॥ ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ॥
ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੇ
ਮਜ੍ਝਿਮਪਣ੍ਣਾਸ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ
੧. ਗਹਪਤਿવਗ੍ਗੋ
੧. ਕਨ੍ਦਰਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੧. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਕਨ੍ਦਰਕਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਚਮ੍ਪਾਯਨ੍ਤਿ ਏવਂਨਾਮਕੇ ਨਗਰੇ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਨਗਰਸ੍ਸ ਆਰਾਮਪੋਕ੍ਖਰਣੀਆਦੀਸੁ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਚਮ੍ਪਕਰੁਕ੍ਖਾવ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਾ ਅਹੇਸੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਚਮ੍ਪਾਤਿ ਸਙ੍ਖਮਗਮਾਸਿ। ਗਗ੍ਗਰਾਯ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਯਾ ਤੀਰੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਚਮ੍ਪਾਨਗਰਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਗਗ੍ਗਰਾਯ ਨਾਮ ਰਾਜਮਹੇਸਿਯਾ ਖਣਿਤਤ੍ਤਾ ਗਗ੍ਗਰਾਤਿ ਲਦ੍ਧવੋਹਾਰਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ ਅਤ੍ਥਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਤੀਰੇ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਨੀਲਾਦਿਪਞ੍ਚવਣ੍ਣਕੁਸੁਮਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਚਮ੍ਪਕવਨਂ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਗવਾ ਕੁਸੁਮਗਨ੍ਧਸੁਗਨ੍ਧੇ ਚਮ੍ਪਕવਨੇ વਿਹਰਤਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਗਗ੍ਗਰਾਯ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਯਾ ਤੀਰੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਅਦਸ੍ਸਿਤਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ। ਪੇਸ੍ਸੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਹਤ੍ਥਾਚਰਿਯਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ। ਕਨ੍ਦਰਕੋ ਚ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋਤਿ ਕਨ੍ਦਰਕੋਤਿ ਏવਂਨਾਮੋ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾਤਿ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਂ ਘਨਬੁਦ੍ਧਰਸ੍ਮੀਨਂ ਅਨ੍ਤਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਲਾਖਾਰਸੇ ਨਿਮੁਜ੍ਜਮਾਨੋ વਿਯ, ਸਿਙ੍ਗੀਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ ਦੁਸ੍ਸવਰਂ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਸਸੀਸਂ ਪਾਰੁਪਮਾਨੋ વਿਯ, વਣ੍ਣਗਨ੍ਧਸਮ੍ਪਨ੍ਨਚਮ੍ਪਕਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਸਿਰਸਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ વਿਯ, ਸਿਨੇਰੁਪਾਦਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦੋ વਿਯ ਭਗવਤੋ ਚਕ੍ਕਲਕ੍ਖਣਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੇ ਅਲਤ੍ਤਕવਣ੍ਣਫੁਲ੍ਲਪਦੁਮਸਸ੍ਸਿਰਿਕੇ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦੀਤਿ ਛਨਿਸਜ੍ਜਦੋਸવਿਰਹਿਤੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਓਕਾਸੇ ਨਿਸੀਦਿ।
ਤੁਣ੍ਹੀਭੂ ਤਂ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਨ੍ਤਿ ਯਤੋ ਯਤੋ ਅਨੁવਿਲੋਕੇਤਿ, ਤਤੋ ਤਤੋ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਮੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਏਕਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸਾਪਿ ਹਤ੍ਥਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ વਾ ਪਾਦਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ વਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਭਗવਤੋ ਚੇવ ਗਾਰવੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਸਿਕ੍ਖਿਤਸਿਕ੍ਖਤਾਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ વਿਗਤਸਲ੍ਲਾਪਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਉਕ੍ਕਾਸਿਤਸਦ੍ਦਮ੍ਪਿ ਅਕਰੋਨ੍ਤਾ ਸੁਨਿਖਾਤਇਨ੍ਦਖੀਲਾ વਿਯ ਨਿવਾਤਟ੍ਠਾਨੇ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਉਦਕਂ વਿਯ ਕਾਯੇਨਪਿ ਨਿਚ੍ਚਲਾ ਮਨਸਾਪਿ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਰਤ੍ਤવਲਾਹਕਾ વਿਯ ਸਿਨੇਰੁਕੂਟਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਏવਂ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਪਰਿਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਪਨ ਅਨ੍ਤੋਹਦਯਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਸਨ੍ਨਿਦਹਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਪਿਯਸਮੁਦਾਹਾਰਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਭੋਤਿਆਦਿਮਾਹ।
ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਤਾਰੋਹਨਂ વਿਯ ਨਿਚ੍ਚਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ। ਅਯਂ ਤਾવ ਸਦ੍ਦਨਯੋ। ਅਯਂ ਪਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਯੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ। ਅਚ੍ਛਰਂ ਪਹਰਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ ਭੂਤਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਭੁਤਂ। ਉਭਯਮ੍ਪੇਤਂ વਿਮ੍ਹਯਸ੍ਸੇવਾਧਿવਚਨਂ। ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਗਰਹਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਪਸਂਸਾਅਚ੍ਛਰਿਯਨ੍ਤਿ ਦੁવਿਧਂ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ ਅਬ੍ਭੁਤਂ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਯਾવ ਬਾਹਾਗਹਣਾਪਿ ਨਾਮ ਸੋ ਮੋਘਪੁਰਿਸੋ ਆਗਮੇਸ੍ਸਤੀਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੮੩; ਅ॰ ਨਿ॰ ੮.੨੦), ਇਦਂ ਗਰਹਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਨਾਮ। ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਨਨ੍ਦਮਾਤੇ ਅਬ੍ਭੁਤਂ ਨਨ੍ਦਮਾਤੇ, ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਮ੍ਪਿ ਪਰਿਸੋਧੇਸ੍ਸਸੀਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੭.੫੩) ਇਦਂ ਪਸਂਸਾਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਨਾਮ। ਇਧਾਪਿ ਇਦਮੇવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ’’ ਅਯਞ੍ਹਿ ਤਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ।
ਯਾવਞ੍ਚਿਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਇਦਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਯਾવਾਤਿ ਪਮਾਣਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਯਾવ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਾਦਿਤੋ, ਯਤ੍ਤਕੇਨ ਪਮਾਣੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਾਦਿਤੋ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਤਸ੍ਸ વਣ੍ਣੇ વਤ੍ਤੁਂ, ਅਥ ਖੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਮੇવੇਤਂ ਅਬ੍ਭੁਤਮੇવੇਤਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਏਤਪਰਮਂਯੇવਾਤਿ ਏવਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਾਦਿਤੋ ਏਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਪਟਿਪਾਦਿਤੋਤਿ ਆਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕવਤ੍ਤਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮਾ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਯੋਜਿਤੋ। ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ
੨. ਏવਮੇਤਂ ਕਨ੍ਦਰਕਾਤਿ ਪਾਟਿਏਕ੍ਕੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ। ਭਗવਾ ਕਿਰ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਕਨ੍ਦਰਕ ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਨ੍ਤੋਤਿ વਦਸਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਪਸਨ੍ਤਕਾਰਣਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਅਪਾਕਟਂ, ਨ ਹਿ ਤ੍વਂ ਸਮਤਿਂਸ ਪਾਰਮਿਯਾ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਕੁਸਲਮੂਲਂ ਪਰਿਪਾਚੇਤ੍વਾ ਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿ, ਮਯਾ ਪਨ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਞਾਤਤ੍ਥਚਰਿਯਂ ਲੋਕਤ੍ਥਚਰਿਯਂ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਥਚਰਿਯਞ੍ਚ ਕੋਟਿਂ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਂ, ਮਯ੍ਹਂ ਏਤੇਸਂ ਉਪਸਨ੍ਤਕਾਰਣਂ ਪਾਕਟ’’ਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਮਂ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ।
ਸਨ੍ਤਿ ਹਿ ਕਨ੍ਦਰਕਾਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਾਟਿਏਕ੍ਕੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ। ਭਗવਤੋ ਕਿਰ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਇਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਨ੍ਤੋਤਿ વਦਤਿ, ਅਯਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਪਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਕੁਹਕਭਾવੇਨ ਇਰਿਯਾਪਥਂ ਸਣ੍ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਨੁਪਸਨ੍ਤੋ ਨ ਉਪਸਨ੍ਤਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਪਟਿਪਦਂ ਪੂਰਯਮਾਨਾਪਿ ਪਟਿਪਦਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍વਾ ਠਿਤਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਪਦਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਗੁਣੇਹੇવ ਉਪਸਨ੍ਤਾ, ਪਟਿਪਦਂ ਪੂਰਯਮਾਨਾ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਸ੍ਸ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਨ੍ਤਾ, ਇਤੋ ਮੁਤ੍ਤਾ ਪਨ ਅવਸੇਸਾ ਚਤੂਹਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਉਪਸਨ੍ਤਾ। ਤਂ ਨੇਸਂ ਉਪਸਨ੍ਤਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਚ ਇਮਿਨਾ ਚ ਕਾਰਣੇਨ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਉਪਸਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਹਿ ਕਨ੍ਦਰਕਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
ਤਤ੍ਥ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸવਾਤਿਆਦੀਸੁ ਯਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਮੂਲਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੇਖਪਟਿਪਦਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥੇવ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਂ। ਸਨ੍ਤਤਸੀਲਾਤਿ ਸਤਤਸੀਲਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰਸੀਲਾ। ਸਨ੍ਤਤવੁਤ੍ਤਿਨੋਤਿ
ਨਿਪਕਾਤਿ ਨੇਪਕ੍ਕੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਪਞ੍ਞવਨ੍ਤੋ। ਨਿਪਕવੁਤ੍ਤਿਨੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ વੁਤ੍ਤਿਨੋ, ਪਞ੍ਞਾਯ ਠਤ੍વਾ ਜੀવਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਿ। ਯਥਾ ਏਕਚ੍ਚੋ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾਪਿ ਸਮਣਯਕ੍ਖੋ ਨਾਮ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਿ ਆਦਿਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਲਿਤਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭੋਤਿ। ਏવਂવਿਧਾ ਅਹੁਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਹੇਤੁਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਯਥਾਬਲਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ
ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਚਿਤ੍ਤਾਤਿ ਚਤੂਸੁ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਸੁਟ੍ਠਪਿਤਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ। ਸੇਸਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਕਥਾ ਹੇਟ੍ਠਾ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਾવ। ਇਧ ਪਨ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਿਸ੍ਸਕਾ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾ ਕਥਿਤਾ, ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਪਸਨ੍ਤਕਾਰਣਂ ਕਥਿਤਂ ਹੋਤਿ।
੩. ਯਾવ ਸੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਤਿ ਯਾવ ਸੁਟ੍ਠਪਿਤਾ ਸੁਦੇਸਿਤਾ। ਮਯਮ੍ਪਿ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਏਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਨੁਸ੍ਸਗਹਨੇਤਿ ਕਸਟਸਾਠੇਯ੍ਯੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਤਤ੍ਥ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਟ੍ਠੇਨ ਕਸਟਤਾ, ਕੇਰਾਟਿਯਟ੍ਠੇਨ ਸਾਠੇਯ੍ਯਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਾਹਿਤਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਏવਂ ਗਹਨਕਸਟਕੇਰਾਟਿਯਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਹਿਤਾਹਿਤਪਟਿਪਦਂ ਯਾવ ਸੁਟ੍ਠੁ ਭਗવਾ ਜਾਨਾਤਿ। ਯਦਿਦਂ ਪਸવੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਚਤੁਪ੍ਪਦਜਾਤਿ ਪਸવੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਪਹੋਮੀਤਿ ਸਕ੍ਕੋਮਿ। ਯਾવਤਕੇਨ ਅਨ੍ਤਰੇਨਾਤਿ ਯਤ੍ਤਕੇਨ ਖਣੇਨ। ਚਮ੍ਪਂ ਗਤਾਗਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਸ੍ਸਮਣ੍ਡਲਤੋ ਯਾવ ਚਮ੍ਪਾਨਗਰਦ੍વਾਰਾ ਗਮਨਞ੍ਚ ਆਗਮਨਞ੍ਚ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ। ਸਾਠੇਯ੍ਯਾਨੀਤਿ ਸਠਤ੍ਤਾਨਿ। ਕੂਟੇਯ੍ਯਾਨੀਤਿ ਕੂਟਤ੍ਤਾਨਿ। વਙ੍ਕੇਯ੍ਯਾਨੀਤਿ વਙ੍ਕਤ੍ਤਾਨਿ। ਜਿਮ੍ਹੇਯ੍ਯਾਨੀਤਿ ਜਿਮ੍ਹਤ੍ਤਾਨਿ। ਪਾਤੁਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪਕਾਸੇਸ੍ਸਤਿ ਦਸ੍ਸੇਸ੍ਸਤਿ। ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਤੇਨ ਤਾਨਿ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ।
ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਠਾਨੇ ਠਾਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਸਤੋ ਯਂ ਠਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਂ, ਪੁਰਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਠਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਤੁਕਾਮਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਨਿਖਾਤਤ੍ਥਮ੍ਭੋ વਿਯ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਾਦੇ ਨਿਚ੍ਚਲੇ ਕਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਯਂ ਸਠੋ ਨਾਮ। ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਠਾਨੇ ਅવਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਖਨ੍ਧਗਤਂ ਪਾਤੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਸਤੋ ਯਂ ਠਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਂ, ਪੁਰਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਪਾਤੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥੇવ ਅવਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਾਤੇਤਿ, ਅਯਂ ਕੂਟੋ ਨਾਮ। ਯਸ੍ਸ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਠਾਨੇ ਮਗ੍ਗਾ ਉਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਟਿਮਗ੍ਗਂ ਆਰੋਹਿਤੁਕਾਮਸ੍ਸ વਙ੍ਕੋ ਨਾਮ। ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਕਾਲੇਨ વਾਮਤੋ ਕਾਲੇਨ ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ ਕਾਲੇਨ ਉਜੁਮਗ੍ਗੇਨੇવ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਸਤੋ ਯਂ ਠਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਂ, ਪੁਰਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਏવਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥੇવ ਕਾਲੇਨ વਾਮਤੋ ਕਾਲੇਨ ਦਕ੍ਖਿਣਤੋ ਕਾਲੇਨ ਉਜੁਮਗ੍ਗਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਥਾ ਲਣ੍ਡਂ વਾ ਪਸ੍ਸਾવਂ વਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਸਤੋ ਇਦਂ ਠਾਨਂ ਸੁਸਮ੍ਮਟ੍ਠਂ ਆਕਿਣ੍ਣਮਨੁਸ੍ਸਂ ਰਮਣੀਯਂ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਏવਰੂਪਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਪੁਰਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਠਾਨੇ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥੇવ ਕਰੋਤਿ, ਅਯਂ ਜਿਮ੍ਹੋ ਨਾਮ। ਇਤਿ ਇਮਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ
ਏવਂ ਪਸੂਨਂ ਉਤ੍ਤਾਨਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਗਹਨਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਦਾਸਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋਜਾਤਕਾ વਾ ਧਨਕ੍ਕੀਤਾ વਾ ਕਰਮਰਾਨੀਤਾ વਾ ਸਯਂ વਾ ਦਾਸਬ੍ਯਂ ਉਪਗਤਾ। ਪੇਸ੍ਸਾਤਿ ਪੇਸਨਕਾਰਕਾ। ਕਮ੍ਮਕਰਾਤਿ ਭਤ੍ਤવੇਤਨਭਤਾ। ਅਞ੍ਞਥਾવ ਕਾਯੇਨਾਤਿ ਅਞ੍ਞੇਨੇવਾਕਾਰੇਨ ਕਾਯੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨੇવਾਕਾਰੇਨ વਾਚਾਯ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਚ ਨੇਸਂ ਆਕਾਰੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਠਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਸਾਮਿਕੇ ਦਿਸ੍વਾ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਹਤ੍ਥਤੋ ਭਣ੍ਡਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਇਮਂ
੪. ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ ਪੇਸ੍ਸਪੁਗ੍ਗਲਾਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਾਟਿਏਕ੍ਕੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਪੇਸ੍ਸੋ ‘‘ਯਾવਞ੍ਚਿਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਏવਂ ਮਨੁਸ੍ਸਗਹਣੇ ਏવਂ ਮਨੁਸ੍ਸਕਸਟੇ ਏવਂ ਮਨੁਸ੍ਸਸਾਠੇਯ੍ਯੇ વਤ੍ਤਮਾਨੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਾਹਿਤਂ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਪੁਰਿਮੇ ਚ ਤਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਅਹਿਤਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ, ਉਪਰਿ ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਹਿਤਪਟਿਪਦਂ, ਏવਮਹਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਹਿਤਾਹਿਤਂ ਜਾਨਾਮੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਮਂ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ। ਹੇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਦਰਕਸ੍ਸ ਕਥਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜੇਤੁਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਯਾવਞ੍ਚਿਦਂ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਸਮ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਪਟਿਪਾਦਿਤੋ’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ ‘‘ਪੁਰਿਮੇ ਤਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਪਹਾਯ ਉਪਰਿ ਚਤੁਤ੍ਥਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂਯੇવ ਪਟਿਪਾਦੇਮੀ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋਪਿ ਇਮਂ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ। ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਇਦਂ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾਤਿ ਪਦਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ‘‘ਸਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਮਿਤਾ વੂਪਸਨ੍ਤਾ’’ਤਿ (વਿਭ॰ ੫੪੨) ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ ਸਨ੍ਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ‘‘ਸਨ੍ਤਾ ਏਤੇ વਿਹਾਰਾ ਅਰਿਯਸ੍ਸ વਿਨਯੇ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੮੨) ਨਿਬ੍ਬੁਤਾ। ‘‘ਸਨ੍ਤੋ ਹવੇ ਸਬ੍ਭਿ ਪવੇਦਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ (ਜਾ॰ ੨.੨੧.੪੧੩) ਪਣ੍ਡਿਤਾ। ਇਧ ਪਨ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪਲਬ੍ਭਮਾਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪਾਦੀਸੁ ਅਤ੍ਤਨ੍ਤਪੋ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਂ। ਪਰਂ ਤਪਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਪੇਤੀਤਿ ਪਰਨ੍ਤਪੋ। ਪਰੇਸਂ ਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਂ ਪਰਪਰਿਤਾਪਨਾਨੁਯੋਗਂ। ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ। ਨਿਚ੍ਛਾਤੋਤਿ ਛਾਤਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਤਣ੍ਹਾ, ਸਾ ਅਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨਿਚ੍ਛਾਤੋ। ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬੁਤਤ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ। ਅਨ੍ਤੋ ਤਾਪਨਕਿਲੇਸਾਨਂ ਅਭਾવਾ ਸੀਤਲੋ ਜਾਤੋਤਿ ਸੀਤਿਭੂਤੋ। ਝਾਨਮਗ੍ਗਫਲਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਖਾਨਿ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤੀਤਿ ਸੁਖਪਟਿਸਂવੇਦੀ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾਤਿ ਸੇਟ੍ਠਭੂਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨਾ। ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਾਧੇਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਪਰਿਪੂਰੇਤਿ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਪਸਾਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
੫. ਦੁਕ੍ਖਪਟਿਕ੍ਕੂਲਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਟਿਕੂਲਂ, ਪਚ੍ਚਨੀਕਸਣ੍ਠਿਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਪਤ੍ਥਯਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
੬. ਪਣ੍ਡਿਤੋਤਿ ਇਧ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਪਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤੀਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋਤਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਮਹਾਪਞ੍ਞੋਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਮਹਨ੍ਤੇ ਅਤ੍ਥੇ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਮਹਾਪਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣੇਨ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਪਰਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯ ਪਨ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਮਹਾਪਞ੍ਞੋਤਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਮਹਤਾ ਅਤ੍ਥੇਨ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਅਗਮਿਸ੍ਸਾਤਿ ਮਹਤਾ ਅਤ੍ਥੇਨ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਗਤੋ ਭવੇਯ੍ਯ, ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਪਾਪੁਣੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਿਂ ਪਨ ਯੇਸਂ ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾવੇ ਠਿਤੇਪਿ ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯੋ ਹੋਤੀਤਿ। ਆਮ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਟਿਚ੍ਚ, ਅਥ ਖੋ ਕਿਰਿਯਪਰਿਹਾਨਿਯਾ વਾ ਪਾਪਮਿਤ੍ਤਤਾਯ વਾ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਰਿਯਪਰਿਹਾਨਿਯਾ ਹੋਤਿ ਨਾਮ – ਸਚੇ ਹਿ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ਧਨਞ੍ਜਾਨਿਸ੍ਸ ਅਪਿਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾਪਿ ਪੇਸ੍ਸੋ ਹਤ੍ਥਾਰੋਹਪੁਤ੍ਤੋ ਮਹਤਾ ਅਤ੍ਥੇਨ ਸਂਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਕਤਰੇਨ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ? ਦ੍વੀਹਿ ਏਤਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਕਾਲੋਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਾਨਸ੍ਸ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ વਿਭਜਨਸ੍ਸ ਕਾਲੋ।
੮. ਓਰਬ੍ਭਿਕਾਦੀਸੁ ਉਰਬ੍ਭਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਏਲ਼ਕਾ, ਉਰਬ੍ਭੇ ਹਨਤੀਤਿ ਓਰਬ੍ਭਿਕੋ। ਸੂਕਰਿਕਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਲੁਦ੍ਦੋਤਿ ਦਾਰੁਣੋ ਕਕ੍ਖਲ਼ੋ। ਮਚ੍ਛਘਾਤਕੋਤਿ ਮਚ੍ਛਬਨ੍ਧਕੇવਟ੍ਟੋ। ਬਨ੍ਧਨਾਗਾਰਿਕੋਤਿ ਬਨ੍ਧਨਾਗਾਰਗੋਪਕੋ। ਕੁਰੁਰਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਤਿ ਦਾਰੁਣਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ।
੯. ਮੁਦ੍ਧਾવਸਿਤ੍ਤੋਤਿ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮੇਨ ਨਗਰਸ੍ਸਾਤਿ ਨਗਰਤੋ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਦਿਸਾਯ। ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਨ੍ਤਿ ਯਞ੍ਞਸਾਲਂ। ਖਰਾਜਿਨਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾਤਿ ਸਖੁਰਂ ਅਜਿਨਚਮ੍ਮਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ। ਸਪ੍ਪਿਤੇਲੇਨਾਤਿ ਸਪ੍ਪਿਨਾ ਚ ਤੇਲੇਨ ਚ। ਠਪੇਤ੍વਾ ਹਿ ਸਪ੍ਪਿਂ ਅવਸੇਸੋ ਯੋ ਕੋਚਿ ਸ੍ਨੇਹੋ ਤੇਲਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਕਣ੍ਡੂવਮਾਨੋਤਿ ਨਖਾਨਂ ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਕਣ੍ਡੂવਿਤਬ੍ਬਕਾਲੇ ਤੇਨ ਕਣ੍ਡੂવਮਾਨੋ। ਅਨਨ੍ਤਰਹਿਤਾਯਾਤਿ ਅਸਨ੍ਥਤਾਯ। ਸਰੂਪવਚ੍ਛਾਯਾਤਿ ਸਦਿਸવਚ੍ਛਾਯ। ਸਚੇ ਗਾવੀ ਸੇਤਾ ਹੋਤਿ, વਚ੍ਛੋਪਿ ਸੇਤਕੋવ। ਸਚੇ ਗਾવੀ ਕਬਰਾ વਾ ਰਤ੍ਤਾ વਾ, વਚ੍ਛੋਪਿ ਤਾਦਿਸੋ વਾਤਿ ਏવਂ ਸਰੂਪવਚ੍ਛਾਯ। ਸੋ ਏવਮਾਹਾਤਿ ਸੋ ਰਾਜਾ ਏવਂ વਦੇਤਿ। વਚ੍ਛਤਰਾਤਿ ਤਰੁਣવਚ੍ਛਕਭਾવਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਬਲવવਚ੍ਛਾ। વਚ੍ਛਤਰੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਬਰਿਹਿਸਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਚੇવ ਯਞ੍ਞਭੂਮਿਯਂ ਅਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਾਯ ਚ। ਸੇਸਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਕਨ੍ਦਰਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੨. ਅਟ੍ਠਕਨਾਗਰਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੧੭. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਨਾਗਰਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਬੇਲੁવਗਾਮਕੇਤਿ વੇਸਾਲਿਯਾ ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸੇ ਅવਿਦੂਰੇ ਬੇਲੁવਗਾਮਕੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਗੋਚਰਗਾਮਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦਸਮੋਤਿ ਅਟ੍ਠਕਨਾਗਰੋਤਿ ਅਟ੍ਠਕਨਗਰવਾਸੀ। ਕੁਕ੍ਕੁਟਾਰਾਮੋਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਟਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ਕਾਰਿਤੋ ਆਰਾਮੋ।
੧੮. ਤੇਨ ਭਗવਤਾ…ਪੇ॰… ਅਕ੍ਖਾਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ, ਯੋ ਸੋ ਭਗવਾ ਸਮਤਿਂਸ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇ ਭਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਤੇਨ ਭਗવਤਾ, ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਸਯਾਨੁਸਯਂ ਜਾਨਤਾ, ਹਤ੍ਥਤਲੇ ਠਪਿਤਆਮਲਕਂ વਿਯ ਸਬ੍ਬਂ ਞੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਪਸ੍ਸਤਾ। ਅਪਿਚ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਾਦੀਹਿ ਜਾਨਤਾ, ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਸ੍ਸਤਾ, ਤੀਹਿ વਿਜ੍ਜਾਹਿ ਛਹਿ વਾ ਪਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਹਿ ਜਾਨਤਾ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤੇਨ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਸ੍ਸਤਾ, ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਜਾਨਨਸਮਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਜਾਨਤਾ, ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁવਿਸਯਾਤੀਤਾਨਿ ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਾਦਿਗਤਾਨਿਪਿ ਰੂਪਾਨਿ ਅਤਿવਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਸ੍ਸਤਾ, ਅਤ੍ਤਹਿਤਸਾਧਿਕਾਯ ਸਮਾਧਿਪਦਟ੍ਠਾਨਾਯ ਪਟਿવੇਧਪਞ੍ਞਾਯ ਜਾਨਤਾ, ਪਰਹਿਤਸਾਧਿਕਾਯ ਕਰੁਣਾਪਦਟ੍ਠਾਨਾਯ ਦੇਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਾ, ਅਰੀਨਂ ਹਤਤ੍ਤਾ ਪਚ੍ਚਯਾਦੀਨਞ੍ਚ ਅਰਹਤ੍ਤਾ ਅਰਹਤਾ, ਸਮ੍ਮਾ ਸਾਮਞ੍ਚ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ। ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਧਮ੍ਮੇ વਾ ਜਾਨਤਾ, ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਧਮ੍ਮੇ ਪਸ੍ਸਤਾ, ਕਿਲੇਸਾਰੀਨਂ ਹਤਤ੍ਤਾ ਅਰਹਤਾ, ਸਾਮਂ ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨਾਤਿ ਏવਂ ਚਤੁવੇਸਾਰਜ੍ਜવਸੇਨ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਥੋਮਿਤੇਨ। ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਏਕੋ ਧਮ੍ਮੋ ਅਕ੍ਖਾਤੋਤਿ।
੧੯. ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਨ੍ਤਿ ਕਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਂ। ਅਭਿਸਞ੍ਚੇਤਯਿਤਨ੍ਤਿ ਚੇਤਯਿਤਂ ਪਕਪ੍ਪਿਤਂ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤੋਤਿ ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਧਮ੍ਮੇ ਠਿਤੋ। ਧਮ੍ਮਰਾਗੇਨ ਧਮ੍ਮਨਨ੍ਦਿਯਾਤਿ ਪਦਦ੍વਯੇਹਿ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਸੁ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਸੁ
વਿਤਣ੍ਡવਾਦੀ ਪਨਾਹ ‘‘ਤੇਨੇવ ਧਮ੍ਮਰਾਗੇਨਾਤਿ વਚਨਤੋ ਅਕੁਸਲੇਨ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ ਸੋ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਹਰਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਅਦ੍ਧਾ ਅਞ੍ਞਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਇਦਮੇવ ਆਹਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਤੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਕਿਂ ਪਨਿਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਨੇਯ੍ਯਤ੍ਥਂ ਨੀਤਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ, ਅਦ੍ਧਾ ਨੀਤਤ੍ਥਨ੍ਤਿ વਕ੍ਖਤਿ। ਤਤੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਤ੍ਥਿਕੇਨ
‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਲੋਭਜੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਦੋਸਜੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਮੋਹਜੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਦੇવਾ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਯਾ વਾ ਪਨਞ੍ਞਾਪਿ ਕਾਚਿ ਸੁਗਤਿਯੋ, ਅਥ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਲੋਭਜੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਦੋਸਜੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਮੋਹਜੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਨਿਰਯੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਯਾ વਾ ਪਨਞ੍ਞਾਪਿ ਕਾਚਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਯੋ’’ਤਿ –
ਏવਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤੁ, ਨੋ ਚੇ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ, ‘‘ਗਚ੍ਛ ਪਾਤੋવ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਯਾਗੁਂ ਪਿવਾਹੀ’’ਤਿ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ।
ਯਥਾ ਚ ਪਨ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ, ਏવਂ ਮਹਾਮਾਲੁਕ੍ਯੋવਾਦੇਪਿ ਮਹਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਸੁਤ੍ਤੇਪਿ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਕਥਿਤਾ। ਤਤ੍ਥ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਸਮਥવਸੇਨ ਗਚ੍ਛਤੋਪਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾવਸੇਨ ਗਚ੍ਛਤੋਪਿ ਸਮਥਧੁਰਮੇવ ਧੁਰਂ, ਮਹਾਮਾਲੁਕ੍ਯੋવਾਦੇ વਿਪਸ੍ਸਨਾવ ਧੁਰਂ, ਮਹਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਪਨ વਿਪਸ੍ਸਨੁਤ੍ਤਰਂ
ਅਯਂ ਖੋ ਗਹਪਤਿ…ਪੇ॰… ਏਕਧਮ੍ਮੋ ਅਕ੍ਖਾਤੋਤਿ ਏਕਧਮ੍ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇਨ ਅਯਮ੍ਪਿ ਏਕਧਮ੍ਮੋਤਿ ਏવਂ ਪੁਚ੍ਛਾવਸੇਨ ਕਥਿਤਤ੍ਤਾ ਏਕਾਦਸਪਿ ਧਮ੍ਮਾ ਏਕਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਮਹਾਸਕੁਲੁਦਾਯਿਸੁਤ੍ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ
੨੧. ਨਿਧਿਮੁਖਂ ਗવੇਸਨ੍ਤੋਤਿ ਨਿਧਿਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤੋ। ਸਕਿਦੇવਾਤਿ ਏਕਪਯੋਗੇਨ। ਕਥਂ ਪਨ ਏਕਪਯੋਗੇਨੇવ ਏਕਾਦਸਨ੍ਨਂ ਨਿਧੀਨਂ ਅਧਿਗਮੋ ਹੋਤੀਤਿ। ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਅਰਞ੍ਞੇ ਨਿਧਿਂ ਗવੇਸਮਾਨੋ ਚਰਤਿ, ਤਮੇਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਅਤ੍ਥਚਰਕੋ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਭੋ ਚਰਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਸੋ ‘‘ਜੀવਿਤવੁਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਯੇਸਾਮੀ’’ਤਿ
ਆਚਰਿਯਧਨਂ ਪਰਿਯੇਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਹਿ ਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਿਪ੍ਪਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਿਪ੍ਪੁਗ੍ਗਹਣਤੋ ਪੁਰੇ વਾ ਪਚ੍ਛਾ વਾ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰੇ વਾ ਗੇਹਤੋ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਧਨਂ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਯੇਸਂ ਗੇਹੇ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੇ ਞਾਤਿਸਭਾਗਤੋ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਅਲਭਮਾਨਾ ਭਿਕ੍ਖਮ੍ਪਿ ਚਰਿਤ੍વਾ ਦੇਨ੍ਤਿਯੇવ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ।
ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨਾਹਨ੍ਤਿ ਬਾਹਿਰਕਾ ਤਾવ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕੇਪਿ ਸਾਸਨੇ ਸਿਪ੍ਪਮਤ੍ਤਦਾਯਕਸ੍ਸ ਧਨਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ; ਅਹਂ ਪਨ ਏવਂવਿਧੇ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਸਾਸਨੇ ਏਕਾਦਸવਿਧਂ ਅਮਤੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਪਟਿਪਦਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਪੂਜਂ ਕਿਂ ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿਯੇવਾਤਿ વਦਤਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਦੁਸ੍ਸਯੁਗੇਨ ਅਚ੍ਛਾਦੇਸੀਤਿ ਏਕਮੇਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏਕੇਕਂ ਦੁਸ੍ਸਯੁਗਮਦਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਮੁਦਾਚਾਰવਚਨਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏવਰੂਪਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਚ੍ਛਾਦੇਸੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਞ੍ਚਸਤવਿਹਾਰਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਸਤਗ੍ਘਨਿਕਂ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਕਾਰੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਅਟ੍ਠਕਨਾਗਰਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੩. ਸੇਖਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੨੨. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਸੇਖਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਨવਂ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਨ੍ਤਿ ਅਧੁਨਾ ਕਾਰਿਤਂ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ, ਏਕਾ ਮਹਾਸਾਲਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਯ੍ਯੋਗਕਾਲਾਦੀਸੁ ਹਿ ਰਾਜਾਨੋ ਤਤ੍ਥ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਪੁਰਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਪਚ੍ਛਾ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਉਭੋਹਿ ਪਸ੍ਸੇਹਿ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਹਤ੍ਥੀਸੁ ਅਭਿਰੁਹਨ੍ਤੁ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਅਸ੍ਸੇਸੁ, ਏਤ੍ਤਕਾ ਰਥੇਸੁ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਨ੍ਥਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਮਰਿਯਾਦਂ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਠਾਨਂ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਉਯ੍ਯੋਗਟ੍ਠਾਨਤੋ ਚ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਯਾવ ਗੇਹੇਸੁ ਅਲ੍ਲਗੋਮਯਪਰਿਭਣ੍ਡਾਦੀਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਾવ ਦ੍વੇ ਤੀਣਿ ਦਿવਸਾਨਿ ਤੇ ਰਾਜਾਨੋ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਥਮ੍ਭਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ। ਤੇਸਂ ਰਾਜੂਨਂ ਸਹ ਅਤ੍ਥਾਨੁਸਾਸਨਂ ਅਗਾਰਨ੍ਤਿਪਿ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਗਣਰਾਜਾਨੋ ਹਿ ਤੇ ਅਚਿਰਕਾਰਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਕਟ੍ਠਕਮ੍ਮ-ਸਿਲਾਕਮ੍ਮ-ਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਾਦਿવਸੇਨ ਸੁਸਜ੍ਜਿਤਂ ਦੇવવਿਮਾਨਂ વਿਯ ਅਧੁਨਾ ਨਿਟ੍ਠਾਪਿਤਂ। ਸਮਣੇਨ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਘਰવਤ੍ਥੁਪਰਿਗ੍ਗਹਕਾਲੇਯੇવ ਦੇવਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਦੇવੇਨ વਾ’’ਤਿ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਸਮਣੇਨ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ વਾ ਕੇਨਚਿ વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੇਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੂਤਿ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛਾਮ, ਨਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਦੇવવਿਮਾਨਸਦਿਸਂ ਅਤਿવਿਯ ਮਨੋਰਮਂ ਸਸ੍ਸਿਰਿਕਂ ਕੇਨ ਪਠਮਂ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਞਾਤਿਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇਪਿ ਸਤ੍ਥੁਨੋવ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ, ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯવਸੇਨ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨੇਪਿ ਸਤ੍ਥੁਨੋવ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਠਮਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਾਪੇਸ੍ਸਾਮ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਆਗਮਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਆਗਤੇ ਤੇਪਿਟਕਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਆਗਤਮੇવ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਤਿਯਾਮਰਤ੍ਤਿਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥਾਪੇਸ੍ਸਾਮ, ਇਤਿ ਤੀਹਿ ਰਤਨੇਹਿ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਂ ਮਯਂ ਪਚ੍ਛਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮ
ਯੇਨ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੂਤਿ ਤਂ ਦਿવਸਂ ਕਿਰ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਰਾਜਕੁਲਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਦੇવવਿਮਾਨਂ વਿਯ ਸੁਸਜ੍ਜਿਤਂ ਹੋਤਿ ਸੁਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤਂ, ਬੁਦ੍ਧਾਰਹਂ ਪਨ ਕਤ੍વਾ ਅਪ੍ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ। ਬੁਦ੍ਧਾ ਹਿ ਨਾਮ ਅਰਞ੍ਞਜ੍ਝਾਸਯਾ ਅਰਞ੍ਞਾਰਾਮਾ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮੇ વਸੇਯ੍ਯੁਂ વਾ ਨੋ વਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਗવਤੋ ਮਨਂ
ਸਬ੍ਬਸਨ੍ਥਰਿਂ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍વਾਤਿ ਯਥਾ ਸਬ੍ਬਮੇવ ਸਨ੍ਥਤਂ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਤਂ ਸਨ੍ਥਰਾਪੇਤ੍વਾ। ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਤਾવ ‘‘ਗੋਮਯਂ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਮਙ੍ਗਲੇਸੁ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ
ਆਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਮਜ੍ਝਟ੍ਠਾਨੇ ਤਾવ ਮਙ੍ਗਲਤ੍ਥਮ੍ਭਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਹਾਰਹਂ ਬੁਦ੍ਧਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਯਂ ਮੁਦੁਕਞ੍ਚ ਮਨੋਰਮਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਂ, ਤਂ ਤਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਲੋਹਿਤਕਂ ਮਨੁਞ੍ਞਦਸ੍ਸਨਂ ਉਪਧਾਨਂ ਉਪਦਹਿਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਸੁવਣ੍ਣਰਜਤਤਾਰਕવਿਚਿਤ੍ਤਂ વਿਤਾਨਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਦਾਮਪੁਪ੍ਫਦਾਮਪਤ੍ਤਦਾਮਾਦੀਹਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣੇਹਿ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਸਮਨ੍ਤਾ ਦ੍વਾਦਸਹਤ੍ਥਟ੍ਠਾਨੇ ਪੁਪ੍ਫਜਾਲਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਤਿਂਸਹਤ੍ਥਮਤ੍ਤਂ ਠਾਨਂ ਪਟਸਾਣਿਯਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਾਪੇਤ੍વਾ
ਉਦਕਮਣਿਕਨ੍ਤਿ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾਤਿ ਏવਂ ਭਗવਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਚ ਯਥਾਰੁਚਿਯਾ ਹਤ੍ਥੇ વਾ ਧੋવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪਾਦੇ વਾ, ਮੁਖਂ વਾ વਿਕ੍ਖਾਲੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਮਣਿવਣ੍ਣਸ੍ਸ ਉਦਕਸ੍ਸ ਪੂਰਾਪੇਤ੍વਾ વਾਸਤ੍ਥਾਯ ਨਾਨਾਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਚੇવ ਉਦਕવਾਸਚੁਣ੍ਣਾਨਿ ਚ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਕਦਲਿਪਣ੍ਣੇਹਿ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ। ਇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ’’ਤਿ।
ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾਤਿ ਰਜਤਸੁવਣ੍ਣਾਦਿਮਯਦਣ੍ਡਾਸੁ ਦੀਪਿਕਾਸੁ ਯੋਨਕਰੂਪਕਿਰਾਤਰੂਪਕਾਦੀਨਂ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪਿਤਸੁવਣ੍ਣਰਜਤਾਦਿਮਯਕਪਲ੍ਲਕਾਦੀਸੁ ਚ ਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪਂ ਜਲਯਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਤੇ ਸਕ੍ਯਰਾਜਾਨੋ ਨ ਕੇવਲਂ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਮੇવ, ਅਥ ਖੋ ਯੋਜਨਾવਟ੍ਟੇ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰવੀਥਿਯੋਪਿ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਧਜੇ
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਯੇਨ ਨવਂ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੀਤਿ। ‘‘ਯਸ੍ਸ ਦਾਨਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਕਾਲਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਕਿਰ ਕਾਲੇ ਆਰੋਚਿਤੇ ਭਗવਾ ਲਾਖਾਰਸੇਨ ਤਿਨ੍ਤਰਤ੍ਤਕੋવਿਲ਼ਾਰਪੁਪ੍ਫવਣ੍ਣਂ ਰਤ੍ਤਦੁਪਟ੍ਟਂ ਕਤ੍ਤਰਿਯਾ ਪਦੁਮਂ ਕਨ੍ਤਨ੍ਤੋ વਿਯ ਸਂવਿਧਾਯ ਤਿਮਣ੍ਡਲਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਨ੍ਤੋ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਮਙ੍ਗੇਨ ਪਦੁਮਕਲਾਪਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ વਿਯ વਿਜ੍ਜੁਲ੍ਲਤਾਸਸ੍ਸਿਰਿਕਂ ਕਾਯਬਨ੍ਧਨਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲੇਨ ਗਜਕੁਮ੍ਭਂ ਪਰਿਯੋਨਦ੍ਧਨ੍ਤੋ વਿਯ ਰਤਨਸਤੁਬ੍ਬੇਧੇ ਸੁવਣ੍ਣਗ੍ਘਿਕੇ ਪવਾਲ਼ਜਾਲਂ ਖਿਪਮਾਨੋ વਿਯ ਸੁવਣ੍ਣਚੇਤਿਯੇ ਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲਕਞ੍ਚੁਕਂ ਪਟਿਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੋ વਿਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦਂ ਰਤ੍ਤવਣ੍ਣવਲਾਹਕੇਨ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਯਮਾਨੋ વਿਯ ਕਞ੍ਚਨਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਥਕੇ ਸੁਪਕ੍ਕਲਾਖਾਰਸਂ ਪਰਿਸਿਞ੍ਚਨ੍ਤੋ વਿਯ ਚਿਤ੍ਤਕੂਟਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਥਕਂ વਿਜ੍ਜੁਲ੍ਲਤਾਯ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ વਿਯ ਚ ਸਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਸਿਨੇਰੁਯੁਗਨ੍ਧਰਂ ਮਹਾਪਥવਿਂ ਚਾਲੇਤ੍વਾ ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਰੋਧਪਲ੍ਲવਸਮਾਨવਣ੍ਣਂ ਰਤ੍ਤવਰਪਂਸੁਕੂਲਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਦ੍વਾਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿ ਕਞ੍ਚਨਗੁਹਤੋ ਸੀਹੋ વਿਯ ਉਦਯਪਬ੍ਬਤਕੂਟਤੋ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦੋ વਿਯ ਚ। ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਨ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਪਮੁਖੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ।
ਅਥਸ੍ਸ
ਇਤਿ ਭਗવਾ ਸਯਂ વੀਤਰਾਗੋ વੀਤਰਾਗੇਹਿ, વੀਤਦੋਸੋ વੀਤਦੋਸੇਹਿ, વੀਤਮੋਹੋ વੀਤਮੋਹੇਹਿ, ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹੋ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹੇਹਿ, ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸੋ ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸੇਹਿ, ਸਯਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਪਰਿવਾਰਿਤੋ, ਪਤ੍ਤਪਰਿવਾਰਿਤਂ વਿਯ ਕੇਸਰਂ, ਕੇਸਰਪਰਿવਾਰਿਤਾ વਿਯ ਕਣ੍ਣਿਕਾ, ਅਟ੍ਠਨਾਗਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰਿਤੋ વਿਯ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤੋ ਨਾਗਰਾਜਾ, ਨવੁਤਿਹਂਸਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰਿਤੋ વਿਯ ਧਤਰਟ੍ਠੋ ਹਂਸਰਾਜਾ, ਸੇਨਙ੍ਗਪਰਿવਾਰਿਤੋ વਿਯ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿ, ਮਰੁਗਣਪਰਿવਾਰਿਤੋ વਿਯ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਗਣਪਰਿવਾਰਿਤੋ વਿਯ ਹਾਰਿਤਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ, ਤਾਰਾਗਣਪਰਿવਾਰਿਤੋ વਿਯ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦੋ, ਅਸਮੇਨ ਬੁਦ੍ਧવੇਸੇਨ ਅਪਰਿਮਾਣੇਨ ਬੁਦ੍ਧવਿਲਾਸੇਨ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਗਮਨਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ।
ਅਥਸ੍ਸ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਕਾਯਤੋ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਾ ਰਸ੍ਮੀ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਪਚ੍ਛਿਮਕਾਯਤੋ ਦਕ੍ਖਿਣਹਤ੍ਥਤੋ, વਾਮਹਤ੍ਥਤੋ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਾ ਰਸ੍ਮੀ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਉਪਰਿ ਕੇਸਨ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬਕੇਸਾવਤ੍ਤੇਹਿ ਮੋਰਗੀવવਣ੍ਣਾ ਰਸ੍ਮੀ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਗਗਨਤਲੇ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਾਦਤਲੇਹਿ ਪવਾਲ਼વਣ੍ਣਾ ਰਸ੍ਮੀ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਘਨਪਥવਿਯਂ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਏવਂ ਸਮਨ੍ਤਾ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਮਤ੍ਤਂ ਠਾਨਂ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਾ ਬੁਦ੍ਧਰਸ੍ਮਿਯੋ વਿਜ੍ਜੋਤਮਾਨਾ
ਭਗવਤੋਪਿ ਅਸੀਤਿਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਬ੍ਯਾਮਪ੍ਪਭਾਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸવਰਲਕ੍ਖਣਸਮੁਜ੍ਜਲਂ ਸਰੀਰਂ ਸਮੁਗ੍ਗਤਤਾਰਕਂ વਿਯ ਗਗਨਤਲਂ, વਿਕਸਿਤਮਿવ ਪਦੁਮવਨਂ, ਸਬ੍ਬਪਾਲਿਫੁਲ੍ਲੋ વਿਯ ਯੋਜਨਸਤਿਕੋ ਪਾਰਿਚ੍ਛਤ੍ਤਕੋ, ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਪਿਤਾਨਂ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸੂਚਨ੍ਦਾਨਂ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਸੂਰਿਯਾਨਂ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀਨਂ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਦੇવਰਾਜਾਨਂ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ
ਇਮਾਯ ਬੁਦ੍ਧਸਿਰਿਯਾ ਓਭਾਸਮਾਨਸ੍ਸਾਪਿ ਚ ਭਗવਤੋ ਪੁਰਤੋ ਅਨੇਕਾਨਿ ਦਣ੍ਡਦੀਪਿਕਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਉਕ੍ਖਿਪਿਂਸੁ। ਤਥਾ ਪਚ੍ਛਤੋ। વਾਮਪਸ੍ਸੇ ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸੇ। ਜਾਤਿਕੁਸੁਮਚਮ੍ਪਕવਨਮਲ੍ਲਿਕਰਤ੍ਤੁਪ੍ਪਲਨੀਲੁਪ੍ਪਲਮਕੁਲਸਿਨ੍ਦੁવਾਰਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਪਦਸਹਸ੍ਸੇਨ ਗਮਨવਣ੍ਣਂ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਤਤ੍ਰਿਦਂ ਮੁਖਮਤ੍ਤਂ –
‘‘ਏવਂ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਕਮ੍ਪਯਨ੍ਤੋ વਸੁਨ੍ਧਰਂ।
ਅਹੇਠਯਨ੍ਤੋ ਪਾਣਾਨਿ, ਯਾਤਿ ਲੋਕવਿਨਾਯਕੋ॥
ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਪਠਮਂ ਪਾਦਂ, ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤੋ ਨਰਾਸਭੋ।
ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਿਰਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸੋਭਤੇ ਦ੍વਿਪਦੁਤ੍ਤਮੋ॥
ਗਚ੍ਛਤੋ
ਸਮਂ ਸਮ੍ਫੁਸਤੇ ਭੂਮਿਂ, ਰਜਸਾ ਨੁਪਲਿਪ੍ਪਤਿ॥
ਨਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ ਉਨ੍ਨਮਤਿ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਲੋਕਨਾਯਕੇ।
ਉਨ੍ਨਤਞ੍ਚ ਸਮਂ ਹੋਤਿ, ਪਥવੀ ਚ ਅਚੇਤਨਾ॥
ਪਾਸਾਣਾ ਸਕ੍ਖਰਾ ਚੇવ, ਕਥਲਾ ਖਾਣੁਕਣ੍ਟਕਾ।
ਸਬ੍ਬੇ ਮਗ੍ਗਾ વਿવਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਲੋਕਨਾਯਕੇ॥
ਨਾਤਿਦੂਰੇ
ਅਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ, ਉਭੋ ਜਾਣੂ ਚ ਗੋਪ੍ਫਕੇ॥
ਨਾਤਿਸੀਘਂ
ਨ ਚਾਤਿਸਣਿਕਂ ਯਾਤਿ, ਗਚ੍ਛਮਾਨੋ ਸਮਾਹਿਤੋ॥
ਉਦ੍ਧਂ ਅਧੋ ਚ ਤਿਰਿਯਂ, ਦਿਸਞ੍ਚ વਿਦਿਸਂ ਤਥਾ।
ਨ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਸੋ ਯਾਤਿ, ਯੁਗਮਤ੍ਤਮ੍ਹਿ ਪੇਕ੍ਖਤਿ॥
ਨਾਗવਿਕ੍ਕਨ੍ਤਚਾਰੋ ਸੋ, ਗਮਨੇ ਸੋਭਤੇ ਜਿਨੋ।
ਚਾਰੁਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਲੋਕਗ੍ਗੋ, ਹਾਸਯਨ੍ਤੋ ਸਦੇવਕੇ॥
ਉਲ਼ੁਰਾਜਾવ ਸੋਭਨ੍ਤੋ, ਚਤੁਚਾਰੀવ ਕੇਸਰੀ।
ਤੋਸਯਨ੍ਤੋ ਬਹੂ ਸਤ੍ਤੇ, ਪੁਰਂ ਸੇਟ੍ਠਂ ਉਪਾਗਮੀ’’ਤਿ॥
વਣ੍ਣਕਾਲੋ ਨਾਮ ਕਿਰੇਸ, ਏવਂવਿਧੇਸੁ ਕਾਲੇਸੁ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਰੀਰવਣ੍ਣੇ વਾ ਗੁਣવਣ੍ਣੇ વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਸ੍ਸ ਥਾਮੋਯੇવ ਪਮਾਣਂ ਚੁਣ੍ਣਿਯਪਦੇਹਿ વਾ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧੇਨ વਾ ਯਤ੍ਤਕਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਤ੍ਤਕਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਦੁਕ੍ਕਥਿਤਨ੍ਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਅਪ੍ਪਮਾਣવਣ੍ਣਾ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾ, ਤੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧਾਪਿ ਅਨવਸੇਸਤੋ વਣ੍ਣਂ
ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾਤਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪੁਰਤੋ ਕਤ੍વਾ। ਤਤ੍ਥ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਞ੍ਚੇવ ਉਪਾਸਕਾਨਞ੍ਚ ਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਗਨ੍ਧੋਦਕੇਨ ਨ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਦੁਕੂਲਚੁਮ੍ਬਟਕੇਨ વੋਦਕਂ ਕਤ੍વਾ ਜਾਤਿਹਿਙ੍ਗੁਲਕੇਨ ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲਪਲਿવੇਠਿਤੇ
‘‘ਗਨ੍ਤ੍વਾਨ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ਂ, ਨਾਗવਿਕ੍ਕਨ੍ਤਚਰਣੋ।
ਓਭਾਸਯਨ੍ਤੋ ਲੋਕਗ੍ਗੋ, ਨਿਸੀਦਿ વਰਮਾਸਨੇ॥
ਤਸ੍ਮਿਂ
ਦੇવਾਤਿਦੇવੋ ਸਤਪੁਞ੍ਞਲਕ੍ਖਣੋ।
ਬੁਦ੍ਧਾਸਨੇ ਮਜ੍ਝਗਤੋ વਿਰੋਚਤਿ,
ਸੁવਣ੍ਣਨੇਕ੍ਖਂ વਿਯ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲੇ॥
ਨੇਕ੍ਖਂ ਜਮ੍ਬੋਨਦਸ੍ਸੇવ, ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲੇ।
વਿਰੋਚਤਿ વੀਤਮਲੋ, ਮਣਿવੇਰੋਚਨੋ ਯਥਾ॥
ਮਹਾਸਾਲੋવ ਸਮ੍ਫੁਲ੍ਲੋ, ਨੇਰੁਰਾਜਾવਲਙ੍ਕਤੋ।
ਸੁવਣ੍ਣਯੂਪਸਙ੍ਕਾਸੋ, ਪਦੁਮੋ ਕੋਕਨਦੋ ਯਥਾ॥
ਜਲਨ੍ਤੋ ਦੀਪਰੁਕ੍ਖੋવ, ਪਬ੍ਬਤਗ੍ਗੇ ਯਥਾ ਸਿਖੀ।
ਦੇવਾਨਂ ਪਾਰਿਚ੍ਛਤ੍ਤੋવ, ਸਬ੍ਬਫੁਲ੍ਲੋ વਿਰੋਚਥਾ’’ਤਿ॥
ਕਾਪਿਲવਤ੍ਥવੇ ਸਕ੍ਯੇ ਬਹੁਦੇવ ਰਤ੍ਤਿਂ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮੀ ਕਥਾ ਨਾਮ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਅਨੁਮੋਦਨਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਦਾ ਹਿ ਭਗવਾ ਆਕਾਸਗਙ੍ਗਂ ਓਤਾਰੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਪਥવੋਜਂ ਆਕਡ੍ਢਨ੍ਤੋ વਿਯ ਮਹਾਜਮ੍ਬੁਂ ਖਨ੍ਧੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਚਾਲੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਯੋਜਨਿਕਂ ਮਧੁਭਣ੍ਡਂ ਚਕ੍ਕਯਨ੍ਤੇਨ ਪੀਲ਼ੇਤ੍વਾ ਮਧੁਪਾਨਂ ਪਾਯਮਾਨੋ વਿਯ ਕਾਪਿਲવਤ੍ਥવਾਨਂ ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਹਿਤਸੁਖਾવਹਂ
‘‘ਸੀਤਂ ਉਣ੍ਹਂ ਪਟਿਹਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ વਾਲ਼ਮਿਗਾਨਿ ਚ।
ਸਰੀਸਪੇ ਚ ਮਕਸੇ, ਸਿਸਿਰੇ ਚਾਪਿ વੁਟ੍ਠਿਯੋ॥
ਤਤੋ વਾਤਾਤਪੋ ਘੋਰੋ, ਸਞ੍ਜਾਤੋ ਪਟਿਹਞ੍ਞਤਿ।
ਲੇਣਤ੍ਥਞ੍ਚ ਸੁਖਤ੍ਥਞ੍ਚ, ਝਾਯਿਤੁਞ੍ਚ વਿਪਸ੍ਸਿਤੁਂ॥
વਿਹਾਰਦਾਨਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਅਗ੍ਗਂ ਬੁਦ੍ਧੇਨ વਣ੍ਣਿਤਂ।
ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਪੋਸੋ, ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਂ ਅਤ੍ਥਮਤ੍ਤਨੋ॥
વਿਹਾਰੇ
ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਨਞ੍ਚ ਪਾਨਞ੍ਚ, વਤ੍ਥਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਚ॥
ਦਦੇਯ੍ਯ ਉਜੁਭੂਤੇਸੁ, વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਚੇਤਸਾ।
ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਾਪਨੂਦਨਂ।
ਯਂ ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਇਧਞ੍ਞਾਯ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਤਿ ਅਨਾਸવੋ’’ਤਿ॥ (ਚੂਲ਼વ॰ ੨੯੫) –
ਏવਂ ਅਯਮ੍ਪਿ ਆવਾਸੇ ਆਨਿਸਂਸੋ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਆਨਿਸਂਸੋਤਿ ਬਹੁਦੇવਰਤ੍ਤਿਂ ਅਤਿਰੇਕਤਰਂ ਦਿਯਡ੍ਢਯਾਮਂ ਆવਾਸਾਨਿਸਂਸਕਥਂ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਸੀਤਿਆਦੀਨਿ
ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥਾਪੇਤੁਕਾਮੋ ਜਾਨਾਪੇਸਿ। ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਮਹਾਕਸ੍ਸਪਾਦੀਸੁ ਅਸੀਤਿਮਹਾਥੇਰੇਸੁ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਭਗવਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਭਾਰਮਕਾਸੀਤਿ। ਪਰਿਸਜ੍ਝਾਸਯવਸੇਨ। ਆਯਸ੍ਮਾ ਹਿ ਆਨਨ੍ਦੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ, ਪਹੋਸਿ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲੇਹਿ ਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਮਧੁਰਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਤੁਨ੍ਤਿ ਸਾਕਿਯਮਣ੍ਡਲੇ ਪਾਕਟੋ ਪਞ੍ਞਾਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਸਕ੍ਯਰਾਜੂਹਿ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾਪਿ ਧਮ੍ਮਕਥਾ ਸੁਤਪੁਬ੍ਬਾ, ਓਰੋਧਾ ਪਨ ਨੇਸਂ ਨ ਯਥਾਰੁਚਿਯਾ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਹੋ વਤ ਭਗવਾ ਅਪ੍ਪਂਯੇવ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਞਾਤਿਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਭਾਰਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ਤੇਸਂ ਅਜ੍ਝਾਸਯવਸੇਨ ਭਗવਾ ਤਸ੍ਸੇવ ਭਾਰਮਕਾਸਿ।
ਸੇਖੋ ਪਾਟਿਪਦੋਤਿ ਪਟਿਪਨ੍ਨਕੋ ਸੇਖਸਮਣੋ। ਸੋ ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਟਿਭਾਤੁ ਉਪਟ੍ਠਾਤੁ, ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਪਦਂ ਦੇਸੇਹੀਤਿ ਪਟਿਪਦਾਯ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਗવਾ ਇਮਂ ਪਟਿਪਦਂ ਨਿਯਮੇਸਿ? ਬਹੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ। ਇਮੇ ਤਾવ ਸਕ੍ਯਾ ਮਙ੍ਗਲਸਾਲਾਯ ਮਙ੍ਗਲਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨ੍ਤਿ વਡ੍ਢਿਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਯਞ੍ਚ ਸੇਖਪਟਿਪਦਾ ਮਯ੍ਹਂ ਸਾਸਨੇ ਮਙ੍ਗਲਪਟਿਪਦਾ વਡ੍ਢਮਾਨਕਪਟਿਪਦਾਤਿਪਿ ਇਮਂ ਪਟਿਪਦਂ ਨਿਯਮੇਸਿ। ਤਸ੍ਸਞ੍ਚ ਪਰਿਸਤਿ ਸੇਖਾવ ਬਹੂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਟ੍ਠਾਨੇ ਕਥੀਯਮਾਨੇ ਅਕਿਲਮਨ੍ਤਾવ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਇਮਂ ਪਟਿਪਦਂ ਨਿਯਮੇਸਿ। ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸੇਖਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤੋવ, ਸੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿવਿਦ੍ਧੇ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਟ੍ਠਾਨੇ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਅਕਿਲਮਨ੍ਤੋ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤੀਤਿਪਿ ਇਮਂ ਪਟਿਪਦਂ ਨਿਯਮੇਸਿ। ਸੇਖਪਟਿਪਦਾਯ ਚ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਸਿਕ੍ਖਾ ਓਸਟਾ
ਪਿਟ੍ਠਿ ਮੇ ਆਗਿਲਾਯਤੀਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਆਗਿਲਾਯਤਿ? ਭਗવਤੋ ਹਿ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨਿ ਪਧਾਨਂ ਪਦਹਨ੍ਤਸ੍ਸ
ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾਤਿ ਸਨ੍ਥਾਗਾਰਸ੍ਸ ਕਿਰ ਏਕਪਸ੍ਸੇ ਤੇ ਰਾਜਾਨੋ ਪਟ੍ਟਸਾਣਿਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਾਪੇਤ੍વਾ ਕਪ੍ਪਿਯਮਞ੍ਚਕਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਕਪ੍ਪਿਯਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣੇਨ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਸੁવਣ੍ਣ-ਤਾਰਕ-ਗਨ੍ਧਮਾਲਾ-ਦਾਮਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ વਿਤਾਨਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਤੇਲਪ੍ਪਦੀਪਂ ਆਰੋਪਯਿਂਸੁ ‘‘ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਾਸਨਤੋ ਉਟ੍ਠਾਨਸਞ੍ਞਂ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ વੁਟ੍ਠਾਨਸਞ੍ਞਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਠਪੇਤ੍વਾ।
੨੩. ਮਹਾਨਾਮਂ ਸਕ੍ਕਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸੀਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਤਸ੍ਸਂ ਪਰਿਸਤਿ ਜੇਟ੍ਠਕੋ ਪਾਮੋਕ੍ਖੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਙ੍ਗਹਿਤੇ ਸੇਸਪਰਿਸਾ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾવ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸੀਲੇਨ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸੀਲੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸੀਲੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇਹੀਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਧਮ੍ਮੇਹਿ, ਸਤਂ વਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਧਮ੍ਮੇਹਿ।
੨੪. ਕਥਞ੍ਚ ਮਹਾਨਾਮਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਠਾਨੇਨ ਸੇਖਪਟਿਪਦਾਯ ਮਾਤਿਕਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤੁਕਾਮੋ ਏવਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿਆਦੀਨਿ ‘‘ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸੀਲਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਹਰਥਾ’’ਤਿ ਆਕਙ੍ਖੇਯ੍ਯਸੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ।
੨੫. ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨਾਤਿਆਦੀਸੁ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋਤਿ ਪਗ੍ਗਹਿਤવੀਰਿਯੋ ਅਨੋਸਕ੍ਕਿਤਮਾਨਸੋ। ਪਹਾਨਾਯਾਤਿ ਪਹਾਨਤ੍ਥਾਯ। ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯਾਤਿ ਥਾਮવਾਤਿ વੀਰਿਯਥਾਮੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਦਲ਼੍ਹਪਰਕ੍ਕਮੋਤਿ ਥਿਰਪਰਕ੍ਕਮੋ। ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੋਰੋਪਿਤਧੁਰੋ ਅਨੋਸਕ੍ਕਿਤવੀਰਿਯੋ। ਪਰਮੇਨਾਤਿ ਉਤ੍ਤਮੇਨ। ਸਤਿਨੇਪਕ੍ਕੇਨਾਤਿ ਸਤਿਯਾ ਚ ਨਿਪਕਭਾવੇਨ ਚ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਤਿਭਾਜਨਿਯੇ ਪਞ੍ਞਾ ਆਗਤਾਤਿ? ਸਤਿਯਾ ਬਲવਭਾવਦੀਪਨਤ੍ਥਂ। ਪਞ੍ਞਾવਿਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਹਿ ਸਤਿ ਦੁਬ੍ਬਲਾ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਬਲવਤੀਤਿ।
