੧੧. ਦਸੁਤ੍ਤਰਸੁਤ੍ਤਂ
੩੫੦. ਏવਂ
‘‘ਦਸੁਤ੍ਤਰਂ ਪવਕ੍ਖਾਮਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਤ੍ਤਿਯਾ।
ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾਯ, ਸਬ੍ਬਗਨ੍ਥਪ੍ਪਮੋਚਨਂ’’॥
ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ
੩੫੧. ‘‘ਏਕੋ, ਆવੁਸੋ, ਧਮ੍ਮੋ ਬਹੁਕਾਰੋ, ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਭਾવੇਤਬ੍ਬੋ, ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ, ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ, ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਹਾਨਭਾਗਿਯੋ, ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯੋ, ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝੋ, ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ, ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ, ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬੋ।
(ਕ) ‘‘ਕਤਮੋ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਬਹੁਕਾਰੋ? ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਅਯਂ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਬਹੁਕਾਰੋ।
(ਖ) ‘‘ਕਤਮੋ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਭਾવੇਤਬ੍ਬੋ? ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਸਾਤਸਹਗਤਾ। ਅਯਂ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਭਾવੇਤਬ੍ਬੋ।
(ਗ) ‘‘ਕਤਮੋ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ? ਫਸ੍ਸੋ ਸਾਸવੋ ਉਪਾਦਾਨਿਯੋ। ਅਯਂ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ।
(ਘ) ‘‘ਕਤਮੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ? ਅਸ੍ਮਿਮਾਨੋ। ਅਯਂ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ।
(ਙ) ‘‘ਕਤਮੋ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਹਾਨਭਾਗਿਯੋ? ਅਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰੋ। ਅਯਂ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਹਾਨਭਾਗਿਯੋ।
(ਚ) ‘‘ਕਤਮੋ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯੋ? ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰੋ। ਅਯਂ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯੋ।
(ਛ) ‘‘ਕਤਮੋ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝੋ? ਆਨਨ੍ਤਰਿਕੋ ਚੇਤੋਸਮਾਧਿ। ਅਯਂ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝੋ।
(ਜ) ‘‘ਕਤਮੋ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ? ਅਕੁਪ੍ਪਂ ਞਾਣਂ। ਅਯਂ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ।
(ਝ) ‘‘ਕਤਮੋ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ? ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਆਹਾਰਟ੍ਠਿਤਿਕਾ। ਅਯਂ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ।
(ਞ) ‘‘ਕਤਮੋ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬੋ? ਅਕੁਪ੍ਪਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬੋ।
‘‘ਇਤਿ ਇਮੇ ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਭੂਤਾ ਤਚ੍ਛਾ ਤਥਾ ਅવਿਤਥਾ ਅਨਞ੍ਞਥਾ ਸਮ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ।
ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ
੩੫੨. ‘‘ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ, ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ, ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ, ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ
(ਕ) ‘‘ਕਤਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ? ਸਤਿ ਚ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਞ੍ਚ। ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ।
(ਖ) ‘‘ਕਤਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ? ਸਮਥੋ ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਚ। ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ।
(ਗ) ‘‘ਕਤਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚ। ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ।
(ਘ) ‘‘ਕਤਮੇ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ? ਅવਿਜ੍ਜਾ ਚ ਭવਤਣ੍ਹਾ ਚ। ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ।
(ਙ) ‘‘ਕਤਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾ? ਦੋવਚਸ੍ਸਤਾ ਚ ਪਾਪਮਿਤ੍ਤਤਾ ਚ। ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾ।
(ਚ) ‘‘ਕਤਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯਾ? ਸੋવਚਸ੍ਸਤਾ ਚ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਤਾ ਚ। ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯਾ।
(ਛ) ‘‘ਕਤਮੇ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾ? ਯੋ ਚ ਹੇਤੁ ਯੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਾਯ, ਯੋ ਚ ਹੇਤੁ ਯੋ ਚ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ। ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾ।
(ਜ) ‘‘ਕਤਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ? ਦ੍વੇ ਞਾਣਾਨਿ – ਖਯੇ ਞਾਣਂ, ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇ ਞਾਣਂ। ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ।
(ਝ) ‘‘ਕਤਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ਦ੍વੇ ਧਾਤੁਯੋ – ਸਙ੍ਖਤਾ ਚ ਧਾਤੁ ਅਸਙ੍ਖਤਾ ਚ ਧਾਤੁ। ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ।
(ਞ) ‘‘ਕਤਮੇ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ? વਿਜ੍ਜਾ ਚ વਿਮੁਤ੍ਤਿ ਚ। ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ।
‘‘ਇਤਿ
ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ
੩੫੩. ‘‘ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ, ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ…ਪੇ॰… ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ।
(ਕ) ‘‘ਕਤਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ? ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਸਂਸੇવੋ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਂ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪ੍ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ। ਇਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ।
(ਖ) ‘‘ਕਤਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ? ਤਯੋ ਸਮਾਧੀ – ਸવਿਤਕ੍ਕੋ ਸવਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧਿ, ਅવਿਤਕ੍ਕੋ વਿਚਾਰਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਧਿ, ਅવਿਤਕ੍ਕੋ ਅવਿਚਾਰੋ ਸਮਾਧਿ। ਇਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ।
(ਗ) ‘‘ਕਤਮੇ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ਤਿਸ੍ਸੋ વੇਦਨਾ – ਸੁਖਾ વੇਦਨਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ વੇਦਨਾ, ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ વੇਦਨਾ। ਇਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ।
(ਘ) ‘‘ਕਤਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ? ਤਿਸ੍ਸੋ ਤਣ੍ਹਾ – ਕਾਮਤਣ੍ਹਾ, ਭવਤਣ੍ਹਾ, વਿਭવਤਣ੍ਹਾ। ਇਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ।
(ਙ) ‘‘ਕਤਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾ? ਤੀਣਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ – ਲੋਭੋ
(ਚ) ‘‘ਕਤਮੇ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯਾ? ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ – ਅਲੋਭੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ, ਅਦੋਸੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ, ਅਮੋਹੋ ਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਇਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯਾ।
(ਛ) ‘‘ਕਤਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾ? ਤਿਸ੍ਸੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣਿਯਾ ਧਾਤੁਯੋ – ਕਾਮਾਨਮੇਤਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਦਿਦਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ, ਰੂਪਾਨਮੇਤਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਯਦਿਦਂ ਅਰੂਪਂ, ਯਂ ਖੋ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਭੂਤਂ ਸਙ੍ਖਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਨਿਰੋਧੋ ਤਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ। ਇਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾ।
(ਜ) ‘‘ਕਤਮੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ? ਤੀਣਿ ਞਾਣਾਨਿ – ਅਤੀਤਂਸੇ ਞਾਣਂ, ਅਨਾਗਤਂਸੇ ਞਾਣਂ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂਸੇ ਞਾਣਂ। ਇਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ।
(ਝ) ‘‘ਕਤਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ਤਿਸ੍ਸੋ ਧਾਤੁਯੋ – ਕਾਮਧਾਤੁ, ਰੂਪਧਾਤੁ, ਅਰੂਪਧਾਤੁ। ਇਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ।
(ਞ) ‘‘ਕਤਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ? ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਜ੍ਜਾ – ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਞਾਣਂ વਿਜ੍ਜਾ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚੁਤੂਪਪਾਤੇ ਞਾਣਂ વਿਜ੍ਜਾ, ਆਸવਾਨਂ ਖਯੇ ਞਾਣਂ વਿਜ੍ਜਾ। ਇਮੇ ਤਯੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ।
‘‘ਇਤਿ
ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ
੩੫੪. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ
(ਕ) ‘‘ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ? ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚਕ੍ਕਾਨਿ – ਪਤਿਰੂਪਦੇਸવਾਸੋ, ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੂਪਨਿਸ੍ਸਯੋ
