੩. ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕવਗ੍ਗੋ
੧. ਤੇવਿਜ੍ਜવਚ੍ਛਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੧੮੫. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਤੇવਿਜ੍ਜવਚ੍ਛਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਏਕਪੁਣ੍ਡਰੀਕੇਤਿ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸੇਤਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖੋ, ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਰਾਮੇ ਏਕੋ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕੋ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਏਕਪੁਣ੍ਡਰੀਕੋ। ਏਤਦਹੋਸੀਤਿ ਤਤ੍ਥ ਪવਿਸਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਅਹੋਸਿ। ਚਿਰਸ੍ਸਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਪਕਤਿਯਾ ਆਗਤਪੁਬ੍ਬਤਂ ਉਪਾਦਾਯ। ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚਾਨੁਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਇਧ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ, ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਅਨੁਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ। ਸੇਸਂ ਜੀવਕਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੫੧ ਆਦਯੋ) વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਨ ਮੇ ਤੇਤਿ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਯ ਠਤ੍વਾ ਅਨੁਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ। ‘‘ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂ ਸਬ੍ਬਦਸ੍ਸਾવੀ ਅਪਰਿਸੇਸਂ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨਂ ਪਟਿਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਹਿ ਇਦਂ ਅਨੁਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, – ‘‘ਚਰਤੋ ਚ ਮੇ…ਪੇ॰… ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਨਾਨੁਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਹਿ ਆવਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਯ ਠਤ੍વਾ ਅਨੁਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ।
੧੮੬. ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਕਿਂ ਖੀਣਾਨਂ ਆਸવਾਨਂ ਪੁਨ ਖੇਪੇਤਬ੍ਬਾਭਾવਾ ਯਾવਦੇવਾਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਞਾਣੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਭਗવਾ ਅਤੀਤਜਾਨਨਗੁਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣੇਨ
ਗਿਹਿਸਂਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਗਿਹਿਬਨ੍ਧਨਂ ਗਿਹਿਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਸੁ ਨਿਕਨ੍ਤਿਂ। ਨਤ੍ਥਿ ਖੋ વਚ੍ਛਾਤਿ ਗਿਹਿਸਂਯੋਜਨਂ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਰੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਯੇਪਿ ਹਿ ਸਨ੍ਤਤਿਮਹਾਮਤ੍ਤੋ ਉਗ੍ਗਸੇਨੋ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ વੀਤਸੋਕਦਾਰਕੋਤਿ ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗੇ ਠਿਤਾવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਤੇਪਿ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਨਿਕਨ੍ਤਿਂ
ਸੋਪਾਸਿ ਕਮ੍ਮવਾਦੀਤਿ ਸੋਪਿ ਕਮ੍ਮવਾਦੀ ਅਹੋਸਿ, ਕਿਰਿਯਮ੍ਪਿ ਨ ਪਟਿਬਾਹਿਤ੍ਥ। ਤਞ੍ਹਿ ਏਕਨવੁਤਿਕਪ੍ਪਮਤ੍ਥਕੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂਯੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤਿ। ਤਦਾ ਕਿਰ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਪਾਸਣ੍ਡਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਤ੍ਥਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਤਸ੍ਸਪਿ ਪਾਸਣ੍ਡਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਲਭਾવਂ
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਤੇવਿਜ੍ਜવਚ੍ਛਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੨. ਅਗ੍ਗਿવਚ੍ਛਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੧੮੭. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਿવਚ੍ਛਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਨ ਖੋ ਅਹਨ੍ਤਿ ਪਠਮવਾਰੇ ਨਾਹਂ ਸਸ੍ਸਤਦਿਟ੍ਠਿਕੋਤਿ વਦਤਿ, ਦੁਤਿਯੇ ਨਾਹਂ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿਕੋਤਿ। ਏવਂ ਅਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿਕਾਦਿવਸੇਨ ਸਬ੍ਬવਾਰੇਸੁ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤવਾਦੋ। ਨੇવ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਯਂ ਅਮਰਾવਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
੧੮੯. ਸਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਦੁਕ੍ਖੇਨ ਚੇવ વਿਪਾਕਦੁਕ੍ਖੇਨ ਚ ਸਦੁਕ੍ਖਂ। ਸવਿਘਾਤਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂਯੇવ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ વਸੇਨ ਸਉਪਘਾਤਕਂ। ਸਉਪਾਯਾਸਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂਯੇવ વਸੇਨ ਸਉਪਾਯਾਸਂ। ਸਪਰਿਲ਼ਾਹਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂਯੇવ વਸੇਨ ਸਪਰਿਲ਼ਾਹਂ।
ਕਿਞ੍ਚਿ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਨ੍ਤਿ ਕਾਚਿ ਏਕਾ ਦਿਟ੍ਠਿਪਿ ਰੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਖਮਾਪੇਤ੍વਾ ਗਹਿਤਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਅਪਨੀਤਨ੍ਤਿ ਨੀਹਟਂ ਅਪવਿਦ੍ਧਂ। ਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦਿਟ੍ਠਂ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਉਦਯવਯਂ ਅਦ੍ਦਸ, ਤਸ੍ਮਾ। ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਞਿਤਾਨਨ੍ਤਿ ਮਥਿਤਾਨਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂਯੇવ વੇવਚਨਂ। ਇਦਾਨਿ ਤਾਨਿ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਅਹਂਕਾਰ-ਮਮਂਕਾਰ-ਮਾਨਾਨੁਸਯਾਨਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਏਤ੍ਥ ਅਨੁਪਾਦਾ વਿਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਚਤੂਹਿ ਉਪਾਦਾਨੇਹਿ ਕਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁਪਾਦਿਯਿਤ੍વਾ વਿਮੁਤ੍ਤੋ।
੧੯੦. ਨ ਉਪੇਤੀਤਿ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਅਨੁਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਸੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਉਚ੍ਛੇਦਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਨ ਸਸ੍ਸਤਮੇવ, ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਚ ਨ ਚ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਂ, ਨੇવ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਨ ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਮਰਾવਿਕ੍ਖੇਪਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਗવਾ – ‘‘ਅਯਂ ਅਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠੋ ਅਨਾਲਮ੍ਬੋ ਹੋਤੁ, ਸੁਖਪવੇਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਮਾ ਲਭਤੂ’’ਤਿ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਯ ਠਤ੍વਾ ਅਨੁਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ। ਅਲਨ੍ਤਿ ਸਮਤ੍ਥਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਧਮ੍ਮੋ। ਅਞ੍ਞਤ੍ਰਯੋਗੇਨਾਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪਯੋਗੇਨ। ਅਞ੍ਞਤ੍ਰਾਚਰਿਯਕੇਨਾਤਿ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਸਨ੍ਤੇਨ।
੧੯੧. ਤੇਨ ਹਿ વਚ੍ਛਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤ੍વਂ ਸਮ੍ਮੋਹਮਾਪਾਦਿਨ੍ਤਿ વਦਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂਯੇવੇਤ੍ਥ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਅਨਾਹਾਰੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋਤਿ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯੋ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ।
੧੯੨. ਯੇਨ ਰੂਪੇਨਾਤਿ ਯੇਨ ਰੂਪੇਨ ਸਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਤਥਾਗਤਂ ਰੂਪੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯ। ਗਮ੍ਭੀਰੋਤਿ ਗੁਣਗਮ੍ਭੀਰੋ। ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋਤਿ ਪਮਾਣਂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯੋ। ਦੁਪ੍ਪਰਿਯੋਗਾਲ਼੍ਹੋਤਿ ਦੁਓਗਾਹੋ ਦੁਜ੍ਜਾਨੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋਤਿ ਯਥਾ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯੋ ਦੁਜ੍ਜਾਨੋ, ਏવਮੇવ ਖੀਣਾਸવੋਪਿ। ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਕਥਂ? ਯਥਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਂ ਅਗ੍ਗਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਂ ਦਿਸਂ ਗਤੋਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਏવਂ।
ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਤਿ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾਯ। ਸਾਰੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮਸਾਰੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਅਗ੍ਗਿવਚ੍ਛਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੩. ਮਹਾવਚ੍ਛਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੧੯੩. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਮਹਾવਚ੍ਛਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਸਹਕਥੀਤਿ ਸਦ੍ਧਿਂવਾਦੋ, ਬਹੁਂ ਮਯਾ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥਿਤਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕਥਂ ਸਾਰੇਤਿ ਮੇਤ੍ਤਿਂ ਘਟੇਤਿ। ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਹਿ ਦ੍વੇ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਏਤਸ੍ਸੇવ ਕਥਿਤਾਨਿ, ਸਂਯੁਤ੍ਤਕੇ ਅਬ੍ਯਾਕਤਸਂਯੁਤ੍ਤਂ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੪.੪੧੬ ਆਦਯੋ) ਨਾਮ ਏਤਸ੍ਸੇવ ਕਥਿਤਂ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸਸ੍ਸਤੋ ਲੋਕੋ ਇਦਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਮੋਘਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਸਾਧੁ ਮੇ ਭવਂ ਗੋਤਮੋਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਮੂਲવਸੇਨ ਸਂਖਿਤ੍ਤਦੇਸਨਂ, ਕਮ੍ਮਪਥવਸੇਨ વਿਤ੍ਥਾਰਦੇਸਨਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਮੂਲવਸੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਅਤਿਸਂਖਿਤ੍ਤਾ ਦੇਸਨਾ, ਕਮ੍ਮਪਥવਸੇਨ ਸਂਖਿਤ੍ਤਾ વਿਤ੍ਥਾਰਸਦਿਸਾ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਨ ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯੇਨ વਿਤ੍ਥਾਰਦੇਸਨਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਚਤੁવੀਸਤਿਸਮਨ੍ਤਪਟ੍ਠਾਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਸਤ੍ਤਪਕਰਣੇ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕੇ ਚ ਸਬ੍ਬਂ ਸਂਖਿਤ੍ਤਮੇવ। ਤਸ੍ਮਾ ਮੂਲવਸੇਨਾਪਿ ਕਮ੍ਮਪਥવਸੇਨਾਪਿ ਸਂਖਿਤ੍ਤਮੇવ ਦੇਸੇਸੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
੧੯੪. ਤਤ੍ਥ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ વੇਰਮਣੀ ਕੁਸਲਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ ਕਾਮਾવਚਰਾ, ਅਨਭਿਜ੍ਝਾਦਯੋ ਤਯੋ ਚਤੁਭੂਮਿਕਾਪਿ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ।
ਯਤੋ ਖੋ, વਚ੍ਛ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋਤਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਨਿਯਮੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ, ਯਥਾ ਪਨ ਜੀવਕਸੁਤ੍ਤੇ ਚ ਚਙ੍ਕੀਸੁਤ੍ਤੇ ਚ, ਏવਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਚ ਅਤ੍ਤਾਨਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ ਭਗવਤਾ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
੧੯੫. ਅਤ੍ਥਿ ਪਨਾਤਿ ਕਿਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ? ਅਯਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਿ – ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਸਤ੍ਥਾવ ਅਰਹਾ ਹੋਤਿ, ਸਾવਕੋ ਪਨ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਸਮਣੋ ਚ ਗੋਤਮੋ ‘ਯਤੋ ਖੋ, વਚ੍ਛ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ’ਤਿ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਕਥੇਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾવਕੋ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਤਿਟ੍ਠਤੂਤਿ ਭવਂ ਤਾવ ਗੋਤਮੋ ਤਿਟ੍ਠਤੁ, ਭવਞ੍ਹਿ ਲੋਕੇ ਪਾਕਟੋ ਅਰਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਯਾਕਤੇ ਉਤ੍ਤਰਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਆਦੀਨਂ વਸੇਨ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਭਗવਾਪਿਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ।
੧੯੬. ਆਰਾਧਕੋਤਿ ਸਮ੍ਪਾਦਕੋ ਪਰਿਪੂਰਕੋ।
੧੯੭. ਸੇਖਾਯ વਿਜ੍ਜਾਯ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮਫਲਤ੍ਤਯਂ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਮਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਦਤਿ। વਿਤਣ੍ਡવਾਦੀ ਪਨਾਹ – ‘‘ਕਤਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸੇਕ੍ਖਾ? ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਗ੍ਗਾ ਅਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾਨਿ ਚ ਤੀਣਿ ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਾਨੀ’’ਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ੧੦੨੩) વਚਨਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੋਪਿ ਅਨੇਨ ਪਤ੍ਤੋਯੇવ। ਫਲਂ ਪਨ ਅਪਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਤ੍ਤਰਿ ਯੋਗਂ ਕਥਾਪੇਤੀਤਿ। ਸੋ ਏવਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
‘‘ਯੋ
ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸੇਖੋ ਅਪਰਿਹਾਨਧਮ੍ਮੋ।
ਚੇਤੋવਸਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਮਾਹਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ,
ਸ વੇ ਠਿਤਤ੍ਤੋਤਿ ਨਰੋ ਪવੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ॥ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੫)।
ਅਨਾਗਾਮਿਪੁਗ੍ਗਲੋ ਹਿ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸੇਖੋ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸੇਖਾਯ વਿਜ੍ਜਾਯ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਨ ਏਕਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕਤ੍ਤਾ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ਮਗ੍ਗੋਪਿ ਬਹੁਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖਣਿਕੋ ਹੋਤੂਤਿ ਚੇ। ਏਤਂ ਨ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ, વੁਤ੍ਤਗਾਥਾਯ ਚ ਅਤ੍ਥੋ વਿਰੁਜ੍ਝਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲੇ ਠਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਸ੍ਸ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਕਥਾਪੇਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨਸ੍ਸ ਨ ਕੇવਲਂ ਸੁਦ੍ਧਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ, ਛਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਗવਾ – ‘‘ਏવਮਯਂ ਸਮਥੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸ੍ਸਤਿ
