ત્વં, આવુસો, મક્કટિયા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવસી’’તિ? ‘‘સચ્ચં, આવુસો, ભગવતા સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં; તઞ્ચ ખો મનુસ્સિત્થિયા , નો તિરચ્છાનગતાયા’’તિ. ‘‘નનુ, આવુસો, તથેવ તં હોતિ. અનનુચ્છવિકં, આવુસો, અનનુલોમિકં અપ્પટિરૂપં અસ્સામણકં અકપ્પિયં અકરણીયં. કથઞ્હિ નામ ત્વં, આવુસો, એવં સ્વાક્ખાતે ધમ્મવિનયે પબ્બજિત્વા ન સક્ખિસ્સસિ યાવજીવં પરિપુણ્ણં પરિસુદ્ધં બ્રહ્મચરિયં ચરિતું! નનુ, આવુસો, ભગવતા અનેકપરિયાયેન વિરાગાય ધમ્મો દેસિતો, નો સરાગાય…પે॰… કામપરિળાહાનં વૂપસમો અક્ખાતો! નેતં, આવુસો, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય પસન્નાનં વા ભિય્યોભાવાય. અથ ખ્વેતં, આવુસો, અપ્પસન્નાનઞ્ચેવ અપ્પસાદાય, પસન્નાનઞ્ચ એકચ્ચાનં અઞ્ઞથત્તાયા’’તિ. અથ ખો તે ભિક્ખૂ તં ભિક્ખું અનેકપરિયાયેન વિગરહિત્વા ભગવતો એતમત્થં અરોચેસું.
૪૨. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ભિક્ખુસઙ્ઘં સન્નિપાતાપેત્વા તં ભિક્ખું પટિપુચ્છિ – ‘‘સચ્ચં કિર ત્વં, ભિક્ખુ, મક્કટિયા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવી’’તિ? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા – ‘‘અનનુચ્છવિકં, મોઘપુરિસ, અનનુલોમિકં અપ્પતિરૂપં અસ્સામણકં અકપ્પિયં અકરણીયં. કથઞ્હિ નામ ત્વં, મોઘપુરિસ, એવં સ્વાક્ખાતે ધમ્મવિનયે પબ્બજિત્વા ન સક્ખિસ્સસિ યાવજીવં પરિપુણ્ણં પરિસુદ્ધં બ્રહ્મચરિયં ચરિતું! નનુ મયા, મોઘપુરિસ, અનેકપરિયાયેન વિરાગાય ધમ્મો દેસિતો, નો સરાગાય …પે॰… કામપરિળાહાનં વૂપસમો અક્ખાતો! વરં તે, મોઘપુરિસ, આસીવિસસ્સ ઘોરવિસસ્સ મુખે અઙ્ગજાતં પક્ખિત્તં, ન ત્વેવ મક્કટિયા અઙ્ગજાતે અઙ્ગજાતં પક્ખિત્તં. વરં તે, મોઘપુરિસ, કણ્હસપ્પસ્સ મુખે અઙ્ગજાતં પક્ખિત્તં, ન ત્વેવ મક્કટિયા અઙ્ગજાતે અઙ્ગજાતં પક્ખિત્તં. વરં તે, મોઘપુરિસ, અઙ્ગારકાસુયા આદિત્તાય સમ્પજ્જલિતાય સજોતિભૂતાય અઙ્ગજાતં પક્ખિત્તં, ન ત્વેવ મક્કટિયા અઙ્ગજાતે અઙ્ગજાતં પક્ખિત્તં. તં કિસ્સ હેતુ? તતોનિદાનઞ્હિ, મોઘપુરિસ, મરણં વા નિગચ્છેય્ય મરણમત્તં વા દુક્ખં; ન ત્વેવ તપ્પચ્ચયા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જેય્ય. ઇતોનિદાનઞ્ચ ખો, મોઘપુરિસ, કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જેય્ય. તત્થ નામ ત્વં, મોઘપુરિસ, યં ત્વં અસદ્ધમ્મં ગામધમ્મં વસલધમ્મં દુટ્ઠુલ્લં ઓદકન્તિકં રહસ્સં દ્વયંદ્વયસમાપત્તિં સમાપજ્જિસ્સસિ! નેતં, મોઘપુરિસ, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસેય્યાથ –
‘‘યો પન ભિક્ખુ મેથુનં ધમ્મં પટિસેવેય્ય અન્તમસો તિરચ્છાનગતાયપિ, પારાજિકો હોતિ અસંવાસો’’તિ.
એવઞ્ચિદં ભગવતા ભિક્ખૂનં સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં હોતિ.
મક્કટીવત્થુ નિટ્ઠિતં.
સન્થતભાણવારો
૪૩. તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા વેસાલિકા વજ્જિપુત્તકા ભિક્ખૂ યાવદત્થં ભુઞ્જિંસુ, યાવદત્થં સુપિંસુ, યાવદત્થં ન્હાયિંસુ. યાવદત્થં ભુઞ્જિત્વા યાવદત્થં સુપિત્વા યાવદત્થં ન્હાયિત્વા અયોનિસો મનસિ કરિત્વા સિક્ખં અપચ્ચક્ખાય દુબ્બલ્યં અનાવિકત્વા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિંસુ. તે અપરેન સમયેન ઞાતિબ્યસનેનપિ ફુટ્ઠા ભોગબ્યસનેનપિ ફુટ્ઠા રોગબ્યસનેનપિ ફુટ્ઠા આયસ્મન્તં આનન્દં ઉપસઙ્કમિત્વા એવં વદન્તિ – ‘‘ન મયં, ભન્તે આનન્દ, બુદ્ધગરહિનો ન ધમ્મગરહિનો ન સઙ્ઘગરહિનો; અત્તગરહિનો મયં, ભન્તે આનન્દ, અનઞ્ઞગરહિનો. મયમેવમ્હા અલક્ખિકા મયં અપ્પપુઞ્ઞા, યે મયં એવં સ્વાક્ખાતે ધમ્મવિનયે પબ્બજિત્વા નાસક્ખિમ્હા યાવજીવં પરિપુણ્ણં પરિસુદ્ધં બ્રહ્મચરિયં ચરિતું. ઇદાનિ ચેપિ ઇદાનિપિ ચે (સ્યા॰) મયં, ભન્તે આનન્દ, લભેય્યામ ભગવતો સન્તિકે પબ્બજ્જં લભેય્યામ ઉપસમ્પદં, ઇદાનિપિ મયં વિપસ્સકા કુસલાનં ધમ્માનં પુબ્બરત્તાપરરત્તં બોધિપક્ખિકાનં ધમ્માનં ભાવનાનુયોગમનુયુત્તા વિહરેય્યામ. સાધુ, ભન્તે આનન્દ, ભગવતો એતમત્થં આરોચેહી’’તિ. ‘‘એવમાવુસો’’તિ ખો આયસ્મા આનન્દો વેસાલિકાનં વજ્જિપુત્તકાનં પટિસ્સુણિત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવતો એતમત્થં આરોચેસિ.
‘‘અટ્ઠાનમેતં, આનન્દ, અનવકાસો યં તથાગતો વજ્જીનં વા વજ્જિપુત્તકાનં વા કારણા સાવકાનં પારાજિકં સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં સમૂહનેય્યા’’તિ.
અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘યો, ભિક્ખવે યો પન ભિક્ખવે ભિક્ખુ (સી॰) યો ખો ભિક્ખવે ભિક્ખુ (સ્યા॰), સિક્ખં અપચ્ચક્ખાય દુબ્બલ્યં અનાવિકત્વા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવતિ સો આગતો ન ઉપસમ્પાદેતબ્બો ; યો ચ ખો, ભિક્ખવે યો ચ ખો ભિક્ખવે ભિક્ખુ (સી॰ સ્યા॰), સિક્ખં પચ્ચક્ખાય દુબ્બલ્યં આવિકત્વા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવતિ સો આગતો ઉપસમ્પાદેતબ્બો. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસેય્યાથ –
૪૪. ‘‘યો પન ભિક્ખુ ભિક્ખૂનં સિક્ખાસાજીવસમાપન્નો સિક્ખં અપચ્ચક્ખાય દુબ્બલ્યં અનાવિકત્વા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવેય્ય અન્તમસો તિરચ્છાનગતાયપિ, પારાજિકો હોતિ અસંવાસો’’તિ.
૪૫. યો પનાતિ યો યાદિસો યથાયુત્તો યથાજચ્ચો યથાનામો યથાગોત્તો યથાસીલો યથાવિહારી યથાગોચરો થેરો વા નવો વા મજ્ઝિમો વા. એસો વુચ્ચતિ ‘યો પના’તિ.
વિભ॰ ૫૧૦, ઝાનવિભઙ્ગેપિ ભિક્ખૂતિ ભિક્ખકોતિ ભિક્ખુ, ભિક્ખાચરિયં અજ્ઝુપગતોતિ ભિક્ખુ, ભિન્નપટધરોતિ ભિક્ખુ, સમઞ્ઞાય ભિક્ખુ, પટિઞ્ઞાય ભિક્ખુ, એહિ ભિક્ખૂતિ ભિક્ખુ, તીહિ સરણગમનેહિ ઉપસમ્પન્નોતિ ભિક્ખુ, ભદ્રો ભિક્ખુ, સારો ભિક્ખુ, સેખો ભિક્ખુ, અસેખો ભિક્ખુ, સમગ્ગેન સઙ્ઘેન ઞત્તિચતુત્થેન કમ્મેન અકુપ્પેન ઠાનારહેન ઉપસમ્પન્નોતિ ભિક્ખુ. તત્ર ય્વાયં ભિક્ખુ સમગ્ગેન સઙ્ઘેન ઞત્તિચતુત્થેન કમ્મેન અકુપ્પેન ઠાનારહેન ઉપસમ્પન્નો, અયં ઇમસ્મિં અત્થે અધિપ્પેતો ભિક્ખૂતિ.
દી॰ નિ॰ ૩.૩૦૫ સિક્ખાતિ તિસ્સો સિક્ખા – અધિસીલસિક્ખા, અધિચિત્તસિક્ખા, અધિપઞ્ઞાસિક્ખા . તત્ર યાયં અધિસીલસિક્ખા, અયં ઇમસ્મિં અત્થે અધિપ્પેતા સિક્ખાતિ.
સાજીવં નામ યં ભગવતા પઞ્ઞત્તં સિક્ખાપદં, એતં સાજીવં નામ. તસ્મિં સિક્ખતિ, તેન વુચ્ચતિ સાજીવસમાપન્નોતિ.
સિક્ખં અપચ્ચક્ખાય દુબ્બલ્યં અનાવિકત્વાતિ અત્થિ, ભિક્ખવે, દુબ્બલ્યાવિકમ્મઞ્ચેવ હોતિ સિક્ખા ચ અપચ્ચક્ખાતા; અત્થિ, ભિક્ખવે, દુબ્બલ્યાવિકમ્મઞ્ચેવ હોતિ સિક્ખા ચ પચ્ચક્ખાતા.
‘‘કથઞ્ચ, ભિક્ખવે, દુબ્બલ્યાવિકમ્મઞ્ચેવ હોતિ સિક્ખા ચ અપચ્ચક્ખાતા. ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ઉક્કણ્ઠિતો અનભિરતો સામઞ્ઞા ચવિતુકામો ભિક્ખુભાવં અટ્ટીયમાનો હરાયમાનો જિગુચ્છમાનો ગિહિભાવં પત્થયમાનો ઉપાસકભાવં પત્થયમાનો આરામિકભાવં પત્થયમાનો સામણેરભાવં પત્થયમાનો તિત્થિયભાવં પત્થયમાનો તિત્થિયસાવકભાવં પત્થયમાનો અસ્સમણભાવં પત્થયમાનો અસક્યપુત્તિયભાવં પત્થયમાનો – ‘યંનૂનાહં બુદ્ધં પચ્ચક્ખેય્ય’ન્તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ. એવમ્પિ, ભિક્ખવે, દુબ્બલ્યાવિકમ્મઞ્ચેવ હોતિ સિક્ખા ચ અપચ્ચક્ખાતા.
‘‘અથ વા પન ઉક્કણ્ઠિતો અનભિરતો સામઞ્ઞા ચવિતુકામો ભિક્ખુભાવં અટ્ટીયમાનો હરાયમાનો જિગુચ્છમાનો ગિહિભાવં પત્થયમાનો…પે॰… અસક્યપુત્તિયભાવં પત્થયમાનો – ‘યંનૂનાહં ધમ્મં પચ્ચક્ખેય્ય’ન્તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ…પે॰… યંનૂનાહં સઙ્ઘં… યંનૂનાહં સિક્ખં… યંનૂનાહં વિનયં… યંનૂનાહં પાતિમોક્ખં… યંનૂનાહં ઉદ્દેસં… યંનૂનાહં ઉપજ્ઝાયં… યંનૂનાહં આચરિયં… યંનૂનાહં સદ્ધિવિહારિકં… યંનૂનાહં અન્તેવાસિકં… યંનૂનાહં સમાનુપજ્ઝાયકં… યંનૂનાહં સમાનાચરિયકં યંનૂનાહં સબ્રહ્મચારિં પચ્ચક્ખેય્ય’ન્તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ. ‘યંનૂનાહં ગિહી અસ્સ’ન્તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ. ‘યંનૂનાહં ઉપાસકો અસ્સ’ન્તિ… ‘યંનૂનાહં આરામિકો અસ્સ’ન્તિ… ‘યંનૂનાહં સામણેરો અસ્સ’ન્તિ… ‘યંનૂનાહં તિત્થિયો અસ્સ’ન્તિ… ‘યંનૂનાહં તિત્થિયસાવકો અસ્સ’ન્તિ… ‘યંનૂનાહં અસ્સમણો અસ્સ’ન્તિ… ‘યંનૂનાહં અસક્યપુત્તિયો અસ્સ’ન્તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ. એવમ્પિ, ભિક્ખવે, દુબ્બલ્યાવિકમ્મઞ્ચેવ હોતિ સિક્ખા ચ અપચ્ચક્ખાતા.
૪૬. ‘‘અથ વા પન ઉક્કણ્ઠિતો અનભિરતો સામઞ્ઞા ચવિતુકામો ભિક્ખુભાવં અટ્ટીયમાનો હરાયમાનો જિગુચ્છમાનો ગિહિભાવં પત્થયમાનો…પે॰… અસક્યપુત્તિયભાવં પત્થયમાનો – ‘યદિ પનાહં બુદ્ધં પચ્ચક્ખેય્ય’ન્તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ…પે॰… ‘યદિ પનાહં અસક્યપુત્તિયો અસ્સ’ન્તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ…પે॰… ‘અપાહં બુદ્ધં પચ્ચક્ખેય્ય’ન્તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ…પે॰… ‘અપાહં અસક્યપુત્તિયો અસ્સ’ન્તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ…પે॰… ‘હન્દાહં બુદ્ધં પચ્ચક્ખેય્ય’ન્તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ…પે॰… ‘હન્દાહં અસક્યપુત્તિયો અસ્સ’ન્તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ…પે॰… ‘હોતિ મે બુદ્ધં પચ્ચક્ખેય્ય’ન્તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ…પે॰… ‘હોતિ મે અસક્યપુત્તિયો અસ્સ’ન્તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ. એવમ્પિ, ભિક્ખવે, દુબ્બલ્યાવિકમ્મઞ્ચેવ હોતિ સિક્ખા ચ અપચ્ચક્ખાતા.
૪૭. ‘‘અથ વા પન ઉક્કણ્ઠિતો અનભિરતો સામઞ્ઞા ચવિતુકામો ભિક્ખુભાવં અટ્ટીયમાનો હરાયમાનો જિગુચ્છમાનો ગિહિભાવં પત્થયમાનો…પે॰… અસક્યપુત્તિયભાવં પત્થયમાનો ‘માતરં સરામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘પિતરં સરામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ભાતરં સરામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ભગિનિં સરામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘પુત્તં સરામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ધીતરં સરામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘પજાપતિં સરામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ઞાતકે સરામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘મિત્તે સરામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ગામં સરામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘નિગમં સરામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ખેત્તં સરામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘વત્થું સરામિ’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘હિરઞ્ઞં સરામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘સુવણ્ણં સરામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘સિપ્પં સરામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘પુબ્બે હસિતં લપિતં કીળિતં સમનુસ્સરામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ. એવમ્પિ, ભિક્ખવે, દુબ્બલ્યાવિકમ્મઞ્ચેવ હોતિ સિક્ખા ચ અપચ્ચક્ખાતા.
૪૮. ‘‘અથ વા પન ઉક્કણ્ઠિતો અનભિરતો સામઞ્ઞા ચવિતુકામો ભિક્ખુભાવં અટ્ટીયમાનો હરાયમાનો જિગુચ્છમાનો ગિહિભાવં પત્થયમાનો…પે॰… અસક્યપુત્તિયભાવં પત્થયમાનો – ‘માતા મે અત્થિ, સા મયા પોસેતબ્બા’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘પિતા મે અત્થિ, સો મયા પોસેતબ્બો’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ભાતા મે અત્થિ, સો મયા પોસેતબ્બો’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ભગિની મે અત્થિ, સા મયા પોસેતબ્બા’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘પુત્તો મે અત્થિ, સો મયા પોસેતબ્બો’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ધીતા મે અત્થિ, સા મયા પોસેતબ્બા’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘પજાપતિ મે અત્થિ, સા મયા પોસેતબ્બા’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ … ‘ઞાતકા મે અત્થિ, તે મયા પોસેતબ્બા’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘મિત્તા મે અત્થિ, તે મયા પોસેતબ્બા’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ. એવમ્પિ, ભિક્ખવે, દુબ્બલ્યાવિકમ્મઞ્ચેવ હોતિ સિક્ખા ચ અપચ્ચક્ખાતા.
૪૯. ‘‘અથ વા પન ઉક્કણ્ઠિતો અનભિરતો સામઞ્ઞા ચવિતુકામો ભિક્ખુભાવં અટ્ટીયમાનો હરાયમાનો જિગુચ્છમાનો ગિહિભાવં પત્થયમાનો…પે॰… અસક્યપુત્તિયભાવં પત્થયમાનો – ‘માતા મે અત્થિ, સા મં પોસેસ્સતી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘પિતા મે અત્થિ, સો મં પોસેસ્સતી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ભાતા મે અત્થિ, સો મં પોસેસ્સતી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ભગિની મે અત્થિ, સા મં પોસેસ્સતી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘પુત્તો મે અત્થિ, સો મં પોસેસ્સતી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ધીતા મે અત્થિ, સા મં પોસેસ્સતી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘પજાપતિ મે અત્થિ, સા મં પોસેસ્સતી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ઞાતકા મે અત્થિ, તે મં પોસેસ્સન્તી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘મિત્તા મે અત્થિ, તે મં પોસેસ્સન્તી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ગામો મે અત્થિ, તેનાહં જીવિસ્સામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘નિગમો મે અત્થિ, તેનાહં જીવિસ્સામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ખેત્તં મે અત્થિ, તેનાહં જીવિસ્સામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘વત્થુ મે અત્થિ, તેનાહં જીવિસ્સામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘હિરઞ્ઞં મે અત્થિ, તેનાહં જીવિસ્સામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘સુવણ્ણં મે અત્થિ, તેનાહં જીવિસ્સામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘સિપ્પં મે અત્થિ, તેનાહં જીવિસ્સામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ. એવમ્પિ, ભિક્ખવે, દુબ્બલ્યાવિકમ્મઞ્ચેવ હોતિ સિક્ખા ચ અપચ્ચક્ખાતા.
૫૦. ‘‘અથ વા પન ઉક્કણ્ઠિતો અનભિરતો સામઞ્ઞા ચવિતુકામો ભિક્ખુભાવં અટ્ટીયમાનો હરાયમાનો જિગુચ્છમાનો ગિહિભાવં પત્થયમાનો…પે॰… અસક્યપુત્તિયભાવં પત્થયમાનો ‘દુક્કર’ન્તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ન સુકર’ન્તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘દુચ્ચર’ન્તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ન સુચર’ન્તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ન ઉસ્સહામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ન વિસહામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ન રમામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘નાભિરમામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ. એવમ્પિ ખો, ભિક્ખવે, દુબ્બલ્યાવિકમ્મઞ્ચેવ હોતિ સિક્ખા ચ અપચ્ચક્ખાતા.
૫૧. ‘‘કથઞ્ચ , ભિક્ખવે, દુબ્બલ્યાવિકમ્મઞ્ચેવ હોતિ સિક્ખા ચ પચ્ચક્ખાતા? ઇધ , ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ઉક્કણ્ઠિતો અનભિરતો સામઞ્ઞા ચવિતુકામો ભિક્ખુભાવં અટ્ટીયમાનો હરાયમાનો જિગુચ્છમાનો ગિહિભાવં પત્થયમાનો…પે॰… અસક્યપુત્તિયભાવં પત્થયમાનો – ‘બુદ્ધં પચ્ચક્ખામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ. એવમ્પિ, ભિક્ખવે, દુબ્બલ્યાવિકમ્મઞ્ચેવ હોતિ સિક્ખા ચ પચ્ચક્ખાતા.
‘‘અથ વા પન ઉક્કણ્ઠિતો અનભિરતો સામઞ્ઞા ચવિતુકામો ભિક્ખુભાવં અટ્ટીયમાનો હરાયમાનો જિગુચ્છમાનો ગિહિભાવં પત્થયમાનો…પે॰… અસક્યપુત્તિયભાવં પત્થયમાનો – ‘ધમ્મં પચ્ચક્ખામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘સઙ્ઘં પચ્ચક્ખામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘સિક્ખં પચ્ચક્ખામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘વિનયં પચ્ચક્ખામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘પાતિમોક્ખં પચ્ચક્ખામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ઉદ્દેસં પચ્ચક્ખામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ઉપજ્ઝાયં પચ્ચક્ખામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘આચરિયં પચ્ચક્ખામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘સદ્ધિવિહારિકં પચ્ચક્ખામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘અન્તેવાસિકં પચ્ચક્ખામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘સમાનુપજ્ઝાયકં પચ્ચક્ખામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘સમાનાચરિયકં પચ્ચક્ખામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘સબ્રહ્મચારિં પચ્ચક્ખામી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ગિહીતિ મં ધારેહી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ઉપાસકોતિ મં ધારેહી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘આરામિકોતિ મં ધારેહી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘સામણેરોતિ મં ધારેહી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘તિત્થિયોતિ મં ધારેહી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘તિત્થિયસાવકોતિ મં ધારેહી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘અસ્સમણોતિ મં ધારેહી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘અસક્યપુત્તિયોતિ મં ધારેહી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ. એવમ્પિ, ભિક્ખવે, દુબ્બલ્યાવિકમ્મઞ્ચેવ હોતિ સિક્ખા ચ પચ્ચક્ખાતા.
૫૨. ‘‘અથ વા પન ઉક્કણ્ઠિતો અનભિરતો સામઞ્ઞા ચવિતુકામો ભિક્ખુભાવં અટ્ટીયમાનો હરાયમાનો જિગુચ્છમાનો ગિહિભાવં પત્થયમાનો…પે॰… અસક્યપુત્તિયભાવં પત્થયમાનો – ‘અલં મે બુદ્ધેના’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ…પે॰… ‘અલં મે સબ્રહ્મચારીહી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ. એવમ્પિ…પે॰… અથ વા પન…પે॰… ‘કિં નુ મે બુદ્ધેના’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ…પે॰… ‘કિં નુ મે સબ્રહ્મચારીહી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘ન મમત્થો બુદ્ધેના’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ…પે॰… ‘ન મમત્થો સબ્રહ્મચારીહી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ… ‘સુમુત્તાહં બુદ્ધેના’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ…પે॰… ‘સુમુત્તાહં સબ્રહ્મચારીહી’તિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ. એવમ્પિ, ભિક્ખવે, દુબ્બલ્યાવિકમ્મઞ્ચેવ હોતિ સિક્ખા ચ પચ્ચક્ખાતા.
૫૩. ‘‘યાનિ વા પનઞ્ઞાનિપિ અત્થિ બુદ્ધવેવચનાનિ વા ધમ્મવેવચનાનિ વા સઙ્ઘવેવચનાનિ વા સિક્ખાવેવચનાનિ વા વિનયવેવચનાનિ વા પાતિમોક્ખવેવચનાનિ વા ઉદ્દેસવેવચનાનિ વા ઉપજ્ઝાયવેવચનાનિ વા આચરિયવેવચનાનિ વા સદ્ધિવિહારિકવેવચનાનિ વા અન્તેવાસિકવેવચનાનિ વા સમાનુપજ્ઝાયકવેવચનાનિ વા સમાનાચરિયકવેવચનાનિ વા સબ્રહ્મચારિવેવચનાનિ વા ગિહિવેવચનાનિ વા ઉપાસકવેવચનાનિ વા આરામિકવેવચનાનિ વા સામણેરવેવચનાનિ વા તિત્થિયવેવચનાનિ વા તિત્થિયસાવકવેવચનાનિ વા અસ્સમણવેવચનાનિ વા અસક્યપુત્તિયવેવચનાનિ વા, તેહિ આકારેહિ તેહિ લિઙ્ગેહિ તેહિ નિમિત્તેહિ વદતિ વિઞ્ઞાપેતિ. એવં ખો, ભિક્ખવે, દુબ્બલ્યાવિકમ્મઞ્ચેવ હોતિ સિક્ખા ચ પચ્ચક્ખાતા.
૫૪. ‘‘કથઞ્ચ, ભિક્ખવે, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા? ઇધ, ભિક્ખવે, યેહિ આકારેહિ યેહિ લિઙ્ગેહિ યેહિ નિમિત્તેહિ સિક્ખા પચ્ચક્ખાતા હોતિ તેહિ આકારેહિ તેહિ લિઙ્ગેહિ તેહિ નિમિત્તેહિ ઉમ્મત્તકો સિક્ખં પચ્ચક્ખાતિ, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા. ઉમ્મત્તકસ્સ સન્તિકે સિક્ખં પચ્ચક્ખાતિ, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા. ખિત્તચિત્તો સિક્ખં પચ્ચક્ખાતિ, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા. ખિત્તચિત્તસ્સ સન્તિકે સિક્ખં પચ્ચક્ખાતિ, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા. વેદનાટ્ટો સિક્ખં પચ્ચક્ખાતિ, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા. વેદનાટ્ટસ્સ સન્તિકે સિક્ખં પચ્ચક્ખાતિ, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા. દેવતાય સન્તિકે સિક્ખં પચ્ચક્ખાતિ, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા. તિરચ્છાનગતસ્સ સન્તિકે સિક્ખં પચ્ચક્ખાતિ, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા. અરિયકેન મિલક્ખસ્સ મિલક્ખકસ્સ (સી॰ સ્યા॰) મિલક્ખુસ્સ (ક॰) સન્તિકે સિક્ખં પચ્ચક્ખાતિ, સો ચ ન પટિવિજાનાતિ, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા. મિલક્ખકેન અરિયકસ્સ સન્તિકે સિક્ખં પચ્ચક્ખાતિ, સો ચ ન પટિવિજાનાતિ, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા. અરિયકેન અરિયસ્સ સન્તિકે સિક્ખં પચ્ચક્ખાતિ, સો ચ ન પટિવિજાનાતિ , અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા. મિલક્ખકેન મિલક્ખસ્સ સન્તિકે સિક્ખં પચ્ચક્ખાતિ, સો ચ ન પટિવિજાનાતિ, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા. દવાય સિક્ખં પચ્ચક્ખાતિ, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા. રવાય સિક્ખં પચ્ચક્ખાતિ, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા. અસાવેતુકામો સાવેતિ, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા. સાવેતુકામો ન સાવેતિ, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા. અવિઞ્ઞુસ્સ સાવેતિ, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા. વિઞ્ઞુસ્સ ન સાવેતિ, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા. સબ્બસો વા પન ન સાવેતિ, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા. એવં ખો, ભિક્ખવે, અપચ્ચક્ખાતા હોતિ સિક્ખા’’.
૫૫. મહાનિ॰ ૪૯, ૫૦, ૫૧ મેથુનધમ્મો નામ યો સો અસદ્ધમ્મો ગામધમ્મો વસલધમ્મો દુટ્ઠુલ્લં ઓદકન્તિકં રહસ્સં દ્વયંદ્વયસમાપત્તિ, એસો મેથુનધમ્મો નામ.
પટિસેવતિ નામ યો નિમિત્તેન નિમિત્તં અઙ્ગજાતેન અઙ્ગજાતં અન્તમસો તિલફલમત્તમ્પિ પવેસેતિ, એસો પટિસેવતિ નામ.
અન્તમસો તિરચ્છાનગતાયપીતિ તિરચ્છાનગતિત્થિયાપિ મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિત્વા અસ્સમણો હોતિ અસક્યપુત્તિયો, પગેવ મનુસ્સિત્થિયા. તેન વુચ્ચતિ – ‘અન્તમસો તિરચ્છાનગતાયપી’તિ.
પારાજિકો હોતીતિ સેય્યથાપિ નામ પુરિસો સીસચ્છિન્નો અભબ્બો તેન સરીરબન્ધનેન જીવિતું, એવમેવ ભિક્ખુ મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિત્વા અસ્સમણો હોતિ અસક્યપુત્તિયો. તેન વુચ્ચતિ – ‘પારાજિકો હોતી’તિ.
અસંવાસોતિ સંવાસો નામ એકકમ્મં એકુદ્દેસો સમસિક્ખતા – એસો સંવાસો નામ. સો તેન સદ્ધિં નત્થિ. તેન વુચ્ચતિ – ‘અસંવાસો’તિ.
૫૬. તિસ્સો ઇત્થિયો – મનુસ્સિત્થી, અમનુસ્સિત્થી, તિરચ્છાનગતિત્થી. તયો ઉભતોબ્યઞ્જનકા – મનુસ્સુભતોબ્યઞ્જનકો, અમનુસ્સુભતોબ્યઞ્જનકો, તિરચ્છાનગતુભતોબ્યઞ્જનકો. તયો પણ્ડકા – મનુસ્સપણ્ડકો, અમનુસ્સપણ્ડકો , તિરચ્છાનગતપણ્ડકો. તયો પુરિસા – મનુસ્સપુરિસો, અમનુસ્સપુરિસો, તિરચ્છાનગતપુરિસો.
મનુસ્સિત્થિયા તયો મગ્ગે મેથુનં ધમ્મં પટિસેવન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – વચ્ચમગ્ગે, પસ્સાવમગ્ગે, મુખે. અમનુસ્સિત્થિયા…પે॰… તિરચ્છાનગતિત્થિયા તયો મગ્ગે મેથુનં ધમ્મં પટિસેવન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – વચ્ચમગ્ગે, પસ્સાવમગ્ગે, મુખે. મનુસ્સુભતોબ્યઞ્જનકસ્સ… અમનુસ્સુભતોબ્યઞ્જનકસ્સ… તિરચ્છાનગતુભતોબ્યઞ્જનકસ્સ તયો મગ્ગે મેથુનં ધમ્મં પટિસેવન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – વચ્ચમગ્ગે, પસ્સાવમગ્ગે, મુખે. મનુસ્સપણ્ડકસ્સ દ્વે મગ્ગે મેથુનં ધમ્મં પટિસેવન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – વચ્ચમગ્ગે, મુખે. અમનુસ્સપણ્ડકસ્સ… તિરચ્છાનગતપણ્ડકસ્સ… મનુસ્સપુરિસસ્સ… અમનુસ્સપુરિસસ્સ… તિરચ્છાનગતપુરિસસ્સ દ્વે મગ્ગે મેથુનં ધમ્મં પટિસેવન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – વચ્ચમગ્ગે, મુખે.
૫૭. ભિક્ખુસ્સ સેવનચિત્તં ઉપટ્ઠિતે મનુસ્સિત્થિયા વચ્ચમગ્ગં અઙ્ગજાતં પવેસેન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ભિક્ખુસ્સ સેવનચિત્તં ઉપટ્ઠિતે મનુસ્સિત્થિયા પસ્સાવમગ્ગં… મુખં અઙ્ગજાતં પવેસેન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ભિક્ખુસ્સ સેવનચિત્તં ઉપટ્ઠિતે અમનુસ્સિત્થિયા… તિરચ્છાનગતિત્થિયા… મનુસ્સુભતોબ્યઞ્જનકસ્સ… અમનુસ્સુભતોબ્યઞ્જનકસ્સ… તિરચ્છાનગતુભતોબ્યઞ્જનકસ્સ… વચ્ચમગ્ગં પસ્સાવમગ્ગં મુખં અઙ્ગજાતં પવેસેન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ભિક્ખુસ્સ સેવનચિત્તં ઉપટ્ઠિતે મનુસ્સપણ્ડકસ્સ વચ્ચમગ્ગં મુખં અઙ્ગજાતં પવેસેન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ભિક્ખુસ્સ સેવનચિત્તં ઉપટ્ઠિતે અમનુસ્સપણ્ડકસ્સ… તિરચ્છાનગતપણ્ડકસ્સ… મનુસ્સપુરિસસ્સ… અમનુસ્સપુરિસસ્સ… તિરચ્છાનગતપુરિસસ્સ વચ્ચમગ્ગં મુખં અઙ્ગજાતં પવેસેન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૫૮. ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા મનુસ્સિત્થિં ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે આનેત્વા વચ્ચમગ્ગેન અઙ્ગજાતં અભિનિસીદેન્તિ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ પવિસનં સાદયતિ (ક॰), પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા મનુસ્સિત્થિં ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે આનેત્વા વચ્ચમગ્ગેન અઙ્ગજાતં અભિનિસીદેન્તિ. સો ચે પવેસનં ન સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા મનુસ્સિત્થિં ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે આનેત્વા વચ્ચમગ્ગેન અઙ્ગજાતં અભિનિસીદેન્તિ. સો ચે પવેસનં ન સાદિયતિ, પવિટ્ઠં ન સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા મનુસ્સિત્થિં ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે આનેત્વા વચ્ચમગ્ગેન અઙ્ગજાતં અભિનિસીદેન્તિ. સો ચે પવેસનં ન સાદિયતિ, પવિટ્ઠં ન સાદિયતિ, ઠિતં ન સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા મનુસ્સિત્થિં ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે આનેત્વા વચ્ચમગ્ગેન અઙ્ગજાતં અભિનિસીદેન્તિ. સો ચે પવેસનં ન સાદિયતિ, પવિટ્ઠં ન સાદિયતિ, ઠિતં ન સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા મનુસ્સિત્થિં ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે આનેત્વા પસ્સાવમગ્ગેન… મુખેન અઙ્ગજાતં અભિનિસીદેન્તિ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
૫૯. ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા મનુસ્સિત્થિં જાગરન્તિં… સુત્તં… મત્તં… ઉમ્મત્તં… પમત્તં… મતં અક્ખાયિતં… મતં યેભુય્યેન અક્ખાયિતં…પે॰… આપત્તિ પારાજિકસ્સ. મતં યેભુય્યેન ખાયિતં ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે આનેત્વા વચ્ચમગ્ગેન… પસ્સાવમગ્ગેન… મુખેન અઙ્ગજાતં અભિનિસીદેન્તિ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા અમનુસ્સિત્થિં… તિરચ્છાનગતિત્થિં… મનુસ્સુભતોબ્યઞ્જનકં… અમનુસ્સુભતોબ્યઞ્જનકં… તિરચ્છાનગતુભતોબ્યઞ્જનકં ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે આનેત્વા વચ્ચમગ્ગેન… પસ્સાવમગ્ગેન… મુખેન અઙ્ગજાતં અભિનિસીદેન્તિ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા તિરચ્છાનગતુભતોબ્યઞ્જનકં જાગરન્તં… સુત્તં… મત્તં… ઉમ્મત્તં… પમત્તં… મતં અક્ખાયિતં… મતં યેભુય્યેન અક્ખાયિતં…પે॰… આપત્તિ પારાજિકસ્સ. મતં યેભુય્યેન ખાયિતં ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે આનેત્વા વચ્ચમગ્ગેન… પસ્સાવમગ્ગેન… મુખેન અઙ્ગજાતં અભિનિસીદેન્તિ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ , પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા મનુસ્સપણ્ડકં… અમનુસ્સપણ્ડકં… તિરચ્છાનગતપણ્ડકં ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે આનેત્વા વચ્ચમગ્ગેન… મુખેન અઙ્ગજાતં અભિનિસીદેન્તિ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા તિરચ્છાનગતપણ્ડકં જાગરન્તં… સુત્તં… મત્તં… ઉમ્મત્તં… પમત્તં… મતં અક્ખાયિતં … મતં યેભુય્યેન અક્ખાયિતં…પે॰… આપત્તિ પારાજિકસ્સ. મતં યેભુય્યેન ખાયિતં ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે આનેત્વા વચ્ચમગ્ગેન… મુખેન અઙ્ગજાતં અભિનિસીદેન્તિ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
૬૦. ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા મનુસ્સપુરિસં… અમનુસ્સપુરિસં… તિરચ્છાનગતપુરિસં ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે આનેત્વા વચ્ચમગ્ગેન… મુખેન અઙ્ગજાતં અભિનિસીદેન્તિ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા તિરચ્છાનગતપુરિસં જાગરન્તં… સુત્તં… મત્તં… ઉમ્મત્તં… પમત્તં… મતં અક્ખાયિતં… મતં યેભુય્યેન અક્ખાયિતં…પે॰… આપત્તિ પારાજિકસ્સ. મતં યેભુય્યેન ખાયિતં ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે આનેત્વા વચ્ચમગ્ગેન… મુખેન અઙ્ગજાતં અભિનિસીદેન્તિ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
૬૧. ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા મનુસ્સિત્થિં ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે આનેત્વા વચ્ચમગ્ગેન… પસ્સાવમગ્ગેન… મુખેન અઙ્ગજાતં અભિનિસીદેન્તિ સન્થતાય અસન્થતસ્સ, અસન્થતાય સન્થતસ્સ, સન્થતાય સન્થતસ્સ, અસન્થતાય અસન્થતસ્સ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ .
ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા મનુસ્સિત્થિં જાગરન્તિં… સુત્તં… મત્તં… ઉમ્મત્તં… પમત્તં… મતં અક્ખાયિતં… મતં યેભુય્યેન અક્ખાયિતં…પે॰… આપત્તિ પારાજિકસ્સ. મતં યેભુય્યેન ખાયિતં ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે આનેત્વા વચ્ચમગ્ગેન… પસ્સાવમગ્ગેન… મુખેન અઙ્ગજાતં અભિનિસીદેન્તિ, સન્થતાય અસન્થતસ્સ, અસન્થતાય સન્થતસ્સ, સન્થતાય સન્થતસ્સ, અસન્થતાય અસન્થતસ્સ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા અમનુસ્સિત્થિં… તિરચ્છાનગતિત્થિં… મનુસ્સુભતોબ્યઞ્જનકં… અમનસ્સુભતોબ્યઞ્જનકં … તિરચ્છાનગતુભતોબ્યઞ્જનકં ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે આનેત્વા વચ્ચમગ્ગેન… પસ્સાવમગ્ગેન… મુખેન અઙ્ગજાતં અભિનિસીદેન્તિ સન્થતસ્સ અસન્થતસ્સ, અસન્થતસ્સ સન્થતસ્સ, સન્થતસ્સ સન્થતસ્સ, અસન્થતસ્સ અસન્થતસ્સ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા તિરચ્છાનગતુભતોબ્યઞ્જનકં જાગરન્તં… સુત્તં… મત્તં… ઉમ્મત્તં… પમત્તં… મતં અક્ખાયિતં… મતં યેભુય્યેન અક્ખાયિતં…પે॰… આપત્તિ પારાજિકસ્સ. મતં યેભુય્યેન ખાયિતં ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે આનેત્વા વચ્ચમગ્ગેન… પસ્સાવમગ્ગેન… મુખેન અઙ્ગજાતં અભિનિસીદેન્તિ, સન્થતસ્સ અસન્થતસ્સ, અસન્થતસ્સ સન્થતસ્સ, સન્થતસ્સ સન્થતસ્સ, અસન્થતસ્સ અસન્થતસ્સ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ , ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
૬૨. ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા મનુસ્સપણ્ડકં… અમનુસ્સપણ્ડકં… તિરચ્છાનગતપણ્ડકં… મનુસ્સપુરિસં… અમનુસ્સપુરિસં… તિરચ્છાનગતપુરિસં ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે આનેત્વા વચ્ચમગ્ગેન… મુખેન અઙ્ગજાતં અભિનિસીદેન્તિ સન્થતસ્સ અસન્થતસ્સ, અસન્થતસ્સ સન્થતસ્સ, સન્થતસ્સ સન્થતસ્સ, અસન્થતસ્સ અસન્થતસ્સ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા તિરચ્છાનગતપુરિસં જાગરન્તં… સુત્તં… મત્તં… ઉમ્મત્તં… પમત્તં… મતં અક્ખાયિતં… મતં યેભુય્યેન અક્ખાયિતં…પે॰… આપત્તિ પારાજિકસ્સ. મતં યેભુય્યેન ખાયિતં ભિક્ખુસ્સ સન્તિકે આનેત્વા વચ્ચમગ્ગેન… મુખેન અઙ્ગજાતં અભિનિસીદેન્તિ, સન્થતસ્સ અસન્થતસ્સ, અસન્થતસ્સ સન્થતસ્સ, સન્થતસ્સ સન્થતસ્સ, અસન્થતસ્સ અસન્થતસ્સ. સો ચ પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ , આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
૬૩. ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા ભિક્ખું મનુસ્સિત્થિયા સન્તિકે આનેત્વા અઙ્ગજાતેન વચ્ચમગ્ગં… પસ્સાવમગ્ગં… મુખં અભિનિસીદેન્તિ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ , ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા ભિક્ખું મનુસ્સિત્થિયા જાગરન્તિયા… સુત્તાય… મત્તાય… ઉમ્મત્તાય… પમત્તાય … મતાય અક્ખાયિતાય… મતાય યેભુય્યેન અક્ખાયિતાય…પે॰… આપત્તિ પારાજિકસ્સ. મતાય યેભુય્યેન ખાયિતાય સન્તિકે આનેત્વા અઙ્ગજાતેન વચ્ચમગ્ગં… પસ્સાવમગ્ગં… મુખં અભિનિસીદેન્તિ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા ભિક્ખું અમનુસ્સિત્થિયા… તિરચ્છાનગતિત્થિયા… મનુસ્સુભતોબ્યઞ્જનકસ્સ… અમનુસ્સુભતોબ્યઞ્જનકસ્સ… તિરચ્છાનગતુભતોબ્યઞ્જનકસ્સ… મનુસ્સપણ્ડકસ્સ… અમનુસ્સપણ્ડકસ્સ… તિરચ્છાનગતપણ્ડકસ્સ… મનુસ્સપુરિસસ્સ… અમનુસ્સપુરિસસ્સ… તિરચ્છાનગતપુરિસસ્સ સન્તિકે આનેત્વા અઙ્ગજાતેન વચ્ચમગ્ગં… મુખં અભિનિસીદેન્તિ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા ભિક્ખું તિરચ્છાનગતપુરિસસ્સ જાગરન્તસ્સ… સુત્તસ્સ… મત્તસ્સ… ઉમ્મત્તસ્સ… પમત્તસ્સ… મતસ્સ અક્ખાયિતસ્સ… મતસ્સ યેભુય્યેન અક્ખાયિતસ્સ…પે॰… આપત્તિ પારાજિકસ્સ. મતસ્સ યેભુય્યેન ખાયિતસ્સ સન્તિકે આનેત્વા અઙ્ગજાતેન વચ્ચમગ્ગં… મુખં અભિનિસીદેન્તિ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
૬૪. ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા ભિક્ખું મનુસ્સિત્થિયા સન્તિકે આનેત્વા અઙ્ગજાતેન વચ્ચમગ્ગં… પસ્સાવમગ્ગં… મુખં અભિનિસીદેન્તિ સન્થતસ્સ અસન્થતાય, અસન્થતસ્સ સન્થતાય, સન્થતસ્સ સન્થતાય, અસન્થતસ્સ અસન્થતાય. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા ભિક્ખું મનુસ્સિત્થિયા જાગરન્તિયા… સુત્તાય… મત્તાય… ઉમ્મત્તાય… પમત્તાય… મતાય અક્ખાયિતાય… મતાય યેભુય્યેન અક્ખાયિતાય…પે॰… આપત્તિ પારાજિકસ્સ. મતાય યેભુય્યેન ખાયિતાય સન્તિકે આનેત્વા અઙ્ગજાતેન વચ્ચમગ્ગં… પસ્સાવમગ્ગં… મુખં અભિનિસીદેન્તિ સન્થતસ્સ અસન્થતાય, અસન્થતસ્સ સન્થતાય, સન્થતસ્સ સન્થતાય, અસન્થતસ્સ અસન્થતાય. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા ભિક્ખું અમનુસ્સિત્થિયા… તિરચ્છાનગતિત્થિયા… મનુસ્સુભતોબ્યઞ્જનકસ્સ… અમનુસ્સુભતોબ્યઞ્જનકસ્સ… તિરચ્છાનગતુભતોબ્યઞ્જનકસ્સ… મનુસ્સપણ્ડકસ્સ… અમનુસ્સપણ્ડકસ્સ… તિરચ્છાનગતપણ્ડકસ્સ… મનુસ્સપુરિસસ્સ… અમનુસ્સપુરિસસ્સ… તિરચ્છાનગતપુરિસસ્સ સન્તિકે આનેત્વા અઙ્ગજાતેન વચ્ચમગ્ગં… મુખં અભિનિસીદેન્તિ સન્થતસ્સ અસન્થતસ્સ, અસન્થતસ્સ સન્થતસ્સ, સન્થતસ્સ સન્થતસ્સ, અસન્થતસ્સ અસન્થતસ્સ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
૬૫. ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા ભિક્ખું તિરચ્છાનગતપુરિસસ્સ જાગરન્તસ્સ… સુત્તસ્સ… મત્તસ્સ… ઉમ્મત્તસ્સ… પમત્તસ્સ… મતસ્સ અક્ખાયિતસ્સ… મતસ્સ યેભુય્યેન અક્ખાયિતસ્સ…પે॰… આપત્તિ પારાજિકસ્સ. મતસ્સ યેભુય્યેન ખાયિતસ્સ સન્તિકે આનેત્વા અઙ્ગજાતેન વચ્ચમગ્ગં… મુખં અભિનિસીદેન્તિ સન્થતસ્સ અસન્થતસ્સ, અસન્થતસ્સ સન્થતસ્સ, સન્થતસ્સ સન્થતસ્સ, અસન્થતસ્સ અસન્થતસ્સ. સો ચે પવેસનં સાદિયતિ, પવિટ્ઠં સાદિયતિ, ઠિતં સાદિયતિ, ઉદ્ધરણં સાદિયતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ…પે॰… ન સાદિયતિ, અનાપત્તિ.
યથા ભિક્ખુપચ્ચત્થિકા વિત્થારિતા, એવં વિત્થારેતબ્બા.
રાજપચ્ચત્થિકા… ચોરપચ્ચત્થિકા… ધુત્તપચ્ચત્થિકા… ઉપ્પળગન્ધપચ્ચત્થિકા. સંખિત્તં.
૬૬. મગ્ગેન મગ્ગં પવેસેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. મગ્ગેન અમગ્ગં પવેસેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. અમગ્ગેન મગ્ગં પવેસેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. અમગ્ગેન અમગ્ગં પવેસેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.
ભિક્ખુ સુત્તભિક્ખુમ્હિ વિપ્પટિપજ્જતિ; પટિબુદ્ધો સાદિયતિ, ઉભો નાસેતબ્બા. પટિબુદ્ધો ન સાદિયતિ, દૂસકો નાસેતબ્બો. ભિક્ખુ સુત્તસામણેરમ્હિ વિપ્પટિપજ્જતિ; પટિબુદ્ધો સાદિયતિ, ઉભો નાસેતબ્બા. પટિબુદ્ધો ન સાદિયતિ, દૂસકો નાસેતબ્બો. સામણેરો સુત્તભિક્ખુમ્હિ વિપ્પટિપજ્જતિ; પટિબુદ્ધો સાદિયતિ, ઉભો નાસેતબ્બા. પટિબુદ્ધો ન સાદિયતિ, દૂસકો નાસેતબ્બો. સામણેરો સુત્તસામણેરમ્હિ વિપ્પટિપજ્જતિ; પટિબુદ્ધો સાદિયતિ, ઉભો નાસેતબ્બા . પટિબુદ્ધો ન સાદિયતિ, દૂસકો નાસેતબ્બો.
અનાપત્તિ અજાનન્તસ્સ, અસાદિયન્તસ્સ, ઉમ્મત્તકસ્સ, ખિત્તચિત્તસ્સ, વેદનાટ્ટસ્સ, આદિકમ્મિકસ્સાતિ.
સન્થતભાણવારો નિટ્ઠિતો.
વિનીતવત્થુઉદ્દાનગાથા
મક્કટી વજ્જિપુત્તા ચ, ગિહી નગ્ગો ચ તિત્થિયા;
દારિકુપ્પલવણ્ણા ચ, બ્યઞ્જનેહિપરે દુવે.
માતા ધીતા ભગિની ચ, જાયા ચ મુદુ લમ્બિના;
દ્વે વણા લેપચિત્તઞ્ચ, દારુધીતલિકાય ચ.
સુન્દરેન સહ પઞ્ચ, પઞ્ચ સિવથિકટ્ઠિકા;
નાગી યક્ખી ચ પેતી ચ, પણ્ડકોપહતો છુપે.
ભદ્દિયે અરહં સુત્તો, સાવત્થિયા ચતુરો પરે;
વેસાલિયા તયો માલા, સુપિને ભારુકચ્છકો.
સુપબ્બા સદ્ધા ભિક્ખુની, સિક્ખમાના સામણેરી ચ;
વેસિયા પણ્ડકો ગિહી, અઞ્ઞમઞ્ઞં વુડ્ઢપબ્બજિતો મિગોતિ.
વિનીતવત્થુ
૬૭. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ મક્કટિયા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ – ‘‘ભગવતા સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં, કચ્ચિ નુ ખો અહં પારાજિકં આપત્તિં આપન્નો’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસિ. ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા વેસાલિકા વજ્જિપુત્તકા ભિક્ખૂ સિક્ખં અપચ્ચક્ખાય દુબ્બલ્યં અનાવિકત્વા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિંસુ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ – ‘‘ભગવતા સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં, કચ્ચિ નુ ખો મયં પારાજિકં આપત્તિં આપન્ના’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘આપત્તિં તુમ્હે, ભિક્ખવે, આપન્ના પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ – ‘એવં મે અનાપત્તિ ભવિસ્સતી’તિ, ગિહિલિઙ્ગેન મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ ‘‘ભગવતા સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં, કચ્ચિ નુ ખો અહં પારાજિકં આપત્તિં આપન્નો’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસિ. ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ – ‘એવં મે અનાપત્તિ ભવિસ્સતી’તિ, નગ્ગો હુત્વા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ – ‘એવં મે અનાપત્તિ ભવિસ્સતી’તિ, કુસચીરં નિવાસેત્વા… વાકચીરં નિવાસેત્વા… ફલકચીરં નિવાસેત્વા… કેસકમ્બલં નિવાસેત્વા… વાલકમ્બલં નિવાસેત્વા… ઉલૂકપક્ખિકં નિવાસેત્વા… અજિનક્ખિપં નિવાસેત્વા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો પિણ્ડચારિકો ભિક્ખુ પીઠકે નિપન્નં દારિકં પસ્સિત્વા સારત્તો અઙ્ગુટ્ઠં અઙ્ગજાતં પવેસેસિ. સા કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ , ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. આપત્તિ સઙ્ઘાદિસેસસ્સા’’તિ.
૬૮. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો માણવકો ઉપ્પલવણ્ણાય ભિક્ખુનિયા પટિબદ્ધચિત્તો હોતિ. અથ ખો સો માણવકો ઉપ્પલવણ્ણાય ભિક્ખુનિયા ગામં પિણ્ડાય પવિટ્ઠાય કુટિકં પવિસિત્વા નિલીનો અચ્છિ. ઉપ્પલવણ્ણા ભિક્ખુની પચ્છાભત્તં પિણ્ડપાતપટિક્કન્તા પાદે પક્ખાલેત્વા કુટિકં પવિસિત્વા મઞ્ચકે નિસીદિ. અથ ખો સો માણવકો ઉપ્પલવણ્ણં ભિક્ખુનિં ઉગ્ગહેત્વા દૂસેસિ. ઉપ્પલવણ્ણા ભિક્ખુની ભિક્ખુનીનં એતમત્થં આરોચેસિ. ભિક્ખુનિયો ભિક્ખૂનં એતમત્થં આરોચેસું. ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, અસાદિયન્તિયા’’તિ.
૬૯. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો ઇત્થિલિઙ્ગં પાતુભૂતં હોતિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, તંયેવ ઉપજ્ઝં તમેવ ઉપસમ્પદં તાનિયેવ તાનિ (સી॰ સ્યા॰) વસ્સાનિ ભિક્ખુનીહિ સઙ્ગમિતું સઙ્કમિતું (સી॰ સ્યા॰). યા આપત્તિયો ભિક્ખૂનં ભિક્ખુનીહિ સાધારણા તા આપત્તિયો ભિક્ખુનીનં સન્તિકે વુટ્ઠાતું. યા આપત્તિયો ભિક્ખૂનં ભિક્ખુનીહિ અસાધારણા તાહિ આપત્તીહિ અનાપત્તી’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરિસ્સા ભિક્ખુનિયા પુરિસલિઙ્ગં પાતુભૂતં હોતિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, તંયેવ ઉપજ્ઝં તમેવ ઉપસમ્પદં તાનિયેવ તાનિ (સી॰ સ્યા॰) વસ્સાનિ ભિક્ખૂહિ સઙ્ગમિતું સઙ્કમિતું (સી॰ સ્યા॰). યા આપત્તિયો ભિક્ખુનીનં ભિક્ખૂહિ સાધારણા તા આપત્તિયો ભિક્ખૂનં સન્તિકે વુટ્ઠાતું. યા આપત્તિયો ભિક્ખુનીનં ભિક્ખૂહિ અસાધારણા તાહિ આપત્તીહિ અનાપત્તી’’તિ.
૭૦. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ – ‘એવં મે અનાપત્તિ ભવિસ્સતી’તિ, માતુયા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિ… ધીતુયા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિ… ભગિનિયા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિ… તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ પુરાણદુતિયિકાય મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
૭૧. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ મુદુપિટ્ઠિકો હોતિ. સો અનભિરતિયા પીળિતો અત્તનો અઙ્ગજાતં મુખેન અગ્ગહેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પરાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ લમ્બી હોતિ. સો અનભિરતિયા પીળિતો અત્તનો અઙ્ગજાતં અત્તનો વચ્ચમગ્ગં પવેસેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ મતસરીરં પસ્સિ. તસ્મિઞ્ચ સરીરે અઙ્ગજાતસામન્તા વણો હોતિ. સો – ‘એવં મે અનાપત્તિ ભવિસ્સતી’તિ, અઙ્ગજાતે અઙ્ગજાતં પવેસેત્વા વણેન નીહરિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ મતસરીરં પસ્સિ. તસ્મિઞ્ચ સરીરે અઙ્ગજાતસામન્તા વણો હોતિ. સો – ‘એવં મે અનાપત્તિ ભવિસ્સતી’તિ, વણે અઙ્ગજાતં પવેસેત્વા અઙ્ગજાતેન નીહરિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સારત્તો લેપચિત્તસ્સ નિમિત્તં અઙ્ગજાતેન છુપિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સારત્તો દારુધીતલિકાય નિમિત્તં અઙ્ગજાતેન છુપિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
૭૨. તેન ખો પન સમયેન સુન્દરો નામ ભિક્ખુ રાજગહા પબ્બજિતો રથિકાય રથિયાય (ક॰) ગચ્છતિ. અઞ્ઞતરા ઇત્થી – ‘મુહુત્તં ઇત્થી તં પસ્સિત્વા એતદવોચ મુહુત્તં (સ્યા॰), ભન્તે, આગમેહિ, વન્દિસ્સામી’તિ સા વન્દન્તી અન્તરવાસકં ઉક્ખિપિત્વા મુખેન અઙ્ગજાતં અગ્ગહેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘સાદિયિ ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘નાહં, ભગવા, સાદિયિ’’ન્તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અસાદિયન્તસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરા ઇત્થી ભિક્ખું પસ્સિત્વા એતદવોચ – ‘‘એહિ, ભન્તે, મેથુનં ધમ્મં પટિસેવા’’તિ. ‘‘અલં, ભગિનિ, નેતં કપ્પતી’’તિ. ‘‘એહિ, ભન્તે, અહં વાયમિસ્સામિ, ત્વં મા વાયમિ, એવં તે અનાપત્તિ ભવિસ્સતી’’તિ. સો ભિક્ખુ તથા અકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરા ઇત્થી ભિક્ખું પસ્સિત્વા એતદવોચ – ‘‘એહિ, ભન્તે, મેથુનં ધમ્મં પટિસેવા’’તિ. ‘‘અલં, ભગિનિ, નેતં કપ્પતી’’તિ. ‘‘એહિ ભન્તે, ત્વં વાયમ, અહં ન વાયમિસ્સામિ, એવં તે અનાપત્તિ ભવિસ્સતી’’તિ. સો ભિક્ખુ તથા અકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરા ઇત્થી ભિક્ખું પસ્સિત્વા એતદવોચ – ‘‘એહિ, ભન્તે, મેથુનં ધમ્મં પટિસેવા’’તિ. ‘‘અલં, ભગિનિ, નેતં કપ્પતી’’તિ. ‘‘એહિ, ભન્તે, અબ્ભન્તરં ઘટ્ટેત્વા બહિ મોચેહિ…પે॰… બહિ ઘટ્ટેત્વા અબ્ભન્તરં મોચેહિ, એવં તે અનાપત્તિ ભવિસ્સતી’’તિ. સો ભિક્ખુ તથા અકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
૭૩. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સિવથિકં ગન્ત્વા અક્ખાયિતં સરીરં પસ્સિત્વા તસ્મિં મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સિવથિકં ગન્ત્વા યેભુય્યેન અક્ખાયિતં સરીરં પસ્સિત્વા તસ્મિં મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સિવથિકં ગન્ત્વા યેભુય્યેન ખાયિતં સરીરં પસ્સિત્વા તસ્મિં મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સિવથિકં ગન્ત્વા છિન્નસીસં પસ્સિત્વા વટ્ટકતે મુખે છુપન્તં અઙ્ગજાતં પવેસેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સિવથિકં ગન્ત્વા છિન્નસીસં પસ્સિત્વા વટ્ટકતે મુખે અચ્છુપન્તં અઙ્ગજાતં પવેસેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અઞ્ઞતરિસ્સા ઇત્થિયા પટિબદ્ધચિત્તો હોતિ. સા કાલઙ્કતા કાલકતા (સી॰ સ્યા॰) સુસાને છડ્ડિતા. અટ્ઠિકાનિ વિપ્પકિણ્ણાનિ હોન્તિ. અથ ખો સો ભિક્ખુ સિવથિકં ગન્ત્વા અટ્ઠિકાનિ સઙ્કડ્ઢિત્વા નિમિત્તે અઙ્ગજાતં પટિપાદેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ નાગિયા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિ… યક્ખિનિયા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિ… પેતિયા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિ … પણ્ડકસ્સ મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ઉપહતિન્દ્રિયો હોતિ. સો – ‘નાહં વેદિયામિ વેદયામિ (ક॰) સુખં વા દુક્ખં વા, અનાપત્તિ મે ભવિસ્સતી’તિ, મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘વેદયિ વા સો, ભિક્ખવે, મોઘપુરિસો ન વા વેદયિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ – ‘ઇત્થિયા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિસ્સામી’તિ, છુપિતમત્તે વિપ્પટિસારી અહોસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. આપત્તિ સઙ્ઘાદિસેસસ્સા’’તિ.
૭૪. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ભદ્દિયે જાતિયાવને દિવાવિહારગતો નિપન્નો હોતિ. તસ્સ અઙ્ગમઙ્ગાનિ વાતૂપત્થદ્ધાનિ હોન્તિ. અઞ્ઞતરા ઇત્થી પસ્સિત્વા અઙ્ગજાતે અભિનિસીદિત્વા યાવદત્થં કત્વા પક્કામિ. ભિક્ખૂ કિલિન્નં પસ્સિત્વા ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘પઞ્ચહિ , ભિક્ખવે, આકારેહિ અઙ્ગજાતં કમ્મનિયં હોતિ – રાગેન, વચ્ચેન, પસ્સાવેન, વાતેન, ઉચ્ચાલિઙ્ગપાણકદટ્ઠેન. ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહાકારેહિ અઙ્ગજાતં કમ્મનિયં હોતિ . અટ્ઠાનમેતં, ભિક્ખવે, અનવકાસો યં તસ્સ ભિક્ખુનો રાગેન અઙ્ગજાતં કમ્મનિયં અસ્સ. અરહં સો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ. અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, તસ્સ ભિક્ખુનો’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સાવત્થિયા અન્ધવને દિવાવિહારગતો નિપન્નો હોતિ. અઞ્ઞતરા ગોપાલિકા પસ્સિત્વા અઙ્ગજાતે અભિનિસીદિ. સો ભિક્ખુ પવેસનં સાદિયિ, પવિટ્ઠં સાદિયિ, ઠિતં સાદિયિ, ઉદ્ધરણં સાદિયિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સાવત્થિયા અન્ધવને દિવાવિહારગતો નિપન્નો હોતિ. અઞ્ઞતરા અજપાલિકા પસ્સિત્વા… અઞ્ઞતરા કટ્ઠહારિકા પસ્સિત્વા… અઞ્ઞતરા ગોમયહારિકા પસ્સિત્વા અઙ્ગજાતે અભિનિસીદિ. સો ભિક્ખુ પવેસનં સાદિયિ, પવિટ્ઠં સાદિયિ, ઠિતં સાદિયિ, ઉદ્ધરણં સાદિયિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
૭૫. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ વેસાલિયં મહાવને દિવાવિહારગતો નિપન્નો હોતિ. અઞ્ઞતરા ઇત્થી પસ્સિત્વા અઙ્ગજાતે અભિનિસીદિત્વા યાવદત્થં કત્વા સામન્તા હસમાના ઠિતા હોતિ . સો ભિક્ખુ પટિબુજ્ઝિત્વા તં ઇત્થિં એતદવોચ – ‘‘તુય્હિદં કમ્મ’’ન્તિ? ‘‘આમ, મય્હં કમ્મ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘સાદિયિ ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘નાહં, ભગવા, જાનામી’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અજાનન્તસ્સા’’તિ.
૭૬. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ વેસાલિયં મહાવને દિવાવિહારગતો રુક્ખં અપસ્સાય નિપન્નો હોતિ. અઞ્ઞતરા ઇત્થી પસ્સિત્વા અઙ્ગજાતે અભિનિસીદિ. સો ભિક્ખુ સહસા વુટ્ઠાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘સાદિયિ ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘નાહં, ભગવા, સાદિયિ’’ન્તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અસાદિયન્તસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ વેસાલિયં મહાવને દિવાવિહારગતો રુક્ખં અપસ્સાય નિપન્નો હોતિ. અઞ્ઞતરા ઇત્થી પસ્સિત્વા અઙ્ગજાતે અભિનિસીદિ. સો ભિક્ખુ અક્કમિત્વા પવત્તેસિ પવટ્ટેસિ (સી॰ સ્યા॰). તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘સાદિયિ ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘નાહં, ભગવા, સાદિયિ’’ન્તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અસાદિયન્તસ્સા’’તિ.
૭૭. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ વેસાલિયં મહાવને કૂટાગારસાલાયં દિવાવિહારગતો દ્વારં વિવરિત્વા નિપન્નો હોતિ. તસ્સ અઙ્ગમઙ્ગાનિ વાતૂપત્થદ્ધાનિ હોન્તિ. તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા ઇત્થિયો ગન્ધઞ્ચ માલઞ્ચ આદાય આરામં આગમંસુ વિહારપેક્ખિકાયો. અથ ખો તા ઇત્થિયો તં ભિક્ખું પસ્સિત્વા અઙ્ગજાતે અભિનિસીદિત્વા યાવદત્થં કત્વા, પુરિસૂસભો વતાયન્તિ વત્વા ગન્ધઞ્ચ માલઞ્ચ આરોપેત્વા પક્કમિંસુ. ભિક્ખૂ કિલિન્નં પસ્સિત્વા ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, આકારેહિ અઙ્ગજાતં કમ્મનિયં હોતિ – રાગેન, વચ્ચેન, પસ્સાવેન, વાતેન, ઉચ્ચાલિઙ્ગપાણકદટ્ઠેન. ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહાકારેહિ અઙ્ગજાતં કમ્મનિયં હોતિ. અટ્ઠાનમેતં, ભિક્ખવે, અનવકાસો, યં તસ્સ ભિક્ખુનો રાગેન અઙ્ગજાતં કમ્મનિયં અસ્સ. અરહં સો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ. અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, તસ્સ ભિક્ખુનો. અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, દિવા પટિસલ્લીયન્તેન દ્વારં સંવરિત્વા પટિસલ્લીયિતુ’’ન્તિ.
૭૮. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભારુકચ્છકો ભિક્ખુ સુપિનન્તે સુપિનન્તેન (સી॰ સ્યા॰) પુરાણદુતિયિકાય મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિત્વા – ‘અસ્સમણો અહં, વિબ્ભમિસ્સામી’તિ, ભારુકચ્છં ગચ્છન્તો અન્તરામગ્ગે આયસ્મન્તં ઉપાલિં પસ્સિત્વા એતમત્થં આરોચેસિ. આયસ્મા ઉપાલિ એવમાહ – ‘‘અનાપત્તિ, આવુસો, સુપિનન્તેના’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન રાજગહે સુપબ્બા નામ ઉપાસિકા મુધપ્પસન્ના મુદ્ધપ્પસન્ના (સી॰) હોતિ. સા એવંદિટ્ઠિકા હોતિ – ‘‘યા મેથુનં ધમ્મં દેતિ સા અગ્ગદાનં દેતી’’તિ. સા ભિક્ખું પસ્સિત્વા એતદવોચ – ‘‘એહિ, ભન્તે, મેથુનં ધમ્મં પટિસેવા’’તિ. ‘‘અલં, ભગિનિ, નેતં કપ્પતી’’તિ. ‘‘એહિ, ભન્તે, ઊરુન્તરિકાય ઊરન્તરિકાય (સી॰) ઘટ્ટેહિ, એવં તે અનાપત્તિ ભવિસ્સતી’’તિ…પે॰… એહિ, ભન્તે, નાભિયં ઘટ્ટેહિ… એહિ, ભન્તે, ઉદરવટ્ટિયં ઘટ્ટેહિ… એહિ, ભન્તે, ઉપકચ્છકે ઘટ્ટેહિ… એહિ, ભન્તે, ગીવાયં ઘટ્ટેહિ… એહિ, ભન્તે, કણ્ણચ્છિદ્દે ઘટ્ટેહિ… એહિ, ભન્તે, કેસવટ્ટિયં ઘટ્ટેહિ… એહિ, ભન્તે, અઙ્ગુલન્તરિકાય ઘટ્ટેહિ… ‘‘એહિ, ભન્તે, હત્થેન ઉપક્કમિત્વા મોચેસ્સામિ, એવં તે અનાપત્તિ ભવિસ્સતી’’તિ. સો ભિક્ખુ તથા અકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. આપત્તિ સઙ્ઘાદિસેસસ્સા’’તિ.
૭૯. તેન ખો પન સમયેન સાવત્થિયં સદ્ધા નામ ઉપાસિકા મુધપ્પસન્ના હોતિ. સા એવંદિટ્ઠિકા હોતિ – ‘‘યા મેથુનં ધમ્મં દેતિ સા અગ્ગદાનં દેતી’’તિ. સા ભિક્ખું પસ્સિત્વા એતદવોચ – ‘‘એહિ, ભન્તે, મેથુનં ધમ્મં પટિસેવા’’તિ. ‘‘અલં, ભગિનિ, નેતં કપ્પતી’’તિ. ‘‘એહિ, ભન્તે, ઊરુન્તરિકાય ઘટ્ટેહિ…પે॰… એહિ, ભન્તે, હત્થેન ઉપક્કમિત્વા મોચેસ્સામિ, એવં તે અનાપત્તિ ભવિસ્સતી’’તિ. સો ભિક્ખુ તથા અકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. આપત્તિ સઙ્ઘાદિસેસસ્સા’’તિ.
૮૦. તેન ખો પન સમયેન વેસાલિયં લિચ્છવિકુમારકા ભિક્ખું ગહેત્વા ભિક્ખુનિયા વિપ્પટિપાદેસું… સિક્ખમાનાય વિપ્પટિપાદેસું… સામણેરિયા વિપ્પટિપાદેસું. ઉભો સાદિયિંસુ. ઉભો નાસેતબ્બા. ઉભો ન સાદિયિંસુ. ઉભિન્નં અનાપત્તિ.
૮૧. તેન ખો પન સમયેન વેસાલિયં લિચ્છવિકુમારકા ભિક્ખું ગહેત્વા વેસિયા વિપ્પટિપાદેસું… પણ્ડકે વિપ્પટિપાદેસું… ગિહિનિયા વિપ્પટિપાદેસું. ભિક્ખુ સાદિયિ. ભિક્ખુ નાસેતબ્બો. ભિક્ખુ ન સાદિયિ. ભિક્ખુસ્સ અનાપત્તિ.
તેન ખો પન સમયેન વેસાલિયં લિચ્છવિકુમારકા ભિક્ખૂ ગહેત્વા અઞ્ઞમઞ્ઞં વિપ્પટિપાદેસું. ઉભો સાદિયિંસુ. ઉભો નાસેતબ્બા. ઉભો ન સાદિયિંસુ. ઉભિન્નં અનાપત્તિ.
૮૨. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો વુડ્ઢપબ્બજિતો ભિક્ખુ પુરાણદુતિયિકાય દસ્સનં અગમાસિ. સા – ‘એહિ, ભન્તે, વિબ્ભમા’તિ અગ્ગહેસિ. સો ભિક્ખુ પટિક્કમન્તો ઉત્તાનો પરિપતિ. સા ઉબ્ભજિત્વા ઉબ્ભુજિત્વા (સી॰ સ્યા॰) અઙ્ગજાતે અઙ્ગજાતેન (સી॰) અભિનિસીદિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ …પે॰… ‘‘સાદિયિ ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘નાહં, ભગવા, સાદિયિ’’ન્તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અસાદિયન્તસ્સા’’તિ.
૮૩. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અરઞ્ઞે વિહરતિ. મિગપોતકો તસ્સ પસ્સાવટ્ઠાનં આગન્ત્વા પસ્સાવં પિવન્તો મુખેન અઙ્ગજાતં અગ્ગહેસિ. સો ભિક્ખુ સાદિયિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
પઠમપારાજિકં સમત્તં.
૨. દુતિયપારાજિકં
૮૪. તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા રાજગહે વિહરતિ ગિજ્ઝકૂટે પબ્બતે. તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા સન્દિટ્ઠા સમ્ભત્તા ભિક્ખૂ ઇસિગિલિપસ્સે તિણકુટિયો કરિત્વા વસ્સં ઉપગચ્છિંસુ. આયસ્માપિ ધનિયો કુમ્ભકારપુત્તો તિણકુટિકં કરિત્વા વસ્સં ઉપગચ્છિ. અથ ખો તે ભિક્ખૂ વસ્સંવુટ્ઠા તેમાસચ્ચયેન તિણકુટિયો ભિન્દિત્વા તિણઞ્ચ કટ્ઠઞ્ચ પટિસામેત્વા જનપદચારિકં પક્કમિંસુ. આયસ્મા પન ધનિયો કુમ્ભકારપુત્તો તત્થેવ વસ્સં વસિ, તત્થ હેમન્તં, તત્થ ગિમ્હં. અથ ખો આયસ્મતો ધનિયસ્સ કુમ્ભકારપુત્તસ્સ ગામં પિણ્ડાય પવિટ્ઠસ્સ તિણહારિયો કટ્ઠહારિયો તિણકુટિકં ભિન્દિત્વા તિણઞ્ચ કટ્ઠઞ્ચ આદાય અગમંસુ. દુતિયમ્પિ ખો આયસ્મા ધનિયો કુમ્ભકારપુત્તો તિણઞ્ચ કટ્ઠઞ્ચ સંકડ્ઢિત્વા તિણકુટિકં અકાસિ. દુતિયમ્પિ ખો આયસ્મતો ધનિયસ્સ કુમ્ભકારપુત્તસ્સ ગામં પિણ્ડાય પવિટ્ઠસ્સ તિણહારિયો કટ્ઠહારિયો તિણકુટિકં ભિન્દિત્વા તિણઞ્ચ કટ્ઠઞ્ચ આદાય અગમંસુ. તતિયમ્પિ ખો આયસ્મા ધનિયો કુમ્ભકારપુત્તો તિણઞ્ચ કટ્ઠઞ્ચ સંકડ્ઢિત્વા તિણકુટિકં અકાસિ. તતિયમ્પિ ખો આયસ્મતો ધનિયસ્સ કુમ્ભકારપુત્તસ્સ ગામં પિણ્ડાય પવિટ્ઠસ્સ તિણહારિયો કટ્ઠહારિયો તિણકુટિકં ભિન્દિત્વા તિણઞ્ચ કટ્ઠઞ્ચ આદાય અગમંસુ.
અથ ખો આયસ્મતો ધનિયસ્સ કુમ્ભકારપુત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘‘યાવતતિયકં ખો મે ગામં પિણ્ડાય પવિટ્ઠસ્સ તિણહારિયો કટ્ઠહારિયો તિણકુટિકં ભિન્દિત્વા તિણઞ્ચ કટ્ઠઞ્ચ આદાય અગમંસુ. અહં ખો પન સુસિક્ખિતો અનવયો સકે આચરિયકે કુમ્ભકારકમ્મે પરિયોદાતસિપ્પો . યંનૂનાહં સામં ચિક્ખલ્લં મદ્દિત્વા સબ્બમત્તિકામયં કુટિકં કરેય્ય’’ન્તિ! અથ ખો આયસ્મા ધનિયો કુમ્ભકારપુત્તો સામં ચિક્ખલ્લં મદ્દિત્વા સબ્બમત્તિકામયં કુટિકં કરિત્વા તિણઞ્ચ કટ્ઠઞ્ચ ગોમયઞ્ચ સંકડ્ઢિત્વા તં કુટિકં પચિ. સા અહોસિ કુટિકા અભિરૂપા દસ્સનીયા પાસાદિકા લોહિતિકા લોહિતકા (સ્યા॰), સેય્યથાપિ ઇન્દગોપકો. સેય્યથાપિ નામ કિઙ્કણિકસદ્દો કિઙ્કિણિકસદ્દો (સી॰ સ્યા॰) એવમેવં તસ્સા કુટિકાય સદ્દો અહોસિ.
૮૫. અથ ખો ભગવા સમ્બહુલેહિ ભિક્ખૂહિ સદ્ધિં ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અદ્દસ તં કુટિકં અભિરૂપં દસ્સનીયં પાસાદિકં લોહિતિકં. દિસ્વાન ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘કિં એતં, ભિક્ખવે, અભિરૂપં દસ્સનીયં પાસાદિકં લોહિતિકં, સેય્યથાપિ ઇન્દગોપકો’’તિ? અથ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા – ‘‘અનનુચ્છવિકં, ભિક્ખવે, તસ્સ મોઘપુરિસસ્સ અનનુલોમિકં અપ્પતિરૂપં અસ્સામણકં અકપ્પિયં અકરણીયં. કથઞ્હિ નામ સો, ભિક્ખવે, મોઘપુરિસો સબ્બમત્તિકામયં કુટિકં કરિસ્સતિ! ન હિ નામ, ભિક્ખવે, તસ્સ મોઘપુરિસસ્સ પાણેસુ અનુદ્દયા અનુકમ્પા અવિહેસા ભવિસ્સતિ! ગચ્છથેતં, ભિક્ખવે, કુટિકં ભિન્દથ. મા પચ્છિમા જનતા પાણેસુ પાતબ્યતં આપજ્જિ. ન ચ, ભિક્ખવે, સબ્બમત્તિકામયા કુટિકા કાતબ્બા. યો કરેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ, ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો પટિસ્સુણિત્વા યેન સા કુટિકા તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા તં કુટિકં ભિન્દિંસુ. અથ ખો આયસ્મા ધનિયો કુમ્ભકારપુત્તો તે ભિક્ખૂ એતદવોચ – ‘‘કિસ્સ મે તુમ્હે, આવુસો, કુટિકં ભિન્દથા’’તિ? ‘‘ભગવા, આવુસો, ભેદાપેતી’’તિ. ‘‘ભિન્દથાવુસો, સચે ધમ્મસ્સામી ભેદાપેતી’’તિ.
૮૬. અથ ખો આયસ્મતો ધનિયસ્સ કુમ્ભકારપુત્તસ્સ એતદહોસિ – ‘‘યાવતતિયકં ખો મે ગામં પિણ્ડાય પવિટ્ઠસ્સ તિણહારિયો કટ્ઠહારિયો તિણકુટિકં ભિન્દિત્વા તિણઞ્ચ કટ્ઠઞ્ચ આદાય અગમંસુ. યાપિ મયા સબ્બમત્તિકામયા કુટિકા કતા સાપિ ભગવતા ભેદાપિતા. અત્થિ ચ મે દારુગહે ગણકો સન્દિટ્ઠો. યંનૂનાહં દારુગહે ગણકં દારૂનિ યાચિત્વા દારુકુટિકં કરેય્ય’’ન્તિ. અથ ખો આયસ્મા ધનિયો કુમ્ભકારપુત્તો યેન દારુગહે ગણકો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા દારુગહે ગણકં એતદવોચ – ‘‘યાવતતિયકં ખો મે, આવુસો, ગામં પિણ્ડાય પવિટ્ઠસ્સ તિણહારિયો કટ્ઠહારિયો તિણકુટિકં ભિન્દિત્વા તિણઞ્ચ કટ્ઠઞ્ચ આદાય અગમંસુ. યાપિ મયા સબ્બમત્તિકામયા કુટિકા કતા સાપિ ભગવતા ભેદાપિતા . દેહિ મે, આવુસો, દારૂનિ. ઇચ્છામિ દારુકુટિકં દારુકુડ્ડિકં કુટિકં (સી॰) કાતુ’’ન્તિ. ‘‘નત્થિ, ભન્તે, તાદિસાનિ દારૂનિ યાનાહં અય્યસ્સ દદેય્યં. અત્થિ , ભન્તે, દેવગહદારૂનિ નગરપટિસઙ્ખારિકાનિ આપદત્થાય નિક્ખિત્તાનિ. સચે તાનિ દારૂનિ રાજા દાપેતિ હરાપેથ, ભન્તે’’તિ. ‘‘દિન્નાનિ, આવુસો, રઞ્ઞા’’તિ. અથ ખો દારુગહે ગણકસ્સ એતદહોસિ – ‘‘ઇમે ખો સમણા સક્યપુત્તિયા ધમ્મચારિનો સમચારિનો સમ્મચારિનો (ક॰) બ્રહ્મચારિનો સચ્ચવાદિનો સીલવન્તો કલ્યાણધમ્મા. રાજાપિમેસં અભિપ્પસન્નો. નારહતિ અદિન્નં દિન્નન્તિ વત્તુ’’ન્તિ. અથ ખો દારુગહે ગણકો આયસ્મન્તં ધનિયં કુમ્ભકારપુત્તં એતદવોચ – ‘‘હરાપેથ, ભન્તે’’તિ. અથ ખો આયસ્મા ધનિયો કુમ્ભકારપુત્તો તાનિ દારૂનિ ખણ્ડાખણ્ડિકં છેદાપેત્વા સકટેહિ નિબ્બાહાપેત્વા દારુકુટિકં અકાસિ.
૮૭. અથ ખો વસ્સકારો બ્રાહ્મણો મગધમહામત્તો રાજગહે કમ્મન્તે અનુસઞ્ઞાયમાનો યેન દારુગહે ગણકો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા દારુગહે ગણકં એતદવોચ – ‘‘યાનિ તાનિ, ભણે, દેવગહદારૂનિ નગરપટિસઙ્ખારિકાનિ આપદત્થાય નિક્ખિત્તાનિ કહં તાનિ દારૂની’’તિ? ‘‘તાનિ, સામિ, દારૂનિ દેવેન અય્યસ્સ ધનિયસ્સ કુમ્ભકારપુત્તસ્સ દિન્નાની’’તિ. અથ ખો વસ્સકારો બ્રાહ્મણો મગધમહામત્તો અનત્તમનો અહોસિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ દેવો દેવગહદારૂનિ નગરપટિસઙ્ખારિકાનિ આપદત્થાય નિક્ખિત્તાનિ ધનિયસ્સ કુમ્ભકારપુત્તસ્સ દસ્સતી’’તિ! અથ ખો વસ્સકારો બ્રાહ્મણો મગધમહામત્તો યેન રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા રાજાનં માગધં સેનિયં બિમ્બિસારં એતદવોચ – ‘‘સચ્ચં કિર, દેવેન સચ્ચં કિર દેવ દેવેન (સી॰) દેવગહદારૂનિ નગરપટિસઙ્ખારિકાનિ આપદત્થાય નિક્ખિત્તાનિ ધનિયસ્સ કુમ્ભકારપુત્તસ્સ દિન્નાની’’તિ? ‘‘કો એવમાહા’’તિ? ‘‘દારુગહે ગણકો, દેવા’’તિ. ‘‘તેન હિ, બ્રાહ્મણ, દારુગહે ગણકં આણાપેહી’’તિ. અથ ખો વસ્સકારો બ્રાહ્મણો મગધમહામત્તો દારુગહે ગણકં બન્ધં બદ્ધં (સી॰) આણાપેસિ. અદ્દસ ખો આયસ્મા ધનિયો કુમ્ભકારપુત્તો દારુગહે ગણકં બન્ધં નિય્યમાનં. દિસ્વાન દારુગહે ગણકં એતદવોચ – ‘‘કિસ્સ ત્વં, આવુસો, બન્ધો નિય્યાસી’’તિ? ‘‘તેસં, ભન્તે, દારૂનં કિચ્ચા’’તિ. ‘‘ગચ્છાવુસો, અહમ્પિ આગચ્છામી’’તિ. ‘‘એય્યાસિ, ભન્તે, પુરાહં હઞ્ઞામી’’તિ.
