૩. નિસ્સગ્ગિયકણ્ડં (ભિક્ખુનીવિભઙ્ગો)
૧. પત્તવગ્ગો
૧. પઠમસિક્ખાપદં
ઇમે ખો પનાય્યાયો તિંસ નિસ્સગ્ગિયા પાચિત્તિયા
ધમ્મા ઉદ્દેસં આગચ્છન્તિ.
૭૩૩. તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખુનિયો બહૂ પત્તે સન્નિચયં કરોન્તિ. મનુસ્સા વિહારચારિકં આહિણ્ડન્તા પસ્સિત્વા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ ભિક્ખુનિયો બહૂ પત્તે સન્નિચયં કરિસ્સન્તિ, પત્તવાણિજ્જં વા ભિક્ખુનિયો કરિસ્સન્તિ, આમત્તિકાપણં વા પસારેસ્સન્તી’’તિ! અસ્સોસું ખો ભિક્ખુનિયો તેસં મનુસ્સાનં ઉજ્ઝાયન્તાનં ખિય્યન્તાનં વિપાચેન્તાનં. યા તા ભિક્ખુનિયો અપ્પિચ્છા…પે॰… તા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખુનિયો પત્તસન્નિચયં કરિસ્સન્તી’’તિ…પે॰… સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે, છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખુનિયો પત્તસન્નિચયં કરોન્તીતિ? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે॰… કથઞ્હિ નામ, ભિક્ખવે, છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખુનિયો પત્તસન્નિચયં કરિસ્સન્તિ! નેતં, ભિક્ખવે, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસન્તુ –
૭૩૪. ‘‘યા પન ભિક્ખુની પત્તસન્નિચયં કરેય્ય , નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિય’’ન્તિ.
૭૩૫. યા પનાતિ યા યાદિસા…પે॰… ભિક્ખુનીતિ…પે॰… અયં ઇમસ્મિં અત્થે અધિપ્પેતા ભિક્ખુનીતિ.
પત્તો નામ દ્વે પત્તા – અયોપત્તો, મત્તિકાપત્તો. તયો પત્તસ્સ વણ્ણા – ઉક્કટ્ઠો પત્તો, મજ્ઝિમો પત્તો, ઓમકો પત્તો. ઉક્કટ્ઠો નામ પત્તો અડ્ઢાળ્હકોદનં ગણ્હાતિ ચતુભાગં ખાદનં તદુપિયં બ્યઞ્જનં. મજ્ઝિમો નામ પત્તો નાળિકોદનં ગણ્હાતિ ચતુભાગં ખાદનં તદુપિયં બ્યઞ્જનં. ઓમકો નામ પત્તો પત્થોદનં ગણ્હાતિ ચતુભાગં ખાદનં તદુપિયં બ્યઞ્જનં. તતો ઉક્કટ્ઠો અપત્તો ઓમકો અપત્તો.
સન્નિચયં કરેય્યાતિ અનધિટ્ઠિતો અવિકપ્પિતો.
નિસ્સગ્ગિયો હોતીતિ સહ અરુણુગ્ગમના નિસ્સગ્ગિયો હોતિ. નિસ્સજ્જિતબ્બો સઙ્ઘસ્સ વા ગણસ્સ વા એકભિક્ખુનિયા વા. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, નિસ્સજ્જિતબ્બો. તાય ભિક્ખુનિયા સઙ્ઘં ઉપસઙ્કમિત્વા એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા વુડ્ઢાનં ભિક્ખુનીનં પાદે વન્દિત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદિત્વા અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વા એવમસ્સ વચનીયો – ‘‘અયં મે, અય્યે, પત્તો રત્તાતિક્કન્તો નિસ્સગ્ગિયો, ઇમાહં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સજ્જામી’’તિ. નિસ્સજ્જિત્વા આપત્તિ દેસેતબ્બા. બ્યત્તાય ભિક્ખુનિયા પટિબલાય આપત્તિ પટિગ્ગહેતબ્બા. નિસ્સટ્ઠપત્તો દાતબ્બો –
‘‘સુણાતુ મે, અય્યે, સઙ્ઘો. અયં પત્તો ઇત્થન્નામાય ભિક્ખુનિયા નિસ્સગ્ગિયો સઙ્ઘસ્સ નિસ્સટ્ઠો. યદિ સઙ્ઘસ્સ પત્તકલ્લં, સઙ્ઘો ઇમં પત્તં ઇત્થન્નામાય ભિક્ખુનિયા દદેય્યા’’તિ.
તાય ભિક્ખુનિયા સમ્બહુલા ભિક્ખુનિયો ઉપસઙ્કમિત્વા એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા વુડ્ઢાનં ભિક્ખુનીનં પાદે વન્દિત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદિત્વા અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વા એવમસ્સુ વચનીયા – ‘‘અયં મે, અય્યાયો, પત્તો રત્તાતિક્કન્તો નિસ્સગ્ગિયો, ઇમાહં અય્યાનં નિસ્સજ્જામી’’તિ. નિસ્સજ્જિત્વા આપત્તિ દેસેતબ્બા. બ્યત્તાય ભિક્ખુનિયા પટિબલાય આપત્તિ પટિગ્ગહેતબ્બા. નિસ્સટ્ઠપત્તો દાતબ્બો –
‘‘સુણન્તુ મે અય્યાયો. અયં પત્તો ઇત્થન્નામાય ભિક્ખુનિયા નિસ્સગ્ગિયો અય્યાનં નિસ્સટ્ઠો. યદિ અય્યાનં પત્તકલ્લં, અય્યાયો ઇમં પત્તં ઇત્થન્નામાય ભિક્ખુનિયા દદેય્યુ’’ન્તિ.
તાય ભિક્ખુનિયા એકં ભિક્ખુનિં ઉપસઙ્કમિત્વા એકંસં ઉત્તરાસઙ્ગં કરિત્વા ઉક્કુટિકં નિસીદિત્વા અઞ્જલિં પગ્ગહેત્વા એવમસ્સ વચનીયા – ‘‘અયં મે, અય્યે, પત્તો રત્તાતિક્કન્તો નિસ્સગ્ગિયો. ઇમાહં અય્યાય નિસ્સજ્જામી’’તિ. નિસ્સજ્જિત્વા આપત્તિ દેસેતબ્બા. તાય ભિક્ખુનિયા આપત્તિ પટિગ્ગહેતબ્બા. નિસ્સટ્ઠપત્તો દાતબ્બો – ‘‘ઇમં પત્તં અય્યાય દમ્મી’’તિ.
૭૩૬. રત્તાતિક્કન્તે અતિક્કન્તસઞ્ઞા, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. રત્તાતિક્કન્તે વેમતિકા, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. રત્તાતિક્કન્તે અનતિક્કન્તસઞ્ઞા, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અનધિટ્ઠિતે અધિટ્ઠિતસઞ્ઞા, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અવિકપ્પિતે વિકપ્પિતસઞ્ઞા, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અવિસ્સજ્જિતે વિસ્સજ્જિતસઞ્ઞા , નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અનટ્ઠે નટ્ઠસઞ્ઞા… અવિનટ્ઠે વિનટ્ઠસઞ્ઞા… અભિન્ને ભિન્નસઞ્ઞા… અવિલુત્તે વિલુત્તસઞ્ઞા, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં.
નિસ્સગ્ગિયં પત્તં અનિસ્સજ્જિત્વા પરિભુઞ્જતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. રત્તાનતિક્કન્તે અતિક્કન્તસઞ્ઞા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. રત્તાનતિક્કન્તે વેમતિકા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. રત્તાનતિક્કન્તે અનતિક્કન્તસઞ્ઞા અનાપત્તિ.
