੮. ਸਕ੍ਕਪਞ੍ਹਸੁਤ੍ਤਂ
੩੪੪. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਮਗਧੇਸੁ વਿਹਰਤਿ, ਪਾਚੀਨਤੋ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬਸਣ੍ਡਾ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ, ਤਸ੍ਸੁਤ੍ਤਰਤੋ વੇਦਿਯਕੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਾਯਂ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਂ ਉਦਪਾਦਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ। ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਕਹਂ ਨੁ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਰਹਿ વਿਹਰਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ? ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਮਗਧੇਸੁ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਪਾਚੀਨਤੋ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬਸਣ੍ਡਾ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ, ਤਸ੍ਸੁਤ੍ਤਰਤੋ વੇਦਿਯਕੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਾਯਂ। ਦਿਸ੍વਾਨ ਦੇવੇ ਤਾવਤਿਂਸੇ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ, ਮਾਰਿਸਾ, ਭਗવਾ ਮਗਧੇਸੁ વਿਹਰਤਿ, ਪਾਚੀਨਤੋ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬਸਣ੍ਡਾ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ, ਤਸ੍ਸੁਤ੍ਤਰਤੋ વੇਦਿਯਕੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਾਯਂ। ਯਦਿ ਪਨ, ਮਾਰਿਸਾ, ਮਯਂ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏવਂ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤવਾ’’ਤਿ ਖੋ ਦੇવਾ ਤਾવਤਿਂਸਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ।
੩੪੫. ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਪੁਤ੍ਤਂ (ਸ੍ਯਾ॰) ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ, ਤਾਤ ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਭਗવਾ ਮਗਧੇਸੁ વਿਹਰਤਿ ਪਾਚੀਨਤੋ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬਸਣ੍ਡਾ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ, ਤਸ੍ਸੁਤ੍ਤਰਤੋ વੇਦਿਯਕੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਾਯਂ। ਯਦਿ ਪਨ , ਤਾਤ ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਮਯਂ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏવਂ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤવਾ’’ਤਿ ਖੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਬੇਲੁવਪਣ੍ਡੁવੀਣਂ ਆਦਾਯ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਅਨੁਚਰਿਯਂ ਉਪਾਗਮਿ।
੩੪੬. ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਦੇવੇਹਿ ਤਾવਤਿਂਸੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖੇਨ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤੇਨ ਪੁਰਕ੍ਖਤੋ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਪਸਾਰੇਯ੍ਯ ਪਸਾਰਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਸਮਿਞ੍ਜੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਦੇવੇਸੁ ਤਾવਤਿਂਸੇਸੁ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਮਗਧੇਸੁ ਪਾਚੀਨਤੋ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬਸਣ੍ਡਾ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ, ਤਸ੍ਸੁਤ੍ਤਰਤੋ વੇਦਿਯਕੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਸਿ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ વੇਦਿਯਕੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਅਤਿਰਿવ ਓਭਾਸਜਾਤੋ ਹੋਤਿ ਅਮ੍ਬਸਣ੍ਡਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ ਯਥਾ ਤਂ ਦੇવਾਨਂ ਦੇવਾਨੁਭਾવੇਨ। ਅਪਿਸ੍ਸੁਦਂ ਪਰਿਤੋ ਗਾਮੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘‘ਆਦਿਤ੍ਤਸ੍ਸੁ ਨਾਮਜ੍ਜ વੇਦਿਯਕੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਝਾਯਤਿਸੁ ਝਾਯਤਸ੍ਸੁ (ਸ੍ਯਾ॰), ਪਜ੍ਝਾਯਿਤਸ੍ਸੁ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਨਾਮਜ੍ਜ વੇਦਿਯਕੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਜਲਤਿਸੁ ਜਲਤਸ੍ਸੁ (ਸ੍ਯਾ॰), ਜਲਿਤਸ੍ਸੁ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਨਾਮਜ੍ਜ વੇਦਿਯਕੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਕਿਂਸੁ ਨਾਮਜ੍ਜ વੇਦਿਯਕੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਅਤਿਰਿવ ਓਭਾਸਜਾਤੋ ਅਮ੍ਬਸਣ੍ਡਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ’’ਤਿ ਸਂવਿਗ੍ਗਾ ਲੋਮਹਟ੍ਠਜਾਤਾ ਅਹੇਸੁਂ।
੩੪੭. ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਦੁਰੁਪਸਙ੍ਕਮਾ ਖੋ, ਤਾਤ ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਤਥਾਗਤਾ ਮਾਦਿਸੇਨ, ਝਾਯੀ ਝਾਨਰਤਾ, ਤਦਨ੍ਤਰਂ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਪੀ॰ ਕ॰) ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਾ। ਯਦਿ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਤਾਤ ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਠਮਂ ਪਸਾਦੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਤਯਾ, ਤਾਤ, ਪਠਮਂ ਪਸਾਦਿਤਂ ਪਚ੍ਛਾ ਮਯਂ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਏવਂ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤવਾ’’ਤਿ ਖੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਬੇਲੁવਪਣ੍ਡੁવੀਣਂ ਆਦਾਯ ਯੇਨ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਮੇ ਭਗવਾ ਨੇવ ਅਤਿਦੂਰੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਨਾਚ੍ਚਾਸਨ੍ਨੇ, ਸਦ੍ਦਞ੍ਚ ਮੇ ਸੋਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ।
ਪਞ੍ਚਸਿਖਗੀਤਗਾਥਾ
੩੪੮. ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਬੇਲੁવਪਣ੍ਡੁવੀਣਂ વੇਲ਼ੁવਪਣ੍ਡੁવੀਣਂ ਆਦਾਯ (ਸ੍ਯਾ॰) ਅਸ੍ਸਾવੇਸਿ, ਇਮਾ ਚ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ ਬੁਦ੍ਧੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਧਮ੍ਮੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਸਙ੍ਘੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਅਰਹਨ੍ਤੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਕਾਮੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ –
‘‘વਨ੍ਦੇ ਤੇ ਪਿਤਰਂ ਭਦ੍ਦੇ, ਤਿਮ੍ਬਰੁਂ ਸੂਰਿਯવਚ੍ਛਸੇ।
ਯੇਨ ਜਾਤਾਸਿ ਕਲ੍ਯਾਣੀ, ਆਨਨ੍ਦਜਨਨੀ ਮਮ॥
‘‘વਾਤੋવ ਸੇਦਤਂ ਕਨ੍ਤੋ, ਪਾਨੀਯਂવ ਪਿਪਾਸਤੋ।