੧੯੮. ਸਤਿ ਸਤਿਆਯਤਨੇਤਿ ਸਤਿ ਸਤਿਕਾਰਣੇ। ਕਿਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ? ਅਭਿਞ੍ਞਾ વਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ વਾ ਅવਸਾਨੇ ਪਨ ਅਰਹਤ੍ਤਂ વਾ ਕਾਰਣਂ ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਪਸ੍ਸਨਾ વਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
੨੦੦. ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ਮੇ ਭਗવਾਤਿ ਸਤ੍ਤ ਹਿ ਸੇਖਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਰਿਚਰਨ੍ਤਿ ਨਾਮ, ਖੀਣਾਸવੇਨ ਭਗવਾ ਪਰਿਚਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ। ਇਤਿ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ਥੇਰੋ ਏવਮਾਹ। ਤੇ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਮਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਿਂਸੁ, ਅਜਾਨਨ੍ਤਾવ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ। ਭਗવਤੋ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਦੇવਤਾਤਿ ਤੇਸਂ ਗੁਣਾਨਂ ਲਾਭੀ ਦੇવਤਾ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਮਹਾવਚ੍ਛਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੪. ਦੀਘਨਖਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੨੦੧. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਦੀਘਨਖਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਸੂਕਰਖਤਾਯਨ੍ਤਿ ਸੂਕਰਖਤਾਤਿ ਏવਂਨਾਮਕੇ ਲੇਣੇ। ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਕਿਰ ਤਂ ਲੇਣਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰੇ ਪਥવਿਯਾ વਡ੍ਢਮਾਨਾਯ ਅਨ੍ਤੋਭੂਮਿਗਤਂ ਜਾਤਂ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਏਕੋ ਸੂਕਰੋ ਤਸ੍ਸ ਛਦਨਪਰਿਯਨ੍ਤਸਮੀਪੇ ਪਂਸੁਂ ਖਣਿ। ਦੇવੇ વੁਟ੍ਟੇ ਪਂਸੁਧੋਤੋ ਛਦਨਪਰਿਯਨ੍ਤੋ ਪਾਕਟੋ ਅਹੋਸਿ। ਏਕੋ વਨਚਰਕੋ ਦਿਸ੍વਾ – ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਸੀਲવਨ੍ਤੇਹਿ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਲੇਣੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ, ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਪਂਸੁਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਲੇਣਂ ਸੋਧੇਤ੍વਾ ਕੁਟ੍ਟਪਰਿਕ੍ਖੇਪਂ ਕਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰવਾਤਪਾਨਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਸੁਪਰਿਨਿਟ੍ਠਿਤ-ਸੁਧਾਕਮ੍ਮਚਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਰਜਤਪਟ੍ਟਸਦਿਸਾਯ વਾਲੁਕਾਯ ਸਨ੍ਥਤਪਰਿવੇਣਂ ਲੇਣਂ ਕਤ੍વਾ ਮਞ੍ਚਪੀਠਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ વਸਨਤ੍ਥਾਯ ਅਦਾਸਿ। ਲੇਣਂ ਗਮ੍ਭੀਰਂ ਅਹੋਸਿ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਅਭਿਰੁਹਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ।
ਦੀਘਨਖੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਉਪਸਙ੍ਕਮੀਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ? ਸੋ ਕਿਰ ਥੇਰੇ ਅਡ੍ਢਮਾਸਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਮਾਤੁਲੋ ਅਞ੍ਞਂ ਪਾਸਣ੍ਡਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨ ਚਿਰਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਇਦਾਨਿ ਪਨਸ੍ਸ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਤਸ੍ਸ ਅਡ੍ਢਮਾਸੋ ਜਾਤੋ। ਪવਤ੍ਤਿਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਨ ਸੁਣਾਮਿ, ਓਜવਨ੍ਤਂ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਸਮਯੇ ਥੇਰੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਬੀਜਯਮਾਨੋ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਮਾਤੁਲੇ
ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਾ ਮੇ ਉਪਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯੋ ਨਕ੍ਖਮਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ વਦਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾਨੇਨ ‘‘ਉਚ੍ਛੇਦવਾਦੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਦੀਪਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਭਗવਾ ਪਨਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਅਕ੍ਖਰੇ ਤਾવ ਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਯਾਪਿ ਖੋ ਤੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਏਸਾਪਿ ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿ ਨਕ੍ਖਮਤੀਤਿ ਏਸਾਪਿ ਤੇ ਪਠਮਂ ਰੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਖਮਾਪੇਤ੍વਾ ਗਹਿਤਦਿਟ੍ਠਿ ਨਕ੍ਖਮਤੀਤਿ। ਏਸਾ ਚੇ ਮੇ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਦਿਟ੍ਠਿ ਖਮੇਯ੍ਯਾਤਿ ਮਯ੍ਹਞ੍ਹਿ ਸਬ੍ਬਂ ਨਕ੍ਖਮਤੀਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ ਯਾ ਏਸਾ ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਏਸਾ ਮੇ ਖਮੇਯ੍ਯ। ਯਂ ਤਂ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਨਕ੍ਖਮਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸਮੇવ। ਯਥਾ ਸਬ੍ਬਗਹਣੇਨ ਗਹਿਤਾਪਿ ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਿ ਖਮਤਿ, ਏવਮੇવਂ ਤਮ੍ਪਿ ਖਮੇਯ੍ਯ ਅਤੋ ਖੋ ਤੇ, ਅਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ,…ਪੇ॰… ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤੀਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਤੋਤਿ ਪਜਹਨਕੇਸੁ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਂ, ਯੇ ਪਜਹਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਯੇ ਨਪ੍ਪਜਹਨ੍ਤੀਤਿ વੁਚ੍ਚਿਯਨ੍ਤਿ, ਤੇવ ਬਹੁਤਰਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਬਹੂ ਹਿ ਬਹੁਤਰਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਹਿਕਾਰੋ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਬਹੂ ਬਹੁਤਰਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਤੋ ਤਨੂ ਹਿ ਤਨੁਤਰਾਤਿ ਪਦੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਯੇ ਏવਮਾਹਂਸੂਤਿ ਯੇ ਏવਂ વਦਨ੍ਤਿ। ਤਞ੍ਚੇવ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨਪ੍ਪਜਹਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ਮੂਲਦਸ੍ਸਨਂ ਨਪ੍ਪਜਹਨ੍ਤਿ, ਅਪਰਦਸ੍ਸਨਂ ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤਿ।
ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਸ੍ਸਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਮ੍ਪਿ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਉਚ੍ਛੇਦਂ વਾ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਂ વਾ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਉਚ੍ਛੇਦਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਂ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਸਸ੍ਸਤਂ વਾ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਂ વਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਗਹੇਤੁਂ, ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਂ ਅਪ੍ਪਹਾਯ ਸਸ੍ਸਤਂ વਾ ਉਚ੍ਛੇਦਂ વਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਗਹੇਤੁਂ। ਮੂਲਸਸ੍ਸਤਂ ਪਨ ਅਪ੍ਪਹਾਯ
ਦੁਤਿਯવਾਰੇ ਅਤੋਤਿ ਅਪ੍ਪਜਹਨਕੇਸੁ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕਂ, ਯੇ ਨਪ੍ਪਜਹਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ, ਯੇ ਪਜਹਨ੍ਤੀਤਿ વੁਚ੍ਚਿਯਨ੍ਤਿ, ਤੇવ ਤਨੁਤਰਾ ਅਪ੍ਪਤਰਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਞ੍ਚੇવ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਪਜਹਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨ ਉਪਾਦਿਯਨ੍ਤੀਤਿ ਤਞ੍ਚ ਮੂਲਦਸ੍ਸਨਂ ਪਜਹਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਨਂ ਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਕਥਂ? ਏਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਮਯੇ ‘‘ਰੂਪਂ ਸਸ੍ਸਤ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਪਰਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਤਤ੍ਥ ਆਦੀਨવਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਓਲ਼ਾਰਿਕਮੇਤਂ ਮਯ੍ਹਂ ਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਜਹਤਿ ‘‘ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਰੂਪਂ ਸਸ੍ਸਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਮੇવ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ, વੇਦਨਾਪਿ ਸਸ੍ਸਤਾ…ਪੇ॰… વਿਞ੍ਞਾਣਮ੍ਪਿ ਸਸ੍ਸਤਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕਮੇવਾ’’ਤਿ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ
ਸਨ੍ਤਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨਾਤਿ
ਸਾਰਾਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿਆਦੀਸੁ ਰਾਗવਸੇਨ વਟ੍ਟੇ ਰਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਾ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿਸਂਯੋਜਨੇਨ વਟ੍ਟਸਂਯੋਜਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ। ਅਭਿਨਨ੍ਦਨਾਯਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਦਿਟ੍ਠਿવਸੇਨੇવ ਗਿਲਿਤ੍વਾ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨਸ੍ਸ ਗਹਣਸ੍ਸ ਚ ਆਸਨ੍ਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਸਾਰਾਗਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿਆਦੀਸੁ વਟ੍ਟੇ ਅਰਜ੍ਜਨਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
ਏਤ੍ਥ ਚ ਸਸ੍ਸਤਦਸ੍ਸਨਂ ਅਪ੍ਪਸਾવਜ੍ਜਂ ਦਨ੍ਧવਿਰਾਗਂ, ਉਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਂ ਮਹਾਸਾવਜ੍ਜਂ ਖਿਪ੍ਪવਿਰਾਗਂ। ਕਥਂ? ਸਸ੍ਸਤવਾਦੀ ਹਿ ਇਧਲੋਕਂ ਪਰਲੋਕਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ ਫਲਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਕੁਸਲਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਕੁਸਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਭਾਯਤਿ, વਟ੍ਟਂ ਅਸ੍ਸਾਦੇਤਿ, ਅਭਿਨਨ੍ਦਤਿ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ
੨੦੨. ਸੋ ਪਨ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਉਕ੍ਕਂਸੇਤਿ ਮੇ ਭવਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਕਞ੍ਜਿਯੇਨੇવ ਤਿਤ੍ਤਕਾਲਾਬੁ, ਉਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨੇਨੇવ ਪੂਰਿਤੋ, ਸੋ ਤਤ੍ਰਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨਾਤਿਆਦਿ ਆਰਦ੍ਧਂ। વਿਗ੍ਗਹੋਤਿ ਕਲਹੋ। ਏવਮੇਤਾਸਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਏવਂ વਿਗ੍ਗਹਾਦਿਆਦੀਨવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਾਸਂ ਦਿਟ੍ਠੀਨਂ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਹਿ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ‘‘ਕਿਂ ਮੇ ਇਮਿਨਾ વਿਗ੍ਗਹਾਦਿਨਾ’’ਤਿ ਤਂ ਉਚ੍ਛੇਦਦਸ੍ਸਨਂ ਪਜਹਤਿ।
੨੦੫. ਅਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ વਮਿਤਕਞ੍ਜਿਯੇ ਲਾਬੁਮ੍ਹਿ ਸਪ੍ਪਿਫਾਣਿਤਾਦੀਨਿ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ વਿਯ ਹਦਯੇ ਅਮਤੋਸਧਂ ਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਅਯਂ ਖੋ ਪਨ, ਅਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, ਕਾਯੋਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ વਮ੍ਮਿਕਸੁਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤੋ। ਅਨਿਚ੍ਚਤੋਤਿਆਦੀਨਿਪਿ ਹੇਟ੍ਠਾ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਾਨੇવ। ਯੋ ਕਾਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਯਛਨ੍ਦੋਤਿ ਯਾ ਕਾਯਸ੍ਮਿਂ ਤਣ੍ਹਾ। ਸ੍ਨੇਹੋਤਿ ਤਣ੍ਹਾਸ੍ਨੇਹੋવ। ਕਾਯਨ੍વਯਤਾਤਿ ਕਾਯਾਨੁਗਮਨਭਾવੋ, ਕਾਯਂ ਅਨੁਗਚ੍ਛਨਕਕਿਲੇਸੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਏવਂ ਰੂਪਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਅਰੂਪਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਤਿਸ੍ਸੋ ਖੋਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਪੁਨ ਤਾਸਂਯੇવ વੇਦਨਾਨਂ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਯਸ੍ਮਿਂ, ਅਗ੍ਗਿવੇਸ੍ਸਨ, ਸਮਯੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ ਸੁਖਾਪਿ ਖੋਤਿਆਦਿ ਤਾਸਂ વੇਦਨਾਨਂ ਚੁਣ੍ਣવਿਚੁਣ੍ਣਭਾવਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ।
ਨ ਕੇਨਚਿ ਸਂવਦਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਸ੍ਸਤવਾਦੀ ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦવਾਦਿਨਾਪਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨ ਸਂવਦਤਿ, ਤਮੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਸ੍ਸਤવਾਦੀ ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤવਾਦਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨ વਿવਦਤਿ। ਏવਂ ਤਯੋਪਿ વਾਦਾ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬਾ। ਯਞ੍ਚ ਲੋਕੇ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਂ ਲੋਕੇ ਕਥਿਤਂ વੋਹਰਿਤਂ, ਤੇਨ વੋਹਰਤਿ ਅਪਰਾਮਸਨ੍ਤੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਾਮਾਸਗ੍ਗਾਹੇਨ ਅਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –
‘‘ਯੋ ਹੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਂ ਕਤਾવੀ,
ਖੀਣਾਸવੋ ਅਨ੍ਤਿਮਦੇਹਧਾਰੀ।
ਅਹਂ
ਮਮਂ વਦਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਸੋ વਦੇਯ੍ਯ।
ਲੋਕੇ ਸਮਞ੍ਞਂ ਕੁਸਲੋ વਿਦਿਤ੍વਾ,
વੋਹਾਰਮਤ੍ਤੇਨ ਸੋ વੋਹਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੫)।
ਅਪਰਮ੍ਪਿ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਇਮਾ ਖੋ ਚਿਤ੍ਤ ਲੋਕਸਮਞ੍ਞਾ ਲੋਕਨਿਰੁਤ੍ਤਿਯੋ ਲੋਕવੋਹਾਰਾ ਲੋਕਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯੋ, ਯਾਹਿ ਤਥਾਗਤੋ વੋਹਰਤਿ ਅਪਰਾਮਸ’’ਨ੍ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੪੪੦)।
੨੦੬. ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਹਾਨਮਾਹਾਤਿ ਸਸ੍ਸਤਾਦੀਸੁ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਸ੍ਸਤਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਸਸ੍ਸਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਮਾਹ, ਉਚ੍ਛੇਦਂ, ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਏਕਚ੍ਚਸਸ੍ਸਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ વਦਤਿ। ਰੂਪਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਰੂਪਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ વਦਤੀਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤੋਤਿ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚੀਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਨਿਰੋਧੇਨ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇਹਿ ਆਸવੇਹਿ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾવ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਚੇਸ ਪਰਸ੍ਸ વਡ੍ਢਿਤਂ ਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਖੁਦਂ વਿਨੋਦੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਪਰਸ੍ਸ