(ਖ) ‘‘ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ? ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ – ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਆਤਾਪੀ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਤਿਮਾ વਿਨੇਯ੍ਯ ਲੋਕੇ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਂ। વੇਦਨਾਸੁ…ਪੇ॰… ਚਿਤ੍ਤੇ… ਧਮ੍ਮੇਸੁ
(ਗ) ‘‘ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਹਾਰਾ – ਕਬਲ਼ੀਕਾਰੋ
(ਘ) ‘‘ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ? ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਓਘਾ
(ਙ) ‘‘ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾ? ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਯੋਗਾ – ਕਾਮਯੋਗੋ, ਭવਯੋਗੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਯੋਗੋ, ਅવਿਜ੍ਜਾਯੋਗੋ। ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾ।
(ਚ) ‘‘ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯਾ? ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਿਸਞ੍ਞੋਗਾ – ਕਾਮਯੋਗવਿਸਂਯੋਗੋ, ਭવਯੋਗવਿਸਂਯੋਗੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਯੋਗવਿਸਂਯੋਗੋ, ਅવਿਜ੍ਜਾਯੋਗવਿਸਂਯੋਗੋ। ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯਾ।
(ਛ) ‘‘ਕਤਮੇ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾ? ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਮਾਧੀ – ਹਾਨਭਾਗਿਯੋ ਸਮਾਧਿ, ਠਿਤਿਭਾਗਿਯੋ ਸਮਾਧਿ, વਿਸੇਸਭਾਗਿਯੋ ਸਮਾਧਿ, ਨਿਬ੍ਬੇਧਭਾਗਿਯੋ ਸਮਾਧਿ। ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾ।
(ਜ) ‘‘ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ? ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਞਾਣਾਨਿ – ਧਮ੍ਮੇ ਞਾਣਂ, ਅਨ੍વਯੇ ਞਾਣਂ, ਪਰਿਯੇ ਞਾਣਂ, ਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾ ਞਾਣਂ। ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ।
(ਝ) ‘‘ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਿ – ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ, ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯਂ
(ਞ) ‘‘ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਧਮ੍ਮਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ? ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨਿ – ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ, ਸਕਦਾਗਾਮਿਫਲਂ, ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ, ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ
‘‘ਇਤਿ
ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ
੩੫੫. ‘‘ਪਞ੍ਚ
(ਕ) ‘‘ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ? ਪਞ੍ਚ ਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਾਨਿ – ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਸਦ੍ਦਹਤਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਬੋਧਿਂ – ‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ વਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕવਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ’ਤਿ। ਅਪ੍ਪਾਬਾਧੋ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕੋ ਸਮવੇਪਾਕਿਨਿਯਾ ਗਹਣਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਨਾਤਿਸੀਤਾਯ ਨਾਚ੍ਚੁਣ੍ਹਾਯ ਮਜ੍ਝਿਮਾਯ ਪਧਾਨਕ੍ਖਮਾਯ। ਅਸਠੋ ਹੋਤਿ ਅਮਾਯਾવੀ ਯਥਾਭੂਤਮਤ੍ਤਾਨਂ ਆવੀਕਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਥਰਿ વਾ વਿਞ੍ਞੂਸੁ વਾ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ। ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ વਿਹਰਤਿ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਥਾਮવਾ ਦਲ਼੍ਹਪਰਕ੍ਕਮੋ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਪਞ੍ਞવਾ ਹੋਤਿ ਉਦਯਤ੍ਥਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਰਿਯਾਯ ਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਗਾਮਿਨਿਯਾ। ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ।
(ਖ) ‘‘ਕਤਮੇ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ? ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਿਕੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ – ਪੀਤਿਫਰਣਤਾ, ਸੁਖਫਰਣਤਾ, ਚੇਤੋਫਰਣਤਾ
(ਗ) ‘‘ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧਾ
(ਘ) ‘‘ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ? ਪਞ੍ਚ ਨੀવਰਣਾਨਿ – ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਨੀવਰਣਂ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਨੀવਰਣਂ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਨੀવਰਣਂ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕੁਚ੍ਚਨੀવਰਣਂ, વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੀવਰਣਂ। ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ।
(ਙ) ‘‘ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾ? ਪਞ੍ਚ ਚੇਤੋਖਿਲਾ – ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਰਿ ਕਙ੍ਖਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤਿ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਸੀਦਤਿ। ਯੋ ਸੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਰਿ ਕਙ੍ਖਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਤਿ ਨਾਧਿਮੁਚ੍ਚਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਸੀਦਤਿ, ਤਸ੍ਸ
(ਚ) ‘‘ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯਾ? ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ – ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, વੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ। ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯਾ।
(ਛ) ‘‘ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾ? ਪਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਿਯਾ ਧਾਤੁਯੋ – ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਾਮੇ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਕਾਮੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਨ ਪਸੀਦਤਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਗਤਂ ਸੁਭਾવਿਤਂ ਸੁવੁਟ੍ਠਿਤਂ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਂ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਕਾਮੇਹਿ। ਯੇ ਚ ਕਾਮਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਆਸવਾ વਿਘਾਤਾ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ, ਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਤੇਹਿ। ਨ ਸੋ ਤਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ। ਇਦਮਕ੍ਖਾਤਂ ਕਾਮਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਬ੍ਯਾਪਾਦੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਨ ਪਸੀਦਤਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਬ੍ਯਾਪਾਦਂ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਗਤਂ ਸੁਭਾવਿਤਂ ਸੁવੁਟ੍ਠਿਤਂ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਂ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦੇਨ। ਯੇ ਚ ਬ੍ਯਾਪਾਦਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਆਸવਾ વਿਘਾਤਾ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ, ਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਤੇਹਿ। ਨ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ વਿਹੇਸਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ વਿਹੇਸਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਨ ਪਸੀਦਤਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਅવਿਹੇਸਂ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਅવਿਹੇਸਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ
‘‘ਪੁਨ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਕ੍ਕਾਯਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਸਕ੍ਕਾਯੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਨ ਪਸੀਦਤਿ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਕ੍ਕਾਯਨਿਰੋਧਂ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਸਕ੍ਕਾਯਨਿਰੋਧੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ ਪਸੀਦਤਿ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸੁਗਤਂ ਸੁਭਾવਿਤਂ ਸੁવੁਟ੍ਠਿਤਂ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਂ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਸਕ੍ਕਾਯੇਨ। ਯੇ ਚ ਸਕ੍ਕਾਯਪਚ੍ਚਯਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਆਸવਾ વਿਘਾਤਾ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ, ਮੁਤ੍ਤੋ ਸੋ ਤੇਹਿ। ਨ ਸੋ ਤਂ વੇਦਨਂ વੇਦੇਤਿ। ਇਦਮਕ੍ਖਾਤਂ ਸਕ੍ਕਾਯਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ। ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ
(ਜ) ‘‘ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ? ਪਞ੍ਚ ਞਾਣਿਕੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ – ‘ਅਯਂ ਸਮਾਧਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸੁਖੋ ਚੇવ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਸੁਖવਿਪਾਕੋ’ਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂਯੇવ ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ‘ਅਯਂ ਸਮਾਧਿ ਅਰਿਯੋ ਨਿਰਾਮਿਸੋ’ਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਞ੍ਞੇવ