૭૩૭. અનાપત્તિ અન્તોઅરુણે અધિટ્ઠેતિ, વિકપ્પેતિ, વિસ્સજ્જેતિ, નસ્સતિ, વિનસ્સતિ, ભિજ્જતિ, અચ્છિન્દિત્વા ગણ્હન્તિ, વિસ્સાસં ગણ્હન્તિ, ઉમ્મત્તિકાય, આદિકમ્મિકાયાતિ.
તેન ખો પન સમયેન છબ્બગ્ગિયા ભિક્ખુનિયો નિસ્સટ્ઠપત્તં ન દેન્તિ. ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું. ન, ભિક્ખવે, નિસ્સટ્ઠપત્તો ન દાતબ્બો. યા ન દદેય્ય, આપત્તિ દુક્કટસ્સાતિ.
પઠમસિક્ખાપદં નિટ્ઠિતં.
૨. દુતિયસિક્ખાપદં
૭૩૮. તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે . તેન ખો પન સમયેન સમ્બહુલા ભિક્ખુનિયો ગામકાવાસે વસ્સંવુટ્ઠા વસ્સંવુત્થા (સી॰ સ્યા॰) સાવત્થિં અગમંસુ વત્તસમ્પન્ના ઇરિયાપથસમ્પન્ના દુચ્ચોળા લૂખચીવરા. ઉપાસકા તા ભિક્ખુનિયો પસ્સિત્વા – ‘‘ઇમા ભિક્ખુનિયો વત્તસમ્પન્ના ઇરિયાપથસમ્પન્ના દુચ્ચોળા લૂખચીવરા, ઇમા ભિક્ખુનિયો અચ્છિન્ના ભવિસ્સન્તી’’તિ ભિક્ખુનિસઙ્ઘસ્સ અકાલચીવરં અદંસુ. થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની – ‘‘અમ્હાકં કથિનં અત્થતં કાલચીવર’’ન્તિ અધિટ્ઠહિત્વા ભાજાપેસિ. ઉપાસકા તા ભિક્ખુનિયો પસ્સિત્વા એતદવોચું – ‘‘અપય્યાહિ ચીવરં લદ્ધ’’ન્તિ? ‘‘ન મયં, આવુસો, ચીવરં લભામ. અય્યા થુલ્લનન્દા – ‘અમ્હાકં કથિનં અત્થતં કાલચીવર’ન્તિ અધિટ્ઠહિત્વા ભાજાપેસી’’તિ. ઉપાસકા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ અય્યા થુલ્લનન્દા અકાલચીવરં ‘કાલચીવર’ન્તિ અધિટ્ઠહિત્વા ભાજાપેસ્સતી’’તિ! અસ્સોસું ખો ભિક્ખુનિયો તેસં ઉપાસકાનં ઉજ્ઝાયન્તાનં ખિય્યન્તાનં વિપાચેન્તાનં. યા તા ભિક્ખુનિયો અપ્પિચ્છા…પે॰… તા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ અય્યા થુલ્લનન્દા અકાલચીવરં ‘કાલચીવર’ન્તિ અધિટ્ઠહિત્વા ભાજાપેસ્સતી’’તિ! અથ ખો તા ભિક્ખુનિયો ભિક્ખૂનં એતમત્થં આરોચેસું. ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું …પે॰… સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે , થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની અકાલચીવરં ‘‘કાલચીવર’’ન્તિ અધિટ્ઠહિત્વા ભાજાપેતીતિ ભાજાપેસીતિ (ક॰)? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે॰… કથઞ્હિ નામ, ભિક્ખવે, થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની અકાલચીવરં ‘‘કાલચીવર’’ન્તિ અધિટ્ઠહિત્વા ભાજાપેસ્સતિ! નેતં, ભિક્ખવે, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસન્તુ –
૭૩૯. ‘‘યા પન ભિક્ખુની અકાલચીવરં ‘કાલચીવર’ન્તિ અધિટ્ઠહિત્વા ભાજાપેય્ય, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિય’’ન્તિ.
૭૪૦. યા પનાતિ યા યાદિસા…પે॰… ભિક્ખુનીતિ…પે॰… અયં ઇમસ્મિં અત્થે અધિપ્પેતા ભિક્ખુનીતિ.
અકાલચીવરં નામ અનત્થતે કથિને એકાદસમાસે ઉપ્પન્નં, અત્થતે કથિને સત્તમાસે ઉપ્પન્નં, કાલેપિ આદિસ્સ દિન્નં, એતં અકાલચીવરં નામ.
અકાલચીવરં ‘‘કાલચીવર’’ન્તિ અધિટ્ઠહિત્વા ભાજાપેતિ, પયોગે દુક્કટં. પટિલાભેન નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. નિસ્સજ્જિતબ્બં સઙ્ઘસ્સ વા ગણસ્સ વા એકભિક્ખુનિયા વા. એવઞ્ચ પન , ભિક્ખવે, નિસ્સજ્જિતબ્બં…પે॰… ઇદં મે, અય્યે, અકાલચીવરં ‘‘કાલચીવર’ન્તિ અધિટ્ઠહિત્વા ભાજાપિતં નિસ્સગ્ગિયં, ઇમાહં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સજ્જામી’’તિ…પે॰… દદેય્યાતિ…પે॰… દદેય્યુન્તિ…પે॰… અય્યાય દમ્મીતિ.
૭૪૧. અકાલચીવરે અકાલચીવરસઞ્ઞા ‘‘કાલચીવર’’ન્તિ અધિટ્ઠહિત્વા ભાજાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અકાલચીવરે વેમતિકા ‘‘કાલચીવર’’ન્તિ અધિટ્ઠહિત્વા ભાજાપેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અકાલચીવરે કાલચીવરસઞ્ઞા ‘‘કાલચીવર’’ન્તિ અધિટ્ઠહિત્વા ભાજાપેતિ , અનાપત્તિ. કાલચીવરે અકાલચીવરસઞ્ઞા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. કાલચીવરે વેમતિકા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. કાલચીવરે કાલચીવરસઞ્ઞા, અનાપત્તિ.
૭૪૨. અનાપત્તિ અકાલચીવરં કાલચીવરસઞ્ઞા ભાજાપેતિ, કાલચીવરં કાલચીવરસઞ્ઞા ભાજાપેતિ, ઉમ્મત્તિકાય, આદિકમ્મિકાયાતિ.
દુતિયસિક્ખાપદં નિટ્ઠિતં.