ਅਙ੍ਗੀਰਸਿ ਪਿਯਾਮੇਸਿ, ਧਮ੍ਮੋ ਅਰਹਤਾਮਿવ॥
‘‘ਆਤੁਰਸ੍ਸੇવ ਭੇਸਜ੍ਜਂ, ਭੋਜਨਂવ ਜਿਘਚ੍ਛਤੋ।
ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਪਯ ਮਂ ਭਦ੍ਦੇ, ਜਲਨ੍ਤਮਿવ વਾਰਿਨਾ॥
‘‘ਸੀਤੋਦਕਂ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ, ਯੁਤ੍ਤਂ ਕਿਞ੍ਜਕ੍ਖਰੇਣੁਨਾ।
ਨਾਗੋ ਘਮ੍ਮਾਭਿਤਤ੍ਤੋવ, ਓਗਾਹੇ ਤੇ ਥਨੂਦਰਂ॥
‘‘ਅਚ੍ਚਙ੍ਕੁਸੋવ ਨਾਗੋવ, ਜਿਤਂ ਮੇ ਤੁਤ੍ਤਤੋਮਰਂ।
ਕਾਰਣਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਮਿ, ਸਮ੍ਮਤ੍ਤੋ ਲਕ੍ਖਣੂਰੁਯਾ॥
‘‘ਤਯਿ ਗੇਧਿਤਚਿਤ੍ਤੋਸ੍ਮਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਪਰਿਣਾਮਿਤਂ।
ਪਟਿਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, વਙ੍ਕਘਸ੍ਤੋવ ਅਮ੍ਬੁਜੋ॥
‘‘વਾਮੂਰੁ ਸਜ ਮਂ ਭਦ੍ਦੇ, ਸਜ ਮਂ ਮਨ੍ਦਲੋਚਨੇ।
ਪਲਿਸ੍ਸਜ ਮਂ ਕਲ੍ਯਾਣਿ, ਏਤਂ ਮੇ ਅਭਿਪਤ੍ਥਿਤਂ॥
‘‘ਅਪ੍ਪਕੋ વਤ ਮੇ ਸਨ੍ਤੋ, ਕਾਮੋ વੇਲ੍ਲਿਤਕੇਸਿਯਾ।
ਅਨੇਕਭਾવੋ ਸਮੁਪ੍ਪਾਦਿ, ਅਰਹਨ੍ਤੇવ ਦਕ੍ਖਿਣਾ॥
‘‘ਯਂ ਮੇ ਅਤ੍ਥਿ ਕਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਅਰਹਨ੍ਤੇਸੁ ਤਾਦਿਸੁ।
ਤਂ ਮੇ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਕਲ੍ਯਾਣਿ, ਤਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਪਚ੍ਚਤਂ॥
‘‘ਯਂ ਮੇ ਅਤ੍ਥਿ ਕਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਪਥવਿਮਣ੍ਡਲੇ।
ਤਂ ਮੇ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਕਲ੍ਯਾਣਿ, ਤਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਪਚ੍ਚਤਂ॥
‘‘ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋવ ਝਾਨੇਨ, ਏਕੋਦਿ ਨਿਪਕੋ ਸਤੋ।
ਅਮਤਂ ਮੁਨਿ ਜਿਗੀਸਾਨੋ ਜਿਗਿਂਸਾਨੋ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਪੀ॰), ਤਮਹਂ ਸੂਰਿਯવਚ੍ਛਸੇ॥
‘‘ਯਥਾਪਿ ਮੁਨਿ ਨਨ੍ਦੇਯ੍ਯ, ਪਤ੍વਾ ਸਮ੍ਬੋਧਿਮੁਤ੍ਤਮਂ।
ਏવਂ ਨਨ੍ਦੇਯ੍ਯਂ ਕਲ੍ਯਾਣਿ, ਮਿਸ੍ਸੀਭਾવਂ ਗਤੋ ਤਯਾ॥
‘‘ਸਕ੍ਕੋ ਚੇ ਮੇ વਰਂ ਦਜ੍ਜਾ, ਤਾવਤਿਂਸਾਨਮਿਸ੍ਸਰੋ।
ਤਾਹਂ ਭਦ੍ਦੇ વਰੇਯ੍ਯਾਹੇ, ਏવਂ ਕਾਮੋ ਦਲ਼੍ਹੋ ਮਮ॥
‘‘ਸਾਲਂવ ਨ ਚਿਰਂ ਫੁਲ੍ਲਂ, ਪਿਤਰਂ ਤੇ ਸੁਮੇਧਸੇ।
વਨ੍ਦਮਾਨੋ ਨਮਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਸ੍ਸਾ ਸੇਤਾਦਿਸੀ ਪਜਾ’’ਤਿ॥
੩੪੯. ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਭਗવਾ ਪਞ੍ਚਸਿਖਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸਂਸਨ੍ਦਤਿ ਖੋ ਤੇ, ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਤਨ੍ਤਿਸ੍ਸਰੋ ਗੀਤਸ੍ਸਰੇਨ, ਗੀਤਸ੍ਸਰੋ ਚ ਤਨ੍ਤਿਸ੍ਸਰੇਨ; ਨ ਚ ਪਨ ਨੇવ ਪਨ (ਸ੍ਯਾ॰) ਤੇ ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਤਨ੍ਤਿਸ੍ਸਰੋ ਗੀਤਸ੍ਸਰਂ ਅਤਿવਤ੍ਤਤਿ, ਗੀਤਸ੍ਸਰੋ ਚ ਤਨ੍ਤਿਸ੍ਸਰਂ। ਕਦਾ ਸਂਯੂਲ਼੍ਹਾ ਪਨ ਤੇ, ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਬੁਦ੍ਧੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਧਮ੍ਮੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਸਙ੍ਘੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਅਰਹਨ੍ਤੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਕਾਮੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਕਮਿਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਉਰੁવੇਲਾਯਂ વਿਹਰਤਿ ਨਜ੍ਜਾ ਨੇਰਞ੍ਜਰਾਯ ਤੀਰੇ ਅਜਪਾਲਨਿਗ੍ਰੋਧੇ ਪਠਮਾਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ । ਤੇਨ ਖੋ ਪਨਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਯੇਨ ਭਦ੍ਦਾ ਨਾਮ ਸੂਰਿਯવਚ੍ਛਸਾ ਤਿਮ੍ਬਰੁਨੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਰਞ੍ਞੋ ਧੀਤਾ, ਤਮਭਿਕਙ੍ਖਾਮਿ। ਸਾ ਖੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਿਨੀ ਪਰਕਾਮਿਨੀ ਹੋਤਿ; ਸਿਖਣ੍ਡੀ ਨਾਮ ਮਾਤਲਿਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਾਹਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਤਮਭਿਕਙ੍ਖਤਿ। ਯਤੋ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਂ ਭਗਿਨਿਂ ਨਾਲਤ੍ਥਂ ਕੇਨਚਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ। ਅਥਾਹਂ ਬੇਲੁવਪਣ੍ਡੁવੀਣਂ ਆਦਾਯ ਯੇਨ ਤਿਮ੍ਬਰੁਨੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਰਞ੍ਞੋ ਨਿવੇਸਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਬੇਲੁવਪਣ੍ਡੁવੀਣਂ ਅਸ੍ਸਾવੇਸਿਂ, ਇਮਾ ਚ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿਂ ਬੁਦ੍ਧੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਧਮ੍ਮੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਸਙ੍ਘੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਅਰਹਨ੍ਤੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ ਕਾਮੂਪਸਞ੍ਹਿਤਾ –
‘‘વਨ੍ਦੇ ਤੇ ਪਿਤਰਂ ਭਦ੍ਦੇ, ਤਿਮ੍ਬਰੁਂ ਸੂਰਿਯવਚ੍ਛਸੇ।
ਯੇਨ ਜਾਤਾਸਿ ਕਲ੍ਯਾਣੀ, ਆਨਨ੍ਦਜਨਨੀ ਮਮ॥ …ਪੇ॰…
ਸਾਲਂવ ਨ ਚਿਰਂ ਫੁਲ੍ਲਂ, ਪਿਤਰਂ ਤੇ ਸੁਮੇਧਸੇ।
વਨ੍ਦਮਾਨੋ ਨਮਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਸ੍ਸਾ ਸੇਤਾਦਿਸੀ ਪਜਾ’’ਤਿ॥
‘‘ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਦ੍ਦਾ ਸੂਰਿਯવਚ੍ਛਸਾ ਮਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਨ ਖੋ ਮੇ, ਮਾਰਿਸ, ਸੋ ਭਗવਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਦਿਟ੍ਠੋ ਅਪਿ ਚ ਸੁਤੋਯੇવ ਮੇ ਸੋ ਭਗવਾ ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਸੁਧਮ੍ਮਾਯਂ ਸਭਾਯਂ ਉਪਨਚ੍ਚਨ੍ਤਿਯਾ। ਯਤੋ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਮਾਰਿਸ, ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਕਿਤ੍ਤੇਸਿ, ਹੋਤੁ ਨੋ ਅਜ੍ਜ ਸਮਾਗਮੋ’ਤਿ। ਸੋਯੇવ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਸ੍ਸਾ ਭਗਿਨਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮਾਗਮੋ ਅਹੋਸਿ। ਨ ਚ ਦਾਨਿ ਤਤੋ ਪਚ੍ਛਾ’’ਤਿ।
ਸਕ੍ਕੂਪਸਙ੍ਕਮ
੩੫੦. ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਪਟਿਸਮ੍ਮੋਦਤਿ ਪਞ੍ਚਸਿਖੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਤਾ, ਭਗવਾ ਚ ਪਞ੍ਚਸਿਖੇਨਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਭਿવਾਦੇਹਿ ਮੇ ਤ੍વਂ, ਤਾਤ ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਭਗવਨ੍ਤਂ – ‘ਸਕ੍ਕੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਸਾਮਚ੍ਚੋ ਸਪਰਿਜਨੋ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ વਨ੍ਦਤੀ’ਤਿ’’। ‘‘ਏવਂ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤવਾ’’ਤਿ ਖੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤਿ – ‘‘ਸਕ੍ਕੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਸਾਮਚ੍ਚੋ ਸਪਰਿਜਨੋ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ વਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ ਸੁਖੀ ਹੋਤੁ, ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਸਾਮਚ੍ਚੋ ਸਪਰਿਜਨੋ; ਸੁਖਕਾਮਾ ਹਿ ਦੇવਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਸੁਰਾ ਨਾਗਾ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾ ਯੇ ਚਞ੍ਞੇ ਸਨ੍ਤਿ ਪੁਥੁਕਾਯਾ’’ਤਿ।