૮૮. અથ ખો આયસ્મા ધનિયો કુમ્ભકારપુત્તો યેન રઞ્ઞો માગધસ્સ સેનિયસ્સ બિમ્બિસારસ્સ નિવેસનં તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદિ. અથ ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો યેનાયસ્મા ધનિયો કુમ્ભકારપુત્તો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં ધનિયં કુમ્ભકારપુત્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો આયસ્મન્તં ધનિયં કુમ્ભકારપુત્તં એતદવોચ – ‘‘સચ્ચં કિર મયા, ભન્તે, દેવગહદારૂનિ નગરપટિસઙ્ખારિકાનિ આપદત્થાય નિક્ખિત્તાનિ અય્યસ્સ દિન્નાની’’તિ? ‘‘એવં, મહારાજા’’તિ. ‘‘મયં ખો, ભન્તે, રાજાનો નામ બહુકિચ્ચા બહુકરણીયા, દત્વાપિ ન સરેય્યામ; ઇઙ્ઘ, ભન્તે, સરાપેહી’’તિ. ‘‘સરસિ ત્વં, મહારાજ, પઠમાભિસિત્તો એવરૂપિં વાચં ભાસિતા – ‘‘દિન્નઞ્ઞેવ સમણબ્રાહ્મણાનં તિણકટ્ઠોદકં પરિભુઞ્જન્તૂ’’તિ. ‘‘સરામહં, ભન્તે. સન્તિ, ભન્તે, સમણબ્રાહ્મણા લજ્જિનો કુક્કુચ્ચકા સિક્ખાકામા. તેસં અપ્પમત્તકેપિ કુક્કુચ્ચં ઉપ્પજ્જતિ. તેસં મયા સન્ધાય ભાસિતં, તઞ્ચ ખો અરઞ્ઞે અપરિગ્ગહિતં. સો ત્વં, ભન્તે, તેન લેસેન દારૂનિ અદિન્નં હરિતું મઞ્ઞસિ! કથઞ્હિ નામ માદિસો સમણં વા બ્રાહ્મણં વા વિજિતે વસન્તં હનેય્ય વા બન્ધેય્ય વા પબ્બાજેય્ય વા! ગચ્છ, ભન્તે, લોમેન ત્વં મુત્તોસિ. માસ્સુ પુનપિ એવરૂપં અકાસી’’તિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘અલજ્જિનો ઇમે સમણા સક્યપુત્તિયા દુસ્સીલા મુસાવાદિનો. ઇમે હિ નામ ધમ્મચારિનો સમચારિનો બ્રાહ્મચારિનો સચ્ચવાદિનો સીલવન્તો કલ્યાણધમ્મા પટિજાનિસ્સન્તિ! નત્થિ ઇમેસં સામઞ્ઞં, નત્થિ ઇમેસં બ્રહ્મઞ્ઞં. નટ્ઠં ઇમેસં સામઞ્ઞં, નટ્ઠં ઇમેસં બ્રહ્મઞ્ઞં. કુતો ઇમેસં સામઞ્ઞં, કુતો ઇમેસં બ્રહ્મઞ્ઞં! અપગતા ઇમે સામઞ્ઞા, અપગતા ઇમે બ્રહ્મઞ્ઞા. રાજાનમ્પિ ઇમે વઞ્ચેન્તિ, કિં પનઞ્ઞે મનુસ્સે’’તિ! અસ્સોસું ખો ભિક્ખૂ તેસં મનુસ્સાનં ઉજ્ઝાયન્તાનં ખિય્યન્તાનં વિપાચેન્તાનં. યે તે ભિક્ખૂ અપ્પિચ્છા સન્તુટ્ઠા લજ્જિનો કુક્કુચ્ચકા સિક્ખાકામા તે ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ આયસ્મા ધનિયો કુમ્ભકારપુત્તો રઞ્ઞો દારૂનિ અદિન્નં આદિયિસ્સતી’’તિ! અથ ખો તે ભિક્ખૂ આયસ્મન્તં ધનિયં કુમ્ભકારપુત્તં અનેકપરિયાયેન વિગરહિત્વા ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ભિક્ખુસઙ્ઘં સન્નિપાતાપેત્વા આયસ્મન્તં ધનિયં કુમ્ભકારપુત્તં પટિપુચ્છિ – ‘‘સચ્ચં કિર ત્વં, ધનિય, રઞ્ઞો દારૂનિ અદિન્નં આદિયી’’તિ? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા – ‘‘અનનુચ્છવિકં, મોઘપુરિસ, અનનુલોમિકં અપ્પતિરૂપં અસ્સામણકં અકપ્પિયં અકરણીયં. કથઞ્હિ નામ ત્વં, મોઘપુરિસ , રઞ્ઞો દારૂનિ અદિન્નં આદિયિસ્સસિ! નેતં, મોઘપુરિસ, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય પસન્નાનં વા ભિય્યોભાવાય; અથખ્વેતં, મોઘપુરિસ, અપ્પસન્નાનઞ્ચેવ અપ્પસાદાય પસન્નાનઞ્ચ એકચ્ચાનં અઞ્ઞથત્તાયા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો પુરાણવોહારિકો મહામત્તો ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતો ભગવતો અવિદૂરે નિસિન્નો હોતિ. અથ ખો ભગવા તં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘કિત્તકેન ખો ભિક્ખુ રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો ચોરં ગહેત્વા હનતિ વા બન્ધતિ વા પબ્બાજેતિ વા’’તિ? ‘‘પાદેન વા, ભગવા, પાદારહેન વા’’તિ પાદારહેનવા અતિરેકપાદેનવાતિ (સ્યા॰). તેન ખો પન સમયેન રાજગહે પઞ્ચમાસકો પાદો હોતિ. અથ ખો ભગવા આયસ્મન્તં ધનિયં કુમ્ભકારપુત્તં અનેકપરિયાયેન વિગરહિત્વા દુબ્ભરતાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસેય્યાથ –
૮૯. ‘‘યો પન ભિક્ખુ અદિન્નં થેય્યસઙ્ખાતં આદિયેય્ય, યથારૂપે અદિન્નાદાને રાજાનો ચોરં ગહેત્વા હનેય્યું વા બન્ધેય્યું વા પબ્બાજેય્યું વા – ‘ચોરોસિ બાલોસિ મૂળ્હોસિ થેનોસી’તિ, તથારૂપં ભિક્ખુ અદિન્નં આદિયમાનો અયમ્પિ પારાજિકો હોતિ અસંવાસો’’તિ.
એવઞ્ચિદં ભગવતા ભિક્ખૂનં સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં હોતિ.
૯૦. તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ રજકત્થરણં ગન્ત્વા રજકભણ્ડિકં અવહરિત્વા આરામં હરિત્વા ભાજેસું. ભિક્ખૂ એવમાહંસુ – ‘‘મહાપુઞ્ઞત્થ તુમ્હે, આવુસો. બહું તુમ્હાકં ચીવરં ઉપ્પન્ન’’ન્તિ. ‘‘કુતો આવુસો, અમ્હાકં પુઞ્ઞં, ઇદાનિ મયં રજકત્થરણં ગન્ત્વા રજકભણ્ડિકં અવહરિમ્હા’’તિ. ‘‘નનુ, આવુસો, ભગવતા સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં. કિસ્સ તુમ્હે, આવુસો, રજકભણ્ડિકં અવહરિત્થા’’તિ ? ‘‘સચ્ચં, આવુસો, ભગવતા સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં. તઞ્ચ ખો ગામે, નો અરઞ્ઞે’’તિ. ‘‘નનુ, આવુસો, તથેવેતં હોતિ. અનનુચ્છવિકં, આવુસો, અનનુલોમિકં અપ્પતિરૂપં અસ્સામણકં અકપ્પિયં અકરણીયં. કથઞ્હિ નામ તુમ્હે, આવુસો, રજકભણ્ડિકં અવહરિસ્સથ! નેતં, આવુસો, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય પસન્નાનં વા ભિય્યોભાવાય; અથખ્વેતં, આવુસો, અપ્પસન્નાનઞ્ચેવ અપ્પસાદાય પસન્નાનઞ્ચ એકચ્ચાનં અઞ્ઞથત્તાયા’’તિ. અથ ખો તે ભિક્ખૂ છબ્બગ્ગિયે ભિક્ખૂ અનેકપરિયાયેન વિગરહિત્વા ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ભિક્ખુસઙ્ઘં સન્નિપાતાપેત્વા છબ્બગ્ગિયે ભિક્ખૂ પટિપુચ્છિ – ‘‘સચ્ચં કિર તુમ્હે, ભિક્ખવે, રજકત્થરણં ગન્ત્વા રજકભણ્ડિકં અવહરિત્થા’’તિ? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા – ‘‘અનનુચ્છવિકં, મોઘપુરિસા, અનનુલોમિકં અપ્પટિરૂપં અસ્સામણકં અકપ્પિયં અકરણીયં. કથઞ્હિ નામ તુમ્હે, મોઘપુરિસા, રજકભણ્ડિકં અવહરિસ્સથ! નેતં, મોઘપુરિસા, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય પસન્નાનં વા ભિય્યોભાવાય; અથ ખ્વેતં, મોઘપુરિસા, અપ્પસન્નાનઞ્ચેવ અપ્પસાદાય પસન્નાનઞ્ચ એકચ્ચાનં અઞ્ઞથત્તાયા’’તિ. અથ ખો ભગવા છબ્બગ્ગિયે ભિક્ખૂ અનેકપરિયાયેન વિગરહિત્વા દુબ્ભરતાય…પે॰… વીરિયારમ્ભસ્સ વણ્ણં ભાસિત્વા ભિક્ખૂનં તદનુચ્છવિકં તદનુલોમિકં ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ…પે॰… ‘‘એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસેય્યાથ –
૯૧. ‘‘યો પન ભિક્ખુ ગામા વા અરઞ્ઞા વા અદિન્નં થેય્યસઙ્ખાતં આદિયેય્ય, યથારૂપે અદિન્નાદાને રાજાનો ચોરં ગહેત્વા હનેય્યું વા બન્ધેય્યું વા પબ્બાજેય્યું વા – ‘ચોરોસિ બાલોસિ મૂળ્હોસિ થેનોસી’તિ, તથારૂપં ભિક્ખુ અદિન્નં આદિયમાનો અયમ્પિ પારાજિકો હોતિ અસંવાસો’’તિ.
૯૨. યો પનાતિ યો યાદિસો…પે॰… ભિક્ખૂતિ…પે॰… અયં ઇમસ્મિં અત્થે અધિપ્પેતો ભિક્ખૂતિ.
ગામો નામ એકકુટિકોપિ ગામો, દ્વિકુટિકોપિ ગામો, તિકુટિકોપિ ગામો, ચતુકુટિકોપિ ગામો, સમનુસ્સોપિ ગામો, અમનુસ્સોપિ ગામો, પરિક્ખિત્તોપિ ગામો, અપરિક્ખિત્તોપિ ગામો, ગોનિસાદિનિવિટ્ઠોપિ ગામો, યોપિ સત્થો અતિરેકચતુમાસનિવિટ્ઠો સોપિ વુચ્ચતિ ગામો.
ગામૂપચારો નામ પરિક્ખિત્તસ્સ ગામસ્સ ઇન્દખીલે ઇન્દખિલે (ક॰) ઠિતસ્સ મજ્ઝિમસ્સ પુરિસસ્સ લેડ્ડુપાતો, અપરિક્ખિત્તસ્સ ગામસ્સ ઘરૂપચારે ઠિતસ્સ મજ્ઝિમસ્સ પુરિસસ્સ લેડ્ડુપાતો.
અરઞ્ઞં નામ ઠપેત્વા ગામઞ્ચ ગામૂપચારઞ્ચ અવસેસં અરઞ્ઞં નામ.
અદિન્નં નામં યં અદિન્નં અનિસ્સટ્ઠં અપરિચ્ચત્તં રક્ખિતં ગોપિતં મમાયિતં પરપરિગ્ગહિતં. એતં અદિન્નં નામ.
થેય્યસઙ્ખાતન્તિ થેય્યચિત્તો અવહરણચિત્તો.
આદિયેય્યાતિ આદિયેય્ય હરેય્ય અવહરેય્ય ઇરિયાપથં વિકોપેય્ય ઠાના ચાવેય્ય સઙ્કેતં વીતિનામેય્ય.
યથારૂપં નામ પાદં વા પાદારહં વા અતિરેકપાદં વા.
રાજાનો નામ પથબ્યારાજા પદેસરાજા મણ્ડલિકા અન્તરભોગિકા અક્ખદસ્સા મહામત્તા, યે વા પન છેજ્જભેજ્જં કરોન્તા અનુસાસન્તિ. એતે રાજાનો નામ.
ચોરો નામ યો પઞ્ચમાસકં વા અતિરેકપઞ્ચમાસકં વા અગ્ઘનકં અદિન્નં થેય્યસઙ્ખાતં આદિયતિ. એસો ચોરો નામ.
હનેય્યું વાતિ હત્થેન વા પાદેન વા કસાય વા વેત્તેન વા અડ્ઢદણ્ડકેન વા છેજ્જાય વા હનેય્યું.
બન્ધેય્યું વાતિ રજ્જુબન્ધનેન વા અન્દુબન્ધનેન વા સઙ્ખલિકબન્ધનેન વા ઘરબન્ધનેન વા નગરબન્ધનેન વા ગામબન્ધનેન વા નિગમબન્ધનેન વા બન્ધેય્યું, પુરિસગુત્તિં વા કરેય્યું.
પબ્બાજેય્યું વાતિ ગામા વા નિગમા વા નગરા વા જનપદા વા જનપદપદેસા વા પબ્બાજેય્યું.
ચોરોસિ બાલોસિ મૂળ્હોસિ થેનોસીતિ પરિભાસો એસો.
તથારૂપં નામ પાદં વા પાદારહં વા અતિરેકપાદં વા.
આદિયમાનોતિ આદિયમાનો હરમાનો અવહરમાનો ઇરિયાપથં વિકોપયમાનો ઠાના ચાવયમાનો સઙ્કેતં વીતિનામયમાનો.
અયમ્પીતિ પુરિમં ઉપાદાય વુચ્ચતિ.
પારાજિકો હોતીતિ સેય્યથાપિ નામ પણ્ડુપલાસો બન્ધના પવુત્તો હરિતત્તાય (સી॰ સ્યા॰) અભબ્બો હરિતત્થાય હરિતત્તાય (સી॰ સ્યા॰), એવમેવ ભિક્ખુ પાદં વા પાદારહં વા અતિરેકપાદં વા અદિન્નં થેય્યસઙ્ખાતં આદિયિત્વા અસ્સમણો હોતિ અસક્યપુત્તિયો. તેન વુચ્ચતિ – ‘પારાજિકો હોતી’તિ.
અસંવાસોતિ સંવાસો નામ એકકમ્મં એકુદ્દેસો સમસિક્ખતા. એસો સંવાસો નામ. સો તેન સદ્ધિં નત્થિ. તેન વુચ્ચતિ – ‘અસંવાસો’તિ.
૯૩. ભૂમટ્ઠં થલટ્ઠં આકાસટ્ઠં વેહાસટ્ઠં ઉદકટ્ઠં નાવટ્ઠં યાનટ્ઠં ભારટ્ઠં આરામટ્ઠં વિહારટ્ઠં ખેત્તટ્ઠં વત્થુટ્ઠં ગામટ્ઠં અરઞ્ઞટ્ઠં ઉદકં દન્તપોણં દન્તપોનં (સી॰ ક॰) વનપ્પતિ હરણકં ઉપનિધિ સુઙ્કઘાતં પાણો અપદં દ્વિપદં ચતુપ્પદં બહુપ્પદં ઓચરકો ઓણિરક્ખો સંવિદાવહારો સઙ્કેતકમ્મં નિમિત્તકમ્મન્તિ.
૯૪. ભૂમટ્ઠં નામ ભણ્ડં ભૂમિયં નિક્ખિત્તં હોતિ નિખાતં પટિચ્છન્નં. ભૂમટ્ઠં ભણ્ડં અવહરિસ્સામીતિ થેય્યચિત્તો દુતિયં વા પરિયેસતિ કુદાલં વા પિટકં વા પરિયેસતિ ગચ્છતિ વા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તત્થ જાતકં કટ્ઠં વા લતં વા છિન્દતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તત્થ પંસું ખણતિ વા બ્યૂહતિ વિયૂહતિ (સ્યા॰) વા ઉદ્ધરતિ વા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. કુમ્ભિં આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. અત્તનો ભાજનં પવેસેત્વા પઞ્ચમાસકં વા અતિરેકપઞ્ચમાસકં વા અગ્ઘનકં થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. અત્તનો ભાજનગતં વા કરોતિ મુટ્ઠિં વા છિન્દતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. સુત્તારુળ્હં ભણ્ડં પામઙ્ગં વા કણ્ઠસુત્તકં વા કટિસુત્તકં વા સાટકં વા વેઠનં વા થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. કોટિયં ગહેત્વા ઉચ્ચારેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઘંસન્તો નીહરતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. અન્તમસો કેસગ્ગમત્તમ્પિ કુમ્ભિમુખા મોચેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. સપ્પિં વા તેલં વા મધું વા ફાણિતં વા પઞ્ચમાસકં વા અતિરેકપઞ્ચમાસકં વા અગ્ઘનકં થેય્યચિત્તો એકેન પયોગેન પિવતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. તત્થેવ ભિન્દતિ વા છડ્ડેતિ વા ઝાપેતિ વા અપરિભોગં વા કરોતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.
૯૫. થલટ્ઠં નામ ભણ્ડં થલે નિક્ખિત્તં હોતિ. થલટ્ઠં ભણ્ડં અવહરિસ્સામીતિ થેય્યચિત્તો દુતિયં વા પરિયેસતિ ગચ્છતિ વા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૯૬. આકાસટ્ઠં નામ ભણ્ડં આકાસગતં હોતિ. મોરો વા કપિઞ્જરો વા તિત્તિરો વા વટ્ટકો વા, સાટકં વા વેઠનં વા હિરઞ્ઞં વા સુવણ્ણં વા છિજ્જમાનં પતતિ. આકાસટ્ઠં ભણ્ડં અવહરિસ્સામીતિ થેય્યચિત્તો દુતિયં વા પરિયેસતિ ગચ્છતિ વા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ . ગમનં ઉપચ્છિન્દતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૯૭. વેહાસટ્ઠં નામ ભણ્ડં વેહાસગતં હોતિ. મઞ્ચે વા પીઠે વા ચીવરવંસે વા ચીવરરજ્જુયા વા ભિત્તિખિલે વા નાગદન્તે વા રુક્ખે વા લગ્ગિતં હોતિ, અન્તમસો પત્તાધારકેપિ. વેહાસટ્ઠં ભણ્ડં અવહરિસ્સામીતિ થેય્યચિત્તો દુતિયં વા પરિયેસતિ ગચ્છતિ વા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૯૮. ઉદકટ્ઠં નામ ભણ્ડં ઉદકે નિક્ખિત્તં હોતિ. ઉદકટ્ઠં ભણ્ડં અવહરિસ્સામીતિ થેય્યચિત્તો દુતિયં વા પરિયેસતિ ગચ્છતિ વા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. નિમુજ્જતિ વા ઉમ્મુજ્જતિ વા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. તત્થ જાતકં ઉપ્પલં વા પદુમં વા પુણ્ડરીકં વા ભિસં વા મચ્છં વા કચ્છપં વા પઞ્ચમાસકં વા અતિરેકપઞ્ચમાસકં વા અગ્ઘનકં થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૯૯. નાવા નામ યાય તરતિ. નાવટ્ઠં નામ ભણ્ડં નાવાય નિક્ખિત્તં હોતિ. ‘‘નાવટ્ઠં ભણ્ડં અવહરિસ્સામી’’તિ થેય્યચિત્તો દુતિયં વા પરિયેસતિ ગચ્છતિ વા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. નાવં અવહરિસ્સામીતિ થેય્યચિત્તો દુતિયં વા પરિયેસતિ ગચ્છતિ વા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. બન્ધનં મોચેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. બન્ધનં મોચેત્વા આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઉદ્ધં વા અધો વા તિરિયં વા અન્તમસો કેસગ્ગમત્તમ્પિ સઙ્કામેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૦૦. યાનં નામ વય્હં રથો સકટં સન્દમાનિકા. યાનટ્ઠં નામ ભણ્ડં યાને નિક્ખિત્તં હોતિ. યાનટ્ઠં ભણ્ડં અવહરિસ્સામીતિ થેય્યચિત્તો દુતિયં વા પરિયેસતિ ગચ્છતિ વા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. યાનં અવહરિસ્સામીતિ થેય્યચિત્તો દુતિયં વા પરિયેસતિ ગચ્છતિ વા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૦૧. ભારો નામ સીસભારો ખન્ધભારો કટિભારો ઓલમ્બકો. સીસે ભારં થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ખન્ધં ઓરોપેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ખન્ધે ભારં થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. કટિં ઓરોપેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. કટિયા ભારં થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. હત્થેન ગણ્હાતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. હત્થે ભારં થેય્યચિત્તો ભૂમિયં નિક્ખિપતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. થેય્યચિત્તો ભૂમિતો ગણ્હાતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૦૨. આરામો નામ પુપ્ફારામો ફલારામો. આરામટ્ઠં નામ ભણ્ડં આરામે ચતૂહિ ઠાનેહિ નિક્ખિત્તં હોતિ – ભૂમટ્ઠં થલટ્ઠં, આકાસટ્ઠં, વેહાસટ્ઠં. આરામટ્ઠં ભણ્ડં અવહરિસ્સામીતિ થેય્યચિત્તો દુતિયં વા પરિયેસતિ ગચ્છતિ વા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. તત્થ જાતકં મૂલં વા તચં વા પત્તં વા પુપ્ફં વા ફલં વા પઞ્ચમાસકં વા અતિરેકપઞ્ચમાસકં વા અગ્ઘનકં થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. આરામં અભિયુઞ્જતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સામિકસ્સ વિમતિં ઉપ્પાદેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. સામિકો ન મય્હં ભવિસ્સતીતિ ધુરં નિક્ખિપતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ધમ્મં ચરન્તો સામિકં પરાજેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ધમ્મં ચરન્તો પરજ્જતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.
૧૦૩. વિહારટ્ઠં નામ ભણ્ડં વિહારે ચતૂહિ ઠાનેહિ નિક્ખિત્તં હોતિ – ભૂમટ્ઠં, થલટ્ઠં, આકાસટ્ઠં, વેહાસટ્ઠં. વિહારટ્ઠં ભણ્ડં અવહરિસ્સામીતિ થેય્યચિત્તો દુતિયં વા પરિયેસતિ ગચ્છતિ વા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. વિહારં અભિયુઞ્જતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સામિકસ્સ વિમતિં ઉપ્પાદેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. સામિકો ન મય્હં ભવિસ્સતીતિ ધુરં નિક્ખિપતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ધમ્મં ચરન્તો સામિકં પરાજેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ધમ્મં ચરન્તો પરજ્જતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.
૧૦૪. ખેત્તં નામ યત્થ પુબ્બણ્ણં વા અપરણ્ણં વા જાયતિ. ખેત્તટ્ઠં નામ ભણ્ડં ખેત્તે ચતૂહિ ઠાનેહિ નિક્ખિત્તં હોતિ – ભૂમટ્ઠં, થલટ્ઠં, આકાસટ્ઠં, વેહાસટ્ઠં. ખેત્તટ્ઠં ભણ્ડં અવહરિસ્સામીતિ થેય્યચિત્તો દુતિયં વા પરિયેસતિ ગચ્છતિ વા, આપત્તિ, દુક્કટસ્સ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. તત્થ જાતકં પુબ્બણ્ણં વા અપરણ્ણં વા પઞ્ચમાસકં વા અતિરેકપઞ્ચમાસકં વા અગ્ઘનકં થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ખેત્તં અભિયુઞ્જતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સામિકસ્સ વિમતિં ઉપ્પાદેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. સામિકો ન મય્હં ભવિસ્સતીતિ ધુરં નિક્ખિપતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ધમ્મં ચરન્તો સામિકં પરાજેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ધમ્મં ચરન્તો પરજ્જતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ખિલં વા રજ્જું વા વતિં વા મરિયાદં વા સઙ્કામેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. એકં પયોગં અનાગતે, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. તસ્મિં પયોગે આગતે, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૦૫. વત્થુ નામ આરામવત્થુ વિહારવત્થુ. વત્થુટ્ઠં નામ ભણ્ડં વત્થુસ્મિં ચતૂહિ ઠાનેહિ નિક્ખિત્તં હોતિ – ભૂમટ્ઠં, થલટ્ઠં, આકાસટ્ઠં, વેહાસટ્ઠં. વત્થુટ્ઠં ભણ્ડં અવહરિસ્સામીતિ થેય્યચિત્તો દુતિયં વા પરિયેસતિ ગચ્છતિ વા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. વત્થું અભિયુઞ્જતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સામિકસ્સ વિમતિં ઉપ્પાદેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. સામિકો ન મય્હં ભવિસ્સતીતિ ધુરં નિક્ખિપતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ધમ્મં ચરન્તો સામિકં પરાજેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ધમ્મં ચરન્તો પરજ્જતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ખીલં વા રજ્જું વા વતિં વા પાકારં વા સઙ્કામેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. એકં પયોગં અનાગતે આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. તસ્મિં પયોગે આગતે આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૦૬. ગામટ્ઠં નામ ભણ્ડં ગામે ચતૂહિ ઠાનેહિ નિક્ખિત્તં હોતિ – ભૂમટ્ઠં, થલટ્ઠં, આકાસટ્ઠં, વેહાસટ્ઠં. ગામટ્ઠં ભણ્ડં અવહરિસ્સામીતિ થેય્યચિત્તો દુતિયં વા પરિયેસતિ ગચ્છતિ વા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૦૭. અરઞ્ઞં નામ યં મનુસ્સાનં પરિગ્ગહિતં હોતિ, તં અરઞ્ઞં. અરઞ્ઞટ્ઠં નામ ભણ્ડં અરઞ્ઞે ચતૂહિ ઠાનેહિ નિક્ખિત્તં હોતિ – ભૂમટ્ઠં, થલટ્ઠં, આકાસટ્ઠં, વેહાસટ્ઠં. અરઞ્ઞટ્ઠં ભણ્ડં અવહરિસ્સામીતિ થેય્યચિત્તો દુતિયં વા પરિયેસતિ ગચ્છતિ વા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. તત્થ જાતકં કટ્ઠં વા લતં વા તિણં વા પઞ્ચમાસકં વા અતિરેકપઞ્ચમાસકં વા અગ્ઘનકં થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૦૮. ઉદકં નામ ભાજનગતં વા હોતિ પોક્ખરણિયા વા તળાકે વા. થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ . અત્તનો ભાજનં પવેસેત્વા પઞ્ચમાસકં વા અતિરેકપઞ્ચમાસકં વા અગ્ઘનકં ઉદકં થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. અત્તનો ભાજનગતં કરોતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. મરિયાદં ભિન્દતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. મરિયાદં ભિન્દિત્વા પઞ્ચમાસકં વા અતિરેકપઞ્ચમાસકં વા અગ્ઘનકં ઉદકં નિક્ખામેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. અતિરેકમાસકં વા ઊનપઞ્ચમાસકં વા અગ્ઘનકં ઉદકં નિક્ખામેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. માસકં વા ઊનમાસકં વા અગ્ઘનકં ઉદકં નિક્ખામેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.
૧૦૯. દન્તપોણં નામ છિન્નં વા અચ્છિન્નં વા. પઞ્ચમાસકં વા અતિરેકપઞ્ચમાસકં વા અગ્ઘનકં થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૧૦. વનપ્પતિ નામ યો મનુસ્સાનં પરિગ્ગહિતો હોતિ રુક્ખો પરિભોગો. થેય્યચિત્તો છિન્દતિ, પહારે પહારે આપત્તિ દુક્કટસ્સ. એકં પહારં અનાગતે, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. તસ્મિં પહારે આગતે, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૧૧. હરણકં નામ અઞ્ઞસ્સ હરણકં ભણ્ડં. થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. સહભણ્ડહારકં પદસા નેસ્સામીતિ પઠમં પાદં સઙ્કામેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. દુતિયં પાદં સઙ્કામેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. પતિતં ભણ્ડં ગહેસ્સામીતિ પાતાપેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. પતિતં ભણ્ડં પઞ્ચમાસકં વા અતિરેકપઞ્ચમાસકં વા અગ્ઘનકં થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૧૨. ઉપનિધિ નામ ઉપનિક્ખિત્તં ભણ્ડં. દેહિ મે ભણ્ડન્તિ વુચ્ચમાનો નાહં ગણ્હામીતિ ભણતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સામિકસ્સ વિમતિં ઉપ્પાદેતિ , આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ . સામિકો ન મય્હં દસ્સતીતિ ધુરં નિક્ખિપતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ધમ્મં ચરન્તો સામિકં પરાજેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ધમ્મં ચરન્તો પરજ્જતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.
૧૧૩. સુઙ્કઘાતં નામ રઞ્ઞા ઠપિતં હોતિ પબ્બતખણ્ડે વા નદીતિત્થે વા ગામદ્વારે વા – ‘અત્ર પવિટ્ઠસ્સ સુઙ્કં ગણ્હન્તૂ’તિ. તત્ર પવિસિત્વા રાજગ્ગં રાજગ્ઘં (સી॰ સ્યા॰) ભણ્ડં પઞ્ચમાસકં વા અતિરેકપઞ્ચમાસકં વા અગ્ઘનકં થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. પઠમં પાદં સુઙ્કઘાતં અતિક્કામેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. દુતિયં પાદં અતિક્કામેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. અન્તોસુઙ્કઘાતે ઠિતો બહિસુઙ્કઘાતં પાતેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. સુઙ્કં પરિહરતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.
૧૧૪. પાણો નામ મનુસ્સપાણો વુચ્ચતિ. થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. પદસા નેસ્સામીતિ પઠમં પાદં સઙ્કામેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. દુતિયં પાદં સઙ્કામેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
અપદં નામ અહિ મચ્છા. પઞ્ચમાસકં વા અતિરેકપઞ્ચમાસકં વા અગ્ઘનકં થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૧૫. દ્વિપદં નામ મનુસ્સા, પક્ખજાતા. થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. પદસા નેસ્સામીતિ પઠમં પાદં સઙ્કામેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. દુતિયં પાદં સઙ્કામેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૧૬. ચતુપ્પદં નામ – હત્થી અસ્સા ઓટ્ઠા ગોણા ગદ્રભા પસુકા. થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. પદસા નેસ્સામીતિ પઠમં પાદં સઙ્કામેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. દુતિયં પાદં સઙ્કામેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. તતિયં પાદં સઙ્કામેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ચતુત્થં પાદં સઙ્કામેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૧૭. બહુપ્પદં નામ – વિચ્છિકા સતપદી ઉચ્ચાલિઙ્ગપાણકા. પઞ્ચમાસકં વા અતિરેકપઞ્ચમાસકં વા અગ્ઘનકં થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. પદસા નેસ્સામીતિ સઙ્કામેતિ, પદે પદે આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. પચ્છિમં પાદં સઙ્કામેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૧૮. ઓચરકો નામ ભણ્ડં ઓચરિત્વા આચિક્ખતિ – ‘‘ઇત્થન્નામં ભણ્ડં અવહરા’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો તં ભણ્ડં અવહરતિ, આપત્તિ ઉભિન્નં પારાજિકસ્સ.
ઓણિરક્ખો નામ આહટં ભણ્ડં ગોપેન્તો પઞ્ચમાસકં વા અતિરેકપઞ્ચમાસકં વા અગ્ઘનકં થેય્યચિત્તો આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
સંવિદાવહારો નામ સમ્બહુલા સંવિદહિત્વા એકો ભણ્ડં અવહરતિ, આપત્તિ સબ્બેસં પારાજિકસ્સ.
૧૧૯. સઙ્કેતકમ્મં નામ સઙ્કેતં કરોતિ – ‘‘પુરેભત્તં વા પચ્છાભત્તં વા રત્તિં વા દિવા વા તેન સઙ્કેતેન તં ભણ્ડં અવહરા’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તેન સઙ્કેતેન તં ભણ્ડં અવહરતિ, આપત્તિ ઉભિન્નં પારાજિકસ્સ. તં સઙ્કેતં પુરે વા પચ્છા વા તં ભણ્ડં અવહરતિ, મૂલટ્ઠસ્સ અનાપત્તિ. અવહારકસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૨૦. નિમિત્તકમ્મં નામ નિમિત્તં કરોતિ. અક્ખિં વા નિખણિસ્સામિ ભમુકં વા ઉક્ખિપિસ્સામિ સીસં વા ઉક્ખિપિસ્સામિ, તેન નિમિત્તેન તં ભણ્ડં અવહરાતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તેન નિમિત્તેન તં ભણ્ડં અવહરતિ, આપત્તિ ઉભિન્નં પારાજિકસ્સ. તં નિમિત્તં પુરે વા પચ્છા વા તં ભણ્ડં અવહરતિ, મૂલટ્ઠસ્સ અનાપત્તિ. અવહારકસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૨૧. ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામં ભણ્ડં અવહરા’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો તં મઞ્ઞમાનો તં અવહરતિ, આપત્તિ ઉભિન્નં પારાજિકસ્સ.
ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામં ભણ્ડં અવહરા’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો તં મઞ્ઞમાનો અઞ્ઞં અવહરતિ, મૂલટ્ઠસ્સ અનાપત્તિ. અવહારકસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામં ભણ્ડં અવહરા’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો અઞ્ઞં મઞ્ઞમાનો તં અવહરતિ, આપત્તિ ઉભિન્નં પારાજિકસ્સ.
ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામં ભણ્ડં અવહરા’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો અઞ્ઞં મઞ્ઞમાનો અઞ્ઞં અવહરતિ, મૂલટ્ઠસ્સ અનાપત્તિ. અવહારકસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામસ્સ પાવદ – ‘ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ પાવદતુ – ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામં ભણ્ડં અવહરતૂ’’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો ઇતરસ્સ આરોચેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અવહારકો પટિગ્ગણ્હાતિ, મૂલટ્ઠસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. સો તં ભણ્ડં અવહરતિ, આપત્તિ સબ્બેસં પારાજિકસ્સ.
ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામસ્સ પાવદ – ‘ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ પાવદતુ – ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામં ભણ્ડં અવહરતૂ’’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો અઞ્ઞં આણાપેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અવહારકો પટિગ્ગણ્હાતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો તં ભણ્ડં અવહરતિ, મૂલટ્ઠસ્સ અનાપત્તિ. આણાપકસ્સ ચ અવહારકસ્સ ચ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામં ભણ્ડં અવહરા’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો ગન્ત્વા પુન પચ્ચાગચ્છતિ – ‘‘નાહં સક્કોમિ તં ભણ્ડં અવહરિતુ’’ન્તિ. સો પુન આણાપેતિ – ‘‘યદા સક્કોસિ તદા તં ભણ્ડં અવહરા’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો તં ભણ્ડં અવહરતિ, આપત્તિ ઉભિન્નં પારાજિકસ્સ.
ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામં ભણ્ડં અવહરા’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો આણાપેત્વા વિપ્પટિસારી ન સાવેતિ – ‘‘મા અવહરી’’તિ. સો તં ભણ્ડં અવહરતિ, આપત્તિ ઉભિન્નં પારાજિકસ્સ.
ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામં ભણ્ડં અવહરા’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો આણાપેત્વા વિપ્પટિસારી સાવેતિ – ‘‘મા અવહરી’’તિ. સો ‘‘આણત્તો અહં તયા’’તિ, તં ભણ્ડં અવહરતિ, મૂલટ્ઠસ્સ અનાપત્તિ. અવહારકસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામં ભણ્ડં અવહરા’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો આણાપેત્વા વિપ્પટિસારી સાવેતિ – ‘‘મા અવહરી’’તિ. સો ‘‘સાધૂ’’તિ સુટ્ઠૂતિ (ક॰)? ઓરમતિ, ઉભિન્નં અનાપત્તિ.
૧૨૨. પઞ્ચહિ આકારેહિ અદિન્નં આદિયન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પરપરિગ્ગહિતઞ્ચ હોતિ, પરપરિગ્ગહિતસઞ્ઞી ચ, ગરુકો ચ હોતિ પરિક્ખારો, પઞ્ચમાસકો વા અતિરેકપઞ્ચમાસકો વા, થેય્યચિત્તઞ્ચ પચ્ચુપટ્ઠિતં હોતિ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૨૩. પઞ્ચહિ આકારેહિ અદિન્નં આદિયન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ – પરપરિગ્ગહિતઞ્ચ હોતિ, પરપરિગ્ગહિતસઞ્ઞી ચ, લહુકો ચ હોતિ પરિક્ખારો, અતિરેકમાસકો વા ઊનપઞ્ચમાસકો વા, થેય્યચિત્તઞ્ચ પચ્ચુપટ્ઠિતં હોતિ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.
૧૨૪. પઞ્ચહિ આકારેહિ અદિન્નં આદિયન્તસ્સ આપત્તિ દુક્કટસ્સ. પરપરિગ્ગહિતઞ્ચ હોતિ, પરપરિગ્ગહિતસઞ્ઞી ચ, લહુકો ચ હોતિ પરિક્ખારો, માસકો વા ઊનમાસકો વા, થેય્યચિત્તઞ્ચ પચ્ચુપટ્ઠિતં હોતિ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.
૧૨૫. છહિ આકારેહિ અદિન્નં આદિયન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ. ન ચ સકસઞ્ઞી, ન ચ વિસ્સાસગ્ગાહી, ન ચ તાવકાલિકં, ગરુકો ચ હોતિ પરિક્ખારો, પઞ્ચમાસકો વા અતિરેકપઞ્ચમાસકો વા, થેય્યચિત્તઞ્ચ પચ્ચુપટ્ઠિતં હોતિ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૨૬. છહિ આકારેહિ અદિન્નં આદિયન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. ન ચ સકસઞ્ઞી, ન ચ વિસ્સાસગ્ગાહી, ન ચ તાવકાલિકં, લહુકો ચ હોતિ પરિક્ખારો અતિરેકમાસકો વા ઊનપઞ્ચમાસકો વા, થેય્યચિત્તઞ્ચ પચ્ચુપટ્ઠિતં હોતિ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.
૧૨૭. છહિ આકારેહિ અદિન્નં આદિયન્તસ્સ આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ન ચ સકસઞ્ઞી, ન ચ વિસ્સાસગ્ગાહી, ન ચ તાવકાલિકં, લહુકો ચ હોતિ પરિક્ખારો, માસકો વા ઊનમાસકો વા, થેય્યચિત્તઞ્ચ પચ્ચુપટ્ઠિતં હોતિ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.
૧૨૮. પઞ્ચહિ આકારેહિ અદિન્નં આદિયન્તસ્સ આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ન ચ પરપરિગ્ગહિતં હોતિ, પરપરિગ્ગહિતસઞ્ઞી ચ, ગરુકો ચ હોતિ પરિક્ખારો, પઞ્ચમાસકો વા અતિરેકપઞ્ચમાસકો વા, થેય્યચિત્તઞ્ચ પચ્ચુપટ્ઠિતં હોતિ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.
૧૨૯. પઞ્ચહિ આકારેહિ અદિન્નં આદિયન્તસ્સ આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ન ચ પરપરિગ્ગહિતં હોતિ, પરપરિગ્ગહિતસઞ્ઞી ચ, લહુકો ચ હોતિ પરિક્ખારો, અતિરેકમાસકો વા ઊનપઞ્ચમાસકો વા, થેય્યચિત્તઞ્ચ પચ્ચુપટ્ઠિતં હોતિ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.
૧૩૦. પઞ્ચહિ આકારેહિ અદિન્નં આદિયન્તસ્સ આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ન ચ પરપરિગ્ગહિતં હોતિ, પરપરિગ્ગહિતસઞ્ઞી ચ, લહુકો ચ હોતિ પરિક્ખારો, માસકો વા ઊનમાસકો વા, થેય્યચિત્તઞ્ચ પચ્ચુપટ્ઠિતં હોતિ. આમસતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ફન્દાપેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ઠાના ચાવેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.
૧૩૧. અનાપત્તિ સસઞ્ઞિસ્સ, વિસ્સાસગ્ગાહે, તાવકાલિકે, પેતપરિગ્ગહે, તિરચ્છાનગતપરિગ્ગહે, પંસુકૂલસઞ્ઞિસ્સ, ઉમ્મત્તકસ્સ, (ખિત્તચિત્તસ્સ વેદનાટ્ટસ્સ) (ખિત્તચિત્તસ્સ વેદનાટ્ટસ્સ) કત્થચિ નત્થિ આદિકમ્મિકસ્સાતિ.
અદિન્નાદાનમ્હિ પઠમભાણવારો નિટ્ઠિતો.
વિનીતવત્થુઉદ્દાનગાથા
રજકેહિ પઞ્ચ અક્ખાતા, ચતુરો અત્થરણેહિ ચ;
અન્ધકારેન વે પઞ્ચ, પઞ્ચ હારણકેન ચ.
નિરુત્તિયા પઞ્ચ અક્ખાતા, વાતેહિ અપરે દુવે;
અસમ્ભિન્ને કુસાપાતો, જન્તગ્ગેન જન્તાઘરેન (સ્યા॰) સહા દસ.
વિઘાસેહિ પઞ્ચ અક્ખાતા, પઞ્ચ ચેવ અમૂલકા;
દુબ્ભિક્ખે કુરમંસઞ્ચ કૂરમંસઞ્ચ (સ્યા॰), પૂવસક્ખલિમોદકા.
છપરિક્ખારથવિકા , ભિસિવંસા ન નિક્ખમે;
ખાદનીયઞ્ચ વિસ્સાસં, સસઞ્ઞાયપરે દુવે.
સત્ત નાવહરામાતિ, સત્ત ચેવ અવાહરું;
સઙ્ઘસ્સ અવહરું સત્ત, પુપ્ફેહિ અપરે દુવે.
તયો ચ વુત્તવાદિનો, મણિ તીણિ અતિક્કમે;
સૂકરા ચ મિગા મચ્છા, યાનઞ્ચાપિ પવત્તયિ.