ਭਗવਾ ਪਨ ਇਮਂ ਦੇਸਨਂ ਸੂਰਿਯੇ ਧਰਮਾਨੇਯੇવ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟਾ ਓਰੁਯ੍ਹ વੇਲ਼ੁવਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਾવਕਸਨ੍ਨਿਪਾਤਮਕਾਸਿ, ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਤ੍ਰਿਮਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ – ਮਾਘਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨ ਯੁਤ੍ਤੋ ਪੁਣ੍ਣਮਉਪੋਸਥਦਿવਸੋ, ਕੇਨਚਿ ਅਨਾਮਨ੍ਤਿਤਾਨਿ ਹੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋਯੇવ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਿ ਅਡ੍ਢਤੇਲਸਾਨਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਿ, ਤੇਸੁ ਏਕੋਪਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ વਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨ-ਸਕਦਾਗਾਮਿ-ਅਨਾਗਾਮਿ-ਸੁਕ੍ਖવਿਪਸ੍ਸਕ-ਅਰਹਨ੍ਤੇਸੁ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾવ, ਏਕੋਪਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਥਕੇਨ ਕੇਸੇ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਨੋਯੇવਾਤਿ।
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਦੀਘਨਖਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੫. ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੨੦੭. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਗ੍ਯਾਗਾਰੇਤਿ ਅਗ੍ਗਿਹੋਮਸਾਲਯਂ। ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕੇਤਿ ਦ੍વੇ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾ ਮਾਤੁਲੋ ਚ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯੋ ਚ। ਤੇਸੁ ਮਾਤੁਲੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯੋਪਿ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੀਤਿ ਨ ਕੇવਲਂ ਤਂਦਿવਸਮੇવ, ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਂ ਅਗ੍ਯਾਗਾਰਂ ਗਾਮੂਪਚਾਰੇ ਦਾਰਕਦਾਰਿਕਾਹਿ ਓਕਿਣ੍ਣਂ ਅવਿવਿਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਗવਾ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਮ੍ਪਿ ਦਿવਸਭਾਗਂ ਤਸ੍ਮਿਂ વਨਸਣ੍ਡੇ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਸਾਯਂ વਾਸਤ੍ਥਾਯ ਤਤ੍ਥ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ।
ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ…ਪੇ॰… ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਭਗવਾ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਦਿવਸੇਸੁ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕਂ ਸਙ੍ਘਰਿਤ੍વਾ ਸਞ੍ਞਾਣਂ ਕਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂਦਿવਸਂ ਪਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾવ ਅਗਮਾਸਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਤਦਾ ਹਿ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਲੋਕਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾવ ਅਦ੍ਦਸ – ‘‘ਅਜ੍ਜ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ ਇਧਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਇਮਂ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭਾਰਦ੍વਾਜੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਥਾਹਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਤਿ। ਪਰੇਸਂ ਸਙ੍ਗਹਕਰਣਤ੍ਥਮੇવ ਹਿ ਮਯਾ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰਿਤਾ’’ਤਿ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾવ ਅਗਮਾਸਿ।
ਸਮਣਸੇਯ੍ਯਾਨੁਰੂਪਂ ਮਞ੍ਞੇਤਿ ਇਮਂ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰਕਂ ‘‘ਸਮਣਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਾ ਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਾਮਿ। ਨ ਚ ਅਸਞ੍ਞਤਸਮਣਸ੍ਸ ਨਿવੁਤ੍ਥਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ। ਤਥਾਹੇਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥੇਨ ਆਕਡ੍ਢਿਤਟ੍ਠਾਨਂ વਾ ਪਾਦੇਨ ਆਕਡ੍ਢਿਤਟ੍ਠਾਨਂ વਾ ਸੀਸੇਨ ਪਹਟਟ੍ਠਾਨਂ વਾ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਅਨਾਕੁਲੋ ਅਨਾਕਿਣ੍ਣੋ ਅਭਿਨ੍ਨੋ ਭੂਨਹੁਨੋਤਿ ਹਤવਡ੍ਢਿਨੋ ਮਰਿਯਾਦਕਾਰਕਸ੍ਸ। ਕਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ? ਛਸੁ ਦ੍વਾਰੇਸੁ વਡ੍ਢਿਪਞ੍ਞਾਪਨਲਦ੍ਧਿਕਤ੍ਤਾ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਿ – ਚਕ੍ਖੁ ਬ੍ਰੂਹੇਤਬ੍ਬਂ વਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬਂ, ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਦਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ, ਦਿਟ੍ਠਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ। ਸੋਤਂ ਬ੍ਰੂਹੇਤਬ੍ਬਂ વਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬਂ, ਅਸੁਤਂ
‘‘ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਸਂવਰੋ ਸਾਧੁ, ਸਾਧੁ ਸੋਤੇਨ ਸਂવਰੋ।
ਘਾਨੇਨ ਸਂવਰੋ ਸਾਧੁ, ਸਾਧੁ ਜਿવ੍ਹਾਯ ਸਂવਰੋ॥
ਕਾਯੇਨ ਸਂવਰੋ ਸਾਧੁ, ਸਾਧੁ વਾਚਾਯ ਸਂવਰੋ।
ਮਨਸਾ ਸਂવਰੋ ਸਾਧੁ, ਸਾਧੁ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਂવਰੋ।
ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਸਂવੁਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਾ ਪਮੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੩੬੦-੩੬੧) –
ਛਸੁ
ਅਰਿਯੇ ਞਾਯੇ ਧਮ੍ਮੇ ਕੁਸਲੇਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇ ਕਾਰਣਧਮ੍ਮੇ ਅਨવਜ੍ਜੇ। ਇਮਿਨਾ ਕਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਨਾਮ ਉਗ੍ਗਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਤਸ੍ਸ ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ ਉਪਰਿ વਾਚਂ ਭਾਸਮਾਨੇਨ વੀਮਂਸਿਤ੍વਾ ਉਪਧਾਰੇਤ੍વਾ ਮੁਖੇ ਆਰਕ੍ਖਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਭਾਸਿਤਬ੍ਬੋ ਏવਞ੍ਹਿ ਨੋ ਸੁਤ੍ਤੇ ਓਚਰਤੀਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਏવਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮਯਂ ਮੁਖਾਰੁਲ਼੍ਹਿਚ੍ਛਾਮਤ੍ਤਂ વਦਾਮ, ਸੁਤ੍ਤੇ ਚ ਨਾਮ ਆਗਤਂ વਦਮਾਨਾ ਕਸ੍ਸ ਭਾਯੇਯ੍ਯਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾਪਿ ਨਂ વਦੇਯ੍ਯਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋਤਿ ਮਮ ਰਕ੍ਖਨਤ੍ਥਾਯ ਅਨੁਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਅવਾવਟੋ ਹੁਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વੁਤ੍ਤੋવ ਨਂ વਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਮਯਾ વੁਤ੍ਤੋવ ਹੁਤ੍વਾ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤੋવ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਅਮ੍ਬਜਮ੍ਬੂਆਦੀਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਯ ਅਪੂਰਯਮਾਨੋ ਮਯਾ ਕਥਿਤਨਿਯਾਮੇਨ ਭવਂ ਭਾਰਦ੍વਾਜੋ વਦੇਯ੍ਯ, વਦਸ੍ਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
੨੦੮. ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋਤਿ ਸਤ੍ਥਾ ਆਲੋਕਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਂ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਂ ਅਦ੍ਦਸ, ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਜਨਾਨਂ ਭਾਸਮਾਨਾਨਂ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਮ੍ਪਿ ਅਸ੍ਸੋਸਿ। ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋਤਿ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ। ਸਂવਿਗ੍ਗੋਤਿ ਪੀਤਿਸਂવੇਗੇਨ ਸਂવਿਗ੍ਗੋ ਚਲਿਤੋ ਕਮ੍ਪਿਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਨੇવ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੇਨ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਆਰੋਚਿਤਂ, ਨ ਮਯਾ। ਅਮ੍ਹੇ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੋ ਏਤ੍ਥ ਤਤਿਯੋਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੁਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਦ੍ਦੋ ਤਿਖਿਣਸੋਤੇਨ ਪੁਰਿਸੇਨਾ’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਪੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨવਨવੁਤਿਲੋਮਕੂਪਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਉਦ੍ਧਗ੍ਗਾਨਿ ਅਕਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਸਂવਿਗ੍ਗੋ ਲੋਮਹਟ੍ਠਜਾਤੋ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋਤਿ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਪਭਿਨ੍ਨਮੁਖਂ વਿਯ ਬੀਜਂ ਪਰਿਪਾਕਗਤਂ ਞਾਣਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਆਹਿਣ੍ਡਮਾਨੋ ਪੁਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਥ ਖੋ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
੨੦੯. ਸਤ੍ਥਾ – ‘‘ਏવਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਮਂ ਅવਚਾ’’ਤਿ ਅવਤ੍વਾવ ਚਕ੍ਖੁਂ ਖੋ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਤਿ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ। ਤਤ੍ਥ વਸਨਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ ਰੂਪਾਰਾਮਂ। ਰੂਪੇ ਰਤਨ੍ਤਿ ਰੂਪਰਤਂ। ਰੂਪੇਨ ਚਕ੍ਖੁ ਆਮੋਦਿਤਂ ਪਮੋਦਿਤਨ੍ਤਿ ਰੂਪਸਮੁਦਿਤਂ। ਦਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇવਨਂ। ਗੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਗੋਪਿਤਂ। ਰਕ੍ਖਿਤਨ੍ਤਿ ਠਪਿਤਰਕ੍ਖਂ। ਸਂવੁਤਨ੍ਤਿ ਪਿਹਿਤਂ। ਸਂવਰਾਯਾਤਿ ਪਿਧਾਨਤ੍ਥਾਯ।
੨੧੦. ਪਰਿਚਾਰਿਤਪੁਬ੍ਬੋਤਿ ਅਭਿਰਮਿਤਪੁਬ੍ਬੋ। ਰੂਪਪਰਿਲ਼ਾਹਨ੍ਤਿ ਰੂਪਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਪਰਿਲ਼ਾਹਂ। ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਤੇ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯ, ਕਿਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯਨ੍ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਰੂਪਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਤਯਾ ਕਿਂ વਚਨਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਸ੍ਸ, વੁਡ੍ਢਿਹਤੋ ਮਰਿਯਾਦਕਾਰਕੋਤਿ ਇਦਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਭੋ ਗੋਤਮਾਤਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਕਿਞ੍ਚਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਸੇਸਦ੍વਾਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
੨੧੧. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਯਾ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਹਞ੍ਚ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਹਂ ਖੋ ਪਨਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਤਿ ਗਿਹਿਕਾਲੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ। ਤਤ੍ਥ વਸ੍ਸਿਕੋਤਿਆਦੀਸੁ ਯਤ੍ਥ ਸੁਖਂ ਹੋਤਿ વਸ੍ਸਕਾਲੇ વਸ੍ਸਿਕੋ। ਇਤਰੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
ਤਤ੍ਥ વਸ੍ਸਿਕੋ ਪਾਸਾਦੋ ਨਾਤਿਉਚ੍ਚੋ ਹੋਤਿ ਨਾਤਿਨੀਚੋ, ਦ੍વਾਰવਾਤਪਾਨਾਨਿਪਿਸ੍ਸ ਨਾਤਿਤਨੂਨਿ ਨਾਤਿਬਹੂਨਿ, ਭੂਮਤ੍ਥਰਣਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਖਜ੍ਜਭੋਜ੍ਜਾਨਿਪੇਤ੍ਥ ਮਿਸ੍ਸਕਾਨੇવ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ। ਹੇਮਨ੍ਤਿਕੇ ਥਮ੍ਭਾਪਿ ਭਿਤ੍ਤਿਯੋਪਿ ਨੀਚਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਦ੍વਾਰવਾਤਪਾਨਾਨਿ ਤਨੁਕਾਨਿ ਸੁਖੁਮਚ੍ਛਿਦ੍ਦਾਨਿ। ਉਣ੍ਹਪવੇਸਨਤ੍ਥਾਯ ਭਿਤ੍ਤਿਨਿਯੂਹਾਨਿ ਨੀਹਰੀਯਨ੍ਤਿ। ਭੂਮਤ੍ਥਰਣਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਨਿવਾਸਨਪਾਰੁਪਨਾਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਉਣ੍ਹવੀਰਿਯਾਨਿ ਕਮ੍ਬਲਾਦੀਨਿ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ। ਖਜ੍ਜਭੋਜ੍ਜਂ ਸਿਨਿਦ੍ਧਂ ਕਟੁਕਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਞ੍ਚ। ਗਿਮ੍ਹਿਕੇ ਥਮ੍ਭਾਪਿ ਭਿਤ੍ਤਿਯੋਪਿ ਉਚ੍ਚਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਦ੍વਾਰવਾਤਪਾਨਾਨਿ ਪਨੇਤ੍ਥ ਬਹੂਨਿ વਿਪੁਲਜਾਲਾਨਿ ਭવਨ੍ਤਿ। ਭੂਮਤ੍ਥਰਣਾਦੀਨਿ ਦੁਕੂਲਮਯਾਨਿ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਖਜ੍ਜਭੋਜ੍ਜਾਨਿ ਮਧੁਰਰਸਸੀਤવੀਰਿਯਾਨਿ। વਾਤਪਾਨਸਮੀਪੇਸੁ ਚੇਤ੍ਥ ਨવ ਚਾਟਿਯੋ ਠਪੇਤ੍વਾ ਉਦਕਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਾਦੀਹਿ ਸਞ੍ਛਾਦੇਨ੍ਤਿ। ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਪਦੇਸੇਸੁ ਉਦਕਯਨ੍ਤਾਨਿ
ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਟ੍ਠਸਤਸੁવਣ੍ਣਘਟੇ ਚ ਰਜਤਘਟੇ ਚ ਗਨ੍ਧੋਦਕਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਗਚ੍ਛਕੇ ਕਤ੍વਾ ਸਯਨਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਠਪਯਿਂਸੁ। ਮਹਨ੍ਤੇਸੁ ਲੋਹਕਟਾਹੇਸੁ
ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਦਿવਾਕਾਲੇ ਨਾਨਾવਣ੍ਣਸਕੁਣਗਣਾ ਪਾਚੀਨਸਰਤੋ
ਨਿਪ੍ਪੁਰਿਸੇਹੀਤਿ ਪੁਰਿਸવਿਰਹਿਤੇਹਿ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਤੂਰਿਯਾਨੇવ ਨਿਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਿ, ਸਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਾਨਿਪਿ ਨਿਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨੇવ ਤਾਯ ਰਤਿਯਾ ਰਮਮਾਨੋਤਿ ਇਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਰਤਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ।
੨੧੨. ਗਹਪਤਿ વਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਖਤ੍ਤਿਯਾਨਂ ਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਪਤ੍ਥਨਾ ਹੋਤਿ, ਮਹਾ ਚ ਨੇਸਂ ਪਪਞ੍ਚੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਮਨ੍ਤੇਹਿ ਅਤਿਤ੍ਤਾ ਮਨ੍ਤੇ ਗવੇਸਨ੍ਤਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ, ਗਹਪਤਿਨੋ ਪਨ ਮੁਦ੍ਦਾਗਣਨਮਤ੍ਤਂ ਉਗ੍ਗਹਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂਯੇવ ਅਨੁਭવਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਖਤ੍ਤਿਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਗਹਪਤਿ વਾ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ વਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਆવਟ੍ਟੇਯ੍ਯਾਤਿ ਮਾਨੁਸਕਕਾਮਹੇਤੁ ਆવਟ੍ਟੋ ਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਤਰਾਤਿ વਿਸਿਟ੍ਠਤਰਾ। ਪਣੀਤਤਰਾਤਿ ਅਤਪ੍ਪਕਤਰਾ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –
‘‘ਕੁਸਗ੍ਗੇਨੁਦਕਮਾਦਾਯ, ਸਮੁਦ੍ਦੇ ਉਦਕਂ ਮਿਨੇ।
ਏવਂ ਮਾਨੁਸਕਾ ਕਾਮਾ, ਦਿਬ੍ਬਕਾਮਾਨ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੨.੨੧.੩੮੯) –