੩੫੧. ਏવਞ੍ਚ ਪਨ ਤਥਾਗਤਾ ਏવਰੂਪੇ ਮਹੇਸਕ੍ਖੇ ਯਕ੍ਖੇ ਅਭਿવਦਨ੍ਤਿ। ਅਭਿવਦਿਤੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਦੇવਾਪਿ ਤਾવਤਿਂਸਾ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਪਞ੍ਚਸਿਖੋਪਿ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਇਨ੍ਦਸਾਲਗੁਹਾ વਿਸਮਾ ਸਨ੍ਤੀ ਸਮਾ ਸਮਪਾਦਿ, ਸਮ੍ਬਾਧਾ ਸਨ੍ਤੀ ਉਰੁਨ੍ਦਾ ਉਰੁਦ੍ਦਾ (ਕ॰) ਸਮਪਾਦਿ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੋ ਗੁਹਾਯਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ, ਆਲੋਕੋ ਉਦਪਾਦਿ ਯਥਾ ਤਂ ਦੇવਾਨਂ ਦੇવਾਨੁਭਾવੇਨ।
੩੫੨. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਸਕ੍ਕਂ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਮਿਦਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਕੋਸਿਯਸ੍ਸ, ਅਬ੍ਭੁਤਮਿਦਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਕੋਸਿਯਸ੍ਸ ਤਾવ ਬਹੁਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਬਹੁਕਰਣੀਯਸ੍ਸ ਯਦਿਦਂ ਇਧਾਗਮਨ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਚਿਰਪਟਿਕਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਕਾਮੋ; ਅਪਿ ਚ ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਕੇਹਿਚਿ ਕੇਹਿਚਿ ਕੇਹਿਚਿ (ਸ੍ਯਾ॰) ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯੇਹਿ ਬ੍ਯਾવਟੋ; ਏવਾਹਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ। ਏਕਮਿਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਸਲਲ਼ਾਗਾਰਕੇ। ਅਥ ਖ੍વਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਅਗਮਾਸਿਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮਯੇਨ ਭਗવਾ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਸਮਾਧਿਨਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਭੂਜਤਿ ਭੁਞ੍ਜਤੀ ਚ (ਸੀ॰ ਪੀ॰), ਭੁਜਗੀ (ਸ੍ਯਾ॰) ਚ ਨਾਮ વੇਸ੍ਸવਣਸ੍ਸ ਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਪਰਿਚਾਰਿਕਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਪਞ੍ਜਲਿਕਾ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਅਥ ਖ੍વਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭੂਜਤਿਂ ਏਤਦવੋਚਂ – ‘ਅਭਿવਾਦੇਹਿ ਮੇ ਤ੍વਂ, ਭਗਿਨਿ, ਭਗવਨ੍ਤਂ – ‘‘ਸਕ੍ਕੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਸਾਮਚ੍ਚੋ ਸਪਰਿਜਨੋ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ વਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾ ਭੂਜਤਿ ਮਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਅਕਾਲੋ ਖੋ, ਮਾਰਿਸ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ; ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੋ ਭਗવਾ’ਤਿ। ‘ਤੇਨ ਹੀ, ਭਗਿਨਿ, ਯਦਾ ਭਗવਾ ਤਮ੍ਹਾ ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਮਮ વਚਨੇਨ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਹਿ – ‘‘ਸਕ੍ਕੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਸਾਮਚ੍ਚੋ ਸਪਰਿਜਨੋ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ વਨ੍ਦਤੀ’’ਤਿ। ਕਚ੍ਚਿ ਮੇ ਸਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗਿਨੀ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਸਿ? ਸਰਤਿ ਭਗવਾ ਤਸ੍ਸਾ ਭਗਿਨਿਯਾ વਚਨ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਅਭਿવਾਦੇਸਿ ਮਂ ਸਾ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਭਗਿਨੀ, ਸਰਾਮਹਂ ਤਸ੍ਸਾ ਭਗਿਨਿਯਾ વਚਨਂ। ਅਪਿ ਚਾਹਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨੇਮਿਸਦ੍ਦੇਨ ਚਕ੍ਕਨੇਮਿਸਦ੍ਦੇਨ (ਸ੍ਯਾ॰) ਤਮ੍ਹਾ ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ। ‘‘ਯੇ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇવਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਪਠਮਤਰਂ ਤਾવਤਿਂਸਕਾਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ, ਤੇਸਂ ਮੇ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸੁਤਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ‘ਯਦਾ ਤਥਾਗਤਾ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ, ਦਿਬ੍ਬਾ ਕਾਯਾ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਹਾਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਰਕਾਯਾ’ਤਿ। ਤਂ ਮੇ ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਕ੍ਖਿਦਿਟ੍ਠਂ ਯਤੋ ਤਥਾਗਤੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਦਿਬ੍ਬਾ ਕਾਯਾ ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ, ਹਾਯਨ੍ਤਿ ਅਸੁਰਕਾਯਾਤਿ।
ਗੋਪਕવਤ੍ਥੁ
੩੫੩. ‘‘ਇਧੇવ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਗੋਪਿਕਾ ਨਾਮ ਸਕ੍ਯਧੀਤਾ ਅਹੋਸਿ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਸੀਲੇਸੁ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਨੀ। ਸਾ ਇਤ੍ਥਿਤ੍ਤਂ ਇਤ੍ਥਿਚਿਤ੍ਤਂ (ਸ੍ਯਾ॰) વਿਰਾਜੇਤ੍વਾ ਪੁਰਿਸਤ੍ਤਂ ਪੁਰਿਸਚਿਤ੍ਤਂ (ਸ੍ਯਾ॰) ਭਾવੇਤ੍વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ। ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤਾ। ਤਤ੍ਰਪਿ ਨਂ ਏવਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ – ‘ਗੋਪਕੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ, ਗੋਪਕੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ। ਅਞ੍ਞੇਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਯੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਹੀਨਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਕਾਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ। ਤੇ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਪ੍ਪਿਤਾ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤਾ ਪਰਿਚਾਰਯਮਾਨਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਾਰਿਚਰਿਯਂ। ਤੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਤੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਾਰਿਚਰਿਯਂ ਗੋਪਕੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਪਟਿਚੋਦੇਸਿ – ‘ਕੁਤੋਮੁਖਾ ਨਾਮ ਤੁਮ੍ਹੇ , ਮਾਰਿਸਾ, ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਅਸ੍ਸੁਤ੍ਥ ਆਯੁਹਿਤ੍ਥ (ਸ੍ਯਾ॰) – ਅਹਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਇਤ੍ਥਿਕਾ ਸਮਾਨਾ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਪਸਨ੍ਨਾ ਸੀਲੇਸੁ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰਿਨੀ ਇਤ੍ਥਿਤ੍ਤਂ વਿਰਾਜੇਤ੍વਾ ਪੁਰਿਸਤ੍ਤਂ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ, ਦੇવਾਨਂ ਤਾવਤਿਂਸਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਤਾ। ਇਧਾਪਿ ਮਂ ਏવਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਗੋਪਕੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਗੋਪਕੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ। ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਨ, ਮਾਰਿਸਾ, ਭਗવਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਹੀਨਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਕਾਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ। ਦੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਰੂਪਂ વਤ, ਭੋ, ਅਦ੍ਦਸਾਮ, ਯੇ ਮਯਂ ਅਦ੍ਦਸਾਮ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇ ਹੀਨਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਕਾਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨੇ’ਤਿ। ਤੇਸਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗੋਪਕੇਨ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੇਨ ਪਟਿਚੋਦਿਤਾਨਂ ਦ੍વੇ ਦੇવਾ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਤਿਂ ਪਟਿਲਭਿਂਸੁ ਕਾਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪੁਰੋਹਿਤਂ, ਏਕੋ ਪਨ ਦੇવੋ ਕਾਮੇ ਅਜ੍ਝਾવਸਿ।
੩੫੪.‘‘‘ਉਪਾਸਿਕਾ ਚਕ੍ਖੁਮਤੋ ਅਹੋਸਿਂ,
ਨਾਮਮ੍ਪਿ ਮਯ੍ਹਂ ਅਹੁ ‘ਗੋਪਿਕਾ’ਤਿ।
ਬੁਦ੍ਧੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾ,
ਸਙ੍ਘਞ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਸਿਂ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾ॥
‘‘‘ਤਸ੍ਸੇવ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸੁਧਮ੍ਮਤਾਯ,
ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ।
ਮਹਾਜੁਤੀਕੋ ਤਿਦਿવੂਪਪਨ੍ਨੋ,
ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਮਂ ਇਧਾਪਿ ‘ਗੋਪਕੋ’ਤਿ॥
‘‘‘ਅਥਦ੍ਦਸਂ ਭਿਕ੍ਖવੋ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੇ,
ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਕਾਯੂਪਗਤੇ વਸੀਨੇ।
ਇਮੇਹਿ ਤੇ ਗੋਤਮਸਾવਕਾਸੇ,
ਯੇ ਚ ਮਯਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤਾ॥
‘‘‘ਅਨ੍ਨੇਨ ਪਾਨੇਨ ਉਪਟ੍ਠਹਿਮ੍ਹਾ,
ਪਾਦੂਪਸਙ੍ਗਯ੍ਹ ਸਕੇ ਨਿવੇਸਨੇ।
ਕੁਤੋਮੁਖਾ ਨਾਮ ਇਮੇ ਭવਨ੍ਤੋ,
ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾਨਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸੁਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸੁਂ (ਸ੍ਯਾ॰)॥
‘‘‘ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਹਿ ਧਮ੍ਮੋ,
ਸੁਦੇਸਿਤੋ ਚਕ੍ਖੁਮਤਾਨੁਬੁਦ੍ਧੋ।
ਅਹਞ੍ਹਿ ਤੁਮ੍ਹੇવ ਉਪਾਸਮਾਨੋ,
ਸੁਤ੍વਾਨ ਅਰਿਯਾਨ ਸੁਭਾਸਿਤਾਨਿ॥
‘‘‘ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ,
ਮਹਾਜੁਤੀਕੋ ਤਿਦਿવੂਪਪਨ੍ਨੋ।
ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਨ ਸੇਟ੍ਠਮੁਪਾਸਮਾਨਾ,
ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤ੍વਾ॥
‘‘‘ਹੀਨਂ ਕਾਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ ਭવਨ੍ਤੋ,
ਅਨਾਨੁਲੋਮਾ ਭવਤੂਪਪਤ੍ਤਿ।
ਦੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਰੂਪਂ વਤ ਅਦ੍ਦਸਾਮ,
ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇ ਹੀਨਕਾਯੂਪਪਨ੍ਨੇ॥
‘‘‘ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਕਾਯੂਪਗਤਾ ਭવਨ੍ਤੋ,
ਦੇવਾਨਮਾਗਚ੍ਛਥ ਪਾਰਿਚਰਿਯਂ।
ਅਗਾਰੇ વਸਤੋ ਮਯ੍ਹਂ,
ਇਮਂ ਪਸ੍ਸ વਿਸੇਸਤਂ॥
‘‘‘ਇਤ੍ਥੀ ਹੁਤ੍વਾ ਸ੍વਜ੍ਜ ਪੁਮੋਮ੍ਹਿ ਦੇવੋ,
ਦਿਬ੍ਬੇਹਿ ਕਾਮੇਹਿ ਸਮਙ੍ਗਿਭੂਤੋ’।
ਤੇ ਚੋਦਿਤਾ ਗੋਤਮਸਾવਕੇਨ,
ਸਂવੇਗਮਾਪਾਦੁ ਸਮੇਚ੍ਚ ਗੋਪਕਂ॥
‘‘‘ਹਨ੍ਦ વਿਯਾਯਾਮ વਿਗਾਯਾਮ (ਸ੍ਯਾ॰), વਿਤਾਯਾਮ (ਪੀ॰) ਬ੍ਯਾਯਾਮ વਿਯਾਯਮਾਮ (ਸੀ॰ ਪੀ॰),
ਮਾ ਨੋ ਮਯਂ ਪਰਪੇਸ੍ਸਾ ਅਹੁਮ੍ਹਾ’।
ਤੇਸਂ ਦੁવੇ વੀਰਿਯਮਾਰਭਿਂਸੁ,
ਅਨੁਸ੍ਸਰਂ ਗੋਤਮਸਾਸਨਾਨਿ॥
‘‘ਇਧੇવ ਚਿਤ੍ਤਾਨਿ વਿਰਾਜਯਿਤ੍વਾ,
ਕਾਮੇਸੁ ਆਦੀਨવਮਦ੍ਦਸਂਸੁ।
ਤੇ ਕਾਮਸਂਯੋਜਨਬਨ੍ਧਨਾਨਿ,
ਪਾਪਿਮਯੋਗਾਨਿ ਦੁਰਚ੍ਚਯਾਨਿ॥
‘‘ਨਾਗੋવ ਸਨ੍ਨਾਨਿ ਗੁਣਾਨਿ ਸਨ੍ਦਾਨਗੁਣਾਨਿ (ਸੀ॰ ਪੀ॰), ਸਨ੍ਤਾਨਿ ਗੁਣਾਨਿ (ਸ੍ਯਾ॰) ਛੇਤ੍વਾ,
ਦੇવੇ ਤਾવਤਿਂਸੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਂਸੁ।
ਸਇਨ੍ਦਾ ਦੇવਾ ਸਪਜਾਪਤਿਕਾ,
ਸਬ੍ਬੇ ਸੁਧਮ੍ਮਾਯ ਸਭਾਯੁਪવਿਟ੍ਠਾ॥
‘‘ਤੇਸਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ ਅਭਿਕ੍ਕਮਿਂਸੁ,
વੀਰਾ વਿਰਾਗਾ વਿਰਜਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ।
ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਸਂવੇਗਮਕਾਸਿ વਾਸવੋ,
ਦੇવਾਭਿਭੂ ਦੇવਗਣਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ॥
‘‘‘ਇਮੇਹਿ ਤੇ ਹੀਨਕਾਯੂਪਪਨ੍ਨਾ,
ਦੇવੇ ਤਾવਤਿਂਸੇ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ’।
ਸਂવੇਗਜਾਤਸ੍ਸ વਚੋ ਨਿਸਮ੍ਮ,
ਸੋ ਗੋਪਕੋ વਾਸવਮਜ੍ਝਭਾਸਿ॥
‘‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਜਨਿਨ੍ਦਤ੍ਥਿ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ,
ਕਾਮਾਭਿਭੂ ਸਕ੍ਯਮੁਨੀਤਿ ਞਾਯਤਿ।
ਤਸ੍ਸੇવ ਤੇ ਪੁਤ੍ਤਾ ਸਤਿਯਾ વਿਹੀਨਾ,
ਚੋਦਿਤਾ ਮਯਾ ਤੇ ਸਤਿਮਜ੍ਝਲਤ੍ਥੁਂ॥
‘‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਤੇਸਂ ਆવਸਿਨੇਤ੍ਥ ਅવਸੀਨੇਤ੍ਥ (ਪੀ॰) ਏਕੋ,
ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਕਾਯੂਪਗਤੋ વਸੀਨੋ।
ਦ੍વੇ ਚ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਥਾਨੁਸਾਰਿਨੋ,
ਦੇવੇਪਿ ਹੀਲ਼ੇਨ੍ਤਿ ਸਮਾਹਿਤਤ੍ਤਾ॥
‘‘‘ਏਤਾਦਿਸੀ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਕਾਸਨੇਤ੍ਥ,
ਨ ਤਤ੍ਥ ਕਿਂਕਙ੍ਖਤਿ ਕੋਚਿ ਸਾવਕੋ।
ਨਿਤਿਣ੍ਣਓਘਂ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਛਿਨ੍ਨਂ,
ਬੁਦ੍ਧਂ ਨਮਸ੍ਸਾਮ ਜਿਨਂ ਜਨਿਨ੍ਦਂ’॥
‘‘ਯਂ ਤੇ ਧਮ੍ਮਂ ਇਧਞ੍ਞਾਯ,
વਿਸੇਸਂ ਅਜ੍ਝਗਂਸੁ ਅਜ੍ਝਗਮਂਸੁ (ਸ੍ਯਾ॰) ਤੇ।
ਕਾਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪੁਰੋਹਿਤਂ,
ਦੁવੇ ਤੇਸਂ વਿਸੇਸਗੂ॥
‘‘ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ,
ਆਗਤਮ੍ਹਾਸਿ ਮਾਰਿਸ।
ਕਤਾવਕਾਸਾ ਭਗવਤਾ,
ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛੇਮੁ ਮਾਰਿਸਾ’’ਤਿ॥