ਚਿਰਕਤਮ੍ਪੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ વਾ ਪਰੇਨ વਾ ਕਾਯੇਨ ਚਿਰਕਤਂ ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣવਤ੍ਤਾਦਿ ਅਸੀਤਿ ਮਹਾવਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪੂਰਣਂ। ਚਿਰਭਾਸਿਤਮ੍ਪੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ વਾ ਪਰੇਨ વਾ વਾਚਾਯ ਚਿਰਭਾਸਿਤਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਉਦ੍ਦਿਸਨ-ਉਦ੍ਦਿਸਾਪਨ-ਧਮ੍ਮੋਸਾਰਣ-ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ-ਉਪਨਿਸਿਨ੍ਨਕਥਾ-ਅਨੁਮੋਦਨਿਯਾਦਿવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਿਤਂ વਚੀਕਮ੍ਮਂ। ਸਰਿਤਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯੇਨ ਚਿਰਕਤੇ ‘‘ਕਾਯੋ ਨਾਮ ਕਾਯવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਚਿਰਭਾਸਿਤੇ વਾਚਾ ਨਾਮ વਚੀવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਰੂਪਂ, ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚਿਤ੍ਤਚੇਤਸਿਕਾ ਅਰੂਪਂ। ਇਤਿ ਇਮੇ ਰੂਪਾਰੂਪਧਮ੍ਮਾ ਏવਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਏવਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਸਰਤਿ ਚੇવ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ ਚ, ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਹਿ ਸਤਿ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਏਸ ਸਕਿਮ੍ਪਿ ਸਰਣੇਨ ਸਰਿਤਾ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਸਰਣੇਨ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
ਉਦਯਤ੍ਥਗਾਮਿਨਿਯਾਤਿ ਅਰਿਯਾਯਾਤਿ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨવਸੇਨ ਚ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ ਚ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਰਕਾ ਠਿਤਾਯ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਯ। ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪਞ੍ਞਾਯ ਚੇવ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾਯ ਚ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤੋ। ਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਾਯਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਗਾਮਿਨਿਯਾਤਿ ਇਧਾਪਿ ਮਗ੍ਗਪਞ੍ਞਾ ‘‘ਸਮ੍ਮਾ ਹੇਤੁਨਾ ਨਯੇਨ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਂ ਖੇਪਯਮਾਨਾ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ
੨੬. ਅਭਿਚੇਤਸਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਅਭਿਚਿਤ੍ਤਂ ਸੇਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਂ ਸਿਤਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤਾਨਂ। ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖવਿਹਾਰਾਨਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਿਤਪ੍ਪਿਤਕ੍ਖਣੇ ਸੁਖਪਟਿਲਾਭਹੇਤੂਨਂ। ਨਿਕਾਮਲਾਭੀਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਕ੍ਖਣੇ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਾ। ਅਕਿਚ੍ਛਲਾਭੀਤਿ ਨਿਦੁਕ੍ਖਲਾਭੀ। ਅਕਸਿਰਲਾਭੀਤਿ વਿਪੁਲਲਾਭੀ। ਪਗੁਣਭਾવੇਨ ਏਕੋ ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਕ੍ਖਣੇ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਸਮਾਧਿਪਾਰਿਪਨ੍ਥਿਕਧਮ੍ਮੇ ਪਨ ਅਕਿਲਮਨ੍ਤੋ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨਿਚ੍ਛਾਯ ਖਿਪ੍ਪਮੇવ વੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦવਸੇਨ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਠਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਅਯਂ ਕਿਚ੍ਛਲਾਭੀ ਕਸਿਰਲਾਭੀ ਨਾਮ। ਏਕੋ ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਕ੍ਖਣੇ ਚ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਸਮਾਧਿਪਾਰਿਪਨ੍ਥਿਕਧਮ੍ਮੇ ਚ ਅਕਿਲਮਨ੍ਤੋ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤਿ, ਸੋ ਯਥਾਪਰਿਚ੍ਛੇਦવਸੇਨੇવ વੁਟ੍ਠਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਅਯਂ ਅਕਿਚ੍ਛਲਾਭੀ ਅਕਸਿਰਲਾਭੀ ਨਾਮ।
੨੭. ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮਹਾਨਾਮ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਸੇਖੋ ਪਾਟਿਪਦੋਤਿ ਮਹਾਨਾਮ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਸੇਖੋ ਪਾਟਿਪਦੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਗਬ੍ਭਾਯ વਡ੍ਢਮਾਨਕਪਟਿਪਦਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਪੁਚ੍ਚਣ੍ਡਤਾਯਾਤਿ ਅਪੂਤਿਅਣ੍ਡਤਾਯ। ਭਬ੍ਬੋ ਅਭਿਨਿਬ੍ਭਿਦਾਯਾਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਾਦਿਞਾਣਪ੍ਪਭੇਦਾਯ ਭਬ੍ਬੋ। ਸਮ੍ਬੋਧਾਯਾਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਯ। ਅਨੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਸ੍ਸਾਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ
੨੮. ਇਮਂਯੇવ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਪਠਮਾਦਿਜ੍ਝਾਨੇਹਿ ਅਸਦਿਸਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ। ਪਠਮਾਭਿਨਿਬ੍ਭਿਦਾਤਿ ਪਠਮੋ ਞਾਣਭੇਦੋ। ਦੁਤਿਯਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ
੨੯. ਇਦਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਚਰਣਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਸੀਲਂ ਅਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਰਣਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਚਰਣਂ ਨਾਮ ਬਹੁ ਅਨੇਕવਿਧਂ, ਸੀਲਾਦਯੋ ਪਨ੍ਨਰਸਧਮ੍ਮਾ, ਤਤ੍ਥ ਇਦਮ੍ਪਿ ਏਕਂ ਚਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਦਤ੍ਥੋ ਪਨ ਚਰਤਿ ਤੇਨ ਅਗਤਪੁਬ੍ਬਂ ਦਿਸਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਚਰਣਂ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ।
ਇਦਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਹੋਤਿ વਿਜ੍ਜਾਯਾਤਿ ਇਦਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਞਾਣਂ ਤਸ੍ਸ વਿਜ੍ਜਾ ਨਾਮ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਜ੍ਜਾ ਨਾਮ ਬਹੁ ਅਨੇਕવਿਧਾ, વਿਪਸ੍ਸਨਞਾਣਾਦੀਨਿ ਅਟ੍ਠ ਞਾਣਾਨਿ, ਤਤ੍ਥ ਇਦਮ੍ਪਿ ਞਾਣਂ ਏਕਾ વਿਜ੍ਜਾਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਦਤ੍ਥੋ ਪਨ વਿਨਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਏਤਾਯ ਜਾਨਾਤੀਤਿ વਿਜ੍ਜਾ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ। વਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਇਤਿਪੀਤਿ ਤੀਹਿ વਿਜ੍ਜਾਹਿ વਿਜ੍ਜਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਇਤਿਪਿ। ਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਇਤਿਪੀਤਿ ਪਞ੍ਚਦਸਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਇਤਿਪਿ। ਤਦੁਭਯੇਨ ਪਨ વਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਇਤਿਪੀਤਿ।
੩੦. ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੇਨਾਤਿ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋਤਿ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਜਨੇਤਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਯੇ ਗੋਤ੍ਤਪਟਿਸਾਰਿਨੋਤਿ ਯੇ ਜਨੇਤਸ੍ਮਿਂ ਗੋਤ੍ਤਂ ਪਟਿਸਰਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਹਂ ਗੋਤਮੋ, ਅਹਂ ਕਸ੍ਸਪੋ’’ਤਿ, ਤੇਸੁ ਲੋਕੇ ਗੋਤ੍ਤਪਟਿਸਾਰੀਸੁ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਸੇਟ੍ਠੋ। ਅਨੁਮਤਾ ਭਗવਤਾਤਿ ਮਮ ਪਞ੍ਹਬ੍ਯਾਕਰਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦੇਸਿਤਾਤਿ ਅਮ੍ਬਟ੍ਠਸੁਤ੍ਤੇ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਭਗવਤਾ ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ, ਅਮ੍ਬਟ੍ਠ, ਏવਂ વਦਾਮਿ –
‘ਖਤ੍ਤਿਯੋ
વਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸੋ ਸੇਟ੍ਠੋ ਦੇવਮਾਨੁਸੇ’ਤਿ’’॥ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੭੭) –
ਏવਂ ਭਾਸਨ੍ਤੇਨ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤਾ। ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ ਆਨਨ੍ਦਾਤਿ, ਭਗવਾ ਕਿਰ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨਿਦ੍ਦਂ ਅਨੋਕ੍ਕਮਨ੍ਤੋવ ਇਮਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਸੇਖਪਟਿਪਦਾਯ ਕੂਟਂ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਅਦਾਸਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ ਪਨ ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਜਿਨਭਾਸਿਤਂ ਨਾਮ ਜਾਤਂ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਸੇਖਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੪. ਪੋਤਲਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੩੧. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਪੋਤਲਿਯਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਾਪੇਸੂਤਿ ਅਙ੍ਗਾਯੇવ ਸੋ ਜਨਪਦੋ, ਮਹਿਯਾ ਪਨਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਯਾ ਆਪੋ, ਤਾਸਂ ਅવਿਦੂਰਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਰਾਪੋਤਿਪਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਕਤਰਮਹਿਯਾ ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਯਾ ਆਪੋਤਿ, ਮਹਾਮਹਿਯਾ। ਤਤ੍ਥਾਯਂ ਆવਿਭਾવਕਥਾ – ਅਯਂ ਕਿਰ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੋ
ਤਤ੍ਥ ਸੁਦਸ੍ਸਨਕੂਟਂ ਸੋવਣ੍ਣਮਯਂ ਦ੍વਿਯੋਜਨਸਤੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਨ੍ਤੋવਙ੍ਕਂ ਕਾਕਮੁਖਸਣ੍ਠਾਨਂ ਤਮੇવ ਸਰਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਠਿਤਂ। ਚਿਤ੍ਰਕੂਟਂ ਸਬ੍ਬਰਤਨਮਯਂ। ਕਾਲ਼ਕੂਟਂ ਅਞ੍ਜਨਮਯਂ। ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਕੂਟਂ ਸਾਨੁਮਯਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਮੁਗ੍ਗવਣ੍ਣਂ, ਮੂਲਗਨ੍ਧੋ ਸਾਰਗਨ੍ਧੋ ਫੇਗ੍ਗੁਗਨ੍ਧੋ ਤਚਗਨ੍ਧੋ ਪਪਟਿਕਗਨ੍ਧੋ ਰਸਗਨ੍ਧੋ ਪਤ੍ਤਗਨ੍ਧੋ ਪੁਪ੍ਫਗਨ੍ਧੋ ਫਲਗਨ੍ਧੋ ਗਨ੍ਧਗਨ੍ਧੋਤਿ ਇਮੇਹਿ ਦਸਹਿ ਗਨ੍ਧੇਹਿ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਓਸਧਸਞ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖਉਪੋਸਥਦਿવਸੇ ਆਦਿਤ੍ਤਮਿવ ਅਙ੍ਗਾਰਂ ਜਲਨ੍ਤਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਕੇਲਾਸਕੂਟਂ ਰਜਤਮਯਂ। ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਸੁਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸਮਾਨੁਬ੍ਬੇਧਸਣ੍ਠਾਨਾਨਿ, ਤਮੇવ ਸਰਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾਨਿ। ਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ
ਤਤ੍ਥ
ਤਸ੍ਸ ਚਤੂਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਸੀਹਮੁਖਂ ਹਤ੍ਥਿਮੁਖਂ ਅਸ੍ਸਮੁਖਂ ਉਸਭਮੁਖਨ੍ਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਮੁਖਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯੇਹਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਨਦਿਯੋ ਸਨ੍ਦਨ੍ਤਿ। ਸੀਹਮੁਖੇਨ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਨਦੀਤੀਰੇ ਸੀਹਾ ਬਹੁਤਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਹਤ੍ਥਿਮੁਖਾਦੀਹਿ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਉਸਭਾ। ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਦਿਸਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਨਦੀ ਅਨੋਤਤ੍ਤਂ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਇਤਰਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਨਦਿਯੋ ਅਨੁਪਗਮ੍ਮ
ਆਪਣਂ ਨਾਮਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਨਿਗਮੇ વੀਸਤਿ ਆਪਣਮੁਖਸਹਸ੍ਸਾਨਿ વਿਭਤ੍ਤਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ। ਇਤਿ ਸੋ ਆਪਣਾਨਂ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਆਪਣਨ੍ਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਚ ਨਿਗਮਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਨਦੀਤੀਰੇ ਘਨਚ੍ਛਾਯੋ ਰਮਣੀਯੋ ਭੂਮਿਭਾਗੋ ਮਹਾવਨਸਣ੍ਡੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਭਗવਾ વਿਹਰਤਿ। ਤੇਨੇવੇਤ੍ਥ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਨਿਯਾਮਿਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੇਨਞ੍ਞਤਰੋ વਨਸਣ੍ਡੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੀਤਿ ਪੋਤਲਿਯੋਪਿ ਖੋ ਗਹਪਤੀਤਿ ਪੋਤਲਿਯੋਤਿ ਏવਂਨਾਮਕੋ ਗਹਪਤਿ। ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਨਿવਾਸਨਪਾવੁਰਣੋਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨਿવਾਸਨਪਾવੁਰਣੋ ਛਤ੍ਤੁਪਾਹਨਾਹੀਤਿ ਛਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਪਾਹਨਾ ਆਰੁਯ੍ਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਸਨਾਨੀਤਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਪੀਠਪਲਾਲਪੀਠਕਾਦੀਨਿ। ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਸਾਖਾਭਙ੍ਗਮ੍ਪਿ ਹਿ ਆਸਨਨ੍ਤੇવ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਗਹਪਤਿવਾਦੇਨਾਤਿ ਗਹਪਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ વਚਨੇਨ। ਸਮੁਦਾਚਰਤੀਤਿ વੋਹਰਤਿ।
ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚਾਤਿ ਤਤਿਯਂ ਗਹਪਤੀਤਿ વਚਨਂ ਅਧਿવਾਸੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਭਗવਨ੍ਤਮੇਤਂ ‘‘ਤਯਿਦਂ, ਭੋ, ਗੋਤਮਾ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਂ ਅવੋਚ। ਤਤ੍ਥ ਨਚ੍ਛਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਨ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ। ਨਪ੍ਪਤਿਰੂਪਨ੍ਤਿ ਨ ਸਾਰੁਪ੍ਪਂ। ਆਕਾਰਾਤਿਆਦੀਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨੇવ ਕਾਰਣવੇવਚਨਾਨਿ। ਦੀਘਦਸવਤ੍ਥਧਾਰਣ-ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਨਖਠਪਨਾਦੀਨਿ ਹਿ ਸਬ੍ਬਾਨੇવ ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਗਿਹਿਭਾવਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਆਕਾਰਾ, ਗਿਹਿਸਣ੍ਠਾਨੇਨ ਸਣ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਲਿਙ੍ਗਾ, ਗਿਹਿਭਾવਸ੍ਸ ਸਞ੍ਜਾਨਨਨਿਮਿਤ੍ਤਤਾਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਯਥਾ ਤਂ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਆਕਾਰਲਿਙ੍ਗਨਿਮਿਤ੍ਤਾ ਭવੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਥੇવ ਤੁਯ੍ਹਂ। ਤੇਨ ਤਾਹਂ ਏવਂ ਸਮੁਦਾਚਰਾਮੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਥ ਸੋ ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਗਹਪਤਿવਾਦਂ ਨਾਧਿવਾਸੇਤਿ, ਤਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਥਾ ਹਿ ਪਨ ਮੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
ਨਿਯ੍ਯਾਤਨ੍ਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿਤਂ। ਅਨੋવਾਦੀ ਅਨੁਪવਾਦੀਤਿ ‘‘ਤਾਤਾ, ਕਸਥ, વਪਥ, વਣਿਪ੍ਪਥਂ ਪਯੋਜੇਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਨਯੇਨ ਓવਦਨ੍ਤੋ ਓવਾਦੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਨ ਕਸਥ, ਨ વਪਥ, ਨ વਣਿਪ੍ਪਥਂ ਪਯੋਜੇਥ, ਕਥਂ ਜੀવਿਸ੍ਸਥ, ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਂ વਾ ਭਰਿਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਨ ਉਪવਦਨ੍ਤੋ ਉਪવਾਦੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਅਹਂ ਪਨ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਤਂ ਨ ਕਰੋਮਿ। ਤੇਨਾਹਂ ਤਤ੍ਥ ਅਨੋવਾਦੀ ਅਨੁਪવਾਦੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਘਾਸਚ੍ਛਾਦਨਪਰਮੋ વਿਹਰਾਮੀਤਿ ਘਾਸਮਤ੍ਤਞ੍ਚੇવ ਅਚ੍ਛਾਦਨਮਤ੍ਤਞ੍ਚ ਪਰਮਂ ਕਤ੍વਾ વਿਹਰਾਮਿ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਨ ਚ ਪਤ੍ਥੇਮੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।
੩੨. ਗਿਦ੍ਧਿਲੋਭੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਗੇਧਭੂਤੋ ਲੋਭੋ ਪਹਾਤਬ੍ਬੋ। ਅਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸਨ੍ਤਿ ਅਨਿਨ੍ਦਾਭੂਤਂ ਅਘਟ੍ਟਨਂ। ਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸੋਤਿ ਨਿਨ੍ਦਾਘਟ੍ਟਨਾ। વੋਹਾਰਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ વੋਹਾਰੋਤਿ ਬ੍ਯવਹਾਰવੋਹਾਰੋਪਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਪਿ વਚਨਮ੍ਪਿ ਚੇਤਨਾਪਿ। ਤਤ੍ਥ –
‘‘ਯੋ
ਏવਂ વਾਸੇਟ੍ਠ ਜਾਨਾਹਿ, વਾਣਿਜੋ ਸੋ ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿ॥ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੪੫੭) –
ਅਯਂ ਬ੍ਯવਹਾਰવੋਹਾਰੋ ਨਾਮ। ‘‘ਸਙ੍ਖਾ ਸਮਞ੍ਞਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ વੋਹਾਰੋ’’ਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ੧੩੧੩-੧੩੧੫) ਅਯਂ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવੋਹਾਰੋ ਨਾਮ। ‘‘ਤਥਾ ਤਥਾ વੋਹਰਤਿ ਅਪਰਾਮਸ’’ਨ੍ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੩੨) ਅਯਂ વਚਨવੋਹਾਰੋ ਨਾਮ। ‘‘ਅਟ੍ਠ ਅਰਿਯવੋਹਾਰਾ ਅਟ੍ਠ ਅਨਰਿਯવੋਹਰਾ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੮.੬੭) ਅਯਂ ਚੇਤਨਾવੋਹਾਰੋ ਨਾਮ, ਅਯਮਿਧਾਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਯਸ੍ਮਾ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਗਿਹੀਤਿ ਚੇਤਨਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਮਣੋਤਿ ਚੇਤਨਾ ਹੋਤਿ। ਗਿਹੀਤਿ વਚਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਮਣੋਤਿ વਚਨਂ ਹੋਤਿ। ਗਿਹੀਤਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਮਣੋਤਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ। ਗਿਹੀਤਿ ਬ੍ਯવਹਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਮਣੋਤਿ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ વਾ ਬ੍ਯવਹਾਰੋ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇਪੇਤੇ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ।
੩੩. ਯੇਸਂ ਖੋ ਅਹਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਹੇਤੁ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋવ ਸਂਯੋਜਨਂ। ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਸ੍ਸੇવ ਹਿ ਹੇਤੁ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਪਚ੍ਚਯਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾਨਂ ਪਨ ਬਹੁਤਾਯ ‘‘ਯੇਸਂ ਖੋ ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਸਾਹਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਅਹਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਬਨ੍ਧਨਾਨਂ। ਪਹਾਨਾਯ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਪਾਣਾਤਿਪਾਤਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਾਯਿਕਸੀਲਸਂવਰੇਨ ਪਹਾਨਤ੍ਥਾਯ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਨਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ। ਅਤ੍ਤਾਪਿ ਮਂ ਉਪવਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਕੁਨ੍ਥਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕਮ੍ਪਿ ਨਾਮ ਜੀવਿਤਾ ਅવੋਰੋਪਨਕਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਮਤ੍ਤਤੋਪਿ ਓਰਮਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਕਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯਾਤਿ ਏવਂ ਅਤ੍ਤਾਪਿ ਮਂ ਉਪવਦੇਯ੍ਯ। ਅਨੁવਿਚ੍ਚਾਪਿ ਮਂ વਿਞ੍ਞੂ ਗਰਹੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਏવਰੂਪੇ ਨਾਮ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਮਤ੍ਤਤੋਪਿ ਓਰਮਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਕਿਂ ਏਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯਾਤਿ ਏવਂ ਅਨੁવਿਚ੍ਚ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਪਰਿਯੋਗਾਹੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਪਿ વਿਞ੍ਞੂ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਗਰਹੇਯ੍ਯੁਂ। ਏਤਦੇવ ਖੋ ਪਨ ਸਂਯੋਜਨਮੇਤਂ ਨੀવਰਣਨ੍ਤਿ ਦਸਸੁ ਸਂਯੋਜਨੇਸੁ ਪਞ੍ਚਸੁ ਚ ਨੀવਰਣੇਸੁ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ‘‘ਅਟ੍ਠ ਨੀવਰਣਾ’’ਤਿ ਦੇਸਨਾવਸੇਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। વਟ੍ਟਬਨ੍ਧਨਟ੍ਠੇਨ ਹਿ ਹਿਤਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਟ੍ਠੇਨ ਆਸવਾਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਕਾਰਣਾ ਏਕੋ ਅવਿਜ੍ਜਾਸવੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। વਿਘਾਤਪਰਿਲ਼ਾਹਾਤਿ વਿਘਾਤਾ ਚ ਪਰਿਲ਼ਾਹਾ ਚ। ਤਤ੍ਥ
੩੪-੪੦. ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋ – ਤੇਸਾਹਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇ ਇਮਿਨਾ ਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਾਯਿਕਸੀਲਸਂવਰੇਨ, ਸਚ੍ਚવਾਚਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ વਾਚਸਿਕਸੀਲਸਂવਰੇਨ, ਅਪਿਸੁਣਾવਾਚਾਸਙ੍ਖਾਤੇਨ વਾਚਸਿਕਸੀਲਸਂવਰੇਨ, ਅਗਿਦ੍ਧਿਲੋਭਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਮਾਨਸਿਕਸੀਲਸਂવਰੇਨ, ਅਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਾਯਿਕવਾਚਸਿਕਸੀਲਸਂવਰੇਨ
ਅਤ੍ਤਾਪਿ ਮਂ ਉਪવਦੇਯ੍ਯ ਅਨੁવਿਚ੍ਚਾਪਿ ਮਂ વਿਞ੍ਞੂ ਗਰਹੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਇਮੇਸੁ ਪਨ ਪਦੇਸੁ ਤਿਣਸਲਾਕਮ੍ਪਿ ਨਾਮ ਉਪਾਦਾਯ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਅਗ੍ਗਹਣਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਮਤ੍ਤਤੋਪਿ વਿਰਮਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਕਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯਾਤਿ ਏવਂ ਅਤ੍ਤਾਪਿ ਮਂ ਉਪવਦੇਯ੍ਯ। ਏવਰੂਪੇ ਨਾਮ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਮਤ੍ਤਤੋਪਿ ਓਰਮਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਕਿਂ ਇਮਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯਾਤਿ ਏવਂ ਅਨੁવਿਚ੍ਚਾਪਿ ਮਂ વਿਞ੍ਞੂ ਗਰਹੇਯ੍ਯੁਂ? ਹਸਾਪੇਕ੍ਖਤਾਯਪਿ ਨਾਮ ਦવਕਮ੍ਯਤਾਯ વਾ ਮੁਸਾવਾਦਂ ਅਕਰਣਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ। ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਪਿਸੁਣਂ ਅਕਰਣਸਾਸਨੇ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ। ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਗਿਦ੍ਧਿਲੋਭਂ ਅਕਰਣਸਾਸਨੇ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾਪਿ। ਕਕਚੇਨ ਅਙ੍ਗੇਸੁ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤਿਯਮਾਨੇਸੁਪਿ ਨਾਮ ਪਰੇਸਂ ਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸਂ ਅਕਰਣਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ। ਛਿਨ੍ਨਖਾਣੁਕਣ੍ਟਕਾਦੀਸੁਪਿ ਨਾਮ ਕੋਧੁਪਾਯਾਸਂ ਅਕਰਣਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ। ਅਧਿਮਾਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਾਮ ਮਾਨਂ ਅਕਰਣਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਤਿਮਾਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਜਹਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਕਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯਾਤਿ ਏવਂ ਅਤ੍ਤਾਪਿ ਮਂ ਉਪવਦੇਯ੍ਯ। ਏવਰੂਪੇ ਨਾਮ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਤਿਮਾਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਜਹਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਕਿਂ ਇਮਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯਾਤਿ ਏવਂ ਅਨੁવਿਚ੍ਚਾਪਿ ਮਂ વਿਞ੍ਞੂ ਗਰਹੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਸਬ੍ਬવਾਰੇਸੁ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ।
ਆਸવਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਪਦੇ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਕਾਰਣਾ ਕਾਮਾਸવੋ
ਇਮੇਸੁ ਪਨ ਅਟ੍ਠਸੁਪਿ વਾਰੇਸੁ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਥਂ ਪੁਨ ਅਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਪੁਰਿਮੇਸੁ ਤਾવ ਚਤੂਸੁ વਿਰਮਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮੀਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਪਚ੍ਛਿਮੇਸੁ ਪਜਹਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮੀਤਿ। ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸਕੋਧੁਪਾਯਾਸੇਸੁ ਚ ਏਕੋ ਅવਿਜ੍ਜਾਸવੋવ ਹੋਤਿ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਮੁਸਾવਾਦਪਿਸੁਣਾવਾਚਾਸੁ ਕਾਮਾਸવੋ ਦਿਟ੍ਠਾਸવੋ ਅવਿਜ੍ਜਾਸવੋ, ਗਿਦ੍ਧਿਲੋਭੇ ਦਿਟ੍ਠਾਸવੋ ਅવਿਜ੍ਜਾਸવੋ, ਅਤਿਮਾਨੇ ਭવਾਸવੋ ਅવਿਜ੍ਜਾਸવੋ, ਅਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ ਕਾਯਿਕਂ ਸੀਲਂ, ਅਮੁਸਾ ਅਪਿਸੁਣਂ વਾਚਸਿਕਸੀਲਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸਂ ਸੇਸਾਨਿ ਤੀਣਿ ਮਾਨਸਿਕਸੀਲਾਨਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਕਾਯੇਨਪਿ ਘਟ੍ਟੇਤਿ ਰੋਸੇਤਿ વਾਚਾਯਪਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਿਨ੍ਦਾਰੋਸੋ ਦ੍વੇ ਠਾਨਾਨਿ ਯਾਤਿ, ਕਾਯਿਕਸੀਲਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ વਾਚਸਿਕਸੀਲਮ੍ਪਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਕਿਂ ਕਥਿਤਂ? ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸੀਲਂ। ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸੀਲੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਪਹਾਨવਸੇਨ ਗਿਹਿવੋਹਾਰਸਮੁਚ੍ਛੇਦੋ ਕਥਿਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
ਕਾਮਾਦੀਨવਕਥਾવਣ੍ਣਨਾ
੪੨. વਿਤ੍ਥਾਰਦੇਸਨਾਯਂ ਤਮੇਨਂ ਦਕ੍ਖੋਤਿ ਪਦਸ੍ਸ ਉਪਸੁਮ੍ਭੇਯ੍ਯਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਮੇਨਂ ਕੁਕ੍ਕੁਰਂ ਉਪਸੁਮ੍ਭੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸ ਸਮੀਪੇ ਖਿਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਟ੍ਠਿਕਙ੍ਕਲਨ੍ਤਿ ਉਰਟ੍ਠਿਂ વਾ ਪਿਟ੍ਠਿਕਣ੍ਟਕਂ વਾ ਸੀਸਟ੍ਠਿਂ વਾ। ਤਞ੍ਹਿ ਨਿਮ੍ਮਂਸਤ੍ਤਾ ਕਙ੍ਕਲਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੁਨਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਨਿਕ੍ਕਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਸੁਨਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਨਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਨਿਲ੍ਲਿਖਿਤਂ, ਯਦੇਤ੍ਥ ਅਲ੍ਲੀਨਮਂਸਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਨਿਲ੍ਲਿਖਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਮੇવ ਕਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਨਿਮ੍ਮਂਸ’’ਨ੍ਤਿ। ਲੋਹਿਤਂ ਪਨ ਮਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਲੋਹਿਤਮਕ੍ਖਿਤ’’ਨ੍ਤਿ।
ਬਹੁਦੁਕ੍ਖਾ ਬਹੁਪਾਯਾਸਾਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਬਹੁਦੁਕ੍ਖਾ, ਉਪਾਯਾਸਸਂਕਿਲੇਸੇਹਿ ਬਹੁਪਾਯਾਸਾ। ਯਾਯਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾ ਨਾਨਤ੍ਤਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਿਤਾਤਿ ਯਾ ਅਯਂ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਾਰਮ੍ਮਣવਸੇਨ ਨਾਨਾਸਭਾવਾ, ਤਾਨੇવ ਏਕਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਸਿਤਾਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੁਪੇਕ੍ਖਾ, ਸਾ ਹਿ ਦਿવਸਮ੍ਪਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਤੋ ਏਕਸਭਾવਾ, ਤਦੇવ ਏਕਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾ ਏਕਤ੍ਤਸਿਤਾ ਨਾਮ। ਯਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਸੋ ਲੋਕਾਮਿਸੂਪਾਦਾਨਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਯਤ੍ਥ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੁਪੇਕ੍ਖਾਯਂ ਯਂ ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਆਗਮ੍ਮ ਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਲੋਕਾਮਿਸਸਙ੍ਖਾਤਾ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਾਮਿਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਾਮਿਸਾਤਿ ਚ ਕਾਮਗੁਣਾਰਮ੍ਮਣਛਨ੍ਦਰਾਗਾ, ਗਹਣਟ੍ਠੇਨ ਤੇਯੇવ ਚ ਉਪਾਦਾਨਾਤਿਪਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਤਮੇવੂਪੇਕ੍ਖਂ ਭਾવੇਤੀਤਿ ਤਂ ਲੋਕਾਮਿਸੂਪਾਦਾਨਾਨਂ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨੁਪੇਕ੍ਖਮੇવ વਡ੍ਢੇਤਿ।
੪੩. ਉਡ੍ਡੀਯੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਨੁਪਤਿਤ੍વਾਤਿ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ। વਿਤਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਮੁਖਤੁਣ੍ਡਕੇਨ ਡਂਸਨ੍ਤਾ ਤਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ। વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਮਂਸਪੇਸਿਂ ਨਖੇਹਿ ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਪਾਤੇਯ੍ਯੁਂ।
੪੭. ਯਾਨਂ વਾ ਪੋਰਿਸੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਸਾਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਯਾਨਂ। ਪવਰਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲਨ੍ਤਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਉਤ੍ਤਮਮਣਿਞ੍ਚ ਕੁਣ੍ਡਲਞ੍ਚ। ਸਾਨਿ ਹਰਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਣ੍ਡਕਾਨਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ।
੪੮. ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਫਲਨ੍ਤਿ ਮਧੁਰਫਲਂ। ਉਪਪਨ੍ਨਫਲਨ੍ਤਿ ਫਲੂਪਪਨ੍ਨਂ ਬਹੁਫਲਂ।
੪੯. ਅਨੁਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਂ ਪਭਸ੍ਸਰਂ ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ।