ਸਮਧਿਗਯ੍ਹ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਦਿਬ੍ਬਸੁਖਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਤਤੋ વਿਸਿਟ੍ਠਤਰਾ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ।
ਓਪਮ੍ਮਸਂਸਨ੍ਦਨਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਏવਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ – ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਸਮਙ੍ਗੀਭੂਤਕਾਲੋ વਿਯ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤੀਸੁ ਪਾਸਾਦੇਸੁ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਸਹਸ੍ਸਇਤ੍ਥਿਮਜ੍ਝੇ ਮੋਦਨਕਾਲੋ, ਤਸ੍ਸ ਸੁਚਰਿਤਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਸਗ੍ਗੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਾਲੋ વਿਯ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਕਤ੍વਾ ਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਕਾਲੋ
੨੧੩. ਸੁਖੀਤਿ ਪਠਮਂ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਪਚ੍ਛਾ ਸੁਖਿਤੋ ਅਸ੍ਸ। ਸੇਰੀਤਿ ਪਠਮਂ વੇਜ੍ਜਦੁਤਿਯਕੋ ਪਚ੍ਛਾ ਸੇਰੀ ਏਕਕੋ ਭવੇਯ੍ਯ। ਸਯਂવਸੀਤਿ ਪਠਮਂ વੇਜ੍ਜਸ੍ਸ વਸੇ વਤ੍ਤਮਾਨੋ વੇਜ੍ਜੇਨ ਨਿਸੀਦਾਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਨਿਸੀਦਿ, ਨਿਪਜ੍ਜਾਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ, ਭੁਞ੍ਜਾਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਭੁਞ੍ਜਿ, ਪਿવਾਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪਿવਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਸਯਂવਸੀ ਜਾਤੋ। ਯੇਨ ਕਾਮਂ ਗਮੋਤਿ ਪਠਮਂ ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨਾਲਤ੍ਥ, ਪਚ੍ਛਾ ਰੋਗੇ વੂਪਸਨ੍ਤੇ વਨਦਸ੍ਸਨ-ਗਿਰਿਦਸ੍ਸਨ-ਪਬ੍ਬਤਦਸ੍ਸਨਾਦੀਸੁਪਿ ਯੇਨਕਾਮਂ ਗਮੋ ਜਾਤੋ, ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥੇવ ਗਨ੍ਤੁਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇવ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ।
ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਇਦਂ ਓਪਮ੍ਮਸਂਸਨ੍ਦਨਂ – ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਕੁਟ੍ਠਿਕਾਲੋ વਿਯ ਹਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਗਾਰਮਜ੍ਝੇ વਸਨਕਾਲੋ, ਅਙ੍ਗਾਰਕਪਲ੍ਲਂ વਿਯ ਏਕਂ ਕਾਮવਤ੍ਥੁ, ਦ੍વੇ ਕਪਲ੍ਲਾਨਿ વਿਯ ਦ੍વੇ વਤ੍ਥੂਨਿ, ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਨ ਦੇવਰਞ੍ਞੋ ਅਡ੍ਢਤੇਯ੍ਯਕੋਟਿਯਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਰਕਪਲ੍ਲਾਨਿ વਿਯ ਅਡ੍ਢਤਿਯਨਾਟਕਕੋਟਿਯੋ, ਨਖੇਹਿ વਣਮੁਖਾਨਿ ਤਚ੍ਛੇਤ੍વਾ ਅਙ੍ਗਾਰਕਪਲ੍ਲੇ ਪਰਿਤਾਪਨਂ વਿਯ વਤ੍ਥੁਪਟਿਸੇવਨਂ, ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਆਗਮ੍ਮ ਅਰੋਗਕਾਲੋ વਿਯ ਕਾਮੇਸੁ ਆਦੀਨવਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਚ ਆਨਿਸਂਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਬੁਦ੍ਧਭੂਤਕਾਲੇ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਰਤਿਯਾ વੀਤਿવਤ੍ਤਨਕਾਲੋ, ਅਞ੍ਞਂ ਕੁਟ੍ਠਿਪੁਰਿਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਪਤ੍ਥਨਕਾਲੋ વਿਯ ਤਾਯ ਰਤਿਯਾ વੀਤਿਨਾਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹੀਨਜਨਰਤਿਯਾ ਅਪਤ੍ਥਨਕਾਲੋਤਿ।
੨੧੪. ਉਪਹਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਤਿ ਉਪਹਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਤਿ ਉਪਹਤਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾ। ਤੇ ਯਥਾ ਸੋ ਉਪਹਤਕਾਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋ ਕੁਟ੍ਠੀ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਗ੍ਗਿਸ੍ਮਿਂ ਸੁਖਮਿਤਿ વਿਪਰੀਤਸਞ੍ਞਂ ਪਚ੍ਚਲਤ੍ਥ, ਏવਂ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ ਉਪਹਤਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਸ੍વੇવ ਕਾਮੇਸੁ ਸੁਖਮਿਤਿ વਿਪਰੀਤਸਞ੍ਞਂ ਪਚ੍ਚਲਤ੍ਥੁਂ।
੨੧੫. ਅਸੁਚਿਤਰਾਨਿ ਚੇવਾਤਿਆਦੀਸੁ ਪਕਤਿਯਾવ ਤਾਨਿ ਅਸੁਚੀਨਿ ਚ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਾਨਿ ਚ ਪੂਤੀਨਿ ਚ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਅਸੁਚਿਤਰਾਨਿ ਚੇવ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਤਰਾਨਿ ਚ ਪੂਤਿਤਰਾਨਿ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਕਾਚੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਪਰਿਤਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਕਣ੍ਡੂવਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਾਣਕਾ ਅਨ੍ਤੋ ਪવਿਸਨ੍ਤਿ, ਦੁਟ੍ਠਲੋਹਿਤਦੁਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਾ ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤਿ। ਏવਮਸ੍ਸ ਕਾਚਿ ਅਸ੍ਸਾਦਮਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ।
ਆਰੋਗ੍ਯਪਰਮਾਤਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਮਗ੍ਗਾਨਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਮਗ੍ਗਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਗਮਨੇਨੇવ ਅਮਤਗਾਮੀਨਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਖੇਮੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਤੋ ਖੇਮਤਰੋ ਖੇਮਂ ਅਮਤਗਾਮਿਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਖੇਮਨ੍ਤਿਪਿ ਅਮਤਨ੍ਤਿਪਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸੇવ ਨਾਮਂ। ਯਾવਤਾ ਪੁਥੁਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਰਪ੍ਪવਾਦਾ ਖੇਮਗਾਮਿਨੋ ਚ ਅਮਤਗਾਮਿਨੋ ਚਾਤਿ ਲਦ੍ਧਿવਸੇਨ ਗਹਿਤਾ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਤੇਸਂ ਖੇਮਅਮਤਗਾਮੀਨਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕੋ ਪਰਮੋ ਉਤ੍ਤਮੋਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ।
੨੧੬. ਆਚਰਿਯਪਾਚਰਿਯਾਨਨ੍ਤਿ ਆਚਰਿਯਾਨਞ੍ਚੇવ ਆਚਰਿਯਾਚਰਿਯਾਨਞ੍ਚ। ਸਮੇਤੀਤਿ ਅਨੋਮਜ੍ਜਤੀਤਿ ਪਾਣਿਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਓਤਾਰੇਨ੍ਤੋ ਮਜ੍ਜਤਿ – ‘‘ਇਦਂ ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਆਰੋਗ੍ਯਂ, ਇਦਂ ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਕਾਲੇਨ ਸੀਸਂ ਕਾਲੇਨ ਉਰਂ ਪਰਿਮਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ।
੨੧੭. ਛੇਕਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ। ਸਾਹੁਲ਼ਿਚੀਰੇਨਾਤਿ ਕਾਲ਼ਕੇਹਿ ਏਲ਼ਕਲੋਮੇਹਿ ਕਤਥੂਲਚੀਰੇਨ। ਸਙ੍ਕਾਰਚੋਲ਼ਕੇਨਾਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। વਾਚਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਕਾਲੇਨ ਦਸਾਯ ਕਾਲੇਨ ਅਨ੍ਤੇ ਕਾਲੇਨ ਮਜ੍ਝੇ ਪਰਿਮਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਯ੍ਯ, વਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪੁਬ੍ਬਕੇਹੇਸਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਕੇਹਿ ਏਸਾ। વਿਪਸ੍ਸੀਪਿ ਹਿ ਭਗવਾ…ਪੇ॰… ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ ਭਗવਾ ਚਤੁਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ, ‘‘ਅਤ੍ਥਨਿਸ੍ਸਿਤਗਾਥਾ’’ਤਿ ਮਹਾਜਨੋ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿ। ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਂ ਪવਿਟ੍ਠਾ। ਤੇ ਪੋਤ੍ਥਕਗਤਂ ਕਤ੍વਾ ਪਦਦ੍વਯਮੇવ ਰਕ੍ਖਿਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਤੇਨਾਹ – ਸਾ ਏਤਰਹਿ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਗਾਥਾਤਿ।
੨੧੮. ਰੋਗੋવ ਭੂਤੋਤਿ ਰੋਗਭੂਤੋ। ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਰਿਯਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਞ੍ਚੇવ ਮਗ੍ਗਞਾਣਞ੍ਚ। ਪਹੋਤੀਤਿ ਸਮਤ੍ਥੋ। ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਉਦ੍ਧਂવਿਰੇਚਨਂ ਅਧੋવਿਰੇਚਨਂ ਅਞ੍ਜਨਞ੍ਚਾਤਿ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯ।
੨੧੯. ਨ ਚਕ੍ਖੂਨਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਅਨ੍ਤਰਾ ਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਾਦਿਪਲਿવੇਠੇਨ
੨੨੦. ਦੁਤਿਯવਾਰੇ ਜਚ੍ਚਨ੍ਧੋਤਿ ਜਾਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਿਤ੍ਤਾਦਿਪਲਿવੇਠੇਨ ਅਨ੍ਧੋ। ਅਮੁਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤੇ। ਅਮਿਤ੍ਤਤੋਪਿ ਦਹੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਮਿਤ੍ਤੋ ਮੇ ਅਯਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਅਮਿਤ੍ਤਤੋ ਠਪੇਯ੍ਯ। ਦੁਤਿਯਪਦੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਇਮਿਨਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨਾਤਿ વਟ੍ਟੇ ਅਨੁਗਤਚਿਤ੍ਤੇਨ। ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਉਪਾਦਾਨਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਏਕਸਨ੍ਧਿ ਦ੍વਿਸਙ੍ਖੇਪੋ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰੋ ਕਥਿਤੋ, વਟ੍ਟਂ વਿਭਾવਿਤਂ।
੨੨੧. ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੁਧਮ੍ਮਂ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਪਟਿਪਦਂ। ਇਮੇ ਰੋਗਾ ਗਣ੍ਡਾ ਸਲ੍ਲਾਤਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਉਪਾਦਾਨਨਿਰੋਧਾਤਿ વਿવਟ੍ਟਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੬. ਸਨ੍ਦਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੨੨੩. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਦਕਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਪਿਲਕ੍ਖਗੁਹਾਯਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਗੁਹਾਯ ਦ੍વਾਰੇ ਪਿਲਕ੍ਖਰੁਕ੍ਖੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਿਲਕ੍ਖਗੁਹਾਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤਾ। ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋਤਿ વਿવੇਕਤੋ વੁਟ੍ਠਿਤੋ। ਦੇવਕਤਸੋਬ੍ਭੋਤਿ વਸ੍ਸੋਦਕੇਨੇવ ਤਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਜਾਤੋ ਮਹਾਉਦਕਰਹਦੋ। ਗੁਹਾਦਸ੍ਸਨਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗੁਹਾਤਿ ਪਂਸੁਗੁਹਾ। ਸਾ ਉਨ੍ਨਮੇ
ਉਨ੍ਨਾਦਿਨਿਯਾਤਿ ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਮਹਾਸਦ੍ਦਾਯ। ਤੇਸਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਨਂ ਪਾਤੋવ ਉਟ੍ਠਾਯ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਾਮ ਚੇਤਿਯવਤ੍ਤਂ વਾ ਬੋਧਿવਤ੍ਤਂ વਾ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯવਤ੍ਤਂ વਾ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ વਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਤੇਨ ਤੇ ਪਾਤੋવ ਉਟ੍ਠਾਯ ਬਾਲਾਤਪੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਸਾਯਂ વਾ ਕਥਾਯ ਫਾਸੁਕਤ੍ਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੋ ਸੋਭਣੋ ਇਮਸ੍ਸ ਪਾਦੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾਦੀਨਿ વਾ ਆਰਬ੍ਭ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਦਾਰਕਦਾਰਿਕਾવਣ੍ਣੇ વਾ ਅਞ੍ਞਂ વਾ ਕਾਮਸ੍ਸਾਦਭવਸ੍ਸਾਦਾਦਿવਤ੍ਥੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਰਾਜਕਥਾਦਿਅਨੇਕવਿਧਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿ। ਸਾ ਹਿ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਤ੍ਤਾ ਸਗ੍ਗਮੋਕ੍ਖਮਗ੍ਗਾਨਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਭੂਤਾ ਕਥਾਤਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾ। ਤਤ੍ਥ ਰਾਜਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ‘‘ਮਹਾਸਮ੍ਮਤੋ ਮਨ੍ਧਾਤਾ ਧਮ੍ਮਾਸੋਕੋ ਏવਂਮਹਾਨੁਭਾવੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪવਤ੍ਤਾ ਕਥਾ ਰਾਜਕਥਾ। ਏਸ ਨਯੋ ਚੋਰਕਥਾਦੀਸੁ।
ਤੇਸੁ ‘‘ਅਸੁਕੋ ਰਾਜਾ ਅਭਿਰੂਪੋ ਦਸ੍ਸਨੀਯੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ
ਞਾਤਿਕਥਾਦੀਸੁਪਿ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਞਾਤਕਾ ਸੂਰਾ ਸਮਤ੍ਥਾ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਯਂ ਏવਂ વਿਚਿਤ੍ਰੇਹਿ ਯਾਨੇਹਿ ਚਰਿਮ੍ਹਾ’’ਤਿ વਾ ਅਸ੍ਸਾਦવਸੇਨ વਤ੍ਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਾਤ੍ਥਕਂ ਪਨ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਤੇਪਿ ਨੋ ਞਾਤਕਾ ਖਯਂ ਗਤਾ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਯਂ ਏવਰੂਪਾ ਉਪਾਹਨਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਦਮ੍ਹਾ’’ਤਿ વਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਾ। ਗਾਮਕਥਾਪਿ ਸੁਨਿવਿਟ੍ਠਦੁਨ੍ਨਿવਿਟ੍ਠਸੁਭਿਕ੍ਖਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਾਦਿવਸੇਨ વਾ ‘‘ਅਸੁਕਗਾਮવਾਸਿਨੋ ਸੂਰਾ ਸਮਤ੍ਥਾ’’ਤਿ વਾ ਏવਂ ਅਸ੍ਸਾਦવਸੇਨ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਾਤ੍ਥਕਂ ਪਨ ਕਤ੍વਾ ਸਦ੍ਧਾ ਪਸਨ੍ਨਾਤਿ ਨਿਗਮਨਗਰਜਨਪਦਕਥਾਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਇਤ੍ਥਿਕਥਾਪਿ વਣ੍ਣਸਣ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਸ੍ਸਾਦવਸੇਨ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਦ੍ਧਾ ਪਸਨ੍ਨਾ ਖਯਂ ਗਤਾਤਿ ਏવਮੇવ વਟ੍ਟਤਿ। ਸੂਰਕਥਾਪਿ વਿਸਿਖਾਕਥਾਪਿ ਅਸੁਕਾ વਿਸਿਖਾ ਸੁਨਿવਿਟ੍ਠਾ ਦੁਨ੍ਨਿવਿਟ੍ਠਾ ਸੂਰਾ ਸਮਤ੍ਥਾਤਿ ਅਸ੍ਸਾਦવਸੇਨੇવ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਦ੍ਧਾ ਪਸਨ੍ਨਾ ਖਯਂ ਗਤਾ ਇਚ੍ਚੇવਂ વਟ੍ਟਤਿ।
ਕੁਮ੍ਭਟ੍ਠਾਨਕਥਾਤਿ ਕੁਮ੍ਭਟ੍ਠਾਨਉਦਕਤਿਤ੍ਥਕਥਾ વਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕੁਮ੍ਭਦਾਸਿਕਥਾ વਾ। ਸਾਪਿ ‘‘ਪਾਸਾਦਿਕਾ ਨਚ੍ਚਿਤੁਂ ਗਾਯਿਤੁਂ ਛੇਕਾ’’ਤਿ ਅਸ੍ਸਾਦવਸੇਨ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਦ੍ਧਾ ਪਸਨ੍ਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨੇવ વਟ੍ਟਤਿ। ਪੁਬ੍ਬਪੇਤਕਥਾਤਿ ਅਤੀਤਞਾਤਿਕਥਾ। ਤਤ੍ਥ વਤ੍ਤਮਾਨਞਾਤਿਕਥਾਸਦਿਸੋવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ।
ਨਾਨਤ੍ਤਕਥਾਤਿ ਪੁਰਿਮਪਚ੍ਛਿਮਕਥਾવਿਮੁਤ੍ਤਾ ਅવਸੇਸਾ ਨਾਨਾਸਭਾવਾ ਨਿਰਤ੍ਥਕਕਥਾ। ਲੋਕਕ੍ਖਾਯਿਕਾਤਿ
ਸਮੁਦ੍ਦਕ੍ਖਾਯਿਕਾ ਨਾਮ ਕਸ੍ਮਾ ਸਮੁਦ੍ਦੋ ਸਾਗਰੋ, ਸਾਗਰਦੇવੇਨ ਖਣਿਤਤ੍ਤਾ ਸਾਗਰੋ, ਖਤੋ ਮੇਤਿ ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਯ ਨਿવੇਦਿਤਤ੍ਤਾ ਸਮੁਦ੍ਦੋਤਿ ਏવਮਾਦਿਕਾ ਨਿਰਤ੍ਥਕਾ ਸਮੁਦ੍ਦਕ੍ਖਾਯਿਕਕਥਾ। ਇਤਿ ਭવੋ, ਇਤਿ ਅਭવੋਤਿ ਯਂ વਾ ਤਂ વਾ ਨਿਰਤ੍ਥਕਕਾਰਣਂ વਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਤਕਥਾ ਇਤਿਭવਾਭવਕਥਾ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਭવੋਤਿ ਸਸ੍ਸਤਂ, ਅਭવੋਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦਂ। ਭવੋਤਿ વਡ੍ਢਿ, ਅਭવੋਤਿ
ਤਤੋ ਸਨ੍ਦਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਤੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੇ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ – ‘‘ਇਮੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਅਤਿવਿਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਗਾਰવਾ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾ, ਮਯਞ੍ਚ ਸਮਣਸ੍ਸ ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਸਨ੍ਦਕੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ…ਪੇ॰… ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਨ੍ਤਿ।