(ਝ) ‘‘ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ਪਞ੍ਚ વਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਾਨਿ – ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰੋ વਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ। ਯਥਾ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨ ਹੇવ ਖੋ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਅਞ੍ਞਤਰੋ વਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ, ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨ ਹੇવ ਖੋ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਅਞ੍ਞਤਰੋ વਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ, ਨਾਪਿ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਪਰੇਸਂ ਦੇਸੇਤਿ। ਅਪਿ ਚ ਖੋ, ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਕਰੋਤਿ। ਯਥਾ ਯਥਾ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਕਰੋਤਿ ਤਥਾ ਤਥਾ ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਚ ਹੋਤਿ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਚ। ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦਿਨੋ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਂવੇਦਿਨੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਜਾਯਤਿ, ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਜਾਯਤਿ, ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋ ਸੁਖਂ વੇਦੇਤਿ, ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤਿ। ਇਦਂ ਤਤਿਯਂ વਿਮੁਤ੍ਤਾਯਤਨਂ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨ ਹੇવ ਖੋ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਅਞ੍ਞਤਰੋ વਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ, ਨਾਪਿ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਪਰੇਸਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਨਾਪਿ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਕਰੋਤਿ। ਅਪਿ ਚ ਖੋ, ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਚੇਤਸਾ ਅਨੁવਿਤਕ੍ਕੇਤਿ ਅਨੁવਿਚਾਰੇਤਿ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਤਿ। ਯਥਾ ਯਥਾ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨ ਹੇવ ਖੋ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਅਞ੍ਞਤਰੋ વਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ, ਨਾਪਿ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਪਰੇਸਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਨਾਪਿ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਸਜ੍ਝਾਯਂ ਕਰੋਤਿ, ਨਾਪਿ ਯਥਾਸੁਤਂ ਯਥਾਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਚੇਤਸਾ ਅਨੁવਿਤਕ੍ਕੇਤਿ ਅਨੁવਿਚਾਰੇਤਿ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਤਿ; ਅਪਿ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਮਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ ਸੁਮਨਸਿਕਤਂ ਸੂਪਧਾਰਿਤਂ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧਂ ਪਞ੍ਞਾਯ। ਯਥਾ ਯਥਾ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਮਾਧਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ ਸੁਮਨਸਿਕਤਂ ਸੂਪਧਾਰਿਤਂ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧਂ
(ਞ) ‘‘ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ? ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਾ – ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ
‘‘ਇਤਿ ਇਮੇ ਪਞ੍ਞਾਸ ਧਮ੍ਮਾ ਭੂਤਾ ਤਚ੍ਛਾ ਤਥਾ ਅવਿਤਥਾ ਅਨਞ੍ਞਥਾ ਸਮ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ।
ਛ ਧਮ੍ਮਾ
੩੫੬. ‘‘ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ…ਪੇ॰… ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ।
(ਕ) ‘‘ਕਤਮੇ ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ? ਛ ਸਾਰਣੀਯਾ ਧਮ੍ਮਾ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਮੇਤ੍ਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਮੇਤ੍ਤਂ વਚੀਕਮ੍ਮਂ…ਪੇ॰… ਏਕੀਭਾવਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਮੇਤ੍ਤਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ…ਪੇ॰… ਏਕੀਭਾવਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇ ਤੇ ਲਾਭਾ ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਧਮ੍ਮਲਦ੍ਧਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਪਤ੍ਤਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ, ਤਥਾਰੂਪੇਹਿ ਲਾਭੇਹਿ ਅਪ੍ਪਟਿવਿਭਤ੍ਤਭੋਗੀ ਹੋਤਿ ਸੀਲવਨ੍ਤੇਹਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ ਸਾਧਾਰਣਭੋਗੀ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਸਾਰਣੀਯੋ…ਪੇ॰… ਏਕੀਭਾવਾਯ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸੀਲਾਨਿ ਅਖਣ੍ਡਾਨਿ ਅਚ੍ਛਿਦ੍ਦਾਨਿ ਅਸਬਲਾਨਿ ਅਕਮ੍ਮਾਸਾਨਿ ਭੁਜਿਸ੍ਸਾਨਿ વਿਞ੍ਞੁਪ੍ਪਸਤ੍ਥਾਨਿ ਅਪਰਾਮਟ੍ਠਾਨਿ ਸਮਾਧਿਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਾਨਿ, ਤਥਾਰੂਪੇਸੁ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਅਰਿਯਾ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ ਤਕ੍ਕਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਾਯ, ਤਥਾਰੂਪਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿ ਸਾਮਞ੍ਞਗਤੋ વਿਹਰਤਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ ਆવਿ ਚੇવ ਰਹੋ ਚ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਸਾਰਣੀਯੋ ਪਿਯਕਰਣੋ ਗਰੁਕਰਣੋ, ਸਙ੍ਗਹਾਯ ਅવਿવਾਦਾਯ ਸਾਮਗ੍ਗਿਯਾ ਏਕੀਭਾવਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ। ਇਮੇ ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ।
(ਖ) ‘‘ਕਤਮੇ ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ? ਛ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿਟ੍ਠਾਨਾਨਿ – ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਸ੍ਸਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਨੁਸ੍ਸਤਿ, ਸੀਲਾਨੁਸ੍ਸਤਿ, ਚਾਗਾਨੁਸ੍ਸਤਿ, ਦੇવਤਾਨੁਸ੍ਸਤਿ। ਇਮੇ ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ।
(ਗ) ‘‘ਕਤਮੇ ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ਛ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਆਯਤਨਾਨਿ – ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ, ਸੋਤਾਯਤਨਂ, ਘਾਨਾਯਤਨਂ, ਜਿવ੍ਹਾਯਤਨਂ, ਕਾਯਾਯਤਨਂ, ਮਨਾਯਤਨਂ। ਇਮੇ ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ।
(ਘ) ‘‘ਕਤਮੇ ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ? ਛ ਤਣ੍ਹਾਕਾਯਾ – ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ, ਸਦ੍ਦਤਣ੍ਹਾ, ਗਨ੍ਧਤਣ੍ਹਾ, ਰਸਤਣ੍ਹਾ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਤਣ੍ਹਾ, ਧਮ੍ਮਤਣ੍ਹਾ। ਇਮੇ ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ।
(ਙ) ‘‘ਕਤਮੇ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾ? ਛ ਅਗਾਰવਾ – ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਰਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ। ਧਮ੍ਮੇ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਘੇ… ਸਿਕ੍ਖਾਯ… ਅਪ੍ਪਮਾਦੇ… ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰੇ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ। ਇਮੇ ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾ।
(ਚ) ‘‘ਕਤਮੇ ਛ ਧਮ੍ਮਾ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯਾ? ਛ ਗਾਰવਾ – ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ ਧਮ੍ਮੇ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਘੇ… ਸਿਕ੍ਖਾਯ… ਅਪ੍ਪਮਾਦੇ… ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰੇ ਸਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ। ਇਮੇ ਛ ਧਮ੍ਮਾ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯਾ।
(ਛ) ‘‘ਕਤਮੇ ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾ? ਛ ਨਿਸ੍ਸਰਣਿਯਾ ਧਾਤੁਯੋ – ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਮੇਤ੍ਤਾ ਹਿ ਖੋ ਮੇ, ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਯਾਨੀਕਤਾ વਤ੍ਥੁਕਤਾ ਅਨੁਟ੍ਠਿਤਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਸੁਸਮਾਰਦ੍ਧਾ, ਅਥ ਚ ਪਨ ਮੇ ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’ਤਿ। ਸੋ ‘ਮਾ ਹੇવਂ’ ਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ ‘ਮਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਅવਚ, ਮਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਿ। ਨ ਹਿ
‘‘ਇਧ ਪਨਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਕਰੁਣਾ
‘‘ਇਧ ਪਨਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਮੁਦਿਤਾ ਹਿ ਖੋ ਮੇ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਭਾવਿਤਾ…ਪੇ॰… ਅਥ ਚ ਪਨ ਮੇ ਅਰਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤੀ’ਤਿ। ਸੋ – ‘ਮਾ ਹੇવਂ’ ਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ ‘ਮਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਅવਚ…ਪੇ॰… ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ ਅਰਤਿਯਾ, ਯਦਿਦਂ ਮੁਦਿਤਾਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤੀ’ਤਿ।
‘‘ਇਧ
‘‘ਇਧ ਪਨਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਹਿ ਖੋ ਮੇ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿ ਭਾવਿਤਾ…ਪੇ॰… ਅਥ ਚ ਪਨ ਮੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ। ਸੋ – ‘ਮਾ ਹੇવਂ’ ਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ ‘ਮਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਅવਚ…ਪੇ॰… ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਅਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤੀ’ਤਿ।
‘‘ਇਧ ਪਨਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਖੋ ਮੇ વਿਗਤਂ, ਅਯਮਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਨ
(ਜ) ‘‘ਕਤਮੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ? ਛ ਸਤਤવਿਹਾਰਾ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨੇવ ਸੁਮਨੋ ਹੋਤਿ ਨ ਦੁਮ੍ਮਨੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ। ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ… ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਨੇવ ਸੁਮਨੋ ਹੋਤਿ ਨ ਦੁਮ੍ਮਨੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ। ਇਮੇ ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ।