੩੫੫. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ વਿਸੁਦ੍ਧੋ ਖੋ ਅਯਂ ਯਕ੍ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਪੀ॰), ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਅਤ੍ਥਸਞ੍ਹਿਤਂਯੇવ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ, ਨੋ ਅਨਤ੍ਥਸਞ੍ਹਿਤਂ। ਯਞ੍ਚਸ੍ਸਾਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਂ ਖਿਪ੍ਪਮੇવ ਆਜਾਨਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।
੩੫੬. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਸਕ੍ਕਂ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਂ ਗਾਥਾਯ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
‘‘ਪੁਚ੍ਛ વਾਸવ ਮਂ ਪਞ੍ਹਂ, ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਨਸਿਚ੍ਛਸਿ।
ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇવ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ, ਅਹਂ ਅਨ੍ਤਂ ਕਰੋਮਿ ਤੇ’’ਤਿ॥
ਪਠਮਭਾਣવਾਰੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।
੩੫੭. ਕਤਾવਕਾਸੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤਾ ਇਮਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਇਮਂ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਪਠਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿ –
‘‘ਕਿਂ ਸਂਯੋਜਨਾ ਨੁ ਖੋ, ਮਾਰਿਸ, ਦੇવਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਸੁਰਾ ਨਾਗਾ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾ ਯੇ ਚਞ੍ਞੇ ਸਨ੍ਤਿ ਪੁਥੁਕਾਯਾ, ਤੇ – ‘ਅવੇਰਾ ਅਦਣ੍ਡਾ ਅਸਪਤ੍ਤਾ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾ વਿਹਰੇਮੁ ਅવੇਰਿਨੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਚ ਨੇਸਂ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਚ ਪਨ ਸવੇਰਾ ਸਦਣ੍ਡਾ ਸਸਪਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਸવੇਰਿਨੋ’’ਤਿ? ਇਤ੍ਥਂ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਇਮਂ ਪਠਮਂ ਪਞ੍ਹਂ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਅਪੁਚ੍ਛਿ। ਤਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ –
‘‘ਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਸਂਯੋਜਨਾ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੇવਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਸੁਰਾ ਨਾਗਾ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾ ਯੇ ਚਞ੍ਞੇ ਸਨ੍ਤਿ ਪੁਥੁਕਾਯਾ, ਤੇ – ‘ਅવੇਰਾ ਅਦਣ੍ਡਾ ਅਸਪਤ੍ਤਾ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾ વਿਹਰੇਮੁ ਅવੇਰਿਨੋ’ਤਿ ਇਤਿ ਚ ਨੇਸਂ ਹੋਤਿ, ਅਥ ਚ ਪਨ ਸવੇਰਾ ਸਦਣ੍ਡਾ ਸਸਪਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਸવੇਰਿਨੋ’’ਤਿ। ਇਤ੍ਥਂ ਭਗવਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ। ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿ ਅਨੁਮੋਦਿ – ‘‘ਏવਮੇਤਂ, ਭਗવਾ, ਏવਮੇਤਂ, ਸੁਗਤ। ਤਿਣ੍ਣਾ ਮੇਤ੍ਥ ਕਙ੍ਖਾ વਿਗਤਾ ਕਥਂਕਥਾ ਭਗવਤੋ ਪਞ੍ਹવੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਸੁਤ੍વਾ’’ਤਿ।
੩੫੮. ਇਤਿਹ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਪੀ॰) ਪਞ੍ਹਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿ –
‘‘ਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਪਨ, ਮਾਰਿਸ, ਕਿਂਨਿਦਾਨਂ ਕਿਂਸਮੁਦਯਂ ਕਿਂਜਾਤਿਕਂ ਕਿਂਪਭવਂ; ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਹੋਤਿ; ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਨਿਦਾਨਂ ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਸਮੁਦਯਂ ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਜਾਤਿਕਂ ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਪਭવਂ; ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯੇ ਸਤਿ ਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯੇ ਅਸਤਿ ਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
‘‘ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਂ ਖੋ ਪਨ, ਮਾਰਿਸ, ਕਿਂਨਿਦਾਨਂ ਕਿਂਸਮੁਦਯਂ ਕਿਂਜਾਤਿਕਂ ਕਿਂਪਭવਂ; ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਂ ਹੋਤਿ; ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਂ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਂ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਛਨ੍ਦਨਿਦਾਨਂ ਛਨ੍ਦਸਮੁਦਯਂ ਛਨ੍ਦਜਾਤਿਕਂ ਛਨ੍ਦਪਭવਂ; ਛਨ੍ਦੇ ਸਤਿ ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਂ ਹੋਤਿ; ਛਨ੍ਦੇ ਅਸਤਿ ਪਿਯਾਪ੍ਪਿਯਂ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
‘‘ਛਨ੍ਦੋ ਖੋ ਪਨ, ਮਾਰਿਸ, ਕਿਂਨਿਦਾਨੋ ਕਿਂਸਮੁਦਯੋ ਕਿਂਜਾਤਿਕੋ ਕਿਂਪਭવੋ; ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ; ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਛਨ੍ਦੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਛਨ੍ਦੋ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, વਿਤਕ੍ਕਨਿਦਾਨੋ વਿਤਕ੍ਕਸਮੁਦਯੋ વਿਤਕ੍ਕਜਾਤਿਕੋ વਿਤਕ੍ਕਪਭવੋ; વਿਤਕ੍ਕੇ ਸਤਿ ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ; વਿਤਕ੍ਕੇ ਅਸਤਿ ਛਨ੍ਦੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
‘‘વਿਤਕ੍ਕੋ ਖੋ ਪਨ, ਮਾਰਿਸ, ਕਿਂਨਿਦਾਨੋ ਕਿਂਸਮੁਦਯੋ ਕਿਂਜਾਤਿਕੋ ਕਿਂਪਭવੋ; ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ વਿਤਕ੍ਕੋ ਹੋਤਿ; ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ વਿਤਕ੍ਕੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘વਿਤਕ੍ਕੋ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਪਪਞ੍ਚਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਨਿਦਾਨੋ ਪਪਞ੍ਚਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਸਮੁਦਯੋ ਪਪਞ੍ਚਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਜਾਤਿਕੋ ਪਪਞ੍ਚਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਪਭવੋ; ਪਪਞ੍ਚਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਯ ਸਤਿ વਿਤਕ੍ਕੋ ਹੋਤਿ; ਪਪਞ੍ਚਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਯ ਅਸਤਿ વਿਤਕ੍ਕੋ ਨ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
‘‘ਕਥਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਪਨ, ਮਾਰਿਸ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਪਞ੍ਚਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਨਿਰੋਧਸਾਰੁਪ੍ਪਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ?
વੇਦਨਾਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ
੩੫੯. ‘‘ਸੋਮਨਸ੍ਸਂਪਾਹਂ ਪਹਂ (ਸੀ॰ ਪੀ॰), ਚਾਹਂ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰), ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ। ਦੋਮਨਸ੍ਸਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ। ਉਪੇਕ੍ਖਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ।
੩੬੦. ‘‘ਸੋਮਨਸ੍ਸਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ? ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਚੇ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ, ਯਂ ਚੇ ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰਂ, ਯੇ ਅવਿਤਕ੍ਕੇ ਅવਿਚਾਰੇ, ਤੇ ਸੇ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਪਣੀਤਤਰੇ। ਸੋਮਨਸ੍ਸਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ। ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ।
੩੬੧. ‘‘ਦੋਮਨਸ੍ਸਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ , ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ। ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ? ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਚੇ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ, ਯਂ ਚੇ ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰਂ, ਯੇ ਅવਿਤਕ੍ਕੇ ਅવਿਚਾਰੇ, ਤੇ ਪਣੀਤਤਰੇ। ਦੋਮਨਸ੍ਸਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’ਤਿ ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ।
੩੬੨. ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ? ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਚੇ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ, ਯਂ ਚੇ ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰਂ, ਯੇ ਅવਿਤਕ੍ਕੇ ਅવਿਚਾਰੇ, ਤੇ ਪਣੀਤਤਰੇ। ਉਪੇਕ੍ਖਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ।
੩੬੩. ‘‘ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਪਞ੍ਚਸਞ੍ਞਾਸਙ੍ਖਾਨਿਰੋਧਸਾਰੁਪ੍ਪਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਇਤ੍ਥਂ ਭਗવਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ। ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿ ਅਨੁਮੋਦਿ – ‘‘ਏવਮੇਤਂ, ਭਗવਾ, ਏવਮੇਤਂ, ਸੁਗਤ, ਤਿਣ੍ਣਾ ਮੇਤ੍ਥ ਕਙ੍ਖਾ વਿਗਤਾ ਕਥਂਕਥਾ ਭਗવਤੋ ਪਞ੍ਹવੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਸੁਤ੍વਾ’’ਤਿ।
ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰੋ
੩੬੪. ਇਤਿਹ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਞ੍ਹਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿ –
‘‘ਕਥਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਪਨ, ਮਾਰਿਸ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ। વਚੀਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ। ਪਰਿਯੇਸਨਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬ’’ਮ੍ਪਿ।
‘‘ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ , ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ? ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪੋ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪੋ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ।
‘‘વਚੀਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ , ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’ਤਿ। ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ? ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ વਚੀਸਮਾਚਾਰਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ વਚੀਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪੋ વਚੀਸਮਾਚਾਰੋ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ વਚੀਸਮਾਚਾਰਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ વਚੀਸਮਾਚਾਰਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪੋ વਚੀਸਮਾਚਾਰੋ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ। વਚੀਸਮਾਚਾਰਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ।
‘‘ਪਰਿਯੇਸਨਂਪਾਹਂ , ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਇਤਿ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਞ੍ਚੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ? ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਪਰਿਯੇਸਨਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਪਰਿਯੇਸਨਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪਾ ਪਰਿਯੇਸਨਾ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਜਞ੍ਞਾ ਪਰਿਯੇਸਨਂ ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਪਰਿਯੇਸਨਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤੀ’ਤਿ, ਏવਰੂਪਾ ਪਰਿਯੇਸਨਾ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾ। ਪਰਿਯੇਸਨਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀਤਿ ਇਤਿ ਯਂ ਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਮੇਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ વੁਤ੍ਤਂ।
‘‘ਏવਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਇਤ੍ਥਂ ਭਗવਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ। ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿ ਅਨੁਮੋਦਿ – ‘‘ਏવਮੇਤਂ, ਭਗવਾ, ਏવਮੇਤਂ, ਸੁਗਤ। ਤਿਣ੍ਣਾ ਮੇਤ੍ਥ ਕਙ੍ਖਾ વਿਗਤਾ ਕਥਂਕਥਾ ਭਗવਤੋ ਪਞ੍ਹવੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਸੁਤ੍વਾ’’ਤਿ।
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰੋ
੩੬੫. ਇਤਿਹ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਞ੍ਹਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿ –
‘‘ਕਥਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਪਨ, ਮਾਰਿਸ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ। ਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਸਦ੍ਦਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ। ਘਾਨવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਗਨ੍ਧਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ। ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰਸਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ। ਕਾਯવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ। ਮਨੋવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਧਮ੍ਮਂਪਾਹਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਦੁવਿਧੇਨ વਦਾਮਿ – ਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪਿ, ਅਸੇવਿਤਬ੍ਬਮ੍ਪੀ’’ਤਿ।
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ –
‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤਾ ਸਙ੍ਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਏવਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਾਮਿ। ਯਥਾਰੂਪਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਏવਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ । ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਏવਰੂਪਂ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰੂਪਂ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਂ। ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਸਦ੍ਦਂ ਸੇવਤੋ…ਪੇ॰… ਘਾਨવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਗਨ੍ਧਂ ਸੇવਤੋ… ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰਸਂ ਸੇવਤੋ… ਕਾਯવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਸੇવਤੋ… ਮਨੋવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਏવਰੂਪੋ ਮਨੋવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ। ਯਥਾਰੂਪਞ੍ਚ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਨੋવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੇવਤੋ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿવਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਏવਰੂਪੋ ਮਨੋવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸੇવਿਤਬ੍ਬੋ।
‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਖੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤਾ ਸਙ੍ਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਏવਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਆਜਾਨਤੋ ਤਿਣ੍ਣਾ ਮੇਤ੍ਥ ਕਙ੍ਖਾ વਿਗਤਾ ਕਥਂਕਥਾ ਭਗવਤੋ ਪਞ੍ਹવੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਸੁਤ੍વਾ’’ਤਿ।
੩੬੬. ਇਤਿਹ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਪਞ੍ਹਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿ –
‘‘ਸਬ੍ਬੇવ ਨੁ ਖੋ, ਮਾਰਿਸ, ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਕਨ੍ਤવਾਦਾ ਏਕਨ੍ਤਸੀਲਾ ਏਕਨ੍ਤਛਨ੍ਦਾ ਏਕਨ੍ਤਅਜ੍ਝੋਸਾਨਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਕਨ੍ਤવਾਦਾ ਏਕਨ੍ਤਸੀਲਾ ਏਕਨ੍ਤਛਨ੍ਦਾ ਏਕਨ੍ਤਅਜ੍ਝੋਸਾਨਾ’’ਤਿ।
‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ, ਮਾਰਿਸ, ਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਕਨ੍ਤવਾਦਾ ਏਕਨ੍ਤਸੀਲਾ ਏਕਨ੍ਤਛਨ੍ਦਾ ਏਕਨ੍ਤਅਜ੍ਝੋਸਾਨਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਨੇਕਧਾਤੁ ਨਾਨਾਧਾਤੁ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਲੋਕੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨੇਕਧਾਤੁਨਾਨਾਧਾਤੁਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਯਂ ਯਦੇવ ਸਤ੍ਤਾ ਧਾਤੁਂ ਅਭਿਨਿવਿਸਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤਦੇવ ਥਾਮਸਾ ਪਰਾਮਾਸਾ ਅਭਿਨਿવਿਸ੍ਸ વੋਹਰਨ੍ਤਿ – ‘ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞ’ਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏਕਨ੍ਤવਾਦਾ ਏਕਨ੍ਤਸੀਲਾ ਏਕਨ੍ਤਛਨ੍ਦਾ ਏਕਨ੍ਤਅਜ੍ਝੋਸਾਨਾ’’ਤਿ।
‘‘ਸਬ੍ਬੇવ ਨੁ ਖੋ, ਮਾਰਿਸ, ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਟ੍ਠਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਯੋਗਕ੍ਖੇਮੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਟ੍ਠਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਯੋਗਕ੍ਖੇਮੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨਾ’’ਤਿ।
‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ, ਮਾਰਿਸ, ਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਟ੍ਠਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਯੋਗਕ੍ਖੇਮੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨਾ’’ਤਿ? ‘‘ਯੇ ਖੋ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਣ੍ਹਾਸਙ੍ਖਯવਿਮੁਤ੍ਤਾ ਤੇ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਟ੍ਠਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਯੋਗਕ੍ਖੇਮੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਸਬ੍ਬੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਨਿਟ੍ਠਾ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਯੋਗਕ੍ਖੇਮੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨਾ’’ਤਿ।
ਇਤ੍ਥਂ ਭਗવਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ। ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿ ਅਨੁਮੋਦਿ – ‘‘ਏવਮੇਤਂ, ਭਗવਾ, ਏવਮੇਤਂ, ਸੁਗਤ। ਤਿਣ੍ਣਾ ਮੇਤ੍ਥ ਕਙ੍ਖਾ વਿਗਤਾ ਕਥਂਕਥਾ ਭਗવਤੋ ਪਞ੍ਹવੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ ਸੁਤ੍વਾ’’ਤਿ।
੩੬੭. ਇਤਿਹ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ –
‘‘ਏਜਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰੋਗੋ, ਏਜਾ ਗਣ੍ਡੋ, ਏਜਾ ਸਲ੍ਲਂ, ਏਜਾ ਇਮਂ ਪੁਰਿਸਂ ਪਰਿਕਡ੍ਢਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸੇવ ਭવਸ੍ਸ ਅਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਉਚ੍ਚਾવਚਮਾਪਜ੍ਜਤਿ । ਯੇਸਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਞ੍ਹਾਨਂ ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਸੁ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਨਾਲਤ੍ਥਂ, ਤੇ ਮੇ ਭਗવਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ। ਦੀਘਰਤ੍ਤਾਨੁਸਯਿਤਞ੍ਚ ਪਨ ਦੀਘਰਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸਤਾ, ਯਞ੍ਚ ਪਨ (ਸ੍ਯਾ॰), ਦੀਘਰਤ੍ਤਾਨੁਸਯਿਨੋ, ਯਞ੍ਚ ਪਨ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਮੇ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਕਥਂਕਥਾਸਲ੍ਲਂ, ਤਞ੍ਚ ਭਗવਤਾ ਅਬ੍ਬੁਲ਼੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘ਅਭਿਜਾਨਾਸਿ ਨੋ ਤ੍વਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਇਮੇ ਪਞ੍ਹੇ ਅਞ੍ਞੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਭਿਜਾਨਾਮਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮੇ ਪਞ੍ਹੇ ਅਞ੍ਞੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾ’’ਤਿ। ‘‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨ ਤੇ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਬ੍ਯਾਕਂਸੁ? ਸਚੇ ਤੇ ਅਗਰੁ ਭਾਸਸ੍ਸੂ’’ਤਿ। ‘‘ਨ ਖੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗਰੁ ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭਗવਨ੍ਤਰੂਪੋ વਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਭਾਸਸ੍ਸੂ’’ਤਿ। ‘‘ਯੇਸ੍વਾਹਂ ਯੇਸਾਹਂ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਪੀ॰), ਭਨ੍ਤੇ , ਮਞ੍ਞਾਮਿ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕਾ ਪਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨਾਤਿ, ਤ੍ਯਾਹਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਇਮੇ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ, ਤੇ ਮਯਾ ਪੁਟ੍ਠਾ ਨ ਸਮ੍ਪਾਯਨ੍ਤਿ, ਅਸਮ੍ਪਾਯਨ੍ਤਾ ਮਮਂਯੇવ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ – ‘ਕੋ ਨਾਮੋ ਆਯਸ੍ਮਾ’ਤਿ? ਤੇਸਾਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਬ੍ਯਾਕਰੋਮਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ, ਮਾਰਿਸ, ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ’ਤਿ। ਤੇ ਮਮਂਯੇવ ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ – ‘ਕਿਂ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ (ਸੀ॰ ਪੀ॰), ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਇਮਂ ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਤੋ’ਤਿ? ਤੇਸਾਹਂ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਮਿ। ਤੇ ਤਾવਤਕੇਨੇવ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ – ‘ਸਕ੍ਕੋ ਚ ਨੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਯਞ੍ਚ ਨੋ ਅਪੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਾ, ਤਞ੍ਚ ਨੋ ਬ੍ਯਾਕਾਸੀ’ਤਿ। ਤੇ ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਮਮਂਯੇવ ਸਾવਕਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਨ ਚਾਹਂ ਤੇਸਂ। ਅਹਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤੋ ਸਾવਕੋ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਅવਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮੋ ਨਿਯਤੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋ’’ਤਿ ।
ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਕਥਾ
੩੬੮. ‘‘ਅਭਿਜਾਨਾਸਿ ਨੋ ਤ੍વਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਅਭਿਜਾਨਾਮਹਂ , ਭਨ੍ਤੇ, ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਅਭਿਜਾਨਾਸਿ ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭ’’ਨ੍ਤਿ?