ਤਤ੍ਥ ਸਣ੍ਠਪੇਸੀਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਸਿ, વਜ੍ਜਮਸ੍ਸਾ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਸਿ। ਯਥਾ ਸੁਟ੍ਠਪਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਨਂ ਠਪੇਸਿ। ਯਥਾ ਨਾਮ ਪਰਿਸਮਜ੍ਝਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੋ ਪੁਰਿਸੋ વਜ੍ਜਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤ੍ਥਂ ਨਿવਾਸਨਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤਿ, ਪਾਰੁਪਨਂ ਸਣ੍ਠਪੇਤਿ, ਰਜੋਕਿਣ੍ਣਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਞ੍ਛਤਿ, ਏવਮਸ੍ਸਾ વਜ੍ਜਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਾ ਭੋਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਨ੍ਤੋ ਯਥਾ ਸੁਟ੍ਠਪਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਨਂ ਠਪੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਕਾਮਾਤਿ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏਕਕਾ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ, ਏਕਕਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਨ ਗਣਸਙ੍ਗਣਿਕਾਯ ਯਾਪੇਨ੍ਤਿ। ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦવਿਨੀਤਾਤਿ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੇਨ ਨਿਰવੇਨ ਬੁਦ੍ਧੇਨ વਿਨੀਤਾ। ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਸ੍ਸ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋਤਿ ਯਂ ਠਾਨਂ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਂ ਨਿਸ੍ਸਦ੍ਦਂ। ਤਸ੍ਸ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ। ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ ਇਧਾਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ।
ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਤੀਤਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ વੁਦ੍ਧਿਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ। ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਦਕਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸ੍ਸਦ੍ਦਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ।
੨੨੪. ਸ੍વਾਗਤਂ ਭੋਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁਆਗਮਨਂ ਭੋਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ। ਭવਨ੍ਤੇ ਹਿ ਨੋ ਆਗਤੇ ਆਨਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਗਤੇ ਸੋਕੋਤਿ ਚਿਰਸ੍ਸਂ ਖੋਤਿ ਪਿਯਸਮੁਦਾਚਾਰવਚਨਮੇਤਂ। ਥੇਰੋ ਪਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਰਾਮਂ ਚਾਰਿਕਤ੍ਥਾਯ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਪੁਰਿਮਗਮਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਨ ਮਾਨਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਨ ਆਸਨਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ਤਂ ਆਸਨਂ ਪਪ੍ਫੋਟੇਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਆਸਨੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਤੁ ਭવਂ ਆਨਨ੍ਦੋ, ਇਦਮਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਆਹ।
ਅਨ੍ਤਰਾਕਥਾ વਿਪ੍ਪਕਤਾਤਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ વੋ ਆਰਮ੍ਭਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਮਮਾਗਮਨਂ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਕਾ ਨਾਮ ਕਥਾ વਿਪ੍ਪਕਤਾ, ਮਮਾਗਮਨਪਚ੍ਚਯਾ ਕਤਮਾ ਕਥਾ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਨ ਗਤਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ।
ਅਥ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ‘‘ਨਿਰਤ੍ਥਕਕਥਾવ ਏਸਾ ਨਿਸ੍ਸਾਰਾ વਟ੍ਟਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਾ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਰਤੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬਤਂ ਅਰਹਤੀ’’ਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤੇਸਾ, ਭੋਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਨੇਸਾ ਭੋਤੋਤਿ ਸਚੇ ਭવਂ ਸੋਤੁਕਾਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਚ੍ਛਾਪੇਸਾ ਕਥਾ ਨ ਦੁਲ੍ਲਭਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨਿਮਾਯ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਭੋਤੋ ਪਨ ਆਗਮਨਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਦੇવ ਸੁਕਾਰਣਂ ਕਥਂ ਸੋਤੁਕਾਮਮ੍ਹਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਤਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਯਾਚਨ੍ਤੋ ਸਾਧੁ વਤ ਭવਨ੍ਤਂ ਯੇ વਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਆਚਰਿਯਕੇਤਿ ਆਚਰਿਯਸਮਯੇ। ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਕਾਨੀਤਿ ਅਸ੍ਸਾਸવਿਰਹਿਤਾਨਿ। ਸਸਕ੍ਕਨ੍ਤਿ ਏਕਂਸਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ, વਿਞ੍ਞੂ ਪੁਰਿਸੋ ਏਕਂਸੇਨੇવ વਸਨ੍ਤੋ ਚ ਨਾਰਾਧੇਯ੍ਯਾਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ, ਨ ਪਰਿਪੂਰੇਯ੍ਯਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਕਾਰਣਭੂਤਂ ਅਨવਜ੍ਜਟ੍ਠੇਨ ਕੁਸਲਂ ਧਮ੍ਮਂ।
੨੨੫. ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ। ਨਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਸਾਲੇਯ੍ਯਕਸੁਤ੍ਤੇ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੪੪੦) વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਚਾਤੁਮਹਾਭੂਤਿਕੋਤਿ ਚਤੁਮਹਾਭੂਤਮਯੋ। ਪਥવੀ ਪਥવੀਕਾਯਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾ ਪਥવੀਧਾਤੁ ਬਾਹਿਰਪਥવੀਧਾਤੁਂ। ਅਨੁਪੇਤੀਤਿ ਅਨੁਪਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ, ਅਨੁਗਚ੍ਛਤੀਤਿਪਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਉਭਯੇਨਾਪਿ ਉਪੇਤਿ ਉਪਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਆਪਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨੀਤਿ ਮਨਚ੍ਛਟ੍ਠਾਨਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਆਕਾਸਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਨ੍ਤਿ। ਆਸਨ੍ਦਿਪਞ੍ਚਮਾਤਿ ਨਿਪਨ੍ਨਮਞ੍ਚੇਨ ਪਞ੍ਚਮਾ, ਮਞ੍ਚੋ ਚੇવ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਞ੍ਚਪਾਦੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਰਿਸਾ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਾવਾਲ਼ਾਹਨਾਤਿ ਯਾવ ਸੁਸਾਨਾ। ਪਦਾਨੀਤਿ ਅਯਂ ਏવਂ ਸੀਲવਾ ਅਹੋਸਿ, ਏવਂ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪવਤ੍ਤਾਨਿ ਕਾਪੋਤਕਾਨੀਤਿ ਕਪੋਤਕવਣ੍ਣਾਨਿ, ਪਾਰਾવਤਪਕ੍ਖવਣ੍ਣਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਭਸ੍ਸਨ੍ਤਾਤਿ ਭਸ੍ਮਨ੍ਤਾ, ਅਯਮੇવ વਾ ਪਾਲ਼ਿ। ਆਹੁਤਿਯੋਤਿ ਯਂ ਪਹੇਣਕਸਕ੍ਕਾਰਾਦਿਭੇਦਂ ਦਿਨ੍ਨਦਾਨਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਛਾਰਿਕਾવਸਾਨਮੇવ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ ਫਲਦਾਯਕਂ ਹੁਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦਤ੍ਤੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਤ੍ਤੂਹਿ ਬਾਲਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਬਾਲੇਹਿ ਅਬੁਦ੍ਧੀਹਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਮਿਦਂ ਦਾਨਂ, ਨ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ। ਬਾਲਾ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਤ੍ਥਿਕવਾਦਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ ਦਿਨ੍ਨਂ ਦਿਨ੍ਨਫਲਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਅਤ੍ਥਿਕવਾਦਂਯੇવ વਦਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਤੁਚ੍ਛਂ વਚਨਂ ਮੁਸਾવਿਲਾਪੋ। ਬਾਲੇ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੇ ਚਾਤਿ ਬਾਲਾ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਚ।
ਅਕਤੇਨ ਮੇ ਏਤ੍ਥ ਕਤਨ੍ਤਿ ਮਯ੍ਹਂ ਅਕਤੇਨੇવ ਸਮਣਕਮ੍ਮੇਨ ਏਤ੍ਥ ਏਤਸ੍ਸ ਸਮਯੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਅવੁਸਿਤੇਨੇવ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ વੁਸਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਣਧਮ੍ਮੇ। ਸਮਸਮਾਤਿ ਅਤਿવਿਯ ਸਮਾ, ਸਮੇਨ વਾ ਗੁਣੇਨ ਸਮਾ। ਸਾਮਞ੍ਞਂ ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਸਮਾਨਭਾવਂ ਪਤ੍ਤਾ।
੨੨੬. ਕਰਤੋਤਿਆਦੀਨਿ ਅਪਣ੍ਣਕਸੁਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਤਥਾ ਨਤ੍ਥਿ ਹੇਤੂਤਿਆਦੀਨਿ।
੨੨੮. ਚਤੁਤ੍ਥਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸੇ ਅਕਟਾਤਿ ਅਕਤਾ। ਅਕਟવਿਧਾਤਿ ਅਕਤવਿਧਾਨਾ, ਏવਂ ਕਰੋਹੀਤਿ ਕੇਨਚਿ ਕਾਰਾਪਿਤਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨਿਮ੍ਮਿਤਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾਪਿ ਨ ਨਿਮ੍ਮਿਤਾ। ਅਨਿਮ੍ਮਾਤਾਤਿ ਅਨਿਮ੍ਮਾਪਿਤਾ। ਕੇਚਿ ਅਨਿਮ੍ਮਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਪਦਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨੇવ ਪਾਲ਼ਿਯਂ, ਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਤਿ। વਞ੍ਝਾਤਿ વਞ੍ਝਪਸੁવਞ੍ਝਤਾਲਾਦਯੋ વਿਯ ਅਫਲਾ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਜਨਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤੇਨ ਪਥવੀਕਾਯਾਦੀਨਂ ਰੂਪਾਦਿਜਨਕਭਾવਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਪਬ੍ਬਤਕੂਟਾ વਿਯ ਠਿਤਾਤਿ ਕੂਟਟ੍ਠਾ। ਈਸਿਕਟ੍ਠਾਯਿਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ਮੁਞ੍ਜੇ ਈਸਿਕਾ વਿਯ ਠਿਤਾ। ਤਤ੍ਰਾਯਮਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਮਿਦਂ ਜਾਯਤੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਮੁਞ੍ਜਤੋ ਈਸਿਕਾ વਿਯ વਿਜ੍ਜਮਾਨਮੇવ ਨਿਕ੍ਖਮਤੀਤਿ। ‘‘ਏਸਿਕਟ੍ਠਾਯਿਟ੍ਠਿਤਾ’’ਤਿਪਿ ਨ ਇਞ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਏਸਿਕਤ੍ਥਮ੍ਭੋ વਿਯ ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਨ ਚਲਨ੍ਤਿ। ਨ વਿਪਰਿਣਾਮੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪਕਤਿਂ ਨ ਜਹਨ੍ਤਿ। ਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਬਾਧੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨ ਉਪਹਨਨ੍ਤਿ। ਨਾਲਨ੍ਤਿ ਨ ਸਮਤ੍ਥਾ।
ਪਥવੀਕਾਯੋਤਿਆਦੀਸੁ ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇਸੁ ਜੀવਸਤ੍ਤਮੇਸੁ ਕਾਯੇਸੁ। ਨਤ੍ਥਿ ਹਨ੍ਤਾ વਾਤਿ ਹਨ੍ਤੁਂ વਾ ਘਾਤੇਤੁਂ વਾ ਸੋਤੁਂ વਾ ਸਾવੇਤੁਂ વਾ ਜਾਨਿਤੁਂ વਾ ਜਾਨਾਪੇਤੁਂ વਾ ਸਮਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂਤ੍વੇવ ਕਾਯਾਨਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਮੁਗ੍ਗਰਾਸਿਆਦੀਸੁ ਪਹਟਂ ਸਤ੍ਥਂ ਮੁਗ੍ਗਰਾਸਿਆਦੀਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਪવਿਸਤਿ, ਏવਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਕਾਯਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਛਿਦ੍ਦੇਨ વਿવਰੇਨ ਸਤ੍ਥਂ ਪવਿਸਤਿ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਹਂ ਇਮਂ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪੇਮੀ’’ਤਿ ਕੇવਲਂ ਸਞ੍ਞਾਮਤ੍ਤਮੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਯੋਨਿਪਮੁਖਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨੀਤਿ ਪਮੁਖਯੋਨੀਨਂ ਪਞ੍ਚ ਚ ਕਮ੍ਮੁਨੋ ਸਤਾਨੀਤਿ ਪਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਸਤਾਨਿ ਚ, ਕੇવਲਂ ਤਕ੍ਕਮਤ੍ਤਕੇਨ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਦੀਪੇਤਿ। ਪਞ੍ਚ ਚ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਚ ਕਮ੍ਮਾਨੀਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਕੇਚਿ ਪਨਾਹੁ ਪਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਾਨੀਤਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯવਸੇਨ ਭਣਤਿ। ਤੀਣੀਤਿ ਕਾਯਕਮ੍ਮਾਦਿવਸੇਨਾਤਿ। ਕਮ੍ਮੇ ਚ ਅਡ੍ਢਕਮ੍ਮੇ ਚਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨਸ੍ਸ ਕਾਯਕਮ੍ਮਞ੍ਚ વਚੀਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਿ, ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਉਪਡ੍ਢਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ। ਦ੍વਟ੍ਠਿਪਟਿਪਦਾਤਿ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿ ਪਟਿਪਦਾਤਿ વਦਤਿ। ਦ੍વਟ੍ਠਨ੍ਤਰਕਪ੍ਪਾਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਪ੍ਪੇ ਚਤੁਸਟ੍ਠਿ ਅਨ੍ਤਰਕਪ੍ਪਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇ ਦ੍વੇ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ। ਛਲ਼ਾਭਿਜਾਤਿਯੋ ਅਪਣ੍ਣਕਸੁਤ੍ਤੇ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਾ।
ਅਟ੍ਠ ਪੁਰਿਸਭੂਮਿਯੋਤਿ ਮਨ੍ਦਭੂਮਿ ਖਿਡ੍ਡਾਭੂਮਿ વੀਮਂਸਕਭੂਮਿ ਉਜੁਗਤਭੂਮਿ ਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿ ਸਮਣਭੂਮਿ
ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ ਆਜੀવਸਤੇਤਿ ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸ ਆਜੀવવੁਤ੍ਤਿਸਤਾਨਿ। ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸਤੇਤਿ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਪਬ੍ਬਜ੍ਜਸਤਾਨਿ। ਨਾਗਾવਾਸਸਤੇਤਿ ਨਾਗਮਣ੍ਡਲਸਤਾਨਿ। વੀਸੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਤੇਤਿ વੀਸ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਤਾਨਿ। ਤਿਂਸੇ ਨਿਰਯਸਤੇਤਿ ਤਿਂਸ ਨਿਰਯਸਤਾਨਿ। ਰਜੋਧਾਤੁਯੋਤਿ ਰਜਓਕਿਰਣਟ੍ਠਾਨਾਨਿ। ਹਤ੍ਥਪਿਟ੍ਠਿਪਾਦਪਿਟ੍ਠਾਦੀਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਸਤ੍ਤ ਸਞ੍ਞੀਗਬ੍ਭਾਤਿ ਓਟ੍ਠਗੋਣਗਦ੍ਰਭਅਜਪਸੁਮਿਗਮਹਿਂਸੇ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਅਸਞ੍ਞੀਗਬ੍ਭਾਤਿ ਸਾਲਿਯવਗੋਧੁਮਮੁਗ੍ਗਕਙ੍ਗੁવਰਕਕੁਦ੍ਰੂਸਕੇ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਨਿਗਣ੍ਠਿਗਬ੍ਭਾਤਿ ਨਿਗਣ੍ਠਿਮ੍ਹਿ ਜਾਤਗਬ੍ਭਾ, ਉਚ੍ਛੁવੇਲ਼ੁਨਲ਼ਾਦਯੋ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਸਤ੍ਤ ਦੇવਾਤਿ ਬਹੂ ਦੇવਾ, ਸੋ ਪਨ ਸਤ੍ਤਾਤਿ વਦਤਿ। ਮਾਨੁਸਾਪਿ ਸਤ੍ਤ ਪਿਸਾਚਾਤਿ ਪਿਸਾਚਾ ਮਹਨ੍ਤਾ, ਸਤ੍ਤਾਤਿ વਦਤਿ।
ਸਰਾਤਿ ਮਹਾਸਰਾ। ਕਣ੍ਣਮੁਣ੍ਡ-ਰਥਕਾਰ-ਅਨੋਤਤ੍ਤ-ਸੀਹਪਪਾਤਕੁਲ਼ਿਰ-ਮੁਚਲਿਨ੍ਦ-ਕੁਣਾਲਦਹੇ ਗਹੇਤ੍વਾ વਦਤਿ। ਪવੁਟਾਤਿ ਗਣ੍ਠਿਕਾ। ਪਪਾਤਾਤਿ ਮਹਾਪਪਾਤਾ। ਪਪਾਤਸਤਾਨੀਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਪਪਾਤਸਤਾਨਿ। ਸੁਪਿਨਾਤਿ ਮਹਾਸੁਪਿਨਾ। ਸੁਪਿਨਸਤਾਨੀਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਸੁਪਿਨਸਤਾਨਿ। ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨੋਤਿ ਮਹਾਕਪ੍ਪਾਨਂ। ਏਤ੍ਥ ਏਕਮ੍ਹਾ ਸਰਾ વਸ੍ਸਸਤੇ વਸ੍ਸਸਤੇ ਕੁਸਗ੍ਗੇਨ ਏਕਂ ਉਦਕਬਿਨ੍ਦੁਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਤਮ੍ਹਿ ਸਰੇ ਨਿਰੁਦਕੇ ਕਤੇ ਏਕੋ ਮਹਾਕਪ੍ਪੋਤਿ વਦਤਿ। ਏવਰੂਪਾਨਂ ਮਹਾਕਪ੍ਪਾਨਂ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਖੇਪੇਤ੍વਾ ਬਾਲਾ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਚ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਮਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਿ। ਪਣ੍ਡਿਤੋਪਿ ਕਿਰ ਅਨ੍ਤਰਾ ਸੁਜ੍ਝਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਬਾਲੋਪਿ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ।