੫੦. ਆਰਕਾ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਪਥવਿਤੋ ਨਭਂ વਿਯ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਓਰਿਮਤੀਰਤੋ ਪਰਤੀਰਂ વਿਯ ਚ ਸੁવਿਦੂਰવਿਦੂਰੇ ਅਹਂ। ਅਨਾਜਾਨੀਯੇਤਿ ਗਿਹਿવੋਹਾਰਸਮੁਚ੍ਛੇਦਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਅਜਾਨਨਕੇ। ਆਜਾਨੀਯਭੋਜਨਨ੍ਤਿ ਕਾਰਣਂ ਜਾਨਨ੍ਤੇਹਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਭੋਜਨਂ। ਅਨਾਜਾਨੀਯਭੋਜਨਨ੍ਤਿ ਕਾਰਣਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੇਹਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਭੋਜਨਂ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਪੋਤਲਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੫. ਜੀવਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੫੧. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਜੀવਕਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਜੀવਕਸ੍ਸ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚਸ੍ਸ ਅਮ੍ਬવਨੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਜੀવਤੀਤਿ ਜੀવਕੋ। ਕੁਮਾਰੇਨ ਭਤੋਤਿ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚੋ। ਯਥਾਹ ‘‘ਕਿਂ ਏਤਂ ਭਣੇ ਕਾਕੇਹਿ ਸਮ੍ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ? ਦਾਰਕੋ ਦੇવਾਤਿ। ਜੀવਤਿ ਭਣੇਤਿ? ਜੀવਤਿ ਦੇવਾਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਭਣੇ ਤਂ ਦਾਰਕਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਂ ਨੇਤ੍વਾ ਧਾਤੀਨਂ ਦੇਥ ਪੋਸੇਤੁਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਜੀવਤੀਤਿ ਜੀવਕੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ, ਕੁਮਾਰੇਨ ਪੋਸਾਪਿਤੋਤਿ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੂ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੨੮)। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ। વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਪਨ ਜੀવਕવਤ੍ਥੁ ਖਨ੍ਧਕੇ ਆਗਤਮੇવ। વਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾਪਿਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯ વਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਯ વੁਤ੍ਤਾ।
ਅਯਂ ਪਨ ਜੀવਕੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਭਗવਤੋ ਦੋਸਾਭਿਸਨ੍ਨਂ ਕਾਯਂ વਿਰੇਚੇਤ੍વਾ ਸੀવੇਯ੍ਯਕਂ ਦੁਸ੍ਸਯੁਗਂ ਦਤ੍વਾ વਤ੍ਥਾਨੁਮੋਦਨਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਯਾ ਦਿવਸਸ੍ਸ ਦ੍વਤ੍ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਇਦਞ੍ਚ વੇਲ਼ੁવਨਂ ਅਤਿਦੂਰੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਅਮ੍ਬવਨਂ ਆਸਨ੍ਨਤਰਂ, ਯਂਨੂਨਾਹਮੇਤ੍ਥ ਭਗવਤੋ વਿਹਾਰਂ ਕਾਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ
ਆਰਭਨ੍ਤੀਤਿ ਘਾਤੇਨ੍ਤਿ। ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸਕਤਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਕਤਂ। ਪਟਿਚ੍ਚਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਕਤਂ। ਅਥ વਾ ਪਟਿਚ੍ਚਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ, ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਕਮ੍ਮਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮਂਸਂ ‘‘ਪਟਿਚ੍ਚਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਯੋ ਏવਰੂਪਂ ਮਂਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਸੋਪਿ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦਾਯਾਦੋ ਹੋਤਿ, વਧਕਸ੍ਸ વਿਯ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਣਘਾਤਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤੀਤਿ ਤੇਸਂ ਲਦ੍ਧਿ। ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਾਨੁਧਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਨੁਕਾਰਣਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਾਰਣਂ ਨਾਮ ਤਿਕੋਟਿਪਰਿਸੁਦ੍ਧਮਚ੍ਛਮਂਸਪਰਿਭੋਗੋ, ਅਨੁਕਾਰਣਂ ਨਾਮ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਤਥਾ ਬ੍ਯਾਕਰਣਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੋ વਾਦਾਨੁવਾਦੋਤਿ ਪਰੇਹਿ વੁਤ੍ਤਕਾਰਣੇਨ ਸਕਾਰਣੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ વਾਦੋ વਾ ਅਨੁવਾਦੋ વਾ વਿਞ੍ਞੂਹਿ ਗਰਹਿਤਬ੍ਬਕਾਰਣਂ ਕੋਚਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋਪਿ ਕਿਂ ਨ ਆਗਚ੍ਛਤਿ ਅਬ੍ਭਾਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ।
੫੨. ਠਾਨੇਹੀਤਿ ਕਾਰਣੇਹਿ। ਦਿਟ੍ਠਾਦੀਸੁ ਦਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਮਿਗਮਚ੍ਛੇ વਧਿਤ੍વਾ ਗਯ੍ਹਮਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਂ। ਸੁਤਂ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਮਿਗਮਚ੍ਛੇ વਧਿਤ੍વਾ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਸੁਤਂ। ਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ ਨਾਮ ਦਿਟ੍ਠਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ ਸੁਤਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ ਤਦੁਭਯવਿਮੁਤ੍ਤਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਨ੍ਤਿ ਤਿવਿਧਂ ਹੋਤਿ।
ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਕવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਜਾਲવਾਗੁਰਾਦਿਹਤ੍ਥੇ ਗਾਮਤੋ વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇ ਅਰਞ੍ਞੇ વਾ વਿਚਰਨ੍ਤੇ। ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਚ ਨੇਸਂ ਤਂ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮਚ੍ਛਮਂਸਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਅਭਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਤੇਨ ਦਿਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਨੁ ਖੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ, ਇਦਂ ਦਿਟ੍ਠਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ ਨਾਮ, ਏਤਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਯਂ ਏવਂ ਅਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ, ਤਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨਯਿਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤਂ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ વਾ ਰਾਜਯੁਤ੍ਤਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ વਾ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਕਪ੍ਪਤਿ।
ਨ ਹੇવ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਪਿਚ ਸੁਣਨ੍ਤਿ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਕਿਰ ਜਾਲવਾਗੁਰਾਦਿਹਤ੍ਥਾ ਗਾਮਤੋ વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ ਅਰਞ੍ਞੇ વਾ વਿਚਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਚ ਨੇਸਂ ਤਂ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮਚ੍ਛਮਂਸਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਅਭਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਤੇਨ ਸੁਤੇਨ ਪਰਿਸਙ੍ਕਨ੍ਤਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਨੁ ਖੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ, ਇਦਂ ਸੁਤਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ ਨਾਮ, ਏਤਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਯਂ ਏવਂ ਅਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ, ਤਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨਯਿਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤਂ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ
ਨ ਹੇવ ਖੋ ਪਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਨ ਸੁਣਨ੍ਤਿ, ਅਪਿਚ ਤੇਸਂ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਦੁਭਯવਿਮੁਤ੍ਤਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ ਨਾਮ। ਏਤਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਯਂ ਏવਂ ਅਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ, ਤਂ વਟ੍ਟਤਿ
ਮਤਾਨਂ ਪੇਤਕਿਚ੍ਚਤ੍ਥਾਯ ਮਙ੍ਗਲਾਦੀਨਂ વਾ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਯਂ ਯਞ੍ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂਯੇવ ਅਤ੍ਥਾਯ ਅਕਤਂ, ਯਤ੍ਥ ਚ ਨਿਬ੍ਬੇਮਤਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਕਪ੍ਪਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਤੇ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤਭਾવਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਇਤਰੇਸਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਞ੍ਞੇ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤੇਯੇવ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂਯੇવ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਸਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਤੇਪਿ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤਂ’’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ‘‘ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਤਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਬ੍ਬੇ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਞ੍ਚਸੁ ਹਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇਸੁ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ વਾ ਅਤ੍ਥਾਯ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਕਤਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਨ ਕਪ੍ਪਤਿ।
ਸਚੇ ਪਨ ਕੋਚਿ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਾਣਂ વਧਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, ਸੋ ਚੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤਭਾવਂ ਜਾਨਂਯੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦੇਤਿ, ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾਯ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ। ਕਸ੍ਸਾਪਤ੍ਤੀਤਿ? ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਯਞ੍ਹਿ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ
ਅਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਅਸੁਤਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ વਧਿਤ੍વਾ ਗਹਿਤਨ੍ਤਿ ਅਸੁਤਂ। ਅਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਾਦਿવਸੇਨ ਅਪਰਿਸਙ੍ਕਿਤਂ। ਪਰਿਭੋਗਨ੍ਤਿ વਦਾਮੀਤਿ ਇਮੇਹਿ ਤੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਤਿਕੋਟਿਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਭੋਗੋ ਅਰਞ੍ਞੇ ਜਾਤਸੂਪੇਯ੍ਯਸਾਕਪਰਿਭੋਗਸਦਿਸੋ ਹੋਤਿ, ਤਥਾਰੂਪਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੇਤ੍ਤਾવਿਹਾਰਿਸ੍ਸ
੫੩. ਇਦਾਨਿ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਪਰਿਭੋਗੇ ਮੇਤ੍ਤਾવਿਹਾਰਿਨੋਪਿ ਅਨવਜ੍ਜਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਧ, ਜੀવਕ, ਭਿਕ੍ਖੂਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਨਿਯਮੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਥ ਖੋ ਅਤ੍ਤਾਨਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ ਏਤਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਭਗવਤਾ ਹਿ ਮਹਾવਚ੍ਛਗੋਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤੇ, ਚਙ੍ਕੀਸੁਤ੍ਤੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇਤਿ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਤ੍ਤਾਨਂਯੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾ। ਪਣੀਤੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨਾਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਨਙ੍ਗਣਸੁਤ੍ਤੇ ਯੋ ਕੋਚਿ ਮਹਗ੍ਘੋ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋ ਪਣੀਤਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਇਧ ਪਨ ਮਂਸੂਪਸੇਚਨੋવ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਅਗਥਿਤੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਗਥਿਤੋ। ਅਮੁਚ੍ਛਿਤੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਮੁਚ੍ਛਨਾਯ ਅਮੁਚ੍ਛਿਤੋ। ਅਨਜ੍ਝੋਪਨ੍ਨੋਤਿ ਨ ਅਧਿਓਪਨ੍ਨੋ, ਸਬ੍ਬਂ ਆਲੁਮ੍ਪਿਤ੍વਾ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਗਿਲਿਤੁਕਾਮੋ ਕਾਕੋ વਿਯ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਦੀਨવਦਸ੍ਸਾવੀਤਿ ਏਕਰਤ੍ਤਿવਾਸੇਨ ਉਦਰਪਟਲਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨવਹਿ વਣਮੁਖੇਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸ੍ਸਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਆਦੀਨવਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ। ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਞ੍ਞੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੀਤਿ ਇਦਮਤ੍ਥਮਾਹਾਰਪਰਿਭੋਗੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ। ਅਤ੍ਤਬ੍ਯਾਬਾਧਾਯ વਾ ਚੇਤੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਦੁਕ੍ਖਾਯ વਾ ਚਿਤੇਤਿ। ਸੁਤਮੇਤਨ੍ਤਿ ਸੁਤਂ ਮਯਾ ਏਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਏਤਂ ਮਯ੍ਹਂ ਸવਨਮਤ੍ਤਮੇવਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਚੇ ਖੋ ਤੇ, ਜੀવਕ, ਇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ, ਜੀવਕ, ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਨਪ੍ਪਹਾਨੇਨ ਬ੍ਯਾਪਾਦਾਦਯੋ ਪਹੀਨਾ, ਤੇਨ ਸੋ ਮੇਤ੍ਤਾવਿਹਾਰੀ ਮਯ੍ਹਂ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਪ੍ਪਹਾਨੇਨ, ਸਚੇ ਤੇ ਇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਂ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤવ ਇਦਂ વਚਨਂ ਅਨੁਜਾਨਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੋ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ।
੫੪. ਅਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਸੇਸਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰવਸੇਨਾਪਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ਦੇਸਨਂ વਡ੍ਢੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਧ, ਜੀવਕ, ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਂ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।
੫੫. ਯੋ ਖੋ ਜੀવਕਾਤਿ ਅਯਂ ਪਾਟਿਏਕ੍ਕੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਠਾਨੇ ਭਗવਾ ਦ੍વਾਰਂ ਥਕੇਤਿ, ਸਤ੍ਤਾਨੁਦ੍ਦਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਚੇ ਹਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਏવਮਸ੍ਸ ‘‘ਏਕਂ ਰਸਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਦਤ੍વਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ
ਤਤ੍ਥ ਇਮਿਨਾ ਪਠਮੇਨ ਠਾਨੇਨਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਆਣਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਤਾવ ਪਠਮੇਨ ਕਾਰਣੇਨ। ਗਲਪ੍ਪવੇਧਕੇਨਾਤਿ ਯੋਤ੍ਤੇਨ ਗਲੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਕਡ੍ਢਿਤੋ ਗਲੇਨ ਪવੇਧੇਨ੍ਤੇਨ। ਆਰਭਿਯਮਾਨੋਤਿ ਮਾਰਿਯਮਾਨੋ। ਅਕਪ੍ਪਿਯੇਨ ਆਸਾਦੇਤੀਤਿ ਅਚ੍ਛਮਂਸਂ ਸੂਕਰਮਂਸਨ੍ਤਿ, ਦੀਪਿਮਂਸਂ વਾ ਮਿਗਮਂਸਨ੍ਤਿ ਖਾਦਾਪੇਤ੍વਾ – ‘‘ਤ੍વਂ ਕਿਂ ਸਮਣੋ ਨਾਮ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਂ ਤੇ ਖਾਦਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਘਟ੍ਟੇਤਿ। ਯੇ ਪਨ ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਾਦੀਸੁ વਾ ਬ੍ਯਾਧਿਨਿਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ વਾ ‘‘ਅਚ੍ਛਮਂਸਂ ਨਾਮ ਸੂਕਰਮਂਸਸਦਿਸਂ, ਦੀਪਿਮਂਸਂ ਮਿਗਮਂਸਸਦਿਸ’’ਨ੍ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ‘‘ਸੂਕਰਮਂਸਂ ਇਦਂ, ਮਿਗਮਂਸਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਹਿਤਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ਖਾਦਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਸਞ੍ਹਿ ਬਹੁਪੁਞ੍ਞਮੇવ ਹੋਤਿ। ਏਸਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚਾਤਿ ਅਯਂ ਆਗਤਫਲੋ વਿਞ੍ਞਾਤਸਾਸਨੋ ਦਿਟ੍ਠਸਚ੍ਚੋ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ। ਇਮਂ ਪਨ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਓਗਾਹਨ੍ਤੋ ਪਸਾਦਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਾਯ ਥੁਤਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਜੀવਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੬. ਉਪਾਲਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੫੬. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਉਪਾਲਿਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾਯਨ੍ਤਿ ਨਾਲਨ੍ਦਾਤਿ ਏવਂਨਾਮਕੇ ਨਗਰੇ ਤਂ ਨਗਰਂ ਗੋਚਰਗਾਮਂ ਕਤ੍વਾ। ਪਾવਾਰਿਕਮ੍ਬવਨੇਤਿ ਦੁਸ੍ਸਪਾવਾਰਿਕਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਅਮ੍ਬવਨੇ। ਤਂ ਕਿਰ ਤਸ੍ਸ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਅਹੋਸਿ, ਸੋ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਗવਤਿ ਪਸਨ੍ਨੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਕੁਟਿਲੇਣਮਣ੍ਡਪਾਦਿਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਭਗવਤੋ વਿਹਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਸਿ, ਸੋ વਿਹਾਰੋ ਜੀવਕਮ੍ਬવਨਂ વਿਯ ਪਾવਾਰਿਕਮ੍ਬવਨਨ੍ਤੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਾવਾਰਿਕਮ੍ਬવਨੇ વਿਹਰਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀਤਿ ਦੀਘਤ੍ਤਾ ਏવਂਲਦ੍ਧਨਾਮੋ। ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋਤਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਤੋ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ। ਸਾਸਨੇ વਿਯ ਕਿਂ ਪਨ ਬਾਹਿਰਾਯਤਨੇ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋਤਿ વੋਹਾਰੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ।
ਪਞ੍ਞਪੇਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਠਪੇਤਿ। ਦਣ੍ਡਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤੀਤਿ ਇਦਂ ਨਿਗਣ੍ਠਸਮਯੇਨ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਆਹ। ਕਾਯਦਣ੍ਡਂ વਚੀਦਣ੍ਡਂ ਮਨੋਦਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਦਣ੍ਡਦ੍વਯਂ ਤੇ ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ ਪਯ੍ਯਪੇਨ੍ਤਿ। ਯਥਾ ਕਿਰ વਾਤੇ વਾਯਨ੍ਤੇ ਸਾਖਾ ਚਲਤਿ, ਉਦਕਂ
ਤਤ੍ਥ ਕਥਾવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਥਾਯੇવ ਕਥਾવਤ੍ਥੁ। ਕਥਾਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭਗવਾ ਏવਮਕਾਸਿ? ਪਸ੍ਸਤਿ ਹਿ ਭਗવਾ ‘‘ਅਯਂ ਇਮਂ ਕਥਂ ਆਦਾਯ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਤ੍ਥੁ ਮਹਾਨਿਗਣ੍ਠਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸ੍ਸਤਿ, ਤਾਸਞ੍ਚ ਪਰਿਸਤਿ, ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ, ਸੋ ਇਮਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਮ વਾਦਂ ਆਰੋਪੇਤੁਂ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਹਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਸੋ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸਰਣਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਥਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਸੋ ਸਚ੍ਚਪਕਾਸਨਾવਸਾਨੇ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਰੇਸਂ ਸਙ੍ਗਹਤ੍ਥਮੇવ ਹਿ ਮਯਾ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰਿਤਾ’’ਤਿ। ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਏવਮਕਾਸਿ।
੫੭. ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਸੀਤਿ ਇਦਂ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਬੁਦ੍ਧਸਮਯੇਨ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਆਹ। ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ વਚੀਕਮ੍ਮਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਯਦ੍વਾਰੇ ਆਦਾਨਗਹਣਮੁਞ੍ਚਨਚੋਪਨਪਤ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠਕਾਮਾવਚਰਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਦ੍વਾਦਸਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾਤਿ વੀਸਤਿਚੇਤਨਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ। ਕਾਯਦ੍વਾਰੇ ਆਦਾਨਾਦੀਨਿ ਅਪਤ੍વਾ વਚੀਦ੍વਾਰੇ વਚਨਭੇਦਂ ਪਾਪਯਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਤਾਯੇવ વੀਸਤਿਚੇਤਨਾ વਚੀਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ। ਉਭਯਦ੍વਾਰੇ ਚੋਪਨਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਮਨੋਦ੍વਾਰੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਏਕੂਨਤਿਂਸਕੁਸਲਾਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ। ਅਪਿਚ ਸਙ੍ਖੇਪਤੋ ਤਿવਿਧਂ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ, ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ વਚੀਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ, ਤਿવਿਧਂ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤੇ ਕਮ੍ਮਂ ਧੁਰਂ, ਅਨਨ੍ਤਰਸੁਤ੍ਤੇ
ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਕੁਸਲਂ ਪਤ੍વਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ વਚੀਕਮ੍ਮਂ ਮਹਨ੍ਤਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤੋ ਨ ਕਿਲਮਤਿ, ਕੁਸਲਂ ਪਤ੍વਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ। ਤਥਾ ਹਿ ਮਾਤੁਘਾਤਾਦੀਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਾਯੇਨੇવ ਉਪਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਕਾਯੇਨੇવ ਕਰੋਤਿ, ਨਿਰਯੇ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਕਸਙ੍ਘਭੇਦਕਮ੍ਮਂ વਚੀਦ੍વਾਰੇਨ ਕਰੋਤਿ। ਏવਂ ਅਕੁਸਲਂ ਪਤ੍વਾ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ વਚੀਕਮ੍ਮਂ ਮਹਨ੍ਤਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤੋ ਨ ਕਿਲਮਤਿ ਨਾਮ। ਏਕਾ ਪਨ ਝਾਨਚੇਤਨਾ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸਗ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਆવਹਤਿ, ਏਕਾ ਮਗ੍ਗਚੇਤਨਾ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਂ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤਿ। ਏવਂ ਕੁਸਲਂ ਪਤ੍વਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਮਹਨ੍ਤਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤੋ ਨ ਕਿਲਮਤਿ ਨਾਮ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਠਾਨੇ ਭਗવਾ ਅਕੁਸਲਂ ਪਤ੍વਾ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਮਹਾਸਾવਜ੍ਜਂ વਦਮਾਨੋ ਨਿਯਤਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਞ੍ਞਂ ਏਕਧਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਂ ਏવਂ ਮਹਾਸਾવਜ੍ਜਂ, ਯਥਯਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ। ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਰਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਹਾਸਾવਜ੍ਜਾਨੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੧.੩੧੦)।
ਇਦਾਨਿ
੫੮. ਬਾਲਕਿਨਿਯਾਤਿ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਕਿਰ ਬਾਲਕਲੋਣਕਾਰਗਾਮੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤੋ ਆਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਆਗਤਾ, ਸੋ ‘‘ਏਥ ਭਣੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਮਹਾਨਿਗਣ੍ਠਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਪਰਿવੁਤੋ ਤਤ੍ਥ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਬਾਲਕਿਨਿਯਾ ਪਰਿਸਾਯਾ’’ਤਿ, ਬਾਲਕਗਾਮવਾਸਿਨਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਪਾਲਿਪਮੁਖਾਯਾਤਿ ਉਪਾਲਿਜੇਟ੍ਠਕਾਯ। ਅਪਿਚ ਬਾਲਕਿਨਿਯਾਤਿ ਬਾਲવਤਿਯਾ ਬਾਲੁਸ੍ਸਨ੍ਨਾਯਾਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਪਾਲਿਪਮੁਖਾਯਾਤਿ ਉਪਾਲਿਗਹਪਤਿਯੇવ ਤਤ੍ਥ ਥੋਕਂ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞੋ, ਸੋ ਤਸ੍ਸਾ ਪਮੁਖੋ ਜੇਟ੍ਠਕੋ। ਤੇਨਾਪਿ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਉਪਾਲਿਪਮੁਖਾਯਾ’’ਤਿ। ਹਨ੍ਦਾਤਿ વਚਸਾਯਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਛવੋਤਿ ਲਾਮਕੋ। ਓਲ਼ਾਰਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਮਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਨਿਧਾਯਾਤਿ ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਕਾਯਦਣ੍ਡਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਨੁ ਖੋ ਮਹਨ੍ਤੋ, ਅਯਂ ਮਹਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਓਲੋਕਿਯਮਾਨੋ ਛવੋ ਮਨੋਦਣ੍ਡੋ ਕਿਂ ਸੋਭਤਿ, ਕੁਤੋ ਸੋਭਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਸੋਭਤਿ, ਉਪਨਿਕ੍ਖੇਪਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਪ੍ਪਹੋਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਪਸ੍ਸੀਤਿ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦੇਨ੍ਤੋ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਮਾਲਪਤਿ।
੬੦. ਨ ਖੋ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰੁਚ੍ਚਤੀਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਂ ਮਯ੍ਹਂ ਨ ਰੁਚ੍ਚਤਿ। ਮਾਯਾવੀਤਿ ਮਾਯਾਕਾਰੋ। ਆવਟ੍ਟਨਿਮਾਯਨ੍ਤਿ ਆવਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਗਹਣਮਾਯਂ। ਆવਟ੍ਟੇਤੀਤਿ ਆવਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਗਚ੍ਛ ਤ੍વਂ ਗਹਪਤੀਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਮਹਾਨਿਗਣ੍ਠੋ ਗਹਪਤਿਂ ਯਾવਤਤਿਯਂ ਪਹਿਣਤਿਯੇવ? ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਪਨ ਪਟਿਬਾਹਤੇવ? ਮਹਾਨਿਗਣ੍ਠੇਨ ਹਿ ਭਗવਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਂ ਨਗਰਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਨ੍ਤੇਨਪਿ ਨ ਭਗવਾ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ। ਯੋ ਹਿ ਸਤ੍ਥੁવਾਦਪਟਿਞ੍ਞੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਬੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਨੇ ਅਭਬ੍ਬੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਏਸ ਬੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਅਲਦ੍ਧਪੁਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਕਥਾਭਾવਞ੍ਚ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਯਾવਤਤਿਯਂ ਪਹਿਣਤੇવ। ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀ ਪਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿਪਿ ਨਿਸੀਦਤਿਪਿ ਪਞ੍ਹਮ੍ਪਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਸੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਮ੍ਪਿ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਕਥਾਭਾવਮ੍ਪਿ ਜਾਨਾਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਗਹਪਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਨੇਪਿ ਪਸੀਦੇਯ੍ਯ, ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾਪਿ ਪਸੀਦੇਯ੍ਯ। ਤਤੋ ਨ ਪੁਨ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਾવਤਤਿਯਂ ਪਟਿਬਾਹਤੇવ।
ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾਤਿ ਆਗਮਾ ਨੁ ਖ੍વਿਧਾਤਿ ਆਗਮਾ ਨੁ ਖੋ ਇਧ।
੬੧. ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਪਸ੍ਸੀਤਿ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦੇਨ੍ਤੋ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਆਲਪਤਿ। ਸਚ੍ਚੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯਾਤਿ ਥੁਸਰਾਸਿਮ੍ਹਿ ਆਕੋਟਿਤਖਾਣੁਕੋ વਿਯ ਅਚਲਨ੍ਤੋ વਚੀਸਚ੍ਚੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ। ਸਿਯਾ ਨੋਤਿ ਭવੇਯ੍ਯ ਅਮ੍ਹਾਕਂ।
੬੨. ਇਧਾਤਿ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਭવੇਯ੍ਯ। ਸੀਤੋਦਕਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਤਿ ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਸਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਯ ਸੀਤੋਦਕਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਨੋਸਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਦੇવਾਤਿ ਮਨਮ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਲਗ੍ਗਾ ਲਗਿਤਾ। ਮਨੋਪਟਿਬਦ੍ਧੋਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਮਨਮ੍ਹਿ ਪਟਿਬਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍વਾ ਕਾਲਙ੍ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਨੋਸਤ੍ਤੇਸੁ ਦੇવੇਸੁ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਪਿਤ੍ਤਜਰਰੋਗੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਉਣ੍ਹੋਦਕਂ ਪਿવਿਤੁਂ વਾ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾਦਿਧੋવਨਤ੍ਥਾਯ વਾ ਗਤ੍ਤਪਰਿਸਿਞ੍ਚਨਤ੍ਥਾਯ વਾ ਉਪਨੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਰੋਗੋ ਬਲવਤਰੋ ਹੋਤਿ। ਸੀਤੋਦਕਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਰੋਗਂ વੂਪਸਮੇਤਿ। ਅਯਂ ਪਨ ਉਣ੍ਹੋਦਕਮੇવ ਪਟਿਸੇવਤਿ, ਤਂ ਅਲਭਮਾਨੋ ਓਦਨਕਞ੍ਜਿਕਂ ਪਟਿਸੇવਤਿ। ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਨ ਸੀਤੋਦਕਂ ਪਾਤੁਕਾਮੋ ਚ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਕਾਮੋ ਚ ਹੋਤਿ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਮਨੋਦਣ੍ਡੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਭਿਜ੍ਜਤਿ। ਸੋ ਕਾਯਦਣ੍ਡਂ વਚੀਦਣ੍ਡਂ ਰਕ੍ਖਾਮੀਤਿ ਸੀਤੋਦਕਂ ਪਾਤੁਕਾਮੋ વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਕਾਮੋ વਾ ਸੀਤੋਦਕਮੇવ ਦੇਥਾਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਨ વਿਸਹਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਰਕ੍ਖਿਤਾਪਿ ਕਾਯਦਣ੍ਡવਚੀਦਣ੍ਡਾ ਚੁਤਿਂ વਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ વਾ ਆਕਡ੍ਢਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ। ਮਨੋਦਣ੍ਡੋ ਪਨ ਭਿਨ੍ਨੋਪਿ ਚੁਤਿਮ੍ਪਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਮ੍ਪਿ ਆਕਡ੍ਢਤਿਯੇવ। ਇਤਿ ਨਂ ਭਗવਾ ਦੁਬ੍ਬਲਕਾਯਦਣ੍ਡવਚੀਦਣ੍ਡਾ ਛવਾ ਲਾਮਕਾ, ਮਨੋਦਣ੍ਡੋવ ਬਲવਾ ਮਹਨ੍ਤੋਤਿ વਦਾਪੇਸਿ।
