ખુદ્દકવત્થુક્ખન્ધકકથાવણ્ણના
૨૭૮૩. કુટ્ટેતિ ઇટ્ઠકાસિલાદારુકુટ્ટાનં અઞ્ઞતરસ્મિં. અટ્ટાનેતિ એત્થ અટ્ટાનં નામ રુક્ખે ફલકં વિય તચ્છેત્વા અટ્ઠપદાકારેન રાજિયો છિન્દિત્વા નહાનતિત્થે નિખણન્તિ, તત્થ ચુણ્ણાનિ આકિરિત્વા મનુસ્સા કાયં ઘંસન્તિ.
૨૭૮૪. ગન્ધબ્બહત્થેનાતિ નહાનતિત્થે ઠપિતેન દારુમયહત્થેન. તેન કિર ચુણ્ણાનિ ગહેત્વા મનુસ્સા સરીરં ઘંસન્તિ. કુરુવિન્દકસુત્તિયાતિ કુરુવિન્દકપાસાણચુણ્ણાનિ લાખાય બન્ધિત્વા કતગુળિકકલાપકો વુચ્ચતિ, તં ઉભોસુ અન્તેસુ ગહેત્વા સરીરં ઘંસન્તિ. મલ્લકેનાતિ મકરદન્તકં છિન્દિત્વા મલ્લકમૂલસણ્ઠાનેન કતેન મલ્લકેન, ઇદં ગિલાનસ્સાપિ ન વટ્ટતિ. અઞ્ઞમઞ્ઞઞ્ચ કાયતોતિ અઞ્ઞમઞ્ઞં સરીરેન ઘંસેય્ય.
૨૭૮૫. અકતં મલ્લકં નામ મકરદન્તે અચ્છિન્દિત્વા કતં, ઇદં અગિલાનસ્સ ન વટ્ટતિ.
૨૭૮૬. કપાલિટ્ઠકખણ્ડાનીતિ કપાલખણ્ડઇટ્ઠકખણ્ડાનિ. સબ્બસ્સાતિ ગિલાનાગિલાનસ્સ ‘‘પુથુપાણિક’’ન્તિ હત્થપરિકમ્મં વુચ્ચતિ, તસ્મા સબ્બસ્સ હત્થેન પિટ્ઠિપરિકમ્મં કાતું વટ્ટતિ. ‘‘વત્થવટ્ટી’’તિ ઇદં પાળિયં વુત્તઉક્કાસિકસ્સ
૨૭૮૭. ફેણકં નામ સમુદ્દફેણં. કથલન્તિ કપાલખણ્ડં. પાદઘંસને વુત્તા અનુઞ્ઞાતા. કતકં નામ પદુમકણ્ણિકાકારં પાદઘંસનત્થં કણ્ટકે ઉટ્ઠાપેત્વા કતં, એતં નેવ પટિગ્ગહેતું, ન પરિભુઞ્જિતું વટ્ટતિ.
૨૭૮૮. યં કિઞ્ચિપિ અલઙ્કારન્તિ હત્થૂપગાદિઅલઙ્કારેસુ યં કિઞ્ચિ અલઙ્કારં.
૨૭૮૯. ઓસણ્ઠેય્યાતિ અલઙ્કારત્થં સઙ્ખરોન્તો નમેય્ય. હત્થફણકેનાતિ હત્થેનેવ ફણકિચ્ચં કરોન્તા અઙ્ગુલીહિ ઓસણ્ઠેન્તિ. ફણકેનાતિ દન્તમયાદીસુ યેન કેનચિ. કોચ્છેનાતિ ઉસિરમયેન વા મુઞ્જપબ્બજમયેન વા કોચ્છેન.
૨૭૯૦. સિત્થતેલોદતેલેહીતિ સિત્થતેલઞ્ચ ઉદકતેલઞ્ચાતિ વિગ્ગહો, તેહિ. તત્થ સિત્થતેલં નામ મધુસિત્થકનિય્યાસાદિ યં કિઞ્ચિ ચિક્કણં. ચિક્કણં નામ નિય્યાસં. ઉદકતેલં નામ ઉદકમિસ્સકં તેલં. કત્થચિ પોત્થકેસુ ‘‘સિટ્ઠા’’તિ પાઠો, સોયેવત્થો. અનુલોમનિપાતત્થન્તિ નલાટાભિમુખં અનુલોમેન પાતનત્થં. ઉદ્ધલોમેનાતિ ઉદ્ધગ્ગં હુત્વા ઠિતલોમેન.