૩. તતિયસિક્ખાપદં
૭૪૩. તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની અઞ્ઞતરાય ભિક્ખુનિયા સદ્ધિં ચીવરં પરિવત્તેત્વા પરિભુઞ્જિ. અથ ખો સા ભિક્ખુની તં ચીવરં સઙ્ઘરિત્વા સંહરિત્વા (ક॰) નિક્ખિપિ. થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની તં ભિક્ખુનિં એતદવોચ – ‘‘યં તે, અય્યે, મયા સદ્ધિં ચીવરં પરિવત્તિતં, કહં તં ચીવર’’ન્તિ? અથ ખો સા ભિક્ખુની તં ચીવરં નીહરિત્વા થુલ્લનન્દાય ભિક્ખુનિયા દસ્સેસિ. થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની તં ભિક્ખુનિં એતદવોચ – ‘‘હન્દાય્યે, તુય્હં ચીવરં, આહર મે’તં ચીવરં, યં તુય્હં તુય્હમેવેતં, યં મય્હં મય્હમેવેતં, આહર મે’તં, સકં પચ્ચાહરા’’તિ અચ્છિન્દિ. અથ ખો સા ભિક્ખુની ભિક્ખુનીનં એતમત્થં આરોચેસિ. યા તા ભિક્ખુનિયો અપ્પિચ્છા…પે॰… તા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ અય્યા થુલ્લનન્દા ભિક્ખુનિયા સદ્ધિં ચીવરં પરિવત્તેત્વા અચ્છિન્દિસ્સતી’’તિ! અથ ખો તા ભિક્ખુનિયો ભિક્ખૂનં એતમત્થં આરોચેસું. ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરાચેસું…પે॰… સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે, થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની ભિક્ખુનિયા સદ્ધિં ચીવરં પરિવત્તેત્વા અચ્છિન્દતીતિ અચ્છિન્દીતિ (ક॰)? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે॰… કથઞ્હિ નામ, ભિક્ખવે, થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની ભિક્ખુનિયા સદ્ધિં ચીવરં પરિવત્તેત્વા અચ્છિન્દિસ્સતિ! નેતં, ભિક્ખવે, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસન્તુ –
૭૪૪. ‘‘યા પન ભિક્ખુની ભિક્ખુનિયા સદ્ધિં ચીવરં પરિવત્તેત્વા સા પચ્છા એવં વદેય્ય – ‘હન્દાય્યે, તુય્હં ચીવરં આહર, મેતં ચીવરં, યં તુય્હં તુય્હમેવેતં, યં મય્હં મય્હમેવેતં, આહર મેતં, સકં પચ્ચાહરા’તિ અચ્છિન્દેય્ય વા અચ્છિન્દાપેય્ય વા, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિય’’ન્તિ.
૭૪૫. યા પનાતિ યા યાદિસા…પે॰… ભિક્ખુનીતિ…પે॰… અયં ઇમસ્મિં અત્થે અધિપ્પેતા ભિક્ખુનીતિ.
ભિક્ખુનિયા સદ્ધિન્તિ અઞ્ઞાય ભિક્ખુનિયા સદ્ધિં.
ચીવરં નામ છન્નં ચીવરાનં અઞ્ઞતરં ચીવરં વિકપ્પનુપગં પચ્છિમં.
પરિવત્તેત્વાતિ પરિત્તેન વા વિપુલં, વિપુલેન વા પરિત્તં.
અચ્છિન્દેય્યાતિ સયં અચ્છિન્દતિ નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં.
અચ્છિન્દાપેય્યાતિ અઞ્ઞં આણાપેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. સકિં આણત્તા બહુકમ્પિ અચ્છિન્દતિ, નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. નિસ્સજ્જિતબ્બં સઙ્ઘસ્સ વા ગણસ્સ વા એકભિક્ખુનિયા વા. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, નિસ્સજ્જિતબ્બં…પે॰… ‘‘ઇદં મે અય્યે ચીવરં ભિક્ખુનિયા સદ્ધિં પરિવત્તેત્વા અચ્છિન્નં નિસ્સગ્ગિયં, ઇમાહં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સજ્જામી’’તિ…પે॰… દદેય્યાતિ…પે॰… દદેય્યુન્તિ…પે॰… અય્યાય દમ્મીતિ.
૭૪૬. ઉપસમ્પન્નાય ઉપસમ્પન્નસઞ્ઞા ચીવરં પરિવત્તેત્વા અચ્છિન્દતિ વા અચ્છિન્દાપેતિ વા, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. ઉપસમ્પન્નાય વેમતિકા ચીવરં પરિવત્તેત્વા અચ્છિન્દતિ વા અચ્છિન્દાપેતિ વા, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. ઉપસમ્પન્નાય અનુપસમ્પન્નસઞ્ઞા ચીવરં પરિવત્તેત્વા અચ્છિન્દતિ વા અચ્છિન્દાપેતિ વા, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં.
અઞ્ઞં પરિક્ખારં પરિવત્તેત્વા અચ્છિન્દતિ વા અચ્છિન્દાપેતિ વા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુપસમ્પન્નાય સદ્ધિં ચીવરં વા અઞ્ઞં વા પરિક્ખારં પરિવત્તેત્વા અચ્છિન્દતિ વા અચ્છિન્દાપેતિ વા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુપસમ્પન્નાય ઉપસમ્પન્નસઞ્ઞા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુપસમ્પન્નાય વેમતિકા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનુપસમ્પન્નાય અનુપસમ્પન્નસઞ્ઞા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ.
૭૪૭. અનાપત્તિ સા વા દેતિ, તસ્સા વા વિસ્સસન્તી ગણ્હાતિ, ઉમ્મત્તિકાય, આદિકમ્મિકાયાતિ.
તતિયસિક્ખાપદં નિટ્ઠિતં.
૪. ચતુત્થસિક્ખાપદં
૭૪૮. તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની ગિલાના હોતિ. અથ ખો અઞ્ઞતરો ઉપાસકો યેન થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા થુલ્લનન્દં ભિક્ખુનિં એતદવોચ – ‘‘કિં તે, અય્યે, અફાસુ, કિં આહરીયતૂ’’તિ? ‘‘સપ્પિના મે, આવુસો, અત્થો’’તિ. અથ ખો સો ઉપાસકો અઞ્ઞતરસ્સ આપણિકસ્સ ઘરા કહાપણસ્સ સપ્પિં આહરિત્વા થુલ્લનન્દાય ભિક્ખુનિયા અદાસિ. થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની એવમાહ – ‘‘ન મે, આવુસો, સપ્પિના અત્થો; તેલેન મે અત્થો’’તિ. અથ ખો સો ઉપાસકો યેન સો આપણિકો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા તં આપણિકં એતદવોચ – ‘‘ન કિરાય્યો અય્યાય સપ્પિના અત્થો, તેલેન અત્થો. હન્દ તે સપ્પિં, તેલં મે દેહી’’તિ. ‘‘સચે મયં અય્યો વિક્કીતં ભણ્ડં પુન આદિયિસ્સામ આહરિસ્સામ (ક॰), કદા અમ્હાકં ભણ્ડં વિક્કાયિસ્સતિ વિક્કીયિસ્સતિ (?); સપ્પિસ્સ કયેન સપ્પિ હટં, તેલસ્સ કયં આહર, તેલં હરિસ્સસી’’તિ. અથ ખો સો ઉપાસકો ઉજ્ઝાયતિ ખિય્યતિ વિપાચેતિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ અય્યા થુલ્લનન્દા અઞ્ઞં વિઞ્ઞાપેત્વા અઞ્ઞં વિઞ્ઞાપેસ્સતી’’તિ! અસ્સોસું ખો ભિક્ખુનિયો તસ્સ ઉપાસકસ્સ ઉજ્ઝાયન્તસ્સ ખિય્યન્તસ્સ વિપાચેન્તસ્સ. યા તા ભિક્ખુનિયો અપ્પિચ્છા…પે॰… તા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ…પે॰… અથ ખો તા ભિક્ખુનિયો ભિક્ખૂનં એતમત્થં આરોચેસું. ભિક્ખૂ ભગવતો એતમત્થં આરોચેસું…પે॰… સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે, થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની અઞ્ઞં વિઞ્ઞાપેત્વા અઞ્ઞં વિઞ્ઞાપેતીતિ વિઞ્ઞાપેસીતિ (ક॰)? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા …પે॰… કથઞ્હિ નામ, ભિક્ખવે, થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની અઞ્ઞં વિઞ્ઞાપેત્વા અઞ્ઞં વિઞ્ઞાપેસ્સતિ! નેતં, ભિક્ખવે, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસન્તુ –
૭૪૯. ‘‘યા પન ભિક્ખુની અઞ્ઞં વિઞ્ઞાપેત્વા અઞ્ઞં વિઞ્ઞાપેય્ય, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિય’’ન્તિ.
૭૫૦. યા પનાતિ યા યાદિસા…પે॰… ભિક્ખુનીતિ…પે॰… અયં ઇમસ્મિં અત્થે અધિપ્પેતા ભિક્ખુનીતિ.