દુવે પેસી દુવે દારૂ, પંસુકૂલં દુવે દકા;
અનુપુબ્બવિધાનેન , તદઞ્ઞો ન પરિપૂરયિ.
સાવત્થિયા ચતુરો મુટ્ઠી, દ્વે વિઘાસા દુવે તિણા;
સઙ્ઘસ્સ ભાજયું સત્ત, સત્ત ચેવ અસ્સામિકા.
દારુદકા મત્તિકા દ્વે તિણાનિ;
સઙ્ઘસ્સ સત્ત અવહાસિ સેય્યં;
સસ્સામિકં ન ચાપિ નીહરેય્ય;
હરેય્ય સસ્સામિકં તાવકાલિકં.
ચમ્પા રાજગહે ચેવ, વેસાલિયા ચ અજ્જુકો;
બારાણસી ચ કોસમ્બી, સાગલા દળ્હિકેન ચાતિ.
વિનીતવત્થુ
૧૩૨. તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ રજકત્થરણં ગન્ત્વા રજકભણ્ડિકં અવહરિંસુ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ – ‘‘ભગવતા સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં. કચ્ચિ નુ ખો મયં પારાજિકં આપત્તિં આપન્ના’’તિ . ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘આપત્તિં તુમ્હે, ભિક્ખવે, આપન્ના પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ રજકત્થરણં ગન્ત્વા મહગ્ઘં દુસ્સં પસ્સિત્વા થેય્યચિત્તં ઉપ્પાદેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ – ‘‘ભગવતા સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં, કચ્ચિ નુ ખો અહં પારાજિકં આપત્તિં આપન્નો’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, ચિત્તુપ્પાદે’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ રજકત્થરણં ગન્ત્વા મહગ્ઘં દુસ્સં પસ્સિત્વા થેય્યચિત્તો આમસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ રજકત્થરણં ગન્ત્વા મહગ્ઘં દુસ્સં પસ્સિત્વા થેય્યચિત્તો ફન્દાપેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ રજકત્થરણં ગન્ત્વા મહગ્ઘં દુસ્સં પસ્સિત્વા થેય્યચિત્તો ઠાના ચાવેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
૧૩૩. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો પિણ્ડચારિકો ભિક્ખુ મહગ્ઘં ઉત્તરત્થરણં પસ્સિત્વા થેય્યચિત્તં ઉપ્પાદેસિ…પે॰… થેય્યચિત્તો આમસિ…પે॰… થેય્યચિત્તો ફન્દાપેસિ…પે॰… થેય્યચિત્તો ઠાના ચાવેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
૧૩૪. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ દિવા ભણ્ડં પસ્સિત્વા નિમિત્તં અકાસિ – ‘રત્તિં અવહરિસ્સામી’તિ. સો તં મઞ્ઞમાનો તં અવહરિ…પે॰… તં મઞ્ઞમાનો અઞ્ઞં અવહરિ…પે॰… અઞ્ઞં મઞ્ઞમાનો તં અવહરિ…પે॰… અઞ્ઞં મઞ્ઞમાનો અઞ્ઞં અવહરિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ .
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ દિવા ભણ્ડં પસ્સિત્વા નિમિત્તં અકાસિ – ‘‘રત્તિં અવહરિસ્સામી’’તિ. સો તં મઞ્ઞમાનો અત્તનો ભણ્ડં અવહરિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અઞ્ઞસ્સ ભણ્ડં હરન્તો સીસે ભારં થેય્યચિત્તો આમસિ…પે॰… થેય્યચિત્તો ફન્દાપેસિ…પે॰… થેય્યચિત્તો ખન્ધં ઓરોપેસિ…પે॰… ખન્ધે ભારં થેય્યચિત્તો આમસિ…પે॰… થેય્યચિત્તો ફન્દાપેસિ…પે॰… થેય્યચિત્તો કટિં ઓરોપેસિ…પે॰… કટિયા ભારં થેય્યચિત્તો આમસિ…પે॰… થેય્યચિત્તો ફન્દાપેસિ…પે॰… થેય્યચિત્તો હત્થેન અગ્ગહેસિ…પે॰… હત્થે ભારં થેય્યચિત્તો ભૂમિયં નિક્ખિપિ…પે॰… થેય્યચિત્તો ભૂમિતો અગ્ગહેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
૧૩૫. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અજ્ઝોકાસે ચીવરં પત્થરિત્વા વિહારં પાવિસિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ – ‘માયિદં ચીવરં નસ્સી’તિ, પટિસામેસિ. સો નિક્ખમિત્વા તં ભિક્ખું પુચ્છિ – ‘‘આવુસો, મય્હં ચીવરં કેન અવહટ’’ન્તિ ? સો એવમાહ – ‘‘મયા અવહટ’’ન્તિ. ‘‘સો તં આદિયિ, અસ્સમણોસિ ત્વ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰…. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસિ. ‘‘કિંચિત્તો ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘નિરુત્તિપથો અહં, ભગવા’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, નિરુત્તિપથે’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ પીઠે ચીવરં નિક્ખિપિત્વા. પીઠે નિસીદનં નિક્ખિપિત્વા… હેટ્ઠાપીઠે પત્તં નિક્ખિપિત્વા વિહારં પાવિસિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ – ‘‘માયં પત્તો નસ્સી’’તિ પટિસામેસિ. સો નિક્ખમિત્વા તં ભિક્ખું પુચ્છિ – ‘‘આવુસો, મય્હં પત્તો કેન અવહટો’’તિ? સો એવમાહ – ‘‘મયા અવહટો’’તિ. ‘‘સો તં આદિયિ, અસ્સમણોસિ ત્વ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, નિરુત્તિપથે’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરા ભિક્ખુની વતિયા ચીવરં પત્થરિત્વા વિહારં પાવિસિ. અઞ્ઞતરા ભિક્ખુની – ‘માયિદં ચીવરં નસ્સી’તિ પટિસામેસિ. સા નિક્ખમિત્વા તં ભિક્ખુનિં પુચ્છિ – ‘‘અય્યે, મય્હં ચીવરં કેન અવહટ’’ન્તિ? સા એવમાહ – ‘‘મયા અવહટ’’ન્તિ. ‘‘સા તં આદિયિ, અસ્સમણીસિ ત્વ’’ન્તિ. તસ્સા કુક્કુચ્ચં અહોસિ. અથ ખો સા ભિક્ખુની ભિક્ખુનીનં એતમત્થં આરોચેસિ. ભિક્ખુનિયો ભિક્ખૂનં એતમત્થં આરોચેસું. ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, નિરુત્તિપથે’’તિ.
૧૩૬. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ વાતમણ્ડલિકાય ઉક્ખિત્તં સાટકં પસ્સિત્વા સામિકાનં દસ્સામીતિ, અગ્ગહેસિ. સામિકા તં ભિક્ખું ચોદેસું – ‘‘અસ્સમણોસિ ત્વ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘કિંચિત્તો ત્વં ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘અથેય્યચિત્તો અહં, ભગવા’’તિ. અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અથેય્યચિત્તસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ વાતમણ્ડલિકાય ઉક્ખિત્તં વેઠનં પસ્સિત્વા ‘પુરે સામિકા પસ્સન્તી’તિ થેય્યચિત્તો અગ્ગહેસિ. સામિકા તં ભિક્ખું ચોદેસું – ‘‘અસ્સમણોસિ ત્વ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
૧૩૭. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સુસાનં ગન્ત્વા અભિન્ને સરીરે પંસુકૂલં અગ્ગહેસિ. તસ્મિઞ્ચ સરીરે પેતો અધિવત્થો હોતિ . અથ ખો સો પેતો તં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘મા, ભન્તે, મય્હં સાટકં અગ્ગહેસી’’તિ. સો ભિક્ખુ અનાદિયન્તો અગમાસિ . અથ ખો તં સરીરં ઉટ્ઠહિત્વા તસ્સ ભિક્ખુનો પિટ્ઠિતો પિટ્ઠિતો અનુબન્ધિ. અથ ખો સો ભિક્ખુ વિહારં પવિસિત્વા દ્વારં થકેસિ. અથ ખો તં સરીરં તત્થેવ પરિપતિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. ન ચ, ભિક્ખવે, અભિન્ને સરીરે પંસુકૂલં ગહેતબ્બં. સો ગણ્હેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
૧૩૮. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સઙ્ઘસ્સ ચીવરે ભાજીયમાને થેય્યચિત્તો કુસં સઙ્કામેત્વા ચીવરં અગ્ગહેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
૧૩૯. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મા આનન્દો જન્તાઘરે અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો અન્તરવાસકં અત્તનો મઞ્ઞમાનો નિવાસેસિ. અથ ખો સો ભિક્ખુ આયસ્મન્તં આનન્દં એતદવોચ – ‘‘કિસ્સ મે ત્વં, આવુસો આનન્દ, અન્તરવાસકં નિવાસેસી’’તિ? ‘‘સકસઞ્ઞી અહં, આવુસો’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, સકસઞ્ઞિસ્સા’’તિ.
૧૪૦. તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા ભિક્ખૂ ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તા સીહવિઘાસં પસ્સિત્વા પચાપેત્વા પરિભુઞ્જિંસુ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, સીહવિઘાસે’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા ભિક્ખૂ ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તા બ્યગ્ઘવિઘાસં પસ્સિત્વા… દીપિવિઘાસં પસ્સિત્વા… તરચ્છવિઘાસં પસ્સિત્વા… કોકવિઘાસં પસ્સિત્વા પચાપેત્વા પરિભુઞ્જિંસુ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, તિરચ્છાનગતપરિગ્ગહે’’તિ.
૧૪૧. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સઙ્ઘસ્સ ઓદને ભાજીયમાને – ‘અપરસ્સ ભાગં દેહી’તિ અમૂલકં અગ્ગહેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. આપત્તિ સમ્પજાનમુસાવાદે પાચિત્તિયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સઙ્ઘસ્સ ખાદનીયે ભાજિયમાને… સઙ્ઘસ્સ પૂવે ભાજિયમાને… સઙ્ઘસ્સ ઉચ્છુમ્હિ ભાજિયમાને… સઙ્ઘસ્સ તિમ્બરૂસકે ભાજિયમાને – ‘અપરસ્સ ભાગં દેહી’તિ અમૂલકં અગ્ગહેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰…. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. આપત્તિ સમ્પજાનમુસાવાદે પાચિત્તિયસ્સા’’તિ.
૧૪૨. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ દુબ્ભિક્ખે ઓદનીયઘરં પવિસિત્વા પત્તપૂરં ઓદનં થેય્યચિત્તો અવહરિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ દુબ્ભિક્ખે સૂનઘરં સૂનાઘરં (સી॰ સ્યા) પવિસિત્વા પત્તપૂરં મંસં થેય્યચિત્તો અવહરિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ દુબ્ભિક્ખે પૂવઘરં પવિસિત્વા પત્તપૂરં પૂવં થેય્યચિત્તો અવહરિ…પે॰… પત્તપૂરા સક્ખલિયો થેય્યચિત્તો અવહરિ…પે॰… પત્તપૂરે મોદકે થેય્યચિત્તો અવહરિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
૧૪૩. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ દિવા પરિક્ખારં પસ્સિત્વા નિમિત્તં અકાસિ – ‘‘રત્તિં અવહરિસ્સામી’’તિ. સો તં મઞ્ઞમાનો તં અવહરિ…પે॰… તં મઞ્ઞમાનો અઞ્ઞં અવહરિ…પે॰… અઞ્ઞં મઞ્ઞમાનો તં અવહરિ…પે॰… અઞ્ઞં મઞ્ઞમાનો અઞ્ઞં અવહરિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ દિવા પરિક્ખારં પસ્સિત્વા નિમિત્તં અકાસિ – ‘‘રત્તિં અવહરિસ્સામી’’તિ. સો તં મઞ્ઞમાનો અત્તનો પરિક્ખારં અવહરિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
૧૪૪. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ પીઠે થવિકં પસ્સિત્વા – ‘‘ઇતો ગણ્હન્તો પારાજિકો ભવિસ્સામી’’તિ સહ પીઠકેન સઙ્કામેત્વા અગ્ગહેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સઙ્ઘસ્સ ભિસિં થેય્યચિત્તો અવહરિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
૧૪૫. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ચીવરવંસે ચીવરં થેય્યચિત્તો અવહરિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ વિહારે ચીવરં અવહરિત્વા – ‘‘ઇતો નિક્ખમન્તો પારાજિકો ભવિસ્સામી’’તિ વિહારા ન નિક્ખમિ…પે॰… ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘નિક્ખમિ નિક્ખમેય્ય (સી॰ સ્યા॰) વા સો, ભિક્ખવે, મોઘપુરિસો ન વા નિક્ખમિ નિક્ખમેય્ય (સી॰ સ્યા॰), આપત્તિ પારાજિકસ્સા’’તિ.
૧૪૬. તેન ખો પન સમયેન દ્વે ભિક્ખૂ સહાયકા હોન્તિ. એકો ભિક્ખુ ગામં પિણ્ડાય પાવિસિ. દુતિયો ભિક્ખુ સઙ્ઘસ્સ ખાદનીયે ભાજીયમાને સહાયકસ્સ ભાગં ગહેત્વા તસ્સ વિસ્સસન્તો પરિભુઞ્જિ. સો જાનિત્વા તં ચોદેસિ – ‘‘અસ્સમણોસિ ત્વ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘કિં ચિત્તો ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘વિસ્સાસગ્ગાહો અહં, ભગવા’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, વિસ્સાસગ્ગાહે’’તિ.
૧૪૭. તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા ભિક્ખૂ ચીવરકમ્મં કરોન્તિ. સઙ્ઘસ્સ ખાદનીયે ભાજીયમાને સબ્બેસં પટિવિસા આહરિત્વા ઉપનિક્ખિત્તા હોન્તિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો પટિવિસં અત્તનો મઞ્ઞમાનો પરિભુઞ્જિ. સો જાનિત્વા તં ચોદેસિ – ‘‘અસ્સમણોસિ ત્વ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘કિંચિત્તો ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘સકસઞ્ઞી અહં, ભગવા’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, સકસઞ્ઞિસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા ભિક્ખૂ ચીવરકમ્મં કરોન્તિ. સઙ્ઘસ્સ ખાદનીયે ભાજિયમાને અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો પત્તેન અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો પટિવિસો આહરિત્વા ઉપનિક્ખિત્તો હોતિ. પત્તસામિકો ભિક્ખુ અત્તનો મઞ્ઞમાનો પરિભુઞ્જિ. સો જાનિત્વા તં ચોદેસિ – ‘‘અસ્સમણોસિ ત્વ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, સકસઞ્ઞિસ્સા’’તિ.
૧૪૮. તેન ખો પન સમયેન અમ્બચોરકા અમ્બં પાતેત્વા ભણ્ડિકં આદાય અગમંસુ. સામિકા તે ચોરકે અનુબન્ધિંસુ. ચોરકા સામિકે પસ્સિત્વા ભણ્ડિકં પાતેત્વા પલાયિંસુ. ભિક્ખૂ પંસુકૂલસઞ્ઞિનો પટિગ્ગહાપેત્વા પરિભુઞ્જિંસુ. સામિકા તે ભિક્ખૂ ચોદેસું – ‘‘અસ્સમણાત્થ તુમ્હે’’તિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘કિંચિત્તા તુમ્હે, ભિક્ખવે’’તિ? ‘‘પંસુકૂલસઞ્ઞિનો મયં, ભગવા’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પંસુકૂલસઞ્ઞિસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન જમ્બુચોરકા… લબુજચોરકા… પનસચોરકા… તાલપક્કચોરકા… ઉચ્છુચોરકા… તિમ્બરૂસકચોરકા તિમ્બરૂસકે ઉચ્ચિનિત્વા ભણ્ડિકં આદાય અગમંસુ. સામિકા તે ચોરકે અનુબન્ધિંસુ. ચોરકા સામિકે પસ્સિત્વા ભણ્ડિકં પાતેત્વા પલાયિંસુ. ભિક્ખૂ પંસુકૂલસઞ્ઞિનો પટિગ્ગહાપેત્વા પરિભુઞ્જિંસુ. સામિકા તે ભિક્ખૂ ચોદેસું – ‘‘અસ્સમણાત્થ તુમ્હે’’તિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પંસુકૂલસઞ્ઞિસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અમ્બચોરકા અમ્બં પાતેત્વા ભણ્ડિકં આદાય અગમંસુ. સામિકા તે ચોરકે અનુબન્ધિંસુ. ચોરકા સામિકે પસ્સિત્વા ભણ્ડિકં પાતેત્વા પલાયિંસુ. ભિક્ખૂ – ‘પુરે સામિકા પસ્સન્તી’તિ, થેય્યચિત્તા પરિભુઞ્જિંસુ. સામિકા તે ભિક્ખૂ ચોદેસું – ‘‘અસ્સમણાત્થ તુમ્હે’’તિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં તુમ્હે, ભિક્ખવે, આપન્ના પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન જમ્બુચોરકા… લબુજચોરકા… પનસચોરકા… તાલપક્કચોરકા… ઉચ્છુચોરકા… તિમ્બરૂસકચોરકા તિમ્બરૂસકે ઉચ્ચિનિત્વા ભણ્ડિકં આદાય અગમંસુ. સામિકા તે ચોરકે અનુબન્ધિંસુ. ચોરકા સામિકે પસ્સિત્વા ભણ્ડિકં પાતેત્વા પલાયિંસુ. ભિક્ખૂ – ‘પુરે સામિકા પસ્સન્તી’તિ, થેય્યચિત્તા પરિભુઞ્જિંસુ. સામિકા તે ભિક્ખૂ ચોદેસું – ‘‘અસ્સમણાત્થ તુમ્હે’’તિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં તુમ્હે, ભિક્ખવે, આપન્ના પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સઙ્ઘસ્સ અમ્બં થેય્યચિત્તો અવહરિ… સઙ્ઘસ્સ જમ્બું… સઙ્ઘસ્સ લબુજં… સઙ્ઘસ્સ પનસં… સઙ્ઘસ્સ તાલપક્કં… સઙ્ઘસ્સ ઉચ્છું… સઙ્ઘસ્સ તિમ્બરૂસકં થેય્યચિત્તો અવહરિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
૧૪૯. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ પુપ્ફારામં ગન્ત્વા ઓચિતં પુપ્ફં પઞ્ચમાસગ્ઘનકં થેય્યચિત્તો અવહરિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ પુપ્ફારામં ગન્ત્વા પુપ્ફં ઓચિનિત્વા પઞ્ચમાસગ્ઘનકં થેય્યચિત્તો અવહરિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
૧૫૦. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગામકં ગચ્છન્તો અઞ્ઞતરં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘આવુસો, તુય્હં ઉપટ્ઠાકકુલં વુત્તો વજ્જેમી’’તિ. સો ગન્ત્વા એકં સાટકં આહરાપેત્વા અત્તના પરિભુઞ્જિ. સો જાનિત્વા તં ચોદેસિ – ‘‘અસ્સમણોસિ ત્વ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. ન ચ, ભિક્ખવે, વુત્તો વજ્જેમીતિ વત્તબ્બો. યો વદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગામકં ગચ્છતિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ તં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘આવુસો, મય્હં ઉપટ્ઠાકકુલં વુત્તો વજ્જેહી’’તિ. સો ગન્ત્વા યુગસાટકં આહરાપેત્વા એકં અત્તના પરિભુઞ્જિ, એકં તસ્સ ભિક્ખુનો અદાસિ. સો જાનિત્વા તં ચોદેસિ – ‘‘અસ્સમણોસિ ત્વ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. ન ચ, ભિક્ખવે, વુત્તો વજ્જેહીતિ વત્તબ્બો. યો વદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગામકં ગચ્છન્તો અઞ્ઞતરં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘આવુસો, તુય્હં ઉપટ્ઠાકકુલં વુત્તો વજ્જેમી’’તિ. સોપિ એવમાહ – ‘‘વુત્તો વજ્જેહી’’તિ. સો ગન્ત્વા આળ્હકં સપ્પિં તુલં ગુળં દોણં તણ્ડુલં આહરાપેત્વા અત્તના પરિભુઞ્જિ. સો જાનિત્વા તં ચોદેસિ – ‘‘અસ્સમણોસિ ત્વ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. ન ચ, ભિક્ખવે, વુત્તો વજ્જેમીતિ વત્તબ્બો, ન ચ વુત્તો વજ્જેહીતિ વત્તબ્બો. યો વદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
૧૫૧. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો પુરિસો મહગ્ઘં મણિં આદાય અઞ્ઞતરેન ભિક્ખુના સદ્ધિં અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્નો હોતિ. અથ ખો સો પુરિસો સુઙ્કટ્ઠાનં પસ્સિત્વા તસ્સ ભિક્ખુનો અજાનન્તસ્સ થવિકાય મણિં પક્ખિપિત્વા સુઙ્કટ્ઠાનં અતિક્કમિત્વા અગ્ગહેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘કિંચિત્તો ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘નાહં, ભગવા, જાનામી’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અજાનન્તસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો પુરિસો મહગ્ઘં મણિં આદાય અઞ્ઞતરેન ભિક્ખુના સદ્ધિં અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્નો હોતિ. અથ ખો સો પુરિસો સુઙ્કટ્ઠાનં પસ્સિત્વા ગિલાનાલયં કરિત્વા અત્તનો ભણ્ડિકં તસ્સ ભિક્ખુનો અદાસિ. અથ ખો સો પુરિસો સુઙ્કટ્ઠાનં અતિક્કમિત્વા તં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘આહર મે, ભન્તે, ભણ્ડિકં; નાહં અકલ્લકો’’તિ. ‘‘કિસ્સ પન ત્વં, આવુસો, એવરૂપં અકાસી’’તિ? અથ ખો સો પુરિસો તસ્સ ભિક્ખુનો એતમત્થં આરોચેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘કિંચિત્તો ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘નાહં, ભગવા, જાનામી’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અજાનન્તસ્સા’’તિ.
૧૫૨. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સત્થેન સદ્ધિં અદ્ધાનમગ્ગપ્પટિપન્નો હોતિ. અઞ્ઞતરો પુરિસો તં ભિક્ખું આમિસેન ઉપલાપેત્વા સુઙ્કટ્ઠાનં પસ્સિત્વા મહગ્ઘં મણિં તસ્સ ભિક્ખુનો અદાસિ – ‘‘ઇમં, ભન્તે, મણિં સુઙ્કટ્ઠાનં અતિક્કામેહી’’તિ. અથ ખો સો ભિક્ખુ તં મણિં સુઙ્કટ્ઠાનં અતિક્કામેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
૧૫૩. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ પાસે બન્ધં સૂકરં કારુઞ્ઞેન મુઞ્ચિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘કિંચિત્તો ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘કારુઞ્ઞાધિપ્પાયો અહં, ભગવા’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, કારુઞ્ઞાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ પાસે બન્ધં સૂકરં – ‘‘પુરે સામિકા પસ્સન્તી’’તિ, થેય્યચિત્તો મુઞ્ચિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ પાસે બન્ધં મિગં કારુઞ્ઞેન મુઞ્ચિ… પાસે બન્ધં મિગં – ‘‘પુરે સામિકા પસ્સન્તી’’તિ, થેય્યચિત્તો મુઞ્ચિ … કુમિને બન્ધે મચ્છે કારુઞ્ઞેન મુઞ્ચિ… કુમિને બન્ધે મચ્છે – ‘‘પુરે સામિકા પસ્સન્તી’’તિ થેય્યચિત્તો મુઞ્ચિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ યાને ભણ્ડં પસ્સિત્વા – ‘‘ઇતો ગણ્હન્તો પારાજિકો ભવિસ્સામી’’તિ, અતિક્કમિત્વા પવટ્ટેત્વા પવત્તેત્વા (ક॰) અગ્ગહેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં , ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ કુલલેન ઉક્ખિત્તં મંસપેસિં – ‘‘સામિકાનં દસ્સામી’’તિ અગ્ગહેસિ. સામિકા તં ભિક્ખું ચોદેસું – ‘‘અસ્સમણોસિ ત્વ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અથેય્યચિત્તસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ કુલલેન ઉક્ખિત્તં મંસપેસિં – ‘‘પુરે સામિકા પસ્સન્તી’’તિ, થેય્યચિત્તો અગ્ગહેસિ. સામિકા તં ભિક્ખું ચોદેસું – ‘‘અસ્સમણોસિ ત્વ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
૧૫૪. તેન ખો પન સમયેન મનુસ્સા ઉળુમ્પં બન્ધિત્વા અચિરવતિયા નદિયા ઓસારેન્તિ. બન્ધને છિન્ને કટ્ઠાનિ વિપ્પકિણ્ણાનિ અગમંસુ. ભિક્ખૂ પંસુકૂલસઞ્ઞિનો ઉત્તારેસું. સામિકા તે ભિક્ખૂ ચોદેસું – ‘‘અસ્સમણાત્થ તુમ્હે’’તિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પંસુકૂલસઞ્ઞિસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન મનુસ્સા ઉળુમ્પં બન્ધિત્વા અચિરવતિયા નદિયા ઓસારેન્તિ. બન્ધને છિન્ને કટ્ઠાનિ વિપ્પકિણ્ણાનિ અગમંસુ. ભિક્ખૂ – ‘‘પુરે સામિકા પસ્સન્તી’’તિ, થેય્યચિત્તા ઉત્તારેસું. સામિકા તે ભિક્ખૂ ચોદેસું – ‘‘અસ્સમણાત્થ તુમ્હે’’તિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં તુમ્હે, ભિક્ખવે, આપન્ના પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ગોપાલકો રુક્ખે સાટકં આલગ્ગેત્વા ઉચ્ચારં અગમાસિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ પંસુકૂલસઞ્ઞી અગ્ગહેસિ . અથ ખો સો ગોપાલકો તં ભિક્ખું ચોદેસિ – ‘‘અસ્સમણોસિ ત્વ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પંસુકૂલસઞ્ઞિસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો નદિં તરન્તસ્સ રજકાનં હત્થતો મુત્તં સાટકં પાદે લગ્ગં હોતિ. સો ભિક્ખુ – ‘‘સામિકાનં દસ્સામી’’તિ અગ્ગહેસિ. સામિકા તં ભિક્ખું ચોદેસું – ‘‘અસ્સમણોસિ ત્વ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અથેય્યચિત્તસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો નદિં તરન્તસ્સ રજકાનં હત્થતો મુત્તં સાટકં પાદે લગ્ગં હોતિ . સો ભિક્ખુ – ‘‘પુરે સામિકા પસ્સન્તી’’તિ, થેય્યચિત્તો અગ્ગહેસિ. સામિકા તં ભિક્ખું ચોદેસું – ‘‘અસ્સમણોસિ ત્વ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
૧૫૫. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સપ્પિકુમ્ભિં પસ્સિત્વા થોકં થોકં પરિભુઞ્જિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા ભિક્ખૂ સંવિદહિત્વા અગમંસુ – ‘‘ભણ્ડં અવહરિસ્સામા’’તિ. એકો ભણ્ડં અવહરિ. તે એવમાહંસુ – ‘‘ન મયં પારાજિકા. યો અવહટો સો પારાજિકો’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું… ‘‘આપત્તિં તુમ્હે, ભિક્ખવે, આપન્ના પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા ભિક્ખૂ સંવિદહિત્વા ભણ્ડં અવહરિત્વા ભાજેસું . તેહિ ભાજીયમાને એકમેકસ્સ પટિવિસો ન પઞ્ચમાસકો પૂરિ. તે એવમાહંસુ – ‘‘ન મયં પારાજિકા’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘આપત્તિં તુમ્હે, ભિક્ખવે, આપન્ના પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સાવત્થિયં દુબ્ભિક્ખે આપણિકસ્સ તણ્ડુલમુટ્ઠિં થેય્યચિત્તો અવહરિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સાવત્થિયં દુબ્ભિક્ખે આપણિકસ્સ મુગ્ગમુટ્ઠિં… માસમુટ્ઠિં… તિલમુટ્ઠિં થેય્યચિત્તો અવહરિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન સાવત્થિયં અન્ધવને ચોરકા ગાવિં હન્ત્વા મંસં ખાદિત્વા સેસકં પટિસામેત્વા અગમંસુ. ભિક્ખૂ પંસુકૂલસઞ્ઞિનો પટિગ્ગહાપેત્વા પરિભુઞ્જિંસુ. ચોરકા તે ભિક્ખૂ ચોદેસું – ‘‘અસ્સમણાત્થ તુમ્હે’’તિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પંસુકૂલસઞ્ઞિસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન સાવત્થિયં અન્ધવને ચોરકા સૂકરં હન્ત્વા મંસં ખાદિત્વા સેસકં પટિસામેત્વા અગમંસુ. ભિક્ખૂ પંસુકૂલસઞ્ઞિનો પટિગ્ગહાપેત્વા પરિભુઞ્જિંસુ. ચોરકા તે ભિક્ખૂ ચોદેસું – ‘‘અસ્સમણાત્થ તુમ્હે’’તિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પંસુકૂલસઞ્ઞિસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ તિણક્ખેત્તં ગન્ત્વા લૂતં તિણં પઞ્ચમાસગ્ઘનકં થેય્યચિત્તો અવહરિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ …પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ તિણક્ખેત્તં ગન્ત્વા તિણં લાયિત્વા પઞ્ચમાસગ્ઘનકં થેય્યચિત્તો અવહરિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
૧૫૬. તેન ખો પન સમયેન આગન્તુકા ભિક્ખૂ સઙ્ઘસ્સ અમ્બં ભાજાપેત્વા પરિભુઞ્જિંસુ. આવાસિકા ભિક્ખૂ તે ભિક્ખૂ ચોદેસું – ‘‘અસ્સમણાત્થ તુમ્હે’’તિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘કિંચિત્તા તુમ્હે, ભિક્ખવે’’તિ? ‘‘પરિભોગત્થાય પરિભોગત્થા (સી॰) મયં ભગવા’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પરિભોગત્થાયા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન આગન્તુકા ભિક્ખૂ સઙ્ઘસ્સ જમ્બું… સઙ્ઘસ્સ લબુજં… સઙ્ઘસ્સ પનસં… સઙ્ઘસ્સ તાલપક્કં… સઙ્ઘસ્સ ઉચ્છું… સઙ્ઘસ્સ તિમ્બરૂસકં ભાજાપેત્વા પરિભુઞ્જિંસુ. આવાસિકા ભિક્ખૂ તે ભિક્ખૂ ચોદેસું – ‘‘અસ્સમણાત્થ, તુમ્હે’’તિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પરિભોગત્થાયા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અમ્બપાલકા ભિક્ખૂનં અમ્બફલં દેન્તિ. ભિક્ખૂ – ‘‘ગોપેતું ઇમે ઇસ્સરા, નયિમે દાતુ’’ન્તિ, કુક્કુચ્ચાયન્તા ન પટિગ્ગણ્હન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, ગોપકસ્સ દાને’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન જમ્બુપાલકા… લબુજપાલકા… પનસપાલકા… તાલપક્કપાલકા… ઉચ્છુપાલકા… તિમ્બરૂસકપાલકા ભિક્ખૂનં તિમ્બરૂસકં દેન્તિ. ભિક્ખૂ – ‘‘ગોપેતું ઇમે ઇસ્સરા, નયિમે દાતુ’’ન્તિ, કુક્કુચ્ચાયન્તા ન પટિગ્ગણ્હન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, ગોપકસ્સ દાને’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સઙ્ઘસ્સ દારું તાવકાલિકં હરિત્વા અત્તનો વિહારસ્સ કુટ્ટં ઉપત્થમ્ભેસિ. ભિક્ખૂ તં ભિક્ખું ચોદેસું – ‘‘અસ્સમણોસિ ત્વ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસિ. ‘‘કિંચિત્તો ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘તાવકાલિકો અહં, ભગવા’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, તાવકાલિકે’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સઙ્ઘસ્સ ઉદકં થેય્યચિત્તો અવહરિ… સઙ્ઘસ્સ મત્તિકં થેય્યચિત્તો અવહરિ… સઙ્ઘસ્સ પુઞ્જકિતં તિણં થેય્યચિત્તો અવહરિ… તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સઙ્ઘસ્સ પુઞ્જકિતં તિણં થેય્યચિત્તો ઝાપેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સઙ્ઘસ્સ મઞ્ચં થેય્યચિત્તો અવહરિ… તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ સઙ્ઘસ્સ પીઠં… સઙ્ઘસ્સ ભિસિં… સઙ્ઘસ્સ બિબ્બોહનં બિમ્બોહનં (સી॰ સ્યા॰) … સઙ્ઘસ્સ કવાટં… સઙ્ઘસ્સ આલોકસન્ધિં… સઙ્ઘસ્સ ગોપાનસિં થેય્યચિત્તો અવહરિ… તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
૧૫૭. ચૂળવ॰ ૩૨૪ તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ અઞ્ઞતરસ્સ ઉપાસકસ્સ વિહારપરિભોગં સેનાસનં અઞ્ઞત્ર પરિભુઞ્જન્તિ. અથ ખો સો ઉપાસકો ઉજ્ઝાયતિ ખિય્યતિ વિપાચેતિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ ભદન્તા અઞ્ઞત્ર પરિભોગં અઞ્ઞત્ર પરિભુઞ્જિસ્સન્તી’’તિ! ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘ન, ભિક્ખવે, અઞ્ઞત્ર પરિભોગો અઞ્ઞત્ર પરિભુઞ્જિતબ્બો. યો પરિભુઞ્જેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
ચૂળવ॰ ૩૨૪ તેન ખો પન સમયેન ભિક્ખૂ ઉપોસથગ્ગમ્પિ સન્નિસજ્જમ્પિ હરિતું કુક્કુચ્ચાયન્તા છમાયં નિસીદન્તિ. ગત્તાનિપિ ચીવરાનિપિ પંસુકિતાનિ હોન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, તાવકાલિકં હરિતુ’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન ચમ્પાયં થુલ્લનન્દાય ભિક્ખુનિયા અન્તેવાસિની ભિક્ખુની થુલ્લનન્દાય ભિક્ખુનિયા ઉપટ્ઠાકકુલં ગન્ત્વા – ‘‘અય્યા ઇચ્છતિ તેકટુલયાગું પાતુ’’ન્તિ, પચાપેત્વા હરિત્વા અત્તના પરિભુઞ્જિ. સા જાનિત્વા તં ચોદેસિ – ‘‘અસ્સમણીસિ ત્વ’’ન્તિ. તસ્સા કુક્કુચ્ચં અહોસિ. અથ ખો સા ભિક્ખુની ભિક્ખુનીનં એતમત્થં આરોચેસિ. ભિક્ખુનિયો ભિક્ખૂનં એતમત્થં આરોચેસું. ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ સમ્પજાનમુસાવાદે પાચિત્તિયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન રાજગહે થુલ્લનન્દાય ભિક્ખુનિયા અન્તેવાસિની ભિક્ખુની થુલ્લનન્દાય ભિક્ખુનિયા ઉપટ્ઠાકકુલં ગન્ત્વા – ‘‘અય્યા ઇચ્છતિ મધુગોળકં ખાદિતુ’’ન્તિ, પચાપેત્વા હરિત્વા અત્તના પરિભુઞ્જિ. સા જાનિત્વા તં ચોદેસિ – ‘‘અસ્સમણીસિ ત્વ’’ન્તિ. તસ્સા કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ સમ્પજાનમુસાવાદે પાચિત્તિયસ્સા’’તિ.
૧૫૮. તેન ખો પન સમયેન વેસાલિયં આયસ્મતો અજ્જુકસ્સ ઉપટ્ઠાકસ્સ ગહપતિનો દ્વે દારકા હોન્તિ – પુત્તો ચ ભાગિનેય્યો ચ. અથ ખો સો ગહપતિ આયસ્મન્તં અજ્જુકં એતદવોચ – ‘‘ઇમં, ભન્તે, ઓકાસં યો ઇમેસં દ્વિન્નં દારકાનં સદ્ધો હોતિ પસન્નો તસ્સ આચિક્ખેય્યાસી’’તિ આચિક્ખેય્યાસીતિ સો કાલમકાસિ (સ્યા॰). તેન ખો પન સમયેન તસ્સ ગહપતિનો ભાગિનેય્યો સદ્ધો હોતિ પસન્નો. અથ ખો આયસ્મા અજ્જુકો તં ઓકાસં તસ્સ દારકસ્સ આચિક્ખિ. સો તેન સાપતેય્યેન કુટુમ્બઞ્ચ સણ્ઠપેસિ દાનઞ્ચ પટ્ઠપેસિ. અથ ખો તસ્સ ગહપતિનો પુત્તો આયસ્મન્તં આનન્દં એતદવોચ – ‘‘કો નુ ખો, ભન્તે આનન્દ, પિતુનો દાયજ્જો – પુત્તો વા ભાગિનેય્યો વા’’તિ? ‘‘પુત્તો ખો, આવુસો, પિતુનો દાયજ્જો’’તિ. ‘‘અયં, ભન્તે, અય્યો અજ્જુકો અમ્હાકં સાપતેય્યં અમ્હાકં મેથુનકસ્સ આચિક્ખી’’તિ. ‘‘અસ્સમણો, આવુસો, આયસ્મા અજ્જુકો’’તિ. અથ ખો આયસ્મા અજ્જુકો આયસ્મન્તં આનન્દં એતદવોચ – ‘‘દેહિ મે, આવુસો આનન્દ, વિનિચ્છય’’ન્તિ. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મા ઉપાલિ આયસ્મતો અજ્જુકસ્સ પક્ખો હોતિ. અથ ખો આયસ્મા ઉપાલિ આયસ્મન્તં આનન્દં એતદવોચ – ‘‘યો નુ ખો, આવુસો આનન્દ, સામિકેન ‘ઇમં ઓકાસં ઇત્થન્નામસ્સ આચિક્ખેય્યાસી’તિ વુત્તો તસ્સ આચિક્ખતિ, કિં સો આપજ્જતી’’તિ? ‘‘ન, ભન્તે, કિઞ્ચિ આપજ્જતિ, અન્તમસો દુક્કટમત્તમ્પી’’તિ. ‘‘અયં, આવુસો, આયસ્મા અજ્જુકો સામિકેન – ‘ઇમં ઓકાસં ઇત્થન્નામસ્સ આચિક્ખા’તિ વુત્તો તસ્સ આચિક્ખતિ; અનાપત્તિ, આવુસો, આયસ્મતો અજ્જુકસ્સા’’તિ.
૧૫૯. તેન ખો પન સમયેન બારાણસિયં આયસ્મતો પિલિન્દવચ્છસ્સ ઉપટ્ઠાકકુલં ચોરેહિ ઉપદ્દુતં હોતિ. દ્વે ચ દારકા નીતા હોન્તિ. અથ ખો આયસ્મા પિલિન્દવચ્છો તે દારકે ઇદ્ધિયા આનેત્વા પાસાદે ઠપેસિ. મનુસ્સા તે દારકે પસ્સિત્વા – ‘‘અય્યસ્સાયં પિલિન્દવચ્છસ્સ ઇદ્ધાનુભાવો’’તિ, આયસ્મન્તે પિલિન્દવચ્છે અભિપ્પસીદિંસુ. ભિક્ખૂ ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ આયસ્મા પિલિન્દવચ્છો ચોરેહિ નીતે દારકે આનેસ્સતી’’તિ! ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે ઇદ્ધિમતો (સી॰), ઇદ્ધિમન્તસ્સ (સ્યા॰), ઇદ્ધિમસ્સ ઇદ્ધિવિસયે’’તિ.
૧૬૦. તેન ખો પન સમયેન દ્વે ભિક્ખૂ સહાયકા હોન્તિ – પણ્ડુકો ચ કપિલો ચ. એકો ગામકે વિહરતિ, એકો કોસમ્બિયં. અથ ખો તસ્સ ભિક્ખુનો ગામકા કોસમ્બિં ગચ્છન્તસ્સ અન્તરામગ્ગે નદિં તરન્તસ્સ સૂકરિકાનં હત્થતો મુત્તા મેદવટ્ટિ પાદે લગ્ગા હોતિ. સો ભિક્ખુ – ‘‘સામિકાનં દસ્સામી’’તિ અગ્ગહેસિ. સામિકા તં ભિક્ખું ચોદેસું – ‘‘અસ્સમણોસિ ત્વ’’ન્તિ. તં ઉત્તિણ્ણં ગોપાલિકા અઞ્ઞતરા ગોપાલિકા (સી॰ સ્યા॰) પસ્સિત્વા એતદવોચ – ‘‘એહિ, ભન્તે, મેથુનં ધમ્મં પટિસેવા’’તિ. સો – ‘‘પકતિયાપાહં અસ્સમણો’’તિ તસ્સા મેથુનં ધમ્મં પટિસેવિત્વા કોસમ્બિં ગન્ત્વા ભિક્ખૂનં એતમત્થં આરોચેસિ. ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં ઓરોચેસું. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, અદિન્નાદાને પારાજિકસ્સ; આપત્તિ મેથુનધમ્મસમાયોગે પારાજિકસ્સા’’તિ.
૧૬૧. તેન ખો પન સમયેન સાગલાયં આયસ્મતો દળ્હિકસ્સ સદ્ધિવિહારિકો ભિક્ખુ અનભિરતિયા પીળિતો આપણિકસ્સ વેઠનં અવહરિત્વા આયસ્મન્તં દળ્હિકં એતદવોચ – ‘‘અસ્સમણો અહં, ભન્તે, વિબ્ભમિસ્સામી’’તિ. ‘‘કિં તયા, આવુસો, કત’’ન્તિ? સો તમત્થં આરોચેસિ. આહરાપેત્વા અગ્ઘાપેસિ. તં અગ્ઘાપેન્તં ન પઞ્ચમાસકે અગ્ઘતિ . ‘‘અનાપત્તિ, આવુસો, પારાજિકસ્સા’’તિ. ધમ્મકથં અકાસિ. સો ભિક્ખુ અભિરમતીતિ અભિરમીતિ (સી॰ સ્યા॰).