૨૭૯૧. હત્થં તેલેન તેમેત્વાતિ કરતલં તેલેન મક્ખેત્વા. સિરોરુહા કેસા. ઉણ્હાભિતત્તસ્સાતિ ઉણ્હાભિતત્તરજસિરસ્સ. અલ્લહત્થેન સિરોરુહે પુઞ્છિતું વટ્ટતીતિ યોજના.
૨૭૯૨. આદાસે ઉદપત્તે વાતિ એત્થ કંસપત્તાદીનિપિ, યેસુ મુખનિમિત્તં પઞ્ઞાયતિ, સબ્બાનિ આદાસસઙ્ખમેવ ગચ્છન્તિ, કઞ્જિયાદીનિપિ ચ ઉદપત્તસઙ્ખમેવ, તસ્મા યત્થ કત્થચિ ઓલોકેન્તસ્સ દુક્કટં.
૨૭૯૩. યેન ‘‘સઞ્છવિ’’ન્તિઆદિ. આબાધપચ્ચયા ‘‘મે મુખે વણો સઞ્છવિ નુ ખો, ઉદાહુ ન સઞ્છવી’’તિ મુખં દટ્ઠુઞ્ચ ‘‘અહં જિણ્ણો નુ ખો, ઉદાહુ નો’’તિ અત્તનો આયુસઙ્ખારજાનનત્થઞ્ચ મુખં દટ્ઠું વટ્ટતીતિ યોજના.
૨૭૯૪. નચ્ચં વાતિ યં કિઞ્ચિ નચ્ચં અન્તમસો મોરનચ્ચમ્પિ. ગીતન્તિ યં કિઞ્ચિ નટગીતં વા સાધુગીતં વા અન્તમસો દન્તગીતમ્પિ, યં ‘‘ગાયિસ્સામા’’તિ પુબ્બભાગે ઓકૂજન્તા કરોન્તિ, એતમ્પિ ન વટ્ટતિ. વાદિતન્તિ યં કિઞ્ચિ વાદિતં. દટ્ઠું વા પન સોતું વાતિ નચ્ચં દટ્ઠું વા ગીતં વાદિતં સોતું વા.
૨૭૯૫. સયં નચ્ચન્તસ્સ વા નચ્ચાપેન્તસ્સ વા ગાયન્તસ્સ વા ગાયાપેન્તસ્સ વા વાદેન્તસ્સ વા વાદાપેન્તસ્સ વા દુક્કટમેવ અટ્ઠકથાય (ચૂળવ॰ અટ્ઠ॰ ૨૪૮) વુત્તન્તિ તદેકદેસં દસ્સેતુમાહ ‘‘દટ્ઠુમન્તમસો’’તિઆદિ.
૨૭૯૬. સુણાતીતિ ગીતં વા વાદિતં વા. પસ્સતીતિ નચ્ચં પસ્સતિ.
૨૭૯૭. પસ્સિસ્સામીતિ એત્થ ‘‘સુણિસ્સામી’’તિ સેસો. ‘‘નચ્ચં પસ્સિસ્સામિ, ગીતં, વાદિતં વા સુણિસ્સામી’’તિ વિહારતો વિહારં ગચ્છતો વાપિ દુક્કટં હોતીતિ યોજના.
૨૭૯૮. ઉટ્ઠહિત્વાન ગચ્છતોતિ ‘‘નચ્ચં પસ્સિસ્સામી’’તિ, ‘‘ગીતં, વાદિતં વા સુણિસ્સામી’’તિ નિસિન્નટ્ઠાનતો ઉટ્ઠહિત્વા અન્તોવિહારેપિ
૨૭૯૯. દીઘાતિ દ્વઙ્ગુલતો દીઘા. ન ધારેય્યાતિ ન ધારેતબ્બા. દ્વઙ્ગુલં વા દુમાસં વાતિ એત્થ દ્વે અઙ્ગુલાનિ પરિમાણં એતસ્સાતિ દ્વઙ્ગુલો, કેસો. દ્વે માસા ઉક્કટ્ઠપરિચ્છેદો અસ્સાતિ દુમાસો. કેસં ધારેન્તો દ્વઙ્ગુલં વા ધારેય્ય દુમાસં વા. તતો ઉદ્ધં ન વટ્ટતીતિ તતો દ્વઙ્ગુલતો વા દુમાસતો વા કેસતો ઉદ્ધં કેસં ધારેતું ન વટ્ટતિ.