(ਝ) ‘‘ਕਤਮੇ ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ਛ ਅਨੁਤ੍ਤਰਿਯਾਨਿ – ਦਸ੍ਸਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਸવਨਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਲਾਭਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਸਿਕ੍ਖਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਪਾਰਿਚਰਿਯਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ, ਅਨੁਸ੍ਸਤਾਨੁਤ੍ਤਰਿਯਂ। ਇਮੇ ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ।
(ਞ) ‘‘ਕਤਮੇ ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ? ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ – ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਇਦ੍ਧਿવਿਧਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਤਿ – ਏਕੋਪਿ ਹੁਤ੍વਾ ਬਹੁਧਾ ਹੋਤਿ
‘‘ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾ વਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਿਕਾਯ ਉਭੋ ਸਦ੍ਦੇ ਸੁਣਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬੇ ਚ ਮਾਨੁਸੇ ਚ, ਯੇ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਚ।
‘‘ਪਰਸਤ੍ਤਾਨਂ
‘‘ਸੋ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ…ਪੇ॰… ਇਤਿ ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ।
‘‘ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ વਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚવਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁવਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ
‘‘ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਇਮੇ ਛ ਧਮ੍ਮਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ।
‘‘ਇਤਿ ਇਮੇ ਸਟ੍ਠਿ ਧਮ੍ਮਾ ਭੂਤਾ ਤਚ੍ਛਾ ਤਥਾ ਅવਿਤਥਾ ਅਨਞ੍ਞਥਾ ਸਮ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ।
ਸਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਾ
੩੫੭. ‘‘ਸਤ੍ਤ
(ਕ) ‘‘ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ? ਸਤ੍ਤ ਅਰਿਯਧਨਾਨਿ – ਸਦ੍ਧਾਧਨਂ, ਸੀਲਧਨਂ, ਹਿਰਿਧਨਂ, ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਧਨਂ, ਸੁਤਧਨਂ, ਚਾਗਧਨਂ, ਪਞ੍ਞਾਧਨਂ। ਇਮੇ ਸਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ।
(ਖ) ‘‘ਕਤਮੇ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ? ਸਤ੍ਤ ਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ – ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਧਮ੍ਮવਿਚਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, વੀਰਿਯਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਪੀਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ
(ਗ) ‘‘ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ਸਤ੍ਤ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿਯੋ – ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ ਦੇવਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਚ વਿਨਿਪਾਤਿਕਾ। ਅਯਂ ਪਠਮਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ।
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਆਭਸ੍ਸਰਾ। ਅਯਂ ਤਤਿਯਾ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ।
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਾ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾ। ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੀ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ।
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ…ਪੇ॰… ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਮੀ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ।
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਛਟ੍ਠੀ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ।
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਮੀ વਿਞ੍ਞਾਣਟ੍ਠਿਤਿ। ਇਮੇ ਸਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ।
(ਘ) ‘‘ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ? ਸਤ੍ਤਾਨੁਸਯਾ – ਕਾਮਰਾਗਾਨੁਸਯੋ, ਪਟਿਘਾਨੁਸਯੋ, ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਸਯੋ, વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੁਸਯੋ, ਮਾਨਾਨੁਸਯੋ, ਭવਰਾਗਾਨੁਸਯੋ
(ਙ) ‘‘ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਾ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾ? ਸਤ੍ਤ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ – ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਅਹਿਰਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੀ ਹੋਤਿ, ਅਪ੍ਪਸ੍ਸੁਤੋ
(ਚ) ‘‘ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਾ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯਾ? ਸਤ੍ਤ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਾ – ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਹਿਰਿਮਾ
(ਛ) ‘‘ਕਤਮੇ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾ? ਸਤ੍ਤ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਧਮ੍ਮਾ – ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮਞ੍ਞੂ ਚ ਹੋਤਿ ਅਤ੍ਥਞ੍ਞੂ ਚ ਅਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਚ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂ ਚ ਕਾਲਞ੍ਞੂ ਚ ਪਰਿਸਞ੍ਞੂ ਚ ਪੁਗ੍ਗਲਞ੍ਞੂ ਚ। ਇਮੇ ਸਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾ।
(ਜ) ‘‘ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ? ਸਤ੍ਤ ਸਞ੍ਞਾ – ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ, ਅਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ, ਅਸੁਭਸਞ੍ਞਾ, ਆਦੀਨવਸਞ੍ਞਾ, ਪਹਾਨਸਞ੍ਞਾ, વਿਰਾਗਸਞ੍ਞਾ, ਨਿਰੋਧਸਞ੍ਞਾ। ਇਮੇ ਸਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ।
(ਝ) ‘‘ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ਸਤ੍ਤ ਨਿਦ੍ਦਸવਤ੍ਥੂਨਿ – ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਦਾਨੇ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਦਾਨੇ ਅવਿਗਤਪੇਮੋ। ਧਮ੍ਮਨਿਸਨ੍ਤਿਯਾ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਆਯਤਿਞ੍ਚ
(ਞ) ‘‘ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ ਧਮ੍ਮਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ? ਸਤ੍ਤ ਖੀਣਾਸવਬਲਾਨਿ – ਇਧਾવੁਸੋ, ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਯਂਪਾવੁਸੋ, ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਯਥਾਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਦਿਟ੍ਠਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਬਲਂ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਬਲਂ ਆਗਮ੍ਮ ਖੀਣਾਸવੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ – ‘ਖੀਣਾ ਮੇ ਆਸવਾ’ਤਿ।
‘‘ਪੁਨ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ વਿવੇਕਨਿਨ੍ਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ વਿવੇਕਪੋਣਂ વਿવੇਕਪਬ੍ਭਾਰਂ વਿવੇਕਟ੍ਠਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਭਿਰਤਂ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਭੂਤਂ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਸવਟ੍ਠਾਨਿਯੇਹਿ
‘‘ਪੁਨ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਭਾવਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸੁਭਾવਿਤਾਨਿ। ਯਂਪਾવੁਸੋ…ਪੇ॰… ‘ਖੀਣਾ ਮੇ ਆਸવਾ’ਤਿ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਤ੍ਤ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾ ਭਾવਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸੁਭਾવਿਤਾ। ਯਂਪਾવੁਸੋ…ਪੇ॰… ‘ਖੀਣਾ ਮੇ ਆਸવਾ’ਤਿ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਭਾવਿਤੋ ਹੋਤਿ ਸੁਭਾવਿਤੋ। ਯਂਪਾવੁਸੋ, ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ
‘‘ਇਤਿਮੇ ਸਤ੍ਤਤਿ ਧਮ੍ਮਾ ਭੂਤਾ ਤਚ੍ਛਾ ਤਥਾ ਅવਿਤਥਾ ਅਨਞ੍ਞਥਾ ਸਮ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ।
ਪਠਮਭਾਣવਾਰੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।
ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ
੩੫੮. ‘‘ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ…ਪੇ॰… ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ।
(ਕ) ‘‘ਕਤਮੇ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ? ਅਟ੍ਠ ਹੇਤੂ ਅਟ੍ਠ ਪਚ੍ਚਯਾ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਿਕਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਪ੍ਪਟਿਲਦ੍ਧਾਯ ਪਟਿਲਾਭਾਯ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾਯ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾવਾਯ
‘‘ਤਂ ਖੋ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਂ વਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਂ
‘‘ਤਂ ਖੋ ਪਨ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦ੍વਯੇਨ વੂਪਕਾਸੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ – ਕਾਯવੂਪਕਾਸੇਨ ਚ ਚਿਤ੍ਤવੂਪਕਾਸੇਨ ਚ। ਅਯਂ ਤਤਿਯੋ ਹੇਤੁ ਤਤਿਯੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਿਕਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਪ੍ਪਟਿਲਦ੍ਧਾਯ ਪਟਿਲਾਭਾਯ, ਪਟਿਲਦ੍ਧਾਯ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾવਾਯ વੇਪੁਲ੍ਲਾਯ ਭਾવਨਾਯ ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੀਲવਾ ਹੋਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸਂવੁਤੋ વਿਹਰਤਿ ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ વਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾવੀ ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ। ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਹੇਤੁ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਿਕਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਪ੍ਪਟਿਲਦ੍ਧਾਯ ਪਟਿਲਾਭਾਯ, ਪਟਿਲਦ੍ਧਾਯ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾવਾਯ વੇਪੁਲ੍ਲਾਯ ਭਾવਨਾਯ ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ ਸੁਤਧਰੋ ਸੁਤਸਨ੍ਨਿਚਯੋ। ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਾ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਾ ਸਾਤ੍ਥਾ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਭਿવਦਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਰੂਪਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਧਾਤਾ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ વਿਹਰਤਿ ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ, ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਥਾਮવਾ ਦਲ਼੍ਹਪਰਕ੍ਕਮੋ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਅਯਂ ਛਟ੍ਠੋ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤਿਮਾ ਹੋਤਿ ਪਰਮੇਨ ਸਤਿਨੇਪਕ੍ਕੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਚਿਰਕਤਮ੍ਪਿ ਚਿਰਭਾਸਿਤਮ੍ਪਿ ਸਰਿਤਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤਾ। ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਮੋ ਹੇਤੁ ਸਤ੍ਤਮੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਿਕਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਪ੍ਪਟਿਲਦ੍ਧਾਯ ਪਟਿਲਾਭਾਯ, ਪਟਿਲਦ੍ਧਾਯ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾવਾਯ વੇਪੁਲ੍ਲਾਯ ਭਾવਨਾਯ ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਸੁ, ਉਦਯਬ੍ਬਯਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ – ‘ਇਤਿ ਰੂਪਂ ਇਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ਇਤਿ ਰੂਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ; ਇਤਿ વੇਦਨਾ ਇਤਿ વੇਦਨਾਯ ਸਮੁਦਯੋ ਇਤਿ વੇਦਨਾਯ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ; ਇਤਿ ਸਞ੍ਞਾ ਇਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਮੁਦਯੋ ਇਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ; ਇਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਇਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਸਮੁਦਯੋ ਇਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ; ਇਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਂ ਇਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਸਮੁਦਯੋ ਇਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੋ’ਤਿ। ਅਯਂ ਅਟ੍ਠਮੋ ਹੇਤੁ ਅਟ੍ਠਮੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਿਕਾਯ
(ਖ) ‘‘ਕਤਮੇ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ? ਅਰਿਯੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ, ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ, ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ। ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ।
(ਗ) ‘‘ਕਤਮੇ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ਅਟ੍ਠ ਲੋਕਧਮ੍ਮਾ – ਲਾਭੋ ਚ, ਅਲਾਭੋ ਚ, ਯਸੋ ਚ, ਅਯਸੋ ਚ, ਨਿਨ੍ਦਾ ਚ, ਪਸਂਸਾ ਚ, ਸੁਖਞ੍ਚ, ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ। ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ।
(ਘ) ‘‘ਕਤਮੇ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ? ਅਟ੍ਠ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਾ
(ਙ) ‘‘ਕਤਮੇ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾ? ਅਟ੍ਠ ਕੁਸੀਤવਤ੍ਥੂਨਿ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਕਮ੍ਮਂ ਖੋ ਮੇ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਖੋ ਪਨ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਮਗ੍ਗੋ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਮਗ੍ਗੋ ਖੋ ਮੇ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਗ੍ਗਂ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਕਿਲਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਮੀ’ਤਿ। ਸੋ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ…ਪੇ॰… ਇਦਂ ਤਤਿਯਂ ਕੁਸੀਤવਤ੍ਥੁ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਮਗ੍ਗੋ ਗਤੋ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ ਮਗ੍ਗਂ ਅਗਮਾਸਿਂ, ਮਗ੍ਗਂ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਕਿਲਨ੍ਤੋ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਮੀ’ਤਿ। ਸੋ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ…ਪੇ॰… ਇਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਕੁਸੀਤવਤ੍ਥੁ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਨ ਲਭਤਿ ਲੂਖਸ੍ਸ વਾ ਪਣੀਤਸ੍ਸ વਾ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਨਾਲਤ੍ਥਂ ਲੂਖਸ੍ਸ વਾ ਪਣੀਤਸ੍ਸ વਾ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ, ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਕਾਯੋ ਕਿਲਨ੍ਤੋ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞੋ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਮੀ’ਤਿ…ਪੇ॰… ਇਦਂ ਪਞ੍ਚਮਂ ਕੁਸੀਤવਤ੍ਥੁ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਲਭਤਿ ਲੂਖਸ੍ਸ વਾ ਪਣੀਤਸ੍ਸ વਾ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਅਲਤ੍ਥਂ ਲੂਖਸ੍ਸ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋ ਆਬਾਧੋ, ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਿਲਾਨਾવੁਟ੍ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ ਅਚਿਰવੁਟ੍ਠਿਤੋ ਗੇਲਞ੍ਞਾ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ ਗਿਲਾਨਾવੁਟ੍ਠਿਤੋ ਅਚਿਰવੁਟ੍ਠਿਤੋ ਗੇਲਞ੍ਞਾ। ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਕਾਯੋ ਦੁਬ੍ਬਲੋ ਅਕਮ੍ਮਞ੍ਞੋ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਮੀ’ਤਿ। ਸੋ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ॰… ਇਦਂ ਅਟ੍ਠਮਂ ਕੁਸੀਤવਤ੍ਥੁ। ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾ।
(ਚ) ‘‘ਕਤਮੇ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯਾ? ਅਟ੍ਠ ਆਰਮ੍ਭવਤ੍ਥੂਨਿ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਕਮ੍ਮਂ ਖੋ ਮੇ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਨ ਸੁਕਰਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਸਨਂ ਮਨਸਿਕਾਤੁਂ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਾਮਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਧਿਗਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਸ੍ਸ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿਂ, ਕਮ੍ਮਂ ਖੋ ਪਨਾਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਸਨਂ ਮਨਸਿਕਾਤੁਂ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਾਮਿ…ਪੇ॰… ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਂ ਆਰਮ੍ਭવਤ੍ਥੁ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਮਗ੍ਗੋ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਮਗ੍ਗੋ ਖੋ ਮੇ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਗ੍ਗਂ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਨ ਸੁਕਰਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਸਨਂ ਮਨਸਿਕਾਤੁਂ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਾਮਿ…ਪੇ॰… ਇਦਂ ਤਤਿਯਂ ਆਰਮ੍ਭવਤ੍ਥੁ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਮਗ੍ਗੋ ਗਤੋ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ ਮਗ੍ਗਂ ਅਗਮਾਸਿਂ, ਮਗ੍ਗਂ ਖੋ ਪਨਾਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਸਨਂ ਮਨਸਿਕਾਤੁਂ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਾਮਿ…ਪੇ॰… ਇਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਆਰਮ੍ਭવਤ੍ਥੁ।
‘‘ਪੁਨ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਲਭਤਿ ਲੂਖਸ੍ਸ વਾ ਪਣੀਤਸ੍ਸ વਾ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਅਲਤ੍ਥਂ ਲੂਖਸ੍ਸ વਾ ਪਣੀਤਸ੍ਸ વਾ ਭੋਜਨਸ੍ਸ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਪਾਰਿਪੂਰਿਂ। ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਕਾਯੋ ਬਲવਾ ਕਮ੍ਮਞ੍ਞੋ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਾਮਿ…ਪੇ॰… ਇਦਂ ਛਟ੍ਠਂ ਆਰਮ੍ਭવਤ੍ਥੁ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋ ਆਬਾਧੋ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਖੋ ਮੇ ਅਯਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋ ਆਬਾਧੋ ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਮੇ ਆਬਾਧੋ ਪવਡ੍ਢੇਯ੍ਯ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਾਮਿ…ਪੇ॰… ਇਦਂ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਿਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ ਅਚਿਰવੁਟ੍ਠਿਤੋ ਗੇਲਞ੍ਞਾ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ ਗਿਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਅਚਿਰવੁਟ੍ਠਿਤੋ ਗੇਲਞ੍ਞਾ, ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਮੇ ਆਬਾਧੋ ਪਚ੍ਚੁਦਾવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਾਮਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਧਿਗਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯਾ’ਤਿ। ਸੋ વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤਿ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਧਿਗਤਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਯ। ਇਦਂ ਅਟ੍ਠਮਂ ਆਰਮ੍ਭવਤ੍ਥੁ। ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯਾ।
(ਛ) ‘‘ਕਤਮੇ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾ? ਅਟ੍ਠ ਅਕ੍ਖਣਾ ਅਸਮਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਾਯ। ਇਧਾવੁਸੋ, ਤਥਾਗਤੋ ਚ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਦੇਸਿਯਤਿ ਓਪਸਮਿਕੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਿਕੋ ਸਮ੍ਬੋਧਗਾਮੀ ਸੁਗਤਪ੍ਪવੇਦਿਤੋ। ਅਯਞ੍ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਪਠਮੋ ਅਕ੍ਖਣੋ ਅਸਮਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਾਯ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਤਥਾਗਤੋ ਚ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਦੇਸਿਯਤਿ ਓਪਸਮਿਕੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਿਕੋ ਸਮ੍ਬੋਧਗਾਮੀ
