੫. ਜਨવਸਭਸੁਤ੍ਤਂ
ਨਾਤਿਕਿਯਾਦਿਬ੍ਯਾਕਰਣਂ
੨੭੩. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਨਾਤਿਕੇ ਨਾਦਿਕੇ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਪੀ॰) વਿਹਰਤਿ ਗਿਞ੍ਜਕਾવਸਥੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗવਾ ਪਰਿਤੋ ਪਰਿਤੋ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਰਿਚਾਰਕੇ ਅਬ੍ਭਤੀਤੇ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇ ਉਪਪਤ੍ਤੀਸੁ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ ਕਾਸਿਕੋਸਲੇਸੁ વਜ੍ਜਿਮਲ੍ਲੇਸੁ ਚੇਤਿવਂਸੇਸੁ ਚੇਤਿਯવਂਸੇਸੁ (ਕ॰) ਕੁਰੁਪਞ੍ਚਾਲੇਸੁ ਮਜ੍ਝਸੂਰਸੇਨੇਸੁ ਮਚ੍ਛਸੁਰਸੇਨੇਸੁ (ਸ੍ਯਾ॰), ਮਚ੍ਛਸੂਰਸੇਨੇਸੁ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) – ‘‘ਅਸੁ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਪਪਨ੍ਨੋ, ਅਸੁ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਉਪਪਨ੍ਨੋਤਿ (ਕ॰)। ਪਰੋਪਞ੍ਞਾਸ ਨਾਤਿਕਿਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਅਬ੍ਭਤੀਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨੋ ਅਨਾવਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ। ਸਾਧਿਕਾ ਨવੁਤਿ ਨਾਤਿਕਿਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਅਬ੍ਭਤੀਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਾਨਂ ਤਨੁਤ੍ਤਾ ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋ, ਸਕਿਦੇવ ਸਕਿਂਦੇવ (ਕ॰) ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸਾਤਿਰੇਕਾਨਿ ਪਞ੍ਚਸਤਾਨਿ ਨਾਤਿਕਿਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਅਬ੍ਭਤੀਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਅવਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮਾ ਨਿਯਤਾ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣਾ’’ਤਿ।
੨੭੪. ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ ਖੋ ਨਾਤਿਕਿਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ – ‘‘ਭਗવਾ ਕਿਰ ਪਰਿਤੋ ਪਰਿਤੋ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਰਿਚਾਰਕੇ ਅਬ੍ਭਤੀਤੇ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇ ਉਪਪਤ੍ਤੀਸੁ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ ਕਾਸਿਕੋਸਲੇਸੁ વਜ੍ਜਿਮਲ੍ਲੇਸੁ ਚੇਤਿવਂਸੇਸੁ ਕੁਰੁਪਞ੍ਚਾਲੇਸੁ ਮਜ੍ਝਸੂਰਸੇਨੇਸੁ – ‘ਅਸੁ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਪਪਨ੍ਨੋ, ਅਸੁ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਪਪਨ੍ਨੋ। ਪਰੋਪਞ੍ਞਾਸ ਨਾਤਿਕਿਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਅਬ੍ਭਤੀਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨੋ ਅਨਾવਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ। ਸਾਧਿਕਾ ਨવੁਤਿ ਨਾਤਿਕਿਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਅਬ੍ਭਤੀਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਾਨਂ ਤਨੁਤ੍ਤਾ ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋ ਸਕਿਦੇવ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸਾਤਿਰੇਕਾਨਿ ਪਞ੍ਚਸਤਾਨਿ ਨਾਤਿਕਿਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਅਬ੍ਭਤੀਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਅવਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮਾ ਨਿਯਤਾ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣਾ’ਤਿ। ਤੇਨ ਚ ਨਾਤਿਕਿਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਅਹੇਸੁਂ ਪਮੁਦਿਤਾ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤਾ ਭਗવਤੋ ਪਞ੍ਹવੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਪਞ੍ਹਾવੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰) ਸੁਤ੍વਾ।
੨੭੫. ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ – ‘‘ਭਗવਾ ਕਿਰ ਪਰਿਤੋ ਪਰਿਤੋ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਰਿਚਾਰਕੇ ਅਬ੍ਭਤੀਤੇ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇ ਉਪਪਤ੍ਤੀਸੁ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ ਕਾਸਿਕੋਸਲੇਸੁ વਜ੍ਜਿਮਲ੍ਲੇਸੁ ਚੇਤਿવਂਸੇਸੁ ਕੁਰੁਪਞ੍ਚਾਲੇਸੁ ਮਜ੍ਝਸੂਰਸੇਨੇਸੁ – ‘ਅਸੁ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਪਪਨ੍ਨੋ, ਅਸੁ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਪਪਨ੍ਨੋ। ਪਰੋਪਞ੍ਞਾਸ ਨਾਤਿਕਿਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਅਬ੍ਭਤੀਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨੋ ਅਨਾવਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ। ਸਾਧਿਕਾ ਨવੁਤਿ ਨਾਤਿਕਿਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਅਬ੍ਭਤੀਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਾਨਂ ਤਨੁਤ੍ਤਾ ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋ ਸਕਿਦੇવ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸਾਤਿਰੇਕਾਨਿ ਪਞ੍ਚਸਤਾਨਿ ਨਾਤਿਕਿਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਅਬ੍ਭਤੀਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਅવਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮਾ ਨਿਯਤਾ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣਾ’ਤਿ। ਤੇਨ ਚ ਨਾਤਿਕਿਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਅਹੇਸੁਂ ਪਮੁਦਿਤਾ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤਾ ਭਗવਤੋ ਪਞ੍ਹવੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਸੁਤ੍વਾ’’ਤਿ।
ਆਨਨ੍ਦਪਰਿਕਥਾ