અથ દ્વઙ્ગુલં, દ્વે માસા સમાહટા દુમાસં, ઉભયત્થ અચ્ચન્તસંયોગે ઉપયોગવચનં. કેસે ધારેન્તો દ્વઙ્ગુલમત્તં વા ધારેય્ય દુમાસમત્તં વા, તતો કાલપરિમાણતો ઉદ્ધં કેસે ધારેતું ન વટ્ટતીતિ અત્થો. સચે કેસે અન્તોદ્વેમાસે દ્વઙ્ગુલે પાપુણન્તિ, અન્તોદ્વેમાસેયેવ છિન્દિતબ્બા. દ્વઙ્ગુલે હિ અતિક્કમેતું ન વટ્ટતિ. સચેપિ ન દીઘા, દ્વેમાસતો એકદિવસમ્પિ અતિક્કમેતું ન લભતિયેવ. એવમયં ઉભયેનપિ ઉક્કટ્ઠપરિચ્છેદેનેવ વુત્તો, તતો ઓરં પન નવટ્ટનભાવો નામ નત્થિ.
૨૮૦૦. દીઘે નખે, દીઘાનિ નાસિકલોમાનિ ચ ન ધારયેતિ યોજના, ન ધારેય્ય, છિન્દેય્યાતિ અત્થો. વીસતિમટ્ઠન્તિ વીસતિયા નખાનં મટ્ઠં લિખિતમટ્ઠભાવં કાતું ભિક્ખુનો ન વટ્ટતીતિ યોજના. સત્થકેન તચ્છેત્વા ચુણ્ણકેન પમજ્જિત્વા ફલિકમણીનં વિય ઉજ્જલકરણં લિખિતમટ્ઠં નામ. ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, મલમત્તં અપકડ્ઢિતુ’’ન્તિ (ચૂળવ॰ ૨૭૪) અનુઞ્ઞાતત્તા મુગ્ગફલતચાદીહિ નખમલં અપનેતું વટ્ટતિ.
૨૮૦૧. કપ્પાપેય્ય વિસું મસ્સુન્તિ યો કેસચ્છિન્નો વિસું મસ્સું કપ્પાપેય્ય. દાઠિકં ઠપેય્યાતિ કેસે છિન્દાપેત્વા મસ્સું અકપ્પાપેત્વા વિસું ઠપેય્ય. સમ્બાધેતિ ઉપકચ્છકમુત્તકરણસઙ્ખાતે સમ્બાધટ્ઠાને. લોમં સંહરાપેય્યવાતિ સત્થેન વા સણ્ડાસેન વા અઞ્ઞેન યેન કેનચિ પરેન છિન્દાપેય્ય, સયં વા છિન્દેય્ય. ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, આબાધપચ્ચયા સમ્બાધે લોમં સંહરાપેતુ’’ન્તિ (ચૂળવ॰ ૨૭૫) અનુઞ્ઞાતત્તા યથાવુત્તસમ્બાધે ગણ્ડપિળકવણાદિકે આબાધે સતિ લોમં સંહરાપેતું વટ્ટતિ.
૨૮૦૨. અગિલાનસ્સ છિન્દતો દુક્કટં વુત્તં. અઞ્ઞેન વા પુગ્ગલેન તથા કત્તરિયા છિન્દાપેન્તસ્સ દુક્કટં વુત્તન્તિ સમ્બન્ધો.
૨૮૦૩. સેસઙ્ગછેદનેતિ અઙ્ગુલિયાદિઅવસેસસરીરાવયવાનં છેદને. અત્તવધેતિ અત્તુપક્કમેન વા આણત્તિયા ઉપક્કમેન વા અત્તનો જીવિતનાસે.