અઞ્ઞં વિઞ્ઞાપેત્વાતિ યં કિઞ્ચિ વિઞ્ઞાપેત્વા.
અઞ્ઞં વિઞ્ઞાપેય્યાતિ તં ઠપેત્વા અઞ્ઞં વિઞ્ઞાપેતિ, પયોગે દુક્કટં. પટિલાભેન નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. નિસ્સજ્જિતબ્બં સઙ્ઘસ્સ વા ગણસ્સ વા એકભિક્ખુનિયા વા. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, નિસ્સજ્જિતબ્બં…પે॰… ‘‘ઇદં મે અય્યે અઞ્ઞં વિઞ્ઞાપેત્વા અઞ્ઞં વિઞ્ઞાપિતં નિસ્સગ્ગિયં, ઇમાહં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સજ્જામીતિ…પે॰… દદેય્યાતિ…પે॰… દદેય્યુન્તિ…પે॰… અય્યાય દમ્મી’’તિ.
૭૫૧. અઞ્ઞે અઞ્ઞસઞ્ઞા અઞ્ઞં વિઞ્ઞાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અઞ્ઞે વેમતિકા અઞ્ઞં વિઞ્ઞાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અઞ્ઞે અનઞ્ઞસઞ્ઞા અઞ્ઞં વિઞ્ઞાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં.
અનઞ્ઞે અઞ્ઞસઞ્ઞા અનઞ્ઞં વિઞ્ઞાપેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનઞ્ઞે વેમતિકા અનઞ્ઞં વિઞ્ઞાપેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનઞ્ઞે અનઞ્ઞસઞ્ઞા, અનાપત્તિ.
૭૫૨. અનાપત્તિ તઞ્ઞેવ તઞ્ચેવ (સ્યા॰) વિઞ્ઞાપેતિ, અઞ્ઞઞ્ચ વિઞ્ઞાપેતિ, આનિસંસં દસ્સેત્વા વિઞ્ઞાપેતિ, ઉમ્મત્તિકાય, આદિકમ્મિકાયાતિ.
ચતુત્થસિક્ખાપદં નિટ્ઠિતં.
૫. પઞ્ચમસિક્ખાપદં
૭૫૩. તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની ગિલાના હોતિ. અથ ખો અઞ્ઞતરો ઉપાસકો યેન થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા થુલ્લનન્દં ભિક્ખુનિં એતદવોચ – ‘‘કચ્ચિ, અય્યે, ખમનીયં કચ્ચિ યાપનીય’’ન્તિ? ‘‘ન મે, આવુસો, ખમનીયં, ન યાપનીય’’ન્તિ. ‘‘અમુકસ્સ, અય્યે, આપણિકસ્સ ઘરે કહાપણં નિક્ખિપિસ્સામિ, તતો યં ઇચ્છેય્યાસિ તં આહરાપેય્યાસી’’તિ. થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની અઞ્ઞતરં સિક્ખમાનં આણાપેસિ – ‘‘ગચ્છ, સિક્ખમાને, અમુકસ્સ આપણિકસ્સ ઘરા કહાપણસ્સ તેલં આહરા’’તિ. અથ ખો સા સિક્ખમાના તસ્સ આપણિકસ્સ ઘરા કહાપણસ્સ તેલં આહરિત્વા થુલ્લનન્દાય ભિક્ખુનિયા અદાસિ. થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની એવમાહ – ‘‘ન મે, સિક્ખમાને, તેલેન અત્થો, સપ્પિના મે અત્થો’’તિ. અથ ખો સા સિક્ખમાના યેન સો આપણિકો તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા તં આપણિકં એતદવોચ – ‘‘ન કિર, આવુસો, અય્યાય તેલેન અત્થો, સપ્પિના અત્થો, હન્દ તે તેલં, સપ્પિં મે દેહી’’તિ. ‘‘સચે મયં, અય્યે, વિક્કીતં ભણ્ડં પુન આદિયિસ્સામ, કદા અમ્હાકં ભણ્ડં વિક્કાયિસ્સતિ! તેલસ્સ કયેન તેલં હટં, સપ્પિસ્સ કયં આહર, સપ્પિં હરિસ્સસી’’તિ. અથ ખો સા સિક્ખમાના રોદન્તી અટ્ઠાસિ. ભિક્ખુનિયો તં સિક્ખમાનં એતદવોચું – ‘‘કિસ્સ ત્વં, સિક્ખમાને, રોદસી’’તિ? અથ ખો સા સિક્ખમાના ભિક્ખુનીનં એતમત્થં આરોચેસિ. યા તા ભિક્ખુનિયો અપ્પિચ્છા…પે॰… તા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ અય્યા થુલ્લનન્દા અઞ્ઞં ચેતાપેત્વા અઞ્ઞં ચેતાપેસ્સતી’’તિ…પે॰… સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે, થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની અઞ્ઞં ચેતાપેત્વા અઞ્ઞં ચેતાપેતીતિ ચેતાપેસીતિ (ક॰)? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે॰… કથઞ્હિ નામ, ભિક્ખવે, થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની અઞ્ઞં ચેતાપેત્વા અઞ્ઞં ચેતાપેસ્સતિ! નેતં, ભિક્ખવે, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસન્તુ –
૭૫૪. ‘‘યા પન ભિક્ખુની અઞ્ઞં ચેતાપેત્વા અઞ્ઞં ચેતાપેય્ય, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિય’’ન્તિ.
૭૫૫. યા પનાતિ યા યાદિસા…પે॰… ભિક્ખુનીતિ…પે॰… અયં ઇમસ્મિં અત્થે અધિપ્પેતા ભિક્ખુનીતિ.
અઞ્ઞં ચેતાપેત્વાતિ યં કિઞ્ચિ ચેતાપેત્વા.
અઞ્ઞં ચેતાપેય્યાતિ તં ઠપેત્વા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, પયોગે દુક્કટં. પટિલાભેન નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. નિસ્સજ્જિતબ્બં સઙ્ઘસ્સ વા ગણસ્સ વા એકભિક્ખુનિયા વા. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, નિસ્સજ્જિતબ્બં…પે॰… ‘‘ઇદં મે, અય્યે, અઞ્ઞં ચેતાપેત્વા અઞ્ઞં ચેતાપિતં નિસ્સગ્ગિયં, ઇમાહં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સજ્જામી’’તિ…પે॰… દદેય્યાતિ…પે॰… દદેય્યુન્તિ…પે॰… અય્યાય દમ્મીતિ.
૭૫૬. અઞ્ઞે અઞ્ઞસઞ્ઞા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અઞ્ઞે વેમતિકા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અઞ્ઞે અનઞ્ઞસઞ્ઞા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં.
અનઞ્ઞે અઞ્ઞસઞ્ઞા અનઞ્ઞં ચેતાપેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનઞ્ઞે વેમતિકા અનઞ્ઞં ચેતાપેતિ, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનઞ્ઞે અનઞ્ઞસઞ્ઞા અનાપત્તિ.
૭૫૭. અનાપત્તિ તઞ્ઞેવ તઞ્ચેવ (સ્યા॰) ચેતાપેતિ, અઞ્ઞઞ્ચ ચેતાપેતિ, આનિસંસં દસ્સેત્વા ચેતાપેતિ, ઉમ્મત્તિકાય, આદિકમ્મિકાયાતિ.
પઞ્ચમસિક્ખાપદં નિટ્ઠિતં.