‘‘ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇવਾਸੁਰਸਙ੍ਗਾਮੋ ਸਮੁਪਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹੋ ਸਮੂਪਬ੍ਬੁਲ਼੍ਹੋ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਗਾਮੇ ਦੇવਾ ਜਿਨਿਂਸੁ, ਅਸੁਰਾ ਪਰਾਜਯਿਂਸੁ ਪਰਾਜਿਂਸੁ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)। ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਂ ਸਙ੍ਗਾਮਂ ਅਭਿવਿਜਿਨਿਤ੍વਾ વਿਜਿਤਸਙ੍ਗਾਮਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਯਾ ਚੇવ ਦਾਨਿ ਦਿਬ੍ਬਾ ਓਜਾ ਯਾ ਚ ਅਸੁਰਾ ਓਜਾ, ਉਭਯਮੇਤਂ ਉਭਯਮੇਤ੍ਥ (ਸ੍ਯਾ॰) ਦੇવਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ। ਸੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, વੇਦਪਟਿਲਾਭੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭੋ ਸਦਣ੍ਡਾવਚਰੋ ਸਸਤ੍ਥਾવਚਰੋ ਨ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਨ વਿਰਾਗਾਯ ਨ ਨਿਰੋਧਾਯ ਨ ਉਪਸਮਾਯ ਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ। ਯੋ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ વੇਦਪਟਿਲਾਭੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭੋ, ਸੋ ਅਦਣ੍ਡਾવਚਰੋ ਅਸਤ੍ਥਾવਚਰੋ ਏਕਨ੍ਤਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ વਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਉਪਸਮਾਯ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ।
੩੬੯. ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਥવਸਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ ਪવੇਦੇਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਛ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਤ੍ਥવਸੇ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ ਪવੇਦੇਮਿ।
‘‘ਇਧੇવ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨਸ੍ਸ, ਦੇવਭੂਤਸ੍ਸ ਮੇ ਸਤੋ।
ਪੁਨਰਾਯੁ ਚ ਮੇ ਲਦ੍ਧੋ, ਏવਂ ਜਾਨਾਹਿ ਮਾਰਿਸ॥
‘‘ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਠਮਂ ਅਤ੍ਥવਸਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ ਪવੇਦੇਮਿ।
‘‘ਚੁਤਾਹਂ ਦਿવਿਯਾ ਕਾਯਾ, ਆਯੁਂ ਹਿਤ੍વਾ ਅਮਾਨੁਸਂ।
ਅਮੂਲ਼੍ਹੋ ਗਬ੍ਭਮੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਤ੍ਥ ਮੇ ਰਮਤੀ ਮਨੋ॥
‘‘ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੁਤਿਯਂ ਅਤ੍ਥવਸਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ ਪવੇਦੇਮਿ।
‘‘ਸ੍વਾਹਂ ਅਮੂਲ਼੍ਹਪਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਮੂਲ਼੍ਹਪਞ੍ਹਸ੍ਸ (?), વਿਹਰਂ ਸਾਸਨੇ ਰਤੋ।
ਞਾਯੇਨ વਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਪਟਿਸ੍ਸਤੋ॥
‘‘ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਤਿਯਂ ਅਤ੍ਥવਸਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ ਪવੇਦੇਮਿ।
‘‘ਞਾਯੇਨ ਮੇ ਚਰਤੋ ਚ, ਸਮ੍ਬੋਧਿ ਚੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
ਅਞ੍ਞਾਤਾ વਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਸ੍વੇવ ਅਨ੍ਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥
‘‘ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਅਤ੍ਥવਸਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ ਪવੇਦੇਮਿ।
‘‘ਚੁਤਾਹਂ ਮਾਨੁਸਾ ਕਾਯਾ, ਆਯੁਂ ਹਿਤ੍વਾਨ ਮਾਨੁਸਂ।
ਪੁਨ ਦੇવੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਦੇવਲੋਕਮ੍ਹਿ ਉਤ੍ਤਮੋ॥
‘‘ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਞ੍ਚਮਂ ਅਤ੍ਥવਸਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ ਪવੇਦੇਮਿ।
‘‘ਤੇ ਯੇ (?) ਪਣੀਤਤਰਾ ਦੇવਾ, ਅਕਨਿਟ੍ਠਾ ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ।
ਅਨ੍ਤਿਮੇ વਤ੍ਤਮਾਨਮ੍ਹਿ, ਸੋ ਨਿવਾਸੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ॥
‘‘ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਛਟ੍ਠਂ ਅਤ੍ਥવਸਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ ਪવੇਦੇਮਿ।
‘‘ਇਮੇ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਛ ਅਤ੍ਥવਸੇ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਏવਰੂਪਂ વੇਦਪਟਿਲਾਭਂ ਸੋਮਨਸ੍ਸਪਟਿਲਾਭਂ ਪવੇਦੇਮਿ।
੩੭੦.‘‘ਅਪਰਿਯੋਸਿਤਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ , વਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ ਕਥਂਕਥੀ।
વਿਚਰਿਂ ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਅਨ੍વੇਸਨ੍ਤੋ ਤਥਾਗਤਂ॥
‘‘ਯਸ੍ਸੁ ਮਞ੍ਞਾਮਿ ਸਮਣੇ, ਪવਿવਿਤ੍ਤવਿਹਾਰਿਨੋ।
ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਇਤਿ ਮਞ੍ਞਾਨੋ, ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਤੇ ਉਪਾਸਿਤੁਂ॥
‘‘‘ਕਥਂ ਆਰਾਧਨਾ ਹੋਤਿ, ਕਥਂ ਹੋਤਿ વਿਰਾਧਨਾ’।
ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠਾ ਨ ਸਮ੍ਪਾਯਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਭੋਨ੍ਤਿ (ਸ੍ਯਾ॰), ਮਗ੍ਗੇ ਪਟਿਪਦਾਸੁ ਚ॥
‘‘ਤ੍ਯਸ੍ਸੁ ਯਦਾ ਮਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਾਗਤੋ।
ਤ੍ਯਸ੍ਸੁ ਮਮੇવ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ‘ਕਿਂ ਕਤ੍વਾ ਪਾਪੁਣੀ ਇਦਂ’॥
‘‘ਤੇਸਂ ਯਥਾਸੁਤਂ ਧਮ੍ਮਂ, ਦੇਸਯਾਮਿ ਜਨੇ ਸੁਤਂ ਜਨੇਸੁਤ (ਕ॰ ਸੀ॰)।
ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ‘ਦਿਟ੍ਠੋ ਨੋ વਾਸવੋਤਿ ਚ’॥
‘‘ਯਦਾ ਚ ਬੁਦ੍ਧਮਦ੍ਦਕ੍ਖਿਂ, વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾવਿਤਾਰਣਂ।
ਸੋਮ੍ਹਿ વੀਤਭਯੋ ਅਜ੍ਜ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਯ ਪਯਿਰੁਪਾਸਯਿਂ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)॥
‘‘ਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲਸ੍ਸ ਹਨ੍ਤਾਰਂ, ਬੁਦ੍ਧਂ ਅਪ੍ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲਂ।
ਅਹਂ વਨ੍ਦੇ ਮਹਾવੀਰਂ, ਬੁਦ੍ਧਮਾਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁਨਂ॥
‘‘ਯਂ ਕਰੋਮਸਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ, ਸਮਂ ਦੇવੇਹਿ ਮਾਰਿਸ।
ਤਦਜ੍ਜ ਤੁਯ੍ਹਂ ਕਸ੍ਸਾਮ ਦਸ੍ਸਾਮ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰), ਹਨ੍ਦ ਸਾਮਂ ਕਰੋਮ ਤੇ॥
‘‘ਤ੍વਮੇવ ਅਸਿ ਤੁવਮੇવਸਿ (ਪੀ॰) ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਤੁવਂ ਸਤ੍ਥਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ।
ਸਦੇવਕਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤੇ ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲੋ’’ਤਿ॥
੩੭੧. ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਪਞ੍ਚਸਿਖਂ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਪੁਤ੍ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਬਹੂਪਕਾਰੋ ਖੋ ਮੇਸਿ ਤ੍વਂ, ਤਾਤ ਪਞ੍ਚਸਿਖ, ਯਂ ਤ੍વਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਠਮਂ ਪਸਾਦੇਸਿ। ਤਯਾ, ਤਾਤ, ਪਠਮਂ ਪਸਾਦਿਤਂ ਪਚ੍ਛਾ ਮਯਂ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਮ੍ਹਾ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ। ਪੇਤ੍ਤਿਕੇ વਾ ਠਾਨੇ ਠਪਯਿਸ੍ਸਾਮਿ , ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਰਾਜਾ ਭવਿਸ੍ਸਸਿ, ਭਦ੍ਦਞ੍ਚ ਤੇ ਸੂਰਿਯવਚ੍ਛਸਂ ਦਮ੍ਮਿ, ਸਾ ਹਿ ਤੇ ਅਭਿਪਤ੍ਥਿਤਾ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਪਾਣਿਨਾ ਪਥવਿਂ ਪਰਾਮਸਿਤ੍વਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ – ‘‘ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾ’’ਤਿ।
ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਪਨ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਮਿਂ ਭਞ੍ਞਮਾਨੇ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਸ੍ਸ વਿਰਜਂ વੀਤਮਲਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਅਸੀਤਿਯਾ ਦੇવਤਾਸਹਸ੍ਸਾਨਂ , ਇਤਿ ਯੇ ਸਕ੍ਕੇਨ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੇਨ ਅਜ੍ਝਿਟ੍ਠਪਞ੍ਹਾ ਪੁਟ੍ਠਾ , ਤੇ ਭਗવਤਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਸ੍ਸ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਪਞ੍ਹਾਤ੍વੇવ ਅਧਿવਚਨਨ੍ਤਿ।
ਸਕ੍ਕਪਞ੍ਹਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਅਟ੍ਠਮਂ।