ਤਸ੍ਸਪਿ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ। ‘‘ਮੁਚ੍ਛਾવਸੇਨ ਅਸਞ੍ਞਿਭੂਤਾਨਞ੍ਹਿ ਸਤ੍ਤਾਹਮ੍ਪਿ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਾ ਨਪ੍ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਤਿਪવਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਪਨ ਤੇ ਮਤਾਤਿ ਨ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਯਦਾ ਨੇਸਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਪ੍ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਤਦਾ ‘ਮਤਾ ਏਤੇ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਤੇ ਝਾਪੇਥਾ’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਕਾਯਦਣ੍ਡੋ ਨਿਰੀਹੋ ਅਬ੍ਯਾਪਾਰੋ, ਤਥਾ
ਨ ਖੋ ਤੇ ਸਨ੍ਧਿਯਤੀਤਿ ਨ ਖੋ ਤੇ ਘਟਿਯਤਿ। ਪੁਰਿਮੇਨ વਾ ਪਚ੍ਛਿਮਨ੍ਤਿ ‘‘ਕਾਯਦਣ੍ਡੋ ਮਹਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪੁਰਿਮੇਨ વਚਨੇਨ ਇਦਾਨਿ ‘‘ਮਨੋਦਣ੍ਡੋ ਮਹਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਇਦਂ વਚਨਂ। ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ વਾ ਪੁਰਿਮਨ੍ਤਿ ਤੇਨ વਾ ਪਚ੍ਛਿਮੇਨ ਅਦੁਂ ਪੁਰਿਮવਚਨਂ ਨ ਘਟਿਯਤਿ।
੬੩. ਇਦਾਨਿਸ੍ਸ ਚਾਤੁਯਾਮਸਂવਰਸਂવੁਤੋਤਿ ਨ ਪਾਣਮਤਿਪਾਤੇਤਿ, ਨ ਪਾਣਮਤਿਪਾਤਯਤਿ, ਨ ਪਾਣਮਤਿਪਾਤਯਤੋ ਸਮਨੁਞ੍ਞੋ ਹੋਤਿ। ਨ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਤਿ, ਨ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਾਪੇਤਿ, ਨ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਆਦਿਯਤੋ ਸਮਨੁਞ੍ਞੋ ਹੋਤਿ। ਨ ਮੁਸਾ ਭਣਤਿ, ਨ ਮੁਸਾ ਭਣਾਪੇਤਿ, ਨ ਮੁਸਾ ਭਣਤੋ ਸਮਨੁਞ੍ਞੋ ਹੋਤਿ। ਨ ਭਾવਿਤਮਾਸੀਸਤਿ, ਨ ਭਾવਿਤਮਾਸੀਸਾਪੇਤਿ, ਨ ਭਾવਿਤਮਾਸੀਸਤੋ ਸਮਨੁਞ੍ਞੋ ਹੋਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚਤੁਕੋਟ੍ਠਾਸੇਨ ਸਂવਰੇਨ ਸਂવੁਤੋ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਭਾવਿਤਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਾ।
ਸਬ੍ਬવਾਰਿવਾਰਿਤੋਤਿ વਾਰਿਤਸਬ੍ਬਉਦਕੋ, ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸਬ੍ਬਸੀਤੋਦਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੋ ਹਿ ਸੀਤੋਦਕੇ ਸਤ੍ਤਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਤਂ વਲਞ੍ਜੇਤਿ। ਅਥ વਾ ਸਬ੍ਬવਾਰਿવਾਰਿਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਪਾਪવਾਰਣੇਨ વਾਰਿਤਪਾਪੋ। ਸਬ੍ਬવਾਰਿਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਪਾਪવਾਰਣੇਨ ਸਬ੍ਬવਾਰਿਧੁਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਪਾਪવਾਰਣੇਨ ਧੁਤਪਾਪੋ। ਸਬ੍ਬવਾਰਿਫੁਟੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਪਾਪવਾਰਣੇਨ ਫੁਟੋ। ਖੁਦ੍ਦਕੇ ਪਾਣੇ ਸਙ੍ਘਾਤਂ ਆਪਾਦੇਤੀਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕੇ ਪਾਣੇ વਧਂ ਆਪਾਦੇਤਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਏਕਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਾਣਂ ਦੁવਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਪਾਣਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਸੁਕ੍ਖਦਣ੍ਡਕ-ਪੁਰਾਣਪਣ੍ਣਸਕ੍ਖਰ-ਕਥਲਾਨਿਪਿ ਪਾਣੋਤੇવ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਖੁਦ੍ਦਕਂ ਉਦਕਬਿਨ੍ਦੁ ਖੁਦ੍ਦਕੋ ਪਾਣੋ, ਮਹਨ੍ਤਂ ਮਹਨ੍ਤੋਤਿ ਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤੀਤਿ ਕਤ੍ਥ ਕਤਰਸ੍ਮਿਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਮਨੋਦਣ੍ਡਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਮਨੋਦਣ੍ਡਕੋਟ੍ਠਾਸੇ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ਅਯਂ ਪਨ ਉਪਾਸਕੋ ਭਣਨ੍ਤੋવ ਸਯਮ੍ਪਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਸਿ – ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮਹਾਨਿਗਣ੍ਠੋ ‘ਅਸਞ੍ਚੇਤਨਿਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਪ੍ਪਸਾવਜ੍ਜਂ, ਸਞ੍ਚੇਤਨਿਕਂ ਮਹਾਸਾવਜ੍ਜ’ਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਚੇਤਨਂ ਮਨੋਦਣ੍ਡੋਤਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ ਏਤਸ੍ਸ ਕਥਾ, ਭਗવਤੋવ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ’’ਤਿ।
੬੪. ਇਦ੍ਧਾਤਿ ਫੀਤਾਤਿ ਅਤਿਸਮਿਦ੍ਧਾ ਸਬ੍ਬਪਾਲਿਫੁਲ੍ਲਾ વਿਯ। ਆਕਿਣ੍ਣਮਨੁਸ੍ਸਾਤਿ ਜਨਸਮਾਕੁਲਾ। ਪਾਣਾਤਿ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਾਦਯੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾ ਚੇવ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਦਾਰਕਾਦਯੋ ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕਾ ਚ। ਏਕਂ ਮਂਸਖਲਨ੍ਤਿ ਏਕਂ ਮਂਸਰਾਸਿਂ। ਪੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਇਦ੍ਧਿਮਾਤਿ ਆਨੁਭਾવਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਚੇਤੋવਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇ વਸੀਭਾવਪ੍ਪਤ੍ਤੋ। ਭਸ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਛਾਰਿਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਕਿਞ੍ਹਿ ਸੋਭਤਿ ਏਕਾ ਛવਾ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਾਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਭਣਨ੍ਤੋ ਸੋ ਗਹਪਤਿ – ‘‘ਕਾਯਪਯੋਗੇਨ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਏਕਂ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਂ ਏਕਂ ਮਂਸਖਲਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਪਨ ਏਕੋ
੬੫. ਅਰਞ੍ਞਂ ਅਰਞ੍ਞਭੂਤਨ੍ਤਿ ਅਗਾਮਕਂ ਅਰਞ੍ਞਮੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਜਾਤਂ। ਇਸੀਨਂ ਮਨੋਪਦੋਸੇਨਾਤਿ ਇਸੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਤੇਨ ਮਨੋਪਦੋਸੇਨ ਤਂ ਮਨੋਪਦੋਸਂ ਅਸਹਮਾਨਾਹਿ ਦੇવਤਾਹਿ ਤਾਨਿ ਰਟ੍ਠਾਨਿ વਿਨਾਸਿਤਾਨਿ। ਲੋਕਿਕਾ ਪਨ ਇਸਯੋ ਮਨਂ ਪਦੋਸੇਤ੍વਾ વਿਨਾਸਯਿਂਸੂਤਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕવਾਦੇ ਠਤ੍વਾવ ਇਦਂ વਾਦਾਰੋਪਨਂ ਕਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
ਤਤ੍ਥ ਦਣ੍ਡਕੀਰਞ੍ਞਾਦੀਨਂ ਏવਂ ਅਰਞ੍ਞਭੂਤਭਾવੋ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋ – ਸਰਭਙ੍ਗਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਾવ ਪਰਿਸਾਯ ਅਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਤਂ ਗਤਾਯ ਕਿਸવਚ੍ਛੋ ਨਾਮ ਤਾਪਸੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇવਾਸੀ વਿવੇਕવਾਸਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ ਗਣਂ ਪਹਾਯ ਗੋਧਾવਰੀਤੀਰਤੋ ਕਲਿਙ੍ਗਰਟ੍ਠੇ ਦਣ੍ਡਕੀਰਞ੍ਞੋ ਕੁਮ੍ਭਪੁਰਂ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਰਾਜੁਯ੍ਯਾਨੇ વਿવੇਕਮਨੁਬ੍ਰੂਹਯਮਾਨੋ વਿਹਰਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸੇਨਾਪਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ ਹੋਤਿ।
ਤਦਾ ਚ ਏਕਾ ਗਣਿਕਾ ਰਥਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਮਾਤੁਗਾਮਸਤਪਰਿવਾਰਾ ਨਗਰਂ ਉਪਸੋਭਯਮਾਨਾ વਿਚਰਤਿ। ਮਹਾਜਨੋ ਤਮੇવ ਓਲੋਕਯਮਾਨੋ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ વਿਚਰਤਿ, ਨਗਰવੀਥਿਯੋ ਨਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤਿ। ਰਾਜਾ વਾਤਪਾਨਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕਾ ਏਸਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਨਗਰਸੋਭਿਨੀ
ਸਾ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕੇਨਚਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਥવਂ ਕਤ੍વਾ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਰਿਯੇਸਮਾਨਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਰਾਜੁਯ੍ਯਾਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਚਙ੍ਕਮਨਕੋਟਿਯਂ ਆਲਮ੍ਬਨਫਲਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਾਸਾਣਫਲਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਤਾਪਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ
ਤਂਦਿવਸਞ੍ਚ ਰਾਜਾ ਸਤਿਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ – ‘‘ਭੋ ਕੁਹਿਂ ਨਗਰਸੋਭਿਨੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਨਗਰੇ ਦੇવਾਤਿ। ਪਕਤਿਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਤਸ੍ਸਾ ਦੇਥਾਤਿ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਦਾਪੇਸਿ। ਸਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਸੁਕਤਕਮ੍ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਲਦ੍ਧਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਤਾਪਸਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਖੇਲ਼ਪਾਤਨੇਨ ਲਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਮਕਾਸਿ।
ਤਤੋ ਕਤਿਪਾਹਸ੍ਸਚ੍ਚਯੇਨ ਰਾਜਾ ਪੁਰੋਹਿਤਸ੍ਸ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਸੋ ਨਗਰਸੋਭਿਨਿਯਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਭਗਿਨਿ ਕਿਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਟਿਲਭੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਕਿਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਰਾਜੁਯ੍ਯਾਨੇ
ਤਤੋ ਕਤਿਪਾਹਸ੍ਸਚ੍ਚਯੇਨ ਰਞ੍ਞੋ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤੋ ਕੁਪਿਤੋ। ਰਾਜਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ વੂਪਸਮੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨਿਯਾ ਸੇਨਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਪੁਰਤੋ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਜਯਤੁ ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ, ਮਹਾਰਾਜ, ਜਯਤ੍ਥਾਯ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਆਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਰਾਜੁਯ੍ਯਾਨੇ ਅਨਞ੍ਜਿਤਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣੀ ਏਕੋ ਕੂਟਜਟਿਲੋ વਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਖੇਲ਼ਂ ਪਾਤੇਥਾਤਿ। ਰਾਜਾ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਯਥਾ ਗਣਿਕਾਯ ਚ ਤੇਨ ਚ ਕਤਂ, ਤਥੇવ ਸਬ੍ਬਂ ਕਤ੍વਾ ਓਰੋਧੇਪਿ ਆਣਾਪੇਸਿ – ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਕੂਟਜਟਿਲਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਖੇਲ਼ਂ ਪਾਤੇਥਾ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਓਰੋਧਾਪਿ ਓਰੋਧਪਾਲਕਾਪਿ ਤਥੇવ ਅਕਂਸੁ। ਅਥ ਰਾਜਾ ਉਯ੍ਯਾਨਦ੍વਾਰੇ ਰਕ੍ਖਂ ਠਪਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਾ
ਸੇਨਾਪਤਿ
ਸੇਨਾਪਤਿ ਨਯਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨਿਰਾਪਰਾਧੇ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੇ ਤਾਪਸੇ ਅਪਰਜ੍ਝਨ੍ਤੇਹਿ ਭਾਰਿਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਦੇવਤਾ ਕਿਰ ਤਿਧਾ ਭਿਨ੍ਨਾ ਏવਂ વਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ – ‘‘ਖਮਾਪਿਤੇ ਕਿਰ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪਾਕਤਿਕਂ ਹੋਤਿ, ਰਟ੍ਠਂ ਮਾ ਨਾਸੇਥ, ਤਾਪਸਂ ਖਮਾਪੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਾਜਾ ਅਤ੍ਤਨਿ ਦੋਸਂ ਕਤਂ ਦਿਸ੍વਾਪਿ ਏવਂ વਦਤਿ ‘‘ਨ ਤਂ ਖਮਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸੇਨਾਪਤਿ ਯਾવਤਤਿਯਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਅਨਿਚ੍ਛਨ੍ਤਮਾਹ – ‘‘ਅਹਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਾਪਸਸ੍ਸ ਬਲਂ ਜਾਨਾਮਿ, ਨ ਸੋ ਅਭੂਤવਾਦੀ, ਨਾਪਿ ਕੁਪਿਤੋ, ਸਤ੍ਤਾਨੁਦ੍ਦਯੇਨ ਪਨ ਏવਮਾਹ ਖਮਾਪੇਥ ਨਂ ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ। ਨ ਖਮਾਪੇਮੀਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਸੇਨਾਪਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਦੇਥ, ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਆਣਾਪવਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ ਨ વਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਤ੍વਂ ਯੇਨਕਾਮਂ ਗਚ੍ਛ, ਅਹਂ ਮਯ੍ਹਂ ਸੇਨਾਪਤਿਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਤਤੋ ਸੇਨਾਪਤਿ ਤਾਪਸਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ
ਰਾਜਾ
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੇવਤਾ ਏਕਤੋਧਾਰਉਭਤੋਧਾਰਾਦੀਨਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾਨਿ ਆવੁਧਾਨਿ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਫਲਕੇ
‘‘ਕਿਸਞ੍ਹਿ વਚ੍ਛਂ ਅવਕਿਰਿਯ ਦਣ੍ਡਕੀ,
ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲੋ ਸਜਨੋ ਸਰਟ੍ਠੋ।
ਕੁਕ੍ਕੁਲ਼ਨਾਮੇ ਨਿਰਯਮ੍ਹਿ ਪਚ੍ਚਤਿ,
ਤਸ੍ਸ ਫੁਲਿਙ੍ਗਾਨਿ ਪਤਨ੍ਤਿ ਕਾਯੇ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੨.੧੭.੭੦)।
ਏવਂ ਤਾવ ਦਣ੍ਡਕੀਰਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਰਞ੍ਞਭੂਤਭਾવੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
ਕਲਿਙ੍ਗਰਟ੍ਠੇ ਨਾਲ਼ਿਕਿਰਰਞ੍ਞੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰਯਮਾਨੇ ਹਿਮવਤਿ ਪਞ੍ਚਸਤਤਾਪਸਾ ਅਨਿਤ੍ਥਿਗਨ੍ਧਾ ਅਜਿਨਜਟવਾਕਚੀਰਧਰਾ વਨਮੂਲਫਲਭਕ੍ਖਾ ਹੁਤ੍વਾ ਚਿਰਂ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਲੋਣਮ੍ਬਿਲਸੇવਨਤ੍ਥਂ ਮਨੁਸ੍ਸਪਥਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਕਲਿਙ੍ਗਰਟ੍ਠੇ ਨਾਲ਼ਿਕਿਰਰਞ੍ਞੋ ਨਗਰਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾ। ਤੇ ਜਟਾਜਿਨવਾਕਚੀਰਾਨਿ
ਰਾਜਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਪਰਿવਾਰਿਤੋ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਾਪਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਾਪਸਾ ਰਾਜਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਰਿਕਥਾਯ ਕੁਸਲਸ੍ਸੇਕਸ੍ਸ ਤਾਪਸਸ੍ਸ ‘‘ਰਞ੍ਞੋ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਹੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਮਦਂਸੁ, ਸੋ ਤਾਪਸੋ
‘‘ਪਾਣੋ
ਪਞ੍ਚਸੁ વੇਰੇਸੁ ਇਮਂ ਆਦੀਨવਂ ਕਥੇਸਿ।
ਰਾਜਾ ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ, ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸ ਚ ਸੀਲਕਥਾ ਨਾਮ ਦੁਕ੍ਕਥਾ, ਕਣ੍ਣੇ ਸੂਲਪ੍ਪવੇਸਨਂ વਿਯ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹਂ ‘ਏਤੇ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਆਗਤੋ, ਇਮੇ ਪਨ ਮਯ੍ਹਂ ਆਗਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਂਯੇવ ਘਟ੍ਟੇਨ੍ਤਾ વਿਜ੍ਝਨ੍ਤਾ ਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਕਥੇਨ੍ਤਿ, ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨੇਸਂ ਕਾਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਧਮ੍ਮਕਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ‘‘ਆਚਰਿਯਾ ਸ੍વੇ ਮਯ੍ਹਂ ਗੇਹੇ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ। ਸੋ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਮਹਨ੍ਤੇ ਮਹਨ੍ਤੇ ਕੋਲ਼ੁਮ੍ਬੇ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਗੂਥਸ੍ਸ ਪੂਰਾਪੇਤ੍વਾ ਕਦਲਿਪਤ੍ਤੇਹਿ ਨੇਸਂ ਮੁਖਾਨਿ ਬਨ੍ਧਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਠਪਾਪੇਸਿ, ਪੁਨ ਬਹਲਮਧੁਕਤੇਲਨਾਗਬਲਪਿਚ੍ਛਿਲ੍ਲਾਦੀਨਂ ਕੂਟੇ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਮਤ੍ਥਕੇ ਠਪਾਪੇਸਿ, ਤਤ੍ਥੇવ ਚ ਮਹਾਮਲ੍ਲੇ ਬਦ੍ਧਕਚ੍ਛੇ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਮੁਗ੍ਗਰੇ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਆਹ ‘‘ਕੂਟਤਾਪਸਾ ਅਤਿવਿਯ ਮਂ વਿਹੇਠਯਿਂਸੁ, ਤੇਸਂ ਪਾਸਾਦਤੋ ਓਤਰਣਕਾਲੇ
ਤਾਪਸਾਪਿ ‘‘ਸ੍વੇ ਰਾਜਗੇਹੇ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਓવਦਿਂਸੁ – ‘‘ਮਾਰਿਸਾ ਰਾਜਗੇਹਂ ਨਾਮ ਸਾਸਙ੍ਕਂ ਸਪ੍ਪਟਿਭਯਂ, ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਹਿ ਨਾਮ ਛਦ੍વਾਰਾਰਮ੍ਮਣੇ ਸਞ੍ਞਤੇਹਿ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ, ਦਿਟ੍ਠਦਿਟ੍ਠੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਚਕ੍ਖੁਦ੍વਾਰੇ ਸਂવਰੋ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
ਪੁਨਦਿવਸੇ
ਅਥਸ੍ਸ ਰਟ੍ਠੇ ਦੇવਤਾ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਪੁਨ ਨવવੁਟ੍ਠਿਯੋ ਪਾਤੇਸੁਂ। ਤਸ੍ਸ ਰਜ੍ਜਂ ਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨੁਬ੍ਬੇਧੇਨ વਾਲਿਕਥਲੇਨ ਅવਚ੍ਛਾਦਿਯਿਤ੍ਥ। ਤੇਨਾਹ ਸਰਭਙ੍ਗੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ –
‘‘ਯੋ ਸਞ੍ਞਤੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਅવਞ੍ਚਯਿ,
ਧਮ੍ਮਂ ਭਣਨ੍ਤੇ ਸਮਣੇ ਅਦੂਸਕੇ।
ਤਂ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਂ ਸੁਨਖਾ ਪਰਤ੍ਥ,
ਸਙ੍ਗਮ੍ਮ ਖਾਦਨ੍ਤਿ વਿਫਨ੍ਦਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੨.੧੭.੭੧)।
ਏવਂ ਕਾਲਿਙ੍ਗਾਰਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਰਞ੍ਞਭੂਤਭਾવੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
ਅਤੀਤੇ ਪਨ ਬਾਰਾਣਸਿਨਗਰੇ ਦਿਟ੍ਠਮਙ੍ਗਲਿਕਾ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਕੋਟਿવਿਭવਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਏਕਾ ਧੀਤਾ ਅਹੋਸਿ ਦਸ੍ਸਨੀਯਾ ਪਾਸਾਦਿਕਾ। ਸਾ ਰੂਪਭੋਗਕੁਲਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯ ਬਹੂਨਂ ਪਤ੍ਥਨੀਯਾ ਅਹੋਸਿ। ਯੋ
ਸਾ
ਦਿਟ੍ਠਮਙ੍ਗਲਿਕਾ ਘਣ੍ਡਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਾਣਿਅਨ੍ਤਰੇਨ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ਦੂਰਤੋવ ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਮਾਤਙ੍ਗੋ ਅਯ੍ਯੇਤਿ। ‘‘ਕਿਂ વਤ, ਭੋ, ਅਕੁਸਲਂ ਅਕਰਮ੍ਹ, ਕਸ੍ਸਾਯਂ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੋ, વਿਨਾਸੋ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੋ, ਮਙ੍ਗਲਕਿਚ੍ਚੇਨ ਨਾਮ ਗਚ੍ਛਮਾਨਾ ਚਣ੍ਡਾਲਂ ਅਦ੍ਦਸ’’ਨ੍ਤਿ ਸਰੀਰਂ ਕਮ੍ਪੇਤ੍વਾ ਜਿਗੁਚ੍ਛਮਾਨਾ ਖੇਲ਼ਂ ਪਾਤੇਤ੍વਾ ਧਾਤਿਯੋ ਆਹ – ‘‘વੇਗੇਨ ਉਦਕਂ ਆਹਰਥ, ਚਣ੍ਡਾਲੋ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਚੇવ ਨਾਮ
ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਪਾਦੇ ਪਰਾਮਸਿਤ੍વਾ – ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ – ‘‘ਨ ਅਞ੍ਞਂ ਕਞ੍ਚਿ, ਦਿਟ੍ਠਮਙ੍ਗਲਿਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਸਚਾਹਂ ਪੁਰਿਸੋ, ਪਾਦੇਸੁ ਨਂ ਨਿਪਾਤੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ વੇਧਮਾਨੋ ਦਿਟ੍ਠਮਙ੍ਗਲਿਕਾਯ ਕੁਲਦ੍વਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ – ‘‘ਦਿਟ੍ਠਮਙ੍ਗਲਿਕਂ ਲਭਨ੍ਤੋ વੁਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਲਭਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਤ੍ਥੇવ ਮਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਗੇਹਙ੍ਗਣੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮਤਾ ਹੋਤਿ – ਯਸ੍ਸ ਚਣ੍ਡਾਲੋ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਗਬ੍ਭਦ੍વਾਰੇ
ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸੁਂ – ‘‘ਮਾਤਙ੍ਗੋ ਤੇ ਸਾਮਿ ਗੇਹਙ੍ਗਣੇ ਪਤਿਤੋ’’ਤਿ
ਤੇ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਸੇਟ੍ਠਿ ਧੀਤੁ ਦੋਸਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ, ਏਕਂ ਕਹਾਪਣਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਪੇਸੇਤਿ। ਸੋ ‘‘ਨ ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਕਹਾਪਣਂ, ਤਮੇવ ਇਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿ ਚ ਸੇਟ੍ਠਿਭਰਿਯਾ ਚ – ‘‘ਏਕਾਯੇવ ਨੋ ਪਿਯਧੀਤਾ, ਪવੇਣਿਯਾ ਘਟਕੋ ਅਞ੍ਞੋ ਦਾਰਕੋਪਿ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਸਂવੇਗਪ੍ਪਤ੍ਤਾ – ‘‘ਗਚ੍ਛਥ ਤਾਤਾ, ਕੋਚਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਸਹਨਕੋ ਏਤਂ ਜੀવਿਤਾਪਿ વੋਰੋਪੇਯ੍ਯ, ਏਤਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਮਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਮਯਂ ਨਟ੍ਠਾ ਹੋਮ, ਆਰਕ੍ਖਮਸ੍ਸ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਆਰਕ੍ਖਂ ਸਂવਿਧਾਯ ਯਾਗੁਂ ਪੇਸਯਿਂਸੁ, ਭਤ੍ਤਂ ਧਨਂ ਪੇਸਯਿਂਸੁ, ਏવਂ ਸੋ ਸਬ੍ਬਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ। ਏવਂ ਏਕੋ ਦਿવਸੋ ਗਤੋ; ਦ੍વੇ, ਤਯੋ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ, ਪਞ੍ਚ ਦਿવਸਾ ਗਤਾ।
ਤਤੋ
ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਸੋਕਸਲ੍ਲਸਮਪ੍ਪਿਤਾ વਿਸਞ੍ਞੀ ਹੁਤ੍વਾ ਸਯਨੇ ਨਿਪਤਿਂਸੁ। ਉਭਤੋ ਚੁਦ੍ਦਸਗੇਹવਾਸਿਨੋ ਪਾਸਾਦਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤਕਿਂਸੁਕਸਾਖਂ
ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਮ੍ਪਿ ਅਤਿਭਾਰੋਤਿ ਅਨੁਕ੍ਖਿਤ੍ਤਪੁਬ੍ਬਾ ਸੁਖੁਮਾਲਦਾਰਿਕਾ ‘‘ਉਟ੍ਠਾਹਿ ਸਾਮਿ, ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਨਿਪਨ੍ਨਕੋવ ਆਹ ‘‘ਨਾਹਂ ਉਟ੍ਠਹਾਮੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਕਿਨ੍ਤਿ વਦਾਮੀਤਿ। ‘‘ਉਟ੍ਠੇਹਿ ਅਯ੍ਯ ਮਾਤਙ੍ਗਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਮਂ વਦਾਹੀਤਿ। ਸਾ ਤਥਾ ਅવੋਚ। ਨ ਤੁਯ੍ਹਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਟ੍ਠਾਨਸਮਤ੍ਥਂ ਮਂ ਅਕਂਸੁ, ਬਾਹਾਯ ਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਪੇਹੀਤਿ। ਸਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ વਿਯ ਪਰਿવਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਤ੍વਾ – ‘‘ਨਾਸਿਤਂ, ਭੋ, ਦਿਟ੍ਠਮਙ੍ਗਲਿਕਾਯ ਪਠਮਂ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਕੋਟ੍ਟਾਪੇਤ੍વਾ, ਇਦਾਨਿ ਸਯਂ ਕੋਟ੍ਟੇਤੀ’’ਤਿ વਿਰવਿਤ੍ਥ। ਸਾ ਕਿਂ ਕਰੋਮਿ ਅਯ੍ਯਾਤਿ? ਦ੍વੀਹਿ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਪੇਹੀਤਿ। ਸਾ ਤਥਾ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਾਮ ਸਾਮੀਤਿ। ਗਚ੍ਛਾ ਨਾਮ ਅਰਞ੍ਞੇ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਮਯਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ, ਅਤਿਕੋਟ੍ਟਿਤੋਮ੍ਹਿ ਤੁਯ੍ਹਂ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ, ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ ਪਦਸਾ ਗਨ੍ਤੁਂ, ਪਿਟ੍ਠਿਯਾ ਮਂ ਨੇਹੀਤਿ। ਸਾ ਓਨਮਿਤ੍વਾ ਪਿਟ੍ਠਿਂ ਅਦਾਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਅਭਿਰੁਹਿ। ਕੁਹਿਂ ਨੇਮਿ ਸਾਮੀਤਿ? ਬਹਿਨਗਰਂ ਨੇਹੀਤਿ। ਸਾ ਪਾਚੀਨਦ੍વਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ – ‘‘ਇਧ ਤੇ ਸਾਮਿ વਸਨਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਕਤਰਟ੍ਠਾਨਂ ਏਤਨ੍ਤਿ? ਪਾਚੀਨਦ੍વਾਰਂ ਸਾਮੀਤਿ। ਪਾਚੀਨਦ੍વਾਰੇ ਚਣ੍ਡਾਲਪੁਤ੍ਤਾ વਸਿਤੁਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤੀਤਿ
ਸਾ ਪਚ੍ਛਿਮਦ੍વਾਰਂ ਪਤ੍વਾ ‘‘ਇਧ ਤੇ ਸਾਮਿ વਸਨਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਕਤਰਟ੍ਠਾਨਂ ਏਤਨ੍ਤਿ? ਪਚ੍ਛਿਮਦ੍વਾਰਂ ਸਾਮੀਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਦ੍વਾਰੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਚਮ੍ਮਗੇਹਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ਗਚ੍ਛਾਤਿ। ਸਾ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਹ ‘‘ਇਦਂ ਚਮ੍ਮਗੇਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਸਾਮੀ’’ਤਿ? ਆਮਾਤਿ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਚਮ੍ਮਗੇਹਂ ਪਾવਿਸਿ।
ਤਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਟ੍ਠਦਿવਸੇ વਸਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਗવੇਸਨਧੀਰੋ ਏਤ੍ਤਕੇਸੁ ਦਿવਸੇਸੁ ਨ ਚ ਜਾਤਿਸਮ੍ਭੇਦਮਕਾਸਿ। ‘‘ਮਹਾਕੁਲਸ੍ਸ ਧੀਤਾ ਸਚੇ ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਹਨ੍ਤਂ ਯਸਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਨ ਚਮ੍ਹਾਹਂ ਚਤੁવੀਸਤਿਯਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ। ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਪਾਦਧੋવਨਉਦਕੇਨ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਰਾਜੂਨਂ
ਸਾ ਤਂ ਦ੍વਾਰੇ ਠਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤੀ – ‘‘ਅਤਿਚ੍ਛਥ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚਣ੍ਡਾਲਾਨਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਉਰਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ વਿਰવਮਾਨਾ ਪਾਦਮੂਲੇ ਪਤਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਯਦਿ ਤੇ ਸਾਮਿ ਏਦਿਸਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਮਂ ਮਹਤਾ ਯਸਾ ਪਰਿਹਾਪੇਤ੍વਾ ਅਨਾਥਂ ਅਕਾਸੀ’’ਤਿ। ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਪਰਿਦੇવਂ ਪਰਿਦੇવਿਤ੍વਾ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਪੁਞ੍ਛਮਾਨਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ਭਿਕ੍ਖਾਭਾਜਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਗੇਹੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਂ ਅਦਾਸਿ। ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਦਿਟ੍ਠਮਙ੍ਗਲਿਕੇ ਮਾ ਸੋਚਿ ਮਾ ਪਰਿਦੇવਿ, ਅਹਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਾਦਧੋવਨਉਦਕੇਨ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਰਾਜੂਨਂ ਅਭਿਸੇਕਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਰੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ, ਤ੍વਂ ਪਨ
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਮਙ੍ਗਲਿਕਾ – ‘‘ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਅਹਂ ਸਾਮਿ ਮੁਖਦੋਸੇਨੇવ ਬ੍ਯਸਨਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੇવਂ વਤ੍ਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ – ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤਯਾ ਮਯ੍ਹਂ ਅਗਾਰੇ વਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਲਿਕવਚਨਂ ਸੁਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਅਹਂ ਤਦਾਪਿ ਅਲਿਕਂ ਨ ਭਣਾਮਿ, ਇਦਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਕਿਂ વਕ੍ਖਾਮਿ, ਸਚ੍ਚવਾਦੀ ਪੁਰਿਸੋ ਨਾਮਾਹ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ – ‘‘ਅਜ੍ਜ ਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਮੀ, ਤ੍વਂ ‘ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਾਹਸ੍ਸਚ੍ਚਯੇਨ ਉਪੋਸਥਦਿવਸੇ ਮਯ੍ਹਂ ਸਾਮਿਕੋ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਸਕਲਨਗਰੇ ਉਗ੍ਘੋਸੇਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
ਸਾ
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ
ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਚਨ੍ਦੇ ਉਗ੍ਗਤਮਤ੍ਤੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ਕਾਮਾવਚਰਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਇਦ੍ਧਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਿਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਤ੍ਤਭਾવਂ ਮਾਪੇਤ੍વਾ વੇਹਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚਨ੍ਦવਿਮਾਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ
ਮਹਾਪੁਰਿਸੋਪਿ ਸਿਰਿਸਯਨਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਦਿਟ੍ਠਮਙ੍ਗਲਿਕਾ ਸਮੀਪੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿ
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ – ‘‘ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਜਾਪਤਿਂ ਅਨ੍ਤੋਨਗਰੇ વਸਾਪੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਸਿવਿਕਾਯ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮਕੋਟਿਯਾ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਜਾਤਿਕਸ੍ਸ ਸਿવਿਕਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਅਦਂਸੁ। ਸੋਲ਼ਸ ਜਾਤਿਮਨ੍ਤਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ। ਸੇਸਾ ਗਨ੍ਧਪੁਪ੍ਫਾਦੀਹਿ ਪੂਜੇਤ੍વਾ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ – ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਭੋ, ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਗੇਹੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਜਾਪਤਿਯਾ વਸਿਤੁਂ, વਤ੍ਥੁਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗੇਹਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਯਾવ ਪਨ ਤਂ ਕਰੀਯਤਿ, ਤਾવ ਮਣ੍ਡਪੇવ વਸਤੂ’’ਤਿ ਮਣ੍ਡਪੇ વਸਾਪੇਸੁਂ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚਕ੍ਖੁਪਥੇ ਠਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤੁਕਾਮਾ ਕਹਾਪਣਂ ਦਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤੁਂ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਸવਨੂਪਚਾਰੇ વਨ੍ਦਿਤੁਕਾਮਾ ਸਤਂ ਦਤ੍વਾ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਆਸਨ੍ਨੇ ਪਕਤਿਕਥਂ ਸવਨਟ੍ਠਾਨੇ વਨ੍ਦਿਤੁਕਾਮਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾਨਿ ਦਤ੍વਾ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਪਾਦਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਸੀਸਂ ਠਪੇਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤੁਕਾਮਾ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਪਾਦਧੋવਨਉਦਕਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਾ ਦਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਦਤ੍વਾ ਲਭਨ੍ਤਿ। ਬਹਿਨਗਰਤੋ ਅਨ੍ਤੋਨਗਰੇ ਯਾવ ਮਣ੍ਡਪਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯਾ ਲਦ੍ਧਧਨਂਯੇવ ਕੋਟਿਸਤਮਤ੍ਤਂ ਅਹੋਸਿ।
ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੋ ਮਣ੍ਡਬ੍ਯੋਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।
ਕੁਮਾਰੋ ਸੁਖੇਨ ਸਂવਡ੍ਢਮਾਨੋ ਸਿਪ੍ਪੁਗ੍ਗਹਣવਯਪਤ੍ਤੋਤਿ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਸਿਪ੍ਪਜਾਨਨਕਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਿਪ੍ਪਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਨ੍ਤਿ। ਕੁਮਾਰੋ ਮੇਧਾવੀ ਪਞ੍ਞવਾ ਸੁਤਂ ਸੁਤਂ ਮੁਤਂ ਆવੁਣਨ੍ਤੋ વਿਯ
ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਆવਜ੍ਜੇਸਿ – ‘‘ਪਮਤ੍ਤੋ ਨੁ ਖੋ ਕੁਮਾਰੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਞਤ੍વਾ – ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਭਤ੍ਤੋ ਜਾਤੋ, ਯਤ੍ਥ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਨਂ ਦਮੇਮੀ’’ਤਿ ਚੀવਰਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਾਭਾਜਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ – ‘‘ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਾ ਅਤਿਸਮ੍ਬਾਧਾ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕੋਟ੍ਠਕੇਨ ਪવਿਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਕਾਸੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਸੀਤਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਭੁਞ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨੇ ਆਕਾਸਙ੍ਗਣੇ ਓਤਰਿ। ਮਣ੍ਡਬ੍ਯਕੁਮਾਰੋਪਿ
‘‘ਕੁਤੋ
ਓਤਲ੍ਲਕੋ ਪਂਸੁਪਿਸਾਚਕੋવ।
ਸਙ੍ਕਾਰਚੋਲ਼ਂ ਪਟਿਮੁਞ੍ਚ ਕਣ੍ਠੇ,
ਕੋ ਰੇ ਤੁવਂ ਹੋਸਿ ਅਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੫.੧)।
ਅਥ ਨਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਅਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾવ ਓવਦਨ੍ਤੋ ਆਹ –
‘‘ਅਨ੍ਨਂ ਤવੇਦਂ ਪਕਤਂ ਯਸਸ੍ਸਿ,
ਤਂ ਖਜ੍ਜਰੇ ਭੁਞ੍ਜਰੇ ਪਿਯ੍ਯਰੇ ਚ।
ਜਾਨਾਸਿ ਮਂ ਤ੍વਂ ਪਰਦਤ੍ਤੂਪਜੀવਿਂ,
ਉਤ੍ਤਿਟ੍ਠ ਪਿਣ੍ਡਂ ਲਭਤਂ ਸਪਾਕੋ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੫.੨)।
ਸੋ ਨਯਿਦਂ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਾਨਂ ਪਟਿਯਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ –
‘‘ਅਨ੍ਨਂ
ਅਤ੍ਥਤ੍ਥਿਤਂ ਸਦ੍ਦਹਤੋ ਮਮੇਦਂ।
ਅਪੇਹਿ ਏਤ੍ਤੋ ਕਿਮਿਧਟ੍ਠਿਤੋਸਿ,
ਨ ਮਾਦਿਸਾ ਤੁਯ੍ਹਂ ਦਦਨ੍ਤਿ ਜਮ੍ਮਾ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੫.੩)।
ਅਥ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਦਾਨਂ ਨਾਮ ਸਗੁਣਸ੍ਸਪਿ ਨਿਗ੍ਗੁਣਸ੍ਸਪਿ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾ ਹਿ ਨਿਨ੍ਨੇਪਿ ਥਲੇਪਿ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪਿਤਂ ਬੀਜਂ ਪਥવੀਰਸਂ ਆਪੋਰਸਞ੍ਚ ਆਗਮ੍ਮ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਏવਂ
‘‘ਥਲੇ ਚ ਨਿਨ੍ਨੇ ਚ વਪਨ੍ਤਿ ਬੀਜਂ,
ਅਨੂਪਖੇਤ੍ਤੇ ਫਲਮਾਸਮਾਨਾ।
ਏਤਾਯ ਸਦ੍ਧਾਯ ਦਦਾਹਿ ਦਾਨਂ,
ਅਪ੍ਪੇવ ਆਰਾਧਯੇ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੇ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੫.੪)।
ਅਥ ਕੁਮਾਰੋ ਕੋਧਾਭਿਭੂਤੋ – ‘‘ਕੇਨਿਮਸ੍ਸ ਮੁਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਪવੇਸੋ ਦਿਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਦ੍વਾਰਰਕ੍ਖਾਦਯੋ ਤਜ੍ਜੇਤ੍વਾ –
‘‘ਖੇਤ੍ਤਾਨਿ
ਯੇਸਾਹਂ ਬੀਜਾਨਿ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਮਿ।
ਯੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਜਾਤਿਮਨ੍ਤੂਪਪਨ੍ਨਾ,
ਤਾਨੀਧ ਖੇਤ੍ਤਾਨਿ ਸੁਪੇਸਲਾਨੀ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੫.੫) –
ਗਾਥਂ વਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਂ ਜਮ੍ਮਂ વੇਣੁਪਦਰੇਨ ਪੋਥੇਤ੍વਾ ਗੀવਾਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਪਿ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਨੀਹਰਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਆਹ –
‘‘ਗਿਰਿਂ ਨਖੇਨ ਖਣਸਿ, ਅਯੋ ਦਨ੍ਤੇਭਿ ਖਾਦਸਿ।
ਜਾਤવੇਦਂ ਪਦਹਸਿ, ਯੋ ਇਸਿਂ ਪਰਿਭਾਸਸੀ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੫.੯)।
ਏવਞ੍ਚ
‘‘ਇਦਂ વਤ੍વਾਨ ਮਾਤਙ੍ਗੋ, ਇਸਿ ਸਚ੍ਚਪਰਕ੍ਕਮੋ।
ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਸ੍ਮਿਂ ਪਕ੍ਕਾਮਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਉਦਿਕ੍ਖਤ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੫.੧੦)।
ਤਾવਦੇવ ਨਗਰਰਕ੍ਖਿਕਦੇવਤਾਨਂ ਜੇਟ੍ਠਕਦੇવਰਾਜਾ ਮਣ੍ਡਬ੍ਯਸ੍ਸ ਗੀવਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਮੁਖਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤਿਤ੍વਾ
‘‘ਆવੇਧਿਤਂ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਉਤ੍ਤਮਙ੍ਗਂ,
ਬਾਹੁਂ ਪਸਾਰੇਤਿ ਅਕਮ੍ਮਨੇਯ੍ਯਂ।
ਸੇਤਾਨਿ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਯਥਾ ਮਤਸ੍ਸ,
ਕੋ ਮੇ ਇਮਂ ਪੁਤ੍ਤਮਕਾਸਿ ਏવ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੫.੧੧)।
ਅਥਸ੍ਸਾ
‘‘ਇਧਾਗਮਾ ਸਮਣੋ ਦੁਮ੍ਮવਾਸੀ,
ਓਤਲ੍ਲਕੋ ਪਂਸੁਪਿਸਾਚਕੋવ,
ਸਙ੍ਕਾਰਚੋਲ਼ਂ ਪਟਿਮੁਞ੍ਚ ਕਣ੍ਠੇ,
ਸੋ ਤੇ ਇਮਂ ਪੁਤ੍ਤਮਕਾਸਿ ਏવ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੫.੧੨)।
ਸਾ ਸੁਤ੍વਾવ ਅਞ੍ਞਾਸਿ – ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਯਸਦਾਯਕੋ ਅਯ੍ਯੋ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਮਤ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਆਗਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕੇ ਪੁਚ੍ਛਿ –
‘‘ਕਤਮਂ
ਅਕ੍ਖਾਥ ਮੇ ਮਾਣવਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ।
ਗਨ੍ਤ੍વਾਨ ਤਂ ਪਟਿਕਰੇਮੁ ਅਚ੍ਚਯਂ,
ਅਪ੍ਪੇવ ਨਂ ਪੁਤ੍ਤ ਲਭੇਮੁ ਜੀવਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੫.੧੩)।
ਤੇ ਆਹਂਸੁ –
‘‘વੇਹਾਯਸਂ ਅਗਮਾ ਭੂਰਿਪਞ੍ਞੋ,
ਪਥਦ੍ਧੁਨੋ ਪਨ੍ਨਰਸੇવ ਚਨ੍ਦੋ।
ਅਪਿਚਾਪਿ
ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿਞ੍ਞੋ ਇਸਿ ਸਾਧੁਰੂਪੋ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੫.੧੪)।
ਮਹਾਪੁਰਿਸੋਪਿ ਅਨ੍ਤਰવੀਥਿਯਂ ਓਤਿਣ੍ਣਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ – ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਪਦવਲ਼ਞ੍ਜਂ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਾਦੀਨਂ વਸੇਨ ਮਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਤ੍ਥ, ਦਿਟ੍ਠਮਙ੍ਗਲਿਕਾਯੇવ ਨਂ ਪਸ੍ਸਤੁ, ਮਾ ਅਞ੍ਞੇ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਯਾਪਨਮਤ੍ਤਂ ਮਿਸ੍ਸਕੋਦਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨਸਾਲਾਯਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਥੋਕਂ ਭੁਤ੍ਤਾવਸੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖਾਭਾਜਨੇਯੇવ ਠਪੇਸਿ। ਦਿਟ੍ਠਮਙ੍ਗਲਿਕਾਪਿ ਪਾਸਾਦਾ ਓਰੁਯ੍ਹ ਅਨ੍ਤਰવੀਥਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਪਦવਲ਼ਞ੍ਜਂ ਦਿਸ੍વਾ – ‘‘ਇਦਂ ਮਯ੍ਹਂ ਯਸਦਾਯਕਸ੍ਸ ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਾਨੁਸਾਰੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਾਸੇਨ ਕਤਾਪਰਾਧਂ ਮਯ੍ਹਂ ਖਮਥ, ਨ ਹਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਕੋਧવਸਿਕਾ ਨਾਮ, ਦੇਥ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਜੀવਿਤ’’ਨ੍ਤਿ।
ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ –
‘‘ਆવੇਧਿਤਂ
ਬਾਹੁਂ ਪਸਾਰੇਤਿ ਅਕਮ੍ਮਨੇਯ੍ਯਂ।
ਸੇਤਾਨਿ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਯਥਾ ਮਤਸ੍ਸ,
ਕੋ ਮੇ ਇਮਂ ਪੁਤ੍ਤਮਕਾਸਿ ਏવ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੫.੧੫) –
ਗਾਥਂ
ਕੇવਲਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਮਨੋਪਦੋਸੋ ਮਾ ਹੋਤੁ, ਦੇવਤਾਹਿ ਕਤਂ ਹੋਤੁ, ਸੁਖਮਾਪਯਾ
ਮੁਖੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਜੇਟ੍ਠਕਦੇવਰਾਜਾ – ‘‘ਸਾਮਿਮ੍ਹਿ ਸਯਂ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਕੁਮਾਰਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ। ਸੋਪਿ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਪੁਬ੍ਬੋ વਿਯ ਪਕਤਿવਣ੍ਣੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਮਾਤਾ ਅવੋਚ – ‘‘ਪਸ੍ਸ ਤਾਤ ਤવ ਕੁਲੁਪਕਾਨਂ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਰਹਿਤਾਨਂ વਿਪ੍ਪਕਾਰਂ, ਸਮਣਾ ਪਨ ਨ ਏવਰੂਪਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਮਣੇ ਤਾਤ ਭੋਜੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਸੇਸਕਂ ਉਦਕਚਾਟਿਯਂ ਆਲੁਲ਼ਾਪੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਮੁਖੇ ਪਕ੍ਖਿਪਾਪੇਸਿ। ਯਕ੍ਖਾ ਤਾવਦੇવ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਪਲਾਯਿਂਸੁ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਕਿਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮੁਖੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਮਾਤਙ੍ਗਇਸਿਸ੍ਸ ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਤੇ ‘‘ਚਣ੍ਡਾਲਸ੍ਸ ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਕਂ ਖਾਦਾਪਿਤਮ੍ਹਾ, ਅਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਦਾਨਿਮ੍ਹਾ ਜਾਤਾ, ਇਦਾਨਿ ਨੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ‘ਅਸੁਦ੍ਧਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਇਮੇ’ਤਿ ਸਮ੍ਭੋਗਂ ਨ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਤਤੋ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝਰਟ੍ਠਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝਰਾਜਸ੍ਸ ਨਗਰੇ ਅਗ੍ਗਾਸਨਿਕਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨਾਮ ਮਯਨ੍ਤਿ ਰਾਜਗੇਹੇ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਪਾਪਨਿਗ੍ਗਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਮਾਨਜਾਤਿਕੇ ਨਿਮ੍ਮਦਯਨ੍ਤੋ વਿਚਰਤਿ। ਅਥੇਕੋ ‘‘ਜਾਤਿਮਨ੍ਤਤਾਪਸੋ ਨਾਮ ਮਯਾ ਸਦਿਸੋ
ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ
ਤਾਪਸੋ ਚਣ੍ਡਾਲਸ੍ਸਿਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਹੁਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਇਦਂ, ਭੋ ਚਣ੍ਡਾਲ, ਗਙ੍ਗਾਯ ਉਦਕਂ ਤਯਾ ਪਟਿਸੋਤਗਾਮਿਕਤ’’ਨ੍ਤਿ? ਆਮ ਆਚਰਿਯ। ਤੇਨ ਹਿ ਤ੍વਂ ਹੇਟ੍ਠਾਗਙ੍ਗਾਯ ਮਾ વਸ, ਉਪਰਿਗਙ੍ਗਾਯ વਸਾਤਿ। ਸਾਧੁ ਆਚਰਿਯ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ વੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ વਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਤਤ੍ਥ વਸਨ੍ਤੋ ਇਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਸਿ, ਉਦਕਂ ਯਥਾਗਤਿਕਮੇવ ਜਾਤਂ। ਪੁਨ ਤਾਪਸੋ ਤਦੇવ ਬ੍ਯਸਨਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਸੋ ਪੁਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿ, – ‘‘ਭੋ ਚਣ੍ਡਾਲ, ਤ੍વਮਿਦਂ ਗਙ੍ਗਾਯ ਉਦਕਂ ਕਾਲੇਨ ਪਟਿਸੋਤਗਾਮਿਂ ਕਾਲੇਨ ਅਨੁਸੋਤਗਾਮਿਂ ਕਰੋਸੀ’’ਤਿ? ਆਮ ਆਚਰਿਯ। ਚਣ੍ਡਾਲ, ‘‘ਤ੍વਂ ਸੁਖવਿਹਾਰੀਨਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਸੁਖੇਨ વਸਿਤੁਂ ਨ ਦੇਸਿ, ਸਤ੍ਤਮੇ ਤੇ ਦਿવਸੇ ਸਤ੍ਤਧਾ ਮੁਦ੍ਧਾ ਫਲਤੂ’’ਤਿ। ਸਾਧੁ ਅਚਰਿਯ, ਅਹਂ ਪਨ ਸੂਰਿਯਸ੍ਸ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਦਸ੍ਸਾਮੀਤਿ।
ਅਥ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਅਭਿਸਾਪੋ ਏਤਸ੍ਸੇવ ਉਪਰਿ ਪਤਿਸ੍ਸਤਿ, ਰਕ੍ਖਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨੁਦ੍ਦਯਤਾਯ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਸੂਰਿਯਸ੍ਸ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਅਦਾਸਿ। ਇਦ੍ਧਿਮਤੋ ਇਦ੍ਧਿવਿਸਯੋ
ਮਨੁਸ੍ਸਾ – ‘‘ਯਕ੍ਖਾવਟ੍ਟੋ ਨੁ ਖੋ ਅਯਂ ਭੂਤਦੇવਟ੍ਟੋਨਾਗਸੁਪਣ੍ਣਾવਟ੍ਟੋ’’ਤਿ ਉਪਦ੍ਦવਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਰਾਜਕੁਲਂ ਨਾਮ ਮਹਾਪਞ੍ਞਂ, ਲੋਕਸ੍ਸ ਹਿਤਂ ਚਿਨ੍ਤੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ ਰਾਜਕੁਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ
ਰਾਜਾ ਮਾਤਙ੍ਗਇਸਿਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਰੁਣਸ੍ਸ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਆਮ, ਮਹਾਰਾਜਾਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ ਭਨ੍ਤੇਤਿ? ਜਾਤਿਮਨ੍ਤਤਾਪਸਕਾਰਣਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਜਾਤਿਮਨ੍ਤਤਾਪਸੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਖਮਾਪਿਤਕਾਲੇ ਦਸ੍ਸਾਮਿ ਮਹਾਰਾਜਾਤਿ। ਰਾਜਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਏਥ ਆਚਰਿਯ, ਤਾਪਸਂ ਖਮਾਪੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਨਾਹਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਚਣ੍ਡਾਲਂ વਨ੍ਦਾਮੀਤਿ। ਮਾ ਆਚਰਿਯ, ਏવਂ ਕਰੋਥ, ਜਨਪਦਸ੍ਸ ਮੁਖਂ ਪਸ੍ਸਥਾਤਿ। ਸੋ ਪੁਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਯੇવ। ਰਾਜਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ
ਅਹਂ ਨਾਮ ਖਮਿਤਬ੍ਬਂ ਖਮਾਮਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਨ ਏਤਸ੍ਸ ਕਥਾ ਏਤਸ੍ਸੇવ ਉਪਰਿ ਪਤਿਸ੍ਸਤਿ। ਮਯਾ ਸੂਰਿਯੇ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਤੇ ਸੂਰਿਯਰਸ੍ਮਿ ਏਤਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕੇ ਪਤਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਧਾ ਮੁਦ੍ਧਾ ਫਲਿਸ੍ਸਤਿ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਪਨੇਸ ਬ੍ਯਸਨਂ ਮਾ ਪਾਪੁਣਾਤੁ, ਏਥ ਤੁਮ੍ਹੇ ਏਤਂ ਗਲਪ੍ਪਮਾਣੇ ਉਦਕੇ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਮਤ੍ਤਿਕਾਪਿਣ੍ਡਮਸ੍ਸ ਸੀਸੇ ਠਪੇਥ। ਅਥਾਹਂ ਸੂਰਿਯਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਸੂਰਿਯਰਸ੍ਮਿ ਮਤ੍ਤਿਕਾਪਿਣ੍ਡੇ ਪਤਿਤ੍વਾ ਤਂ ਸਤ੍ਤਧਾ ਭਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਥੇਸ ਮਤ੍ਤਿਕਾਪਿਣ੍ਡਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਤਿਤ੍ਥੇਨ ਉਤ੍ਤਰਤੁ, ਇਤਿ ਨਂ વਦਥ, ਏવਮਸ੍ਸ ਸੋਤ੍ਥਿ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ। ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘‘ਏવਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤਥਾ ਕਾਰੇਸੁਂ। ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਥੇવ ਸੋਤ੍ਥਿ ਜਾਤਾ। ਸੋ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ – ‘‘ਜਾਤਿ
ਇਤਿ ਜਾਤਿਮਨ੍ਤਤਾਪਸੇ ਦਮਿਤੇ ਮਹਾਜਨੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਥਾਮਂ ਅਞ੍ਞਾਸਿ, ਮਹਾਕੋਲਾਹਲਂ ਜਾਤਂ। ਰਾਜਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਗਰਂ ਗਮਨਤ੍ਥਾਯ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਯਾਚਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ
ਰਾਜਾਨੋ ਨਾਮ ਪਰਪਤ੍ਤਿਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਇਤਿ ਸੋ ਬਹੂਨਂ ਕਥਾવਸੇਨ ਨਿਟ੍ਠਂ ਗਤੋ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਪਨ ਨਗਰੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਉਦਕਫਾਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਮਿਸ੍ਸਕੋਦਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਰਾਜੁਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿਰਾਪਰਾਧਤਾਯ ਨਿਰਾਸਙ੍ਕੋ ਮਙ੍ਗਲਸਿਲਾਪਟ੍ਟੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਤੀਤੇ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸ, ਅਨਾਗਤੇ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਤਿ ਅਸੀਤਿਕਪ੍ਪੇ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਞਾਣਸ੍ਸ
‘‘ਉਪਹਚ੍ਚ
ਸਪਾਰਿਸਜ੍ਜੋ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨੋ, ਮਜ੍ਝਾਰਞ੍ਞਂ ਤਦਾ ਅਹੂਤਿ’’॥ (ਜਾ॰ ੨.੧੯.੯੬) –
ਏવਂ ਮਜ੍ਝਾਰਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਰਞ੍ਞਭੂਤਭਾવੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਮਾਤਙ੍ਗਸ੍ਸ ਪਨ ਇਸਿਨੋ વਸੇਨ ਤਦੇવ ਮਾਤਙ੍ਗਾਰਞ੍ਞਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
੬੬. ਪਞ੍ਹਪਟਿਭਾਨਾਨੀਤਿ ਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਕਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਨੀਕਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਅਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਿਲੋਮਭਾਗਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
੬੭. ਅਨੁવਿਚ੍ਚਕਾਰਨ੍ਤਿ ਅਨੁવਿਚਾਰੇਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਕਰੋਹੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਾਧੁ ਹੋਤੀਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰੋ ਹੋਤਿ। ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਮਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਗਣ੍ਠਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ – ‘‘ਕਿਂ ਅਯਂ ਉਪਾਲਿ ਦਿਟ੍ਠਦਿਟ੍ਠਮੇવ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ? ਗਰਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨੁવਿਚ੍ਚਕਾਰੋ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਾਨਂ ਸਾਧੂਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਟਾਕਂ ਪਰਿਹਰੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਤੇ ਕਿਰ ਏવਰੂਪਂ ਸਾવਕਂ ਲਭਿਤ੍વਾ
੬੮. ਓਪਾਨਭੂਤਨ੍ਤਿ ਪਟਿਯਤ੍ਤਉਦਪਾਨੋ વਿਯ ਠਿਤਂ। ਕੁਲਨ੍ਤਿ ਤવ ਨਿવੇਸਨਂ। ਦਾਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਸਪਿ વੀਸਤਿਪਿ ਸਟ੍ਠਿਪਿ ਜਨੇ ਆਗਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅવਤ੍વਾ ਦੇਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਮਂ ਸਰਣਂ ਗਤਕਾਰਣਮਤ੍ਤੇਨવ ਮਾ ਇਮੇਸਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ, ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍ਥ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਞ੍ਹਿ ਦਾਤਬ੍ਬਮੇવਾਤਿ ਓવਦਤਿ। ਸੁਤਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਕੁਤੋ ਸੁਤਂ? ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਾ, ਤੇ ਕਿਰ ਕੁਲਘਰੇਸੁ ਏવਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਮਯਂ ‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬ’ਨ੍ਤਿ વਦਾਮ, ਸਮਣੋ ਪਨ ਗੋਤਮੋ ‘ਮਯ੍ਹਮੇવ ਦਾਨਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ॰… ਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸਾવਕਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲ’ਨ੍ਤਿ વਦਤੀ’’ਤਿ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਅਯਂ ਗਹਪਤਿ ‘‘ਸੁਤਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ।
੬੯. ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਂ ਕਥਨ੍ਤਿ ਦਾਨਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸੀਲਂ, ਸੀਲਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸਗ੍ਗਂ, ਸਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਰਂ ਮਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਅਨੁਪਟਿਪਾਟਿਕਥਂ। ਤਤ੍ਥ ਦਾਨਕਥਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਦਾਨਂ ਨਾਮ ਸੁਖਾਨਂ ਨਿਦਾਨਂ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ ਮੂਲਂ, ਭੋਗਾਨਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾ, વਿਸਮਗਤਸ੍ਸ ਤਾਣਂ ਲੇਣਂ ਗਤਿਪਰਾਯਣਂ, ਇਧਲੋਕਪਰਲੋਕੇਸੁ ਦਾਨਸਦਿਸੋ ਅવਸ੍ਸਯੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਤਾਣਂ ਲੇਣਂ ਗਤਿ ਪਰਾਯਣਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਅવਸ੍ਸਯਟ੍ਠੇਨ ਰਤਨਮਯਸੀਹਾਸਨਸਦਿਸਂ, ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਮਹਾਪਥવਿਸਦਿਸਂ, ਆਲਮ੍ਬਨਟ੍ਠੇਨ ਆਲਮ੍ਬਨਰਜ੍ਜੁਸਦਿਸਂ। ਇਦਞ੍ਹਿ
ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਦਾਨਂ ਦਦਨ੍ਤੋ ਸੀਲਂ ਸਮਾਦਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਦਨਤਰਂ ਸੀਲਕਥਂ ਕਥੇਸਿ। ਸੀਲਕਥਨ੍ਤਿ ਸੀਲਂ ਨਾਮੇਤਂ ਅવਸ੍ਸਯੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਤਾਣਂ ਲੇਣਂ
ਇਦਂ ਪਨ ਸੀਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਯਂ ਸਗ੍ਗੋ ਲਬ੍ਭਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸੀਲਾਨਨ੍ਤਰਂ ਸਗ੍ਗਕਥਂ ਕਥੇਸਿ। ਸਗ੍ਗਕਥਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਸਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਇਟ੍ਠੋ ਕਨ੍ਤੋ ਮਨਾਪੋ, ਨਿਚ੍ਚਮੇਤ੍ਥ ਕੀਲ਼ਾ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਲਬ੍ਭਨ੍ਤਿ, ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਾ ਦੇવਾ ਨવੁਤਿવਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਦਿਬ੍ਬਸੁਖਂ ਦਿਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤਿ, ਤਾવਤਿਂਸਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਚ વਸ੍ਸਕੋਟਿਯੋ ਸਟ੍ਠਿ ਚ વਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਏવਮਾਦਿਂ ਸਗ੍ਗਗੁਣਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਕਥਂ। ਸਗ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਥਯਨ੍ਤਾਨਞ੍ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਮੁਖਂ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ‘‘ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਗ੍ਗਕਥਂ ਕਥੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੨੫੫)।
ਏવਂ ਆਦੀਨવੋਤਿ ਦੋਸੋ। ਓਕਾਰੋਤਿ ਅવਕਾਰੋ ਲਾਮਕਭਾવੋ। ਸਂਕਿਲੇਸੋਤਿ ਤੇਹਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਸਾਰੇ ਸਂਕਿਲਿਸ੍ਸਨਂ। ਯਥਾਹ ‘‘ਕਿਲਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਤ, ਭੋ, ਸਤ੍ਤਾ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੫੧)।
ਏવਂ ਕਾਮਾਦੀਨવੇਨ ਤਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਪਕਾਸੇਸਿ। ਕਲ੍ਲਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਰੋਗਚਿਤ੍ਤਂ। ਸਾਮੁਕ੍ਕਂਸਿਕਾਤਿ ਸਾਮਂ ਉਕ੍ਕਂਸਿਕਾ ਅਤ੍ਤਨਾਯੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਗਹਿਤਾ, ਸਯਮ੍ਭੂਞਾਣੇਨ ਦਿਟ੍ਠਾ, ਅਸਾਧਾਰਣਾ ਅਞ੍ਞੇਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਾ ਪਨੇਸਾਤਿ, ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਦੇਸਨਾ? ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮੁਦਯਂ ਨਿਰੋਧਂ ਮਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ।
વਿਰਜਂ વੀਤਮਲਨ੍ਤਿ ਰਾਗਰਜਾਦੀਨਂ ਅਭਾવਾ વਿਰਜਂ, ਰਾਗਮਲਾਦੀਨਂ વਿਗਤਤ੍ਤਾ વੀਤਮਲਂ। ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਨ੍ਤਿ ਉਪਰਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਸੁਤ੍ਤੇ ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ, ਚੂਲ਼ਰਾਹੁਲੋવਾਦੇ ਆਸવਕ੍ਖਯਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ। ਇਧ ਪਨ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਆਕਾਰਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਤਞ੍ਹਿ ਨਿਰੋਧਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾ ਕਿਚ੍ਚવਸੇਨ ਏવਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਤਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ।
ਦਿਟ੍ਠੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋ। ਏਸ ਨਯੋ ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ। ਤਿਣ੍ਣਾ ਤਿਣ੍ਣવਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ। વਿਗਤਾ ਕਥਂਕਥਾ ਅਸ੍ਸਾਤਿ વਿਗਤਕਥਂਕਥੋ। વੇਸਾਰਜ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੋਤਿ વੇਸਾਰਜ੍ਜਂ ਪਤ੍ਤੋ। ਕਤ੍ਥ? ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨੇ। ਨਾਸ੍ਸ ਪਰੋ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਨ ਪਰਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾਯ ਏਤ੍ਥ વਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਪਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ।
੭੦. ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਮਾਨੋ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, વਾਚਾਯ ਪਸਂਸਮਾਨੋ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ। ਆવਰਾਮੀਤਿ ਥਕੇਮਿ ਪਿਦਹਾਮਿ। ਅਨਾવਟਨ੍ਤਿ ਨ ਆવਰਿਤਂ વਿવਟਂ ਉਗ੍ਘਾਟਿਤਂ।
੭੧. ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਦੀਘਤਪਸ੍ਸੀਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਤਸ੍ਸ ਗਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ – ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਗਹਪਤਿ
੭੨. ਤੇਨ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਤਿ ਬਲવਸੋਕੇਨ ਅਭਿਭੂਤੋ ‘‘ਏਤ੍ਥੇવ ਤਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾਪਿ ਅਤ੍ਥਂ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋ ਦੋવਾਰਿਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਤਿਯੇવ।
ਮਜ੍ਝਿਮਾਯ ਦ੍વਾਰਸਾਲਾਯਾਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਸ ਘਰਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਾ, ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਤੋ વਾ ਸਬ੍ਬਬਾਹਿਰਤੋ વਾ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚਤੁਤ੍ਥਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੋ, ਯਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ, ਤਸ੍ਸ ਤਤਿਯੋ, ਯਸ੍ਸ ਤਯੋ, ਤਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯੋ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੋ ਮਜ੍ਝਿਮਦ੍વਾਰਸਾਲਾ ਨਾਮ। ਏਕਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਸ੍ਸ ਪਨ ਘਰਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਟ੍ਠਾਨੇ ਮਙ੍ਗਲਤ੍ਥਮ੍ਭਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਜ੍ਝਿਮਦ੍વਾਰਸਾਲਾ। ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਗੇਹਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਾ, ਪਞ੍ਚਾਤਿਪਿ વੁਤ੍ਤਂ।
੭੩. ਅਗ੍ਗਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞવੇવਚਨਾਨਿ। ਯਂ ਸੁਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਨ੍ਤਿ ਯਂ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤਂ। ਸੁਦਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਤੇਨੇવ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗੇਨ ਉਦਰੇ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਗਹੇਤ੍વਾ। ਨਿਸੀਦਾਪੇਤੀਤਿ ਦਤ੍ਤੋਸੀਤਿ ਕਿਂ ਜਲ਼ੋਸਿ ਜਾਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਟਿਮੁਕ੍ਕੋਤਿ ਸੀਸੇ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਣ੍ਡਹਾਰਕੋਤਿਆਦਿਂ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲવਚਨਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਥਾਭਾવੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਬਲવਸੋਕਤਾਯ ਇਦਂ ਨਾਮ ਭਣਾਮੀਤਿ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾવ ਭਣਤਿ।
੭੪. ਭਦ੍ਦਿਕਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆવਟ੍ਟਨੀਤਿ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਮਾਯਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ, ਉਪਾਸਕੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਂ। ਤੇਨ ਹੀਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਮਂ ਤੇ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿਚ੍ਚੇવ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਾਰਣવਚਨਂ વਾ, ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਾਸਨਂ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ, ਮਮ ਸਤ੍ਥੁ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ, ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਉਪਮਂ ਤੇ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
੭੫. ਉਪવਿਜਞ੍ਞਾਤਿ વਿਜਾਯਨਕਾਲਂ ਉਪਗਤਾ। ਮਕ੍ਕਟਚ੍ਛਾਪਕਨ੍ਤਿ ਮਕ੍ਕਟਪੋਤਕਂ। ਕਿਣਿਤ੍વਾ ਆਨੇਹੀਤਿ ਮੂਲਂ ਦਤ੍વਾવ ਆਹਰ। ਆਪਣੇਸੁ ਹਿ ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕਮ੍ਪਿ ਅવਿਞ੍ਞਾਣਕਮ੍ਪਿ ਮਕ੍ਕਟਾਦਿਕੀਲ਼ਨਭਣ੍ਡਕਂ ਰਜਿਤਨ੍ਤਿ ਬਹਲਬਹਲਂ ਪੀਤਾવਲੇਪਨਰਙ੍ਗਜਾਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਰਜਿਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਇਮਂ ਇਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਕੋਟਿਤਪਚ੍ਚਾਕੋਟਿਤਨ੍ਤਿ ਆਕੋਟਿਤਞ੍ਚੇવ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਆਕੋਟਿਤਞ੍ਚ। ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਮਣਿਪਾਸਾਣੇਨ ਉਭੋਸੁ
