૯. પાતિમોક્ખટ્ઠપનક્ખન્ધકો
પાતિમોક્ખુદ્દેસયાચનકથાવણ્ણના
૩૮૩. પાતિમોક્ખટ્ઠપનક્ખન્ધકે નન્દિમુખિયાતિ ઓદાતદિસામુખતાય તુટ્ઠમુખિયા. ‘‘ઉદ્ધસ્તં અરુણ’’ન્તિ વત્વાપિ ‘‘ઉદ્દિસતુ, ભન્તે, ભગવા’’તિ પાતિમોક્ખુદ્દેસયાચનં અનુપોસથે ઉપોસથકરણપટિક્ખેપસ્સ સિક્ખાપદસ્સ અપઞ્ઞત્તત્તા થેરેન કતન્તિ દટ્ઠબ્બં. કસ્મા પન ભગવા એવં તુણ્હીભૂતોવ તિયામરત્તિં વીતિનામેસીતિ? અપરિસુદ્ધાય પરિસાય ઉપોસથાદિસંવાસકરણસ્સ સાવજ્જતં ભિક્ખુસઙ્ઘે પાકટં કાતું, તઞ્ચ આયતિં ભિક્ખૂનં તથાપટિપજ્જનત્થં સિક્ખાપદં ઞાપેતું. કેચિ પનેત્થ ‘‘અપરિસુદ્ધમ્પિ પુગ્ગલં તસ્સ સમ્મુખા ‘અપરિસુદ્ધો’તિ વત્તું મહાકરુણાય અવિસહન્તો ભગવા તથા નિસીદી’’તિ કારણં વદન્તિ. તં અકારણં પચ્છાપિ અવત્તબ્બતો, મહામોગ્ગલ્લાનત્થેરેનાપિ તં બાહાયં ગહેત્વા બહિ નીહરણસ્સ અકત્તબ્બતાપસઙ્ગતો. તસ્મા યથાવુત્તમેવેત્થ કારણન્તિ. તેનેવ ‘‘અટ્ઠાનમેતં, ભિક્ખવે, અનવકાસો, યં તથાગતો અપરિસુદ્ધાય પરિસાય ઉપોસથં કરેય્ય, પાતિમોક્ખં ઉદ્દિસેય્યા’’તિ (અ॰ નિ॰ ૮.૨૦; ચૂળવ॰ ૩૮૬; ઉદા॰ ૪૫) વત્વા ‘‘ન ચ, ભિક્ખવે, સાપત્તિકેન પાતિમોક્ખં સોતબ્બ’’ન્તિઆદિના (ચૂળવ॰ ૩૮૬) સાપત્તિકપરિસાય કત્તબ્બવિધિ દસ્સિતો.
સઙ્કસ્સરસમાચારન્તિ કિઞ્ચિદેવ અસારુપ્પં દિસ્વા ‘‘ઇદં ઇમિના કતં ભવિસ્સતી’’તિ પરેહિ સઙ્કાય સરિતબ્બસમાચારં, અત્તના વા ‘‘મમ અનાચારં એતે જાનન્તી’’તિ સઙ્કાય સરિતબ્બસમાચારં. સમણવેસધારણેન, સઙ્ઘિકપચ્ચયભાગગહણાદિના ચ જીવિકં કપ્પેન્તો ‘‘અહં સમણો’’તિ પટિઞ્ઞં અદેન્તોપિ અત્થતો દેન્તો વિય હોતીતિ ‘‘સમણપટિઞ્ઞં બ્રહ્મચારિપટિઞ્ઞ’’ન્તિ વુત્તં. અવસ્સુતન્તિ કિલેસાવસ્સનેન તિન્તં. સઞ્જાતદુસ્સિલ્યકચવરત્તા કસમ્બુજાતં બહિદ્વારકોટ્ઠકા નિક્ખામેત્વાતિ દ્વારસાલતો બહિ નિક્ખમાપેત્વા.
૩૮૪. મહાસમુદ્દે અભિરમન્તીતિ બહુસો દસ્સનપવિસનાદિના મહાસમુદ્દે અભિરતિં વિન્દન્તિ. ન આયતકેનેવ પપાતોતિ છિન્નતટમહાસોબ્ભો વિય ન આદિતોવ નિન્નોતિ અત્થો. ઠિતધમ્મોતિ અવટ્ઠિતસભાવો. પૂરત્તન્તિ પુણ્ણત્તં. નાગાતિ સપ્પજાતિકા.
પાતિમોક્ખુદ્દેસયાચનકથાવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
પાતિમોક્ખસવનારહકથાદિવણ્ણના
૩૮૬. ઉદાહરિતબ્બન્તિ પાળિયા અવત્વા તમત્થં યાય કાયચિ ભાસાય ઉદાહટમ્પિ ઉદાહટમેવાતિ દટ્ઠબ્બં.
પુરે વા પચ્છા વાતિ ઞત્તિઆરમ્ભતો પુબ્બે વા ઞત્તિનિટ્ઠાનતો પચ્છા વા.
૩૮૭. કતઞ્ચ અકતઞ્ચ ઉભયં ગહેત્વાતિ યસ્સ કતાપિ અત્થિ અકતાપિ. તસ્સ તદુભયં ગહેત્વા. ધમ્મિકં સામગ્ગિન્તિ ધમ્મિકં સમગ્ગકમ્મં. પચ્ચાદિયતીતિ ઉક્કોટનાધિપ્પાયેન પુન કાતું આદિયતિ.
૩૮૮. આકારાદિસઞ્ઞા વેદિતબ્બાતિ આકારલિઙ્ગનિમિત્તનામાનિ વુત્તાનીતિ વેદિતબ્બાનિ.
પાતિમોક્ખસવનારહકથાદિવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
અત્તાદાનઅઙ્ગકથાદિવણ્ણના
૩૯૮. પુન ચોદેતું અત્તના આદાતબ્બં ગહેતબ્બં અધિકરણં અત્તાદાનન્તિ આહ ‘‘સાસનં સોધેતુકામો’’તિઆદિ. વસ્સારત્તોતિ વસ્સકાલો. સોપિ હિ દુબ્ભિક્ખાદિકાલો વિય અધિકરણવૂપસમત્થં લજ્જિપરિસાય દૂરતો આનયનસ્સ, આગતાનઞ્ચ પિણ્ડાય ચરણાદિસમાચારસ્સ દુક્કરત્તા અકાલો એવ.
સમનુસ્સરણકરણન્તિ વિગતૂપક્કિલેસ…પે॰… સંવત્તતીતિ એત્થ યથા
૩૯૯. અધિગતં મેત્તચિત્તન્તિ અપ્પનાપ્પત્તં મેત્તઝાનં.
૪૦૦-૧. ‘‘દોસન્તરો’’તિ એત્થ અન્તર-સદ્દો ચિત્તપરિયાયોતિ આહ ‘‘ન દુટ્ઠચિત્તો હુત્વા’’તિ.
કારુઞ્ઞં નામ કરુણા એવાતિ આહ ‘‘કારુઞ્ઞતાતિ કરુણાભાવો’’તિ. કરુણન્તિ અપ્પનાપ્પત્તં વદતિ. તથા મેત્તન્તિ.
અત્તાદાનઅઙ્ગકથાદિવણ્ણના નિટ્ઠિતા.
પાતિમોક્ખટ્ઠપનક્ખન્ધકવણ્ણનાનયો નિટ્ઠિતો.