੬. ਮਹਾਲਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਦੂਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
੩੫੯. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ વੇਸਾਲਿਯਨ੍ਤਿ ਮਹਾਲਿਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਪੁਬ੍ਬਪਦવਣ੍ਣਨਾ। વੇਸਾਲਿਯਨ੍ਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ વਿਸਾਲਭਾવੂਪਗਮਨਤੋ વੇਸਾਲੀਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਕੇ ਨਗਰੇ। ਮਹਾવਨੇਤਿ ਬਹਿਨਗਰੇ ਹਿਮવਨ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਾਬਦ੍ਧਂ ਹੁਤ੍વਾ ਠਿਤਂ ਸਯਂ ਜਾਤવਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਯਂ ਮਹਨ੍ਤਭਾવੇਨੇવ ਮਹਾવਨਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਹਾવਨੇ। ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾਯਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ વਨਸਣ੍ਡੇ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮਂ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਸੁਂ। ਤਤ੍ਥ ਕਣ੍ਣਿਕਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਥਮ੍ਭਾਨਂ ਉਪਰਿ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਦੇવવਿਮਾਨਸਦਿਸਂ ਪਾਸਾਦਂ ਅਕਂਸੁ, ਤਂ ਉਪਾਦਾਯ ਸਕਲੋਪਿ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮੋ ‘‘ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾ’’ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ। ਭਗવਾ ਤਂ વੇਸਾਲਿਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਙ੍ਘਾਰਾਮੇ વਿਹਰਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘વੇਸਾਲਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਮਹਾવਨੇ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਕੋਸਲਕਾਤਿ ਕੋਸਲਰਟ੍ਠવਾਸਿਨੋ। ਮਾਗਧਕਾਤਿ ਮਗਧਰਟ੍ਠવਾਸਿਨੋ। ਕਰਣੀਯੇਨਾਤਿ ਅવਸ੍ਸਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਮ੍ਮੇਨ। ਯਞ੍ਹਿ ਅਕਾਤੁਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ, ਤਂ ਕਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਂ ਅવਸ੍ਸਂ ਕਾਤਬ੍ਬਮੇવ, ਤਂ ਕਰਣੀਯਂ ਨਾਮ।
੩੬੦. ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੋ ਭਗવਾਤਿ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਚਾਰਤੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਲ੍ਲੀਨੋ ਨਿਲੀਨੋ, ਏਕੀਭਾવਂ ਉਪਗਮ੍ਮ ਏਕਤ੍ਤਾਰਮ੍ਮਣੇ ਝਾਨਰਤਿਂ ਅਨੁਭવਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਥੇવਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਞੇવ વਿਹਾਰੇ। ਏਕਮਨ੍ਤਨ੍ਤਿ
ਓਟ੍ਠਦ੍ਧਲਿਚ੍ਛવੀવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
੩੬੧. ਓਟ੍ਠਦ੍ਧੋਤਿ ਅਦ੍ਧੋਟ੍ਠਤਾਯ ਏવਂਲਦ੍ਧਨਾਮੋ। ਮਹਤਿਯਾ ਲਿਚ੍ਛવੀਪਰਿਸਾਯਾਤਿ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਪੋਸਥਙ੍ਗਾਨਿ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦੀਨਿ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਉਗ੍ਘੋਸਨਾਯ ਮਹਤਿਂ ਲਿਚ੍ਛવਿਰਾਜਪਰਿਸਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤ੍વਾ ਤਾਯ ਨੀਲਪੀਤਾਦਿવਣ੍ਣવਤ੍ਥਾਭਰਣવਿਲੇਪਨਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਾਯ ਅਕਾਲੋ ਖੋ ਮਹਾਲੀਤਿ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦੀਤਿ ਪਤਿਰੂਪਾਸੁ ਰੁਕ੍ਖਚ੍ਛਾਯਾਸੁ ਤਾਯ ਲਿਚ੍ਛવਿਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਕਥਯਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ।
੩੬੨. ਸੀਹੋ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸੋਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨਾਗਿਤਸ੍ਸ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯੋ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਕਾਲੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਸਾਸਨੇ ਯੁਤ੍ਤਪਯੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਸੀਹੋ’’ਤਿ ਏવਂਨਾਮਕੋ ਸਾਮਣੇਰੋ, ਸੋ ਕਿਰ ਤਂ ਮਹਾਪਰਿਸਂ ਦਿਸ੍વਾ – ‘‘ਅਯਂ ਪਰਿਸਾ ਮਹਤੀ, ਸਕਲਂ વਿਹਾਰਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਅਦ੍ਧਾ ਭਗવਾ ਅਜ੍ਜ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਰਿਸਾਯ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਉਸ੍ਸਾਹੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਤਿ, ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸਾਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਮਹਾਪਰਿਸਾਯ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਭਾવਂ ਆਰੋਚਾਪੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਿਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ। ਭਨ੍ਤੇ ਕਸ੍ਸਪਾਤਿ ਥੇਰਂ ਗੋਤ੍ਤੇਨ ਆਲਪਤਿ। ਏਸਾ ਜਨਤਾਤਿ ਏਸੋ ਜਨਸਮੂਹੋ।