ਰਙ੍ਗਕ੍ਖਮੋ ਹਿ ਖੋਤਿ ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕਮ੍ਪਿ ਅવਿਞ੍ਞਾਣਕਮ੍ਪਿ ਰਙ੍ਗਂ ਪਿવਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ। ਨੋ ਆਕੋਟ੍ਟਨਕ੍ਖਮੋਤਿ ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕਸ੍ਸ ਤਾવ ਆਕੋਟ੍ਟਨਫਲਕੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਆਕੋਟਿਤਸ੍ਸ ਕੁਚ੍ਛਿ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਕਰੀਸਂ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ। ਸੇਸੀ ਆਕੋਟਿਤਸ੍ਸ ਸੀਸਂ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਮਤ੍ਤਲੁਙ੍ਗਂ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ। ਅવਿਞ੍ਞਾਣਕੋ ਖਣ੍ਡਖਣ੍ਡਿਤਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ। ਨੋ વਿਮਜ੍ਜਨਕ੍ਖਮੋਤਿ ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕੋ ਮਣਿਪਾਸਾਣੇਨ વਿਮਦ੍ਦਿਯਮਾਨੋ ਨਿਲ੍ਲੋਮਤਂ ਨਿਚ੍ਛવਿਤਞ੍ਚ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਅવਿਞ੍ਞਾਣਕੋਪਿ વਚੁਣ੍ਣਕਭਾવਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ। ਰਙ੍ਗਕ੍ਖਮੋ ਹਿ ਖੋ ਬਾਲਾਨਨ੍ਤਿ ਬਾਲਾਨਂ ਮਨ੍ਦਬੁਦ੍ਧੀਨਂ ਰਙ੍ਗਕ੍ਖਮੋ, ਰਾਗਮਤ੍ਤਂ ਜਨੇਤਿ, ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ। ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਪਨ ਨਿਗਣ੍ਠવਾਦੋ વਾ ਅਞ੍ਞੋ વਾ ਭਾਰਤਰਾਮਸੀਤਾਹਰਣਾਦਿ ਨਿਰਤ੍ਥਕਕਥਾਮਗ੍ਗੋ ਅਪ੍ਪਿਯੋવ ਹੋਤਿ। ਨੋ ਅਨੁਯੋਗਕ੍ਖਮੋ, ਨੋ વਿਮਜ੍ਜਨਕ੍ਖਮੋਤਿ ਅਨੁਯੋਗਂ વਾ વੀਮਂਸਂ વਾ ਨ ਖਮਤਿ, ਥੁਸੇ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਤਣ੍ਡੁਲਪਰਿਯੇਸਨਂ વਿਯ ਕਦਲਿਯਂ ਸਾਰਗવੇਸਨਂ વਿਯ ਚ ਰਿਤ੍ਤਕੋ ਤੁਚ੍ਛਕੋવ ਹੋਤਿ। ਰਙ੍ਗਕ੍ਖਮੋ ਚੇવ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਨ੍ਤਿ ਸੁਣੋਹਿ ਯਸ੍ਸਾਹਂ ਸਾવਕੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਗੁਣੇ ਸੁਣਾਹੀਤਿ ਭਗવਤੋ વਣ੍ਣੇ વਤ੍ਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੋ।
੭੬. ਧੀਰਸ੍ਸਾਤਿ ਧੀਰਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਣ੍ਡਿਚ੍ਚਂ, ਯਾ ਪਞ੍ਞਾ ਪਜਾਨਨਾ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ, ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਧਾਤੁਆਯਤਨਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦਟ੍ਠਾਨਾਟ੍ਠਾਨਕੁਸਲਸ੍ਸ ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸਾਹਂ ਸਾવਕੋ, ਸੋ ਮਯ੍ਹਂ ਸਤ੍ਥਾਤਿ ਏવਂ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਭਿਨ੍ਨਖੀਲਸ੍ਸਾਤਿ ਭਿਨ੍ਨਪਞ੍ਚਚੇਤੋਖਿਲਸ੍ਸ। ਸਬ੍ਬਪੁਥੁਜ੍ਜਨੇ વਿਜਿਨਿਂਸੁ વਿਜਿਨਨ੍ਤਿ વਿਜਿਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਾਤਿ વਿਜਯਾ। ਕੇ ਤੇ, ਮਚ੍ਚੁਮਾਰਕਿਲੇਸਮਾਰਦੇવਪੁਤ੍ਤਮਾਰਾਤਿ? ਤੇ વਿਜਿਤਾ વਿਜਯਾ ਏਤੇਨਾਤਿ વਿਜਿਤવਿਜਯੋ। ਭਗવਾ, ਤਸ੍ਸ વਿਜਿਤવਿਜਯਸ੍ਸ। ਅਨੀਘਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਲੇਸਦੁਕ੍ਖੇਨਪਿ વਿਪਾਕਦੁਕ੍ਖੇਨਪਿ ਨਿਦ੍ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ। ਸੁਸਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਦੇવਦਤ੍ਤਧਨਪਾਲਕਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲਰਾਹੁਲਥੇਰਾਦੀਸੁਪਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਮਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ। વੁਦ੍ਧਸੀਲਸ੍ਸਾਤਿ ਸਾਧੁਪਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਪਞ੍ਞਸ੍ਸ। વੇਸਮਨ੍ਤਰਸ੍ਸਾਤਿ ਰਾਗਾਦਿવਿਸਮਂ ਤਰਿਤ੍વਾ વਿਤਰਿਤ੍વਾ ਠਿਤਸ੍ਸ। વਿਮਲਸ੍ਸਾਤਿ વਿਗਤਰਾਗਾਦਿਮਲਸ੍ਸ।
ਤੁਸਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ। વਨ੍ਤਲੋਕਾਮਿਸਸ੍ਸਾਤਿ વਨ੍ਤਕਾਮਗੁਣਸ੍ਸ। ਮੁਦਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਮੁਦਿਤਾવਿਹਾਰવਸੇਨ ਮੁਦਿਤਸ੍ਸ, ਪੁਨਰੁਤ੍ਤਮੇવ વਾ ਏਤਂ। ਪਸਾਦવਸੇਨ ਹਿ ਏਕਮ੍ਪਿ ਗੁਣਂ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ વਦਤਿਯੇવ। ਕਤਸਮਣਸ੍ਸਾਤਿ ਮਨੁਜਸ੍ਸਾਤਿ ਲੋਕવੋਹਾਰવਸੇਨ ਏਕਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਨਰਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਨਰੁਤ੍ਤਂ। ਅਞ੍ਞਥਾ વੁਚ੍ਚਮਾਨੇ ਏਕੇਕਗਾਥਾਯ ਦਸ ਗੁਣਾ ਨਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤਿ।
વੇਨਯਿਕਸ੍ਸਾਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ વਿਨਾਯਕਸ੍ਸ। ਰੁਚਿਰਧਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਚਿਧਮ੍ਮਸ੍ਸ। ਪਭਾਸਕਸ੍ਸਾਤਿ ਓਭਾਸਕਸ੍ਸ। વੀਰਸ੍ਸਾਤਿ વੀਰਿਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ। ਨਿਸਭਸ੍ਸਾਤਿ ਉਸਭવਸਭਨਿਸਭੇਸੁ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਟਿਸਮਟ੍ਠੇਨ ਨਿਸਭਸ੍ਸ। ਗਮ੍ਭੀਰਸ੍ਸਾਤਿ ਗਮ੍ਭੀਰਗੁਣਸ੍ਸ, ਗੁਣੇਹਿ વਾ ਗਮ੍ਭੀਰਸ੍ਸ। ਮੋਨਪਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਞਾਣਪਤ੍ਤਸ੍ਸ। વੇਦਸ੍ਸਾਤਿ વੇਦੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਞਾਣਂ, ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ। ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਸ੍ਸਾਤਿ ਧਮ੍ਮੇ ਠਿਤਸ੍ਸ। ਸਂવੁਤਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਿਹਿਤਤ੍ਤਸ੍ਸ।
ਨਾਗਸ੍ਸਾਤਿ ਪਨ੍ਤਸੇਨਸ੍ਸਾਤਿ ਪਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨਸ੍ਸ। ਪਟਿਮਨ੍ਤਕਸ੍ਸਾਤਿ ਪਟਿਮਨ੍ਤਨਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ। ਮੋਨਸ੍ਸਾਤਿ ਮੋਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਞਾਣਂ, ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ, ਧੁਤਕਿਲੇਸਸ੍ਸ વਾ। ਦਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇવਨਸ੍ਸ।
ਇਸਿਸਤ੍ਤਮਸ੍ਸਾਤਿ વਿਪਸ੍ਸਿਆਦਯੋ ਛ ਇਸਯੋ ਉਪਾਦਾਯ ਸਤ੍ਤਮਸ੍ਸ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਨ੍ਹਾਤਕਸ੍ਸਾਤਿ ਨ੍ਹਾਤਕਿਲੇਸਸ੍ਸ। ਪਦਕਸ੍ਸਾਤਿ ਅਕ੍ਖਰਾਦੀਨਿ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍વਾ ਗਾਥਾਪਦਕਰਣਕੁਸਲਸ੍ਸ। વਿਦਿਤવੇਦਸ੍ਸਾਤਿ વਿਦਿਤਞਾਣਸ੍ਸ। ਪੁਰਿਨ੍ਦਦਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਦਾਨਦਾਯਕਸ੍ਸ। ਸਕ੍ਕਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸ। ਪਤ੍ਤਿਪਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਯੇ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਾ ਗੁਣਾ, ਤੇ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ। વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਸ੍ਸਾਤਿ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਦੀਪਕਸ੍ਸ। ਭਗવਤਾ ਹਿ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਨਾਮ ਤਨ੍ਤਿ ਪਦਂ ਨਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇવ ਅਤ੍ਥੋ ਕਥਿਤੋ।
વਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨਭਿਨਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨਤਸ੍ਸ। ਨੋ ਅਪਨਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਦੁਟ੍ਠਸ੍ਸ।
ਅਨਨੁਗਤਨ੍ਤਰਸ੍ਸਾਤਿ ਕਿਲੇਸੇ ਅਨਨੁਗਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਅਸਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਬਦ੍ਧਸ੍ਸ।
ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਭੂਰਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਥવੀ, ਤਾਯ ਪਥવੀਸਮਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ વਿਪੁਲਾਯ ਮਹਨ੍ਤਾਯ વਿਤ੍ਥਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਹਾਪਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ।
ਅਨੁਪਲਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਕਿਲੇਸੇਹਿ ਅਲਿਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਆਹੁਨੇਯ੍ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਆਹੁਤਿਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਯਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ ਆਨੁਭਾવਦਸ੍ਸਨਟ੍ਠੇਨ ਆਦਿਸ੍ਸਮਾਨਕਟ੍ਠੇਨ વਾ ਭਗવਾ ਯਕ੍ਖੋ ਨਾਮ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਮਹਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਾવਕੋਹਮਸ੍ਮੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਏવਂવਿવਿਧਗੁਣਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਅਹਂ ਸਾવਕੋਤਿ। ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਸੋਭਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇਨੇવ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਆਗਤਾ। ਇਤਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾવਿਸਯੇ ਠਤ੍વਾ ਪਦਸਤੇਨ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਕਿਲੇਸਪ੍ਪਹਾਨવਣ੍ਣਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਸ੍ਸ ਤਂ ਗਹਪਤਿ ਸਾવਕਂ ਧਾਰੇਮਾ’’ਤਿ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ।
੭੭. ਕਦਾ ਸਞ੍ਞੂਲ਼੍ਹਾਤਿ ਕਦਾ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਿਤਾ। ਏવਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਇਦਾਨੇવ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਗਤੋ, ਕਦਾਨੇਨ ਏਤੇ વਣ੍ਣਾ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਿਤਾ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ। વਿਚਿਤ੍ਤਂ ਮਾਲਂ ਗਨ੍ਥੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਯਮ੍ਪਿ ਦਕ੍ਖਤਾਯ ਪੁਪ੍ਫਾਨਮ੍ਪਿ ਨਾਨਾવਣ੍ਣਤਾਯ ਏਕਤੋવਣ੍ਟਿਕਾਦਿਭੇਦਂ વਿਚਿਤ੍ਰਮਾਲਂ ਗਨ੍ਥੇਯ੍ਯ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਾਨਾਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਮਹਾਪੁਪ੍ਫਰਾਸਿ વਿਯ ਨਾਨਾવਿਧਾਨਂ વਣ੍ਣਾਨਂ ਭਗવਤੋ ਸਿਨੇਰੁਮਤ੍ਤੋ વਣ੍ਣਰਾਸਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਛੇਕਮਾਲਾਕਾਰੋ વਿਯ ਉਪਾਲਿ ਗਹਪਤਿ। ਮਾਲਾਕਾਰਸ੍ਸ વਿਚਿਤ੍ਰਮਾਲਾਗਨ੍ਥਨਂ વਿਯ ਗਹਪਤਿਨੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ વਿਚਿਤ੍ਰવਣ੍ਣਗਨ੍ਥਨਂ।
ਉਣ੍ਹਂ ਲੋਹਿਤਂ ਮੁਖਤੋ ਉਗ੍ਗਞ੍ਛੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਭਗવਤੋ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਅਸਹਮਾਨਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਨਤ੍ਥਿਕੋ ਦਾਨਿ ਅਯਂ ਗਹਪਤਿ ਅਮ੍ਹੇਹਿ, ਸ੍વੇ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਣ੍ਣਾਸ ਸਟ੍ਠਿ ਜਨੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਤਸ੍ਸ ਘਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਨ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਭਿਨ੍ਨਾ ਮੇ ਭਤ੍ਤਕੁਮ੍ਭੀ’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕવਿਪਰਿਣਾਮੇਨ ਬਲવਸੋਕੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਇਮੇ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋવ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਉਪਾਲਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੭. ਕੁਕ੍ਕੁਰવਤਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੭੮. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਰવਤਿਕਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਕੋਲਿਯੇਸੂਤਿ ਏવਂਨਾਮਕੇ ਜਨਪਦੇ। ਸੋ ਹਿ ਏਕੋਪਿ ਕੋਲਨਗਰੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਨਂ ਕੋਲਿਯਾਨਂ ਰਾਜਕੁਮਾਰਾਨਂ ਨਿવਾਸਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਏવਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਕੋਲਿਯੇਸੁ ਜਨਪਦੇ। ਹਲਿਦ੍ਦવਸਨਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਨਿਗਮਸ੍ਸ ਮਾਪਿਤਕਾਲੇ ਪੀਤਕવਤ੍ਥਨਿવਤ੍ਥਾ ਗੋવਤਿਕੋਤਿ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਗੋવਤੋ, ਸੀਸੇ ਸਿਙ੍ਗਾਨਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨਙ੍ਗੁਟ੍ਠਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਗਾવੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਿਣਾਨਿ ਖਾਦਨ੍ਤੋ વਿਯ ਚਰਤਿ। ਅਚੇਲੋਤਿ ਨਗ੍ਗੋ ਨਿਚ੍ਚੇਲੋ। ਸੇਨਿਯੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ।
ਕੁਕ੍ਕੁਰવਤਿਕੋਤਿ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਕੁਕ੍ਕੁਰવਤੋ, ਸਬ੍ਬਂ ਸੁਨਖਕਿਰਿਯਂ ਕਰੋਤਿ। ਉਭੋਪੇਤੇ ਸਹਪਂਸੁਕੀਲ਼ਿਕਾ ਸਹਾਯਕਾ। ਕੁਕ੍ਕੁਰੋવ ਪਲਿਕੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾਤਿ ਸੁਨਖੋ ਨਾਮ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤੋ ਦ੍વੀਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਭੂਮਿਯਂ વਿਲੇਖਿਤ੍વਾ ਕੁਕ੍ਕੁਰਕੂਜਿਤਂ ਛਮਾਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਭੂਮਿਯਂ ਠਪਿਤਂ। ਸਮਤ੍ਤਂ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਕਤ੍વਾ ਗਹਿਤਂ। ਕਾ ਗਤੀਤਿ ਕਾ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ। ਕੋ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯੋਤਿ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਮ੍ਹਿ ਕਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਅਲਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਿਯਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯਾવਤਤਿਯਂ ਪਟਿਬਾਹਤਿ। ਕੁਕ੍ਕੁਰવਤਨ੍ਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਰવਤਸਮਾਦਾਨਂ।
੭੯. ਭਾવੇਤੀਤਿ વਡ੍ਢੇਤਿ। ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਅਨੂਨਂ। ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ। ਕੁਕ੍ਕੁਰਸੀਲਨ੍ਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਰਾਚਾਰਂ। ਕੁਕ੍ਕੁਰਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕੁਕ੍ਕੁਰੇਹਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਂ। ਕੁਕ੍ਕੁਰਾਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਰਾਨਂ ਗਮਨਾਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਿਟ੍ਠਨਾਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਨਿਸੀਦਨਾਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਯਨਾਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਉਚ੍ਚਾਰਪਸ੍ਸਾવਕਰਣਾਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਕੁਕ੍ਕੁਰੇ ਦਿਸ੍વਾ ਦਨ੍ਤੇ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਗਮਨਾਕਾਰੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਯਂ ਕੁਕ੍ਕੁਰਾਕਪ੍ਪੋ ਨਾਮ, ਤਂ ਭਾવੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਇਮਿਨਾਹਂ ਸੀਲੇਨਾਤਿਆਦੀਸੁ ਅਹਂ ਇਮਿਨਾ ਆਚਾਰੇਨ વਾ વਤਸਮਾਦਾਨੇਨ વਾ ਦੁਕ੍ਕਰਤਪਚਰਣੇਨ વਾ ਮੇਥੁਨવਿਰਤਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦੇવੋਤਿ ਸਕ੍ਕਸੁਯਾਮਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰੋ। ਦੇવਞ੍ਞਤਰੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਅਦੇવਲੋਕਗਾਮਿਮਗ੍ਗਮੇવ ਦੇવਲੋਕਗਾਮਿਮਗ੍ਗੋਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯ ਸਾ ਅਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਗਤਿਂ વਦਾਮੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਨਿਰਯਤੋ વਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਤੋ વਾ ਅਞ੍ਞਾ ਗਤਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ। ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਮਾਨਂ।
ਨਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਂ ਰੋਦਾਮਿ, ਯਂ ਮਂ ਭਗવਾ ਏવਮਾਹਾਤਿ ਯਂ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਏવਮਾਹ, ਅਹਮੇਤਂ ਭਗવਤੋ ਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਨ ਰੋਦਾਮਿ ਨ ਪਰਿਦੇવਾਮਿ, ਨ ਅਨੁਤ੍ਥੁਨਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏવਂ ਸਕਮ੍ਮਕવਸੇਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਅਸ੍ਸੁਮੁਞ੍ਚਨਮਤ੍ਤੇਨ।
‘‘ਮਤਂ વਾ ਅਮ੍ਮ ਰੋਦਨ੍ਤਿ, ਯੋ વਾ ਜੀવਂ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ।
ਜੀવਨ੍ਤਂ ਅਮ੍ਮ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ, ਕਸ੍ਮਾ ਮਂ ਅਮ੍ਮ ਰੋਦਸੀ’’ਤਿ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੩੯) –
ਅਯਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਪਯੋਗੋ। ਅਪਿਚ ਮੇ ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਅਪਿਚ ਖੋ ਮੇ ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੁਕ੍ਕੁਰવਤਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਪਿ વੁਦ੍ਧਿ ਨਤ੍ਥਿ, વਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੇਪਿ। ਇਤਿ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਮਯਾ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਮੋਘਂ ਜਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਰੋਦਾਮਿ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ।
੮੦. ਗੋવਤਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਕੁਕ੍ਕੁਰવਤਾਦੀਸੁ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਗવਾਕਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਗੋਆਕਪ੍ਪਂ। ਸੇਸਂ ਕੁਕ੍ਕੁਰਾਕਪ੍ਪੇ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸਮੇવ। ਯਥਾ ਪਨ ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞੇ ਕੁਕ੍ਕੁਰੇ ਦਿਸ੍વਾ ਦਨ੍ਤੇ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਗਮਨਾਕਾਰੋ, ਏવਮਿਧ ਅਞ੍ਞੇ ਗਾવੋ ਦਿਸ੍વਾ ਕਣ੍ਣੇ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਮਨਾਕਾਰੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੇਸਂ ਤਾਦਿਸਮੇવ।
੮੧. ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ ਪੁਣ੍ਣ ਕਮ੍ਮਾਨੀਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਇਮਂ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ? ਅਯਞ੍ਹਿ ਦੇਸਨਾ ਏਕਚ੍ਚਕਮ੍ਮਕਿਰਿਯવਸੇਨ ਆਗਤਾ, ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਚਤੁਕ੍ਕੇ ਕਥਿਤੇ ਇਮੇਸਂ ਕਿਰਿਯਾ ਪਾਕਟਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਇਮਂ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ। ਅਪਿਚ ਇਮਂ ਕਮ੍ਮਚਤੁਕ੍ਕਮੇવ ਦੇਸਿਯਮਾਨਂ ਇਮੇ ਸਞ੍ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ
ਤਤ੍ਥ ਕਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਕਾਲ਼ਕਂ ਦਸਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਕਮ੍ਮਂ। ਕਣ੍ਹવਿਪਾਕਨ੍ਤਿ ਅਪਾਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤੋ ਕਾਲ਼ਕવਿਪਾਕਂ। ਸੁਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਰਂ ਦਸਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਕਮ੍ਮਂ। ਸੁਕ੍ਕવਿਪਾਕਨ੍ਤਿ ਸਗ੍ਗੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤੋ ਪਣ੍ਡਰવਿਪਾਕਂ। ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਨ੍ਤਿ વੋਮਿਸ੍ਸਕਕਮ੍ਮਂ। ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕવਿਪਾਕਨ੍ਤਿ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖવਿਪਾਕਂ। ਮਿਸ੍ਸਕਕਮ੍ਮਞ੍ਹਿ ਕਤ੍વਾ ਅਕਣ੍ਹਂ ਅਸੁਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮਕ੍ਖਯਕਰਂ ਚਤੁਮਗ੍ਗਚੇਤਨਾਕਮ੍ਮਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਯਦਿ ਕਣ੍ਹਂ ਭવੇਯ੍ਯ, ਕਣ੍ਹવਿਪਾਕਂ ਦਦੇਯ੍ਯ। ਯਦਿ ਸੁਕ੍ਕਂ ਭવੇਯ੍ਯ, ਸੁਕ੍ਕવਿਪਾਕਂ ਦਦੇਯ੍ਯ। ਉਭਯવਿਪਾਕਸ੍ਸ ਪਨ ਅਦਾਨਤੋ ਅਕਣ੍ਹਾਸੁਕ੍ਕવਿਪਾਕਤ੍ਤਾ ‘‘ਅਕਣ੍ਹਂ ਅਸੁਕ੍ਕ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਯਂ ਤਾવ ਉਦ੍ਦੇਸੇ ਅਤ੍ਥੋ।
ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਪਨ ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਸਦੁਕ੍ਖਂ। ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰਾਦੀਸੁ ਕਾਯਦ੍વਾਰੇ ਗਹਣਾਦਿવਸੇਨ ਚੋਪਨਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਦ੍વਾਦਸ ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਾਮ। વਚੀਦ੍વਾਰੇ ਹਨੁਸਞ੍ਚੋਪਨવਸੇਨ વਚੀਭੇਦਪવਤ੍ਤਿਕਾ ਤਾਯੇવ ਦ੍વਾਦਸ વਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਾਮ। ਉਭਯਚੋਪਨਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਰਹੋ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨੋਦ੍વਾਰੇ ਪવਤ੍ਤਾ ਮਨੋਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਾਮ। ਇਤਿ ਤੀਸੁਪਿ ਦ੍વਾਰੇਸੁ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿਭੇਦਾ ਅਕੁਸਲਚੇਤਨਾવ ਸਙ੍ਖਾਰਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇ ਚੇਤਨਾ ਧੁਰਂ, ਉਪਾਲਿਸੁਤ੍ਤੇ ਕਮ੍ਮਂ। ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾਤਿ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ, ਪਿਣ੍ਡਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਲੋਕਨ੍ਤਿ ਸਦੁਕ੍ਖਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਾ ਫਸ੍ਸਾ ਫੁਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸਦੁਕ੍ਖਾ વਿਪਾਕਫਸ੍ਸਾ ਫੁਸਨ੍ਤਿ। ਏਕਨ੍ਤਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਨਿਰਨ੍ਤਰਦੁਕ੍ਖਂ। ਭੂਤਾਤਿ ਹੇਤ੍વਤ੍ਥੇ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕવਚਨਂ, ਭੂਤਕਮ੍ਮਤੋ ਭੂਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯਥਾਭੂਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਸਤ੍ਤਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਭੂਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਕਮ੍ਮਸਭਾਗવਸੇਨ ਤੇਸਂ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਯਂ ਕਰੋਤਿ ਤੇਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਤੇਨਾਤਿ ਕਮ੍ਮੇਨ વਿਯ વੁਤ੍ਤਾ, ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਚ ਨਾਮ વਿਪਾਕੇਨ ਹੋਤਿ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ વਿਪਾਕਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਹੇਤੁ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਨ ਮੂਲਹੇਤੁਭੂਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ। ਫਸ੍ਸਾ ਫੁਸਨ੍ਤੀਤਿ ਯੇਨ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਤਂਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਫਸ੍ਸਾ ਫੁਸਨ੍ਤਿ। ਕਮ੍ਮਦਾਯਾਦਾਤਿ ਕਮ੍ਮਦਾਯਜ੍ਜਾ ਕਮ੍ਮਮੇવ ਨੇਸਂ ਦਾਯਜ੍ਜਂ ਸਨ੍ਤਕਨ੍ਤਿ વਦਾਮਿ।
ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਕਾਯਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਾਮ। ਤਾਯੇવ વਚੀਦ੍વਾਰੇ ਪવਤ੍ਤਾ વਚੀਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਾਮ। ਮਨੋਦ੍વਾਰੇ ਪવਤ੍ਤਾ ਤਾਯੇવ ਅਟ੍ਠ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਚ ਹੇਟ੍ਠਿਮਝਾਨਚੇਤਨਾ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮਨੋਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਾਮ। ਝਾਨਚੇਤਨਾ ਤਾવ ਹੋਤੁ, ਕਾਮਾવਚਰਾ ਕਿਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਮਨੋਸਙ੍ਖਾਰੋ ਨਾਮ ਜਾਤਾਤਿ। ਕਸਿਣਸਜ੍ਜਨਕਾਲੇ
ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਤਿਆਦੀਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਤਾવ ਕਾਲੇਨ ਸੁਖਂ ਕਾਲੇਨ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਾਕਟਮੇવ, ਦੇવੇਸੁ ਪਨ ਭੁਮ੍ਮਦੇવਤਾਨਂ, વਿਨਿਪਾਤਿਕੇਸੁ વੇਮਾਨਿਕਪੇਤਾਨਂ ਕਾਲੇਨ ਸੁਖਂ ਕਾਲੇਨ ਦੁਕ੍ਖਂ ਹੋਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਹਤ੍ਥਿਆਦੀਸੁ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨੇਸੁਪਿ ਲਬ੍ਭਤਿਯੇવ।
ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤੇਸੁ ਤੀਸੁ ਕਮ੍ਮੇਸੁ। ਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ ਯਾ ਚੇਤਨਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਤ੍ਥਾਯ ਮਗ੍ਗਚੇਤਨਾ। ਕਮ੍ਮਂ ਪਤ੍વਾવ ਮਗ੍ਗਚੇਤਨਾਯ ਅਞ੍ਞੋ ਪਣ੍ਡਰਤਰੋ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਇਦਂ ਪਨ ਕਮ੍ਮਚਤੁਕ੍ਕਂ ਪਤ੍વਾ ਦ੍વਾਦਸ ਅਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਕਣ੍ਹਾ ਨਾਮ, ਤੇਭੂਮਕਕੁਸਲਚੇਤਨਾ ਸੁਕ੍ਕਾ ਨਾਮ, ਮਗ੍ਗਚੇਤਨਾ ਅਕਣ੍ਹਾ ਅਸੁਕ੍ਕਾਤਿ ਆਗਤਾ।
੮੨. ‘‘ਲਭੇਯ੍ਯਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਇਦਂ ਸੋ ‘‘ਚਿਰਂ વਤ ਮੇ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਪਕ੍ਖੇ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਾ ਕਿਲਮਿਤੋ, ‘ਸੁਕ੍ਖਨਦੀਤੀਰੇ ਨ੍ਹਾਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਸਮ੍ਪਰਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤੇਨ વਿਯ ਥੁਸੇ ਕੋਟ੍ਟੇਨ੍ਤੇਨ વਿਯ ਚ ਨ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਥੋ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤੋ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਯੋਗੇ ਯੋਜੇਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਆਹ। ਅਥ
ਤਤ੍ਥ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਨ੍ਤਿ વਚਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾવਸੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਪਰਿવਸਿਤ੍વਾਯੇવ ਹਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਲਭਤਿ। ਉਪਸਮ੍ਪਦਤ੍ਥਿਕੇਨ ਪਨ ਨਾਤਿਕਾਲੇਨ ਗਾਮਪ੍ਪવੇਸਨਾਦੀਨਿ ਅਟ੍ਠ વਤ੍ਤਾਨਿ ਪੂਰੇਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਸਿਤਬ੍ਬਂ ਆਰਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾਤਿ ਅਟ੍ਠવਤ੍ਤਪੂਰਣੇਨ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ। વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨੇਸ ਤਿਤ੍ਥਿਯਪਰਿવਾਸੋ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯ વਿਨਯਟ੍ਠਕਥਾਯ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਖਨ੍ਧਕવਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਮਹਾવ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੮੬) વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਅਪਿਚ ਮੇਤ੍ਥਾਤਿ ਅਪਿਚ ਮੇ ਏਤ੍ਥ। ਪੁਗ੍ਗਲવੇਮਤ੍ਤਤਾ વਿਦਿਤਾਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਨਾਨਤ੍ਤਂ વਿਦਿਤਂ। ਅਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਿવਾਸਾਰਹੋ, ਅਯਂ ਨ ਪਰਿવਾਸਾਰਹੋਤਿ ਇਦਂ ਮਯ੍ਹਂ ਪਾਕਟਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
ਤਤੋ ਸੇਨਿਯੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨਂ, ਯਤ੍ਥ ਏવਂ ਘਂਸਿਤ੍વਾ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਯੁਤ੍ਤਮੇવ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਛਡ੍ਡੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਸਞ੍ਜਾਤੁਸ੍ਸਾਹੋ ਸਚੇ, ਭਨ੍ਤੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਅਥ ਭਗવਾ ਤਸ੍ਸ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦਤਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਨ ਸੇਨਿਯੋ ਪਰਿવਾਸਂ ਅਰਹਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਗਚ੍ਛ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸੇਨਿਯਂ ਨ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਥਾ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਨਯਿ। ਭਗવਾ ਗਣੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਅਲਤ੍ਥ ਖੋ ਅਚੇਲੋ ਸੇਨਿਯੋ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਲਤ੍ਥ ਉਪਸਮ੍ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ।
ਅਚਿਰੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ વੂਪਕਟ੍ਠੋਤਿ વਤ੍ਥੁਕਾਮਕਿਲੇਸਕਾਮੇਹਿ ਕਾਯੇਨ ਚ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਚ વੂਪਕਟ੍ਠੋ। ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇ ਸਤਿਂ ਅવਿਜਹਨ੍ਤੋ। ਆਤਾਪੀਤਿ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਸਙ੍ਖਾਤੇਨ વੀਰਿਯਾਤਾਪੇਨ ਆਤਾਪੀ। ਪਹਿਤਤ੍ਤੋਤਿ ਕਾਯੇ ਚ ਜੀવਿਤੇ ਚ ਅਨਪੇਕ੍ਖਤਾਯ ਪੇਸਿਤਤ੍ਤੋ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਅਤ੍ਤਭਾવੋ। ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ। ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਤਿ ਆਚਾਰਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ। ਸਮ੍ਮਦੇવਾਤਿ ਹੇਤੁਨਾવ ਕਾਰਣੇਨੇવ। ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਭੂਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ। ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ। ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾਯੇવ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤ੍વਾ, ਅਪਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਞਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਾਸੀਤਿ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ વਿਹਾਸਿ। ਏવਂ વਿਹਰਨ੍ਤੋવ ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ…ਪੇ॰… ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿ।
ਏવਮਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਤਰੋਤਿ ਏਕੋ। ਅਰਹਤਨ੍ਤਿ ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ, ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਾਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋ ਅਹੋਸੀਤਿ ਅਯਮੇવਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਕੁਕ੍ਕੁਰવਤਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੮. ਅਭਯਰਾਜਕੁਮਾਰਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੮੩. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਅਭਯਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਭਯੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਰਾਜਕੁਮਾਰੋਤਿ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਸ੍ਸ ਓਰਸਪੁਤ੍ਤੋ। વਾਦਂ ਆਰੋਪੇਹੀਤਿ ਦੋਸਂ ਆਰੋਪੇਹਿ। ਨੇਰਯਿਕੋਤਿ ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕੋ। ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋਤਿ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠਿਤਿਕੋ। ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋਤਿ ਬੁਦ੍ਧਸਹਸ੍ਸੇਨਾਪਿ ਤਿਕਿਚ੍ਛਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ। ਉਗ੍ਗਿਲਿਤੁਨ੍ਤਿ ਦ੍વੇ ਅਨ੍ਤੇ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਉਗ੍ਗਿਲਿਤੁਂ ਬਹਿ ਨੀਹਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਤਿ। ਓਗਿਲਿਤੁਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਦੋਸਂ ਦਤ੍વਾ ਹਾਰੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਓਗਿਲਿਤੁਂ ਅਨ੍ਤੋ ਪવੇਸੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਤਿ।
ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਕਿਰ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਮਯ੍ਹਂ ਸਾવਕੇ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਏਕਂ ਪਞ੍ਹਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰੋਮਿ, ਯਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਉਟ੍ਠਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਅਭਯਸ੍ਸ ਗੇਹਾ ਨੀਹਟਭਤ੍ਤੋ ਸਿਨਿਦ੍ਧਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਬਹੂ ਪਞ੍ਹੇ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ – ‘‘ਏਤ੍ਥ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਇਮਂ ਨਾਮ ਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਸ੍ਸਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਇਮਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਪਹਾਯ ਚਾਤੁਮਾਸਮਤ੍ਥਕੇ ਇਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਅਦ੍ਦਸ। ਅਥਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਾਯ વਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨੇ વਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਦੋਸੋ ਦਾਤੁਂ, ਓવਟ੍ਟਿਕਸਾਰੋ ਅਯਂ, ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਇਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ વਾਦਂ ਆਰੋਪੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਤਤੋ ‘‘ਅਭਯੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਸੋ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪੇਮੀ’’ਤਿ ਨਿਟ੍ਠਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪੇਸਿ। ਸੋ વਾਦਜ੍ਝਾਸਯਤਾਯ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ,’’ਤਿ ਆਹ।
੮੪. ਅਕਾਲੋ ਖੋ ਅਜ੍ਜਾਤਿ ਅਯਂ ਪਞ੍ਹੋ ਚਤੂਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਇਦਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਇਦਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਿਯਮਾਨੇ ਦਿવਸਭਾਗੋ ਨਪ੍ਪਹੋਸ੍ਸਤੀਤਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤੋ ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਸੋ ਦਾਨੀਤਿ ਸ੍વੇ ਦਾਨਿ। ਅਤ੍ਤਚਤੁਤ੍ਥੋਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਬਹੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨ ਨਿਮਨ੍ਤੇਸਿ? ਏવਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ – ‘‘ਬਹੂਸੁ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਸੁ ਥੋਕਂ ਦਤ੍વਾ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਤ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਰਣਂ ਅਞ੍ਞਂ ਤਥਾਰੂਪਂ વਤ੍ਥੁਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਸ੍ਸਤਿ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਕਲਹੋ વਾ ਕੋਲਾਹਲਮੇવ વਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਥਾਪਿ ਏਕਕਂਯੇવ ਨਿਮਨ੍ਤੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਏવਮ੍ਪਿ ਮੇ ਗਰਹਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ ‘ਯਾવਮਚ੍ਛਰੀ વਾਯਂ ਅਭਯੋ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਤੇਨਪਿ ਸਹਸ੍ਸੇਨਪਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਰਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾਪਿ ਏਕਕਂਯੇવ
੮੫. ਨ ਖ੍વੇਤ੍ਥ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਏਕਂਸੇਨਾਤਿ ਨ ਖੋ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਏਤ੍ਥ ਪਞ੍ਹੇ ਏਕਂਸੇਨ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਹੋਤਿ। ਏવਰੂਪਞ੍ਹਿ વਾਚਂ ਤਥਾਗਤੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯਾਪਿ ਨ ਭਾਸੇਯ੍ਯਾਪਿ। ਭਾਸਿਤਪਚ੍ਚਯੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯ, ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਨ ਭਾਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਤਿ ਭਗવਾ ਮਹਾਨਿਗਣ੍ਠੇਨ ਚਤੂਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਅਭਿਸਙ੍ਖਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਅਸਨਿਪਾਤੇਨ ਪਬ੍ਬਤਕੂਟਂ વਿਯ ਏਕવਚਨੇਨੇવ ਸਂਚੁਣ੍ਣੇਸਿ। ਅਨਸ੍ਸੁਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾਤਿ ਨਟ੍ਠਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾ।
੮੬. ਅਙ੍ਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਊਰੂਸੁ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਲੇਸવਾਦਿਨੋ ਹਿ વਾਦਂ ਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤਾ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਫਲਂ વਾ ਪੁਪ੍ਫਂ વਾ ਪੋਤ੍ਥਕਂ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਯੇ ਸਤਿ ਪਰਂ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਨ੍ਤਿ, ਪਰਸ੍ਸ ਜਯੇ ਸਤਿ ਫਲਂ ਖਾਦਨ੍ਤਾ વਿਯ ਪੁਪ੍ਫਂ
ਤਤ੍ਥ ਮੁਖੇ ਆਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਮੁਖੇ ਠਪੇਯ੍ਯ। ਆਹਰੇਯ੍ਯਸ੍ਸਾਹਨ੍ਤਿ ਅਪਨੇਯ੍ਯਂ ਅਸ੍ਸ ਅਹਂ। ਆਦਿਕੇਨੇવਾਤਿ ਪਠਮਪਯੋਗੇਨੇવ। ਅਭੂਤਨ੍ਤਿ ਅਭੂਤਤ੍ਥਂ। ਅਤਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਨ ਤਚ੍ਛਂ। ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਨ੍ਤਿ ਨ ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ ਨ વਡ੍ਢਿਨਿਸ੍ਸਿਤਂ। ਅਪ੍ਪਿਯਾ ਅਮਨਾਪਾਤਿ ਨੇવ ਪਿਯਾ ਨ ਮਨਾਪਾ। ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨੇવ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।
ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਿਯਪਕ੍ਖੇ ਪਠਮવਾਚਾ ਅਚੋਰਂਯੇવ ਚੋਰੋਤਿ, ਅਦਾਸਂਯੇવ ਦਾਸੋਤਿ, ਅਦੁਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂਯੇવ ਦੁਪ੍ਪਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਪવਤ੍ਤਾ। ਨ ਤਂ ਤਥਾਗਤੋ ਭਾਸਤਿ। ਦੁਤਿਯવਾਚਾ ਚੋਰਂਯੇવ ਚੋਰੋ ਅਯਨ੍ਤਿਆਦਿવਸੇਨ ਪવਤ੍ਤਾ। ਤਮ੍ਪਿ ਤਤਿਯવਾਚਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਅਕਤਪੁਞ੍ਞਤਾਯ ਦੁਗ੍ਗਤੋ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੋ ਅਪ੍ਪੇਸਕ੍ਖੋ ਤਤ੍ਰ ਕਾਲਞ੍ਞੂ ਤਥਾਗਤੋਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਤਿਯਬ੍ਯਾਕਰਣੇ ਤਸ੍ਸਾ વਾਚਾਯ ਬ੍ਯਾਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਤਥਾਗਤੋ ਕਾਲਞ੍ਞੂ ਹੋਤਿ, ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਆਦਾਨਕਾਲਂ ਗਹਣਕਾਲਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾવ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਪਿਯਪਕ੍ਖੇ ਪਠਮવਾਚਾ ਅਟ੍ਠਾਨਿਯਕਥਾ ਨਾਮ। ਸਾ ਏવਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਏવਂ ਕਿਰ ਗਾਮવਾਸਿਮਹਲ੍ਲਕਂ ਨਗਰਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਾਨਾਗਾਰੇ ਪਿવਨ੍ਤਂ વਞ੍ਚੇਤੁਕਾਮਾ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਧੁਤ੍ਤਾ ਪੀਤਟ੍ਠਾਨੇ ਠਤ੍વਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸੁਰਂ ਪਿવਨ੍ਤਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਨਿવਾਸਨਪਾવੁਰਣਮ੍ਪਿ ਹਤ੍ਥੇ ਭਣ੍ਡਕਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਕਤਿਕਂ ਅਕਂਸੁ – ‘‘ਏਕੇਕਂ ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਥਂ ਕਥੇਮ, ਯੋ ‘ਅਭੂਤ’ਨ੍ਤਿ ਕਥੇਸਿ, ਕਥਿਤਂ વਾ ਨ ਸਦ੍ਦਹਤਿ, ਤਂ ਦਾਸਂ ਕਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਤਮ੍ਪਿ ਮਹਲ੍ਲਕਂ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਤਾਤ ਰੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ। ਏવਂ ਹੋਤੁ ਤਾਤਾਤਿ।
ਏਕੋ ਧੁਤ੍ਤੋ ਆਹ – ਮਯ੍ਹਂ, ਭੋ ਮਾਤੁ, ਮਯਿ ਕੁਚ੍ਛਿਗਤੇ ਕਪਿਟ੍ਠਫਲਦੋਹਲੋ ਅਹੋਸਿ। ਸਾ ਅਞ੍ਞਂ ਕਪਿਟ੍ਠਹਾਰਕਂ ਅਲਬ੍ਭਮਾਨਾ ਮਂਯੇવ ਪੇਸੇਸਿ। ਅਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰੁਕ੍ਖਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਾਦੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮੁਗ੍ਗਰਂ વਿਯ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਖਿਪਿਂ; ਅਥ ਸਾਖਤੋ ਸਾਖਂ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਫਲਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਓਤਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਘਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਓਰੁਯ੍ਹ ਮਾਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਫਲਾਨਿ ਮਾਤੁਯਾ ਅਦਾਸਿਂ; ਤਾਨਿ ਪਨ ਮਹਨ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਚਾਟਿਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ। ਤਤੋ ਮੇ ਮਾਤਰਾ ਏਕਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਯ ਸਮਸਟ੍ਠਿਫਲਾਨਿ
ਗਾਮਿਕਮਹਲ੍ਲਕੋ
ਦੁਤਿਯવਾਚਾ ਆਮਿਸਹੇਤੁਚਾਟੁਕਮ੍ਯਤਾਦਿવਸੇਨ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾ ਪਰੇਸਂ ਥੋਮਨવਾਚਾ ਚੇવ, ਚੋਰਕਥਂ ਰਾਜਕਥਨ੍ਤਿ ਆਦਿਨਯਪ੍ਪવਤ੍ਤਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾ ਚ। ਤਮ੍ਪਿ ਤਥਾਗਤੋ ਨ ਭਾਸਤਿ। ਤਤਿਯવਾਚਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਕਥਾ, ਯਂ વਸ੍ਸਸਤਮ੍ਪਿ ਸੁਣਨ੍ਤਾ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਨੇવ ਤਿਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਨੇવ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਅਪ੍ਪਿਯવਾਚਂ ਭਾਸਤਿ ਨ ਪਿਯવਾਚਂ। ਤਤਿਯਂ ਤਤਿਯਮੇવ ਪਨ ਭਾਸਿਤਬ੍ਬਕਾਲਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਾਸਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਤਿਯਂ ਅਪ੍ਪਿਯવਾਚਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ ਦਹਰਕੁਮਾਰਉਪਮਾ ਆਗਤਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
੮੭. ਉਦਾਹੁ ਠਾਨਸੋવੇਤਨ੍ਤਿ ਉਦਾਹੁ ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਞਾਣੇਨ ਤਙ੍ਖਣਂਯੇવ ਤਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਤੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਸਞ੍ਞਾਤੋਤਿ ਞਾਤੋ ਪਞ੍ਞਾਤੋ ਪਾਕਟੋ। ਧਮ੍ਮਧਾਤੂਤਿ ਧਮ੍ਮਸਭਾવੋ। ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਅਭਯਰਾਜਕੁਮਾਰਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੯. ਬਹੁવੇਦਨੀਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੮੮. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਬਹੁવੇਦਨੀਯਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋ ਥਪਤੀਤਿ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। વਾਸਿਫਰਸੁਨਿਖਾਦਨਦਣ੍ਡਮੁਗ੍ਗਰਕਾਲ਼ਸੁਤ੍ਤਨਾਲ਼ਿਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ વਾ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਸੋ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਤੋ। ਥਪਤੀਤਿ વਡ੍ਢਕੀਜੇਟ੍ਠਕੋ। ਉਦਾਯੀਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਉਦਾਯਿਤ੍ਥੇਰੋ।
੮੯. ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਿ ਕਾਰਣਂ। ਦ੍વੇਪਾਨਨ੍ਦਾਤਿ ਦ੍વੇਪਿ, ਆਨਨ੍ਦ। ਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਕਾਰਣੇਨ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕવਸੇਨ ਦ੍વੇ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸੁਖਾਦਿવਸੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯવਸੇਨ ਸੁਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਕਾ ਪਞ੍ਚ, ਦ੍વਾਰવਸੇਨ ਚਕ੍ਖੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਜਾਦਿਕਾ ਛ, ਉਪવਿਚਾਰવਸੇਨ ‘‘ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਟ੍ਠਾਨਿਯਂ ਰੂਪਂ ਉਪવਿਚਰਤੀ’’ਤਿਆਦਿਕਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸ, ਛ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਾਨਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਾਨਿ, ਛ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਿਤਾਨਿ ਸੋਮਨਸ੍ਸਾਨਿ, ਛ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਾਨਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਿ, ਛ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਿਤਾਨਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਿ, ਛ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਾ ਉਪੇਕ੍ਖਾ, ਛ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਿਤਾਤਿ ਏવਂ ਛਤ੍ਤਿਂਸ, ਤਾ ਅਤੀਤੇ ਛਤ੍ਤਿਂਸ, ਅਨਾਗਤੇ ਛਤ੍ਤਿਂਸ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਛਤ੍ਤਿਂਸਾਤਿ ਏવਂ ਅਟ੍ਠવੇਦਨਾਸਤਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
੯੦. ਪਞ੍ਚ ਖੋ ਇਮੇ, ਆਨਨ੍ਦ, ਕਾਮਗੁਣਾਤਿ ਅਯਂ ਪਾਟਿਏਕ੍ਕੋ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿ। ਨ ਕੇવਲਮ੍ਪਿ ਦ੍વੇ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ વੇਦਨਾ ਭਗવਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾ, ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਏਕਾਪਿ વੇਦਨਾ ਕਥਿਤਾ। ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਚਕਙ੍ਗਸ੍ਸ
ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਨ੍ਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਤਰਂ। ਪਣੀਤਤਰਨ੍ਤਿ ਅਤਪ੍ਪਕਤਰਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਾ વੇਦਨਾ, ਸਾਪਿ ਸਨ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਪਣੀਤਟ੍ਠੇਨ ਚ ਸੁਖਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਛ ਗੇਹਸ੍ਸਿਤਾਨਿ ਸੁਖਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਨਿਰੋਧੋ ਅવੇਦਯਿਤਸੁਖવਸੇਨ
੯੧. ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਯਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ। ਸੁਖਂ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ વੇਦਯਿਤਸੁਖਂ વਾ ਅવੇਦਯਿਤਸੁਖਂ વਾ ਉਪਲਬ੍ਭਤਿ। ਤਂ ਤਂ ਤਥਾਗਤੋ ਸੁਖਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤੀਤਿ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਥਾਗਤੋ ਨਿਦ੍ਦੁਕ੍ਖਭਾવਂ ਸੁਖਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਪਞ੍ਞਪੇਤੀਤਿ। ਇਧ ਭਗવਾ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸੀਸਂ ਕਤ੍વਾ ਨੇਯ੍ਯਪੁਗ੍ਗਲવਸੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਨਿਕੂਟੇਨੇવ ਦੇਸਨਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸੀਤਿ।
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਬਹੁવੇਦਨੀਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੧੦. ਅਪਣ੍ਣਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੯੨. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਅਪਣ੍ਣਕਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਚਾਰਿਕਨ੍ਤਿ ਅਤੁਰਿਤਚਾਰਿਕਂ।
੯੩. ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ વੋ ਗਹਪਤਯੋਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਆਹ? ਸੋ ਕਿਰ ਗਾਮੋ ਅਟવਿਦ੍વਾਰੇ ਨਿવਿਟ੍ਠੋ। ਨਾਨਾવਿਧਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਦਿવਸਂ ਮਗ੍ਗਂ ਆਕਾਰવਤੀਤਿ ਕਾਰਣવਤੀ ਸਹੇਤੁਕਾ। ਅਪਣ੍ਣਕੋਤਿ ਅવਿਰਦ੍ਧੋ ਅਦ੍વੇਜ੍ਝਗਾਮੀ ਏਕਂਸਗਾਹਿਕੋ।
੯੪. ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿਆਦਿ ਦਸવਤ੍ਥੁਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਸਾਲੇਯ੍ਯਕਸੁਤ੍ਤੇ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਾ। ਤਥਾ ਤਬ੍ਬਿਪਚ੍ਚਨੀਕਭੂਤਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿ।
੯੫. ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਨ੍ਤਿ ਯੋ ਨੇਸਂ ਅਕੁਸਲਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਭਾવੇ ਆਨਿਸਂਸੋ, ਯੋ ਚ વੋਦਾਨਪਕ੍ਖੋ વਿਸੁਦ੍ਧਿਪਕ੍ਖੋ, ਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨੁਕ੍ਕਂਸੇਤੀਤਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਂ ਕੋ ਅਞ੍ਞੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਸ੍ਸਨਂ ਪਰੇ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਪਰਂ વਮ੍ਭੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇਸੁ ਜਨੇਸੁ ਏਕੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਸ੍ਸਨਂ ਪਰੇ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ ਏવਂ ਪਰਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਖਿਪਤਿ। ਪੁਬ੍ਬੇવ ਖੋ ਪਨਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਿਚ੍ਛਾਦਸ੍ਸਨਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਸੁਸੀਲ੍ਯਂ ਪਹੀਨਂ ਹੋਤਿ, ਦੁਸ੍ਸੀਲਭਾવੋ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੋ। ਏવਮਸ੍ਸਿਮੇਤਿ ਏવਂ ਅਸ੍ਸ ਇਮੇ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਆਦਯੋ ਸਤ੍ਤ। ਅਪਰਾਪਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨવਸੇਨ ਪਨ ਤੇਯੇવ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨੇਕੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਨਾਮ।
ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਾਸੁ ਤੇਸਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਲਦ੍ਧੀਸੁ। ਕਲਿਗ੍ਗਹੋਤਿ ਪਰਾਜਯਗ੍ਗਾਹੋ। ਦੁਸ੍ਸਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨੋਤਿ ਦੁਗ੍ਗਹਿਤੋ ਦੁਪ੍ਪਰਾਮਟ੍ਠੋ। ਏਕਂਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਏਕਨ੍ਤਂ ਏਕਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਸਕવਾਦਮੇવ ਫਰਿਤ੍વਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ‘‘ਸਚੇ ਖੋ ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਯੇવ ਸੋਤ੍ਥਿਭਾવਾવਹੋ ਹੋਤਿ। ਰਿਞ੍ਚਤੀਤਿ વਜ੍ਜੇਤਿ।
੯੬. ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ ਭੂਤਧਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾਪਨਾ।
ਕਟਗ੍ਗਹੋਤਿ ਜਯਗ੍ਗਾਹੋ। ਸੁਸਮਤ੍ਤੋ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨੋਤਿ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤੋ ਸੁਪਰਾਮਟ੍ਠੋ। ਉਭਯਂਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਉਭਯਨ੍ਤਂ ਉਭਯਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਸਕવਾਦਂ ਪਰવਾਦਞ੍ਚ ਫਰਿਤ੍વਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ‘‘ਸਚੇ ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਸਚੇ ਖੋ ਨਤ੍ਥਿ ਪਰੋ ਲੋਕੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਸੋਤ੍ਥਿਭਾવਾવਹੋ ਹੋਤਿ। ਪਰਤੋਪਿ ਏਕਂਸਉਭਯਂਸੇਸੁ ਇਮਿਨਾવ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
੯੭. ਕਰੋਤੋਤਿ ਕਾਰਯਤੋਤਿ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਛਿਨ੍ਦਤੋਤਿ ਪਰੇਸਂ ਹਤ੍ਥਾਦੀਨਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਪਚਤੋਤਿ ਦਣ੍ਡੇਨ ਪੀਲ਼ੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਤਜ੍ਜੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ। ਸੋਚਯਤੋਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਹਰਣਾਦੀਹਿ ਸੋਕਂ ਸਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਪਰੇਹਿ ਕਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ। ਕਿਲਮਤੋਤਿ ਆਹਾਰੂਪਚ੍ਛੇਦ-ਬਨ੍ਧਨਾਗਾਰਪ੍ਪવੇਸਨਾਦੀਹਿ ਸਯਂ ਕਿਲਮਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਰੇਹਿ ਕਿਲਮਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ। ਫਨ੍ਦਤੋ ਫਨ੍ਦਾਪਯਤੋਤਿ ਪਰਂ ਫਨ੍ਦਨ੍ਤਂ ਫਨ੍ਦਨਕਾਲੇ ਸਯਮ੍ਪਿ ਫਨ੍ਦਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ ਫਨ੍ਦਾਪਯਤੋ। ਪਾਣਮਤਿਪਾਤਯਤੋਤਿ ਪਾਣਂ ਹਨਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਹਨਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ। ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਕਰਣਕਾਰਾਪਨવਸੇਨੇવ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
ਸਨ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਨਿਲ੍ਲੋਪਨ੍ਤਿ ਮਹਾવਿਲੋਪਂ। ਏਕਾਗਾਰਿਕਨ੍ਤਿ ਏਕਮੇવ ਘਰਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ વਿਲੁਮ੍ਪਨਂ। ਪਰਿਪਨ੍ਥੇ ਤਿਟ੍ਠਤੋਤਿ ਆਗਤਾਗਤਾਨਂ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨਤ੍ਥਂ ਮਗ੍ਗੇ ਤਿਟ੍ਠਤੋ। ਕਰੋਤੋ ਨ ਕਰੀਯਤਿ ਪਾਪਨ੍ਤਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਪਾਪਂ ਕਰੋਮੀਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਕਰੋਤੋਪਿ ਪਾਪਂ ਨ ਕਰੀਯਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਪਾਪਂ। ਸਤ੍ਤਾ ਪਨ ਕਰੋਮਾਤਿ ਏવਂਸਞ੍ਞਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਖੁਰਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਖੁਰਨੇਮਿਨਾ, ਖੁਰਧਾਰਸਦਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇਨ વਾ। ਏਕਂ ਮਂਸਖਲਨ੍ਤਿ ਏਕਂ ਮਂਸਰਾਸਿਂ। ਪੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ। ਤਤੋਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿ ਏਕਮਂਸਖਲਕਰਣਨਿਦਾਨਂ। ਦਕ੍ਖਿਣਤੀਰੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਕਕ੍ਖਲ਼ਾ ਦਾਰੁਣਾ, ਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਹਨਨ੍ਤੋਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਤ੍ਤਰਤੀਰੇ ਸਦ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਸਨ੍ਨਾ ਬੁਦ੍ਧਮਾਮਕਾ ਧਮ੍ਮਮਾਮਕਾ ਸਙ੍ਘਮਾਮਕਾ, ਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯ ਦਦਨ੍ਤੋਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
ਤਤ੍ਥ ਯਜਨ੍ਤੋਤਿ ਮਹਾਯਾਗਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ। ਦਮੇਨਾਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦਮੇਨ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮੇਨ। ਸਂਯਮੇਨਾਤਿ ਸੀਲਸਂਯਮੇਨ। ਸਚ੍ਚવਜ੍ਜੇਨਾਤਿ ਸਚ੍ਚવਚਨੇਨ। ਆਗਮੋਤਿ ਆਗਮਨਂ, ਪવਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਪਾਪਪੁਞ੍ਞਾਨਂ ਕਿਰਿਯਮੇવ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ। ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖੋਪਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮવਾਰੇ વੁਤ੍ਤਸਦਿਸਮੇવ।
੧੦੦. ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੁ ਨਤ੍ਥਿ ਪਚ੍ਚਯੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੇਤੁવੇવਚਨਂ। ਉਭਯੇਨਾਪਿ વਿਜ੍ਜਮਾਨਕਮੇવ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿਸਂਕਿਲੇਸਪਚ੍ਚਯਂ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਾਦਿવਿਸੁਦ੍ਧਿਪਚ੍ਚਯਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ। ਨਤ੍ਥਿ ਬਲਂ, ਨਤ੍ਥਿ વੀਰਿਯਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਥਾਮੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੁਰਿਸਪਰਕ੍ਕਮੋਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂਕਿਲੇਸਿਤੁਂ વਾ વਿਸੁਜ੍ਝਿਤੁਂ વਾ
ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਓਟ੍ਠਗੋਣਗਦ੍ਰਭਾਦਯੋ ਅਨવਸੇਸੇ ਨਿਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬੇ ਪਾਣਾਤਿ ਏਕਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਪਾਣੋ ਦ੍વਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਪਾਣੋਤਿ ਆਦਿવਸੇਨ વਦਨ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬੇ ਭੂਤਾਤਿ ਅਣ੍ਡਕੋਸવਤ੍ਥਿਕੋਸੇਸੁ ਭੂਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਨ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬੇ ਜੀવਾਤਿ ਸਾਲਿਯવਗੋਧੁਮਾਦਯੋ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਨ੍ਤਿ। ਤੇਸੁ ਹੇਤੇ વਿਰੁਹਨਭਾવੇਨ ਜੀવਸਞ੍ਞਿਨੋ। ਅવਸਾ ਅਬਲਾ ਅવੀਰਿਯਾਤਿ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸੋ વਾ ਬਲਂ વਾ વੀਰਿਯਂ વਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਨਿਯਤਿਸਙ੍ਗਤਿਭਾવਪਰਿਣਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨਿਯਤੀਤਿ ਨਿਯਤਤਾ। ਸਙ੍ਗਤੀਤਿ ਛਨ੍ਨਂ ਅਭਿਜਾਤੀਨਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਗਮਨਂ। ਭਾવੋਤਿ ਸਭਾવੋਯੇવ। ਏવਂ ਨਿਯਤਿਯਾ ਚ ਸਙ੍ਗਤਿਯਾ ਚ ਭਾવੇਨ ਚ ਪਰਿਣਤਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਤਂ ਪਤ੍ਤਾ। ਯੇਨ ਹਿ ਯਥਾ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ, ਸੋ ਤਥੇવ ਭવਤਿ। ਯੇਨ ਨੋ ਛਸ੍વੇવਾਭਿਜਾਤੀਸੂਤਿ ਛਸੁ ਏવ ਅਭਿਜਾਤੀਸੁ ਠਤ੍વਾ ਸੁਖਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਞ੍ਚ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਾ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਭੂਮਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ।
ਤਤ੍ਥ ਛ ਅਭਿਜਾਤਿਯੋ
ਤਤ੍ਥ
ਇਮਾਸੁ ਪਨ ਤੀਸੁ ਦਿਟ੍ਠੀਸੁ ਨਤ੍ਥਿਕਦਿਟ੍ਠਿ વਿਪਾਕਂ ਪਟਿਬਾਹਤਿ, ਅਕਿਰਿਯਦਿਟ੍ਠਿ ਕਮ੍ਮਂ ਪਟਿਬਾਹਤਿ, ਅਹੇਤੁਕਦਿਟ੍ਠਿ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਪਟਿਬਾਹਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਂ ਪਟਿਬਾਹਨ੍ਤੇਨਾਪਿ વਿਪਾਕੋ ਪਟਿਬਾਹਿਤੋ ਹੋਤਿ, વਿਪਾਕਂ ਪਟਿਬਾਹਨ੍ਤੇਨਾਪਿ ਕਮ੍ਮਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤਂ। ਇਤਿ ਸਬ੍ਬੇਪੇਤੇ
ਤਤ੍ਥ ਕੋਚਿ ਏਕਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਓਕ੍ਕਮਤਿ, ਕੋਚਿ ਦ੍વੇ, ਕੋਚਿ ਤੀਣਿਪਿ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੇਪਿ ਦ੍વੀਸੁ ਤੀਸੁ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਨਿਯਤਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋવ ਹੋਤਿ, ਪਤ੍ਤੋ ਸਗ੍ਗਮਗ੍ਗਾવਰਣਞ੍ਚੇવ ਮੋਕ੍ਖਮਗ੍ਗਾવਰਣਞ੍ਚ, ਅਭਬ੍ਬੋ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਭਾવਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ ਸਗ੍ਗਮ੍ਪਿ ਗਨ੍ਤੁਂ, ਪਗੇવ ਮੋਕ੍ਖਂ। વਟ੍ਟਖਾਣੁ ਨਾਮੇਸ ਸਤ੍ਤੋ ਪਥવੀਗੋਪਕੋ। ਕਿਂ ਪਨੇਸ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਨਿਯਤੋ ਹੋਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਮ੍ਪੀਤਿ? ਏਕਸ੍ਮਿਞ੍ਞੇવ ਨਿਯਤੋ, ਆਸੇવਨવਸੇਨ ਪਨ ਭવਨ੍ਤਰੇਪਿ ਤਂ ਤਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਰੋਚੇਤਿਯੇવ। ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਹਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਭવਤੋ વੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ।
ਤਸ੍ਮਾ ਅਕਲ੍ਯਾਣਜਨਂ, ਆਸੀવਿਸਮਿવੋਰਗਂ।
ਆਰਕਾ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਭੂਤਿਕਾਮੋ વਿਚਕ੍ਖਣੋਤਿ॥
੧੦੩. ਨਤ੍ਥਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਰੁਪ੍ਪਾਤਿ ਅਰੂਪਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੋ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਨਤ੍ਥਿ। ਮਨੋਮਯਾਤਿ ਝਾਨਚਿਤ੍ਤਮਯਾ। ਸਞ੍ਞਾਮਯਾਤਿ ਅਰੂਪਜ੍ਝਾਨਸਞ੍ਞਾਯ ਸਞ੍ਞਾਮਯਾ। ਰੂਪਾਨਂਯੇવ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ વਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਂ ਲਾਭੀ વਾ ਹੋਤਿ ਤਕ੍ਕੀ વਾ। ਲਾਭੀ ਨਾਮ ਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਲਾਭੀ। ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਾવਚਰੇ ਕਙ੍ਖਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਰੂਪਾવਚਰਲੋਕੇ ਅਤ੍ਥਿ
੧੦੪. ਭવਨਿਰੋਧੋਤਿ ਸਾਰਾਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਰਾਗવਸੇਨ વਟ੍ਟੇ ਰਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ। ਸਂਯੋਗਾਯਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾવਸੇਨ ਸਂਯੋਜਨਤ੍ਥਾਯ। ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾਯਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿવਸੇਨ ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾਯ। ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਲਾਭੀ વਾ ਹੋਤਿ ਤਕ੍ਕੀ વਾ। ਲਾਭੀ ਨਾਮ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭੀ। ਤਸ੍ਸ ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਕਙ੍ਖਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਅਤ੍ਥਿ। ਸੋ – ‘‘ਅਹਂ ਨਿਰੋਧੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿਪਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿਪਿ ਸੁਣਾਮਿ, ਸਯਂ ਨ ਜਾਨਾਮਿ। ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਸ੍ਸਾਮਿ। ਸਚੇ ਨਿਰੋਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਨੋ ਚੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ। ਤਕ੍ਕੀ ਪਨ ਏਕਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾਪਿ ਨ ਲਾਭੀ, ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਪਨਸ੍ਸ ਕਙ੍ਖਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਭવਨਿਰੋਧੇ ਅਤ੍ਥਿ। ਸੋ – ‘‘ਅਹਂ ਨਿਰੋਧੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿਪਿ ਨਤ੍ਥੀਤਿਪਿ ਸੁਣਾਮਿ, ਸਯਂ ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਦਟ੍ਠਾਨਂ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਸ੍ਸਾਮਿ। ਸਚੇ ਨਿਰੋਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਨੋ ਚੇ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਆਰੁਪ੍ਪੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ। ਏਤ੍ਥਾਹ
੧੦੫. ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇਤਿ
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਅਪਣ੍ਣਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
ਪਠਮવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।