‘‘ਪੁਨ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ…ਪੇ॰… ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਦੀਘਾਯੁਕਂ ਦੇવਨਿਕਾਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਅਕ੍ਖਣੋ ਅਸਮਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਾਯ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ…ਪੇ॰… ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤੋ ਹੋਤਿ ਮਿਲਕ੍ਖੇਸੁ ਅવਿਞ੍ਞਾਤਾਰੇਸੁ, ਯਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ ਗਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ। ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਮੋ ਅਕ੍ਖਣੋ ਅਸਮਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਾਯ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ…ਪੇ॰… ਅਯਞ੍ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਜ੍ਝਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ વਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਨੋ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਯਿਟ੍ਠਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਹੁਤਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ વਿਪਾਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਾਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਿਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਤ੍ਤਾ ਓਪਪਾਤਿਕਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਯੇ ਇਮਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਪਰਞ੍ਚ ਲੋਕਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਪવੇਦੇਨ੍ਤੀ’ਤਿ। ਅਯਂ ਛਟ੍ਠੋ ਅਕ੍ਖਣੋ ਅਸਮਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਾਯ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ…ਪੇ॰… ਅਯਞ੍ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਜ੍ਝਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤੋ ਹੋਤਿ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ…ਪੇ॰… ਅਯਞ੍ਚ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਜ੍ਝਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਪਞ੍ਞવਾ ਅਜਲ਼ੋ ਅਨੇਲ਼ਮੂਗੋ, ਪਟਿਬਲੋ ਸੁਭਾਸਿਤਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਾਨਮਤ੍ਥਮਞ੍ਞਾਤੁਂ। ਅਯਂ ਅਟ੍ਠਮੋ ਅਕ੍ਖਣੋ ਅਸਮਯੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਾਯ। ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾ।
(ਜ) ‘‘ਕਤਮੇ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ? ਅਟ੍ਠ ਮਹਾਪੁਰਿਸવਿਤਕ੍ਕਾ – ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਸ੍ਸਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਨਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਮਹਿਚ੍ਛਸ੍ਸ। ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਸ੍ਸਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਨਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਸ੍ਸ। ਪવਿવਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਨਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਸਙ੍ਗਣਿਕਾਰਾਮਸ੍ਸ। ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਸ੍ਸਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਨਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਕੁਸੀਤਸ੍ਸ। ਉਪਟ੍ਠਿਤਸਤਿਸ੍ਸਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਨਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਸ੍ਸ। ਸਮਾਹਿਤਸ੍ਸਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਨਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਅਸਮਾਹਿਤਸ੍ਸ
(ਝ) ‘‘ਕਤਮੇ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ਅਟ੍ਠ ਅਭਿਭਾਯਤਨਾਨਿ – ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸੁવਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਿ
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ ਸੁવਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ – ਏવਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਦੁਤਿਯਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ।
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਾਨਿ ਸੁવਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏવਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਤਤਿਯਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ।
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ ਸੁવਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏવਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ।
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨੀਲਾਨਿ ਨੀਲવਣ੍ਣਾਨਿ ਨੀਲਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਨੀਲਨਿਭਾਸਾਨਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਉਮਾਪੁਪ੍ਫਂ ਨੀਲਂ ਨੀਲવਣ੍ਣਂ ਨੀਲਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਨੀਲਨਿਭਾਸਂ। ਸੇਯ੍ਯਥਾ વਾ ਪਨ ਤਂ વਤ੍ਥਂ ਬਾਰਾਣਸੇਯ੍ਯਕਂ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮਟ੍ਠਂ ਨੀਲਂ ਨੀਲવਣ੍ਣਂ ਨੀਲਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਨੀਲਨਿਭਾਸਂ, ਏવਮੇવ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਨੀਲਾਨਿ ਨੀਲવਣ੍ਣਾਨਿ ਨੀਲਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਨੀਲਨਿਭਾਸਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏવਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਪਞ੍ਚਮਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ।
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪੀਤਾਨਿ ਪੀਤવਣ੍ਣਾਨਿ ਪੀਤਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਪੀਤਨਿਭਾਸਾਨਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਕਣਿਕਾਰਪੁਪ੍ਫਂ ਪੀਤਂ ਪੀਤવਣ੍ਣਂ ਪੀਤਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਪੀਤਨਿਭਾਸਂ। ਸੇਯ੍ਯਥਾ વਾ ਪਨ ਤਂ વਤ੍ਥਂ ਬਾਰਾਣਸੇਯ੍ਯਕਂ
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਓਦਾਤਾਨਿ ਓਦਾਤવਣ੍ਣਾਨਿ ਓਦਾਤਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਓਦਾਤਨਿਭਾਸਾਨਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਓਸਧਿਤਾਰਕਾ ਓਦਾਤਾ ਓਦਾਤવਣ੍ਣਾ ਓਦਾਤਨਿਦਸ੍ਸਨਾ ਓਦਾਤਨਿਭਾਸਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਾ વਾ ਪਨ ਤਂ વਤ੍ਥਂ ਬਾਰਾਣਸੇਯ੍ਯਕਂ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮਟ੍ਠਂ ਓਦਾਤਂ ਓਦਾਤવਣ੍ਣਂ ਓਦਾਤਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਓਦਾਤਨਿਭਾਸਂ, ਏવਮੇવ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ ਓਦਾਤਾਨਿ ਓਦਾਤવਣ੍ਣਾਨਿ ਓਦਾਤਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨਿ ਓਦਾਤਨਿਭਾਸਾਨਿ, ‘ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਏવਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਅਟ੍ਠਮਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਂ। ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ।
(ਞ) ‘‘ਕਤਮੇ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ? ਅਟ੍ਠ વਿਮੋਕ੍ਖਾ – ਰੂਪੀ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਯਂ ਪਠਮੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ।
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਯਂ ਦੁਤਿਯੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ।
‘‘ਸੁਭਨ੍ਤੇવ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਤਤਿਯੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ।
‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ।
‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ
‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ
‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਮੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ।
‘‘ਸਬ੍ਬਸੋ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਞ੍ਞਾવੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ ਅਟ੍ਠਮੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋ। ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ ਧਮ੍ਮਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ।
‘‘ਇਤਿ ਇਮੇ ਅਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਾ ਭੂਤਾ ਤਚ੍ਛਾ ਤਥਾ ਅવਿਤਥਾ ਅਨਞ੍ਞਥਾ ਸਮ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ।
ਨવ ਧਮ੍ਮਾ
੩੫੯. ‘‘ਨવ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ…ਪੇ॰… ਨવ ਧਮ੍ਮਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ।
(ਕ) ‘‘ਕਤਮੇ ਬਹੁਕਾਰਾ? ਨવ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਮੂਲਕਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਜਾਯਤਿ, ਪਮੁਦਿਤਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਜਾਯਤਿ, ਪੀਤਿਮਨਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਤਿ, ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯੋ ਸੁਖਂ વੇਦੇਤਿ, ਸੁਖਿਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਯਤਿ, ਸਮਾਹਿਤੇ ਚਿਤ੍ਤੇ ਯਥਾਭੂਤਂ ਜਾਨਾਤਿ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਥਾਭੂਤਂ ਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਂ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਂ વਿਰਜ੍ਜਤਿ, વਿਰਾਗਾ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਇਮੇ ਨવ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ।