૬. છટ્ઠસિક્ખાપદં
૭૫૮. તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન ઉપાસકા ભિક્ખુનિસઙ્ઘસ્સ ચીવરત્થાય છન્દકં સઙ્ઘરિત્વા અઞ્ઞતરસ્સ પાવારિકસ્સ ઘરે પરિક્ખારં નિક્ખિપિત્વા ભિક્ખુનિયો ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચું – ‘‘અમુકસ્સ, અય્યે, પાવારિકસ્સ ઘરે ચીવરત્થાય પરિક્ખારો નિક્ખિત્તો, તતો ચીવરં આહરાપેત્વા ભાજેથા’’તિ. ભિક્ખુનિયો તેન પરિક્ખારેન ભેસજ્જં ચેતાપેત્વા પરિભુઞ્જિંસુ. ઉપાસકા જાનિત્વા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ ભિક્ખુનિયો અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન સઙ્ઘિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેસ્સન્તી’’તિ! અસ્સોસું ખો ભિક્ખુનિયો તેસં ઉપાસકાનં ઉજ્ઝાયન્તાનં ખિય્યન્તાનં વિપાચેન્તાનં. યા તા ભિક્ખુનિયો અપ્પિચ્છા …પે॰… તા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ ભિક્ખુનિયો અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન સઙ્ઘિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેસ્સન્તી’’તિ…પે॰… સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન સઙ્ઘિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેન્તીતિ? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે॰… કથઞ્હિ નામ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન સઙ્ઘિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેસ્સન્તિ! નેતં, ભિક્ખવે, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસન્તુ –
૭૫૯. ‘‘યા પન ભિક્ખુની અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન સઙ્ઘિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેય્ય, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિય’’ન્તિ.
૭૬૦. યા પનાતિ યા યાદિસા…પે॰… ભિક્ખુનીતિ…પે॰… અયં ઇમસ્મિં અત્થે અધિપ્પેતા ભિક્ખુનીતિ.
અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેનાતિ અઞ્ઞસ્સત્થાય દિન્નેન.
સઙ્ઘિકેનાતિ સઙ્ઘસ્સ, ન ગણસ્સ, ન એકભિક્ખુનિયા.
અઞ્ઞં ચેતાપેય્યાતિ યંઅત્થાય દિન્નં, તં ઠપેત્વા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, પયોગે દુક્કટં. પટિલાભેન નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. નિસ્સજ્જિતબ્બં સઙ્ઘસ્સ વા ગણસ્સ વા એકભિક્ખુનિયા વા. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, નિસ્સજ્જિતબ્બં…પે॰… ‘‘ઇદં મે, અય્યે, અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન સઙ્ઘિકેન અઞ્ઞં ચેતાપિતં નિસ્સગ્ગિયં, ઇમાહં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સજ્જામી’’તિ.…પે॰… દદેય્યાતિ…પે॰… દદેય્યુન્તિ…પે॰… અય્યાય દમ્મીતિ.
૭૬૧. અઞ્ઞદત્થિકે અઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અઞ્ઞદત્થિકે વેમતિકા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અઞ્ઞદત્થિકે અનઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. નિસ્સટ્ઠં પટિલભિત્વા યથાદાને ઉપનેતબ્બં.
અનઞ્ઞદત્થિકે અઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનઞ્ઞદત્થિકે વેમતિકા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનઞ્ઞદત્થિકે અનઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા, અનાપત્તિ.
૭૬૨. અનાપત્તિ સેસકં ઉપનેતિ, સામિકે અપલોકેત્વા ઉપનેતિ, આપદાસુ, ઉમ્મત્તિકાય, આદિકમ્મિકાયાતિ.
છટ્ઠસિક્ખાપદં નિટ્ઠિતં.
૭. સત્તમસિક્ખાપદં
૭૬૩. તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન ઉપાસકા ભિક્ખુનિસઙ્ઘસ્સ ચીવરત્થાય છન્દકં સઙ્ઘરિત્વા અઞ્ઞતરસ્સ પાવારિકસ્સ ઘરે પરિક્ખારં નિક્ખિપિત્વા ભિક્ખુનિયો ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચું – ‘‘અમુકસ્સ, અય્યે, પાવારિકસ્સ ઘરે ચીવરત્થાય પરિક્ખારો નિક્ખિત્તો, તતો ચીવરં આહરાપેત્વા ભાજેથા’’તિ. ભિક્ખુનિયો તેન ચ પરિક્ખારેન સયમ્પિ યાચિત્વા ભેસજ્જં ચેતાપેત્વા પરિભુઞ્જિંસુ. ઉપાસકા જાનિત્વા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ ભિક્ખુનિયો અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન સઙ્ઘિકેન સઞ્ઞાચિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેસ્સન્તી’’તિ…પે॰… સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન સઙ્ઘિકેન સઞ્ઞાચિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેન્તીતિ? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે॰… કથઞ્હિ નામ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન સઙ્ઘિકેન સઞ્ઞાચિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેસ્સન્તિ! નેતં, ભિક્ખવે, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસન્તુ –
૭૬૪. ‘‘યા પન ભિક્ખુની અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન સઙ્ઘિકેન સઞ્ઞાચિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેય્ય, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિય’’ન્તિ.
૭૬૫. યા પનાતિ યા યાદિસા…પે॰… ભિક્ખુનીતિ…પે॰… અયં ઇમસ્મિં અત્થે અધિપ્પેતા ભિક્ખુનીતિ.
અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેનાતિ અઞ્ઞસ્સત્થાય દિન્નેન.
સઙ્ઘિકેનાતિ સઙ્ઘસ્સ, ન ગણસ્સ, ન એકભિક્ખુનિયા.
સઞ્ઞાચિકેનાતિ સયં યાચિત્વા.
અઞ્ઞં ચેતાપેય્યાતિ યંઅત્થાય દિન્નં તં ઠપેત્વા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, પયોગે દુક્કટં. પટિલાભેન નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. નિસ્સજ્જિતબ્બં સઙ્ઘસ્સ વા ગણસ્સ વા એકભિક્ખુનિયા વા. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, નિસ્સજ્જિતબ્બં…પે॰… ‘‘ઇદં મે, અય્યે, અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન સઙ્ઘિકેન સઞ્ઞાચિકેન અઞ્ઞં ચેતાપિતં નિસ્સગ્ગિયં, ઇમાહં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સજ્જામી’’તિ…પે॰… દદેય્યાતિ…પે॰… દદેય્યુન્તિ…પે॰… અય્યાય દમ્મીતિ.
૭૬૬. અઞ્ઞદત્થિકે અઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અઞ્ઞદત્થિકે વેમતિકા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અઞ્ઞદત્થિકે અનઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ , નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. નિસ્સટ્ઠં પટિલભિત્વા યથાદાને ઉપનેતબ્બં.
અનઞ્ઞદત્થિકે અઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનઞ્ઞદત્થિકે વેમતિકા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનઞ્ઞદત્થિકે અનઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા, અનાપત્તિ.
૭૬૭. અનાપત્તિ સેસકં ઉપનેતિ, સામિકે અપલોકેત્વા ઉપનેતિ, આપદાસુ, ઉમ્મત્તિકાય, આદિકમ્મિકાયાતિ.
સત્તમસિક્ખાપદં નિટ્ઠિતં.