੨੭੬. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਇਮੇ ਖੋ ਪਨਾਪਿ ਅਹੇਸੁਂ ਮਾਗਧਕਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਬਹੂ ਚੇવ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਚ ਅਬ੍ਭਤੀਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ। ਸੁਞ੍ਞਾ ਮਞ੍ਞੇ ਅਙ੍ਗਮਗਧਾ ਅਙ੍ਗਮਾਗਧਕੇਹਿ ਅਙ੍ਗਮਾਗਧਿਕੇਹਿ (ਸ੍ਯਾ॰) ਪਰਿਚਾਰਕੇਹਿ ਅਬ੍ਭਤੀਤੇਹਿ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇਹਿ। ਤੇ ਖੋ ਪਨਾਪਿ ਤੇਨ ਖੋ ਪਨਾਪਿ (ਸ੍ਯਾ॰) ਅਹੇਸੁਂ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਸੀਲੇਸੁ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਨੋ। ਤੇ ਅਬ੍ਭਤੀਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ ਭਗવਤਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ; ਤੇਸਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਸਾਧੁ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਬਹੁਜਨੋ ਪਸੀਦੇਯ੍ਯ, ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸੁਗਤਿਂ। ਅਯਂ ਖੋ ਪਨਾਪਿ ਅਹੋਸਿ ਰਾਜਾ ਮਾਗਧੋ ਸੇਨਿਯੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਧਮ੍ਮਿਕੋ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਹਿਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾਨਂ ਨੇਗਮਾਨਞ੍ਚੇવ ਜਾਨਪਦਾਨਞ੍ਚ। ਅਪਿਸ੍ਸੁਦਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਕਿਤ੍ਤਯਮਾਨਰੂਪਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ – ‘ਏવਂ ਨੋ ਸੋ ਧਮ੍ਮਿਕੋ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਸੁਖਾਪੇਤ੍વਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ, ਏવਂ ਮਯਂ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਰਞ੍ਞੋ વਿਜਿਤੇ ਫਾਸੁ ਫਾਸੁਕਂ (ਸ੍ਯਾ॰) વਿਹਰਿਮ੍ਹਾ’ਤਿ। ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਪਿ ਅਹੋਸਿ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਸਨ੍ਨੋ ਧਮ੍ਮੇ ਪਸਨ੍ਨੋ ਸਙ੍ਘੇ ਪਸਨ੍ਨੋ ਸੀਲੇਸੁ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ। ਅਪਿਸ੍ਸੁਦਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਯਾવ ਮਰਣਕਾਲਾਪਿ ਰਾਜਾ ਮਾਗਧੋ ਸੇਨਿਯੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਕਿਤ੍ਤਯਮਾਨਰੂਪੋ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ’ਤਿ। ਸੋ ਅਬ੍ਭਤੀਤੋ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ ਭਗવਤਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ। ਤਸ੍ਸਪਿਸ੍ਸ ਸਾਧੁ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਬਹੁਜਨੋ ਪਸੀਦੇਯ੍ਯ, ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸੁਗਤਿਂ। ਭਗવਤੋ ਖੋ ਪਨ ਸਮ੍ਬੋਧਿ ਮਗਧੇਸੁ। ਯਤ੍ਥ ਖੋ ਪਨ ਭਗવਤੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿ ਮਗਧੇਸੁ, ਕਥਂ ਤਤ੍ਰ ਭਗવਾ ਮਾਗਧਕੇ ਪਰਿਚਾਰਕੇ ਅਬ੍ਭਤੀਤੇ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇ ਉਪਪਤ੍ਤੀਸੁ ਨ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ। ਭਗવਾ ਚੇ ਖੋ ਪਨ ਮਾਗਧਕੇ ਪਰਿਚਾਰਕੇ ਅਬ੍ਭਤੀਤੇ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇ ਉਪਪਤ੍ਤੀਸੁ ਨ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ, ਦੀਨਮਨਾ ਨਿਨ੍ਨਮਨਾ (ਸ੍ਯਾ॰), ਦੀਨਮਾਨਾ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਤੇਨਸ੍ਸੁ ਮਾਗਧਕਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ; ਯੇਨ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸੁ ਦੀਨਮਨਾ ਮਾਗਧਕਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਕਥਂ ਤੇ ਭਗવਾ ਨ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ?
੨੭੭. ਇਦਮਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਮਾਗਧਕੇ ਪਰਿਚਾਰਕੇ ਆਰਬ੍ਭ ਏਕੋ ਰਹੋ ਅਨੁવਿਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯਂ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਯ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸੁਤਂ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ – ‘ਭਗવਾ ਕਿਰ ਪਰਿਤੋ ਪਰਿਤੋ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਰਿਚਾਰਕੇ ਅਬ੍ਭਤੀਤੇ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇ ਉਪਪਤ੍ਤੀਸੁ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ ਕਾਸਿਕੋਸਲੇਸੁ વਜ੍ਜਿਮਲ੍ਲੇਸੁ ਚੇਤਿવਂਸੇਸੁ ਕੁਰੁਪਞ੍ਚਾਲੇਸੁ ਮਜ੍ਝਸੂਰਸੇਨੇਸੁ – ‘‘ਅਸੁ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਪਪਨ੍ਨੋ, ਅਸੁ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਪਪਨ੍ਨੋ। ਪਰੋਪਞ੍ਞਾਸ ਨਾਤਿਕਿਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਅਬ੍ਭਤੀਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਨੋ ਅਨਾવਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ। ਸਾਧਿਕਾ ਨવੁਤਿ ਨਾਤਿਕਿਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਅਬ੍ਭਤੀਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਾਨਂ ਤਨੁਤ੍ਤਾ ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋ, ਸਕਿਦੇવ ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸਾਤਿਰੇਕਾਨਿ ਪਞ੍ਚਸਤਾਨਿ ਨਾਤਿਕਿਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਅਬ੍ਭਤੀਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਅવਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮਾ ਨਿਯਤਾ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣਾਤਿ। ਤੇਨ ਚ ਨਾਤਿਕਿਯਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਅਹੇਸੁਂ ਪਮੁਦਿਤਾ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤਾ ਭਗવਤੋ ਪਞ੍ਹવੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਸੁਤ੍વਾ’’ਤਿ । ਇਮੇ ਖੋ ਪਨਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹੇਸੁਂ ਮਾਗਧਕਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਬਹੂ ਚੇવ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਚ ਅਬ੍ਭਤੀਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ। ਸੁਞ੍ਞਾ ਮਞ੍ਞੇ ਅਙ੍ਗਮਗਧਾ ਅਙ੍ਗਮਾਗਧਕੇਹਿ ਪਰਿਚਾਰਕੇਹਿ ਅਬ੍ਭਤੀਤੇਹਿ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇਹਿ। ਤੇ ਖੋ ਪਨਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹੇਸੁਂ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਸੀਲੇਸੁ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਨੋ, ਤੇ ਅਬ੍ਭਤੀਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ ਭਗવਤਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ। ਤੇਸਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਸਾਧੁ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਬਹੁਜਨੋ ਪਸੀਦੇਯ੍ਯ, ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸੁਗਤਿਂ। ਅਯਂ ਖੋ ਪਨਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹੋਸਿ ਰਾਜਾ ਮਾਗਧੋ ਸੇਨਿਯੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਧਮ੍ਮਿਕੋ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਹਿਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕਾਨਂ ਨੇਗਮਾਨਞ੍ਚੇવ ਜਾਨਪਦਾਨਞ੍ਚ। ਅਪਿਸ੍ਸੁਦਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਕਿਤ੍ਤਯਮਾਨਰੂਪਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ – ‘ਏવਂ ਨੋ ਸੋ ਧਮ੍ਮਿਕੋ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾ ਸੁਖਾਪੇਤ੍વਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ। ਏવਂ ਮਯਂ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਰਞ੍ਞੋ વਿਜਿਤੇ ਫਾਸੁ વਿਹਰਿਮ੍ਹਾ’ਤਿ। ਸੋ ਖੋ ਪਨਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹੋਸਿ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਸਨ੍ਨੋ ਧਮ੍ਮੇ ਪਸਨ੍ਨੋ ਸਙ੍ਘੇ ਪਸਨ੍ਨੋ ਸੀਲੇਸੁ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ। ਅਪਿਸ੍ਸੁਦਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਯਾવ ਮਰਣਕਾਲਾਪਿ ਰਾਜਾ ਮਾਗਧੋ ਸੇਨਿਯੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਕਿਤ੍ਤਯਮਾਨਰੂਪੋ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ’ਤਿ। ਸੋ ਅਬ੍ਭਤੀਤੋ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ ਭਗવਤਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤੋ; ਤਸ੍ਸਪਿਸ੍ਸ ਸਾਧੁ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਬਹੁਜਨੋ ਪਸੀਦੇਯ੍ਯ, ਤਤੋ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸੁਗਤਿਂ। ਭਗવਤੋ ਖੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮ੍ਬੋਧਿ ਮਗਧੇਸੁ। ਯਤ੍ਥ ਖੋ ਪਨ , ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿ ਮਗਧੇਸੁ, ਕਥਂ ਤਤ੍ਰ ਭਗવਾ ਮਾਗਧਕੇ ਪਰਿਚਾਰਕੇ ਅਬ੍ਭਤੀਤੇ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇ ਉਪਪਤ੍ਤੀਸੁ ਨ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ? ਭਗવਾ ਚੇ ਖੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਾਗਧਕੇ ਪਰਿਚਾਰਕੇ ਅਬ੍ਭਤੀਤੇ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇ ਉਪਪਤ੍ਤੀਸੁ ਨ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ ਦੀਨਮਨਾ ਤੇਨਸ੍ਸੁ ਮਾਗਧਕਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ; ਯੇਨ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸੁ ਦੀਨਮਨਾ ਮਾਗਧਕਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਕਥਂ ਤੇ ਭਗવਾ ਨ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ਇਦਮਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਮਾਗਧਕੇ ਪਰਿਚਾਰਕੇ ਆਰਬ੍ਭ ਭਗવਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਰਿਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
੨੭੮. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਆਨਨ੍ਦੇ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਨਾਤਿਕਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾવਿਸਿ। ਨਾਤਿਕੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਤ੍વਾ ਗਿਞ੍ਜਕਾવਸਥਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਮਾਗਧਕੇ ਪਰਿਚਾਰਕੇ ਆਰਬ੍ਭ ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਿਕਤ੍વਾ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਪੀ॰) ਮਨਸਿਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਚੇਤਸਾ ਸਬ੍ਬਚੇਤਸਾ (ਪੀ॰) ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ – ‘‘ਗਤਿਂ ਨੇਸਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਿ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਂ, ਯਂਗਤਿਕਾ ਤੇ ਭવਨ੍ਤੋ ਯਂਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਾ’’ਤਿ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਭਗવਾ ਮਾਗਧਕੇ ਪਰਿਚਾਰਕੇ ‘‘ਯਂਗਤਿਕਾ ਤੇ ਭવਨ੍ਤੋ ਯਂਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਗਿਞ੍ਜਕਾવਸਥਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ વਿਹਾਰਪਚ੍ਛਾਯਾਯਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ।
੨੭੯. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਉਪਸਨ੍ਤਪਦਿਸ੍ਸੋ ਉਪਸਨ੍ਤਪਤਿਸੋ (ਕ॰) ਭਨ੍ਤੇ ਭਗવਾ ਭਾਤਿਰਿવ ਭਗવਤੋ ਮੁਖવਣ੍ਣੋ વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ। ਸਨ੍ਤੇਨ ਨੂਨਜ੍ਜ ਭਨ੍ਤੇ ਭਗવਾ વਿਹਾਰੇਨ વਿਹਾਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਯਦੇવ ਖੋ ਮੇ ਤ੍વਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਾਗਧਕੇ ਪਰਿਚਾਰਕੇ ਆਰਬ੍ਭ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਰਿਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਤਦੇવਾਹਂ ਨਾਤਿਕੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਾਲੇਤ੍વਾ ਗਿਞ੍ਜਕਾવਸਥਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਮਾਗਧਕੇ ਪਰਿਚਾਰਕੇ ਆਰਬ੍ਭ ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍વਾ ਮਨਸਿਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਚੇਤਸਾ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਂ – ‘ਗਤਿਂ ਨੇਸਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਿ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਂ, ਯਂਗਤਿਕਾ ਤੇ ਭવਨ੍ਤੋ ਯਂਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਾ’ਤਿ। ਅਦ੍ਦਸਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਾਗਧਕੇ ਪਰਿਚਾਰਕੇ ‘ਯਂਗਤਿਕਾ ਤੇ ਭવਨ੍ਤੋ ਯਂਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਾ’’’ਤਿ।
ਜਨવਸਭਯਕ੍ਖੋ
੨੮੦. ‘‘ਅਥ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਯਕ੍ਖੋ ਸਦ੍ਦਮਨੁਸ੍ਸਾવੇਸਿ – ‘ਜਨવਸਭੋ ਅਹਂ ਭਗવਾ ; ਜਨવਸਭੋ ਅਹਂ ਸੁਗਤਾ’ਤਿ। ਅਭਿਜਾਨਾਸਿ ਨੋ ਤ੍વਂ, ਆਨਨ੍ਦ, ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਏવਰੂਪਂ ਨਾਮਧੇਯ੍ਯਂ ਸੁਤਂ ਸੁਤ੍વਾ (ਪੀ॰) ਯਦਿਦਂ ਜਨવਸਭੋ’’ਤਿ?