ਸੀਲੇਨਾਤਿ વਤੇਨਾਤਿ ਤਾਦਿਸੇਨ વਤੇਨ। ਤਪੇਨਾਤਿ ਤਪੋਕਮ੍ਮੇਨ। ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਂ ਪਰਿਪਾਚੇਤਿ ਨਾਮ ਯੋ ‘‘ਅਹਂ ਪਣ੍ਡਿਤੋ’’ਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾ વਿਸੁਜ੍ਝਤਿ। ਪਰਿਪਕ੍ਕਂ ਹੇવਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏવਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਞ੍ਹਿ ਉਭਯਮ੍ਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਦੋਣਮਿਤੇਤਿ ਦੋਣੇਨ ਮਿਤਂ વਿਯ। ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇਤਿ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖਂ। ਪਰਿਯਨ੍ਤਕਤੇਤਿ વੁਤ੍ਤਪਰਿਮਾਣੇਨ ਕਾਲੇਨ ਕਤਪਰਿਯਨ੍ਤੋ। ਨਤ੍ਥਿ ਹਾਯਨવਡ੍ਢਨੇਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਹਾਯਨવਡ੍ਢਨਾਨਿ। ਨ ਸਂਸਾਰੋ ਪਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ ਹਾਯਤਿ, ਨ ਬਾਲਸ੍ਸ વਡ੍ਢਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਕ੍ਕਂਸਾવਕਂਸੇਤਿ ਉਕ੍ਕਂਸਾવਕਂਸਾ, ਹਾਪਨવਡ੍ਢਨਾਨਮੇવੇਤਂ વੇવਚਨਂ। ਇਦਾਨਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਉਪਮਾਯ ਸਾਧੇਨ੍ਤੋ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸੁਤ੍ਤਗੁਲ਼ੇਤਿ વੇਠੇਤ੍વਾ ਕਤਸੁਤ੍ਤਗੁਲ਼ਂ। ਨਿਬ੍ਬੇਠਿਯਮਾਨਮੇવ ਪਲੇਤੀਤਿ ਪਬ੍ਬਤੇ વਾ ਰੁਕ੍ਖਗ੍ਗੇ વਾ ਠਤ੍વਾ ਖਿਤ੍ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਪਮਾਣੇਨ ਨਿਬ੍ਬੇਠਿਯਮਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸੁਤ੍ਤੇ ਖੀਣੇ ਤਤ੍ਥ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏવਮੇવਂ વੁਤ੍ਤਕਾਲਤੋ ਉਦ੍ਧਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
੨੨੯. ਕਿਮਿਦਨ੍ਤਿ ਕਿਮਿਦਂ ਤવ ਅਞ੍ਞਾਣਂ, ਕਿਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁ ਨਾਮ ਤ੍વਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮਾਨੋ ਨਿਯਤਿવਾਦੇ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਸੁਞ੍ਞਂ ਮੇ ਅਗਾਰਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
੨੩੦. ਅਨੁਸ੍ਸવਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸવਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਹੋਤਿ। ਅਨੁਸ੍ਸવਸਚ੍ਚੋਤਿ ਸવਨਂ ਸਚ੍ਚਤੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਿਤੋ। ਪਿਟਕਸਮ੍ਪਦਾਯਾਤਿ વਗ੍ਗਪਣ੍ਣਾਸਕਾਯ ਪਿਟਕਗਨ੍ਥਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ।
੨੩੨. ਮਨ੍ਦੋਤਿ ਮਨ੍ਦਪਞ੍ਞੋ। ਮੋਮੂਹੋਤਿ ਅਤਿਮੂਲ਼੍ਹੋ। વਾਚਾવਿਕ੍ਖੇਪਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ વਾਚਾਯ વਿਕ੍ਖੇਪਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਕੀਦਿਸਂ? ਅਮਰਾવਿਕ੍ਖੇਪਂ, ਅਪਰਿਯਨ੍ਤવਿਕ੍ਖੇਪਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ
ਏવਨ੍ਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋਤਿਆਦੀਸੁ ਇਦਂ ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ‘‘ਏવਨ੍ਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤਤੋ ਕਿਂ ਅਕੁਸਲਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਤਥਾਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਕਿਂ ਉਭਯਤੋ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਞ੍ਞਥਾਤਿਪਿ ਮੇ ਨੋ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤਤੋ ਤਿવਿਧੇਨਾਪਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਤੇ ਲਦ੍ਧੀਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨੋਤਿਪਿ ਮੇ ਨਿਬ੍ਬਿਜ੍ਜ ਪਕ੍ਕਮਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋਪਿ ਏਸ ਸਤ੍ਥਾ ਅવਸ੍ਸਯੋ ਭવਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਮਯ੍ਹਂ ਕਿਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਤਿ। ਪੁਰਿਮੇਸੁਪਿ ਅਨਸ੍ਸਾਸਿਕੇਸੁ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
੨੩੪. ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਕਂ ਕਾਮੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਿਹਿਭੂਤੋ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਕਤ੍વਾ વਤ੍ਥੁਕਾਮੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਏવਂ ਤਿਲਤਣ੍ਡੁਲਸਪ੍ਪਿਨવਨੀਤਾਦੀਨਿ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਕਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਅਭਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਨੁ ਚ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ
੨੩੬. ਪੁਤ੍ਤਮਤਾਯ ਪੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਆਜੀવਕਾ ਮਤਾ ਨਾਮਾਤਿ ਸਞ੍ਞੀ ਹੁਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਆਜੀવਕਾ ਮਤਾ ਨਾਮ, ਤੇਸਂ ਮਾਤਾ ਪੁਤ੍ਤਮਤਾ ਹੋਤਿ, ਇਤਿ ਆਜੀવਕਾ ਪੁਤ੍ਤਮਤਾਯ ਪੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਮਣੇ ਗੋਤਮੇਤਿ ਸਮਣੇ ਗੋਤਮੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਸਨ੍ਦਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੭. ਮਹਾਸਕੁਲੁਦਾਯਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੨੩੭. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਮਹਾਸਕੁਲੁਦਾਯਿਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਮੋਰਨਿવਾਪੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਮੋਰਾਨਂ ਅਭਯਂ ਘੋਸੇਤ੍વਾ ਭੋਜਨਂ ਅਦਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਠਾਨਂ ਮੋਰਨਿવਾਪੋਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤਂ। ਅਨ੍ਨਭਾਰੋਤਿ ਏਕਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਤਥਾ વਰਧਰੋਤਿ। ਅਞ੍ਞੇ ਚਾਤਿ ਨ ਕੇવਲਂ ਇਮੇ ਤਯੋ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਬਹੂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ। ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਸ੍ਸ વਣ੍ਣવਾਦੀਤਿ ਇਧ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦવਿਨੀਤੋਤਿ ਅવਤ੍વਾવ ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਨ ਹਿ ਭਗવਾ ਅਞ੍ਞੇਨ વਿਨੀਤੋਤਿ।
੨੩੮. ਪੁਰਿਮਾਨੀਤਿ ਹਿਯ੍ਯੋਦਿવਸਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਪਰਂ ਪੁਰਿਮਤਰਾਨਿ। ਕੁਤੂਹਲਸਾਲਾਯਨ੍ਤਿ ਕੁਤੂਹਲਸਾਲਾ ਨਾਮ ਪਚ੍ਚੇਕਸਾਲਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਤ੍ਥ ਪਨ ਨਾਨਾਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨਾਨਾવਿਧਂ ਕਥਂ ਪવਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਬਹੂਨਂ – ‘‘ਅਯਂ ਕਿਂ વਦਤਿ ਲਾਭਾਤਿ ਯੇ ਏવਰੂਪੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਦਟ੍ਠੁਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ
ਸਙ੍ਘਿਨੋਤਿਆਦੀਸੁ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸਮੂਹਸਙ੍ਖਾਤੋ ਸਙ੍ਘੋ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸਙ੍ਘਿਨੋ। ਸ੍વੇવ ਗਣੋ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਗਣਿਨੋ। ਆਚਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਨવਸੇਨ ਤਸ੍ਸ ਗਣਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯਾਤਿ ਗਣਾਚਰਿਯਾ। ਞਾਤਾਤਿ ਪਞ੍ਞਾਤਾ ਪਾਕਟਾ। ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਗੁਣੇਹਿ ਚੇવ ਅਯਥਾਭੂਤਗੁਣੇਹਿ ਚ ਸਮੁਗ੍ਗਤੋ ਯਸੋ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ। ਪੂਰਣਾਦੀਨਞ੍ਹਿ ‘‘ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ, ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਯ વਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਨ ਨਿવਾਸੇਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਯਸੋ ਸਮੁਗ੍ਗਤੋ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ‘‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗવਾ’’ਤਿਆਦੀਹਿ ਯਥਾਭੂਤਗੁਣੇਹਿ। ਤਿਤ੍ਥਕਰਾਤਿ ਲਦ੍ਧਿਕਰਾ। ਸਾਧੁਸਮ੍ਮਤਾਤਿ ਇਮੇ ਸਾਧੂ ਸੁਨ੍ਦਰਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਤਿ ਏવਂ ਸਮ੍ਮਤਾ। ਬਹੁਜਨਸ੍ਸਾਤਿ ਅਸ੍ਸੁਤવਤੋ ਚੇવ ਅਨ੍ਧਬਾਲਪੁਥੁਜ੍ਜਨਸ੍ਸ વਿਭਾવਿਨੋ ਚ ਪਣ੍ਡਿਤਜਨਸ੍ਸ। ਤਤ੍ਥ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਬਾਲਜਨਸ੍ਸ ਏવਂ ਸਮ੍ਮਤਾ, ਤਥਾਗਤੋ ਪਣ੍ਡਿਤਜਨਸ੍ਸ। ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪੂਰਣੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ਸਙ੍ਘੀਤਿਆਦੀਸੁ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਭਗવਾ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ વਿਭਜਨ੍ਤੋ ਬਹੂਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਓਤਰਣਤਿਤ੍ਥਾਨਿ ਅਕਾਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਤਿਤ੍ਥਕਰੋ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
ਕਸ੍ਮਾ
੨੩੯. વਾਦਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾਤਿ વਾਦੇ ਦੋਸਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ। ਅਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾਤਿ, ਅਪਗਤਾ, ਕੇਚਿ ਦਿਸਂ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾ, ਕੇਚਿ ਗਿਹਿਭਾવਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਕੇਚਿ ਇਮਂ ਸਾਸਨਂ ਆਗਤਾ। ਸਹਿਤਂ ਮੇਤਿ ਮਯ੍ਹਂ વਚਨਂ ਸਹਿਤਂ ਸਿਲਿਟ੍ਠਂ, ਅਤ੍ਥਯੁਤ੍ਤਂ ਕਾਰਣਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਸਹਿਤਂ ਤੇਤਿ ਤੁਯ੍ਹਂ વਚਨਂ ਅਸਹਿਤਂ। ਅਧਿਚਿਣ੍ਣਂ ਤੇ વਿਪਰਾવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਾਚਿਣ੍ਣવਸੇਨ ਸੁਪ੍ਪਗੁਣਂ, ਤਂ ਮਯ੍ਹਂ ਏਕવਚਨੇਨੇવ વਿਪਰਾવਤ੍ਤਂ વਿਪਰਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ, ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਰੋਪਿਤੋ ਤੇ વਾਦੋਤਿ ਮਯਾ ਤવ વਾਦੇ ਦੋਸੋ ਚਰ વਾਦਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਾਯਾਤਿ ਦੋਸਮੋਚਨਤ੍ਥਂ ਚਰ વਿਚਰ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਿਕ੍ਖਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਹਿ વਾ ਸਚੇ ਪਹੋਸੀਤਿ ਅਥ ਸਯਂ ਪਹੋਸਿ, ਇਦਾਨੇવ ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਹਿ। ਧਮ੍ਮਕ੍ਕੋਸੇਨਾਤਿ ਸਭਾવਕ੍ਕੋਸੇਨ।
੨੪੦. ਤਂ ਨੋ ਸੋਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਤਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦੇਸਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਿਸ੍ਸਾਮ। ਖੁਦ੍ਦਮਧੁਨ੍ਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕਮਕ੍ਖਿਕਾਹਿ ਕਤਂ ਦਣ੍ਡਕਮਧੁਂ। ਅਨੇਲਕਨ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦੋਸਂ ਅਪਗਤਮਚ੍ਛਿਕਣ੍ਡਕਂ। ਪੀਲ਼ੇਯ੍ਯਾਤਿ ਦਦੇਯ੍ਯ। ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਮਾਨਰੂਪੋਤਿ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਨੁ ਖੋ ਨੋ ਭੋਜਨਂ ਦਸ੍ਸਤੀਤਿ ਭਾਜਨਹਤ੍ਥੋ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਮਾਨੋ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੋ ਅਸ੍ਸ। ਸਮ੍ਪਯੋਜੇਤ੍વਾਤਿ
੨੪੧. ਇਤਰੀਤਰੇਨਾਤਿ ਲਾਮਕਲਾਮਕੇਨ। ਪવਿવਿਤ੍ਤੋਤਿ ਇਦਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਕਾਯવਿવੇਕਮਤ੍ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ, ਭਗવਾ ਪਨ ਤੀਹਿ વਿવੇਕੇਹਿ વਿવਿਤ੍ਤੋવ।
੨੪੨. ਕੋਸਕਾਹਾਰਾਪੀਤਿ ਦਾਨਪਤੀਨਂ ਘਰੇ ਅਗ੍ਗਭਿਕ੍ਖਾਠਪਨਤ੍ਥਂ ਖੁਦ੍ਦਕਸਰਾવਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਦਾਨਪਤਿਨੋ ਅਗ੍ਗਭਤ੍ਤਂ વਾ ਤਤ੍ਥ ਠਪੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਤਂ ਭਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਸਰਾવਕਂ ਕੋਸਕੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯੇ ਚ ਏਕੇਨੇવ ਭਤ੍ਤਕੋਸਕੇਨ ਯਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਕੋਸਕਾਹਾਰਾਤਿ। ਬੇਲੁવਾਹਾਰਾਤਿ ਬੇਲੁવਮਤ੍ਤਭਤ੍ਤਾਹਾਰਾ। ਸਮਤਿਤ੍ਤਿਕਨ੍ਤਿ ਓਟ੍ਠવਟ੍ਟਿਯਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਲੇਖਾਸਮਂ ਇਮਿਨਾ ਧਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਪ੍ਪਾਹਾਰਤਾਧਮ੍ਮੇਨ। ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨੇવ ਭਗવਾ ਅਨਪ੍ਪਾਹਾਰੋਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ। ਪਧਾਨਭੂਮਿਯਂ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨਿ ਅਪ੍ਪਾਹਾਰੋવ ਅਹੋਸਿ, વੇਰਞ੍ਜਾਯਂ ਤਯੋ ਮਾਸੇ ਪਤ੍ਥੋਦਨੇਨੇવ ਯਾਪੇਸਿ ਪਾਲਿਲੇਯ੍ਯਕવਨਸਣ੍ਡੇ ਤਯੋ ਮਾਸੇ ਭਿਸਮੁਲ਼ਾਲੇਹੇવ ਯਾਪੇਸਿ। ਇਧ
ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਾਤਿ ਲੂਖਚੀવਰਧਰਾਤਿ ਸਤ੍ਥਸੁਤ੍ਤਲੂਖਾਨਿ ਚੀવਰਾਨਿ ਧਾਰਯਮਾਨਾ। ਨਨ੍ਤਕਾਨੀਤਿ ਅਨ੍ਤવਿਰਹਿਤਾਨਿ વਤ੍ਥਖਣ੍ਡਾਨਿ, ਯਦਿ ਹਿ ਨੇਸਂ ਅਨ੍ਤੋ ਭવੇਯ੍ਯ, ਪਿਲੋਤਿਕਾਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ। ਉਚ੍ਚਿਨਿਤ੍વਾਤਿ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ਦੁਬ੍ਬਲਟ੍ਠਾਨਂ ਪਹਾਯ ਥਿਰਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ। ਅਲਾਬੁਲੋਮਸਾਨੀਤਿ ਅਲਾਬੁਲੋਮਸਦਿਸਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਸੁਖੁਮਾਨੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ ਸਤ੍ਥਾ ਚੀવਰਸਨ੍ਤੋਸੇਨ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ। ਅਤਿਮੁਤ੍ਤਕਸੁਸਾਨਤੋ ਹਿਸ੍ਸ ਪੁਣ੍ਣਦਾਸਿਯਾ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਪਾਤਿਤਸਾਣਪਂਸੁਕੂਲਂ ਗਹਣਦਿવਸੇ ਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਮਹਾਪਥવੀ ਅਕਮ੍ਪਿ। ਇਧ ਪਨ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ – ‘‘ਅਹਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਕਾਲੇ ਪਂਸੁਕੂਲਂ ਗਣ੍ਹਿਂ, ਮਯ੍ਹਂ ਪਨ ਸਾવਕਾ ਧੁਤਙ੍ਗਸਮਾਦਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવਜੀવਂ ਧੁਤਙ੍ਗਂ ਨ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਾਤਿ ਸਪਦਾਨਚਾਰਿਨੋਤਿ ਲੋਲੁਪ੍ਪਚਾਰਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਸਪਦਾਨਚਾਰਾ। ਉਞ੍ਛਾਸਕੇ વਤੇ ਰਤਾਤਿ ਉਞ੍ਛਾਚਰਿਯਸਙ੍ਖਾਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਕਤਿવਤੇ ਰਤਾ, ਉਚ੍ਚਨੀਚਘਰਦ੍વਾਰਟ੍ਠਾਯਿਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਕਬਰਮਿਸ੍ਸਕਂ ਭਤ੍ਤਂ ਸਂਹਰਿਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨ੍ਤਰਘਰਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯੁਸੁਤ੍ਤੇ ਉਮ੍ਮਾਰਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ, ਇਧ ਇਨ੍ਦਖੀਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ ਸਤ੍ਥਾ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸਨ੍ਤੋਸੇਨ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਅਪ੍ਪਾਹਾਰਤਾਯ વੁਤ੍ਤਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਪਨ ਸਬ੍ਬਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਇਧ ਪਨ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ – ‘‘ਅਹਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਕਾਲੇ ਨਿਮਨ੍ਤਨਂ ਨ ਸਾਦਯਿਂ, ਮਯ੍ਹਂ ਪਨ ਸਾવਕਾ ਧੁਤਙ੍ਗਸਮਾਦਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવਜੀવਂ ਧੁਤਙ੍ਗਂ ਨ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕਾਤਿ ਛਨ੍ਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਮਾਦਿਨ੍ਨਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕਙ੍ਗਾ। ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਿਕਾਤਿ ਛਨ੍ਨਞ੍ਚ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਞ੍ਚ ਅਟ੍ਠਮਾਸੇਤਿ ਹੇਮਨ੍ਤਗਿਮ੍ਹਿਕੇ ਮਾਸੇ। ਅਨ੍ਤੋવਸ੍ਸੇ ਪਨ ਚੀવਰਾਨੁਗ੍ਗਹਤ੍ਥਂ ਛਨ੍ਨਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ ਸਤ੍ਥਾ ਸੇਨਾਸਨਸਨ੍ਤੋਸੇਨ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਸੇਨਾਸਨਸਨ੍ਤੋਸੋ