૮. અટ્ઠમસિક્ખાપદં
૭૬૮. તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્સ પૂગસ્સ પરિવેણવાસિકા ભિક્ખુનિયો યાગુયા કિલમન્તિ. અથ ખો સો પૂગો ભિક્ખુનીનં યાગુઅત્થાય છન્દકં સઙ્ઘરિત્વા અઞ્ઞતરસ્સ આપણિકસ્સ ઘરે પરિક્ખારં નિક્ખિપિત્વા ભિક્ખુનિયો ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ – ‘‘અમુકસ્સ, અય્યે, આપણિકસ્સ ઘરે યાગુઅત્થાય પરિક્ખારો નિક્ખિત્તો, તતો તણ્ડુલં આહરાપેત્વા યાગું પચાપેત્વા પરિભુઞ્જથા’’તિ. ભિક્ખુનિયો તેન પરિક્ખારેન ભેસજ્જં ચેતાપેત્વા પરિભુઞ્જિંસુ. સો પૂગો જાનિત્વા ઉજ્ઝાયતિ ખિય્યતિ વિપાચેતિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ ભિક્ખુનિયો અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન મહાજનિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેસ્સન્તી’’તિ…પે॰… સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન મહાજનિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેન્તીતિ? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ . વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે॰… કથઞ્હિ નામ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન મહાજનિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેસ્સન્તિ! નેતં, ભિક્ખવે, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસન્તુ –
૭૬૯. ‘‘યા પન ભિક્ખુની અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન મહાજનિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેય્ય, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિય’’ન્તિ.
૭૭૦. યા પનાતિ યા યાદિસા…પે॰… ભિક્ખુનીતિ…પે॰… અયં ઇમસ્મિં અત્થે અધિપ્પેતા ભિક્ખુનીતિ.
અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેનાતિ અઞ્ઞસ્સત્થાય દિન્નેન.
મહાજનિકેનાતિ ગણસ્સ, ન સઙ્ઘસ્સ, ન એકભિક્ખુનિયા.
અઞ્ઞં ચેતાપેય્યાતિ યંઅત્થાય દિન્નં તં ઠપેત્વા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, પયોગે દુક્કટં. પટિલાભેન નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. નિસ્સજ્જિતબ્બં સઙ્ઘસ્સ વા ગણસ્સ વા એકભિક્ખુનિયા વા. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, નિસ્સજ્જિતબ્બં…પે॰… ‘‘ઇદં મે, અય્યે, અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન મહાજનિકેન અઞ્ઞં ચેતાપિતં નિસ્સગ્ગિયં ઇમાહં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સજ્જામી’’તિ…પે॰… દદેય્યાતિ…પે॰… દદેય્યુન્તિ…પે॰… અય્યાય દમ્મીતિ.
૭૭૧. અઞ્ઞદત્થિકે અઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અઞ્ઞદત્થિકે વેમતિકા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અઞ્ઞદત્થિકે અનઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. નિસ્સટ્ઠં પટિલભિત્વા યથાદાને ઉપનેતબ્બં.
અનઞ્ઞદત્થિકે અઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનઞ્ઞદત્થિકે વેમતિકા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનઞ્ઞદત્થિકે અનઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા, અનાપત્તિ.
૭૭૨. અનાપત્તિ સેસકં ઉપનેતિ, સામિકે અપલોકેત્વા ઉપનેતિ, આપદાસુ, ઉમ્મત્તિકાય, આદિકમ્મિકાયાતિ.
અટ્ઠમસિક્ખાપદં નિટ્ઠિતં.
૯. નવમસિક્ખાપદં
૭૭૩. તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન અઞ્ઞતરસ્સ પૂગસ્સ પરિવેણવાસિકા ભિક્ખુનિયો યાગુયા કિલમન્તિ. અથ ખો સો પૂગો ભિક્ખુનીનં યાગુઅત્થાય છન્દકં સઙ્ઘરિત્વા અઞ્ઞતરસ્સ આપણિકસ્સ ઘરે પરિક્ખારં નિક્ખિપિત્વા ભિક્ખુનિયો ઉપસઙ્કમિત્વા એતદવોચ – ‘‘અમુકસ્સ, અય્યે, આપણિકસ્સ ઘરે યાગુઅત્થાય પરિક્ખારો નિક્ખિત્તો. તતો તણ્ડુલે આહરાપેત્વા યાગું પચાપેત્વા પરિભુઞ્જથા’’તિ. ભિક્ખુનિયો તેન ચ પરિક્ખારેન સયમ્પિ યાચિત્વા ભેસજ્જં ચેતાપેત્વા પરિભુઞ્જિંસુ. સો પૂગો જાનિત્વા ઉજ્ઝાયતિ ખિય્યતિ વિપાચેતિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ ભિક્ખુનિયો અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન મહાજનિકેન સઞ્ઞાચિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેસ્સન્તી’’તિ…પે॰… સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન મહાજનિકેન સઞ્ઞાચિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેન્તીતિ? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે॰… કથઞ્હિ નામ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન મહાજનિકેન સઞ્ઞાચિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેસ્સન્તિ! નેતં, ભિક્ખવે, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસન્તુ –
૭૭૪. ‘‘યા પન ભિક્ખુની અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન મહાજનિકેન સઞ્ઞાચિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેય્ય, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિય’’ન્તિ.
૭૭૫. યા પનાતિ યા યાદિસા…પે॰… ભિક્ખુનીતિ…પે॰… અયં ઇમસ્મિં અત્થે અધિપ્પેતા ભિક્ખુનીતિ.
અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેનાતિ અઞ્ઞસ્સત્થાય દિન્નેન.
મહાજનિકેનાતિ ગણસ્સ, ન સઙ્ઘસ્સ, ન એકભિક્ખુનિયા.
સઞ્ઞાચિકેનાતિ સયં યાચિત્વા.
અઞ્ઞં ચેતાપેય્યાતિ યંઅત્થાય દિન્નં તં ઠપેત્વા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, પયોગે દુક્કટં. પટિલાભેન નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. નિસ્સજ્જિતબ્બં સઙ્ઘસ્સ વા ગણસ્સ વા એકભિક્ખુનિયા વા. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, નિસ્સજ્જિતબ્બં…પે॰… ‘‘ઇદં મે, અય્યે, અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન મહાજનિકેન સઞ્ઞાચિકેન અઞ્ઞં ચેતાપિતં નિસ્સગ્ગિયં. ઇમાહં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સજ્જામી’’તિ…પે॰… દદેય્યાતિ…પે॰… દદેય્યુન્તિ…પે॰… અય્યાય દમ્મીતિ.
૭૭૬. અઞ્ઞદત્થિકે અઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અઞ્ઞદત્થિકે વેમતિકા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અઞ્ઞદત્થિકે અનઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. નિસ્સટ્ઠં પટિલભિત્વા યથાદાને ઉપનેતબ્બં.
અનઞ્ઞદત્થિકે અઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનઞ્ઞદત્થિકે વેમતિકા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનઞ્ઞદત્થિકે અનઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા અનાપત્તિ.
૭૭૭. અનાપત્તિ સેસકં ઉપનેતિ, સામિકે અપલોકેત્વા ઉપનેતિ, આપદાસુ, ઉમ્મત્તિકાય, આદિકમ્મિકાયાતિ.
નવમસિક્ખાપદં નિટ્ઠિતં.