દુતિયપારાજિકં સમત્તં.
૩. તતિયપારાજિકં
૧૬૨. ઇદં વત્થુ સં॰ નિ॰ ૫.૯૮૫ તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા વેસાલિયં વિહરતિ મહાવને કૂટાગારસાલાયં. તેન ખો પન સમયેન ભગવા ભિક્ખૂનં અનેકપરિયાયેન અસુભકથં કથેતિ, અસુભાય વણ્ણં ભાસતિ, અસુભભાવનાય વણ્ણં ભાસતિ, આદિસ્સ આદિસ્સ અસુભસમાપત્તિયા વણ્ણં ભાસતિ. અથ ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ઇચ્છામહં, ભિક્ખવે, અદ્ધમાસં પટિસલ્લીયિતું. નમ્હિ કેનચિ ઉપસઙ્કમિતબ્બો, અઞ્ઞત્ર એકેન પિણ્ડપાતનીહારકેના’’તિ. ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ, ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો પટિસ્સુણિત્વા નાસ્સુધ કોચિ ભગવન્તં ઉપસઙ્કમતિ, અઞ્ઞત્ર એકેન પિણ્ડપાતનીહારકેન. ભિક્ખૂ – ‘‘ભગવા ખો અનેકપરિયાયેન અસુભકથં કથેતિ, અસુભાય વણ્ણં ભાસતિ, અસુભભાવનાય વણ્ણં ભાસતિ, આદિસ્સ આદિસ્સ અસુભસમાપત્તિયા વણ્ણં ભાસતી’’તિ (તે) ( ) (?) એવમુપરિપિ ઈદિસેસુ ઠાનેસુ અનેકાકારવોકારં અસુભભાવનાનુયોગમનુયુત્તા વિહરન્તિ. તે સકેન કાયેન અટ્ટીયન્તિ હરાયન્તિ જિગુચ્છન્તિ. સેય્યથાપિ નામ ઇત્થી વા પુરિસો વા દહરો યુવા મણ્ડનકજાતિકો સીસંન્હાતો અહિકુણપેન વા કુક્કુરકુણપેન વા મનુસ્સકુણપેન વા કણ્ઠે આસત્તેન અટ્ટીયેય્ય હરાયેય્ય જિગુચ્છેય્ય, એવમેવ તે ભિક્ખૂ સકેન કાયેન અટ્ટીયન્તા હરાયન્તા જિગુચ્છન્તા અત્તનાપિ અત્તાનં જીવિતા વોરોપેન્તિ, અઞ્ઞમઞ્ઞમ્પિ જીવિતા વોરોપેન્તિ, મિગલણ્ડિકમ્પિ સમણકુત્તકં ઉપસઙ્કમિત્વા એવં વદન્તિ – ‘‘સાધુ નો, આવુસો, જીવિતા વોરોપેહિ . ઇદં તે પત્તચીવરં ભવિસ્સતી’’તિ. અથ ખો મિગલણ્ડિકો સમણકુત્તકો પત્તચીવરેહિ ભટો સમ્બહુલે ભિક્ખૂ જીવિતા વોરોપેત્વા લોહિતકં લોહિતગતં (ક॰) અસિં આદાય યેન વગ્ગમુદા નદી તેનુપસઙ્કમિ.
૧૬૩. અથ ખો મિગલણ્ડિકસ્સ સમણકુત્તકસ્સ લોહિતકં તં અસિં ધોવન્તસ્સ અહુદેવ કુક્કુચ્ચં અહુ વિપ્પટિસારો – ‘‘અલાભા વત મે, ન વત મે લાભા; દુલ્લદ્ધં વત મે, ન વત મે સુલદ્ધં . બહું વત મયા અપુઞ્ઞં પસુતં, યોહં ભિક્ખૂ સીલવન્તે કલ્યાણધમ્મે જીવિતા વોરોપેસિ’’ન્તિ. અથ ખો અઞ્ઞતરા મારકાયિકા દેવતા અભિજ્જમાને ઉદકે આગન્ત્વા મિગલણ્ડિકં સમણકુત્તકં એતદવોચ – ‘‘સાધુ સાધુ સપ્પુરિસ, લાભા તે સપ્પુરિસ, સુલદ્ધં તે સપ્પુરિસ. બહું તયા સપ્પુરિસ પુઞ્ઞં પસુતં, યં ત્વં અતિણ્ણે તારેસી’’તિ. અથ ખો મિગલણ્ડિકો સમણકુત્તકો – ‘‘લાભા કિર મે, સુલદ્ધં કિર મે, બહું કિર મયા પુઞ્ઞં પસુતં, અતિણ્ણો કિરાહં તારેમી’’તિ તિણ્હં અસિં આદાય વિહારેન વિહારં પરિવેણેન પરિવેણં ઉપસઙ્કમિત્વા એવં વદેતિ – ‘‘કો અતિણ્ણો, કં તારેમી’’તિ? તત્થ યે તે ભિક્ખૂ અવીતરાગા તેસં તસ્મિં સમયે હોતિયેવ ભયં હોતિ છમ્ભિતત્તં હોતિ લોમહંસો. યે પન તે ભિક્ખૂ વીતરાગા તેસં તસ્મિં સમયે ન હોતિ ભયં ન હોતિ છમ્ભિતત્તં ન હોતિ લોમહંસો. અથ ખો મિગલણ્ડિકો સમણકુત્તકો એકમ્પિ ભિક્ખું એકાહેન જીવિતા વોરોપેસિ, દ્વેપિ ભિક્ખૂ એકાહેન જીવિતા વોરોપેસિ, તયોપિ ભિક્ખૂ એકાહેન જીવિતા વોરોપેસિ, ચત્તારોપિ ભિક્ખૂ એકાહેન જીવિતા વોરોપેસિ, પઞ્ચપિ ભિક્ખૂ એકાહેન જીવિતા વોરોપેસિ, દસપિ ભિક્ખૂ એકાહેન જીવિતા વોરોપેસિ, વીસમ્પિ ભિક્ખૂ એકાહેન જીવિતા વોરોપેસિ, તિંસમ્પિ ભિક્ખૂ એકાહેન જીવિતા વોરોપેસિ, ચત્તાલીસમ્પિ ભિક્ખૂ એકાહેન જીવિતા વોરોપેસિ, પઞ્ઞાસમ્પિ ભિક્ખૂ એકાહેન જીવિતા વોરોપેસિ, સટ્ઠિમ્પિ ભિક્ખૂ એકાહેન જીવિતા વોરોપેસિ.
૧૬૪. અથ ખો ભગવા તસ્સ અદ્ધમાસસ્સ અચ્ચયેન પટિસલ્લાના વુટ્ઠિતો આયસ્મન્તં આનન્દં આમન્તેસિ – ‘‘કિં નુ ખો, આનન્દ, તનુભૂતો વિય ભિક્ખુસઙ્ઘો’’તિ? ‘‘તથા હિ પન, ભન્તે, ભગવા ભિક્ખૂનં અનેકપરિયાયેન અસુભકથં કથેતિ, અસુભાય વણ્ણં ભાસતિ, અસુભભાવનાય વણ્ણં ભાસતિ, આદિસ્સ આદિસ્સ અસુભસમાપત્તિયા વણ્ણં ભાસતિ. તે ચ, ભન્તે, ભિક્ખૂ – ‘ભગવા ખો અનેકપરિયાયેન અસુભકથં કથેતિ, અસુભાય વણ્ણં ભાસતિ, અસુભભાવનાય વણ્ણં ભાસતિ, આદિસ્સ આદિસ્સ અસુભસમાપત્તિયા વણ્ણં ભાસતી’તિ, તે અનેકાકારવોકારં અસુભભાવનાનુયોગમનુયુત્તા વિહરન્તિ. તે સકેન કાયેન અટ્ટીયન્તિ હરાયન્તિ જિગુચ્છન્તિ. સેય્યથાપિ નામ ઇત્થી વા પુરિસો વા દહરો યુવા મણ્ડનકજાતિકો સીસંન્હાતો અહિકુણપેન વા કુક્કુરકુણપેન વા મનુસ્સકુણપેન વા કણ્ઠે આસત્તેન અટ્ટીયેય્ય હરાયેય્ય જિગુચ્છેય્ય, એવમેવ તે ભિક્ખૂ સકેન કાયેન અટ્ટીયન્તા હરાયન્તા જિગુચ્છન્તા અત્તનાપિ અત્તાનં જીવિતા વોરોપેન્તિ, અઞ્ઞમઞ્ઞમ્પિ જીવિતા વોરોપેન્તિ, મિગલણ્ડિકમ્પિ સમણકુત્તકં ઉપસઙ્કમિત્વા એવં વદન્તિ – ‘સાધુ નો, આવુસો, જીવિતા વોરોપેહિ. ઇદં તે પત્તચીવરં ભવિસ્સતી’તિ. અથ ખો, ભન્તે, મિગલણ્ડિકો સમણકુત્તકો પત્તચીવરેહિ ભટો એકમ્પિ ભિક્ખું એકાહેન જીવિતા વોરોપેસિ…પે॰… સટ્ઠિમ્પિ ભિક્ખૂ એકાહેન જીવિતા વોરોપેસિ. સાધુ, ભન્તે, ભગવા અઞ્ઞં પરિયાયં આચિક્ખતુ યથાયં ભિક્ખુસઙ્ઘો અઞ્ઞાય સણ્ઠહેય્યા’’તિ. ‘‘તેનહાનન્દ, યાવતિકા ભિક્ખૂ વેસાલિં ઉપનિસ્સાય વિહરન્તિ તે સબ્બે ઉપટ્ઠાનસાલાયં સન્નિપાતેહી’’તિ . ‘‘એવં, ભન્તે’’તિ, ખો આયસ્મા આનન્દો ભગવતો પટિસ્સુણિત્વા યાવતિકા ભિક્ખૂ વેસાલિં ઉપનિસ્સાય વિહરન્તિ તે સબ્બે ઉપટ્ઠાનસાલાયં સન્નિપાતેત્વા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં એતદવોચ – ‘‘સન્નિપતિતો, ભન્તે ભિક્ખુસઙ્ઘો; યસ્સ દાનિ, ભન્તે, ભગવા કાલં મઞ્ઞતી’’તિ.
૧૬૫. અથ ખો ભગવા યેન ઉપટ્ઠાનસાલા તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા પઞ્ઞત્તે આસને નિસીદિ. નિસજ્જ ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘અયમ્પિ ખો, ભિક્ખવે, આનાપાનસ્સતિસમાધિ ભાવિતો બહુલીકતો સન્તો ચેવ પણીતો ચ અસેચનકો ચ સુખો ચ વિહારો ઉપ્પન્નુપ્પન્ને ચ પાપકે અકુસલે ધમ્મે ઠાનસો અન્તરધાપેતિ વૂપસમેતિ. સેય્યથાપિ, ભિક્ખવે, ગિમ્હાનં પચ્છિમે માસે ઉહતં ઊહતં (ક॰) રજોજલ્લં તમેનં મહા અકાલમેઘો ઠાનસો અન્તરધાપેતિ વૂપસમેતિ, એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, આનાપાનસ્સતિસમાધિ ભાવિતો બહુલીકતો સન્તો ચેવ પણીતો ચ અસેચનકો ચ સુખો ચ વિહારો ઉપ્પન્નુપ્પન્ને ચ પાપકે અકુસલે ધમ્મે ઠાનસો અન્તરધાપેતિ વૂપસમેતિ. કથં ભાવિતો ચ, ભિક્ખવે, આનાપાનસ્સતિસમાધિ કથં બહુલીકતો સન્તો ચેવ પણીતો ચ અસેચનકો ચ સુખો ચ વિહારો ઉપ્પન્નુપ્પન્ને ચ પાપકે અકુસલે ધમ્મે ઠાનસો અન્તરધાપેતિ વૂપસમેતિ? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ અરઞ્ઞગતો વા રુક્ખમૂલગતો વા સુઞ્ઞાગારગતો વા નિસીદતિ પલ્લઙ્કં આભુજિત્વા ઉજું કાયં પણિધાય પરિમુખં સતિં ઉપટ્ઠપેત્વા. સો સતોવ અસ્સસતિ સતો પસ્સસતિ. દીઘં વા અસ્સસન્તો દીઘં અસ્સસામીતિ પજાનાતિ, દીઘં વા પસ્સસન્તો દીઘં પસ્સસામીતિ પજાનાતિ. રસ્સં વા અસ્સસન્તો રસ્સં અસ્સસામીતિ પજાનાતિ, રસ્સં વા પસ્સસન્તો રસ્સં પસ્સસામીતિ પજાનાતિ. સબ્બકાયપ્પટિસંવેદી અસ્સસિસ્સામીતિ સિક્ખતિ. સબ્બકાયપ્પટિસંવેદી પસ્સસિસ્સામીતિ સિક્ખતિ. પસ્સમ્ભયં કાયસઙ્ખારં અસ્સસિસ્સામીતિ સિક્ખતિ. પસ્સમ્ભયં કાયસઙ્ખારં પસ્સસિસ્સામીતિ સિક્ખતિ. પીતિપ્પટિસંવેદી અસ્સસિસ્સામીતિ સિક્ખતિ. પીતિપ્પટિસંવેદી પસ્સસિસ્સામીતિ સિક્ખતિ. સુખપ્પટિસંવેદી અસ્સસિસ્સામીતિ સિક્ખતિ. સુખપ્પટિસંવેદી પસ્સસિસ્સામીતિ સિક્ખતિ. ચિત્તસઙ્ખારપ્પટિસંવેદી અસ્સસિસ્સામીતિ સિક્ખતિ. ચિત્તસઙ્ખારપ્પટિસંવેદી પસ્સસિસ્સામીતિ સિક્ખતિ. પસ્સમ્ભયં ચિત્તસઙ્ખારં અસ્સસિસ્સામીતિ સિક્ખતિ. પસ્સમ્ભયં ચિત્તસઙ્ખારં પસ્સસિસ્સામીતિ સિક્ખતિ. ચિત્તપ્પટિસંવેદી અસ્સસિસ્સામીતિ સિક્ખતિ. ચિત્તપ્પટિસંવેદી પસ્સસિસ્સામીતિ સિક્ખતિ. અભિપ્પમોદયં ચિત્તં…પે॰… સમાદહં ચિત્તં…પે॰… વિમોચયં ચિત્તં…પે॰… અનિચ્ચાનુપસ્સી…પે॰… વિરાગાનુપસ્સી…પે॰… નિરોધાનુપસ્સી…પે॰… પટિનિસ્સગ્ગાનુપસ્સી અસ્સસિસ્સામીતિ સિક્ખતિ. પટિનિસ્સગ્ગાનુપસ્સી પસ્સસિસ્સામીતિ સિક્ખતિ. એવં ભાવિતો ખો, ભિક્ખવે, આનાપાનસ્સતિસમાધિ એવં બહુલીકતો સન્તો ચેવ પણીતો ચ અસેચનકો ચ સુખો ચ વિહારો ઉપ્પન્નુપ્પન્ને ચ પાપકે અકુસલે ધમ્મે ઠાનસો અન્તરધાપેતિ વૂપસમેતી’’તિ.
૧૬૬. અથ ખો ભગવા એતસ્મિં નિદાને એતસ્મિં પકરણે ભિક્ખુસઙ્ઘં સન્નિપાતાપેત્વા ભિક્ખૂ પટિપુચ્છિ – ‘‘સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ અત્તનાપિ અત્તાનં જીવિતા વોરોપેન્તિ, અઞ્ઞમઞ્ઞમ્પિ જીવિતા વોરોપેન્તિ મિગલણ્ડિકમ્પિ સમણકુત્તકં ઉપસઙ્કમિત્વા એવં વદન્તિ – ‘સાધુ નો, આવુસો , જીવિતા વોરોપેહિ, ઇદં તે પત્તચીવરં ભવિસ્સતી’’’તિ? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા – ‘‘અનનુચ્છવિકં, ભિક્ખવે, તેસં ભિક્ખૂનં અનનુલોમિકં અપ્પટિરૂપં અસ્સામણકં અકપ્પિયં અકરણીયં. કથઞ્હિ નામ તે, ભિક્ખવે, ભિક્ખૂ અત્તનાપિ અત્તાનં જીવિતા વોરોપેસ્સન્તિ, અઞ્ઞમઞ્ઞમ્પિ જીવિતા વોરોપેસ્સન્તિ, મિગલણ્ડિકમ્પિ સમણકુત્તકં ઉપસઙ્કમિત્વા એવં વક્ખન્તિ – ‘સાધુ નો, આવુસો, જીવિતા વોરોપેહિ, ઇદં તે પત્તચીવરં ભવિસ્સતી’તિ. નેતં, ભિક્ખવે, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસેય્યાથ –
૧૬૭. ‘‘યો પન ભિક્ખુ સઞ્ચિચ્ચ મનુસ્સવિગ્ગહં જીવિતા વોરોપેય્ય સત્થહારકં વાસ્સ પરિયેસેય્ય, અયમ્પિ પારાજિકો હોતિ અસંવાસો’’તિ.
એવઞ્ચિદં ભગવતા ભિક્ખૂનં સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં હોતિ.
૧૬૮. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ઉપાસકો ગિલાનો હોતિ. તસ્સ પજાપતિ અભિરૂપા હોતિ દસ્સનીયા પાસાદિકા. છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ તસ્સા ઇત્થિયા પટિબદ્ધચિત્તા હોન્તિ. અથ ખો છબ્બગ્ગિયાનં ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘સચે ખો સો, આવુસો , ઉપાસકો જીવિસ્સતિ ન મયં તં ઇત્થિં લભિસ્સામ. હન્દ મયં, આવુસો, તસ્સ ઉપાસકસ્સ મરણવણ્ણં સંવણ્ણેમા’’તિ. અથ ખો છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ યેન સો ઉપાસકો તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા તં ઉપાસકં એતદવોચું – ‘‘ત્વં ખોસિ, ઉપાસક, કતકલ્યાણો કતકુસલો કતભીરુત્તાણો અકતપાપો અકતલુદ્દો અકતકિબ્બિસો. કતં તયા કલ્યાણં, અકતં તયા પાપં . કિં તુય્હિમિના પાપકેન દુજ્જીવિતેન! મતં તે જીવિતા સેય્યો. ઇતો ત્વં કાલઙ્કતો કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જિસ્સસિ. તત્થ દિબ્બેહિ પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેસ્સસી’’તિ.
૧૬૯. અથ ખો સો ઉપાસકો – ‘‘સચ્ચં ખો અય્યા આહંસુ. અહઞ્હિ કતકલ્યાણો કતકુસલો કતભીરુત્તાણો અકતપાપો અકતલુદ્દો અકતકિબ્બિસો. કતં મયા કલ્યાણં, અકતં મયા પાપં . કિં મય્હિમિના પાપકેન દુજ્જીવિતેન! મતં મે જીવિતા સેય્યો. ઇતો અહં કાલઙ્કતો કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જિસ્સામિ. તત્થ દિબ્બેહિ પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેસ્સામી’’તિ, સો અસપ્પાયાનિ ચેવ ભોજનાનિ ભુઞ્જિ અસપ્પાયાનિ ચ ખાદનીયાનિ ખાદિ અસપ્પાયાનિ ચ સાયનીયાનિ સાયિ અસપ્પાયાનિ ચ પાનાનિ પિવિ. તસ્સ અસપ્પાયાનિ ચેવ ભોજનાનિ ભુઞ્જતો અસપ્પાયાનિ ચ ખાદનીયાનિ ખાદતો અસપ્પાયાનિ ચ સાયનીયાનિ સાયતો અસપ્પાયાનિ ચ પાનાનિ પિવતો ખરો આબાધો ઉપ્પજ્જિ. સો તેનેવ આબાધેન કાલમકાસિ. તસ્સ પજાપતિ ઉજ્ઝાયતિ ખિય્યતિ વિપાચેતિ – ‘‘અલજ્જિનો ઇમે સમણા સક્યપુત્તિયા દુસ્સીલા મુસાવાદિનો. ઇમે હિ નામ ધમ્મચારિનો સમચારિનો બ્રહ્મચારિનો સચ્ચવાદિનો સીલવન્તો કલ્યાણધમ્મા પટિજાનિસ્સન્તિ! નત્થિ ઇમેસં સામઞ્ઞં નત્થિ ઇમેસં બ્રહ્મઞ્ઞં, નટ્ઠં ઇમેસં સામઞ્ઞં નટ્ઠં ઇમેસં બ્રહ્મઞ્ઞં, કુતો ઇમેસં સામઞ્ઞં કુતો ઇમેસં બ્રહ્મઞ્ઞં, અપગતા ઇમે સામઞ્ઞા અપગતા ઇમે બ્રહ્મઞ્ઞા. ઇમે મે સામિકસ્સ મરણવણ્ણં સંવણ્ણેસું. ઇમેહિ મે સામિકો મારિતો’’તિ. અઞ્ઞેપિ મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘અલજ્જિનો ઇમે સમણા સક્યપુત્તિયા દુસ્સીલા મુસાવાદિનો. ઇમે હિ નામ ધમ્મચારિનો સમચારિનો બ્રહ્મચારિનો સચ્ચવાદિનો સીલવન્તો કલ્યાણધમ્મા પટિજાનિસ્સન્તિ! નત્થિ ઇમેસં સામઞ્ઞં નત્થિ ઇમેસં બ્રહ્મઞ્ઞં, નટ્ઠં ઇમેસં સામઞ્ઞં નટ્ઠં ઇમેસં બ્રહ્મઞ્ઞં, કુતો ઇમેસં સામઞ્ઞં કુતો ઇમેસં બ્રહ્મઞ્ઞં, અપગતા ઇમે સામઞ્ઞા અપગતા ઇમે બ્રહ્મઞ્ઞા. ઇમે ઉપાસકસ્સ મરણવણ્ણં સંવણ્ણેસું. ઇમેહિ ઉપાસકો મારિતો’’તિ. અસ્સોસું ખો ભિક્ખૂ તેસં મનુસ્સાનં ઉજ્ઝાયન્તાનં ખિય્યન્તાનં વિપાચેન્તાનં. યે તે ભિક્ખૂ અપ્પિચ્છા…પે॰… તે ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ ઉપાસકસ્સ મરણવણ્ણં સંવણ્ણિસ્સન્તી’’તિ!
૧૭૦. અથ ખો તે ભિક્ખૂ છબ્બગ્ગિયે ભિક્ખૂ અનેકપરિયાયેન વિગરહિત્વા ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું…પે॰… ‘‘સચ્ચં કિર તુમ્હે, ભિક્ખવે, ઉપાસકસ્સ મરણવણ્ણં સંવણ્ણેથા’’તિ? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા – ‘‘અનનુચ્છવિકં, મોઘપુરિસા, અનનુલોમિકં અપ્પટિરૂપં અસ્સામણકં અકપ્પિયં અકરણીયં. કથઞ્હિ નામ તુમ્હે, મોઘપુરિસા, ઉપાસકસ્સ મરણવણ્ણં સંવણ્ણિસ્સથ! નેતં, મોઘપુરિસા, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસેય્યાથ –
૧૭૧. ‘‘યો પન ભિક્ખુ સઞ્ચિચ્ચ મનુસ્સવિગ્ગહં જીવિતા વોરોપેય્ય સત્થહારકં વાસ્સ પરિયેસેય્ય મરણવણ્ણં વા સંવણ્ણેય્ય મરણાય વા સમાદપેય્ય – ‘અમ્ભો પુરિસ, કિં તુય્હિમિના પાપકેન દુજ્જીવિતેન, મતં તે જીવિતા સેય્યો’તિ, ઇતિ ચિત્તમનો ચિત્તસઙ્કપ્પો અનેકપરિયાયેન મરણવણ્ણં વા સંવણ્ણેય્ય, મરણાય વા સમાદપેય્ય, અયમ્પિ પારાજિકો હોતિ અસંવાસો’’તિ.
૧૭૨. યો પનાતિ યો યાદિસો…પે॰… ભિક્ખૂતિ…પે॰… અયં ઇમસ્મિં અત્થે અધિપ્પેતો ભિક્ખૂતિ.
સઞ્ચિચ્ચાતિ જાનન્તો સઞ્જાનન્તો ચેચ્ચ અભિવિતરિત્વા વીતિક્કમો.
મનુસ્સવિગ્ગહો નામ યં માતુકુચ્છિસ્મિં પઠમં ચિત્તં ઉપ્પન્નં પઠમં વિઞ્ઞાણં પાતુભૂતં, યાવ મરણકાલા એત્થન્તરે એસો મનુસ્સવિગ્ગહો નામ.
જીવિતા વોરોપેય્યાતિ જીવિતિન્દ્રિયં ઉપચ્છિન્દતિ ઉપરોધેતિ સન્તતિં વિકોપેતિ.
સત્થહારકં વાસ્સ પરિયેસેય્યાતિ અસિં વા સત્તિં વા ભેણ્ડિં વા ભેન્દિં વા (ક॰) લગુળં વા સૂલંવા લગુળંવા (સ્યા॰) પાસાણં વા સત્થં વા વિસં વા રજ્જું વા.
મરણવણ્ણં વા સંવણ્ણેય્યાતિ જીવિતે આદીનવં દસ્સેતિ, મરણે વણ્ણં ભણતિ.
મરણાય વા સમાદપેય્યાતિ સત્થં વા આહર, વિસં વા ખાદ, રજ્જુયા વા ઉબ્બન્ધિત્વા કાલઙ્કરોહીતિ.
અમ્ભો પુરિસાતિ આલપનાધિવચનમેતં.
કિં તુય્હિમિના પાપકેન દુજ્જીવિતેનાતિ પાપકં નામ જીવિતં અડ્ઢાનં જીવિતં ઉપાદાય દલિદ્દાનં જીવિતં પાપકં લામકં, સધનાનં જીવિતં ઉપાદાય અધનાનં જીવિતં પાપકં, દેવાનં જીવિતં ઉપાદાય મનુસ્સાનં જીવિતં પાપકં .
દુજ્જીવિતં નામ હત્થચ્છિન્નસ્સ પાદચ્છિન્નસ્સ હત્થપાદચ્છિન્નસ્સ કણ્ણચ્છિન્નસ્સ નાસચ્છિન્નસ્સ કણ્ણનાસચ્છિન્નસ્સ, ઇમિના ચ પાપકેન ઇમિના ચ દુજ્જીવિતેન મતં તે જીવિતા સેય્યોતિ.
ઇતિ ચિત્તમનોતિ યં ચિત્તં તં મનો, યં મનો તં ચિત્તં.
ચિત્તસઙ્કપ્પોતિ મરણસઞ્ઞી મરણચેતનો મરણાધિપ્પાયો.
અનેકપરિયાયેનાતિ ઉચ્ચાવચેહિ આકારેહિ.
મરણવણ્ણં વા સંવણ્ણેય્યાતિ જીવિતે આદીનવં દસ્સેતિ, મરણે વણ્ણં ભણતિ – ‘‘ઇતો ત્વં કાલઙ્કતો કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા સુગતિં સગ્ગં લોકં ઉપપજ્જિસ્સસિ, તત્થ દિબ્બેહિ પઞ્ચહિ કામગુણેહિ સમપ્પિતો સમઙ્ગીભૂતો પરિચારેસ્સસી’’તિ.
મરણાય વા સમાદપેય્યાતિ સત્થં વા આહર, વિસં વા ખાદ, રજ્જુયા વા ઉબ્બન્ધિત્વા કાલઙ્કરોહિ, સોબ્ભે વા નરકે વા પપાતે વા પપતાતિ.
અયમ્પીતિ પુરિમે ઉપાદાય વુચ્ચતિ.
પારાજિકો હોતીતિ સેય્યથાપિ નામ પુથુસિલા દ્વિધા ભિન્ના દ્વેધા ભિન્ના (સ્યા॰) અપ્પટિસન્ધિકા હોતિ, એવમેવ ભિક્ખુ સઞ્ચિચ્ચ મનુસ્સવિગ્ગહં જીવિતા વોરોપેત્વા અસ્સમણો હોતિ અસક્યપુત્તિયો. તેન વુચ્ચતિ – ‘પારાજિકો હોતી’તિ.
અસંવાસોતિ સંવાસો નામ એકકમ્મં એકુદ્દેસો સમસિક્ખતા – એસો સંવાસો નામ. સો તેન સદ્ધિં નત્થિ, તેન વુચ્ચતિ અસંવાસોતિ.
૧૭૩. સામં, અધિટ્ઠાય, દૂતેન, દૂતપરંપરાય, વિસક્કિયેન દૂતેન, ગતપચ્ચાગતેન દૂતેન, અરહો રહોસઞ્ઞી, રહો અરહોસઞ્ઞી, અરહો અરહોસઞ્ઞી, રહો રહોસઞ્ઞી કાયેન સંવણ્ણેતિ, વાચાય સંવણ્ણેતિ, કાયેન વાચાય સંવણ્ણેતિ, દૂતેન સંવણ્ણેતિ, લેખાય સંવણ્ણેતિ, ઓપાતં અપસ્સેનં, ઉપનિક્ખિપનં, ભેસજ્જં, રૂપૂપહારો, સદ્દૂપહારો, ગન્ધૂપહારો, રસૂપહારો, ફોટ્ઠબ્બૂપહારો, ધમ્મૂપહારો, આચિક્ખના, અનુસાસની, સઙ્કેતકમ્મં, નિમિત્તકમ્મન્તિ.
૧૭૪. સામન્તિ સયં હનતિ કાયેન વા કાયપટિબદ્ધેન વા નિસ્સગ્ગિયેન વા.
અધિટ્ઠાયાતિ અધિટ્ઠહિત્વા આણાપેતિ – ‘‘એવં વિજ્ઝ, એવં પહર, એવં ઘાતેહી’’તિ.
ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામં જીવિતા વોરોપેહી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો તં મઞ્ઞમાનો તં જીવિતા વોરોપેતિ, આપત્તિ ઉભિન્નં પારાજિકસ્સ.
ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામં જીવિતા વોરોપેહી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો તં મઞ્ઞમાનો અઞ્ઞં જીવિતા વોરોપેત્તિ, મૂલટ્ઠસ્સ અનાપત્તિ. વધકસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામં જીવિતા વોરોપેહી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો અઞ્ઞં મઞ્ઞમાનો તં જીવિતા વોરોપેતિ, આપત્તિ ઉભિન્નં પારાજિકસ્સ.
ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામં જીવિતા વોરોપેહી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો અઞ્ઞં મઞ્ઞમાનો અઞ્ઞં જીવિતા વોરોપેતિ; મૂલટ્ઠસ્સ અનાપત્તિ, વધકસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામસ્સ પાવદ – ‘ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ પાવદતુ – ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામં જીવિતા વોરોપેતૂ’’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો ઇતરસ્સ આરોચેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. વધકો પટિગ્ગણ્હાતિ, મૂલટ્ઠસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. સો તં જીવિતા વોરોપેતિ, આપત્તિ સબ્બેસં પારાજિકસ્સ.
ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામસ્સ પાવદ – ‘ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામસ્સ પાવદતુ – ઇત્થન્નામો ઇત્થન્નામં જીવિતા વોરોપેતૂ’’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો અઞ્ઞં આણાપેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. વધકો પટિગ્ગણ્હાતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો તં જીવિતા વોરોપેતિ, મૂલટ્ઠસ્સ અનાપત્તિ; આણાપકસ્સ ચ વધકસ્સ ચ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામં જીવિતા વોરોપેહી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો ગન્ત્વા પુન પચ્ચાગચ્છતિ – ‘‘નાહં સક્કોમિ તં જીવિતા વોરોપેતુ’’ન્તિ. સો પુન આણાપેતિ – ‘‘યદા સક્કોસિ તદા તં જીવિતા વોરોપેહી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો તં જીવિતા વોરોપેતિ, આપત્તિ ઉભિન્નં પારાજિકસ્સ.
ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામં જીવિતા વોરોપેહી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો આણાપેત્વા વિપ્પટિસારી ન સાવેતિ – ‘‘મા ઘાતેહી’’તિ. સો તં જીવિતા વોરોપેતિ, આપત્તિ ઉભિન્નં પારાજિકસ્સ.
ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામં જીવિતા વોરોપેહી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો આણાપેત્વા વિપ્પટિસારી સાવેતિ – ‘‘મા ઘાતેહી’’તિ. સો – ‘‘આણત્તો અહં તયા’’તિ તં જીવિતા વોરોપેતિ, મૂલટ્ઠસ્સ અનાપત્તિ. વધકસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
ભિક્ખુ ભિક્ખું આણાપેતિ – ‘‘ઇત્થન્નામં જીવિતા વોરોપેહી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સો આણાપેત્વા વિપ્પટિસારી સાવેતિ – ‘‘મા ઘાતેહી’’તિ. સો સાધૂતિ ઓરમતિ, ઉભિન્નં અનાપત્તિ.
૧૭૫. અરહો રહોસઞ્ઞી ઉલ્લપતિ – ‘‘અહો ઇત્થન્નામો હતો અસ્સા’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. રહો અરહોસઞ્ઞી ઉલ્લપતિ – ‘‘અહો ઇત્થન્નામો હતો અસ્સા’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અરહો અરહોસઞ્ઞી ઉલ્લપતિ – ‘‘અહો ઇત્થન્નામો હતો અસ્સા’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ . રહો રહોસઞ્ઞી ઉલ્લપતિ – ‘‘અહો ઇત્થન્નામો હતો અસ્સા’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.
કાયેન સંવણ્ણેતિ નામ કાયેન વિકારં કરોતિ – ‘‘યો એવં મરતિ સો ધનં વા લભતિ યસં વા લભતિ સગ્ગં વા ગચ્છતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તાય સંવણ્ણનાય મરિસ્સામીતિ દુક્ખં વેદનં ઉપ્પાદેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
વાચાય સંવણ્ણેતિ નામ વાચાય ભણતિ – ‘‘યો એવં મરતિ સો ધનં વા લભતિ યસં વા લભતિ સગ્ગં વા ગચ્છતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તાય સંવણ્ણનાય મરિસ્સામીતિ દુક્ખં વેદનં ઉપ્પાદેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
કાયેન વાચાય સંવણ્ણેતિ નામ કાયેન ચ વિકારં કરોતિ, વાચાય ચ ભણતિ – ‘‘યો એવં મરતિ સો ધનં વા લભતિ યસં વા લભતિ સગ્ગં વા ગચ્છતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તાય સંવણ્ણનાય મરિસ્સામીતિ દુક્ખં વેદનં ઉપ્પાદેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
દૂતેન સંવણ્ણેતિ નામ દૂતસ્સ સાસનં આરોચેતિ – ‘‘યો એવં મરતિ સો ધનં વા લભતિ યસં વા લભતિ સગ્ગં વા ગચ્છતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. દૂતસ્સ સાસનં સુત્વા મરિસ્સામીતિ દુક્ખં વેદનં ઉપ્પાદેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૭૬. લેખાય સંવણ્ણેતિ નામ લેખં છિન્દતિ – ‘‘યો એવં મરતિ સો ધનં વા લભતિ યસં વા લભતિ સગ્ગં વા ગચ્છતી’’તિ, અક્ખરક્ખરાય આપત્તિ દુક્કટસ્સ. લેખં પસ્સિત્વા મરિસ્સામીતિ દુક્ખં વેદનં ઉપ્પાદેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
ઓપાતં નામ મનુસ્સં ઉદ્દિસ્સ ઓપાતં ખનતિ – ‘‘પપતિત્વા મરિસ્સતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. પપતિતે દુક્ખા વેદના ઉપ્પજ્જતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. અનોદિસ્સ ઓપાતં ખનતિ – ‘‘યો કોચિ પપતિત્વા મરિસ્સતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. મનુસ્સો તસ્મિં પપતતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. પપતિતે દુક્ખા વેદના ઉપ્પજ્જતિ , આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. યક્ખો વા પેતો વા તિરચ્છાનગતમનુસ્સવિગ્ગહો વા તસ્મિં પપતતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. પપતિતે દુક્ખા વેદના ઉપ્પજ્જતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. મરતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. તિરચ્છાનગતો તસ્મિં પપતતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. પપતિતે દુક્ખા વેદના ઉપ્પજ્જતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પાચિત્તિયસ્સ.
૧૭૭. અપસ્સેનં નામ અપસ્સેને સત્થં વા ઠપેતિ વિસેન વા મક્ખેતિ દુબ્બલં વા કરોતિ સોબ્ભે વા નરકે વા પપાતે વા ઠપેતિ – ‘‘પપતિત્વા મરિસ્સતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સત્થેન વા વિસેન વા પપતિતેન વા દુક્ખા વેદના ઉપ્પજ્જતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ , આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
ઉપનિક્ખિપનં નામ અસિં વા સત્તિં વા ભેણ્ડિં વા લગુળં વા પાસાણં વા સત્થં વા વિસં વા રજ્જું વા ઉપનિક્ખિપતિ – ‘‘ઇમિના મરિસ્સતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ‘‘તેન મરિસ્સામી’’તિ દુક્ખં વેદનં ઉપ્પાદેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
ભેસજ્જં નામ સપ્પિં વા નવનીતં વા તેલં વા મધું વા ફાણિતં વા દેતિ – ‘‘ઇમં સાયિત્વા મરિસ્સતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તં સાયિતે દુક્ખા વેદના ઉપ્પજ્જતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૭૮. રૂપૂપહારો નામ અમનાપિકં રૂપં ઉપસંહરતિ ભયાનકં ભેરવં – ‘‘ઇમં પસ્સિત્વા ઉત્તસિત્વા મરિસ્સતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તં પસ્સિત્વા ઉત્તસતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. મનાપિકં રૂપં ઉપસંહરતિ ઉપસંહરતિ પેમનીયં હદયઙ્ગમં (સ્યા॰) – ‘‘ઇમં પસ્સિત્વા અલાભકેન સુસ્સિત્વા મરિસ્સતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તં પસ્સિત્વા અલાભકેન સુસ્સતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
સદ્દૂપહારો નામ અમનાપિકં સદ્દં ઉપસંહરતિ ભયાનકં ભેરવં – ‘‘ઇમં સુત્વા ઉત્તસિત્વા મરિસ્સતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તં સુત્વા ઉત્તસતિ , આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. મનાપિકં સદ્દં ઉપસંહરતિ પેમનીયં હદયઙ્ગમં – ‘‘ઇમં સુત્વા અલાભકેન સુસ્સિત્વા મરિસ્સતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તં સુત્વા અલાભકેન સુસ્સતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ , આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
ગન્ધૂપહારો નામ અમનાપિકં ગન્ધં ઉપસંહરતિ જેગુચ્છં પાટિકુલ્યં પટિકૂલં (?) – ‘‘ઇમં ઘાયિત્વા જેગુચ્છતા પાટિકુલ્યતા મરિસ્સતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તં ઘાયિતે જેગુચ્છતા પાટિકુલ્યતા દુક્ખા વેદના ઉપ્પજ્જતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. મનાપિકં ગન્ધં ઉપસંહરતિ – ‘‘ઇમં ઘાયિત્વા અલાભકેન સુસ્સિત્વા મરિસ્સતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તં ઘાયિત્વા અલાભકેન સુસ્સતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
રસૂપહારો નામ અમનાપિકં રસં ઉપસંહરતિ જેગુચ્છં પાટિકુલ્યં પટિકૂલં (?) – ‘‘ઇમં સાયિત્વા જેગુચ્છતા પાટિકુલ્યતા મરિસ્સતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તં સાયિતે જેગુચ્છતા પાટિકુલ્યતા દુક્ખા વેદના ઉપ્પજ્જતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. મનાપિકં રસં ઉપસંહરતિ – ‘‘ઇમં સાયિત્વા અલાભકેન સુસ્સિત્વા મરિસ્સતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તં સાયિત્વા અલાભકેન સુસ્સતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
ફોટ્ઠબ્બૂપહારો નામ અમનાપિકં ફોટ્ઠબ્બં ઉપસંહરતિ દુક્ખસમ્ફસ્સં ખરસમ્ફસ્સં – ‘‘ઇમિના ફુટ્ઠો મરિસ્સતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તેન ફુટ્ઠસ્સ દુક્ખા વેદના ઉપ્પજ્જતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. મનાપિકં ફોટ્ઠબ્બં ઉપસંહરતિ સુખસમ્ફસ્સં મુદુસમ્ફસ્સં – ‘‘ઇમિના ફુટ્ઠો અલાભકેન સુસ્સિત્વા મરિસ્સતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તેન ફુટ્ઠો અલાભકેન સુસ્સતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
ધમ્મૂપહારો નામ નેરયિકસ્સ નિરયકથં કથેતિ – ‘‘ઇમં સુત્વા ઉત્તસિત્વા મરિસ્સતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તં સુત્વા ઉત્તસતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ. કલ્યાણકમ્મસ્સ સગ્ગકથં કથેતિ – ‘‘ઇમં સુત્વા અધિમુત્તો મરિસ્સતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તં સુત્વા અધિમુત્તો મરિસ્સામીતિ દુક્ખં વેદનં ઉપ્પાદેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૧૭૯. આચિક્ખના નામ પુટ્ઠો ભણતિ – ‘‘એવં મરસ્સુ. યો એવં મરતિ સો ધનં વા લભતિ યસં વા લભતિ સગ્ગં વા ગચ્છતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તાય આચિક્ખનાય મરિસ્સામીતિ દુક્ખં વેદનં ઉપ્પાદેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
અનુસાસની નામ અપુટ્ઠો ભણતિ – ‘‘એવં મરસ્સુ. યો એવં મરતિ સો ધનં વા લભતિ યસં વા લભતિ સગ્ગં વા ગચ્છતી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તાય અનુસાસનિયા મરિસ્સામીતિ દુક્ખં વેદનં ઉપ્પાદેતિ, આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. મરતિ, આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
સઙ્કેતકમ્મં નામ સઙ્કેતં કરોતિ પુરેભત્તં વા પચ્છાભત્તં વા રત્તિં વા દિવા વા – ‘‘તેન સઙ્કેતેન તં જીવિતા વોરોપેહી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તેન સઙ્કેતેન તં જીવિતા વોરોપેતિ, આપત્તિ ઉભિન્નં પારાજિકસ્સ. તં સઙ્કેતં પુરે વા પચ્છા વા તં જીવિતા વોરોપેતિ, મૂલટ્ઠસ્સ અનાપત્તિ, વધકસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
નિમિત્તકમ્મં નામ નિમિત્તં કરોતિ – ‘‘અક્ખિં વા નિખણિસ્સામિ ભમુકં વા ઉક્ખિપિસ્સામિ સીસં વા ઉક્ખિપિસ્સામિ, તેન નિમિત્તેન તં જીવિતા વોરોપેહી’’તિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. તેન નિમિત્તેન તં જીવિતા વોરોપેતિ, આપત્તિ ઉભિન્નં પારાજિકસ્સ. તં નિમિત્તં પુરે વા પચ્છા વા તં જીવિતા વોરોપેતિ, મૂલટ્ઠસ્સ અનાપત્તિ, વધકસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
અનાપત્તિ અસઞ્ચિચ્ચ અજાનન્તસ્સ નમરણાધિપ્પાયસ્સ ઉમ્મત્તકસ્સ ઉમ્મત્તકસ્સ ખિત્તચિત્તસ્સ વેદનાટ્ટસ્સ (સ્યા॰) આદિકમ્મિકસ્સાતિ.