(ਖ) ‘‘ਕਤਮੇ ਨવ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ? ਨવ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਾਨਿ – ਸੀਲવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਂ, ਚਿਤ੍ਤવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਂ, ਦਿਟ੍ਠਿવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਂ, ਕਙ੍ਖਾવਿਤਰਣવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਂ, ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਞਾਣਦਸ੍ਸਨ – વਿਸੁਦ੍ਧਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਂ, ਪਟਿਪਦਾਞਾਣਦਸ੍ਸਨવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਂ, ਞਾਣਦਸ੍ਸਨવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਂ, ਪਞ੍ਞਾવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਂ, વਿਮੁਤ੍ਤਿવਿਸੁਦ੍ਧਿ ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਂ। ਇਮੇ ਨવ ਧਮ੍ਮਾ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ।
(ਗ) ‘‘ਕਤਮੇ ਨવ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ਨવ ਸਤ੍ਤਾવਾਸਾ – ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਕਾਯਾ
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਾ
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਕਾਯਾ ਏਕਤ੍ਤਸਞ੍ਞਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਾ। ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਸਤ੍ਤਾવਾਸੋ।
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਅਸਞ੍ਞਿਨੋ ਅਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦਿਨੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੇવਾ ਅਸਞ੍ਞਸਤ੍ਤਾ। ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਮੋ ਸਤ੍ਤਾવਾਸੋ।
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ‘ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋ’ਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਛਟ੍ਠੋ ਸਤ੍ਤਾવਾਸੋ।
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਅਨਨ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣ’ਨ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਸਤ੍ਤਮੋ ਸਤ੍ਤਾવਾਸੋ।
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਅਟ੍ਠਮੋ ਸਤ੍ਤਾવਾਸੋ।
‘‘ਸਨ੍ਤਾવੁਸੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨੂਪਗਾ। ਅਯਂ ਨવਮੋ ਸਤ੍ਤਾવਾਸੋ। ਇਮੇ ਨવ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ।
(ਘ) ‘‘ਕਤਮੇ ਨવ ਧਮ੍ਮਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ? ਨવ ਤਣ੍ਹਾਮੂਲਕਾ
(ਙ) ‘‘ਕਤਮੇ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾ? ਨવ ਆਘਾਤવਤ੍ਥੂਨਿ – ‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਅਚਰੀ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਤਿ, ‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਚਰਤੀ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਤਿ, ‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਚਰਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਤਿ; ‘ਪਿਯਸ੍ਸ ਮੇ ਮਨਾਪਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਂ ਅਚਰੀ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਚਰਤੀ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਚਰਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਤਿ; ‘ਅਪ੍ਪਿਯਸ੍ਸ ਮੇ ਅਮਨਾਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਅਚਰੀ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਤ੍ਥਂ ਚਰਤੀ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਤ੍ਥਂ ਚਰਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਤਿ। ਇਮੇ ਨવ ਧਮ੍ਮਾ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾ।
(ਚ) ‘‘ਕਤਮੇ ਨવ ਧਮ੍ਮਾ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯਾ? ਨવ ਆਘਾਤਪਟਿવਿਨਯਾ – ‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਅਚਰਿ, ਤਂ ਕੁਤੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਾ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਪਟਿવਿਨੇਤਿ; ‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਚਰਤਿ, ਤਂ ਕੁਤੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਾ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਪਟਿવਿਨੇਤਿ; ‘ਅਨਤ੍ਥਂ ਮੇ ਚਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਕੁਤੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਾ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਪਟਿવਿਨੇਤਿ; ‘ਪਿਯਸ੍ਸ ਮੇ ਮਨਾਪਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਂ ਅਚਰਿ…ਪੇ॰… ਅਨਤ੍ਥਂ ਚਰਤਿ…ਪੇ॰… ਅਨਤ੍ਥਂ ਚਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਕੁਤੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਾ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਪਟਿવਿਨੇਤਿ; ‘ਅਪ੍ਪਿਯਸ੍ਸ ਮੇ ਅਮਨਾਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਅਚਰਿ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਂ ਚਰਤਿ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਥਂ ਚਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਕੁਤੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਾ’ਤਿ ਆਘਾਤਂ
(ਛ) ‘‘ਕਤਮੇ ਨવ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾ? ਨવ ਨਾਨਤ੍ਤਾ – ਧਾਤੁਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਫਸ੍ਸਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਫਸ੍ਸਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ વੇਦਨਾਨਾਨਤ੍ਤਂ, વੇਦਨਾਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸਞ੍ਞਾਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਸਞ੍ਞਾਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਛਨ੍ਦਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਛਨ੍ਦਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪਰਿਲ਼ਾਹਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਪਰਿਲ਼ਾਹਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਪਰਿਯੇਸਨਾਨਾਨਤ੍ਤਂ, ਪਰਿਯੇਸਨਾਨਾਨਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਲਾਭਨਾਨਤ੍ਤਂ। ਇਮੇ ਨવ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾ।
(ਜ) ‘‘ਕਤਮੇ ਨવ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ? ਨવ ਸਞ੍ਞਾ – ਅਸੁਭਸਞ੍ਞਾ, ਮਰਣਸਞ੍ਞਾ, ਆਹਾਰੇਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞਾ
(ਝ) ‘‘ਕਤਮੇ ਨવ ਧਮ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ਨવ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬવਿਹਾਰਾ – ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ
(ਞ) ‘‘ਕਤਮੇ ਨવ ਧਮ੍ਮਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ? ਨવ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਨਿਰੋਧਾ – ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕਾਮਸਞ੍ਞਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ, ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪੀਤਿ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸ੍ਸਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ, વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤਿ, ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾ
‘‘ਇਤਿ ਇਮੇ ਨવੁਤਿ ਧਮ੍ਮਾ ਭੂਤਾ ਤਚ੍ਛਾ ਤਥਾ ਅવਿਤਥਾ ਅਨਞ੍ਞਥਾ ਸਮ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ।
ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ
੩੬੦. ‘‘ਦਸ
(ਕ) ‘‘ਕਤਮੇ ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ? ਦਸ ਨਾਥਕਰਣਾਧਮ੍ਮਾ – ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੀਲવਾ ਹੋਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸਂવੁਤੋ વਿਹਰਤਿ ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ વਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾવੀ ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ, ਯਂਪਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੀਲવਾ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਥਕਰਣੋ।
‘‘ਪੁਨ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਸਹਾਯੋ ਕਲ੍ਯਾਣਸਮ੍ਪવਙ੍ਕੋ। ਯਂਪਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ…ਪੇ॰… ਕਲ੍ਯਾਣਸਮ੍ਪવਙ੍ਕੋ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਥਕਰਣੋ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁવਚੋ ਹੋਤਿ ਸੋવਚਸ੍ਸਕਰਣੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਖਮੋ ਪਦਕ੍ਖਿਣਗ੍ਗਾਹੀ ਅਨੁਸਾਸਨਿਂ। ਯਂਪਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ…ਪੇ॰… ਅਨੁਸਾਸਨਿਂ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਥਕਰਣੋ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਨਿ ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਨਂ ਉਚ੍ਚਾવਚਾਨਿ ਕਿਂਕਰਣੀਯਾਨਿ ਤਤ੍ਥ ਦਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ ਅਨਲਸੋ ਤਤ੍ਰੁਪਾਯਾਯ વੀਮਂਸਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਅਲਂ ਕਾਤੁਂ, ਅਲਂ ਸਂવਿਧਾਤੁਂ। ਯਂਪਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ…ਪੇ॰… ਅਲਂ ਸਂવਿਧਾਤੁਂ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਥਕਰਣੋ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮਕਾਮੋ ਹੋਤਿ ਪਿਯਸਮੁਦਾਹਾਰੋ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿવਿਨਯੇ ਉਲ਼ਾਰਪਾਮੋਜ੍ਜੋ। ਯਂਪਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ…ਪੇ॰… ਉਲ਼ਾਰਪਾਮੋਜ੍ਜੋ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਥਕਰਣੋ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ ਇਤਰੀਤਰੇਹਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਹਿ। ਯਂਪਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ
‘‘ਪੁਨ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤਿਮਾ ਹੋਤਿ, ਪਰਮੇਨ ਸਤਿਨੇਪਕ੍ਕੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਚਿਰਕਤਮ੍ਪਿ ਚਿਰਭਾਸਿਤਮ੍ਪਿ ਸਰਿਤਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤਾ। ਯਂਪਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ…ਪੇ॰… ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਥਕਰਣੋ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਞવਾ ਹੋਤਿ ਉਦਯਤ੍ਥਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਅਰਿਯਾਯ ਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਗਾਮਿਨਿਯਾ। ਯਂਪਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ…ਪੇ॰… ਅਯਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਥਕਰਣੋ। ਇਮੇ ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਕਾਰਾ।
(ਖ) ‘‘ਕਤਮੇ ਭਾવੇਤਬ੍ਬਾ? ਦਸ ਕਸਿਣਾਯਤਨਾਨਿ – ਪਥવੀਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਅਦ੍વਯਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ। ਆਪੋਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ਤੇਜੋਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… વਾਯੋਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… ਨੀਲਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… ਪੀਤਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… ਲੋਹਿਤਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… ਓਦਾਤਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… ਆਕਾਸਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ… વਿਞ੍ਞਾਣਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਅਦ੍વਯਂ ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ
(ਗ) ‘‘ਕਤਮੇ ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ਦਸਾਯਤਨਾਨਿ – ਚਕ੍ਖਾਯਤਨਂ, ਰੂਪਾਯਤਨਂ, ਸੋਤਾਯਤਨਂ, ਸਦ੍ਦਾਯਤਨਂ, ਘਾਨਾਯਤਨਂ, ਗਨ੍ਧਾਯਤਨਂ, ਜਿવ੍ਹਾਯਤਨਂ, ਰਸਾਯਤਨਂ, ਕਾਯਾਯਤਨਂ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾਯਤਨਂ। ਇਮੇ ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ।
(ਘ) ‘‘ਕਤਮੇ ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ? ਦਸ ਮਿਚ੍ਛਤ੍ਤਾ – ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਾ, ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀવੋ, ਮਿਚ੍ਛਾવਾਯਾਮੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਸਮਾਧਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਞਾਣਂ, ਮਿਚ੍ਛਾવਿਮੁਤ੍ਤਿ। ਇਮੇ ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਾ।
(ਙ) ‘‘ਕਤਮੇ ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾ? ਦਸ ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ – ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ, ਮੁਸਾવਾਦੋ, ਪਿਸੁਣਾ વਾਚਾ, ਫਰੁਸਾ વਾਚਾ, ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪੋ, ਅਭਿਜ੍ਝਾ, ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਇਮੇ ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਹਾਨਭਾਗਿਯਾ।
(ਚ) ‘‘ਕਤਮੇ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯਾ? ਦਸ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਾ – ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ વੇਰਮਣੀ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ વੇਰਮਣੀ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ વੇਰਮਣੀ, ਮੁਸਾવਾਦਾ વੇਰਮਣੀ, ਪਿਸੁਣਾਯ વਾਚਾਯ વੇਰਮਣੀ, ਫਰੁਸਾਯ વਾਚਾਯ વੇਰਮਣੀ, ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਾ વੇਰਮਣੀ, ਅਨਭਿਜ੍ਝਾ, ਅਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਇਮੇ ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ વਿਸੇਸਭਾਗਿਯਾ।
(ਛ) ‘‘ਕਤਮੇ ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਦੁਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਾ? ਦਸ ਅਰਿਯવਾਸਾ – ਇਧਾવੁਸੋ
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗવਿਪ੍ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ, ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ, ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ, વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ ਪਹੀਨਾ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗવਿਪ੍ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਲ਼ਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨੇવ ਸੁਮਨੋ ਹੋਤਿ ਨ ਦੁਮ੍ਮਨੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ। ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ… ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ… ਮਨਸਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਞ੍ਞਾਯ ਨੇવ ਸੁਮਨੋ ਹੋਤਿ ਨ ਦੁਮ੍ਮਨੋ, ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਲ਼ਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਕਾਰਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤਾਰਕ੍ਖੇਨ ਚੇਤਸਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਕਾਰਕ੍ਖੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਤੁਰਾਪਸ੍ਸੇਨੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਪਟਿਸੇવਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਅਧਿવਾਸੇਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਤਿ, ਸਙ੍ਖਾਯੇਕਂ વਿਨੋਦੇਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਤੁਰਾਪਸ੍ਸੇਨੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਣੁਨ੍ਨਪਚ੍ਚੇਕਸਚ੍ਚੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਯਾਨਿ
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮવਯਸਟ੍ਠੇਸਨੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਾਮੇਸਨਾ ਪਹੀਨਾ ਹੋਤਿ, ਭવੇਸਨਾ ਪਹੀਨਾ ਹੋਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਸਨਾ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਾ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮવਯਸਟ੍ਠੇਸਨੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ ਅਨਾવਿਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਾਮਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ, વਿਹਿਂਸਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨਾવਿਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਰਾਗਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਦੋਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਮੋਹਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਪਞ੍ਞੋ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ‘ਰਾਗੋ ਮੇ ਪਹੀਨੋ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲੋ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤੋ ਅਨਭਾવਂਕਤੋ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ‘ਦੋਸੋ ਮੇ ਪਹੀਨੋ…ਪੇ॰… ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮੋ’ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ। ‘ਮੋਹੋ ਮੇ ਪਹੀਨੋ
(ਜ) ‘‘ਕਤਮੇ ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ? ਦਸ ਸਞ੍ਞਾ – ਅਸੁਭਸਞ੍ਞਾ, ਮਰਣਸਞ੍ਞਾ, ਆਹਾਰੇਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞਾ, ਸਬ੍ਬਲੋਕੇਅਨਭਿਰਤਿਸਞ੍ਞਾ, ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞਾ, ਅਨਿਚ੍ਚੇ ਦੁਕ੍ਖਸਞ੍ਞਾ, ਦੁਕ੍ਖੇ ਅਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾ, ਪਹਾਨਸਞ੍ਞਾ, વਿਰਾਗਸਞ੍ਞਾ, ਨਿਰੋਧਸਞ੍ਞਾ। ਇਮੇ ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਾ।
(ਝ) ‘‘ਕਤਮੇ ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ? ਦਸ ਨਿਜ੍ਜਰવਤ੍ਥੂਨਿ – ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਤਿ। ਯੇ ਚ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਚਸ੍ਸ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾવਾਚਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਾ… ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ… ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਆਜੀવੋ…
(ਞ) ‘‘ਕਤਮੇ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ? ਦਸ ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਧਮ੍ਮਾ – ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ, ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਮਾਆਜੀવੋ, ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ, ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ, ਅਸੇਕ੍ਖੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧਿ, ਅਸੇਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਮਾਞਾਣਂ, ਅਸੇਕ੍ਖਾ ਸਮ੍ਮਾવਿਮੁਤ੍ਤਿ। ਇਮੇ ਦਸ ਧਮ੍ਮਾ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਾ।
‘‘ਇਤਿ ਇਮੇ ਸਤਧਮ੍ਮਾ ਭੂਤਾ ਤਚ੍ਛਾ ਤਥਾ ਅવਿਤਥਾ ਅਨਞ੍ਞਥਾ ਸਮ੍ਮਾ ਤਥਾਗਤੇਨ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿ। ਇਦਮવੋਚਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ। ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ।
ਦਸੁਤ੍ਤਰਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਏਕਾਦਸਮਂ।
ਪਾਥਿਕવਗ੍ਗੋ
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਪਾਥਿਕੋ
ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਪਾਸਾਦਂ
ਸਿਙ੍ਗਾਲਾਟਾਨਾਟਿਯਕਂ
ਏਕਾਦਸਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇਹਿ, ਪਾਥਿਕવਗ੍ਗੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ॥
ਪਾਥਿਕવਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
ਤੀਹਿ વਗ੍ਗੇਹਿ ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੋ ਸਕਲੋ
ਦੀਘਨਿਕਾਯੋ ਸਮਤ੍ਤੋ।