૧૦. દસમસિક્ખાપદં
૭૭૮. તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની બહુસ્સુતા હોતિ ભાણિકા વિસારદા પટ્ટા ધમ્મિં કથં કાતું. બહૂ મનુસ્સા થુલ્લનન્દં ભિક્ખુનિં પયિરુપાસન્તિ. તેન ખો પન સમયેન થુલ્લનન્દાય ભિક્ખુનિયા પરિવેણં ઉન્દ્રિયતિ ઉદ્રીયતિ (સ્યા॰). મનુસ્સા થુલ્લનન્દં ભિક્ખુનિં એતદવોચું – ‘‘કિસ્સિદં તે, અય્યે, પરિવેણં ઉન્દ્રિયતી’’તિ? ‘‘નત્થાવુસો, દાયકા, નત્થિ કારકા’’તિ. અથ ખો તે મનુસ્સા થુલ્લનન્દાય ભિક્ખુનિયા પરિવેણત્થાય છન્દકં સઙ્ઘરિત્વા થુલ્લનન્દાય ભિક્ખુનિયા પરિક્ખારં અદંસુ. થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની તેન ચ પરિક્ખારેન સયમ્પિ યાચિત્વા ભેસજ્જં ચેતાપેત્વા પરિભુઞ્જિ. મનુસ્સા જાનિત્વા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ અય્યા થુલ્લનન્દા અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન પુગ્ગલિકેન સઞ્ઞાચિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેસ્સતી’’તિ…પે॰… સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે, થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન પુગ્ગલિકેન સઞ્ઞાચિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેતીતિ? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે॰… કથઞ્હિ નામ, ભિક્ખવે, થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન પુગ્ગલિકેન સઞ્ઞાચિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેસ્સતિ! નેતં, ભિક્ખવે, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસન્તુ –
૭૭૯. ‘‘યા પન ભિક્ખુની અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન પુગ્ગલિકેન સઞ્ઞાચિકેન અઞ્ઞં ચેતાપેય્ય, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિય’’ન્તિ.
૭૮૦. યા પનાતિ યા યાદિસા…પે॰… ભિક્ખુનીતિ…પે॰… અયં ઇમસ્મિં અત્થે અધિપ્પેતા ભિક્ખુનીતિ.
અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેનાતિ અઞ્ઞસ્સત્થાય દિન્નેન.
પુગ્ગલિકેનાતિ એકાય ભિક્ખુનિયા, ન સઙ્ઘસ્સ, ન ગણસ્સ.
સઞ્ઞાચિકેનાતિ સયં યાચિત્વા.
અઞ્ઞં ચેતાપેય્યાતિ યંઅત્થાય દિન્નં તં ઠપેત્વા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, પયોગે દુક્કટં. પટિલાભેન નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. નિસ્સજ્જિતબ્બં સઙ્ઘસ્સ વા ગણસ્સ વા એકભિક્ખુનિયા વા. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, નિસ્સજ્જિતબ્બં…પે॰… ‘‘ઇદં મે, અય્યે, અઞ્ઞદત્થિકેન પરિક્ખારેન અઞ્ઞુદ્દિસિકેન પુગ્ગલિકેન સઞ્ઞાચિકેન અઞ્ઞં ચેતાપિતં નિસ્સગ્ગિયં, ઇમાહં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સજ્જામી’’તિ…પે॰… દદેય્યાતિ…પે॰… દદેય્યુન્તિ…પે॰… અય્યાય દમ્મીતિ.
૭૮૧. અઞ્ઞદત્થિકે અઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અઞ્ઞદત્થિકે વેમતિકા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અઞ્ઞદત્થિકે અનઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા અઞ્ઞં ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. નિસ્સટ્ઠં પટિલભિત્વા યથાદાને ઉપનેતબ્બં.
અનઞ્ઞદત્થિકે અઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનઞ્ઞદત્થિકે વેમતિકા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. અનઞ્ઞદત્થિકે અનઞ્ઞદત્થિકસઞ્ઞા, અનાપત્તિ.
૭૮૨. અનાપત્તિ સેસકં ઉપનેતિ, સામિકે અપલોકેત્વા ઉપનેતિ, આપદાસુ, ઉમ્મત્તિકાય, આદિકમ્મિકાયાતિ.
દસમસિક્ખાપદં નિટ્ઠિતં.
૧૧. એકાદસમસિક્ખાપદં
૭૮૩. તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની બહુસ્સુતા હોતિ ભાણિકા વિસારદા પટ્ટા ધમ્મિં કથં કાતું. અથ ખો રાજા પસેનદિ કોસલો સીતકાલે મહગ્ઘં કમ્બલં પારુપિત્વા યેન થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા થુલ્લનન્દં ભિક્ખુનિં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નં ખો રાજાનં પસેનદિં કોસલં થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સેસિ સમાદપેસિ સમુત્તેજેસિ સમ્પહંસેસિ. અથ ખો રાજા પસેનદિ કોસલો થુલ્લનન્દાય ભિક્ખુનિયા ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સિતો સમાદપિતો સમુત્તેજિતો સમ્પહંસિતો થુલ્લનન્દં ભિક્ખુનિં એતદવોચ – ‘‘વદેય્યાસિ, અય્યે, યેન અત્થો’’તિ? ‘‘સચે મે ત્વં, મહારાજ, દાતુકામોસિ, ઇમં કમ્બલં દેહી’’તિ. અથ ખો રાજા પસેનદિ કોસલો થુલ્લનન્દાય ભિક્ખુનિયા કમ્બલં દત્વા ઉટ્ઠાયાસના થુલ્લનન્દં ભિક્ખુનિં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા પક્કામિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘મહિચ્છા ઇમા ભિક્ખુનિયો અસન્તુટ્ઠા. કથઞ્હિ નામ રાજાનં કમ્બલં વિઞ્ઞાપેસ્સન્તી’’તિ! અસ્સોસું ખો ભિક્ખુનિયો તેસં મનુસ્સાનં ઉજ્ઝાયન્તાનં ખિય્યન્તાનં વિપાચેન્તાનં. યા તા ભિક્ખુનિયો અપ્પિચ્છા…પે॰… તા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ અય્યા થુલ્લનન્દા રાજાનં કમ્બલં વિઞ્ઞાપેસ્સતી’’તિ…પે॰… સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે, થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની રાજાનં કમ્બલં વિઞ્ઞાપેતીતિ વિઞ્ઞાપેસીતિ (ક॰)? ‘‘સચ્ચં, ભગવા’’તિ. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે॰… કથઞ્હિ નામ, ભિક્ખવે, થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની રાજાનં કમ્બલં વિઞ્ઞાપેસ્સતિ! નેતં, ભિક્ખવે, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસન્તુ –
૭૮૪. ‘‘ગરુપાવુરણં પાપુરણં (સી॰ સ્યા॰) પન ભિક્ખુનિયા ચેતાપેન્તિયા ચતુક્કંસપરમં ચેતાપેતબ્બં. તતો ચે ઉત્તરિ ચેતાપેય્ય, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિય’’ન્તિ.
૭૮૫. ગરુપાવુરણં નામ યં કિઞ્ચિ સીતકાલે પાવુરણં.
ચેતાપેન્તિયાતિ વિઞ્ઞાપેન્તિયા.
ચતુક્કંસપરમં ચેતાપેતબ્બન્તિ સોળસકહાપણગ્ઘનકં ચેતાપેતબ્બં.
તતો ચે ઉત્તરિ ચેતાપેય્યાતિ તતુત્તરિ વિઞ્ઞાપેતિ, પયોગે દુક્કટં. પટિલાભેન નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. નિસ્સજ્જિતબ્બં સઙ્ઘસ્સ વા ગણસ્સ વા એકભિક્ખુનિયા વા. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, નિસ્સજ્જિતબ્બં…પે॰… ‘‘ઇદં મે, અય્યે, ગરુપાવુરણં અતિરેકચતુક્કંસપરમં ચેતાપિતં નિસ્સગ્ગિયં, ઇમાહં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સજ્જામી’’તિ…પે॰… દદેય્યાતિ…પે॰… દદેય્યુન્તિ…પે॰… અય્યાય દમ્મીતિ.
૭૮૬. અતિરેકચતુક્કંસે અતિરેકસઞ્ઞા ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અતિરેકચતુક્કંસે વેમતિકા ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં . અતિરેકચતુક્કંસે ઊનકસઞ્ઞા ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં.