મનુસ્સવિગ્ગહપારાજિકમ્હિ પઠમભાણવારો નિટ્ઠિતો.
વિનીતવત્થુઉદ્દાનગાથા
સંવણ્ણના નિસીદન્તો, મુસલોદુક્ખલેન ચ;
વુડ્ઢપબ્બજિતાભિસન્નો, અગ્ગવીમંસનાવિસં.
તયો ચ વત્થુકમ્મેહિ, ઇટ્ઠકાહિપરે તયો;
વાસી ગોપાનસી ચેવ, અટ્ટકોતરણં પતિ.
સેદં નત્થુઞ્ચ સમ્બાહો, ન્હાપનબ્ભઞ્જનેન ચ;
ઉટ્ઠાપેન્તો નિપાતેન્તો, અન્નપાનેન મારણં.
જારગબ્ભો સપત્તી ચ, માતા પુત્તં ઉભો વધિ;
ઉભો ન મિય્યરે મદ્દા, તાપં વઞ્ઝા વિજાયિની.
પતોદં નિગ્ગહે યક્ખો, વાળયક્ખઞ્ચ પાહિણિ;
તં મઞ્ઞમાનો પહરિ, સગ્ગઞ્ચ નિરયં ભણે.
આળવિયા તયો રુક્ખા, દાયેહિ અપરે તયો;
મા કિલમેસિ ન તુય્હં, તક્કં સોવીરકેન ચાતિ.
વિનીતવત્થુ
૧૮૦. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તસ્સ ભિક્ખૂ કારુઞ્ઞેન મરણવણ્ણં સંવણ્ણેસું. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ ‘‘ભગવતા સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં, કચ્ચિ નુ ખો મયં પારાજિકં આપત્તિં આપન્ના’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘આપત્તિં તુમ્હે, ભિક્ખવે, આપન્ના પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો પિણ્ડચારિકો ભિક્ખુ પીઠકે પિલોતિકાય પટિચ્છન્નં દારકં નિસીદન્તો ઓત્થરિત્વા મારેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ ‘‘ભગવતા સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં, કચ્ચિ નુ ખો અહં પારાજિકં આપત્તિં આપન્નો’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. ન ચ, ભિક્ખવે, અપ્પટિવેક્ખિત્વા આસને નિસીદિતબ્બં; યો નિસીદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ભત્તગ્ગે અન્તરઘરે આસનં પઞ્ઞપેન્તો મુસલે ઉસ્સિતે એકં મુસલં અગ્ગહેસિ. દુતિયો મુસલો પરિપતિત્વા અઞ્ઞતરસ્સ દારકસ્સ મત્થકે અવત્થાસિ. સો કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘કિંચિત્તો ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘અસઞ્ચિચ્ચ અહં, ભગવા’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અસઞ્ચિચ્ચા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ભત્તગ્ગે અન્તરઘરે આસનં પઞ્ઞપેન્તો ઉદુક્ખલભણ્ડિકં અક્કમિત્વા પવટ્ટેસિ. અઞ્ઞતરં દારકં ઓત્થરિત્વા મારેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અસઞ્ચિચ્ચા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન પિતાપુત્તા ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતા હોન્તિ. કાલે આરોચિતે પુત્તો પિતરં એતદવોચ – ‘‘ગચ્છ, ભન્તે, સઙ્ઘો તં પતિમાનેતી’’તિ પિટ્ઠિયં ગહેત્વા પણામેસિ. સો પપતિત્વા કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘કિંચિત્તો ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘નાહં, ભગવા, મરણાધિપ્પાયો’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન પિતાપુત્તા ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતા હોન્તિ. કાલે આરોચિતે પુત્તો પિતરં એતદવોચ – ‘‘ગચ્છ, ભન્તે, સઙ્ઘો તં પતિમાનેતી’’તિ મરણાધિપ્પાયો પિટ્ઠિયં ગહેત્વા પણામેસિ. સો પપતિત્વા કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન પિતાપુત્તા ભિક્ખૂસુ પબ્બજિતા હોન્તિ. કાલે આરોચિતે પુત્તો પિતરં એતદવોચ – ‘‘ગચ્છ, ભન્તે, સઙ્ઘો તં પતિમાનેતી’’તિ મરણાધિપ્પાયો પિટ્ઠિયં ગહેત્વા પણામેસિ. સો પપતિત્વા ન કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
૧૮૧. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો ભુઞ્જન્તસ્સ મંસં કણ્ઠે વિલગ્ગં હોતિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ તસ્સ ભિક્ખુનો ગીવાયં પહારં અદાસિ. સલોહિતં મંસં પતિ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો ભુઞ્જન્તસ્સ મંસં કણ્ઠે વિલગ્ગં હોતિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ મરણાધિપ્પાયો તસ્સ ભિક્ખુનો ગીવાયં પહારં અદાસિ. સલોહિતં મંસં પતિ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ . તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો ભુઞ્જન્તસ્સ મંસં કણ્ઠે વિલગ્ગં હોતિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ મરણાધિપ્પાયો તસ્સ ભિક્ખુનો ગીવાયં પહારં અદાસિ. સલોહિતં મંસં પતિ. સો ભિક્ખુ ન કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો પિણ્ડચારિકો ભિક્ખુ વિસગતં પિણ્ડપાતં લભિત્વા પટિક્કમનં હરિત્વા ભિક્ખૂનં અગ્ગકારિકં અદાસિ. તે ભિક્ખૂ કાલમકંસુ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘કિંચિત્તો ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘નાહં, ભગવા, જાનામી’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અજાનન્તસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ વીમંસાધિપ્પાયો અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો વિસં અદાસિ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘કિંચિત્તો ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘વીમંસાધિપ્પાયો અહં, ભગવા’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
૧૮૨. તેન ખો પન સમયેન આળવકા આળવિકા (સ્યા॰) ભિક્ખૂ વિહારવત્થું કરોન્તિ . અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ હેટ્ઠા હુત્વા સિલં ઉચ્ચારેસિ. ઉપરિમેન ભિક્ખુના દુગ્ગહિતા સિલા હેટ્ઠિમસ્સ ભિક્ખુનો મત્થકે અવત્થાસિ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અસઞ્ચિચ્ચા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન આળવકા ભિક્ખૂ વિહારવત્થું કરોન્તિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ હેટ્ઠા હુત્વા સિલં ઉચ્ચારેસિ. ઉપરિમો ભિક્ખુ મરણાધિપ્પાયો હેટ્ઠિમસ્સ ભિક્ખુનો મત્થકે સિલં મુઞ્ચિ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ…પે॰… સો ભિક્ખુ ન કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન આળવકા ભિક્ખૂ વિહારસ્સ કુટ્ટં ઉટ્ઠાપેન્તિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ હેટ્ઠા હુત્વા ઇટ્ઠકં ઉચ્ચારેસિ. ઉપરિમેન ભિક્ખુના દુગ્ગહિતા ઇટ્ઠકા હેટ્ઠિમસ્સ ભિક્ખુનો મત્થકે અવત્થાસિ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપતિ, ભિક્ખુ, અસઞ્ચિચ્ચા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન આળવકા ભિક્ખૂ વિહારસ્સ કુટ્ટં ઉટ્ઠાપેન્તિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ હેટ્ઠા હુત્વા ઇટ્ઠકં ઉચ્ચારેસિ. ઉપરિમો ભિક્ખુ મરણાધિપ્પાયો હેટ્ઠિમસ્સ ભિક્ખુનો મત્થકે ઇટ્ઠકં મુઞ્ચિ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ…પે॰… સો ભિક્ખુ ન કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
૧૮૩. તેન ખો પન સમયેન આળવકા ભિક્ખૂ નવકમ્મં કરોન્તિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ હેટ્ઠા હુત્વા વાસિં ઉચ્ચારેસિ. ઉપરિમેન ભિક્ખુના દુગ્ગહિતા વાસી હેટ્ઠિમસ્સ ભિક્ખુનો મત્થકે અવત્થાસિ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અસઞ્ચિચ્ચા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન આળવકા ભિક્ખૂ નવકમ્મં કરોન્તિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ હેટ્ઠા હુત્વા વાસિં ઉચ્ચારેસિ. ઉપરિમો ભિક્ખુ મરણાધિપ્પાયો હેટ્ઠિમસ્સ ભિક્ખુનો મત્થકે વાસિં મુઞ્ચિ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ…પે॰… સો ભિક્ખુ ન કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન આળવકા ભિક્ખૂ નવકમ્મં કરોન્તિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ હેટ્ઠા હુત્વા ગોપાનસિં ઉચ્ચારેસિ. ઉપરિમેન ભિક્ખુના દુગ્ગહિતા ગોપાનસી હેટ્ઠિમસ્સ ભિક્ખુનો મત્થકે અવત્થાસિ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અસઞ્ચિચ્ચા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન આળવકા ભિક્ખૂ નવકમ્મં કરોન્તિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ હેટ્ઠા હુત્વા ગોપાનસિં ઉચ્ચારેસિ. ઉપરિમો ભિક્ખુ મરણાધિપ્પાયો હેટ્ઠિમસ્સ ભિક્ખુનો મત્થકે ગોપાનસિં મુઞ્ચિ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ…પે॰… સો ભિક્ખુ ન કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન આળવકા ભિક્ખૂ નવકમ્મં કરોન્તા અટ્ટકં બન્ધન્તિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અઞ્ઞતરં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘આવુસો, અત્રટ્ઠિતો બન્ધાહી’’તિ. સો તત્રટ્ઠિતો બન્ધન્તો પરિપતિત્વા કાલમકાસિ . તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘કિંચિત્તો ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘નાહં, ભગવા, મરણાધિપ્પાયો’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન આળવકા ભિક્ખૂ નવકમ્મં કરોન્તા અટ્ટકં બન્ધન્તિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ મરણાધિપ્પાયો અઞ્ઞતરં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘આવુસો, અત્રટ્ઠિતો બન્ધાહી’’તિ. સો તત્રટ્ઠિતો બન્ધન્તો પરિપતિત્વા કાલમકાસિ…પે॰… પરિપતિત્વા ન કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ વિહારં છાદેત્વા ઓતરતિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ તં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘આવુસો, ઇતો ઓતરાહી’’તિ. સો તેન ઓતરન્તો પરિપતિત્વા કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ વિહારં છાદેત્વા ઓતરતિ . અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ મરણાધિપ્પાયો તં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘આવુસો, ઇતો ઓતરાહી’’તિ. સો તેન ઓતરન્તો પરિપતિત્વા કાલમકાસિ…પે॰… પરિપતિત્વા ન કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અનભિરતિયા પીળિતો ગિજ્ઝકૂટં પબ્બતં અભિરુહિત્વા પપાતે પપતન્તો અઞ્ઞતરં વિલીવકારં ઓત્થરિત્વા મારેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. ન ચ, ભિક્ખવે, અત્તાનં પાતેતબ્બં. યો પાતેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ ગિજ્ઝકૂટં પબ્બતં અભિરુહિત્વા દવાય સિલં પવિજ્ઝિંસુ. સા અઞ્ઞતરં ગોપાલકં ઓત્થરિત્વા મારેસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ …પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પારાજિકસ્સ. ન ચ, ભિક્ખવે, દવાય સિલા પવિજ્ઝિતબ્બા. યો પવિજ્ઝેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
૧૮૪. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખૂ સેદેસું. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ . તં ભિક્ખૂ મરણાધિપ્પાયા સેદેસું. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ.…પે॰… સો ભિક્ખુ ન કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો સીસાભિતાપો હોતિ. તસ્સ ભિક્ખૂ નત્થું અદંસુ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો સીસાભિતાપો હોતિ. તસ્સ ભિક્ખૂ મરણાધિપ્પાયા નત્થું અદંસુ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ…પે॰… સો ભિક્ખુ ન કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખૂ સમ્બાહેસું. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખૂ મરણાધિપ્પાયા સમ્બાહેસું. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ…પે॰… સો ભિક્ખુ ન કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખુ ન્હાપેસું. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખૂ મરણાધિપ્પાયા ન્હાપેસું. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ…પે॰… સો ભિક્ખુ ન કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખૂ તેલેન અબ્ભઞ્જિંસુ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખૂ મરણાધિપ્પાયા તેલેન અબ્ભઞ્જિંસુ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ…પે॰… સો ભિક્ખુ ન કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
૧૮૫. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખૂ ઉટ્ઠાપેસું. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખૂ મરણાધિપ્પાયા ઉટ્ઠાપેસું. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ…પે॰… સો ભિક્ખુ ન કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ .
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખૂ નિપાતેસું. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખૂ મરણાધિપ્પાયા નિપાતેસું. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ…પે॰… સો ભિક્ખુ ન કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તસ્સ ભિક્ખૂ અન્નં અદંસુ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તસ્સ ભિક્ખૂ મરણાધિપ્પાયા અન્નં અદંસુ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ…પે॰… સો ભિક્ખુ ન કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તસ્સ ભિક્ખુ પાનં અદંસુ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તસ્સ ભિક્ખૂ મરણાધિપ્પાયા પાનં અદંસુ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ…પે॰… સો ભિક્ખુ ન કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે , પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
૧૮૬. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરા ઇત્થી પવુત્થપતિકા જારેન ગબ્ભિની હોતિ. સા કુલૂપકં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘ઇઙ્ઘાય્ય ગબ્ભપાતનં જાનાહી’’તિ. ‘‘સુટ્ઠુ, ભગિની’’તિ તસ્સા ગબ્ભપાતનં અદાસિ. દારકો કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્સ પુરિસસ્સ દ્વે પજાપતિયો હોન્તિ – એકા વઞ્ઝા, એકા વિજાયિની. વઞ્ઝા ઇત્થી કુલૂપકં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘સચે સા, ભન્તે, વિજાયિસ્સતિ સબ્બસ્સ કુટુમ્બસ્સ ઇસ્સરા ભવિસ્સતિ. ઇઙ્ઘાય્ય, તસ્સા ગબ્ભપાતનં જાનાહી’’તિ .‘‘સુટ્ઠુ, ભગિની’’તિ તસ્સા ગબ્ભપાતનં અદાસિ. દારકો કાલમકાસિ, માતા ન કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્સ પુરિસસ્સ દ્વે પજાપતિયો હોન્તિ – એકા વઞ્ઝા, એકા વિજાયિની. વઞ્ઝા ઇત્થી કુલૂપકં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘સચે સા, ભન્તે, વિજાયિસ્સતિ સબ્બસ્સ કુટુમ્બસ્સ ઇસ્સરા ભવિસ્સતિ. ઇઙ્ઘાય્ય, તસ્સા ગબ્ભપાતનં જાનાહી’’તિ. ‘‘સુટ્ઠુ, ભગિની’’તિ તસ્સા ગબ્ભપાતનં અદાસિ. માતા કાલમકાસિ, દારકો ન કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્સ પુરિસસ્સ દ્વે પજાપતિયો હોન્તિ – એકા વઞ્ઝા , એકા વિજાયિની. વઞ્ઝા ઇત્થી કુલૂપકં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘સચે સા, ભન્તે, વિજાયિસ્સતિ સબ્બસ્સ કુટુમ્બસ્સ ઇસ્સરા ભવિસ્સતિ. ઇઙ્ઘાય્ય, તસ્સા ગબ્ભપાતનં જાનાહી’’તિ. ‘‘સુટ્ઠુ, ભગિની’’તિ તસ્સા ગબ્ભપાતનં અદાસિ. ઉભો કાલમકંસુ…પે॰… ઉભો ન કાલમકંસુ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
૧૮૭. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરા ગબ્ભિની ઇત્થી કુલૂપકં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘ઇઙ્ઘાય્ય, ગબ્ભપાતનં જાનાહી’’તિ. ‘‘તેન હિ, ભગિનિ, મદ્દસ્સૂ’’તિ. સા મદ્દાપેત્વા ગબ્ભં પાતેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરા ગબ્ભિની ઇત્થી કુલૂપકં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘ઇઙ્ઘાય્ય, ગબ્ભપાતનં જાનાહી’’તિ. ‘‘તેન હિ, ભગિનિ, તાપેહી’’તિ. સા તાપેત્વા ગબ્ભં પાતેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરા વઞ્ઝા ઇત્થી કુલૂપકં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘ઇઙ્ઘાય્ય, ભેસજ્જં જાનાહિ યેનાહં વિજાયેય્ય’’ન્તિ. ‘‘સુટ્ઠુ, ભગિની’’તિ તસ્સા ભેસજ્જં અદાસિ . સા કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરા વિજાયિની ઇત્થી કુલૂપકં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘ઇઙ્ઘાય્ય, ભેસજ્જં જાનાહિ યેનાહં ન વિજાયેય્ય’’ન્તિ. ‘‘સુટ્ઠુ, ભગિની’’તિ તસ્સા ભેસજ્જં અદાસિ. સા કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ , ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ સત્તરસવગ્ગિયં ભિક્ખું અઙ્ગુલિપતોદકેન હાસેસું. સો ભિક્ખુ ઉત્તન્તો અનસ્સાસકો કાલમકાસિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પારાજિકસ્સા’’તિ પારાજિકસ્સ, આપત્તિ પાચિત્તિયસ્સાતિ (સ્યા॰).
તેન ખો પન સમયેન સત્તરસવગ્ગિયા ભિક્ખૂ છબ્બગ્ગિયં ભિક્ખું કમ્મં કરિસ્સામાતિ ઓત્થરિત્વા મારેસું. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પારાજિકસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભૂતવેજ્જકો ભિક્ખુ યક્ખં જીવિતા વોરોપેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અઞ્ઞતરં ભિક્ખું વાળયક્ખવિહારં પાહેસિ. તં યક્ખા જીવિતા વોરોપેસું. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ મરણાધિપ્પાયો અઞ્ઞતરં ભિક્ખું વાળયક્ખવિહારં પાહેસિ. તં યક્ખા જીવિતા વોરોપેસું…પે॰… તં યક્ખા જીવિતા ન વોરોપેસું. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ .
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અઞ્ઞતરં ભિક્ખું વાળકન્તારં પાહેસિ . તં વાળા જીવિતા વોરોપેસું. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ મરણાધિપ્પાયો અઞ્ઞતરં ભિક્ખું વાળકન્તારં પાહેસિ. તં વાળા જીવિતા વોરોપેસું…પે॰… તં વાળા જીવિતા ન વોરોપેસું. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અઞ્ઞતરં ભિક્ખું ચોરકન્તારં પાહેસિ. તં ચોરા જીવિતા વોરોપેસું. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ મરણાધિપ્પાયો અઞ્ઞતરં ભિક્ખું ચોરકન્તારં પાહેસિ. તં ચોરા જીવિતા વોરોપેસું…પે॰… તં ચોરા જીવિતા ન વોરોપેસું. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
૧૮૮. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ તં મઞ્ઞમાનો તં જીવિતા વોરોપેસિ…પે॰… તં મઞ્ઞમાનો અઞ્ઞં જીવિતા વોરોપેસિ…પે॰… અઞ્ઞં મઞ્ઞમાનો તં જીવિતા વોરોપેસિ…પે॰… અઞ્ઞં મઞ્ઞમાનો અઞ્ઞં જીવિતા વોરોપેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અમનુસ્સેન ગહિતો હોતિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ તસ્સ ભિક્ખુનો પહારં અદાસિ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ , નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અમનુસ્સેન ગહિતો હોતિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ મરણાધિપ્પાયો તસ્સ ભિક્ખુનો પહારં અદાસિ. સો ભિક્ખુ કાલમકાસિ…પે॰… સો ભિક્ખુ ન કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ કલ્યાણકમ્મસ્સ સગ્ગકથં કથેસિ. સો અધિમુત્તો કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ મરણાધિપ્પાયો કલ્યાણકમ્મસ્સ સગ્ગકથં કથેસિ. સો અધિમુત્તો કાલમકાસિ…પે॰… સો અધિમુત્તો ન કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ નેરયિકસ્સ નિરયકથં કથેસિ. સો ઉત્તસિત્વા કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ મરણાધિપ્પાયો નેરયિકસ્સ નિરયકથં કથેસિ. સો ઉત્તસિત્વા કાલમકાસિ…પે॰… સો ઉત્તસિત્વા ન કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
૧૮૯. તેન ખો પન સમયેન આળવકા ભિક્ખૂ નવકમ્મં કરોન્તા રુક્ખં છિન્દન્તિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અઞ્ઞતરં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘આવુસો, અત્રટ્ઠિતો છિન્દાહી’’તિ. તં તત્રટ્ઠિતં છિન્દન્તં રુક્ખો ઓત્થરિત્વા મારેસિ . તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન આળવકા ભિક્ખૂ નવકમ્મં કરોન્તા રુક્ખં છિન્દન્તિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ મરણાધિપ્પાયો અઞ્ઞતરં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘આવુસો, અત્રટ્ઠિતો છિન્દાહી’’તિ. તં તત્રટ્ઠિતં છિન્દન્તં રુક્ખો ઓત્થરિત્વા મારેસિ…પે॰… રુક્ખો ઓત્થરિત્વા ન મારેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
૧૯૦. તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ દાયં આલિમ્પેસું આળિમ્પેસું (સ્યા॰ ક॰); મનુસ્સા દડ્ઢા કાલમકંસુ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, નમરણાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખૂ મરણાધિપ્પાયા દાયં આલિમ્પેસું. મનુસ્સા દડ્ઢા કાલમકંસુ…પે॰… મનુસ્સા દડ્ઢા ન કાલમકંસુ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
૧૯૧. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ આઘાતનં ગન્ત્વા ચોરઘાતં એતદવોચ – ‘‘આવુસો, માયિમં કિલમેસિ. એકેન પહારેન જીવિતા વોરોપેહી’’તિ. ‘‘સુટ્ઠુ, ભન્તે’’તિ એકેન પહારેન જીવિતા વોરોપેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ આઘાતનં ગન્ત્વા ચોરઘાતં એતદવોચ – ‘‘આવુસો, માયિમં કિલમેસિ . એકેન પહારેન જીવિતા વોરોપેહી’’તિ. સો – ‘‘નાહં તુય્હં વચનં કરિસ્સામી’’તિ તં જીવિતા વોરોપેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
૧૯૨. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો પુરિસો ઞાતિઘરે હત્થપાદચ્છિન્નો ઞાતકેહિ સમ્પરિકિણ્ણો હોતિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ તે મનુસ્સે એતદવોચ – ‘‘આવુસો, ઇચ્છથ ઇમસ્સ મરણ’’ન્તિ? ‘‘આમ, ભન્તે, ઇચ્છામા’’તિ. ‘‘તેન હિ તક્કં પાયેથા’’તિ. તે તં તક્કં પાયેસું. સો કાલમકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો પુરિસો કુલઘરે હત્થપાદચ્છિન્નો ઞાતકેહિ સમ્પરિકિણ્ણો હોતિ. અઞ્ઞતરા ભિક્ખુની તે મનુસ્સે એતદવોચ – ‘‘આવુસો, ઇચ્છથ ઇમસ્સ મરણ’’ન્તિ? ‘‘આમય્યે, ઇચ્છામા’’તિ. ‘‘તેન હિ લોણસોવીરકં પાયેથા’’તિ. તે તં લોણસોવીરકં પાયેસું. સો કાલમકાસિ. તસ્સા કુક્કુચ્ચં અહોસિ. અથ ખો સા ભિક્ખુની ભિક્ખુનીનં એતમત્થં આરોચેસિ. ભિક્ખુનિયો ભિક્ખૂનં એતમત્થં આરોચેસું. ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘આપત્તિં સા, ભિક્ખવે, ભિક્ખુની આપન્ના પારાજિક’’ન્તિ.
તતિયપારાજિકં સમત્તં.
૪. ચતુત્થપારાજિકં
૧૯૩. ઇદં વત્થુ પાચિ॰ ૬૭ તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા વેસાલિયં વિહરતિ મહાવને કૂટાગારસાલાયં. તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા સન્દિટ્ઠા સમ્ભત્તા ભિક્ખૂ વગ્ગુમુદાય નદિયા તીરે વસ્સં ઉપગચ્છિંસુ. તેન ખો પન સમયેન વજ્જી દુબ્ભિક્ખા હોતિ દ્વીહિતિકા સેતટ્ઠિકા સલાકાવુત્તા, ન સુકરા ઉઞ્છેન પગ્ગહેન યાપેતું. અથ ખો તેસં ભિક્ખૂનં એતદહોસિ – ‘‘એતરહિ ખો વજ્જી દુબ્ભિક્ખા દ્વીહિતિકા સેતટ્ઠિકા સલાકાવુત્તા, ન સુકરા ઉઞ્છેન પગ્ગહેન યાપેતું. કેન નુ ખો મયં ઉપાયેન સમગ્ગા સમ્મોદમાના અવિવદમાના ફાસુકં વસ્સં વસેય્યામ, ન ચ પિણ્ડકેન કિલમેય્યામા’’તિ? એકચ્ચે એવમાહંસુ – ‘‘હન્દ મયં, આવુસો, ગિહીનં કમ્મન્તં અધિટ્ઠેમ, એવં તે અમ્હાકં દાતું મઞ્ઞિસ્સન્તિ. એવં મયં સમગ્ગા સમ્મોદમાના અવિવદમાના ફાસુકં વસ્સં વસિસ્સામ, ન ચ પિણ્ડકેન કિલમિસ્સામા’’તિ. એકચ્ચે એવમાહંસુ – ‘‘અલં, આવુસો, કિં ગિહીનં કમ્મન્તં અધિટ્ઠિતેન! હન્દ મયં , આવુસો, ગિહીનં દૂતેય્યં હરામ, એવં તે અમ્હાકં દાતું મઞ્ઞિસ્સન્તિ. એવં મયં સમગ્ગા સમ્મોદમાના અવિવદમાના ફાસુકં વસ્સં વસિસ્સામ, ન ચ પિણ્ડકેન કિલમિસ્સામા’’તિ. એકચ્ચે એવમાહંસુ – ‘‘અલં, આવુસો, કિં ગિહીનં કમ્મન્તં અધિટ્ઠિતેન! કિં ગિહીનં દૂતેય્યં હટેન! હન્દ મયં, આવુસો, ગિહીનં અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મસ્સ વણ્ણં ભાસિસ્સામ – ‘અસુકો ભિક્ખુ પઠમસ્સ ઝાનસ્સ લાભી, અસુકો ભિક્ખુ દુતિયસ્સ ઝાનસ્સ લાભી, અસુકો ભિક્ખુ તતિયસ્સ ઝાનસ્સ લાભી, અસુકો ભિક્ખુ ચતુત્થસ્સ ઝાનસ્સ લાભી, અસુકો ભિક્ખુ સોતાપન્નો, અસુકો ભિક્ખુ સકદાગામી, અસુકો ભિક્ખુ અનાગામી, અસુકો ભિક્ખુ અરહા, અસુકો ભિક્ખુ તેવિજ્જો, અસુકો ભિક્ખુ છળભિઞ્ઞો’તિ. એવં તે અમ્હાકં દાતું મઞ્ઞિસ્સન્તિ. એવં મયં સમગ્ગા સમ્મોદમાના અવિવદમાના ફાસુકં વસ્સં વસિસ્સામ, ન ચ પિણ્ડકેન કિલમિસ્સામા’’તિ. ‘‘એસોયેવ ખો, આવુસો, સેય્યો યો અમ્હાકં ગિહીનં અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મસ્સ વણ્ણો ભાસિતો’’તિ.
૧૯૪. અથ ખો તે ભિક્ખૂ ગિહીનં અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મસ્સ વણ્ણં ભાસિંસુ – ‘‘અસુકો ભિક્ખુ પઠમસ્સ ઝાનસ્સ લાભી…પે॰… અસુકો ભિક્ખુ છળભિઞ્ઞો’’તિ. અથ ખો તે મનુસ્સા – ‘‘લાભા વત નો, સુલદ્ધં વત નો, યેસં વત નો એવરૂપા ભિક્ખૂ વસ્સં ઉપગતા; ન વત નો ઇતો પુબ્બે એવરૂપા ભિક્ખૂ વસ્સં ઉપગતા યથયિમે ભિક્ખૂ સીલવન્તો કલ્યાણધમ્મા’’તિ, તે ન તાદિસાનિ ભોજનાનિ અત્તના પરિભુઞ્જન્તિ માતાપિતૂનં દેન્તિ પુત્તદારસ્સ દેન્તિ દાસકમ્મકરપોરિસસ્સ દેન્તિ મિત્તામચ્ચાનં દેન્તિ ઞાતિસાલોહિતાનં દેન્તિ, યાદિસાનિ ભિક્ખૂનં દેન્તિ. તે ન તાદિસાનિ ખાદનીયાનિ સાયનીયાનિ પાનાનિ અત્તના ખાદન્તિ સાયન્તિ પિવન્તિ માતાપિતૂનં દેન્તિ પુત્તદારસ્સ દેન્તિ દાસકમ્મકરપોરિસસ્સ દેન્તિ મિત્તામચ્ચાનં દેન્તિ ઞાતિસાલોહિતાનં દેન્તિ, યાદિસાનિ ભિક્ખૂનં દેન્તિ. અથ ખો તે ભિક્ખૂ વણ્ણવા અહેસું પીણિન્દ્રિયા પસન્નમુખવણ્ણા વિપ્પસન્નછવિવણ્ણા.
આચિણ્ણં ખો પનેતં વસ્સંવુટ્ઠાનં ભિક્ખૂનં ભગવન્તં દસ્સનાય ઉપસઙ્કમિતું. અથ ખો તે ભિક્ખૂ વસ્સંવુટ્ઠા તેમાસચ્ચયેન સેનાસનં સંસામેત્વા પત્તચીવરં આદાય યેન વેસાલી તેન પક્કમિંસુ. અનુપુબ્બેન યેન વેસાલી મહાવનં કૂટાગારસાલા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ.
તેન ખો પન સમયેન દિસાસુ વસ્સંવુટ્ઠા ભિક્ખૂ કિસા હોન્તિ લૂખા દુબ્બણ્ણા ઉપ્પણ્ડુપ્પણ્ડુકજાતા ધમનિસન્થતગત્તા; વગ્ગુમુદાતીરિયા પન ભિક્ખૂ વણ્ણવા હોન્તિ પીણિન્દ્રિયા પસન્નમુખવણ્ણા વિપ્પસન્નછવિવણ્ણા. આચિણ્ણં ખો પનેતં બુદ્ધાનં ભગવન્તાનં આગન્તુકેહિ ભિક્ખૂહિ સદ્ધિં પટિસમ્મોદિતું. અથ ખો ભગવા વગ્ગુમુદાતીરિયે ભિક્ખૂ એતદવોચ – ‘‘કચ્ચિ, ભિક્ખવે, ખમનીયં કચ્ચિ યાપનીયં કચ્ચિ સમગ્ગા સમ્મોદમાના અવિવદમાના ફાસુકં વસ્સં વસિત્થ ન ચ પિણ્ડકેન કિલમિત્થા’’તિ? ‘‘ખમનીયં, ભગવા, યાપનીયં, ભગવા. સમગ્ગા ચ મયં, ભન્તે, સમ્મોદમાના અવિવદમાના ફાસુકં વસ્સં વસિમ્હા, ન ચ પિણ્ડકેન કિલમિમ્હા’’તિ. જાનન્તાપિ તથાગતા પુચ્છન્તિ, જાનન્તાપિ ન પુચ્છન્તિ…પે॰… દ્વીહાકારેહિ બુદ્ધા ભગવન્તો ભિક્ખૂ પટિપુચ્છન્તિ – ધમ્મં વા દેસેસ્સામ, સાવકાનં વા સિક્ખાપદં પઞ્ઞાપેસ્સામાતિ. અથ ખો ભગવા વગ્ગુમુદાતીરિયે ભિક્ખૂ એતદવોચ – ‘‘યથા કથં પન તુમ્હે, ભિક્ખવે, સમગ્ગા સમ્મોદમાના અવિવદમાના ફાસુકં વસ્સં વસિત્થ ન ચ પિણ્ડકેન કિલમિત્થા’’તિ? અથ ખો તે ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું – ‘‘કચ્ચિ પન વો, ભિક્ખવે, ભૂત’’ન્તિ? ‘‘અભૂતં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા – ‘‘અનનુચ્છવિકં, મોઘપુરિસા, અનનુલોમિકં અપ્પતિરૂપં અસ્સામણકં અકપ્પિયં અકરણીયં. કથઞ્હિ નામ તુમ્હે, મોઘપુરિસા, ઉદરસ્સ કારણા ગિહીનં અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મસ્સ વણ્ણં ભાસિસ્સથ! વરં તુમ્હેહિ, મોઘપુરિસા, તિણ્હેન ગોવિકન્તનેન ગોવિકત્તનેન (સી॰ ક॰) કુચ્છિં પરિકન્તો, ન ત્વેવ ઉદરસ્સ કારણા ગિહીનં અઞ્ઞમઞ્ઞસ્સ ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મસ્સ વણ્ણો ભાસિતો! તં કિસ્સ હેતુ? તતો નિદાનઞ્હિ, મોઘપુરિસા, મરણં વા નિગચ્છેય્ય મરણમત્તં વા દુક્ખં, ન ત્વેવ તપ્પચ્ચયા કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જેય. ઇતો નિદાનઞ્ચ ખો, મોઘપુરિસા, કાયસ્સ ભેદા પરં મરણા અપાયં દુગ્ગતિં વિનિપાતં નિરયં ઉપપજ્જેય્ય. નેતં, મોઘપુરિસા, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય’’…પે॰… વિગરહિત્વા ધમ્મિં કથં કત્વા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ –
૧૯૫. ‘‘પઞ્ચિમે, ભિક્ખવે, મહાચોરા સન્તો સંવિજ્જમાના લોકસ્મિં. કતમે પઞ્ચ? ઇધ, ભિક્ખવે, એકચ્ચસ્સ મહાચોરસ્સ એવં હોતિ – ‘કુદાસ્સુ નામાહં સતેન વા સહસ્સેન વા પરિવુતો ગામનિગમરાજધાનીસુ આહિણ્ડિસ્સામિ હનન્તો ઘાતેન્તો છિન્દન્તો છેદાપેન્તો પચન્તો પાચેન્તો’તિ! સો અપરેન સમયેન સતેન વા સહસ્સેન વા પરિવુતો ગામનિગમરાજધાનીસુ આહિણ્ડતિ હનન્તો ઘાતેન્તો છિન્દન્તો છેદાપેન્તો પચન્તો પાચેન્તો. એવમેવ ખો, ભિક્ખવે, ઇધેકચ્ચસ્સ પાપભિક્ખુનો એવં હોતિ – ‘કુદાસ્સુ નામાહં સતેન વા સહસ્સેન વા પરિવુતો ગામનિગમરાજધાનીસુ ચારિકં ચરિસ્સામિ સક્કતો ગરુકતો માનિતો પૂજિતો અપચિતો ગહટ્ઠાનઞ્ચેવ પબ્બજિતાનઞ્ચ, લાભી ચીવરપિણ્ડપાતસેનાસનગિલાનપ્પચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારાન’ન્તિ ! સો અપરેન સમયેન સતેન વા સહસ્સેન વા પરિવુતો ગામનિગમરાજધાનીસુ ચારિકં ચરતિ સક્કતો ગરુકતો માનિતો પૂજિતો અપચિતો ગહટ્ઠાનઞ્ચેવ પબ્બજિતાનઞ્ચ, લાભી ચીવરપિણ્ડપાતસેનાસનગિલાનપ્પચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારાનં. અયં, ભિક્ખવે, પઠમો મહાચોરો સન્તો સંવિજ્જમાનો લોકસ્મિં.
‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ઇધેકચ્ચો પાપભિક્ખુ તથાગતપ્પવેદિતં ધમ્મવિનયં પરિયાપુણિત્વા અત્તનો દહતિ. અયં, ભિક્ખવે, દુતિયો મહાચોરો સન્તો સંવિજ્જમાનો લોકસ્મિં.
‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ઇધેકચ્ચો પાપભિક્ખુ સુદ્ધં બ્રહ્મચારિં પરિસુદ્ધં બ્રહ્મચરિયં ચરન્તં અમૂલકેન અબ્રહ્મચરિયેન અનુદ્ધંસેતિ. અયં, ભિક્ખવે, તતિયો મહાચોરો સન્તો સંવિજ્જમાનો લોકસ્મિં.
‘‘પુન ચપરં, ભિક્ખવે, ઇધેકચ્ચો પાપભિક્ખુ યાનિ તાનિ સઙ્ઘસ્સ ગરુભણ્ડાનિ ગરુપરિક્ખારાનિ, સેય્યથિદં – આરામો આરામવત્થુ વિહારો વિહારવત્થુ મઞ્ચો પીઠં ભિસિ બિમ્બોહનં બિમ્બોહનં (સી॰ સ્યા॰) લોહકુમ્ભી લોહભાણકં લોહવારકો લોહકટાહં વાસી પરસુ ફરસુ (સી॰ સ્યા॰) કુઠારી કુદાલો નિખાદનં વલ્લિ વેળુ મુઞ્જં પબ્બજં તિણં મત્તિકા દારુભણ્ડં મત્તિકાભણ્ડં, તેહિ ગિહીં સઙ્ગણ્હાતિ ઉપલાપેતિ. અયં, ભિક્ખવે, ચતુત્થો મહાચોરો સન્તો સંવિજ્જમાનો લોકસ્મિં.
‘‘સદેવકે, ભિક્ખવે, લોકે સમારકે સબ્રહ્મકે સસ્સમણબ્રાહ્મણિયા પજાય સદેવમનુસ્સાય અયં અગ્ગો મહાચોરો યો અસન્તં અભૂતં ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં ઉલ્લપતિ. તં કિસ્સ હેતુ? થેય્યાય વો, ભિક્ખવે, રટ્ઠપિણ્ડો ભુત્તો’’તિ.
સં॰ નિ॰ ૧.૩૫ અઞ્ઞથા સન્તમત્તાનં, અઞ્ઞથા યો પવેદયે;
નિકચ્ચ કિતવસ્સેવ, ભુત્તં થેય્યેન તસ્સ તં.
ધ॰ પ॰ ૩૦૭ ધમ્મપદેપિ કાસાવકણ્ઠા બહવો, પાપધમ્મા અસઞ્ઞતા;
પાપા પાપેહિ કમ્મેહિ, નિરયં તે ઉપપજ્જરે.
ધ॰ પ॰ ૩૦૭ ધમ્મપદેપિ સેય્યો અયોગુળો ભુત્તો, તત્તો અગ્ગિસિખૂપમો;
યઞ્ચે ભુઞ્જેય્ય દુસ્સીલો, રટ્ઠપિણ્ડં અસઞ્ઞતોતિ.
અથ ખો ભગવા તે વગ્ગુમુદાતીરિયે ભિક્ખૂ અનેકપરિયાયેન વિગરહિત્વા દુબ્ભરતાય દુપ્પોસતાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસેય્યાથ –
‘‘યો પન ભિક્ખુ અનભિજાનં ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં અત્તુપનાયિકં અલમરિયઞાણદસ્સનં સમુદાચરેય્ય – ‘ઇતિ જાનામિ ઇતિ પસ્સામી’તિ, તતો અપરેન સમયેન સમનુગ્ગાહીયમાનો વા અસમનુગ્ગાહીયમાનો વા આપન્નો વિસુદ્ધાપેક્ખો એવં વદેય્ય – ‘અજાનમેવં, આવુસો, અવચં જાનામિ , અપસ્સં પસ્સામિ. તુચ્છં મુસા વિલપિ’ન્તિ, અયમ્પિ પારાજિકો હોતિ અસંવાસો’’તિ.
એવઞ્ચિદં ભગવતા ભિક્ખૂનં સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં હોતિ.