‘‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਭਿਜਾਨਾਮਿ ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਏવਰੂਪਂ ਨਾਮਧੇਯ੍ਯਂ ਸੁਤਂ ਯਦਿਦਂ ਜਨવਸਭੋਤਿ, ਅਪਿ ਚ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਲੋਮਾਨਿ ਹਟ੍ਠਾਨਿ ‘ਜਨવਸਭੋ’ਤਿ ਨਾਮਧੇਯ੍ਯਂ ਸੁਤ੍વਾ। ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਨ ਹਿ ਨੂਨ ਸੋ ਓਰਕੋ ਯਕ੍ਖੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਯਦਿਦਂ ਏવਰੂਪਂ ਨਾਮਧੇਯ੍ਯਂ ਸੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਯਦਿਦਂ ਜਨવਸਭੋ’’ਤਿ। ‘‘ਅਨਨ੍ਤਰਾ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਸਦ੍ਦਪਾਤੁਭਾવਾ ਉਲ਼ਾਰવਣ੍ਣੋ ਮੇ ਯਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ । ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਸਦ੍ਦਮਨੁਸ੍ਸਾવੇਸਿ – ‘ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਅਹਂ ਭਗવਾ; ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਅਹਂ ਸੁਗਤਾਤਿ। ਇਦਂ ਸਤ੍ਤਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, વੇਸ੍ਸવਣਸ੍ਸ ਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਾਮਿ, ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਜਾ ਭવਿਤੁਂ ਪਹੋਮਿ ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਜਾ, ਅਮਨੁਸ੍ਸਰਾਜਾ ਦਿવਿ ਹੋਮਿ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)।
ਇਤੋ ਸਤ੍ਤ ਤਤੋ ਸਤ੍ਤ, ਸਂਸਾਰਾਨਿ ਚਤੁਦ੍ਦਸ।
ਨਿવਾਸਮਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਯਤ੍ਥ ਮੇ વੁਸਿਤਂ ਪੁਰੇ॥
੨੮੧. ‘ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅવਿਨਿਪਾਤੋ ਅવਿਨਿਪਾਤਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ, ਆਸਾ ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਸਕਦਾਗਾਮਿਤਾਯਾ’ਤਿ। ‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਮਿਦਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਜਨવਸਭਸ੍ਸ ਯਕ੍ਖਸ੍ਸ, ਅਬ੍ਭੁਤਮਿਦਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਜਨવਸਭਸ੍ਸ ਯਕ੍ਖਸ੍ਸ। ‘‘ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅવਿਨਿਪਾਤੋ ਅવਿਨਿਪਾਤਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਚ વਦੇਸਿ, ‘‘ਆਸਾ ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਸਕਦਾਗਾਮਿਤਾਯਾ’’ਤਿ ਚ વਦੇਸਿ, ਕੁਤੋਨਿਦਾਨਂ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਜਨવਸਭੋ ਯਕ੍ਖੋ ਏવਰੂਪਂ ਉਲ਼ਾਰਂ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੀਤਿ? ਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ, ਭਗવਾ, ਤવ ਸਾਸਨਾ, ਨ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ (ਸੀ॰ ਪੀ॰), ਸੁਗਤ, ਤવ ਸਾਸਨਾ; ਯਦਗ੍ਗੇ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤਿ ਏਕਨ੍ਤਿਕਤੋ ਏਕਨ੍ਤਤੋ (ਸ੍ਯਾ॰), ਏਕਨ੍ਤਗਤੋ (ਪੀ॰) ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ, ਤਦਗ੍ਗੇ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅવਿਨਿਪਾਤੋ ਅવਿਨਿਪਾਤਂ ਸਞ੍ਜਾਨਾਮਿ, ਆਸਾ ਚ ਪਨ ਮੇ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਸਕਦਾਗਾਮਿਤਾਯ। ਇਧਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, વੇਸ੍ਸવਣੇਨ ਮਹਾਰਾਜੇਨ ਪੇਸਿਤੋ વਿਰੂਲ਼੍ਹਕਸ੍ਸ ਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਰਣੀਯੇਨ ਅਦ੍ਦਸਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਗਿਞ੍ਜਕਾવਸਥਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਮਾਗਧਕੇ ਪਰਿਚਾਰਕੇ ਆਰਬ੍ਭ ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍વਾ ਮਨਸਿਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਚੇਤਸਾ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ – ‘‘ਗਤਿਂ ਨੇਸਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਿ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਂ, ਯਂਗਤਿਕਾ ਤੇ ਭવਨ੍ਤੋ ਯਂਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਾ’’ਤਿ। ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਂ વੇਸ੍ਸવਣਸ੍ਸ ਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸਂ ਪਰਿਸਾਯਂ ਭਾਸਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘‘ਯਂਗਤਿਕਾ ਤੇ ਭવਨ੍ਤੋ ਯਂਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਾ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ਭਗવਨ੍ਤਞ੍ਚ ਦਕ੍ਖਾਮਿ, ਇਦਞ੍ਚ ਭਗવਤੋ ਆਰੋਚੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਇਮੇ ਖੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦ੍વੇਪਚ੍ਚਯਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ’।
ਦੇવਸਭਾ
੨੮੨. ‘ਪੁਰਿਮਾਨਿ , ਭਨ੍ਤੇ, ਦਿવਸਾਨਿ ਪੁਰਿਮਤਰਾਨਿ ਤਦਹੁਪੋਸਥੇ ਪਨ੍ਨਰਸੇ વਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਾਯ ਪੁਣ੍ਣਾਯ ਪੁਣ੍ਣਮਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਕੇવਲਕਪ੍ਪਾ ਚ ਦੇવਾ ਤਾવਤਿਂਸਾ ਸੁਧਮ੍ਮਾਯਂ ਸਭਾਯਂ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ। ਮਹਤੀ ਚ ਦਿਬ੍ਬਪਰਿਸਾ ਦਿਬ੍ਬਾ ਪਰਿਸਾ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ (ਸੀ॰), ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ (ਕ॰), ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਧਤਰਟ੍ਠੋ ਮਹਾਰਾਜਾ ਪਚ੍ਛਿਮਾਭਿਮੁਖੋ ਪਚ੍ਛਾਭਿਮੁਖੋ (ਕ॰) ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਦੇવੇ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾ; ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਦਿਸਾਯ વਿਰੂਲ਼੍ਹਕੋ ਮਹਾਰਾਜਾ ਉਤ੍ਤਰਾਭਿਮੁਖੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਦੇવੇ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾ; ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ વਿਰੂਪਕ੍ਖੋ ਮਹਾਰਾਜਾ ਪੁਰਤ੍ਥਾਭਿਮੁਖੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਦੇવੇ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾ; ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਦਿਸਾਯ વੇਸ੍ਸવਣੋ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦਕ੍ਖਿਣਾਭਿਮੁਖੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਦੇવੇ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾ । ਯਦਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੇવਲਕਪ੍ਪਾ ਚ ਦੇવਾ ਤਾવਤਿਂਸਾ ਸੁਧਮ੍ਮਾਯਂ ਸਭਾਯਂ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ, ਮਹਤੀ ਚ ਦਿਬ੍ਬਪਰਿਸਾ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਚਤੁਦ੍ਦਿਸਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਇਦਂ ਨੇਸਂ ਹੋਤਿ ਆਸਨਸ੍ਮਿਂ; ਅਥ ਪਚ੍ਛਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਸਨਂ ਹੋਤਿ। ਯੇ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇવਾ ਭਗવਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਅਧੁਨੂਪਪਨ੍ਨਾ ਤਾવਤਿਂਸਕਾਯਂ, ਤੇ ਅਞ੍ਞੇ ਦੇવੇ ਅਤਿਰੋਚਨ੍ਤਿ વਣ੍ਣੇਨ ਚੇવ ਯਸਸਾ ਚ। ਤੇਨ ਸੁਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇવਾ ਤਾવਤਿਂਸਾ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਮੁਦਿਤਾ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤਾ ‘‘ਦਿਬ੍ਬਾ વਤ ਭੋ ਕਾਯਾ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਹਾਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਰਕਾਯਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਇਮਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਅਨੁਮੋਦਿ –
‘‘ਮੋਦਨ੍ਤਿ વਤ ਭੋ ਦੇવਾ, ਤਾવਤਿਂਸਾ ਸਹਿਨ੍ਦਕਾ ਸਇਨ੍ਦਕਾ (ਸੀ॰)।
ਤਥਾਗਤਂ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤਾ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਸੁਧਮ੍ਮਤਂ॥
ਨવੇ ਦੇવੇ ਚ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ, વਣ੍ਣવਨ੍ਤੇ ਯਸਸ੍ਸਿਨੇ ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ (ਸ੍ਯਾ॰)।
ਸੁਗਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਚਰਿਤ੍વਾਨ ਇਧਾਗਤੇ॥
ਤੇ ਅਞ੍ਞੇ ਅਤਿਰੋਚਨ੍ਤਿ, વਣ੍ਣੇਨ ਯਸਸਾਯੁਨਾ।
ਸਾવਕਾ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਸ੍ਸ, વਿਸੇਸੂਪਗਤਾ ਇਧ॥
ਇਦਂ ਦਿਸ੍વਾਨ ਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਤਾવਤਿਂਸਾ ਸਹਿਨ੍ਦਕਾ।
ਤਥਾਗਤਂ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤਾ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਸੁਧਮ੍ਮਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
‘ਤੇਨ ਸੁਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇવਾ ਤਾવਤਿਂਸਾ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਮੁਦਿਤਾ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤਾ ‘‘ਦਿਬ੍ਬਾ વਤ, ਭੋ, ਕਾਯਾ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਹਾਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਰਕਾਯਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯੇਨਤ੍ਥੇਨ ਦੇવਾ ਤਾવਤਿਂਸਾ ਸੁਧਮ੍ਮਾਯਂ ਸਭਾਯਂ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ, ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍વਾ ਤਂ ਅਤ੍ਥਂ ਮਨ੍ਤਯਿਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤવਚਨਾਪਿ ਤਂ વੁਤ੍ਤવਚਨਾ ਨਾਮਿਦਂ (ਕ॰) ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਪਚ੍ਚਾਨੁਸਿਟ੍ਠવਚਨਾਪਿ ਤਂ ਪਚ੍ਚਾਨੁਸਿਟ੍ਠવਚਨਾ ਨਾਮਿਦਂ (ਕ॰) ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਕੇਸੁ ਸਕੇਸੁ ਆਸਨੇਸੁ ਠਿਤਾ ਅવਿਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਅਧਿਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾ (ਕ॰)।
ਤੇ વੁਤ੍ਤવਾਕ੍ਯਾ ਰਾਜਾਨੋ, ਪਟਿਗ੍ਗਯ੍ਹਾਨੁਸਾਸਨਿਂ।
વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਮਨਾ ਸਨ੍ਤਾ, ਅਟ੍ਠਂਸੁ ਸਮ੍ਹਿ ਆਸਨੇਤਿ॥
੨੮੩. ‘ਅਥ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਦਿਸਾਯ ਉਲ਼ਾਰੋ ਆਲੋਕੋ ਸਞ੍ਜਾਯਿ, ਓਭਾਸੋ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮੇવ ਦੇવਾਨਂ ਦੇવਾਨੁਭਾવਂ। ਅਥ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਦੇવੇ ਤਾવਤਿਂਸੇ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਯਥਾ ਖੋ, ਮਾਰਿਸਾ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਉਲ਼ਾਰੋ ਆਲੋਕੋ ਸਞ੍ਜਾਯਤਿ, ਓਭਾਸੋ ਪਾਤੁਭવਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਪਾਤੁਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਹੇਤਂ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਾਤੁਭਾવਾਯ ਯਦਿਦਂ ਆਲੋਕੋ ਸਞ੍ਜਾਯਤਿ ਓਭਾਸੋ ਪਾਤੁਭવਤੀਤਿ।
‘‘ਯਥਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਪਾਤੁਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਹੇਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ਓਭਾਸੋ વਿਪੁਲੋ ਮਹਾ’’ਤਿ॥
ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰਕਥਾ
੨੮੪. ‘ਅਥ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇવਾ ਤਾવਤਿਂਸਾ ਯਥਾਸਕੇਸੁ ਆਸਨੇਸੁ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ – ‘‘ਓਭਾਸਮੇਤਂ ਞਸ੍ਸਾਮ, ਯਂવਿਪਾਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾવ ਨਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਯਥਾਸਕੇਸੁ ਆਸਨੇਸੁ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ – ‘‘ਓਭਾਸਮੇਤਂ ਞਸ੍ਸਾਮ ਯਂવਿਪਾਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾવ ਨਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਇਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦੇવਾ ਤਾવਤਿਂਸਾ ਏਕਗ੍ਗਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਂਸੁ – ‘‘ਓਭਾਸਮੇਤਂ ਞਸ੍ਸਾਮ, ਯਂવਿਪਾਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾવ ਨਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ।
‘ਯਦਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ, ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਪਾਤੁਭવਤਿ। ਯੋ ਖੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਪਕਤਿવਣ੍ਣੋ ਅਨਭਿਸਮ੍ਭવਨੀਯੋ ਸੋ ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁਪਥਸ੍ਮਿਂ। ਯਦਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ , ਸੋ ਅਞ੍ਞੇ ਦੇવੇ ਅਤਿਰੋਚਤਿ વਣ੍ਣੇਨ ਚੇવ ਯਸਸਾ ਚ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੋવਣ੍ਣੋ વਿਗ੍ਗਹੋ ਮਾਨੁਸਂ વਿਗ੍ਗਹਂ ਅਤਿਰੋਚਤਿ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਦਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ, ਸੋ ਅਞ੍ਞੇ ਦੇવੇ ਅਤਿਰੋਚਤਿ વਣ੍ਣੇਨ ਚੇવ ਯਸਸਾ ਚ। ਯਦਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਪਾਤੁਭવਤਿ, ਨ ਤਸ੍ਸਂ ਪਰਿਸਾਯਂ ਕੋਚਿ ਦੇવੋ ਅਭਿવਾਦੇਤਿ વਾ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠੇਤਿ વਾ ਆਸਨੇਨ વਾ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤਿ। ਸਬ੍ਬੇવ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਾ ਪਞ੍ਜਲਿਕਾ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ – ‘‘ਯਸ੍ਸਦਾਨਿ ਦੇવਸ੍ਸ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਇਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਦੇવਸ੍ਸ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸੀਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।
‘ਯਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇવਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਉਲ਼ਾਰਂ ਸੋ ਲਭਤਿ ਦੇવੋ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ; ਉਲ਼ਾਰਂ ਸੋ ਲਭਤਿ ਦੇવੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਾਜਾ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਮੁਦ੍ਧਾવਸਿਤ੍ਤੋ ਅਧੁਨਾਭਿਸਿਤ੍ਤੋ ਰਜ੍ਜੇਨ, ਉਲ਼ਾਰਂ ਸੋ ਲਭਤਿ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ, ਉਲ਼ਾਰਂ ਸੋ ਲਭਤਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਸ੍ਸ ਦੇવਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਉਲ਼ਾਰਂ ਸੋ ਲਭਤਿ ਦੇવੋ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ, ਉਲ਼ਾਰਂ ਸੋ ਲਭਤਿ ਦੇવੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ। ਅਥ , ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਕੁਮਾਰવਣ੍ਣੀ ਕੁਮਾਰવਣ੍ਣੋ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰) ਹੁਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਸਿਖੋ ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਸੋ વੇਹਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸੁਪਚ੍ਚਤ੍ਥਤੇ વਾ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਸਮੇ વਾ ਭੂਮਿਭਾਗੇ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ વੇਹਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਇਮਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਅਨੁਮੋਦਿ –
‘‘ਮੋਦਨ੍ਤਿ વਤ ਭੋ ਦੇવਾ, ਤਾવਤਿਂਸਾ ਸਹਿਨ੍ਦਕਾ।
ਤਥਾਗਤਂ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤਾ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਸੁਧਮ੍ਮਤਂ॥
‘‘ਨવੇ ਦੇવੇ ਚ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ, વਣ੍ਣવਨ੍ਤੇ ਯਸਸ੍ਸਿਨੇ।
ਸੁਗਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਚਰਿਤ੍વਾਨ ਇਧਾਗਤੇ॥
‘‘ਤੇ ਅਞ੍ਞੇ ਅਤਿਰੋਚਨ੍ਤਿ, વਣ੍ਣੇਨ ਯਸਸਾਯੁਨਾ।
ਸਾવਕਾ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਸ੍ਸ, વਿਸੇਸੂਪਗਤਾ ਇਧ॥
‘‘ਇਦਂ ਦਿਸ੍વਾਨ ਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਤਾવਤਿਂਸਾ ਸਹਿਨ੍ਦਕਾ।
ਤਥਾਗਤਂ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤਾ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਸੁਧਮ੍ਮਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
੨੮੫. ‘ਇਮਮਤ੍ਥਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਭਾਸਿਤ੍ਥ; ਇਮਮਤ੍ਥਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਭਾਸਤੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਰੋ ਹੋਤਿ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠੋ ਚ વਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਚ ਮਞ੍ਜੁ ਚ ਸવਨੀਯੋ ਚ ਬਿਨ੍ਦੁ ਚ ਅવਿਸਾਰੀ ਚ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਚ ਨਿਨ੍ਨਾਦੀ ਚ। ਯਥਾਪਰਿਸਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਸਰੇਨ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ; ਨ ਚਸ੍ਸ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪਰਿਸਾਯ ਘੋਸੋ ਨਿਚ੍ਛਰਤਿ। ਯਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏવਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਰੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਸਰੋ’’ਤਿ।
‘ਅਥ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਤੇਤ੍ਤਿਂਸੇ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਸੁ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਪਚ੍ਚੇਕਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ (ਕ॰) ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਦੇવੇ ਤਾવਤਿਂਸੇ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਦੇવਾ ਤਾવਤਿਂਸਾ, ਯਾવਞ੍ਚ ਸੋ ਭਗવਾ ਬਹੁਜਨਹਿਤਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਬਹੁਜਨਸੁਖਾਯ ਲੋਕਾਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਭੋ, ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਰਣਂ ਗਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸਰਣਂ ਗਤਾ ਸਙ੍ਘਂ ਸਰਣਂ ਗਤਾ ਸੀਲੇਸੁ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਨੋ ਤੇ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਪਰਨਿਮ੍ਮਿਤવਸવਤ੍ਤੀਨਂ ਦੇવਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਨਿਮ੍ਮਾਨਰਤੀਨਂ ਦੇવਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਤੁਸਿਤਾਨਂ ਦੇવਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਯਾਮਾਨਂ ਦੇવਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਦੇવਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾਨਂ ਦੇવਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਸਬ੍ਬਨਿਹੀਨਂ ਕਾਯਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਕਾਯਂ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤੀ’’’ਤਿ।
੨੮੬. ‘ਇਮਮਤ੍ਥਂ , ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਭਾਸਿਤ੍ਥ; ਇਮਮਤ੍ਥਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਭਾਸਤੋ ਘੋਸੋਯੇવ ਦੇવਾ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ – ‘‘ਯ੍વਾਯਂ ਮਮ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਸ੍વਾਯਂ ਏਕੋવ ਭਾਸਤੀ’’ਤਿ।
ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਭਾਸਮਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਸਬ੍ਬੇ ਭਾਸਨ੍ਤਿ ਨਿਮ੍ਮਿਤਾ।
ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਤੁਣ੍ਹਿਮਾਸੀਨੇ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੁਣ੍ਹੀ ਭવਨ੍ਤਿ ਤੇ॥
ਤਦਾਸੁ ਦੇવਾ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਤਾવਤਿਂਸਾ ਸਹਿਨ੍ਦਕਾ।
ਯ੍વਾਯਂ ਮਮ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਸ੍ਮਿਂ, ਸ੍વਾਯਂ ਏਕੋવ ਭਾਸਤੀਤਿ॥
‘ਅਥ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਏਕਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ, ਏਕਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਸਂਹਰਿਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਦੇવੇ ਤਾવਤਿਂਸੇ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ –
ਭਾવਿਤਇਦ੍ਧਿਪਾਦੋ
੨੮੭. ‘‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਦੇવਾ ਤਾવਤਿਂਸਾ, ਯਾવ ਸੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਚਿਮੇ ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਇਦ੍ਧਿਪਹੁਤਾਯ ਇਦ੍ਧਿਬਹੁਲੀਕਤਾਯ (ਸ੍ਯਾ॰) ਇਦ੍ਧਿવਿਸવਿਤਾਯ ਇਦ੍ਧਿવਿਸੇવਿਤਾਯ (ਸ੍ਯਾ॰) ਇਦ੍ਧਿવਿਕੁਬ੍ਬਨਤਾਯ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਇਧ ਭੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਨ੍ਦਸਮਾਧਿਪ੍ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਂ ਭਾવੇਤਿ। વੀਰਿਯਸਮਾਧਿਪ੍ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਂ ਭਾવੇਤਿ। ਚਿਤ੍ਤਸਮਾਧਿਪ੍ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਂ ਭਾવੇਤਿ। વੀਮਂਸਾਸਮਾਧਿਪ੍ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਂ ਭਾવੇਤਿ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਇਦ੍ਧਿਪਹੁਤਾਯ ਇਦ੍ਧਿવਿਸવਿਤਾਯ ਇਦ੍ਧਿવਿਕੁਬ੍ਬਨਤਾਯ।
‘‘‘ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ ਭੋ ਅਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਇਦ੍ਧਿવਿਧਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਸੁਂ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਇਮੇਸਂਯੇવ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਨਂ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਤ੍ਤਾ। ਯੇਪਿ ਹਿ ਕੇਚਿ ਭੋ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਇਦ੍ਧਿવਿਧਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਇਮੇਸਂਯੇવ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਨਂ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਤ੍ਤਾ। ਯੇਪਿ ਹਿ ਕੇਚਿ ਭੋ ਏਤਰਹਿ ਸਮਣਾ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਾ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਇਦ੍ਧਿવਿਧਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਇਮੇਸਂਯੇવ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਨਂ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਤ੍ਤਾ। ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਨੋ ਭੋਨ੍ਤੋ ਦੇવਾ ਤਾવਤਿਂਸਾ ਮਮਪਿਮਂ ਏવਰੂਪਂ ਇਦ੍ਧਾਨੁਭਾવ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏવਂ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੇ’’ਤਿ। ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਖੋ ਭੋ ਇਮੇਸਂਯੇવ ਚਤੁਨ੍ਨਞ੍ਚ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦਾਨਂ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਤ੍ਤਾ ਏવਂ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਏવਂਮਹਾਨੁਭਾવੋ’’ਤਿ। ਇਮਮਤ੍ਥਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਭਾਸਿਤ੍ਥ। ਇਮਮਤ੍ਥਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਭਾਸਿਤ੍વਾ ਦੇવੇ ਤਾવਤਿਂਸੇ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ –
ਤਿવਿਧੋ ਓਕਾਸਾਧਿਗਮੋ
੨੮੮. ‘‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਦੇવਾ ਤਾવਤਿਂਸਾ, ਯਾવਞ੍ਚਿਦਂ ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਤਯੋ ਓਕਾਸਾਧਿਗਮਾ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧਾ ਸੁਖਸ੍ਸਾਧਿਗਮਾਯ। ਕਤਮੇ ਤਯੋ? ਇਧ ਭੋ ਏਕਚ੍ਚੋ ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਕਾਮੇਹਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ। ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੋ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਂ ਆਗਮ੍ਮ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਕਾਮੇਹਿ ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ। ਤਸ੍ਸ ਅਸਂਸਟ੍ਠਸ੍ਸ ਕਾਮੇਹਿ ਅਸਂਸਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ, ਸੁਖਾ ਭਿਯ੍ਯੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੋ, ਪਮੁਦਾ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਪਾਮੁਜ੍ਜਂ (ਪੀ॰ ਕ॰) ਜਾਯੇਥ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭੋ, ਅਸਂਸਟ੍ਠਸ੍ਸ ਕਾਮੇਹਿ ਅਸਂਸਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ, ਸੁਖਾ ਭਿਯ੍ਯੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ। ਅਯਂ ਖੋ, ਭੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਪਠਮੋ ਓਕਾਸਾਧਿਗਮੋ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧੋ ਸੁਖਸ੍ਸਾਧਿਗਮਾਯ।
‘‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭੋ, ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ વਚੀਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਂ ਆਗਮ੍ਮ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ વਚੀਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਨਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਨਂ વਚੀਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ, ਸੁਖਾ ਭਿਯ੍ਯੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੋ, ਪਮੁਦਾ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਜਾਯੇਥ, ਏવਮੇવ ਖੋ ਭੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਨਂ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਨਂ વਚੀਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ, ਸੁਖਾ ਭਿਯ੍ਯੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ। ਅਯਂ ਖੋ, ਭੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦੁਤਿਯੋ ਓਕਾਸਾਧਿਗਮੋ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧੋ ਸੁਖਸ੍ਸਾਧਿਗਮਾਯ।
‘‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭੋ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ‘ਇਦਂ ਕੁਸਲ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਇਦਂ ਅਕੁਸਲ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ‘ਇਦਂ ਸਾવਜ੍ਜਂ ਇਦਂ ਅਨવਜ੍ਜਂ, ਇਦਂ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ ਇਦਂ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਦਂ ਹੀਨਂ ਇਦਂ ਪਣੀਤਂ, ਇਦਂ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਸਪ੍ਪਟਿਭਾਗ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ, ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ। ਸੋ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਂ ਆਗਮ੍ਮ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਂ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ, ‘ਇਦਂ ਕੁਸਲ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਇਦਂ ਅਕੁਸਲ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਇਦਂ ਸਾવਜ੍ਜਂ ਇਦਂ ਅਨવਜ੍ਜਂ, ਇਦਂ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ ਇਦਂ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਦਂ ਹੀਨਂ ਇਦਂ ਪਣੀਤਂ, ਇਦਂ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਸਪ੍ਪਟਿਭਾਗ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਜਾਨਤੋ ਏવਂ ਪਸ੍ਸਤੋ ਅવਿਜ੍ਜਾ ਪਹੀਯਤਿ, વਿਜ੍ਜਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਅવਿਜ੍ਜਾવਿਰਾਗਾ વਿਜ੍ਜੁਪ੍ਪਾਦਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ, ਸੁਖਾ ਭਿਯ੍ਯੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੋ, ਪਮੁਦਾ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਜਾਯੇਥ , ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭੋ, ਅવਿਜ੍ਜਾવਿਰਾਗਾ વਿਜ੍ਜੁਪ੍ਪਾਦਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸੁਖਂ, ਸੁਖਾ ਭਿਯ੍ਯੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ। ਅਯਂ ਖੋ, ਭੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਤਤਿਯੋ ਓਕਾਸਾਧਿਗਮੋ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧੋ ਸੁਖਸ੍ਸਾਧਿਗਮਾਯ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਤਯੋ ਓਕਾਸਾਧਿਗਮਾ ਅਨੁਬੁਦ੍ਧਾ ਸੁਖਸ੍ਸਾਧਿਗਮਾਯਾ’’ਤਿ। ਇਮਮਤ੍ਥਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਭਾਸਿਤ੍ਥ, ਇਮਮਤ੍ਥਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਭਾਸਿਤ੍વਾ ਦੇવੇ ਤਾવਤਿਂਸੇ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ –
ਚਤੁਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ
੨੮੯. ‘‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਦੇવਾ ਤਾવਤਿਂਸਾ, ਯਾવ ਸੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਚਿਮੇ ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਸ੍ਸਾਧਿਗਮਾਯ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਇਧ , ਭੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਯਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ વਿਪ੍ਪਸੀਦਤਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮਾਹਿਤੋ ਸਮ੍ਮਾ વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪਰਕਾਯੇ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વੇਦਨਾਸੁ વੇਦਨਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ…ਪੇ॰… ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪਰવੇਦਨਾਸੁ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ…ਪੇ॰… ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪਰਚਿਤ੍ਤੇ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮਾਧਿਯਤਿ, ਸਮ੍ਮਾ વਿਪ੍ਪਸੀਦਤਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮਾਹਿਤੋ ਸਮ੍ਮਾ વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪਰਧਮ੍ਮੇਸੁ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤਿ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਕੁਸਲਸ੍ਸਾਧਿਗਮਾਯਾ’’ਤਿ। ਇਮਮਤ੍ਥਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਭਾਸਿਤ੍ਥ। ਇਮਮਤ੍ਥਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਭਾਸਿਤ੍વਾ ਦੇવੇ ਤਾવਤਿਂਸੇ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ –
ਸਤ੍ਤ ਸਮਾਧਿਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ
੨੯੦. ‘‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਭੋਨ੍ਤੋ ਦੇવਾ ਤਾવਤਿਂਸਾ, ਯਾવ ਸੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਚਿਮੇ ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਜਾਨਤਾ ਪਸ੍ਸਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਤ੍ਤ ਸਮਾਧਿਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਪਰਿਭਾવਨਾਯ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ। ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ? ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ। ਯਾ ਖੋ, ਭੋ, ਇਮੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਙ੍ਗੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਗ੍ਗਤਾ ਪਰਿਕ੍ਖਤਾ, ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭੋ, ਅਰਿਯੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਸਉਪਨਿਸੋ ਇਤਿਪਿ ਸਪਰਿਕ੍ਖਾਰੋ ਇਤਿਪਿ। ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਭੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾવਾਚਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਪਹੋਤਿ। ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਪਹੋਤਿ , ਸਮ੍ਮਾਸਤਿਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਂ ਪਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਪਹੋਤਿ। ਯਞ੍ਹਿ ਤਂ, ਭੋ, ਸਮ੍ਮਾ વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮੋ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਅਕਾਲਿਕੋ ਏਹਿਪਸ੍ਸਿਕੋ ਓਪਨੇਯ੍ਯਿਕੋ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ વਿਞ੍ਞੂਹਿ ਅਪਾਰੁਤਾ ਅਮਤਸ੍ਸ ਦ੍વਾਰਾ’ਤਿ ਇਦਮੇવ ਤਂ ਸਮ੍ਮਾ વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯ। ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਹਿ, ਭੋ, ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮੋ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕੋ, ਅਕਾਲਿਕੋ ਏਹਿਪਸ੍ਸਿਕੋ ਓਪਨੇਯ੍ਯਿਕੋ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ વਿਞ੍ਞੂਹਿ ਅਪਾਰੁਤਾ ਅਮਤਸ੍ਸ ਦ੍વਾਰਾ ਦ੍વਾਰਾਤਿ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)।
‘‘‘ਯੇ ਹਿ ਕੇਚਿ, ਭੋ, ਬੁਦ੍ਧੇ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਾਦੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ, ਧਮ੍ਮੇ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਾਦੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ, ਸਙ੍ਘੇ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਾਦੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ, ਅਰਿਯਕਨ੍ਤੇਹਿ ਸੀਲੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ , ਯੇ ਚਿਮੇ ਓਪਪਾਤਿਕਾ ਧਮ੍ਮવਿਨੀਤਾ ਸਾਤਿਰੇਕਾਨਿ ਚਤੁવੀਸਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਮਾਗਧਕਾ ਪਰਿਚਾਰਕਾ ਅਬ੍ਭਤੀਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਅવਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮਾ ਨਿਯਤਾ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣਾ। ਅਤ੍ਥਿ ਚੇવੇਤ੍ਥ ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋ।
‘‘ਅਤ੍ਥਾਯਂ ਅਥਾਯਂ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰) ਇਤਰਾ ਪਜਾ, ਪੁਞ੍ਞਾਭਾਗਾਤਿ ਮੇ ਮਨੋ।
ਸਙ੍ਖਾਤੁਂ ਨੋਪਿ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਮੁਸਾવਾਦਸ੍ਸ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪ’’ਨ੍ਤਿ॥
੨੯੧. ‘ਇਮਮਤ੍ਥਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਭਾਸਿਤ੍ਥ, ਇਮਮਤ੍ਥਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਭਾਸਤੋ વੇਸ੍ਸવਣਸ੍ਸ ਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਏવਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ વਤ ਭੋ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ વਤ ਭੋ, ਏવਰੂਪੋਪਿ ਨਾਮ ਉਲ਼ਾਰੋ ਸਤ੍ਥਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਏવਰੂਪਂ ਉਲ਼ਾਰਂ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਾਨਂ, ਏવਰੂਪਾ ਉਲ਼ਾਰਾ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮਾ ਪਞ੍ਞਾਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਅਥ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ વੇਸ੍ਸવਣਸ੍ਸ ਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ વੇਸ੍ਸવਣਂ ਮਹਾਰਾਜਾਨਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਤਿ ਭવਂ વੇਸ੍ਸવਣੋ ਮਹਾਰਾਜਾ ਅਤੀਤਮ੍ਪਿ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਏવਰੂਪੋ ਉਲ਼ਾਰੋ ਸਤ੍ਥਾ ਅਹੋਸਿ, ਏવਰੂਪਂ ਉਲ਼ਾਰਂ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਾਨਂ, ਏવਰੂਪਾ ਉਲ਼ਾਰਾ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮਾ ਪਞ੍ਞਾਯਿਂਸੁ। ਅਨਾਗਤਮ੍ਪਿ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਏવਰੂਪੋ ਉਲ਼ਾਰੋ ਸਤ੍ਥਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਏવਰੂਪਂ ਉਲ਼ਾਰਂ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਾਨਂ, ਏવਰੂਪਾ ਉਲ਼ਾਰਾ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮਾ ਪਞ੍ਞਾਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’’ਤਿ।
੨੯੨. ‘‘‘ਇਮਮਤ੍ਥਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਅਭਾਸਿ, ਇਮਮਤ੍ਥਂ વੇਸ੍ਸવਣੋ ਮਹਾਰਾਜਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਭਾਸਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਂ ਸੁਤ੍વਾ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਸਯਂ ਪਰਿਸਾਯਂ ਆਰੋਚੇਸਿ’’।
ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਜਨવਸਭੋ ਯਕ੍ਖੋ વੇਸ੍ਸવਣਸ੍ਸ ਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਸਯਂ ਪਰਿਸਾਯਂ ਭਾਸਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਭਗવਤੋ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਭਗવਾ ਜਨવਸਭਸ੍ਸ ਯਕ੍ਖਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਾਮਞ੍ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸਿ, ਇਮਮਤ੍ਥਮਾਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਰੋਚੇਸਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ। ਤਯਿਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਇਦ੍ਧਞ੍ਚੇવ ਫੀਤਞ੍ਚ વਿਤ੍ਥਾਰਿਕਂ ਬਾਹੁਜਞ੍ਞਂ ਪੁਥੁਭੂਤਂ ਯਾવ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਸੁਪ੍ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ।
ਜਨવਸਭਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਪਞ੍ਚਮਂ।