૨૮૦૪. અઙ્ગન્તિ અઙ્ગજાતતો અવસેસં સરીરાવયવં. અહિકીટાદિદટ્ઠસ્સ તપ્પટિકારવસેન અઙ્ગં છિન્દતો ન દોસો. તાદિસાબાધપચ્ચયા તપ્પટિકારવસેન અઙ્ગં છિન્દતો ન દોસો. લોહિતં મોચેન્તસ્સાપિ ન દોસોતિ યોજના.
૨૮૦૫. અપરિસ્સાવનો ભિક્ખુ સચે મગ્ગં ગચ્છતિ, દુક્કટં. મગ્ગે અદ્ધાને તં પરિસ્સાવનં યાચમાનસ્સ યો ન દદાતિ, તસ્સ અદદતો અદેન્તસ્સાપિ તથેવ દુક્કટમેવાતિ યોજના. યો પન અત્તનો હત્થે પરિસ્સાવને વિજ્જમાનેપિ યાચતિ, તસ્સ ન અકામા દાતબ્બં.
૨૮૦૬. ‘‘નગ્ગો’’તિ ન ભુઞ્જેતિ ભત્તાદિં ભુઞ્જિતબ્બં ન ભુઞ્જેય્ય. ન પિવેતિ યાગુઆદિં પાતબ્બં ન પિવેય્ય. ન ચ ખાદેતિ મૂલખાદનીયાદિકં ખાદનીયં ન ખાદેય્ય. ન સાયયેતિ ફાણિતાદિકં સાયિતબ્બઞ્ચ ન સાયેય્ય ન લિહેય્ય. ન દદેતિ અઞ્ઞસ્સ ભત્તાદિં કિઞ્ચિ ન દદેય્ય. ન ગણ્હેય્યાતિ તથા સયં નગ્ગો હુત્વા ન પટિગ્ગણ્હેય્ય. અઞ્જસં મગ્ગં.
૨૮૦૭. પરિકમ્મં ન કાતબ્બન્તિ પિટ્ઠિપરિકમ્માદિપરિકમ્મં ન કાતબ્બં. કારયેતિ સયં નગ્ગો હુત્વા અઞ્ઞેન પિટ્ઠિપરિકમ્માદિપરિકમ્મં ન કારાપેય્યાતિ અત્થો.
૨૮૦૮. પિટ્ઠિકમ્માદિકે પરિકમ્મે જન્તાઘરાદિકા તિસ્સો પટિચ્છાદી વુત્તા ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, તિસ્સો પટિચ્છાદિયો જન્તાઘરપટિચ્છાદિં ઉદકપટિચ્છાદિં વત્થપટિચ્છાદિ’’ન્તિ (ચૂળવ॰ ૨૬૧) અનુઞ્ઞાતાતિ યોજના. પટિચ્છાદેતિ હિરિકોપિનન્તિ પટિચ્છાદિ, જન્તાઘરમેવ પટિચ્છાદિ જન્તાઘરપટિચ્છાદિ. ઉદકમેવ પટિચ્છાદિ ઉદકપટિચ્છાદિ. વત્થમેવ પટિચ્છાદિ વત્થપટિચ્છાદિ. ‘‘સબ્બત્થ પન વટ્ટતી’’તિ ઇમિના ઇતરપટિચ્છાદિદ્વયં પરિકમ્મેયેવ વટ્ટતીતિ દીપેતિ. સબ્બત્થાતિ ભોજનાદિસબ્બકિચ્ચેસુ.
૨૮૦૯. યત્થ કત્થચિ પેળાયન્તિ તમ્બલોહવટ્ટલોહકંસલોહકાળલોહસુવણ્ણરજતાદીહિ કતાય વા દારુમયાય વા યાય કાયચિ પેળાય આસિત્તકૂપધાને. ભુઞ્જિતું ન ચ વટ્ટતીતિ ભાજનં ઠપેત્વા ભુઞ્જિતું ન વટ્ટતિ. યથાહ – ‘‘આસિત્તકૂપધાનં નામ તમ્બલોહેન વા રજતેન વા કતાય પેળાય એતં અધિવચનં, ‘ન ભિક્ખવે આસિત્તકૂપધાને ભુઞ્જિતબ્બ’ન્તિ સામઞ્ઞેન પટિક્ખિત્તત્તા ‘‘મળોરિકા’’તિ ચ દણ્ડાધારકો વુચ્ચતિ, યં તયો, ચત્તારો, બહૂ વા દણ્ડકે ઉપરિ ચ હેટ્ઠા ચ વિત્થતં મજ્ઝે સઙ્કુચિતં કત્વા બન્ધિત્વા આધારકં કરોન્તિ. યટ્ઠિઆધારકપણ્ણાધારકપચ્છિકપિટ્ઠઘટકકવાટકાદિભાજનમુખઉદુક્ખલાદીનિપિ એત્થેવ સઙ્ગહં ગચ્છન્તિ. યટ્ઠિઆધારકોતિ યટ્ઠિંયેવ ઉજુકં ઠપેત્વા બન્ધીકતઆધારકો.