૧૯૬. તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા ભિક્ખૂ અદિટ્ઠે દિટ્ઠસઞ્ઞિનો અપત્તે પત્તસઞ્ઞિનો અનધિગતે અધિગતસઞ્ઞિનો અસચ્છિકતે સચ્છિકતસઞ્ઞિનો અધિમાનેન અઞ્ઞં બ્યાકરિંસુ. તેસં અપરેન સમયેન રાગાયપિ ચિત્તં નમતિ દોસાયપિ ચિત્તં નમતિ મોહાયપિ ચિત્તં નમતિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ – ‘‘ભગવતા સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં. મયઞ્ચમ્હ અદિટ્ઠે દિટ્ઠસઞ્ઞિનો અપત્તે પત્તસઞ્ઞિનો અનધિગતે અધિગતસઞ્ઞિનો અસચ્છિકતે સચ્છિકતસઞ્ઞિનો, અધિમાનેન અઞ્ઞં બ્યાકરિમ્હા. કચ્ચિ નુ ખો મયં પારાજિકં આપત્તિં આપન્ના’’તિ? તે આયસ્મતો આનન્દસ્સ એતમત્થં આરોચેસું. આયસ્મા આનન્દો ભગવતો એતમત્થં આરોચેસિ. ‘‘હોન્તિ યે તે, આનન્દ હોન્તિ યેવાનન્દ (સ્યા॰), હોન્તિ તે આનન્દ (સી॰), ભિક્ખૂ અદિટ્ઠે દિટ્ઠસઞ્ઞિનો અપત્તે પત્તસઞ્ઞિનો અનધિગતે અધિગતસઞ્ઞિનો અસચ્છિકતે સચ્છિકતસઞ્ઞિનો અધિમાનેન અઞ્ઞં બ્યાકરોન્તિ. તઞ્ચ ખો એતં અબ્બોહારિક’’ન્તિ.
‘‘એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસેય્યાથ –
૧૯૭. ‘‘યો પન ભિક્ખુ અનભિજાનં ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં અત્તુપનાયિકં અલમરિયઞાણદસ્સનં સમુદાચરેય્ય – ‘ઇતિ જાનામિ ઇતિ પસ્સામી’તિ, તતો અપરેન સમયેન સમનુગ્ગાહીયમાનો વા અસમનુગ્ગાહીયમાનો વા આપન્નો વિસુદ્ધાપેક્ખો એવં વદેય્ય – ‘અજાનમેવં, આવુસો, અવચં જાનામિ, અપસ્સં પસ્સામિ. તુચ્છં મુસા વિલપિ’ન્તિ, અઞ્ઞત્ર અધિમાના, અયમ્પિ પારાજિકો હોતિ અસંવાસો’’તિ.
૧૯૮. યો પનાતિ યો યાદિસો…પે॰… ભિક્ખૂતિ…પે॰… અયં ઇમસ્મિં અત્થે અધિપ્પેતો ભિક્ખૂતિ.
અનભિજાનન્તિ અસન્તં અભૂતં અસંવિજ્જમાનં અજાનન્તો અપસ્સન્તો અત્તનિ કુસલં ધમ્મં – અત્થિ મે કુસલો ધમ્મોતિ.
પાચિ॰ ૭૦ ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મો નામ ઝાનં વિમોક્ખો વિમોક્ખં (સી॰ સ્યા॰) સમાધિ સમાપત્તિ ઞાણદસ્સનં મગ્ગભાવના ફલસચ્છિકિરિયા કિલેસપ્પહાનં વિનીવરણતા ચિત્તસ્સ સુઞ્ઞાગારે અભિરતિ.
અત્તુપનાયિકન્તિ તે વા કુસલે ધમ્મે અત્તનિ ઉપનેતિ અત્તાનં વા તેસુ કુસલેસુ ધમ્મેસુ ઉપનેતિ.
ઞાણન્તિ તિસ્સો વિજ્જા. દસ્સનન્તિ યં ઞાણં તં દસ્સનં. યં દસ્સનં તં ઞાણં.
સમુદાચરેય્યાતિ આરોચેય્ય ઇત્થિયા વા પુરિસસ્સ વા ગહટ્ઠસ્સ વા પબ્બજિતસ્સ વા.
ઇતિ જાનામિ ઇતિ પસ્સામીતિ જાનામહં એતે ધમ્મે, પસ્સામહં એતે ધમ્મે અત્થિ ચ એતે ધમ્મા મયિ, અહઞ્ચ એતેસુ ધમ્મેસુ સન્દિસ્સામીતિ.
તતો અપરેન સમયેનાતિ યસ્મિં ખણે સમુદાચિણ્ણં હોતિ તં ખણં તં લયં તં મુહુત્તં વીતિવત્તે.
સમનુગ્ગાહીયમાનોતિ યં વત્થુ પટિઞ્ઞાતં હોતિ તસ્મિં વત્થુસ્મિં સમનુગ્ગાહીયમાનો – ‘‘કિન્તે અધિગતં, કિન્તિ તે અધિગતં, કદા તે અધિગતં, કત્થ તે અધિગતં, કતમે તે કિલેસા પહીના, કતમેસં ત્વં ધમ્માનં લાભી’’તિ.
અસમનુગ્ગાહીયમાનોતિ ન કેનચિ વુચ્ચમાનો.
આપન્નોતિ પાપિચ્છો ઇચ્છાપકતો અસન્તં અભૂતં ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં ઉલ્લપિત્વા પારાજિકં આપત્તિં આપન્નો હોતિ.
વિસુદ્ધાપેક્ખોતિ ગિહી વા હોતુકામો ઉપાસકો વા હોતુકામો આરામિકો વા હોતુકામો સામણેરો વા હોતુકામો.
અજાનમેવં , આવુસો, અવચં – જાનામિ, અપસ્સં પસ્સામીતિ નાહં એતે ધમ્મે જાનામિ, નાહં એતે ધમ્મે પસ્સામિ, નત્થિ ચ એતે ધમ્મા મયિ, ન ચાહં એતેસુ ધમ્મેસુ સન્દિસ્સામીતિ.
તુચ્છં મુસા વિલપિન્તિ તુચ્છકં મયા ભણિતં, મુસા મયા ભણિતં, અભૂતં મયા ભણિતં, અજાનન્તેન મયા ભણિતં.
અઞ્ઞત્ર અધિમાનાતિ ઠપેત્વા અધિમાનં.
અયમ્પીતિ પુરિમે ઉપાદાય વુચ્ચતિ.
પારાજિકો હોતીતિ સેય્યથાપિ નામ તાલો મત્થકચ્છિન્નો અભબ્બો પુન વિરૂળ્હિયા, એવમેવ ભિક્ખુ પાપિચ્છો ઇચ્છાપકતો અસન્તં અભૂતં ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં ઉલ્લપિત્વા અસ્સમણો હોતિ અસક્યપુત્તિયો. તેન વુચ્ચતિ – ‘‘પારાજિકો હોતી’’તિ.
અસંવાસોતિ સંવાસો નામ એકકમ્મં એકુદ્દેસો સમસિક્ખતા – એસો સંવાસો નામ. સો તેન સદ્ધિં નત્થિ. તેન વુચ્ચતિ – ‘‘અસંવાસો’’તિ.
૧૯૯. ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મો નામ ઝાનં વિમોક્ખો સમાધિ સમાપત્તિ ઞાણદસ્સનં મગ્ગભાવના ફલસચ્છિકિરિયા કિલેસપ્પહાનં વિનીવરણતા ચિત્તસ્સ સુઞ્ઞાગારે અભિરતિ.
પાચિ॰ ૭૦ ઝાનન્તિ પઠમં ઝાનં દુતિયં ઝાનં તતિયં ઝાનં ચતુત્થં ઝાનં.
પાચિ॰ ૭૦ વિમોક્ખોતિ સુઞ્ઞતો વિમોક્ખો અનિમિત્તો વિમોક્ખો અપ્પણિહિતો વિમોક્ખો.
પાચિ॰ ૭૦ સમાધીતિ સુઞ્ઞતો સમાધિ અનિમિત્તો સમાધિ અપ્પણિહિતો સમાધિ.
પાચિ॰ ૭૦ સમાપત્તીતિ સુઞ્ઞતા સમાપત્તિ અનિમિત્તા સમાપત્તિ અપ્પણિહિતા સમાપત્તિ.
પાચિ॰ ૭૦ ઞાણદસ્સનન્તિ તિસ્સો વિજ્જા.
પાચિ॰ ૭૦ મગ્ગભાવનાતિ ચત્તારો સતિપટ્ઠાના, ચત્તારો સમ્મપ્પધાના, ચત્તારો ઇદ્ધિપાદા, પઞ્ચિન્દ્રિયાનિ, પઞ્ચ બલાનિ, સત્ત બોજ્ઝઙ્ગા, અરિયો અટ્ઠઙ્ગિકો મગ્ગો.
પાચિ॰ ૭૦ ફલસચ્છિકિરિયાતિ સોતાપત્તિફલસ્સ સચ્છિકિરિયા, સકદાગામિફલસ્સ સચ્છિકિરિયા, અનાગામિફલસ્સ સચ્છિકિરિયા, અરહત્તસ્સ અરહત્તફલસ્સ (સ્યા॰) સચ્છિકિરિયા.
પાચિ॰ ૭૦ કિલેસપ્પહાનન્તિ રાગસ્સ પહાનં દોસસ્સ પહાનં મોહસ્સ પહાનં.
પાચિ॰ ૭૦ વિનીવરણતા ચિત્તસ્સાતિ રાગા ચિત્તં વિનીવરણતા, દોસા ચિત્તં વિનીવરણતા, મોહા ચિત્તં વિનીવરણતા.
પાચિ॰ ૭૦ સુઞ્ઞાગારે અભિરતીતિ પઠમેન ઝાનેન સુઞ્ઞાગારે અભિરતિ, દુતિયેન ઝાનેન સુઞ્ઞાગારે અભિરતિ, તતિયેન ઝાનેન સુઞ્ઞાગારે અભિરતિ, ચતુત્થેન ઝાનેન સુઞ્ઞાગારે અભિરતિ.
૨૦૦. તીહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ, પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ.
ચતૂહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં.
પઞ્ચહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં વિનિધાય ખન્તિં.
છહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં.
સત્તહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં, વિનિધાય ભાવં.
૨૦૧. તીહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સમાપજ્જામીતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ.
ચતૂહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સમાપજ્જામીતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં.
પઞ્ચહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સમાપજ્જામીતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં.
છહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સમાપજ્જામીતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં.
સત્તહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સમાપજ્જામીતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં, વિનિધાય ભાવં.
૨૦૨. તીહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સમાપન્નોતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ.
ચતૂહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સમાપન્નોતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં.
પઞ્ચહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સમાપન્નોતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં.
છહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સમાપન્નોતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં.
સત્તહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સમાપન્નોતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં, વિનિધાય ભાવં.
૨૦૩. તીહાકારેહિ પઠમસ્સ ઝાનસ્સ લાભીમ્હીતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ.
ચતૂહાકારેહિ પઠમસ્સ ઝાનસ્સ લાભીમ્હીતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં.
પઞ્ચહાકારેહિ પઠમસ્સ ઝાનસ્સ લાભીમ્હીતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ , ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં.
છહાકારેહિ પઠમસ્સ ઝાનસ્સ લાભીમ્હીતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં.
સત્તહાકારેહિ પઠમસ્સ ઝાનસ્સ લાભીમ્હીતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં, વિનિધાય ભાવં.
૨૦૪. તીહાકારેહિ પઠમસ્સ ઝાનસ્સ વસીમ્હીતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ.
ચતૂહાકારેહિ પઠમસ્સ ઝાનસ્સ વસીમ્હીતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં.
પઞ્ચહાકારેહિ પઠમસ્સ ઝાનસ્સ વસીમ્હીતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં.
છહાકારેહિ પઠમસ્સ ઝાનસ્સ વસીમ્હીતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં.
સત્તહાકારેહિ પઠમસ્સ ઝાનસ્સ વસીમ્હીતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં, વિનિધાય ભાવં.
૨૦૫. તીહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સચ્છિકતં મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ.
ચતૂહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સચ્છિકતં મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં.
પઞ્ચહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સચ્છિકતં મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં.
છહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સચ્છિકતં મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં.
સત્તહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સચ્છિકતં મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં, વિનિધાય ભાવં.
યથા ઇદં પઠમં ઝાનં વિત્થારિતં તં સબ્બમ્પિ વિત્થારેતબ્બં.
૨૦૬. તીહાકારેહિ…પે॰… સત્તહાકારેહિ દુતિયં ઝાનં…પે॰… તતિયં ઝાનં…પે॰… ચતુત્થં ઝાનં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… ચતુત્થસ્સ ઝાનસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… ચતુત્થં ઝાનં સચ્છિકતં મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ. પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં, વિનિધાય ભાવં.
૨૦૭. તીહાકારેહિ સુઞ્ઞતં વિમોક્ખં… અનિમિત્તં વિમોક્ખં… અપ્પણિહિતં વિમોક્ખં… સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… અપ્પણિહિતસ્સ વિમોક્ખસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… અપ્પણિહિતો વિમોક્ખો સચ્છિકતો મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ…પે॰….
તીહાકારેહિ સુઞ્ઞતં સમાધિં… અનિમિત્તં સમાધિં… અપ્પણિહિતં સમાધિં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… અપ્પણિહિતસ્સ સમાધિસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… અપ્પણિહિતો સમાધિ સચ્છિકતો મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ સુઞ્ઞતં સમાપત્તિં… અનિમિત્તં સમાપત્તિં… અપ્પણિહિતં સમાપત્તિં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… અપ્પણિહિતાય સમાપત્તિયા લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… અપ્પણિહિતા સમાપત્તિ સચ્છિકતા મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ તિસ્સો વિજ્જા સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ સમાપન્નો… તિસ્સન્નં વિજ્જાનં લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… તિસ્સો વિજ્જા સચ્છિકતા મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ ચત્તારો સતિપટ્ઠાને… ચત્તારો સમ્મપ્પધાને… ચત્તારો ઇદ્ધિપાદે સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… ચતુન્નં ઇદ્ધિપાદાનં લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… ચત્તારો ઇદ્ધિપાદા સચ્છિકતા મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ પઞ્ચિન્દ્રિયાનિ… પઞ્ચ બલાનિ સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો … પઞ્ચન્નં બલાનં લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… પઞ્ચબલાનિ સચ્છિકતાનિ મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ સત્ત બોજ્ઝઙ્ગે સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… સત્તન્નં બોજ્ઝઙ્ગાનં લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… સત્ત બોજ્ઝઙ્ગા સચ્છિકતા મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ અરિયં અટ્ઠઙ્ગિકં મગ્ગં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… અરિયસ્સ અટ્ઠઙ્ગિકસ્સ મગ્ગસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… અરિયો અટ્ઠઙ્ગિકો મગ્ગો સચ્છિકતો મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ સોતાપત્તિફલં… સકદાગામિફલં… અનાગામિફલં… અરહત્તં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… અરહત્તસ્સ લાભીમ્હિ વસીમ્હિ અરહત્તં સચ્છિકતં મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ .
તીહાકારેહિ રાગો મે ચત્તો વન્તો મુત્તો પહીનો પટિનિસ્સટ્ઠો ઉક્ખેટિતો સમુક્ખેટિતોતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ દોસો મે ચત્તો વન્તો મુત્તો પહીનો પટિનિસ્સટ્ઠો ઉક્ખેટિતો સમુક્ખેટિતોતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ મોહો મે ચત્તો વન્તો મુત્તો પહીનો પટિનિસ્સટ્ઠો ઉક્ખેટિતો સમુક્ખેટિતોતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ રાગા મે ચિત્તં વિનીવરણન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ દોસા મે ચિત્તં વિનીવરણન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ …પે॰… સત્તહાકારેહિ મોહા મે ચિત્તં વિનીવરણન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ – પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં, વિનિધાય ભાવં.
સુદ્ધિકં નિટ્ઠિતં.
૨૦૮. તીહાકારેહિ પઠમઞ્ચ ઝાનં દુતિયઞ્ચ ઝાનં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… પઠમસ્સ ચ ઝાનસ્સ દુતિયસ્સ ચ ઝાનસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… પઠમઞ્ચ ઝાનં દુતિયઞ્ચ ઝાનં સચ્છિકતં મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ…પે॰….
તીહાકારેહિ પઠમઞ્ચ ઝાનં તતિયઞ્ચ ઝાનં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… પઠમસ્સ ચ ઝાનસ્સ તતિયસ્સ ચ ઝાનસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… પઠમઞ્ચ ઝાનં તતિયઞ્ચ ઝાનં સચ્છિકતં મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ પઠમઞ્ચ ઝાનં ચતુત્થઞ્ચ ઝાનં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… પઠમસ્સ ચ ઝાનસ્સ ચતુત્થસ્સ ચ ઝાનસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… પઠમઞ્ચ ઝાનં ચતુત્થઞ્ચ ઝાનં સચ્છિકતં મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ પઠમઞ્ચ ઝાનં સુઞ્ઞતઞ્ચ વિમોક્ખં… પઠમઞ્ચ ઝાનં અનિમિત્તઞ્ચ વિમોક્ખં… પઠમઞ્ચ ઝાનં અપ્પણિહિતઞ્ચ વિમોક્ખં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… પઠમસ્સ ચ ઝાનસ્સ અપ્પણિહિતસ્સ ચ વિમોક્ખસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… પઠમઞ્ચ ઝાનં અપ્પણિહિતો ચ વિમોક્ખો સચ્છિકતો મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ પઠમઞ્ચ ઝાનં સુઞ્ઞતઞ્ચ સમાધિં… પઠમઞ્ચ ઝાનં અનિમિત્તઞ્ચ સમાધિં… પઠમઞ્ચ ઝાનં અપ્પણિહિતઞ્ચ સમાધિં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો પઠમસ્સ ચ ઝાનસ્સ અપ્પણિહિતસ્સ ચ સમાધિસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… પઠમઞ્ચ ઝાનં અપ્પણિહિતો ચ સમાધિ સચ્છિકતો મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ પઠમઞ્ચ ઝાનં સુઞ્ઞતઞ્ચ સમાપત્તિં… પઠમઞ્ચ ઝાનં અનિમિત્તઞ્ચ સમાપત્તિં… પઠમઞ્ચ ઝાનં અપ્પણિહિતઞ્ચ સમાપત્તિં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો પઠમસ્સ ચ ઝાનસ્સ અપ્પણિહિતાય ચ સમાપત્તિયા લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… પઠમઞ્ચ ઝાનં અપ્પણિહિતા ચ સમાપત્તિ સચ્છિકતા મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ પઠમઞ્ચ ઝાનં તિસ્સો ચ વિજ્જા સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… પઠમસ્સ ચ ઝાનસ્સ તિસ્સન્નઞ્ચ વિજ્જાનં લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… પઠમઞ્ચ ઝાનં તિસ્સો ચ વિજ્જા સચ્છિકતા મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ પઠમઞ્ચ ઝાનં ચત્તારો ચ સતિપટ્ઠાને… પઠમઞ્ચ ઝાનં ચત્તારો ચ સમ્મપ્પધાને… પઠમઞ્ચ ઝાનં ચત્તારો ચ ઇદ્ધિપાદે સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… પઠમસ્સ ચ ઝાનસ્સ ચતુન્નઞ્ચ ઇદ્ધિપાદાનં લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… પઠમઞ્ચ ઝાનં ચત્તારો ચ ઇદ્ધિપાદા સચ્છિકતા મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ પઠમઞ્ચ ઝાનં પઞ્ચ ચ ઇન્દ્રિયાનિ… પઠમઞ્ચ ઝાનં પઞ્ચ ચ બલાનિ સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… પઠમસ્સ ચ ઝાનસ્સ પઞ્ચન્નઞ્ચ બલાનં લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… પઠમઞ્ચ ઝાનં પઞ્ચ ચ બલાનિ સચ્છિકતાનિ મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૨૦૯. તીહાકારેહિ પઠમઞ્ચ ઝાનં સત્ત ચ બોજ્ઝઙ્ગે સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… પઠમસ્સ ચ ઝાનસ્સ સત્તન્નઞ્ચ બોજ્ઝઙ્ગાનં લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… પઠમઞ્ચ ઝાનં સત્ત ચ બોજ્ઝઙ્ગા સચ્છિકતા મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ પઠમઞ્ચ ઝાનં અરિયઞ્ચ અટ્ઠઙ્ગિકં મગ્ગં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… પઠમસ્સ ચ ઝાનસ્સ અરિયસ્સ ચ અટ્ઠઙ્ગિકસ્સ મગ્ગસ્સ લાભીમ્હિ વસીમ્હિ… પઠમઞ્ચ ઝાનં અરિયો ચ અટ્ઠઙ્ગિકો મગ્ગો સચ્છિકતો મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ પઠમઞ્ચ ઝાનં સોતાપત્તિફલઞ્ચ… પઠમઞ્ચ ઝાનં સકદાગામિફલઞ્ચ… પઠમઞ્ચ ઝાનં અનાગામિફલઞ્ચ… પઠમઞ્ચ ઝાનં અરહત્તઞ્ચ સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… પઠમસ્સ ચ ઝાનસ્સ અરહત્તસ્સ ચ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… પઠમઞ્ચ ઝાનં અરહત્તઞ્ચ સચ્છિકતં મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ પઠમઞ્ચ ઝાનં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… પઠમસ્સ ચ ઝાનસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… પઠમઞ્ચ ઝાનં સચ્છિકતં મયા, રાગો ચ મે ચત્તો… દોસો ચ મે ચત્તો… મોહો ચ મે ચત્તો વન્તો મુત્તો પહીનો પટિનિસ્સટ્ઠો ઉક્ખેટિતો સમુક્ખેટિતોતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ…પે॰… સત્તહાકારેહિ પઠમઞ્ચ ઝાનં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… પઠમસ્સ ચ ઝાનસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… પઠમઞ્ચ ઝાનં સચ્છિકતં મયા, રાગા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં… દોસા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ. પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં, વિનિધાય ભાવં.
ખણ્ડચક્કં નિટ્ઠિતં.
૨૧૦. તીહાકારેહિ દુતિયઞ્ચ ઝાનં તતિયઞ્ચ ઝાનં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… દુતિયસ્સ ચ ઝાનસ્સ તતિયસ્સ ચ ઝાનસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… દુતિયઞ્ચ ઝાનં તતિયઞ્ચ ઝાનં સચ્છિકતં મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ દુતિયઞ્ચ ઝાનં ચતુત્થઞ્ચ ઝાનં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… દુતિયસ્સ ચ ઝાનસ્સ ચતુત્થસ્સ ચ ઝાનસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… દુતિયઞ્ચ ઝાનં ચતુત્થઞ્ચ ઝાનં સચ્છિકતં મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ દુતિયઞ્ચ ઝાનં સુઞ્ઞતઞ્ચ વિમોક્ખં… અનિમિત્તઞ્ચ વિમોક્ખં… અપ્પણિહિતઞ્ચ વિમોક્ખં… સુઞ્ઞતઞ્ચ સમાધિં… અનિમિત્તઞ્ચ સમાધિં… અપ્પણિહિતઞ્ચ સમાધિં… સુઞ્ઞતઞ્ચ સમાપત્તિં… અનિમિત્તઞ્ચ સમાપત્તિં… અપ્પણિહિતઞ્ચ સમાપત્તિં… તિસ્સો ચ વિજ્જા… ચત્તારો ચ સતિપટ્ઠાને… ચત્તારો ચ સમ્મપ્પધાને… ચત્તારો ચ ઇદ્ધિપાદે… પઞ્ચ ચ ઇન્દ્રિયાનિ… પઞ્ચ ચ બલાનિ… સત્ત ચ બોજ્ઝઙ્ગે… અરિયઞ્ચ અટ્ઠઙ્ગિકં મગ્ગં… સોતાપત્તિફલઞ્ચ… સકદાગામિફલઞ્ચ… અનાગામિફલઞ્ચ… અરહત્તઞ્ચ સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… દુતિયસ્સ ચ ઝાનસ્સ અરહત્તસ્સ ચ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… દુતિયઞ્ચ ઝાનં અરહત્તઞ્ચ સચ્છિકતં મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ દુતિયઞ્ચ ઝાનં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… દુતિયસ્સ ચ ઝાનસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… દુતિયઞ્ચ ઝાનં સચ્છિકતં મયા, રાગો ચ મે ચત્તો… દોસો ચ મે ચત્તો… મોહો ચ મે ચત્તો વન્તો મુત્તો પહીનો પટિનિસ્સટ્ઠો ઉક્ખેટિતો સમુક્ખેટિતો. રાગા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં… દોસા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ …પે॰… સત્તહાકારેહિ દુતિયઞ્ચ ઝાનં પઠમઞ્ચ ઝાનં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… દુતિયસ્સ ચ ઝાનસ્સ પઠમસ્સ ચ ઝાનસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… દુતિયઞ્ચ ઝાનં પઠમઞ્ચ ઝાનં સચ્છિકતં મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ…પે॰… વિનિધાય ભાવં.
બદ્ધચક્કં.
એવં એકેકં મૂલં કાતુન બદ્ધચક્કં પરિવત્તકં કત્તબ્બં.
ઇદં સંખિત્તં.
૨૧૧. તીહાકારેહિ તતિયઞ્ચ ઝાનં ચતુત્થઞ્ચ ઝાનં…પે॰… તતિયઞ્ચ ઝાનં અરહત્તઞ્ચ સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… તતિયસ્સ ચ ઝાનસ્સ અરહત્તસ્સ ચ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… તતિયઞ્ચ ઝાનં અરહત્તઞ્ચ સચ્છિકતં મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ તતિયઞ્ચ ઝાનં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… તતિયસ્સ ચ ઝાનસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… તતિયઞ્ચ ઝાનં સચ્છિકતં મયા, રાગો ચ મે ચત્તો… દોસો ચ મે ચત્તો… મોહો ચ મે ચત્તો વન્તો મુત્તો પહીનો પટિનિસ્સટ્ઠો ઉક્ખેટિતો સમુક્ખેટિતો. રાગા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં… દોસા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ તતિયઞ્ચ ઝાનં પઠમઞ્ચ ઝાનં… તતિયઞ્ચ ઝાનં દુતિયઞ્ચ ઝાનં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… તતિયસ્સ ચ ઝાનસ્સ દુતિયસ્સ ચ ઝાનસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… તતિયઞ્ચ ઝાનં દુતિયઞ્ચ ઝાનં સચ્છિકતં મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીકારેહિ મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં પઠમઞ્ચ ઝાનં…પે॰… દુતિયઞ્ચ ઝાનં… તતિયઞ્ચ ઝાનં… ચતુત્થઞ્ચ ઝાનં સમાપજ્જિં સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં ચતુત્થસ્સ ચ ઝાનસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં ચતુત્થઞ્ચ ઝાનં સચ્છિકતં મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૨૧૨. તીહાકારેહિ મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં સુઞ્ઞતઞ્ચ વિમોક્ખં… અનિમિત્તઞ્ચ વિમોક્ખં… અપ્પણિહિતઞ્ચ વિમોક્ખં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં અપ્પણિહિતસ્સ ચ વિમોક્ખસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં અપ્પણિહિતો ચ વિમોક્ખો સચ્છિકતો મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં સુઞ્ઞતઞ્ચ સમાધિં… અનિમિત્તઞ્ચ સમાધિં… અપ્પણિહિતઞ્ચ સમાધિં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં અપ્પણિહિતસ્સ ચ સમાધિસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં અપ્પણિહિતો ચ સમાધિ સચ્છિકતો મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં સુઞ્ઞતઞ્ચ સમાપત્તિં… અનિમિત્તઞ્ચ સમાપત્તિં… અપ્પણિહિતઞ્ચ સમાપત્તિં સમાપજ્જિં સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં અપ્પણિહિતાય ચ સમાપત્તિયા લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં અપ્પણિહિતા ચ સમાપત્તિ સચ્છિકતા મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં તિસ્સો ચ વિજ્જા સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… ‘મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં તિસ્સન્નઞ્ચ વિજ્જાનં લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં તિસ્સો ચ વિજ્જા સચ્છિકતા મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં ચત્તારો ચ સતિપટ્ઠાને… ચત્તારો ચ સમ્મપ્પધાને… ચત્તારો ચ ઇદ્ધિપાદે સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં ચતુન્નઞ્ચ ઇદ્ધિપાદાનં લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં ચત્તારો ચ ઇદ્ધિપાદા સચ્છિકતા મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
૨૧૩. તીહાકારેહિ મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં પઞ્ચ ચ ઇન્દ્રિયાનિ… પઞ્ચ ચ બલાનિ સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં પઞ્ચન્નઞ્ચ બલાનં લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં પઞ્ચ ચ બલાનિ સચ્છિકતાનિ મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં સત્ત ચ બોજ્ઝઙ્ગે સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં સત્તન્નઞ્ચ બોજ્ઝઙ્ગાનં લાભીમ્હિ … વસીમ્હિ… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં સત્ત ચ બોજ્ઝઙ્ગા સચ્છિકતા મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં અરિયઞ્ચ અટ્ઠઙ્ગિકં મગ્ગં સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં અરિયસ્સ ચ અટ્ઠઙ્ગિકસ્સ મગ્ગસ્સ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં અરિયો ચ અટ્ઠઙ્ગિકો મગ્ગો સચ્છિકતો મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં સોતાપત્તિફલઞ્ચ… સકદાગામિફલઞ્ચ… અનાગામિફલઞ્ચ… અરહત્તઞ્ચ સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં અરહત્તસ્સ ચ લાભીમ્હિ… વસીમ્હિ… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં અરહત્તઞ્ચ સચ્છિકતં મયાતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં, રાગો ચ મે ચત્તો… દોસો ચ મે ચત્તો… મોહો ચ મે ચત્તો વન્તો મુત્તો પહીનો પટિનિસ્સટ્ઠો ઉક્ખેટિતો સમુક્ખેટિતોતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ.
તીહાકારેહિ…પે॰… સત્તહાકારેહિ મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં રાગા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં… દોસા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં, વિનિધાય ભાવં.
એકમૂલકં નિટ્ઠિતં. એકમૂલકં સઙ્ખિત્તં નિટ્ઠિતં (સ્યા॰)
યથા એકમૂલકં વિત્થારિતં એવમેવ દુમૂલકાદિપિ વિત્થારેતબ્બં.
ઇદં સબ્બમૂલકં
૨૧૪. તીહાકારેહિ …પે॰… સત્તહાકારેહિ પઠમઞ્ચ ઝાનં દુતિયઞ્ચ ઝાનં તતિયઞ્ચ ઝાનં ચતુત્થઞ્ચ ઝાનં સુઞ્ઞતઞ્ચ વિમોક્ખં અનિમિત્તઞ્ચ વિમોક્ખં અપ્પણિહિતઞ્ચ વિમોક્ખં સુઞ્ઞતઞ્ચ સમાધિં અનિમિત્તઞ્ચ સમાધિં અપ્પણિહિતઞ્ચ સમાધિં સુઞ્ઞતઞ્ચ સમાપત્તિં અનિમિત્તઞ્ચ સમાપત્તિં અપ્પણિહિતઞ્ચ સમાપત્તિં તિસ્સો ચ વિજ્જા ચત્તારો ચ સતિપટ્ઠાને ચત્તારો ચ સમ્મપ્પધાને ચત્તારો ચ ઇદ્ધિપાદે પઞ્ચ ચ ઇન્દ્રિયાનિ પઞ્ચ ચ બલાનિ સત્ત ચ બોજ્ઝઙ્ગે અરિયઞ્ચ અટ્ઠઙ્ગિકં મગ્ગં સોતાપત્તિફલઞ્ચ સકદાગામિફલઞ્ચ અનાગામિફલઞ્ચ અરહત્તઞ્ચ સમાપજ્જિં… સમાપજ્જામિ… સમાપન્નો…પે॰… રાગો ચ મે ચત્તો, દોસો ચ મે ચત્તો, મોહો ચ મે ચત્તો વન્તો મુત્તો પહીનો પટિનિસ્સટ્ઠો ઉક્ખેટિતો સમુક્ખેટિતો. રાગા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં, દોસા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં, મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ. પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં, વિનિધાય ભાવં.
સબ્બમૂલકં નિટ્ઠિતં.
સુદ્ધિકવારકથા નિટ્ઠિતા.
૨૧૫. તીહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ વત્તુકામો દુતિયં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.
તીહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ વત્તુકામો તતિયં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.
તીહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ વત્તુકામો ચતુત્થં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.
તીહાકારેહિ …પે॰… સત્તહાકારેહિ પઠમં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ વત્તુકામો સુઞ્ઞતં વિમોક્ખં… અનિમિત્તં વિમોક્ખં… અપ્પણિહિતં વિમોક્ખં… સુઞ્ઞતં સમાધિં… અનિમિત્તં સમાધિં… અપ્પણિહિતં સમાધિં… સુઞ્ઞતં સમાપત્તિં… અનિમિત્તં સમાપત્તિં… અપ્પણિહિતં સમાપત્તિં… તિસ્સો વિજ્જા… ચત્તારો સતિપટ્ઠાને… ચત્તારો સમ્મપ્પધાને… ચત્તારો ઇદ્ધિપાદે… પઞ્ચિન્દ્રિયાનિ… પઞ્ચ બલાનિ… સત્ત બોજ્ઝઙ્ગે… અરિયં અટ્ઠઙ્ગિકં મગ્ગં… સોતાપત્તિફલં… સકદાગામિફલં… અનાગામિફલં… અરહત્તં સમાપજ્જિં…પે॰… રાગો મે ચત્તો… દોસો મે ચત્તો… મોહો મે ચત્તો વન્તો મુત્તો પહીનો પટિનિસ્સટ્ઠો ઉક્ખેટિતો સમુક્ખેટિતો. રાગા મે ચિત્તં વિનીવરણં… દોસા મે ચિત્તં વિનીવરણં… મોહા મે ચિત્તં વિનીવરણન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં, વિનિધાય ભાવં.
વત્થુવિસારકસ્સ એકમૂલકસ્સ ખણ્ડચક્કં નિટ્ઠિતં.
૨૧૬. તીહાકારેહિ દુતિયં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ વત્તુકામો તતિયં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.
તીહાકારેહિ દુતિયં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ વત્તુકામો ચતુત્થં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ…પે॰… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.
તીહાકારેહિ…પે॰… સત્તહાકારેહિ દુતિયં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ વત્તુકામો પઠમં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ…પે॰… વિનિધાય ભાવં.
વત્થુવિસારકસ્સ એકમૂલકસ્સ બદ્ધચક્કં.
મૂલં સંખિત્તં.
૨૧૭. તીહાકારેહિ મોહા મે ચિત્તં વિનીવરણન્તિ વત્તુકામો પઠમં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.
તીહાકારેહિ…પે॰… સત્તહાકારેહિ મોહા મે ચિત્તં વિનીવરણન્તિ વત્તુકામો દોસા મે ચિત્તં વિનીવરણન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ…પે॰… વિનિધાય ભાવં.
વત્થુવિસારકસ્સ એકમૂલકં નિટ્ઠિતં.
યથા એકમૂલકં વિત્થારિતં એવમેવ દુમૂલકાદિપિ વિત્થારેતબ્બં.
ઇદં સબ્બમૂલકં
૨૧૮. તીહાકારેહિ…પે॰… સત્તહાકારેહિ પઠમઞ્ચ ઝાનં દુતિયઞ્ચ ઝાનં તતિયઞ્ચ ઝાનં ચતુત્થઞ્ચ ઝાનં સુઞ્ઞતઞ્ચ વિમોક્ખં અનિમિત્તઞ્ચ વિમોક્ખં અપ્પણિહિતઞ્ચ વિમોક્ખં સુઞ્ઞતઞ્ચ સમાધિં અનિમિત્તઞ્ચ સમાધિં અપ્પણિહિતઞ્ચ સમાધિં સુઞ્ઞતઞ્ચ સમાપત્તિં અનિમિત્તઞ્ચ સમાપત્તિં અપ્પણિહિતઞ્ચ સમાપત્તિં તિસ્સો ચ વિજ્જા ચત્તારો ચ સતિપટ્ઠાને ચત્તારો ચ સમ્મપ્પધાને ચત્તારો ચ ઇદ્ધિપાદે પઞ્ચ ચ ઇન્દ્રિયાનિ પઞ્ચ ચ બલાનિ સત્ત ચ બોજ્ઝઙ્ગે અરિયઞ્ચ અટ્ઠઙ્ગિકં મગ્ગં સોતાપત્તિફલઞ્ચ સકદાગામિફલઞ્ચ અનાગામિફલઞ્ચ અરહત્તઞ્ચ સમાપજ્જિં…પે॰… રાગો ચ મે ચત્તો… દોસો ચ મે ચત્તો… મોહો ચ મે ચત્તો વન્તો મુત્તો પહીનો પટિનિસ્સટ્ઠો ઉક્ખેટિતો સમુક્ખેટિતો. રાગા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં… દોસા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણન્તિ વત્તુકામો મોહા મે ચિત્તં વિનીવરણન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. [ ] એત્થન્તરે પાઠા સ્યામપોત્થકે નત્થિ
૨૧૯. તીહાકારેહિ દુતિયઞ્ચ ઝાનં તતિયઞ્ચ ઝાનં ચતુત્થઞ્ચ ઝાનં સુઞ્ઞતઞ્ચ વિમોક્ખં અનિમિત્તઞ્ચ વિમોક્ખં અપ્પણિહિતઞ્ચ વિમોક્ખં સુઞ્ઞતઞ્ચ સમાધિં અનિમિત્તઞ્ચ સમાધિં અપ્પણિહિતઞ્ચ સમાધિં સુઞ્ઞતઞ્ચ સમાપત્તિં અનિમિત્તઞ્ચ સમાપત્તિં અપ્પણિહિતઞ્ચ સમાપત્તિં તિસ્સો ચ વિજ્જા ચત્તારો ચ સતિપટ્ઠાને ચત્તારો ચ સમ્મપ્પધાને ચત્તારો ચ ઇદ્ધિપાદે પઞ્ચ ચ ઇન્દ્રિયાનિ પઞ્ચ ચ બલાનિ સત્ત ચ બોજ્ઝઙ્ગે અરિયઞ્ચ અટ્ઠઙ્ગિકં મગ્ગં સોતાપત્તિફલઞ્ચ સકદાગામિફલઞ્ચ અનાગામિફલઞ્ચ અરહત્તઞ્ચ સમાપજ્જિં…પે॰… રાગો ચ મે ચત્તો… દોસો ચ મે ચત્તો… મોહો ચ મે ચત્તો વન્તો મુત્તો પહીનો પટિનિસ્સટ્ઠો ઉક્ખેટિતો સમુક્ખેટિતો. રાગા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં… દોસા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણન્તિ વત્તુકામો પઠમં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.
તીહાકારેહિ તતિયઞ્ચ ઝાનં ચતુત્થઞ્ચ ઝાનં…પે॰… મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં પઠમઞ્ચ ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ વત્તુકામો દુતિયં ઝાનં સમાપજ્જિન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ.
તીહાકારેહિ…પે॰… સત્તહાકારેહિ મોહા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણં પઠમઞ્ચ ઝાનં દુતિયઞ્ચ ઝાનં તતિયઞ્ચ ઝાનં ચતુત્થઞ્ચ ઝાનં…પે॰… રાગા ચ મે ચિત્તં વિનીવરણન્તિ વત્તુકામો દોસા મે ચિત્તં વિનીવરણન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ પારાજિકસ્સ ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ. પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં, વિનિધાય ભાવં.
વત્થુવિસારકસ્સ સબ્બમૂલકં નિટ્ઠિતં.
વત્થુવિસારકસ્સ ચક્કપેય્યાલં નિટ્ઠિતં.
વત્થુકામવારકથા નિટ્ઠિતા.
૨૨૦. તીહાકારેહિ યો તે વિહારે વસિ સો ભિક્ખુ પઠમં ઝાનં સમાપજ્જિ… સમાપજ્જતિ… સમાપન્નો… સો ભિક્ખુ પઠમસ્સ ઝાનસ્સ લાભી… વસી… તેન ભિક્ખુના પઠમં ઝાનં સચ્છિકતન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ દુક્કટસ્સ.
ચતૂહાકારેહિ … પઞ્ચહાકારેહિ… છહાકારેહિ… સત્તહાકારેહિ યો તે વિહારે વસિ સો ભિક્ખુ પઠમં ઝાનં સમાપજ્જિ… સમાપજ્જતિ… સમાપન્નો… સો ભિક્ખુ પઠમસ્સ ઝાનસ્સ લાભી… વસી… તેન ભિક્ખુના પઠમં ઝાનં સચ્છિકતન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ દુક્કટસ્સ. પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં, વિનિધાય ભાવં.
તીહાકારેહિ યો તે વિહારે વસિ સો ભિક્ખુ દુતિયં ઝાનં… તતિયં ઝાનં… ચતુત્થં ઝાનં… સુઞ્ઞતં વિમોક્ખં… અનિમિત્તં વિમોક્ખં… અપ્પણિહિતં વિમોક્ખં… સુઞ્ઞતં સમાધિં… અનિમિત્તં સમાધિં… અપ્પણિહિતં સમાધિં… સુઞ્ઞતં સમાપત્તિં… અનિમિત્તં સમાપત્તિં… અપ્પણિહિતં સમાપત્તિં… તિસ્સો વિજ્જા… ચત્તારો સતિપટ્ઠાને… ચત્તારો સમ્મપ્પધાને… ચત્તારો ઇદ્ધિપાદે… પઞ્ચ ઇન્દ્રિયાનિ… પઞ્ચ બલાનિ… સત્ત બોજ્ઝઙ્ગે… અરિયં અટ્ઠઙ્ગિકં મગ્ગં… સોતાપત્તિફલં… સકદાગામિફલં… અનાગામિફલં… અરહત્તં સમાપજ્જિ… સમાપજ્જતિ… સમાપન્નો… સો ભિક્ખુ અરહત્તસ્સ લાભી… વસી… તેન ભિક્ખુના અરહત્તં સચ્છિકતન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ દુક્કટસ્સ.