ਤ੍વਞ੍ਞੇવ ਭਗવਤੋ ਆਰੋਚੇਹੀਤਿ ਸੀਹੋ ਕਿਰ ਭਗવਤੋ વਿਸ੍ਸਾਸਿਕੋ, ਅਯਞ੍ਹਿ ਥੇਰੋ ਥੂਲਸਰੀਰੋ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਸਰੀਰਗਰੁਤਾਯ ਉਟ੍ਠਾਨਨਿਸਜ੍ਜਾਦੀਸੁ ਆਲਸਿਯਭਾવੋ ਈਸਕਂ ਅਪ੍ਪਹੀਨੋ વਿਯ ਹੋਤਿ। ਅਥਾਯਂ ਸਾਮਣੇਰੋ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ વਤ੍ਤਂ ਕਰੋਤਿ। ਤੇਨ ਨਂ ਥੇਰੋ ‘‘ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਦਸਬਲਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਾਸਿਕੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛ ਤ੍વਞ੍ਞੇવਾਰੋਚੇਹੀਤਿ ਆਹ। વਿਹਾਰਪਚ੍ਛਾਯਾਯਨ੍ਤਿ વਿਹਾਰਛਾਯਾਯਂ, ਕੂਟਾਗਾਰਮਹਾਗੇਹਚ੍ਛਾਯਾਯ ਫਰਿਤੋਕਾਸੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਾ ਕਿਰ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾ ਦਕ੍ਖਿਣੁਤ੍ਤਰਤੋ
੩੬੩. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਦ੍વਾਰਨ੍ਤਰੇਹਿ ਚੇવ વਾਤਪਾਨਨ੍ਤਰੇਹਿ ਚ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ વਿਧਾવਨ੍ਤਾਹਿ વਿਪ੍ਫਰਨ੍ਤੀਹਿ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਾਹਿ ਬੁਦ੍ਧਰਸ੍ਮੀਹਿ ਸਂਸੂਚਿਤਨਿਕ੍ਖਮਨੋ વਲਾਹਕਨ੍ਤਰਤੋ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦੋ વਿਯ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤવਰਬੁਦ੍ਧਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ વਿਹਾਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ વਿਹਾਰਪਚ੍ਛਾਯਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦੀ’’ਤਿ।
੩੬੪-੩੬੫. ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਭਨ੍ਤੇ, ਦਿવਸਾਨਿ ਪੁਰਿਮਤਰਾਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿਯ੍ਯੋ ਦਿવਸਂ ਪੁਰਿਮਂ ਨਾਮ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਪੁਰਿਮਤਰਂ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਚੇવ ਪੁਰਿਮਤਰਾਨਿ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਯਦਗ੍ਗੇਤਿ ਮੂਲਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਂ ਦਿવਸਂ ਅਗ੍ਗਂ ਪਰਕੋਟਿਂ ਕਤ੍વਾ વਿਹਰਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਯਾવ વਿਹਾਸਿਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਮਾਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਚਿਰਂ ਤੀਣਿ વਸ੍ਸਾਨੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ વਾ ਯਦਗ੍ਗੇਤਿ ਯਂ ਦਿવਸਂ ਅਗ੍ਗਂ ਕਤ੍વਾ ਨਚਿਰਂ ਤੀਣਿ વਸ੍ਸਾਨਿ વਿਹਰਾਮੀਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ਪਿਯਰੂਪਾਨੀਤਿ ਪਿਯਜਾਤਿਕਾਨਿ ਸਾਤਜਾਤਿਕਾਨਿ। ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾਨੀਤਿ ਕਾਮਸ੍ਸਾਦਯੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਰਜਨੀਯਾਨੀਤਿ ਰਾਗਜਨਕਾਨਿ। ਨੋ ਚ ਖੋ ਦਿਬ੍ਬਾਨਿ ਸਦ੍ਦਾਨੀਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤੋ ਤਾਨਿ ਨ ਸੁਣਾਤਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਯਾਚਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਆਚਿਕ੍ਖਿ, ਸੋ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਦੇવਤਾਨਂ ਰੂਪਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਰੀਰਸਣ੍ਠਾਨੇ ਸਦ੍ਦੇਨ ਮਧੁਰੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ, ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਨਂ ਸੁਣੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਯਞ੍ਚ ਅਤੀਤੇ ਏਕਂ ਸੀਲવਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕਣ੍ਣਸਕ੍ਖਲਿਯਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ
੩੬੬-੩੭੧. ਏਕਂਸਭਾવਿਤੋਤਿ ਏਕਂਸਾਯ ਏਕਕੋਟ੍ਠਾਸਾਯ ਭਾવਿਤੋ, ਦਿਬ੍ਬਾਨਂ વਾ ਰੂਪਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਦਿਬ੍ਬਾਨਂ વਾ ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸવਨਤ੍ਥਾਯ ਭਾવਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਿਰਿਯਨ੍ਤਿ ਅਨੁਦਿਸਾਯ। ਉਭਯਂਸਭਾવਿਤੋਤਿ ਉਭਯਂਸਾਯ ਉਭਯਕੋਟ੍ਠਾਸਾਯ ਭਾવਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਯਂ ਖੋ ਮਹਾਲਿ ਹੇਤੂਤਿ ਅਯਂ ਦਿਬ੍ਬਾਨਂਯੇવ ਰੂਪਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਏਕਂਸਭਾવਿਤੋ ਸਮਾਧਿ ਹੇਤੁ। ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋ ਲਿਚ੍ਛવੀ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਦਂ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਸੁਣਨਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਭੂਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਇਮਸ੍ਸ ਨੂਨ ਅਤ੍ਥਾਯ ਏਤੇ
੩੭੨. ਤਤੋ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਤਾਸਂ ਨੂਨ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਮਾਧਿਯੇવ ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ, ਉਭਯਂਸਭਾવਿਤਾਨਂ ਸਮਾਧੀਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ ਯਸ੍ਮਾ ਸਾਸਨਤੋ ਬਾਹਿਰਾ ਏਤਾ ਸਮਾਧਿਭਾવਨਾ, ਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਯਦਤ੍ਥਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਭਗવਾ ‘‘ਨ ਖੋ ਮਹਾਲੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
ਚਤੁਅਰਿਯਫਲવਣ੍ਣਨਾ
੩੭੩. ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਨ੍ਤਿ ਸਕ੍ਕਾਯਦਿਟ੍ਠਿਆਦੀਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਬਨ੍ਧਨਾਨਂ। ਤਾਨਿ ਹਿ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਮਯੇ ਰਥੇ ਸਤ੍ਤੇ ਸਂਯੋਜੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਂਯੋਜਨਾਨੀਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਮਗ੍ਗਸੋਤਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਅવਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮੋਤਿ ਚਤੂਸੁ ਅਪਾਯੇਸੁ ਅਪਤਨਧਮ੍ਮੋ। ਨਿਯਤੋਤਿ ਧਮ੍ਮਨਿਯਾਮੇਨ ਨਿਯਤੋ। ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋਤਿ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਸਙ੍ਖਾਤਾ ਸਮ੍ਬੋਧਿ ਪਰਂ ਅਯਨਂ ਅਸ੍ਸ, ਅਨੇਨ વਾ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਾਤਿ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋ।
ਤਨੁਤ੍ਤਾਤਿ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਾਨਮਨ੍ਦਤਾਯ ਚ ਕਦਾਚਿ ਕਰਹਚਿ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਤਨੁਭਾવਾ। ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਨ੍ਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾਭਾਗਿਯਾਨਂ, ਯੇ ਹਿ ਬਦ੍ਧੋ ਉਪਰਿ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸਭੂਮਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਓਪਪਾਤਿਕੋਤਿ ਸੇਸਯੋਨਿਪਟਿਕ੍ਖੇਪવਚਨਮੇਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਪਰਿਭવੇਯੇવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਧਮ੍ਮੋ। ਅਨਾવਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋਤਿ ਤਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਪੁਨ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ ਅਨਾવਤ੍ਤਨਧਮ੍ਮੋ। ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤવਿਸੁਦ੍ਧਿਂ, ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਬਨ੍ਧਨવਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਬਨ੍ਧਨવਿਮੁਤ੍ਤਾ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਪਞ੍ਞਾવ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ। ਸਯਨ੍ਤਿ ਸਾਮਂ। ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਿ ਅਭਿਜਾਨਿਤ੍વਾ। ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤ੍વਾ। ਅਥ વਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਅਭਿવਿਸਿਟ੍ਠੇਨ ਞਾਣੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਰਿਤ੍વਾਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਾਤਿ ਪਤ੍વਾ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ। ਇਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਲਿਚ੍ਛવਿਰਾਜਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਪਨ ਧਮ੍ਮੋ ਨ ਸਕੁਣੇਨ વਿਯ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ, ਨਾਪਿ ਗੋਧਾਯ વਿਯ ਉਰੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਾ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤੁਂ
ਅਰਿਯਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਮਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ
੩੭੪-੩੭੫. ਤਤੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋਤਿ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕਂ ਤੁਰਿਯਂ વਿਯ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਗਾਮੋ વਿਯ ਚ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਮਤ੍ਤੋਯੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ, ਨ ਅਙ੍ਗਤੋ ਅਞ੍ਞੋ ਮਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਸਮ੍ਮਾ ਅਭਿਨਿਰੋਪਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ। ਸਮ੍ਮਾ ਪਰਿਗ੍ਗਹਣਲਕ੍ਖਣਾ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ। ਸਮ੍ਮਾ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ। ਸਮ੍ਮਾ વੋਦਾਪਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ। ਸਮ੍ਮਾ ਪਗ੍ਗਹਲਕ੍ਖਣੋ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ। ਸਮ੍ਮਾ ਉਪਟ੍ਠਾਨਲਕ੍ਖਣਾ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ। ਸਮ੍ਮਾ ਸਮਾਧਾਨਲਕ੍ਖਣੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ। ਏਤੇਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਤੀਣਿ ਤੀਣਿ
ਅਪਿ ਚੇਸਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਾ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਹੋਤਿ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਏਕਕ੍ਖਣਾ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਾ। ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਪਨ ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇ ਞਾਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤਿ। ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾਦਯੋਪਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਨਾਨਾਕ੍ਖਣਾ ਨਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਏਕਕ੍ਖਣਾ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਾ। ਤੇਸੁ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ‘‘ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਤੀਣਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤਿ। ਸਮ੍ਮਾ વਾਚਾਦਯੋ ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਰਤਿਯੋਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਚੇਤਨਾਦਯੋਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਪਨ વਿਰਤਿਯੇવ। ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ ਸਮ੍ਮਾਸਤੀਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਦ੍વਯਂ ਕਿਚ੍ਚਤੋ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਨਾਮਾਨਿ ਲਭਤਿ। ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇਪਿ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇਪਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਯੇવ।
ਇਤਿ
ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਪਨ ਤਸ੍ਸਾ ਬਹੁਕਾਰੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ વੁਤ੍ਤੋ। ਯਥਾ ਹਿ ਹੇਰਞ੍ਞਿਕੋ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਰਿવਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਪਰਿવਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਕਹਾਪਣਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ – ‘‘ਅਯਂ ਛੇਕੋ, ਅਯਂ ਕੂਟੋ’’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਯੋਗਾવਚਰੋਪਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ વਿਤਕ੍ਕੇਨ વਿਤਕ੍ਕੇਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ ਓਲੋਕਯਮਾਨੋ – ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕਾਮਾવਚਰਾ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਰੂਪਾવਚਰਾਦਯੋ’’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਯਥਾ વਾ ਪਨ ਪੁਰਿਸੇਨ ਕੋਟਿਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿવਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਪਰਿવਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਹਾਰੁਕ੍ਖਂ ਤਚ੍ਛਕੋ વਾਸਿਯਾ ਤਚ੍ਛੇਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮੇ ਉਪਨੇਤਿ, ਏવਂ વਿਤਕ੍ਕੇਨ વਿਤਕ੍ਕੇਤ੍વਾ વਿਤਕ੍ਕੇਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨੇ ਧਮ੍ਮੇ ਯੋਗਾવਚਰੋ ਪਞ੍ਞਾਯ – ‘‘ਇਮੇ ਕਾਮਾવਚਰਾ, ਇਮੇ ਰੂਪਾવਚਰਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮੇ ਉਪਨੇਤਿ
ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ – ‘‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਪਠਮਂ વਾਚਾਯ ਸਂવਿਦਹਿਤ੍વਾ ਲੋਕੇ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪਯੋਜੇਨ੍ਤਿ; ਤਸ੍ਮਾ વਾਚਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਉਪਕਾਰਿਕਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਪਨ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਤਿવਿਧਞ੍ਚ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਪਹਾਯ ਉਭਯਂ ਸੁਚਰਿਤਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਯਸ੍ਮਾ ਆਜੀવਟ੍ਠਮਕਂ ਸੀਲਂ ਪੂਰੇਤਿ, ਨ ਇਤਰਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦੁਭਯਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਏવਂ વਿਸੁਦ੍ਧਾਜੀવੇਨ ਪਨ ‘‘ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਮੇ ਆਜੀવੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ ਪਰਿਤੋਸਂ ਕਤ੍વਾ ਸੁਤ੍ਤਪਮਤ੍ਤੇਨ વਿਹਰਿਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ‘‘ਸਬ੍ਬਿਰਿਯਾਪਥੇਸੁ ਇਦਂ વੀਰਿਯਂ ਸਮਾਰਭਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਤਤੋ ‘‘ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੇਨਪਿ ਕਾਯਾਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ વਤ੍ਥੂਸੁ ਏਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯਾਤਿ ਏਤੇਸਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਿਰਿਯਤ੍ਥਾਯ।
ਦ੍વੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
੩੭੬-੩੭੭. ਏਕਮਿਦਾਹਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਕਸ੍ਮਾ ਆਰਦ੍ਧਂ? ਅਯਂ ਕਿਰ ਰਾਜਾ – ‘‘ਰੂਪਂ ਅਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਏવਂਲਦ੍ਧਿਕੋ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਥ ਭਗવਤਾ ਤਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਿਯਾ ਆવਿਕਰਣਤ੍ਥਂ ਏਕਂ ਕਾਰਣਂ ਆਹਰਿਤੁਂ ਇਦਮਾਰਦ੍ਧਂ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ – ‘‘ਅਹਂ ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਘੋਸਿਤਾਰਾਮੇ વਿਹਰਾਮਿ, ਤਤ੍ਰ વਸਨ੍ਤਂ ਮਂ ਤੇ ਦ੍વੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਏવਂ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਅਥਾਹਂ ਤੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਨ੍ਤਿਧਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਇਦਮવੋਚਂ – ‘‘ਆવੁਸੋ, ਸਦ੍ਧਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਏવਂ ਤਿવਿਧਂ ਸੀਲਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾਦੀਨਿ ਪਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ‘ਤਂ ਜੀવ’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ વਦੇਯ੍ਯ, ਯੁਤ੍ਤਂ ਨੁ ਖੋ ਏਤਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ? ਤਤੋ ਤੇਹਿ ‘‘ਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਹਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਏવਂ ਜਾਨਾਮਿ, ਏવਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਥ ਚ ਪਨਾਹਂ ਨ વਦਾਮੀ’’ਤਿ ਤਂ વਾਦਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਿ ਖੀਣਾਸવਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਏવਂ વਤ੍ਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅવੋਚਂ। ਤੇ ਮਮ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਅਹੇਸੁਨ੍ਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਸੋਪਿ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਅਹੋਸਿ
ਇਤਿ ਸੁਮਙ੍ਗਲવਿਲਾਸਿਨਿਯਾ ਦੀਘਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯਂ
ਮਹਾਲਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।