એકભાજને વિસું વિસું ભોજનસ્સાપિ સમ્ભવતો ‘‘ભુઞ્જતો એકભાજને’’તિ એત્તકેયેવ વુત્તે તસ્સાપિ પસઙ્ગો સિયાતિ તન્નિવત્તનત્થમાહ ‘‘એકતો’’તિ. ‘‘ભુઞ્જતો’’તિ ઇદં ઉપલક્ખણં. એકતો એકભાજને યાગુઆદિપાનમ્પિ ન વટ્ટતિ. યથાહ – ‘‘ન, ભિક્ખવે, એકથાલકે પાતબ્બ’’ન્તિ (ચૂળવ॰ ૨૬૪). અથ વા ભુઞ્જતોતિ અજ્ઝોહારસામઞ્ઞેન પાનમ્પિ સઙ્ગહિતન્તિ વેદિતબ્બં. અયમેત્થ વિનિચ્છયો – સચે એકો ભિક્ખુ ભાજનતો ફલં વા પૂવં વા ગહેત્વા ગચ્છતિ, તસ્મિં અપગતે ઇતરસ્સ સેસકં ભુઞ્જિતું વટ્ટતિ. ઇતરસ્સાપિ તસ્મિં ખણે પુન ગહેતું વટ્ટતીતિ.
૨૮૧૦. યે દ્વે વા તયો વા ભિક્ખૂ એકપાવુરણા વા એકત્થરણા વા એકત્થરણપાવુરણા વા નિપજ્જન્તિ, તેસઞ્ચ, યે એકમઞ્ચેપિ એકતો નિપજ્જન્તિ, તેસઞ્ચ આપત્તિ દુક્કટં હોતીતિ યોજના.
૨૮૧૧. સઙ્ઘાટિપલ્લત્થિકમુપાગતોતિ એત્થ સઙ્ઘાટીતિ સઙ્ઘાટિનામેન અધિટ્ઠિતચીવરમાહ. સઙ્ઘાટિપલ્લત્થિકં ઉપગતેન યુત્તો હુત્વાતિ અત્થો. ન નિસીદેય્યાતિ વિહારે નિસ્સન્દેહે, ખુદ્દસિક્ખાવણ્ણનાયમ્પિ ‘‘સઙ્ઘાટિયા ન પલ્લત્થેતિ અધિટ્ઠિતચીવરેન વિહારે વા અન્તરઘરે વા પલ્લત્થિકો ન કાતબ્બો’’તિ વુત્તં. અટ્ઠકથાયં પન ‘‘અન્તોગામે વાસત્થાય ઉપગતેન અધિટ્ઠિતં સઙ્ઘાટિં વિના સેસચીવરેહિ પલ્લત્થિકાય નિસીદિતું વટ્ટતી’’તિ વુત્તં.
કિઞ્ચિ કીળં ન કીળેય્યાતિ જુતકીળાદિકં યં કિઞ્ચિ કાયિકવાચસિકકીળિકં ન કીળેય્ય. ન ચ ગાહયેતિ ન ચ ગાહાપેય્ય, ન હરાપેય્યાતિ અત્થો.
૨૮૧૨. દાઠિકાયપીતિ મસ્સુમ્હિ. ઉગ્ગતન્તિ એત્થ ‘‘બીભચ્છ’’ન્તિ સેસો. અઞ્ઞન્તિ અપલિતં. તાદિસન્તિ બીભચ્છં.