તીહાકારેહિ યો તે વિહારે વસિ, તસ્સ ભિક્ખુનો રાગો ચત્તો… દોસો ચત્તો… મોહો ચત્તો વન્તો મુત્તો પહીનો પટિનિસ્સટ્ઠો ઉક્ખેટિતો સમુક્ખેટિતોતિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ દુક્કટસ્સ.
તીહાકારેહિ…પે॰… સત્તહાકારેહિ યો તે વિહારે વસિ, તસ્સ ભિક્ખુનો રાગા ચિત્તં વિનીવરણં… દોસા ચિત્તં વિનીવરણં… મોહા ચિત્તં વિનીવરણન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ દુક્કટસ્સ…પે॰… પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં, વિનિધાય ભાવં.
તીહાકારેહિ…પે॰… સત્તહાકારેહિ યો તે વિહારે વસિ સો ભિક્ખુ સુઞ્ઞાગારે પઠમં ઝાનં… દુતિયં ઝાનં… તતિયં ઝાનં… ચતુત્થં ઝાનં સમાપજ્જિ … સમાપજ્જતિ… સમાપન્નો… સો ભિક્ખુ સુઞ્ઞાગારે ચતુત્થસ્સ ઝાનસ્સ લાભી… વસી… તેન ભિક્ખુના સુઞ્ઞાગારે ચતુત્થં ઝાનં સચ્છિકતન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ દુક્કટસ્સ. પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ, ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ ભણિતસ્સ હોતિ, મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં, વિનિધાય ભાવં.
યથા ઇદં વિત્થારિતં એવમેવ સેસાનિપિ વિત્થારેતબ્બાનિ.
૨૨૧. તીહાકારેહિ…પે॰… સત્તહાકારેહિ યો તે ચીવરં પરિભુઞ્જિ… યો તે પિણ્ડપાતં પરિભુઞ્જિ… યો તે સેનાસનં પરિભુઞ્જિ… યો તે ગિલાનપ્પચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારં પરિભુઞ્જિ સો ભિક્ખુ સુઞ્ઞાગારે ચતુત્થં ઝાનં સમાપજ્જિ… સમાપજ્જતિ… સમાપન્નો… સો ભિક્ખુ સુઞ્ઞાગારે ચતુત્થસ્સ ઝાનસ્સ લાભી… વસી… તેન ભિક્ખુના સુઞ્ઞાગારે ચતુત્થં ઝાનં સચ્છિકતન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ દુક્કટસ્સ…પે॰… વિનિધાય ભાવં.
તીહાકારેહિ…પે॰… સત્તહાકારેહિ યેન તે વિહારો પરિભુત્તો… યેન તે ચીવરં પરિભુત્તં… યેન તે પિણ્ડપાતો પરિભુત્તો… યેન તે સેનાસનં પરિભુત્તં… યેન તે ગિલાનપ્પચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારો પરિભુત્તો… સો ભિક્ખુ સુઞ્ઞાગારે ચતુત્થં ઝાનં સમાપજ્જિ… સમાપજ્જતિ… સમાપન્નો… સો ભિક્ખુ સુઞ્ઞાગારે ચતુત્થસ્સ ઝાનસ્સ લાભી… વસી… તેન ભિક્ખુના સુઞ્ઞાગારે ચતુત્થં ઝાનં સચ્છિકતન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ દુક્કટસ્સ…પે॰… વિનિધાય ભાવં.
તીહાકારેહિ …પે॰… સત્તહાકારેહિ યં ત્વં આગમ્મ વિહારં અદાસિ… ચીવરં અદાસિ… પિણ્ડપાતં અદાસિ… સેનાસનં અદાસિ… ગિલાનપ્પચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારં અદાસિ સો ભિક્ખુ સુઞ્ઞાગારે ચતુત્થં ઝાનં સમાપજ્જિ… સમાપજ્જતિ… સમાપન્નો… સો ભિક્ખુ સુઞ્ઞાગારે ચતુત્થસ્સ ઝાનસ્સ લાભી… વસી… તેન ભિક્ખુના સુઞ્ઞાગારે ચતુત્થં ઝાનં સચ્છિકતન્તિ સમ્પજાનમુસા ભણન્તસ્સ પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સ; ન પટિવિજાનન્તસ્સ આપત્તિ દુક્કટસ્સ. પુબ્બેવસ્સ હોતિ મુસા ભણિસ્સન્તિ , ભણન્તસ્સ હોતિ મુસા ભણામીતિ, ભણિતસ્સ હોતિ મુસા મયા ભણિતન્તિ, વિનિધાય દિટ્ઠિં, વિનિધાય ખન્તિં, વિનિધાય રુચિં, વિનિધાય ભાવં.
પેય્યાલપન્નરસકં નિટ્ઠિતં.
પચ્ચયપ્પટિસંયુત્તવારકથા નિટ્ઠિતા.
ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મચક્કપેય્યાલં નિટ્ઠિતં.
૨૨૨. અનાપત્તિ અધિમાનેન, અનુલ્લપનાધિપ્પાયસ્સ, ઉમ્મત્તકસ્સ, ખિત્તચિત્તસ્સ, વેદનાટ્ટસ્સ, આદિકમ્મિકસ્સાતિ.
વિનીતવત્થુઉદ્દાનગાથા
અધિમાને અધિમાનેન (પી॰) અરઞ્ઞમ્હિ, પિણ્ડોપજ્ઝારિયાપથો;
સંયોજના રહોધમ્મા, વિહારો પચ્ચુપટ્ઠિતો.
ન દુક્કરં વીરિયમથોપિ મચ્ચુનો;
ભાયાવુસો વિપ્પટિસારિ સમ્મા;
વિરિયેન યોગેન આરાધનાય;
અથ વેદનાય અધિવાસના દુવે.
બ્રાહ્મણે પઞ્ચ વત્થૂનિ, અઞ્ઞં બ્યાકરણા તયો;
અગારાવરણા કામા, રતિ ચાપિ અપક્કમિ.
અટ્ઠિ પેસિ ઉભો ગાવઘાતકા;
પિણ્ડો સાકુણિકો નિચ્છવિ ઓરબ્ભિ;
અસિ ચ સૂકરિકો સત્તિ માગવિ;
ઉસુ ચ કારણિકો સૂચિ સારથિ.
યો ચ સિબ્બીયતિ સૂચકો હિ સો;
અણ્ડભારિ અહુ ગામકૂટકો;
કૂપે નિમુગ્ગો હિ સો પારદારિકો;
ગૂથખાદી અહુ દુટ્ઠબ્રાહ્મણો.
નિચ્છવિત્થી અતિચારિની અહુ;
મઙ્ગુલિત્થી અહુ ઇક્ખણિત્થિકા;
ઓકિલિની હિ સપત્તઙ્ગારોકિરિ;
સીસચ્છિન્નો અહુ ચોરઘાતકો.
ભિક્ખુ ભિક્ખુની સિક્ખમાના;
સામણેરો અથ સામણેરિકા;
કસ્સપસ્સ વિનયસ્મિં પબ્બજં;
પાપકમ્મમકરિંસુ તાવદે.
તપોદા રાજગહે યુદ્ધં, નાગાનોગાહનેન ચ;
સોભિતો અરહં ભિક્ખુ, પઞ્ચકપ્પસતં સરેતિ.
વિનીતવત્થુ
૨૨૩. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અધિમાનેન અઞ્ઞં બ્યાકાસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ – ‘‘ભગવતા સિક્ખાપદં પઞ્ઞત્તં. કચ્ચિ નુ ખો અહં પારાજિકં આપત્તિં આપન્નો’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અધિમાનેના’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ પણિધાય અરઞ્ઞે વિહરતિ – ‘‘એવં મં જનો સમ્ભાવેસ્સતી’’તિ. તં જનો સમ્ભાવેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. ન ચ, ભિક્ખવે, પણિધાય અરઞ્ઞે વત્થબ્બં. યો વસેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ પણિધાય પિણ્ડાય ચરતિ – ‘‘એવં મં જનો સમ્ભાવેસ્સતી’’તિ. તં જનો સમ્ભાવેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. ન ચ, ભિક્ખવે, પણિધાય પિણ્ડાય ચરિતબ્બં. યો ચરેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અઞ્ઞતરં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘યે, આવુસો, અમ્હાકં ઉપજ્ઝાયસ્સ સદ્ધિવિહારિકા સબ્બેવ અરહન્તો’’તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘કિંચિત્તો ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘ઉલ્લપનાધિપ્પાયો અહં, ભગવા’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અઞ્ઞતરં ભિક્ખું એતદવોચ – ‘‘યે, આવુસો, અમ્હાકં ઉપજ્ઝાયસ્સ અન્તેવાસિકા સબ્બેવ મહિદ્ધિકા મહાનુભાવા’’તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘કિંચિત્તો ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘ઉલ્લપનાધિપ્પાયો અહં, ભગવા’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ પણિધાય ચઙ્કમતિ… પણિધાય તિટ્ઠતિ… પણિધાય નિસીદતિ… પણિધાય સેય્યં કપ્પેતિ – ‘‘એવં મં જનો સમ્ભાવેસ્સતી’’તિ. તં જનો સમ્ભાવેસિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ. ન ચ, ભિક્ખવે, પણિધાય સેય્યા કપ્પેતબ્બા. યો કપ્પેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં ઉલ્લપતિ. સોપિ એવમાહ – ‘‘મય્હમ્પિ, આવુસો, સંયોજના પહીના’’તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
૨૨૪. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ રહોગતો ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં ઉલ્લપતિ. પરચિત્તવિદૂ ભિક્ખુ તં ભિક્ખું અપસાદેસિ – ‘‘મા, આવુસો, એવરૂપં અભણિ. નત્થેસો તુય્હ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ રહોગતો ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં ઉલ્લપતિ. દેવતા તં ભિક્ખું અપસાદેસિ – ‘‘મા, ભન્તે, એવરૂપં અભણિ. નત્થેસો તુય્હ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ દુક્કટસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અઞ્ઞતરં ઉપાસકં એતદવોચ – ‘‘યો, આવુસો , તુય્હં વિહારે વસતિ સો ભિક્ખુ અરહા’’તિ . સો ચ તસ્સ વિહારે વસતિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘કિંચિત્તો ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘ઉલ્લપનાધિપ્પાયો અહં, ભગવા’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અઞ્ઞતરં ઉપાસકં એતદવોચ – ‘‘યં ત્વં, આવુસો, ઉપટ્ઠેસિ ચીવરપિણ્ડપાતસેનાસનગિલાનપ્પચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારેન સો ભિક્ખુ અરહા’’તિ. સો ચ તં ઉપટ્ઠેતિ ચીવરપિણ્ડપાતસેનાસનગિલાનપ્પચ્ચયભેસજ્જપરિક્ખારેન. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘કિંચિત્તો ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘ઉલ્લપનાધિપ્પાયો અહં, ભગવા’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
૨૨૫. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખૂ એતદવોચું – ‘‘અત્થાયસ્મતો ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મો’’તિ? ‘‘નાવુસો, દુક્કરં અઞ્ઞં બ્યાકાતુ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ – ‘‘યે ખો તે ભગવતો સાવકા તે એવં વદેય્યું. અહઞ્ચમ્હિ ન ભગવતો સાવકો. કચ્ચિ નુ ખો અહં પારાજિકં આપત્તિં આપન્નો’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસિ. ‘‘કિંચિત્તો ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘અનુલ્લપનાધિપ્પાયો અહં, ભગવા’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અનુલ્લપનાધિપ્પાયસ્સા’’તિ .
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખૂ એતદવોચું – ‘‘અત્થાયસ્મતો ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મો’’તિ? ‘‘આરાધનીયો ખો, આવુસો, ધમ્મો આરદ્ધવીરિયેના’’તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અનુલ્લપનાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખૂ એતદવોચું – ‘‘મા ખો, આવુસો, ભાયી’’તિ. નાહં, આવુસો, મચ્ચુનો ભાયામી’’તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અનુલ્લપનાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખૂ એતદવોચું – ‘‘મા ખો, આવુસો, ભાયી’’તિ. ‘‘યો નૂનાવુસો, વિપ્પટિસારી અસ્સ સો ભાયેય્યા’’તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અનુલ્લપનાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખૂ એતદવોચું – ‘‘અત્થાયસ્મતો ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મો’’તિ? ‘‘આરાધનીયો ખો, આવુસો, ધમ્મો સમ્માપયુત્તેના’’તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અનુલ્લપનાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખૂ એતદવોચું – ‘‘અત્થાયસ્મતો ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મો’’તિ? ‘‘આરાધનીયો ખો, આવુસો, ધમ્મો આરદ્ધવીરિયેના’’તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અનુલ્લપનાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખૂ એતદવોચું – ‘‘અત્થાયસ્મતો ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મો’’તિ? ‘‘આરાધનીયો ખો, આવુસો, ધમ્મો યુત્તયોગેના’’તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અનુલ્લપનાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખૂ એતદવોચું – ‘‘કચ્ચાવુસો, ખમનીયં, કચ્ચિ યાપનીય’’ન્તિ? ‘‘નાવુસો, સક્કા યેન વા તેન વા અધિવાસેતુ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અનુલ્લપનાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ ગિલાનો હોતિ. તં ભિક્ખૂ એતદવોચું – ‘‘કચ્ચાવુસો ખમનીયં, કચ્ચિ યાપનીય’’ન્તિ? ‘‘નાવુસો, સક્કા પુથુજ્જનેન અધિવાસેતુ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘કિંચિત્તો ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘ઉલ્લપનાધિપ્પાયો અહં, ભગવા’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, પારાજિકસ્સ; આપત્તિ થુલ્લચ્ચયસ્સા’’તિ.
૨૨૬. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો બ્રાહ્મણો ભિક્ખૂ નિમન્તેત્વા એતદવોચ – ‘‘આયન્તુ, ભોન્તો અરહન્તો’’તિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ – ‘‘મયઞ્ચમ્હ ન અરહન્તો અનરહન્તો (સી॰). અયઞ્ચ બ્રાહ્મણો અમ્હે અરહન્તવાદેન સમુદાચરતિ. કથં નુ ખો અમ્હેહિ પટિપજ્જિતબ્બ’’ન્તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પસાદભઞ્ઞે’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો બ્રાહ્મણો ભિક્ખૂ નિમન્તેત્વા એતદવોચ – ‘‘નિસીદન્તુ, ભોન્તો અરહન્તો’’તિ… ‘‘ભુઞ્જન્તુ, ભોન્તો અરહન્તો’’તિ… ‘‘તપ્પેન્તુ, ભોન્તો અરહન્તો’’તિ… ‘‘ગચ્છન્તુ, ભોન્તો અરહન્તો’’તિ. તેસં કુક્કુચ્ચં અહોસિ – ‘‘મયઞ્ચમ્હ ન અરહન્તો . અયઞ્ચ બ્રાહ્મણો અમ્હે અરહન્તવાદેન સમુદાચરતિ. કથં નુ ખો અમ્હેહિ પટિપજ્જિતબ્બ’’ન્તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, પસાદભઞ્ઞે’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં ઉલ્લપતિ. સોપિ એવમાહ – ‘‘મય્હમ્પિ, આવુસો, આસવા પહીના’’તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં ઉલ્લપતિ. સોપિ એવમાહ – ‘‘મય્હમ્પિ, આવુસો, એતે ધમ્મા સંવિજ્જન્તી’’તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ અઞ્ઞતરસ્સ ભિક્ખુનો ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં ઉલ્લપતિ. સોપિ એવમાહ – ‘‘અહમ્પાવુસો, તેસુ ધમ્મેસુ સન્દિસ્સામી’’તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં , ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરં ભિક્ખું ઞાતકા એતદવોચું – ‘‘એહિ, ભન્તે, અગારં અજ્ઝાવસા’’તિ. ‘‘અભબ્બો ખો, આવુસો, માદિસો અગારં અજ્ઝાવસિતુ’’ન્તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અનુલ્લપનાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
૨૨૭. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરં ભિક્ખું ઞાતકા એતદવોચું – ‘‘એહિ, ભન્તે, કામે પરિભુઞ્જા’’તિ. ‘‘આવટા મે, આવુસો, કામા’’તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અનુલ્લપનાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરં ભિક્ખું ઞાતકા એતદવોચું – ‘‘અભિરમસિ, ભન્તે’’તિ? ‘‘અભિરતો અહં, આવુસો, પરમાય અભિરતિયા’’તિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ. ‘‘યે ખો તે ભગવતો સાવકા તે એવં વદેય્યું! અહઞ્ચમ્હિ ન ભગવતો સાવકો. કચ્ચિ નુ ખો અહં પારાજિકં આપત્તિં આપન્નો’’તિ? ભગવતો એતમત્થં આરોચેસિ. ‘‘કિંચિત્તો ત્વં, ભિક્ખૂ’’તિ? ‘‘અનુલ્લપનાધિપ્પાયો અહં, ભગવા’’તિ. ‘‘અનાપત્તિ, ભિક્ખુ, અનુલ્લપનાધિપ્પાયસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા ભિક્ખૂ કતિકં કત્વા અઞ્ઞતરસ્મિં આવાસે વસ્સં ઉપગચ્છિંસુ – ‘‘યો ઇમમ્હા આવાસા પઠમં પક્કમિસ્સતિ તં મયં અરહાતિ જાનિસ્સામા’’તિ. અઞ્ઞતરો ભિક્ખુ – ‘‘મં અરહાતિ જાનન્તૂ’’તિ, તમ્હા આવાસા પઠમં પક્કામિ. તસ્સ કુક્કુચ્ચં અહોસિ…પે॰… ‘‘આપત્તિં ત્વં, ભિક્ખુ, આપન્નો પારાજિક’’ન્તિ.
૨૨૮. ઇમાનિ વત્થુનિ સં॰ નિ॰ ૨.૨૦૨ આગતાનિ તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા રાજગહે વિહરતિ વેળુવને કલન્દકનિવાપે. તેન ખો પન સમયેન આયસ્મા ચ લક્ખણો આયસ્મા ચ મહામોગ્ગલ્લાનો ગિજ્ઝકૂટે પબ્બતે વિહરન્તિ. અથ ખો આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો પુબ્બણ્હસમયં નિવાસેત્વા પત્તચીવરં આદાય યેનાયસ્મા લક્ખણો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા આયસ્મન્તં લક્ખણં એતદવોચ – ‘‘આયામાવુસો લક્ખણ, રાજગહં પિણ્ડાય પવિસિસ્સામા’’તિ. ‘‘એવમાવુસો’’તિ ખો આયસ્મા લક્ખણો આયસ્મતો મહામોગ્ગલ્લાનસ્સ પચ્ચસ્સોસિ. અથ ખો આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અઞ્ઞતરસ્મિં પદેસે સિતં પાત્વાકાસિ. અથ ખો આયસ્મા લક્ખણો આયસ્મન્તં મહામોગ્ગલ્લાનં એતદવોચ – ‘‘કો નુ ખો, આવુસો મોગ્ગલ્લાન, હેતુ કો પચ્ચયો સિતસ્સ પાતુકમ્માયા’’તિ? ‘‘અકાલો ખો, આવુસો લક્ખણ, એતસ્સ પઞ્હસ્સ પઞ્હસ્સ બ્યાકરણાય (સ્યા॰). ભગવતો મં સન્તિકે એતં પઞ્હં પુચ્છાતિ. અથ ખો આયસ્મા ચ લક્ખણો આયસ્મા ચ મહામોગ્ગલ્લાનો રાજગહે પિણ્ડાય ચરિત્વા પચ્છાભત્તં પિણ્ડપાતપટિક્કન્તા યેન ભગવા તેનુપસઙ્કમિંસુ; ઉપસઙ્કમિત્વા ભગવન્તં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિંસુ. એકમન્તં નિસિન્નો ખો આયસ્મા લક્ખણો આયસ્મન્તં મહામોગ્ગલ્લાનં એતદવોચ – ‘‘ઇધાયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અઞ્ઞતરસ્મિં પદેસે સિતં પાત્વાકાસિ. કો નુ ખો, આવુસો મોગ્ગલ્લાન, હેતુ કો પચ્ચયો સિતસ્સ પાતુકમ્માયા’’તિ? ‘‘ઇધાહં, આવુસો, ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અદ્દસં અટ્ઠિકસઙ્ખલિકં વેહાસં ગચ્છન્તિં. તમેનં ગિજ્ઝાપિ કાકાપિ કુલલાપિ અનુપતિત્વા અનુપતિત્વા ફાસુળન્તરિકાહિ વિતુડેન્તિ વિતુદેન્તિ વિતચ્છેન્તિ વિરાજેન્તિ (સ્યા॰). સા સુદં અટ્ટસ્સરં કરોતિ. તસ્સ મય્હં, આવુસો, એતદહોસિ – ‘અચ્છરિયં વત ભો, અબ્ભુતં વત ભો, એવરૂપોપિ નામ સત્તો ભવિસ્સતિ! એવરૂપોપિ નામ યક્ખો ભવિસ્સતિ! એવરૂપોપિ નામ અત્તભાવપ્પટિલાભો ભવિસ્સતી’’’તિ! ભિક્ખૂ ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો ઉલ્લપતી’’તિ. અથ ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ચક્ખુભૂતા વત, ભિક્ખવે, સાવકા વિહરન્તિ. ઞાણભૂતા વત, ભિક્ખવે, સાવકા વિહરન્તિ. યત્ર હિ નામ સાવકો એવરૂપં ઞસ્સતિ વા દક્ખતિ વા સક્ખિં વા કરિસ્સતિ. પુબ્બેવ મે સો, ભિક્ખવે, સત્તો દિટ્ઠો અહોસિ. અપિ ચાહં ન બ્યાકાસિં. અહઞ્ચેતં બ્યાકરેય્યં પરે ચ મે ન સદ્દહેય્યું. યે મે ન સદ્દહેય્યું તેસં તં અસ્સ દીઘરત્તં અહિતાય દુક્ખાય. એસો, ભિક્ખવે, સત્તો ઇમસ્મિંયેવ રાજગહે ગોઘાતકો અહોસિ. સો તસ્સ કમ્મસ્સ વિપાકેન બહૂનિ વસ્સાનિ બહૂનિ વસ્સસતાનિ બહૂનિ વસ્સસહસ્સાનિ બહૂનિ વસ્સસતસહસ્સાનિ નિરયે પચ્ચિત્વા તસ્સેવ કમ્મસ્સ વિપાકાવસેસેન એવરૂપં અત્તભાવપ્પટિલાભં પટિસંવેદેતિ. સચ્ચં, ભિક્ખવે, મોગ્ગલ્લાનો આહ. અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, મોગ્ગલ્લાનસ્સા’’તિ.
૨૨૯. ‘‘ઇધાહં, આવુસો, ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અદ્દસં મંસપેસિં વેહાસં ગચ્છન્તિં. તમેનં ગિજ્ઝાપિ કાકાપિ કુલલાપિ અનુપતિત્વા અનુપતિત્વા વિતચ્છેન્તિ વિભજ્જેન્તિ વિતુદેન્તિ વિતચ્છેન્તિ વિરાજેન્તિ (સ્યા॰). સા સુદં અટ્ટસ્સરં કરોતિ…પે॰… એસો, ભિક્ખવે, સત્તો ઇમસ્મિંયેવ રાજગહે ગોઘાતકો અહોસિ…પે॰….
‘‘ઇધાહં, આવુસો, ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અદ્દસં મંસપિણ્ડં વેહાસં ગચ્છન્તં. તમેનં ગિજ્ઝાપિ કાકાપિ કુલલાપિ અનુપતિત્વા અનુપતિત્વા વિતચ્છેન્તિ વિભજ્જેન્તિ. સો સુદં અટ્ટસ્સરં કરોતિ…પે॰… એસો, ભિક્ખવે, સત્તો ઇમસ્મિંયેવ રાજગહે સાકુણિકો અહોસિ…પે॰….
‘‘ઇધાહં, આવુસો, ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અદ્દસં નિચ્છવિં પુરિસં વેહાસં ગચ્છન્તં. તમેનં ગિજ્ઝાપિ કાકાપિ કુલલાપિ અનુપતિત્વા અનુપતિત્વા વિતચ્છેન્તિ વિભજ્જેન્તિ. સો સુદં અટ્ટસ્સરં કરોતિ…પે॰… એસો, ભિક્ખવે, સત્તો ઇમસ્મિંયેવ રાજગહે ઓરબ્ભિકો અહોસિ…પે॰….
‘‘ઇધાહં, આવુસો, ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અદ્દસં અસિલોમં પુરિસં વેહાસં ગચ્છન્તં . તસ્સ તે અસી ઉપ્પતિત્વા ઉપ્પતિત્વા તસ્સેવ કાયે નિપતન્તિ. સો સુદં અટ્ટસ્સરં કરોતિ…પે॰… એસો, ભિક્ખવે, સત્તો ઇમસ્મિંયેવ રાજગહે સૂકરિકો અહોસિ…પે॰….
‘‘ઇધાહં, આવુસો, ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અદ્દસં સત્તિલોમં પુરિસં વેહાસં ગચ્છન્તં. તસ્સ તા સત્તિયો ઉપ્પતિત્વા ઉપ્પતિત્વા તસ્સેવ કાયે નિપતન્તિ. સો સુદં અટ્ટસ્સરં કરોતિ…પે॰… એસો, ભિક્ખવે, સત્તો ઇમસ્મિંયેવ રાજગહે માગવિકો અહોસિ…પે॰….
‘‘ઇધાહં, આવુસો, ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અદ્દસં ઉસુલોમં પુરિસં વેહાસં ગચ્છન્તં. તસ્સ તે ઉસૂ ઉપ્પતિત્વા ઉપ્પતિત્વા તસ્સેવ કાયે નિપતન્તિ. સો સુદં અટ્ટસ્સરં કરોતિ…પે॰… એસો, ભિક્ખવે, સત્તો ઇમસ્મિંયેવ રાજગહે કારણિકો અહોસિ…પે॰….
‘‘ઇધાહં, આવુસો, ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અદ્દસં સૂચિલોમં પુરિસં વેહાસં ગચ્છન્તં. તસ્સ તા સૂચિયો ઉપ્પતિત્વા ઉપ્પતિત્વા તસ્સેવ કાયે નિપતન્તિ. સો સુદં અટ્ટસ્સરં કરોતિ…પે॰… એસો, ભિક્ખવે, સત્તો ઇમસ્મિંયેવ રાજગહે સારથિકો અહોસિ…પે॰….
‘‘ઇધાહં, આવુસો, ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અદ્દસં સૂચિલોમં પુરિસં વેહાસં ગચ્છન્તં. તસ્સ તા સૂચિયો સીસે પવિસિત્વા મુખતો નિક્ખમન્તિ; મુખે પવિસિત્વા ઉરતો નિક્ખમન્તિ; ઉરે પવિસિત્વા ઉદરતો નિક્ખમન્તિ; ઉદરે પવિસિત્વા ઊરૂહિ નિક્ખમન્તિ; ઊરૂસુ પવિસિત્વા જઙ્ઘાહિ નિક્ખમન્તિ; જઙ્ઘાસુ પવિસિત્વા પાદેહિ નિક્ખમન્તિ. સો સુદં અટ્ટસ્સરં કરોતિ…પે॰… એસો, ભિક્ખવે, સત્તો ઇમસ્મિંયેવ રાજગહે સૂચકો અહોસિ…પે॰….
‘‘ઇધાહં, આવુસો, ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અદ્દસં કુમ્ભણ્ડં પુરિસં વેહાસં ગચ્છન્તં. સો ગચ્છન્તોપિ તેવ અણ્ડે ખન્ધે આરોપેત્વા ગચ્છતિ, નિસીદન્તોપિ તેસ્વેવ અણ્ડેસુ નિસીદતિ. તમેનં ગિજ્ઝાપિ કાકાપિ કુલલાપિ અનુપતિત્વા અનુપતિત્વા વિતચ્છેન્તિ વિભજ્જેન્તિ. સો સુદં અટ્ટસ્સરં કરોતિ…પે॰… એસો, ભિક્ખવે, સત્તો ઇમસ્મિંયેવ રાજગહે ગામકૂટો અહોસિ…પે॰….
‘‘ઇધાહં, આવુસો, ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અદ્દસં પુરિસં ગૂથકૂપે સસીસકં નિમુગ્ગં…પે॰… એસો, ભિક્ખવે, સત્તો ઇમસ્મિંયેવ રાજગહે પારદારિકો અહોસિ…પે॰….
‘‘ઇધાહં , આવુસો, ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અદ્દસં પુરિસં ગૂથકૂપે સસીસકં નિમુગ્ગં ઉભોહિ હત્થેહિ ગૂથં ખાદન્તં…પે॰… એસો, ભિક્ખવે, સત્તો ઇમસ્મિંયેવ રાજગહે દુટ્ઠબ્રાહ્મણો અહોસિ. સો કસ્સપસ્સ સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ પાવચને ભિક્ખુસઙ્ઘં ભત્તેન નિમન્તેત્વા દોણિયો દોણિયો (ઇતિપિ) ગૂથસ્સ પૂરાપેત્વા કાલં આરોચાપેત્વા એતદવોચ – ‘અતો ઇતો (સ્યા॰) અહો (ઇતિપિ), ભોન્તો, યાવદત્થં ભુઞ્જન્તુ ચેવ હરન્તુ ચા’’’તિ…પે॰….
૨૩૦. ‘‘ઇધાહં, આવુસો, ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અદ્દસં નિચ્છવિં ઇત્થિં વેહાસં ગચ્છન્તિં. તમેનં ગિજ્ઝાપિ કાકાપિ કુલલાપિ અનુપતિત્વા અનુપતિત્વા વિતચ્છેન્તિ વિભજ્જેન્તિ. સા સુદં અટ્ટસ્સરં કરોતિ…પે॰… એસા, ભિક્ખવે, ઇત્થી ઇમસ્મિંયેવ રાજગહે અતિચારિની અહોસિ…પે॰….
‘‘ઇધાહં, આવુસો, ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અદ્દસં ઇત્થિં દુગ્ગન્ધં મઙ્ગુલિં વેહાસં ગચ્છન્તિં. તમેનં ગિજ્ઝાપિ કાકાપિ કુલલાપિ અનુપતિત્વા અનુપતિત્વા વિતચ્છેન્તિ વિભજ્જેન્તિ. સા સુદં અટ્ટસ્સરં કરોતિ…પે॰… એસા, ભિક્ખવે, ઇત્થી ઇમસ્મિંયેવ રાજગહે ઇક્ખણિકા અહોસિ…પે॰….
‘‘ઇધાહં, આવુસો, ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અદ્દસં ઇત્થિં ઉપ્પક્કં ઓકિલિનિં ઓકિરિનિં વેહાસં ગચ્છન્તિં. સા સુદં અટ્ટસ્સરં કરોતિ…પે॰… એસા, ભિક્ખવે , ઇત્થી કાલિઙ્ગસ્સ રઞ્ઞો અગ્ગમહેસી અહોસિ. સા ઇસ્સાપકતા સપત્તિં અઙ્ગારકટાહેન ઓકિરિ…પે॰….
‘‘ઇધાહં, આવુસો, ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અદ્દસં અસીસકં કબન્ધં વેહાસં ગચ્છન્તં. તસ્સ ઉરે અક્ખીનિ ચેવ હોન્તિ મુખઞ્ચ. તમેનં ગિજ્ઝાપિ કાકાપિ કુલલાપિ અનુપતિત્વા અનુપતિત્વા વિતચ્છેન્તિ વિભજ્જેન્તિ. સો સુદં અટ્ટસ્સરં કરોતિ…પે॰… એસો, ભિક્ખવે, સત્તો ઇમસ્મિંયેવ રાજગહે હારિકો નામ ચોરઘાતકો અહોસિ…પે॰….
‘‘ઇધાહં , આવુસો, ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અદ્દસં ભિક્ખું વેહાસં ગચ્છન્તં. તસ્સ સઙ્ઘાટિપિ આદિત્તા સમ્પજ્જલિતા સજોતિભૂતા, પત્તોપિ આદિત્તો સમ્પજ્જલિતો સજોતિભૂતો, કાયબન્ધનમ્પિ આદિત્તં સમ્પજ્જલિતં સજોતિભૂતં, કાયોપિ આદિત્તો સમ્પજ્જલિતો સજોતિભૂતો. સો સુદં અટ્ટસ્સરં કરોતિ…પે॰… એસો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ કસ્સપસ્સ સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ પાવચને પાપભિક્ખુ અહોસિ…પે॰….
‘‘ઇધાહં, આવુસો, ગિજ્ઝકૂટા પબ્બતા ઓરોહન્તો અદ્દસં ભિક્ખુનિં… અદ્દસં સિક્ખમાનં… અદ્દસં સામણેરં… અદ્દસં સામણેરિં વેહાસં ગચ્છન્તિં. તસ્સા સઙ્ઘાટિપિ આદિત્તા સમ્પજ્જલિતા સજોતિભૂતા, પત્તોપિ આદિત્તો સમ્પજ્જલિતો સજોતિભૂતો, કાયબન્ધનમ્પિ આદિત્તં સમ્પજ્જલિતં સજોતિભૂતં, કાયોપિ આદિત્તો સમ્પજ્જલિતો સજોતિભૂતો. સા સુદં અટ્ટસ્સરં કરોતિ. તસ્સ મય્હં, આવુસો, એતદહોસિ – ‘અચ્છરિયં વત ભો, અબ્ભુતં વત ભો, એવરૂપોપિ નામ સત્તો ભવિસ્સતિ! એવરૂપોપિ નામ યક્ખો ભવિસ્સતિ! એવરૂપોપિ નામ અત્તભાવપ્પટિલાભો ભવિસ્સતી’’’તિ! ભિક્ખૂ ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો ઉલ્લપતી’’તિ.
અથ ખો ભગવા ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ચક્ખુભૂતા વત, ભિક્ખવે, સાવકા વિહરન્તિ. ઞાણભૂતા વત , ભિક્ખવે, સાવકા વિહરન્તિ. યત્ર હિ નામ સાવકો એવરૂપં ઞસ્સતિ વા દક્ખતિ વા સક્ખિં વા કરિસ્સતિ! પુબ્બેવ મે સા, ભિક્ખવે, સામણેરી દિટ્ઠા અહોસિ. અપિ ચાહં ન બ્યાકાસિં. અહઞ્ચેતં બ્યાકરેય્યં પરે ચ મે ન સદ્દહેય્યું. યે મે ન સદ્દહેય્યું તેસં તં અસ્સ દીઘરત્તં અહિતાય દુક્ખાય. એસા, ભિક્ખવે, સામણેરી કસ્સપસ્સ સમ્માસમ્બુદ્ધસ્સ પાવચને પાપસામણેરી અહોસિ. સા તસ્સ કમ્મસ્સ વિપાકેન બહૂનિ વસ્સાનિ બહૂનિ વસ્સસતાનિ બહૂનિ વસ્સસહસ્સાનિ બહૂનિ વસ્સસતસહસ્સાનિ નિરયે પચ્ચિત્વા તસ્સેવ કમ્મસ્સ વિપાકાવસેસેન એવરૂપં અત્તભાવપ્પટિલાભં પટિસંવેદેતિ. સચ્ચં, ભિક્ખવે, મોગ્ગલ્લાનો આહ. અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, મોગ્ગલ્લાનસ્સા’’તિ.
૨૩૧. અથ ખો આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘યતાયં, આવુસો, તપોદા સન્દતિ સો દહો અચ્છોદકો સીતોદકો સાતોદકો સેતકો સુપ્પતિત્થો રમણીયો પહૂતમચ્છકચ્છપો ચક્કમત્તાનિ ચ પદુમાનિ પુપ્ફન્તી’’તિ. ભિક્ખૂ ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો એવં વક્ખતિ – ‘યતાયં, આવુસો , તપોદા સન્દતિ સો દહો અચ્છોદકો સીતોદકો સાતોદકો સેતકો સુપ્પતિત્થો રમણીયો પહૂતમચ્છકચ્છપો ચક્કમત્તાનિ ચ પદુમાનિ પુપ્ફન્તી’તિ. અથ ચ પનાયં તપોદા કુથિતા સન્દતિ. ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો ઉલ્લપતી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘યતાયં, ભિક્ખવે, તપોદા સન્દતિ સો દહો અચ્છોદકો સીતોદકો સાતોદકો સેતકો સુપ્પતિત્થો રમણીયો પહૂતમચ્છકચ્છપો ચક્કમત્તાનિ ચ પદુમાનિ પુપ્ફન્તિ. અપિ ચાયં, ભિક્ખવે, તપોદા દ્વિન્નં મહાનિરયાનં અન્તરિકાય આગચ્છતિ. તેનાયં તપોદા કુથિતા સન્દતિ. સચ્ચં, ભિક્ખવે, મોગ્ગલ્લાનો આહ. અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, મોગ્ગલ્લાનસ્સા’’તિ.
તેન ખો પન સમયેન રાજા માગધો સેનિયો બિમ્બિસારો લિચ્છવીહિ સદ્ધિં સઙ્ગામેન્તો પભગ્ગો અહોસિ. અથ રાજા પચ્છા સેનં સઙ્કડ્ઢિત્વા લિચ્છવયો પરાજેસિ. સઙ્ગામે ચ નન્દિ ચરતિ – ‘‘રઞ્ઞા લિચ્છવી પભગ્ગા’’તિ. અથ ખો આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘રાજા, આવુસો, લિચ્છવીહિ પભગ્ગો’’તિ. ભિક્ખૂ ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો એવં વક્ખતિ – ‘રાજા , આવુસો, લિચ્છવીહિ પભગ્ગો’તિ! સઙ્ગામે ચ નન્દિં ચરતિ – ‘રઞ્ઞા લિચ્છવી પભગ્ગા’તિ! ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો ઉલ્લપતી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘પઠમં, ભિક્ખવે, રાજા લિચ્છવીહિ પભગ્ગો. અથ રાજા પચ્છા સેનં સઙ્કડ્ઢિત્વા લિચ્છવયો પરાજેસિ. સચ્ચં, ભિક્ખવે, મોગ્ગલ્લાનો આહ. અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, મોગ્ગલ્લાનસ્સા’’તિ.
૨૩૨. અથ ખો આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘ઇધાહં, આવુસો, સપ્પિનિકાય નદિયા તીરે આનેઞ્જં સમાધિં સમાપન્નો નાગાનં ઓગય્હ ઉત્તરન્તાનં કોઞ્ચં કરોન્તાનં સદ્દં અસ્સોસિ’’ન્તિ. ભિક્ખૂ ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો આનેઞ્જં સમાધિં સમાપન્નો સદ્દં સોસ્સતિ! ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં આયસ્મા મહામોગ્ગલ્લાનો ઉલ્લપતી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘અત્થેસો, ભિક્ખવે, સમાધિ સો ચ ખો અપરિસુદ્ધો. સચ્ચં, ભિક્ખવે, મોગ્ગલ્લાનો આહ. અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, મોગ્ગલ્લાનસ્સા’’તિ.
અથ ખો આયસ્મા સોભિતો ભિક્ખૂ આમન્તેસિ – ‘‘અહં, આવુસો, પઞ્ચ કપ્પસતાનિ અનુસ્સરામી’’તિ. ભિક્ખૂ ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ આયસ્મા સોભિતો એવં વક્ખતિ – ‘અહં, આવુસો , પઞ્ચ કપ્પસતાનિ અનુસ્સરામી’તિ! ઉત્તરિમનુસ્સધમ્મં આયસ્મા સોભિતો ઉલ્લપતી’’તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ‘‘અત્થેસા, ભિક્ખવે, સોભિતસ્સ. સા ચ ખો એકાયેવ જાતિ. સચ્ચં, ભિક્ખવે, સોભિતો આહ. અનાપત્તિ, ભિક્ખવે, સોભિતસ્સાતિ.
ચતુત્થપારાજિકં સમત્તં.
૨૩૩. ઉદ્દિટ્ઠા ખો આયસ્મન્તો ચત્તારો પારાજિકા ધમ્મા, યેસં ભિક્ખુ અઞ્ઞતરં વા અઞ્ઞતરં વા આપજ્જિત્વા ન લભતિ ભિક્ખૂહિ સદ્ધિં સંવાસં, યથા પુરે તથા પચ્છા, પારાજિકો હોતિ અસંવાસો. તત્થાયસ્મન્તે પુચ્છામિ – ‘‘કચ્ચિત્થ પરિસુદ્ધા’’? દુતિયમ્પિ પુચ્છામિ – ‘‘કચ્ચિત્થ પરિસુદ્ધા’’? તતિયમ્પિ પુચ્છામિ – ‘‘કચ્ચિત્થ પરિસુદ્ધા’’? પરિસુદ્ધેત્થાયસ્મન્તો, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામીતિ.
પારાજિકં નિટ્ઠિતં.
તસ્સુદ્દાનં –
મેથુનાદિન્નાદાનઞ્ચ, મનુસ્સવિગ્ગહુત્તરિ;
પારાજિકાનિ ચત્તારિ, છેજ્જવત્થૂ અસંસયાતિ.
પારાજિકકણ્ડં નિટ્ઠિતં.