ઊનકચતુક્કંસે અતિરેકસઞ્ઞા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ઊનકચતુક્કંસે વેમતિકા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ઊનકચતુક્કંસે ઊનકસઞ્ઞા, અનાપત્તિ.
૭૮૭. અનાપત્તિ ચતુક્કંસપરમં ચેતાપેતિ, ઊનકચતુક્કંસપરમં ચેતાપેતિ, ઞાતકાનં, પવારિતાનં, અઞ્ઞસ્સત્થાય, અત્તનો ધનેન, મહગ્ઘં ચેતાપેતુકામસ્સ અપ્પગ્ઘં ચેતાપેતિ, ઉમ્મત્તિકાય, આદિકમ્મિકાયાતિ.
એકાદસમસિક્ખાપદં નિટ્ઠિતં.
૧૨. દ્વાદસમસિક્ખાપદં
૭૮૮. તેન સમયેન બુદ્ધો ભગવા સાવત્થિયં વિહરતિ જેતવને અનાથપિણ્ડિકસ્સ આરામે. તેન ખો પન સમયેન થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની બહુસ્સુતા હોતિ ભાણિકા વિસારદા પટ્ટા ધમ્મિં કથં કાતું. અથ ખો રાજા પસેનદિ કોસલો ઉણ્હકાલે મહગ્ઘં ખોમં પારુપિત્વા યેન થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની તેનુપસઙ્કમિ; ઉપસઙ્કમિત્વા થુલ્લનન્દં ભિક્ખુનિં અભિવાદેત્વા એકમન્તં નિસીદિ. એકમન્તં નિસિન્નં ખો રાજાનં પસેનદિં કોસલં થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સેસિ સમાદપેસિ સમુત્તેજેસિ સમ્પહંસેસિ. અથ ખો રાજા પસેનદિ કોસલો થુલ્લનન્દાય ભિક્ખુનિયા ધમ્મિયા કથાય સન્દસ્સિતો સમાદપિતો સમુત્તેજિતો સમ્પહંસિતો થુલ્લનન્દં ભિક્ખુનિં એતદવોચ – ‘‘વદેય્યાસિ, અય્યે, યેન અત્થો’’તિ . ‘‘સચે મે ત્વં, મહારાજ, દાતુકામોસિ, ઇમં ખોમં દેહી’’તિ. અથ ખો રાજા પસેનદિ કોસલો થુલ્લનન્દાય ભિક્ખુનિયા ખોમં દત્વા ઉટ્ઠાયાસના થુલ્લનન્દં ભિક્ખુનિં અભિવાદેત્વા પદક્ખિણં કત્વા પક્કામિ. મનુસ્સા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘મહિચ્છા ઇમા ભિક્ખુનિયો અસન્તુટ્ઠા. કથઞ્હિ નામ રાજાનં ખોમં વિઞ્ઞાપેસ્સન્તી’’તિ! અસ્સોસું ખો ભિક્ખુનિયો તેસં મનુસ્સાનં ઉજ્ઝાયન્તાનં ખિય્યન્તાનં વિપાચેન્તાનં. યા તા ભિક્ખુનિયો અપ્પિચ્છા…પે॰… તા ઉજ્ઝાયન્તિ ખિય્યન્તિ વિપાચેન્તિ – ‘‘કથઞ્હિ નામ અય્યા થુલ્લનન્દા રાજાનં ખોમં વિઞ્ઞાપેસ્સતી’’તિ…પે॰… સચ્ચં કિર, ભિક્ખવે, થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની રાજાનં ખોમં વિઞ્ઞાપેતીતિ વિઞ્ઞાપેસીતિ (ક॰)? ‘‘સચ્ચં, ભગવાતિ’’. વિગરહિ બુદ્ધો ભગવા…પે॰… કથઞ્હિ નામ, ભિક્ખવે, થુલ્લનન્દા ભિક્ખુની રાજાનં ખોમં વિઞ્ઞાપેસ્સતિ! નેતં, ભિક્ખવે, અપ્પસન્નાનં વા પસાદાય…પે॰… એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, ભિક્ખુનિયો ઇમં સિક્ખાપદં ઉદ્દિસન્તુ –
૭૮૯. ‘‘લહુપાવુરણં પન ભિક્ખુનિયા ચેતાપેન્તિયા અડ્ઢતેય્યકંસપરમં ચેતાપેતબ્બં. તતો ચે ઉત્તરિ ચેતાપેય્ય, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિય’’ન્તિ.
૭૯૦. લહુપાવુરણં નામ યં કિઞ્ચિ ઉણ્હકાલે પાવુરણં.
ચેતાપેન્તિયાતિ વિઞ્ઞાપેન્તિયા.
અડ્ઢતેય્યકંસપરમં ચેતાપેતબ્બન્તિ દસકહાપણગ્ઘનકં ચેતાપેતબ્બં.
તતો ચે ઉત્તરિ ચેતાપેય્યાતિ તતુત્તરિ વિઞ્ઞાપેતિ, પયોગે દુક્કટં. પટિલાભેન નિસ્સગ્ગિયં હોતિ. નિસ્સજ્જિતબ્બં સઙ્ઘસ્સ વા ગણસ્સ વા એકભિક્ખુનિયા વા. એવઞ્ચ પન, ભિક્ખવે, નિસ્સજ્જિતબ્બં…પે॰… ઇદં મે, અય્યે, લહુપાવુરણં અતિરેકઅડ્ઢતેય્યકંસપરમં ચેતાપિતં નિસ્સગ્ગિયં, ઇમાહં સઙ્ઘસ્સ નિસ્સજ્જામીતિ…પે॰… દદેય્યાતિ…પે॰… દદેય્યુન્તિ…પે॰… અય્યાય દમ્મીતિ.
૭૯૧. અતિરેકઅડ્ઢતેય્યકંસે અતિરેકસઞ્ઞા ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અતિરેકઅડ્ઢતેય્યકંસે વેમતિકા ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં. અતિરેકઅડ્ઢતેય્યકંસે ઊનકસઞ્ઞા ચેતાપેતિ, નિસ્સગ્ગિયં પાચિત્તિયં.
ઊનકઅડ્ઢતેય્યકંસે અતિરેકસઞ્ઞા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ઊનકઅડ્ઢતેય્યકંસે વેમતિકા, આપત્તિ દુક્કટસ્સ. ઊનકઅડ્ઢતેય્યકંસે ઊનકસઞ્ઞા , અનાપત્તિ.
૭૯૨. અનાપત્તિ અડ્ઢતેય્યકંસપરમં ચેતાપેતિ, ઊનકઅડ્ઢતેય્યકંસપરમં ચેતાપેતિ, ઞાતકાનં, પવારિતાનં, અઞ્ઞસ્સત્થાય, અત્તનો ધનેન, મહગ્ઘં ચેતાપેતુકામસ્સ અપ્પગ્ઘં ચેતાપેતિ, ઉમ્મત્તિકાય, આદિકમ્મિકાયાતિ.
દ્વાદસમસિક્ખાપદં નિટ્ઠિતં.
ઉદ્દિટ્ઠા ખો, અય્યાયો, તિંસ નિસ્સગ્ગિયા પાચિત્તિયા ધમ્મા. તત્થાય્યાયો પુચ્છામિ – ‘‘કચ્ચિત્થ પરિસુદ્ધા’’? દુતિયમ્પિ પુચ્છામિ – ‘‘કચ્ચિત્થ પરિસુદ્ધા’’? તતિયમ્પિ પુચ્છામિ – ‘‘કચ્ચિત્થ પરિસુદ્ધા’’? પરિસુદ્ધેત્થાય્યાયો, તસ્મા તુણ્હી, એવમેતં ધારયામીતિ.
ભિક્ખુનિવિભઙ્ગે નિસ્સગ્ગિયકણ્ડં નિટ્ઠિતં.