૨૮૧૩. ‘‘અગિલાનો’’તિ ઇમિના ગિલાનસ્સ અનાપત્તિભાવં દીપેતિ. ‘‘ધારેય્યા’’તિ ઇમિના સુદ્ધકત્તુનિદ્દેસેન અગિલાનસ્સપિ પરં ધારાપને, પરસ્સ ધારણસાદિયને ચ અનાપત્તીતિ વિઞ્ઞાયતીતિ. અત્તનો ગુત્તત્થં, ચીવરાદીનં ગુત્તત્થઞ્ચ વટ્ટતીતિ યોજના. તત્રાયં વિનિચ્છયો (ચૂળવ॰ અટ્ઠ॰ ૨૭૦) – યસ્સ કાયદાહો વા પિત્તકોપો વા હોતિ, ચક્ખુ વા દુબ્બલં, અઞ્ઞો વા કોચિ આબાધો વિના છત્તેન ઉપ્પજ્જતિ, તસ્સ ગામે વા અરઞ્ઞે વા છત્તં વટ્ટતિ. વાળમિગચોરભયેસુ અત્તગુત્તત્થં, વસ્સે પન ચીવરગુત્તત્થમ્પિ વટ્ટતિ. એકપણ્ણચ્છત્તં પન સબ્બત્થેવ વટ્ટતિ. ‘‘એકપણ્ણચ્છત્તં નામ તાલપત્ત’’ન્તિ ગણ્ઠિપદેસુ વુત્તન્તિ.
૨૮૧૪. હત્થિસોણ્ડાકારો અભેદોપચારેન ‘‘હત્થિસોણ્ડ’’ન્તિ વુત્તો. એવમુપરિપિ. ચીવરસ્સ નામધેય્યં ‘‘વસન’’ન્તિ ‘‘નિવાસેન્તસ્સ દુક્કટ’’ન્તિ પદદ્વયઞ્ચ ‘‘હત્થિસોણ્ડ’’ન્તિઆદીહિ સબ્બપદેહિ પચ્ચેકં યોજેતબ્બં. વેલ્લિયન્તિ એત્થ ગાથાબન્ધવસેન સં-સદ્દલોપો, સંવેલ્લિયન્તિ અત્થો.
એત્થ હત્થિસોણ્ડં (ચૂળવ॰ અટ્ઠ॰ ૨૮૦) નામ નાભિમૂલતો હત્થિસોણ્ડસણ્ઠાનં ઓલમ્બકં કત્વા નિવત્થં ચોળિકિત્થીનં નિવાસનં વિય. ચતુક્કણ્ણં નામ ઉપરિતો દ્વે, હેટ્ઠતો દ્વેતિ એવં ચત્તારો કણ્ણે દસ્સેત્વા નિવત્થં. મચ્છવાળકં નામ એકતો દસન્તં એકતો પાસન્તં ઓલમ્બેત્વા નિવત્થં. સંવેલ્લિયન્તિ મલ્લકમ્મકારાદયો વિય કચ્છં બન્ધિત્વા નિવાસનં. તાલવણ્ટકં નામ તાલવણ્ટાકારેન સાટકં ઓલમ્બેત્વા નિવાસનં. ચ-સદ્દેન સતવલિકં સઙ્ગણ્હાતિ. સતવલિકં નામ દીઘસાટકં અનેકક્ખત્તું ઓભઞ્જિત્વા ઓવટ્ટિકં કરોન્તેન નિવત્થં, વામદક્ખિણપસ્સેસુ વા નિરન્તરં વલિયો દસ્સેત્વા નિવત્થં. સચે પન જાણુતો પટ્ઠાય એકા વા દ્વે વા વલિયો પઞ્ઞાયન્તિ, વટ્ટતિ. એવં નિવાસેતું ગિલાનસ્સપિ મગ્ગપટિપન્નસ્સપિ ન વટ્ટતિ.
યમ્પિ
૨૮૧૫. ગિહિપારુપનન્તિ
૨૮૧૬. લોકાયતં ન વાચેય્યાતિ ‘‘સબ્બં ઉચ્છિટ્ઠં, સબ્બં અનુચ્છિટ્ઠં, સેતો કાકો, કાળો બકો ઇમિના ચ ઇમિના ચ કારણેના’’તિ એવમાદિનિરત્થકકારણપટિસંયુત્તં તિત્થિયસત્થં ન ચ તં પરિયાપુણેતિ તં લોકાયતં ન ચ પરિયાપુણેય્ય ન તિરચ્છાનવિજ્જાતિ હત્થિસિપ્પઅસ્સસિપ્પધનુસિપ્પાદિકા પરોપઘાતકરા વિજ્જા ચ. ભિક્ખુના ન પરિયાપુણિતબ્બા, ન વાચેતબ્બાતિ યોજના.
૨૮૧૭. સબ્બાચામરિબીજનીતિ સેતાદિવણ્ણેહિ સબ્બેહિ ચમરવાલેહિ કતા બીજની. ન ચાલિમ્પેય્ય દાયં વાતિ દવડાહાદિઉપદ્દવનિવારણાય અનુઞ્ઞાતં પટગ્ગિદાનકારણં વિના અરઞ્ઞં અગ્ગિના ન આલિમ્પેય્ય. દવડાહે પન આગચ્છન્તે અનુપસમ્પન્ને અસતિ પટગ્ગિં દાતું, અપ્પહરિતકરણેન વા પરિખાખણનેન વા પરિત્તાણં કાતું, સેનાસનં પત્તં વા અપ્પત્તં વા અગ્ગિં અલ્લસાખં ભઞ્જિત્વા નિબ્બાપેતુઞ્ચ લભતિ. ઉદકેન પન કપ્પિયેનેવ લભતિ, નેતરેન. અનુપસમ્પન્ને પન સતિ તેનેવ કપ્પિયવોહારેન કારાપેતબ્બં. મુખં ન ચ લઞ્જેતિ મનોસિલાદિના મુખં ન લિમ્પેય્ય, તિલકેન અઙ્ગં ન કરેય્યાતિ અત્થો.
૨૮૧૮. ઉભતોકાજન્તિ ઉભતોકોટિયા ભારવહનકોટિકાજં. અન્તરકાજકન્તિ ઉભયકોટિયા ઠિતવાહકેહિ વહિતબ્બં મજ્ઝેભારયુત્તકાજં. સીસક્ખન્ધકટિભારાદયો હેટ્ઠા વુત્તલક્ખણાવ.
૨૮૧૯. યો ભિક્ખુ વડ્ઢકિઅઙ્ગુલેન અટ્ઠઙ્ગુલાધિકં વા તેનેવ અઙ્ગુલેન ચતુરઙ્ગુલપચ્છિમં વા દન્તકટ્ઠં ખાદતિ, એવં ખાદતો તસ્સ આપત્તિ દુક્કટં હોતીતિ યોજના.
૨૮૨૦. કિચ્ચે સતિપીતિ સુક્ખકટ્ઠાદિગ્ગહણકિચ્ચે પન સતિ. પોરિસન્તિ પુરિસપ્પમાણં, બ્યામમત્તન્તિ વુત્તં હોતિ. આપદાસૂતિ વાળમિગાદયો વા દિસ્વા મગ્ગમૂળ્હો વા દિસા ઓલોકેતુકામો હુત્વા દવડાહં વા ઉદકોઘં વા આગચ્છન્તં વટ્ટતેવાભિરૂહિતુન્તિ અતિઉચ્ચમ્પિ રુક્ખં આરોહિતું વટ્ટતિ એવ.
૨૮૨૧. સચે અકલ્લકો ગિલાનો ન સિયા, લસુણં માગધં આમકં ભણ્ડિકલસુણં ન ચ ખાદેય્ય નેવ પરિભુઞ્જેય્યાતિ યોજના. ભણ્ડિકલસુણં નામ ચતુમિઞ્જતો પટ્ઠાય બહુમિઞ્જં. પલણ્ડુકભઞ્જનકાદિલસુણે મગધેસુ જાતત્તેપિ ન દોસો. લસુણવિભાગો હેટ્ઠા દસ્સિતોયેવ. ગિલાનસ્સ પન લસુણં ખાદિતું વટ્ટતિ. યથાહ – ‘‘અનુજાનામિ, ભિક્ખવે, આબાધપચ્ચયા લસુણં ખાદિતુ’’ન્તિ (ચૂળવ॰ ૨૮૯). આબાધપચ્ચયાતિ યસ્સ આબાધસ્સ લસુણં બુદ્ધવચનન્તિ સઙ્ગીતિત્તયારુળ્હા પિટકત્તયપાળિ. અઞ્ઞથાતિ સક્કટાદિખલિતવચનમયં વાચનામગ્ગં ન રોપેતબ્બં, તથા ન ઠપેતબ્બન્તિ વુત્તં હોતિ.
૨૮૨૨. ખિપિતેતિ યેન કેનચિ ખિપિતે. ‘‘જીવા’’તિ ન વત્તબ્બન્તિ યોજના. ભિક્ખુના ખિપિતે ગિહિના ‘‘જીવથા’’તિ વુત્તેન પુન ‘‘ચિરં જીવા’’તિ વત્તું વટ્ટતીતિ યોજના. ‘‘ચિર’’ન્તિ પદે સતિપિ વટ્ટતિ.
૨૮૨૩. આકોટેન્તસ્સાતિ કાયેન વા કાયપટિબદ્ધાદીહિ વા પહરન્તસ્સ. પુપ્ફસંકિણ્ણેતિ પુપ્ફસન્થતે.
૨૮૨૪. ન્હાપિતા પુબ્બકા એતસ્સાતિ ન્હાપિતપુબ્બકો, ન્હાપિતજાતિકોતિ અત્થો. ખુરભણ્ડન્તિ ન્હાપિતપરિક્ખારં. ન ગણ્હેય્યાતિ ન પરિહરેય્ય. સચે યો ન્હાપિતજાતિકો હોતિ, સો ખુરભણ્ડં ગહેત્વા ન હરેય્યાતિ અત્થો. અઞ્ઞસ્સ હત્થતો ગહેત્વા કેસચ્છેદાદિ કાતું વટ્ટતિ. ઉણ્ણીતિ કેસકમ્બલં વિના ઉણ્ણમયા પાવુરણજાતિ. ‘‘ગોનકં ‘‘સબ્બા’’તિ. ઉણ્ણમયં અન્તોકરિત્વા પારુપિતું વટ્ટતીતિ આહ ‘‘બાહિરલોમિકા’’તિ. યથાહ – ‘‘ન, ભિક્ખવે, બાહિરલોમી ઉણ્ણીધારેતબ્બા’’તિ (ચૂળવ॰ ૨૪૯). સિક્ખાપદટ્ઠકથાયં ‘‘ઉણ્ણલોમાનિ બહિ કત્વા ઉણ્ણપાવારં પારુપન્તિ, તથા ધારેન્તસ્સ દુક્કટં. લોમાનિ અન્તો કત્વા પારુપિતું વટ્ટતી’’તિ (ચૂળવ॰ અટ્ઠ॰ ૨૪૯).
૨૮૨૫. અઙ્ગરાગં નામ કુઙ્કુમાદિ. કરોન્તસ્સાતિ અબ્ભઞ્જન્તસ્સ. અકાયબન્ધનસ્સ ગામં પવિસતોપિ દુક્કટં સમુદીરિતન્તિ યોજના. એત્થ ચ અસતિયા અબન્ધિત્વા નિક્ખન્તેન યત્થ સરતિ, તત્થ બન્ધિતબ્બં. ‘‘આસનસાલાય બન્ધિસ્સામી’’તિ ગન્તું વટ્ટતિ. સરિત્વા યાવ ન બન્ધતિ, ન તાવ પિણ્ડાય ચરિતબ્બં.
૨૮૨૬. સબ્બં આયુધં વિના સબ્બં લોહજં લોહમયભણ્ડઞ્ચ પત્તં, સઙ્કમનીયપાદુકં, યથાવુત્તલક્ખણં પલ્લઙ્કં, આસન્દિઞ્ચ વિના સબ્બં દારુજં દારુમયભણ્ડઞ્ચ વુત્તલક્ખણમેવ કતકં કુમ્ભકારિકં ધનિયસ્સેવ સબ્બમત્તિકામયં કુટિઞ્ચ વિના સબ્બં મત્તિકામયં ભણ્ડઞ્ચ કપ્પિયન્તિ યોજના.
ખુદ્દકવત્થુક્ખન્ધકકથાવણ્ણના.