ਆਰਞ੍ਞਿਕਾਤਿ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਓਸਰਨ੍ਤੀਤਿ ਅਬਦ੍ਧਸੀਮਾਯ ਕਥਿਤਂ, ਬਦ੍ਧਸੀਮਾਯਂ ਪਨ વਸਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ ਸਤ੍ਥਾ ਨੋ ਪવਿવਿਤ੍ਤੋਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ‘‘ਇਚ੍ਛਾਮਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਿਯਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੧੬੨; ੫੬੫) ਏવਞ੍ਹਿਸ੍ਸ ਪવਿવੇਕੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ‘‘ਅਹਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਤਥਾਰੂਪੇ ਕਾਲੇ ਪਟਿਸਲ੍ਲਿਯਿਂ, ਮਯ੍ਹਂ ਪਨ ਸਾવਕਾ ਧੁਤਙ੍ਗਸਮਾਦਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવਜੀવਂ ਧੁਤਙ੍ਗਂ ਨ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਮਮਂ ਸਾવਕਾਤਿ ਮਂ ਸਾવਕਾ।
੨੪੪. ਸਨਿਦਾਨਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ। ਕਿਂ ਪਨ ਅਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨ ਦੇਸੇਤੀਤਿ। ਨੋ ਨ ਦੇਸੇਤਿ, ਸਹੇਤੁਕਂ ਪਨ ਤਂ ਦੇਸਨਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇਸੇਤਿ, ਨੋ ਅਹੇਤੁਕਨ੍ਤਿ। ਸਪ੍ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸੇવੇਤਂ વੇવਚਨਂ, ਸਕਾਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਂ વਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ વਤਾਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ।
੨੪੫. ਅਨਾਗਤਂ વਾਦਪਥਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਜ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸ੍વੇ વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ વਾ ਅਡ੍ਢਮਾਸੇ વਾ ਮਾਸੇ વਾ ਸਂવਚ੍ਛਰੇ વਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਆਗਮਨવਾਦਪਥਂ। ਨ ਦਕ੍ਖਤੀਤਿ ਯਥਾ ਸਚ੍ਚਕੋ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਆਗਤਕਾਰਣਂ વਿਸੇਸੇਤ੍વਾ વਦਨ੍ਤੋ ਨ ਅਦ੍ਦਸ, ਏવਂ ਨ ਦਕ੍ਖਤੀਤਿ ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਸਹਧਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਸਕਾਰਣੇਨ। ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਕਥਂ ਓਪਾਤੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਮਮ ਕਥਾવਾਰਂ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਥਂ ਪવੇਸੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨ ਖੋ ਪਨਾਹਂ, ਉਦਾਯੀਤਿ, ਉਦਾਯਿ, ਅਹਂ ਅਮ੍ਬਟ੍ਠਸੋਣਦਣ੍ਡਕੂਟਦਨ੍ਤਸਚ੍ਚਕਨਿਗਣ੍ਠਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਹਾવਾਦੇ વਤ੍ਤਮਾਨੇਪਿ – ‘‘ਅਹੋ વਤ ਮੇ ਏਕਸਾવਕੋਪਿ ਉਪਮਂ વਾ ਕਾਰਣਂ વਾ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਦਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਸਾવਕੇਸੁ ਅਨੁਸਾਸਨਿਂ ਨ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਾਮਿ। ਮਮਯੇવਾਤਿ ਏવਰੂਪੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਸਾવਕਾ ਮਮਯੇવ ਅਨੁਸਾਸਨਿਂ ਓવਾਦਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨ੍ਤਿ।
੨੪੬. ਤੇਸਾਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਰਾਧੇਮੀਤਿ ਤੇਸਂ ਅਹਂ ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਮਿ ਸਮ੍ਪਾਦੇਮਿ ਪਰਿਪੂਰੇਮਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਅਞ੍ਞਂ ਨ ਬ੍ਯਾਕਰੋਮਿ, ਅਮ੍ਬਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਲਬੁਜਂ વਿਯ ਲਬੁਜਂ વਾ ਪੁਟ੍ਠੋ ਅਮ੍ਬਂ વਿਯ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਅਧਿਸੀਲੇ ਸਮ੍ਭਾવੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਬੁਦ੍ਧਸੀਲਂ ਨਾਮ ਕਥਿਤਂ, ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਞਾਣਦਸ੍ਸਨੇ
੨੪੭. ਇਦਾਨਿ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮਾਨਂ ਪਟਿਪਦਂ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਪੁਨ ਚਪਰਂ ਉਦਾਯੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਭਿਞ੍ਞਾવੋਸਾਨਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾવੋਸਾਨਸਙ੍ਖਾਤਞ੍ਚੇવ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਰਮੀਸਙ੍ਖਾਤਞ੍ਚ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾ।
ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨੇਤਿ ਉਪਾਯਪਧਾਨੇ। ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਤੀਤਿ ਕਤ੍ਤੁਕਮ੍ਯਤਾਕੁਸਲਚ੍ਛਨ੍ਦਂ ਜਨੇਤਿ। વਾਯਮਤੀਤਿ વਾਯਾਮਂ ਕਰੋਤਿ। વੀਰਿਯਂ ਆਰਭਤੀਤਿ વੀਰਿਯਂ ਪવਤ੍ਤੇਤਿ। ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ। ਪਦਹਤੀਤਿ ਉਪਾਯਪਧਾਨਂ ਕਰੋਤਿ। ਭਾવਨਾਯ ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾਤਿ વਡ੍ਢਿਯਾ ਪਰਿਪੂਰਣਤ੍ਥਂ। ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ – ‘‘ਯਾ ਠਿਤਿ, ਸੋ ਅਸਮ੍ਮੋਸੋ…ਪੇ॰… ਯਂ વੇਪੁਲ੍ਲਂ, ਸਾ ਭਾવਨਾਪਾਰਿਪੂਰੀ’’ਤਿ (વਿਭ॰ ੪੦੬) ਏવਂ ਪੁਰਿਮਂ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਪਚ੍ਛਿਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋਤਿਪਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
ਇਮੇਹਿ ਪਨ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨੇਹਿ ਕਿਂ ਕਥਿਤਂ? ਕਸ੍ਸਪਸਂਯੁਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਾવਕਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾ ਕਥਿਤਾ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਤਤ੍ਥ –
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ
ਏਤ੍ਥ
ਤਤ੍ਥ ‘‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਆવਿਭਾવਤ੍ਥਮਿਦਂ વਤ੍ਥੁ – ਏਕੋ ਕਿਰ ਖੀਣਾਸવਤ੍ਥੇਰੋ ‘‘ਮਹਾਚੇਤਿਯਞ੍ਚ ਮਹਾਬੋਧਿਞ੍ਚ વਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭਿਨਾ ਭਣ੍ਡਗਾਹਕਸਾਮਣੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਜਨਪਦਤੋ ਮਹਾવਿਹਾਰਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਹਾਰਪਰਿવੇਣਂ ਪਾવਿਸਿ। ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਮਹਾਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਚੇਤਿਯਂ વਨ੍ਦਮਾਨੇ ਚੇਤਿਯਂ વਨ੍ਦਨਤ੍ਥਾਯ ਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਖੀਣਾਸવਾਨਞ੍ਹਿ ਤੀਸੁ ਰਤਨੇਸੁ ਮਹਨ੍ਤਂ ਗਾਰવਂ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸਾਯਮਾਸਭੁਤ੍ਤવੇਲਾਯਂ ਸਾਮਣੇਰਮ੍ਪਿ ਅਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਚੇਤਿਯਂ વਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏਕਕੋવ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਸਾਮਣੇਰੋ
ਮਹਾਥੇਰੋ ਮਹਾਚੇਤਿਯਂ ਉਲ੍ਲੋਕੇਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪੀਤਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਚੇਤਸੋ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍વਾ ਹਟ੍ਠਪਹਟ੍ਠੋ ਚੇਤਿਯਂ વਨ੍ਦਤਿ। ਸਾਮਣੇਰੋ ਥੇਰਸ੍ਸ વਨ੍ਦਨਾਕਾਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਮੇ ਅਤਿવਿਯ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ વਨ੍ਦਤਿ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਲਭਿਤ੍વਾ ਪੂਜਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਥੇਰੋ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ਸਿਰਸਿ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਹਾਚੇਤਿਯਂ ਉਲ੍ਲੋਕੇਤ੍વਾ ਠਿਤੋ। ਸਾਮਣੇਰੋ ਉਕ੍ਕਾਸਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਗਤਭਾવਂ ਜਾਨਾਪੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਦਾ ਆਗਤੋਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਚੇਤਿਯਂ વਨ੍ਦਨਕਾਲੇ, ਭਨ੍ਤੇ। ਅਤਿવਿਯ ਪਸਨ੍ਨਾ ਚੇਤਿਯਂ વਨ੍ਦਿਤ੍ਥ ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਲਭਿਤ੍વਾ ਪੂਜੇਯ੍ਯਾਥਾਤਿ? ਆਮ ਸਾਮਣੇਰ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਚੇਤਿਯੇ વਿਯ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਏਤ੍ਤਕਂ ਧਾਤੂਨਂ ਨਿਧਾਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਏવਰੂਪਂ ਅਸਦਿਸਂ ਮਹਾਥੂਪਂ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਲਭਿਤ੍વਾ ਕੋ ਨ ਪੂਜੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਧਿવਾਸੇਥ, ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਤਾવਦੇવ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਣ੍ਣਗਨ੍ਧਸਮ੍ਪਨ੍ਨਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਪਰਿਸ੍ਸਾવਨਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਮਹਾਥੇਰੇ ਦਕ੍ਖਿਣਮੁਖਤੋ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਮੁਖਂ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇਯੇવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫਪਰਿਸ੍ਸਾવਨਂ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਪੂਜੇਥ, ਭਨ੍ਤੇ,’’ਤਿ ਆਹ
ਥੇਰੋ
ਥੇਰੋ ਮਹਾਚੇਤਿਯਞ੍ਚ ਮਹਾਬੋਧਿਞ੍ਚ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਾਮਣੇਰਂ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਕੁਟੇਲ਼ਿਤਿਸ੍ਸਮਹਾવਿਹਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸਾਮਣੇਰੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਪਦਾਨੁਪਦਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ‘‘ਕਤਰਂ ਗਾਮਂ ਪવਿਸਥ, ਭਨ੍ਤੇ,’’ਤਿ
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ
ਸਾਮਣੇਰੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਦੁਮਸਰਤੀਰੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ ਤਸ੍ਸਾ ਪਚ੍ਚੁਤ੍ਤਰਣਂ ਆਗਮਯਮਾਨੋ। ਸਾਪਿ ਸਾਮਣੇਰਂ ਆਕਾਸੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਞ੍ਚ ਪੁਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਠਿਤਞ੍ਚ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਏਸ ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਪਟਿਕ੍ਕਮ ਸਾਮਣੇਰਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮਿ। ਇਤਰਾ ਪਚ੍ਚੁਤ੍ਤਰਿਤ੍વਾ ਸਾਟਕਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ,’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸੋ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਾ ਬਹੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਘਰਾવਾਸੇ ਆਦੀਨવਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸੇ ਆਨਿਸਂਸਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ
ਸੋ ਪੇਸਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਪੇਸਕਾਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਾਲਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ। ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਪਾਤੋવ ਭਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਆਹਰਿਂਸੁ, ਤਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ਨ ਤਾવ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਸੋ ਇਤਰੇਸੁ ਕਮ੍ਮਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਤਸਰਂ વਟ੍ਟੇਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਸਾ ਪਚ੍ਛਾ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੋ ‘‘ਅਤਿਚਿਰੇਨ
ਅਪਰਮ੍ਪਿ વਤ੍ਥੁ – ਤਿਂਸਮਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਲ੍ਯਾਣਿਮਹਾਚੇਤਿਯਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਟવਿਮਗ੍ਗੇਨ ਮਹਾਮਗ੍ਗਂ ਓਤਰਮਾਨਾ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਝਾਮਖੇਤ੍ਤੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਏਕਂ ਮਨੁਸ੍ਸਂ ਅਦ੍ਦਸਂਸੁ। ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਂ ਮਸਿਮਕ੍ਖਿਤਂ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਮਸਿਮਕ੍ਖਿਤਂਯੇવ ਏਕਂ ਕਾਸਾવਂ ਕਚ੍ਛਂ ਪੀਲ਼ੇਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਥਂ, ਓਲੋਕਿਯਮਾਨੋ ਝਾਮਖਾਣੁਕੋ વਿਯ ਖਾਯਤਿ। ਸੋ ਦਿવਸਭਾਗੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਡ੍ਢਜ੍ਝਾਯਮਾਨਾਨਂ ਦਾਰੂਨਂ ਕਲਾਪਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ વਿਪ੍ਪਕਿਣ੍ਣੇਹਿ ਕੇਸੇਹਿ ਕੁਮ੍ਮਗ੍ਗੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਾਮਣੇਰਾ ਦਿਸ੍વਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਓਲੋਕਯਮਾਨਾ, – ‘‘ਆવੁਸੋ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਿਤਾ ਤੁਯ੍ਹਂ ਮਹਾਪਿਤਾ
ਦਹਰਸਾਮਣੇਰਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਹਾਥੇਰਾਨਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾਪਿ ਪਰਿਹਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਉਪਾਸਕੋ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਪਰਿਹਸਥ, ਏਤ੍ਤਕੇਨੇવ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍ਤਮ੍ਹਾਤਿ ਮਾ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਥ। ਅਹਮ੍ਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸੋવ ਸਮਣੋ ਅਹੋਸਿਂ। ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਚਿਤ੍ਤੇਕਗ੍ਗਤਾਮਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਹਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ
ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਾਪਕਾਨਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ વਾ ਕਾਮਾਸવੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪਾਪਕਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਤ੍ਤਮਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਭੁਤ੍વਾવਿਗਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਓਕਾਸਕਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਭੂਮਿਲਦ੍ਧੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਕਿਲੇਸਾ વਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਾਦਾਦਿਸਮਙ੍ਗਿਨੋ, ਇਦਂ વਤ੍ਤਮਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ। ਕਮ੍ਮੇ ਪਨ ਜવਿਤੇ ਆਰਮ੍ਮਣਰਸਂ ਅਨੁਭવਿਤ੍વਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧવਿਪਾਕੋ ਭੁਤ੍વਾ વਿਗਤਂ ਨਾਮ। ਕਮ੍ਮਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਭવਿਤ੍વਾ વਿਗਤਂ ਨਾਮ। ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਭੁਤ੍વਾવਿਗਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વਿਪਾਕਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਪਾਕਸ੍ਸ ਓਕਾਸਂ ਕਰੋਤਿ, ਏવਂ ਕਤੇ ਓਕਾਸੇ વਿਪਾਕੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਓਕਾਸਕਰਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਇਦਂ ਓਕਾਸਕਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ। ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਪਨ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਭੂਮਿ ਨਾਮ। ਤੇ ਅਤੀਤਾਦਿਭੇਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਸੁ ਅਨੁਸਯਿਤਕਿਲੇਸਾ ਪਨ ਅਤੀਤਾ વਾ ਅਨਾਗਤਾ વਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ વਾਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ। ਅਤੀਤਖਨ੍ਧੇਸੁ ਅਨੁਸਯਿਤਾਪਿ ਹਿ ਅਪ੍ਪਹੀਨਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਨਾਗਤਖਨ੍ਧੇਸੁ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਖਨ੍ਧੇਸੁ ਭੂਮਿਲਦ੍ਧੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ। ਤੇਨਾਹੁ ਪੋਰਾਣਾ – ‘‘ਤਾਸੁ ਤਾਸੁ ਭੂਮੀਸੁ ਅਸਮੁਗ੍ਘਾਤਿਤਕਿਲੇਸਾ ਭੂਮਿਲਦ੍ਧੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਮੁਦਾਚਾਰੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਗਹਿਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਅવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਸਮੁਗ੍ਘਾਤਿਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪਤਿ વਤ੍ਤਮਾਨਂਯੇવ ਸਮੁਦਾਚਾਰੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ। ਸਕਿਂ ਚਕ੍ਖੂਨਿ ਉਮ੍ਮੀਲੇਤ੍વਾ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਗਹਿਤੇ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤਾਨੁਸ੍ਸਰਿਤਕ੍ਖਣੇ ਕਿਲੇਸਾ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਗਹਿਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ। ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਾ ਕਿਲੇਸਾ ਪਨ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਠਾਨੇ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਾ। ਯਥਾ ਕਿਂ? ਯਥਾ ਸਚੇ ਖੀਰਰੁਕ੍ਖੇ ਕੁਠਾਰਿਯਾ ਆਹਨੇਯ੍ਯੁਂ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਠਾਨੇ ਖੀਰਂ ਨ ਨਿਕ੍ਖਮੇਯ੍ਯਾਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਏવਂ। ਇਦਂ ਅવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ। ਮਗ੍ਗੇਨ ਅਸਮੁਗ੍ਘਾਤਿਤਕਿਲੇਸਾ ਪਨ ਭવਗ੍ਗੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਇਦਂ ਅਸਮੁਗ੍ਘਾਤਿਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਾਮ।
ਇਮੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ વਤ੍ਤਮਾਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਭੁਤ੍વਾવਿਗਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਓਕਾਸਕਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਮੁਦਾਚਾਰੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨ ਮਗ੍ਗવਜ੍ਝਂ, ਭੂਮਿਲਦ੍ਧੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਆਰਮ੍ਮਣਾਧਿਗਹਿਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅવਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਸਮੁਗ੍ਘਾਤਿਤੁਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਮਗ੍ਗવਜ੍ਝਂ। ਮਗ੍ਗੋ ਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਏਤੇ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹਤਿ। ਸੋ ਯੇ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹਤਿ, ਤੇ ਅਤੀਤਾ વਾ ਅਨਾਗਤਾ વਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ વਾਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –
‘‘ਹਞ੍ਚਿ ਅਤੀਤੇ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹਤਿ, ਤੇਨ ਹਿ ਖੀਣਂ ਖੇਪੇਤਿ, ਨਿਰੁਦ੍ਧਂ ਨਿਰੋਧੇਤਿ, વਿਗਤਂ વਿਗਮੇਤਿ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੇਤਿ। ਅਤੀਤਂ ਯਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਪਜਹਤਿ। ਹਞ੍ਚਿ ਅਨਾਗਤੇ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹਤਿ, ਤੇਨ ਹਿ ਅਜਾਤਂ ਪਜਹਤਿ, ਅਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ, ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਅਪਾਤੁਭੂਤਂ ਪਜਹਤਿ। ਅਨਾਗਤਂ ਯਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਪਜਹਤਿ, ਹਞ੍ਚਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹਤਿ, ਤੇਨ ਹਿ ਰਤ੍ਤੋ ਰਾਗਂ ਪਜਹਤਿ
ਇਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਅਜਾਤਫਲਰੁਕ੍ਖੋ ਆਗਤੋ, ਜਾਤਫਲਰੁਕ੍ਖੇਨ ਪਨ ਦੀਪੇਤਬ੍ਬਂ। ਯਥਾ ਹਿ ਸਫਲੋ ਤਰੁਣਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖੋ, ਤਸ੍ਸ ਫਲਾਨਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਸੇਸਾਨਿ ਪਾਤੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਿਯੋ ਪੂਰੇਯ੍ਯੁਂ
ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਮਗ੍ਗੋ ਕਿਲੇਸੇਯੇવ ਪਜਹਤਿ, ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਪਨ ਅਪ੍ਪਹੀਨਤ੍ਤਾ ਯੇ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਕ੍ਖਨ੍ਧਾ, ਤੇਪਿ ਪਜਹਤਿਯੇવ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ – ‘‘ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਞਾਣੇਨ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰવਿਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਨਿਰੋਧੇਨ ਸਤ੍ਤ ਭવੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਨਮਤਗ੍ਗੇ ਸਂਸਾਰੇ ਯੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ ਨਾਮਞ੍ਚ ਰੂਪਞ੍ਚ, ਏਤ੍ਥੇਤੇ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼ਨਿ॰ ੬) વਿਤ੍ਥਾਰੋ। ਇਤਿ ਮਗ੍ਗੋ ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਤੋ વੁਟ੍ਠਾਤਿ। ਭવવਸੇਨ ਪਨ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੋ ਅਪਾਯਭવਤੋ વੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੋ ਸੁਗਤਿਭવੇਕਦੇਸਤੋ, ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੋ ਸੁਗਤਿਕਾਮਭવਤੋ, ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੋ
ਅਥ ਮਗ੍ਗਕ੍ਖਣੇ ਕਥਂ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦਾਯ ਭਾવਨਾ ਹੋਤਿ, ਕਥਂ વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਠਿਤਿਯਾਤਿ। ਮਗ੍ਗਪ੍ਪવਤ੍ਤਿਯਾਯੇવ। ਮਗ੍ਗੋ ਹਿ ਪવਤ੍ਤਮਾਨੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਨਾਗਤਪੁਬ੍ਬਞ੍ਹਿ ਠਾਨਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨਨੁਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ વਾ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਨੁਭવਿਤ੍વਾ વਤ੍ਤਾਰੋ ਭવਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਨਾਗਤਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਤਮ੍ਹਾ, ਅਨਨੁਭੂਤਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਅਨੁਭવਾਮਾ’’ਤਿ। ਯਾ ਚਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿ, ਅਯਮੇવ ਠਿਤਿ ਨਾਮਾਤਿ ਠਿਤਿਯਾ ਭਾવੇਤੀਤਿਪਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇਸੁ ਉਪਸਮਗਾਮੀ। ਸਮ੍ਬੁਜ੍ਝਮਾਨਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਬੋਧਤ੍ਥਾਯ વਾ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਸਮ੍ਬੋਧਗਾਮੀ।
વਿવੇਕਨਿਸ੍ਸਿਤਾਦੀਨਿ ਸਬ੍ਬਾਸવਸਂવਰੇ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨਾਯਂ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਕਥਾ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ વੁਤ੍ਤਾ।
੨੪੮. વਿਮੋਕ੍ਖਕਥਾਯਂ વਿਮੋਕ੍ਖੇਤਿ ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ વਿਮੋਕ੍ਖਾ, ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਟ੍ਠੇਨ। ਕੋ ਪਨਾਯਂ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਨਟ੍ਠੋ ਨਾਮ? ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚ ਸੁਟ੍ਠੁ ਮੁਚ੍ਚਨਟ੍ਠੋ, ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਚ ਅਭਿਰਤਿવਸੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਮੁਚ੍ਚਨਟ੍ਠੋ, ਪਿਤੁਅਙ੍ਕੇ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਸ੍ਸ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਸਯਨਂ વਿਯ ਅਨਿਗ੍ਗਹਿਤਭਾવੇਨ ਨਿਰਾਸਙ੍ਕਤਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਪવਤ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਪਨਤ੍ਥੋ ਪਚ੍ਛਿਮવਿਮੋਕ੍ਖੇ ਨਤ੍ਥਿ, ਪੁਰਿਮੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਅਤ੍ਥਿ। ਰੂਪੀ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਕੇਸਾਦੀਸੁ ਨੀਲਕਸਿਣਾਦਿવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਂ ਰੂਪਜ੍ਝਾਨਂ ਰੂਪਂ, ਤਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਰੂਪੀ। ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾਪਿ ਨੀਲਕਸਿਣਾਦੀਨਿ ਰੂਪਾਨਿ ਝਾਨਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤ
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਨ ਰੂਪਸਞ੍ਞੀ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੇਸਾਦੀਸੁ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਿਤਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਮਿਨਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾવ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਜ੍ਝਾਨਸ੍ਸ ਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ। ਸੁਭਨ੍ਤੇવ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧੇਸੁ ਨੀਲਾਦੀਸੁ વਣ੍ਣਕਸਿਣੇਸੁ ਝਾਨਾਨਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਨ੍ਤੋਅਪ੍ਪਨਾਯਂ ਸੁਭਨ੍ਤਿ
ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਯਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ વੁਤ੍ਤਮੇવ। ਅਯਂ ਅਟ੍ਠਮੋ વਿਮੋਕ੍ਖੋਤਿ ਅਯਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਸਬ੍ਬਸੋ
੨੪੯. ਅਭਿਭਾਯਤਨਕਥਾਯਂ ਅਭਿਭਾਯਤਨਾਨੀਤਿ ਅਭਿਭવਨਕਾਰਣਾਨਿ। ਕਿਂ ਅਭਿਭવਨ੍ਤਿ? ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿਪਿ। ਤਾਨਿ ਹਿ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾવੇਨ ਪਚ੍ਚਨੀਕਧਮ੍ਮੇ ਅਭਿਭવਨ੍ਤਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਞਾਣੁਤ੍ਤਰਿਤਾਯ ਆਰਮ੍ਮਣਾਨਿ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪਸਞ੍ਞੀਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਰੂਪੇ ਪਰਿਕਮ੍ਮવਸੇਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਞ੍ਚ ਨੀਲਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਕੇਸੇ વਾ ਪਿਤ੍ਤੇ વਾ ਅਕ੍ਖਿਤਾਰਕਾਯ વਾ ਕਰੋਤਿ, ਪੀਤਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਮੇਦੇ વਾ ਛવਿਯਾ વਾ ਹਤ੍ਥਤਲਪਾਦਤਲੇਸੁ વਾ ਅਕ੍ਖੀਨਂ ਪੀਤਟ੍ਠਾਨੇ વਾ ਕਰੋਤਿ, ਲੋਹਿਤਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਮਂਸੇ વਾ ਲੋਹਿਤੇ વਾ ਜਿવ੍ਹਾਯ વਾ ਅਕ੍ਖੀਨਂ ਰਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ વਾ ਕਰੋਤਿ, ਓਦਾਤਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਿਮ੍ਹਿ વਾ ਦਨ੍ਤੇ વਾ ਨਖੇ વਾ ਅਕ੍ਖੀਨਂ ਸੇਤਟ੍ਠਾਨੇ વਾ ਕਰੋਤਿ। ਤਂ ਪਨ ਸੁਨੀਲਂ ਸੁਪੀਤਕਂ ਸੁਲੋਹਿਤਕਂ ਸੁਓਦਾਤਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਮੇવ ਹੋਤਿ।
ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯਸ੍ਸੇਤਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਪਨ ਬਹਿਦ੍ਧਾ, ਸੋ ਏવਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਚ ਅਪ੍ਪਨਾਯ વਸੇਨ – ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਪਰਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਅવਡ੍ਢਿਤਾਨਿ। ਸੁવਣ੍ਣਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨੀਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਾਨਿ વਾ ਹੋਨ੍ਤੁ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਨਿ વਾ, ਪਰਿਤ੍ਤવਸੇਨੇવ ਇਦਮਭਿਭਾਯਤਨਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਾਨਿ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਾਤਿ ਯਥਾ ਨਾਮ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਗਹਣਿਕੋ ਕਟਚ੍ਛੁਮਤ੍ਤਂ ਭਤ੍ਤਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਮੇਤ੍ਥ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਏਕਕਬਲ਼ਮੇવ ਕਰੋਤਿ, ਏવਮੇવਂ ਞਾਣੁਤ੍ਤਰਿਕੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਿਸਦਞਾਣੋ – ‘‘ਕਿਮੇਤ੍ਥ ਪਰਿਤ੍ਤਕੇ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਨਾਯਂ ਮਮ ਭਾਰੋ’’ਤਿ ਤਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਹ ਨਿਮਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦੇਨੇવੇਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਨਂ ਪਾਪੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਜਾਨਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਨਸ੍ਸ ਆਭੋਗੋ ਕਥਿਤੋ, ਸੋ ਚ ਖੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ, ਨ ਅਨ੍ਤੋਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂ। ਏવਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤੀਤਿ ਆਭੋਗਸਞ੍ਞਾਯਪਿ ਝਾਨਸਞ੍ਞਾਯਪਿ ਏવਂਸਞ੍ਞੀ ਹੋਤਿ। ਅਭਿਭવਸਞ੍ਞਾ ਹਿਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਆਭੋਗਸਞ੍ਞਾ ਪਨ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸੇવ।
ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਨੀਤਿ વਡ੍ਢਿਤਪ੍ਪਮਾਣਾਨਿ, ਮਹਨ੍ਤਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਯਥਾ ਮਹਗ੍ਘਸੋ
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀਤਿ ਅਲਾਭਿਤਾਯ વਾ ਅਨਤ੍ਥਿਕਤਾਯ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਰੂਪੇ ਪਰਿਕਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾવਿਰਹਿਤੋ। ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀਤਿ ਯਸ੍ਸ ਪਰਿਕਮ੍ਮਮ੍ਪਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾવ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਸੋ ਏવਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚੇવ ਅਪ੍ਪਨਾਯ ਚ વਸੇਨ – ‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਰੂਪਸਞ੍ਞੀ ਏਕੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਚਤੁਤ੍ਥਾਭਿਭਾਯਤਨੇ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਇਮੇਸੁ ਪਨ ਚਤੂਸੁ ਪਰਿਤ੍ਤਂ વਿਤਕ੍ਕਚਰਿਤવਸੇਨ ਆਗਤਂ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਂ ਮੋਹਚਰਿਤવਸੇਨ, ਸੁવਣ੍ਣਂ ਦੋਸਚਰਿਤવਸੇਨ, ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਂ ਰਾਗਚਰਿਤવਸੇਨ। ਏਤੇਸਞ੍ਹਿ ਏਤਾਨਿ ਸਪ੍ਪਾਯਾਨਿ। ਸਾ ਚ ਨੇਸਂ ਸਪ੍ਪਾਯਤਾ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇਚਰਿਯਨਿਦ੍ਦੇਸੇ વੁਤ੍ਤਾ।
ਪਞ੍ਚਮਅਭਿਭਾਯਤਨਾਦੀਸੁ ਨੀਲਾਨੀਤਿ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਨੀਲવਣ੍ਣਾਨੀਤਿ વਣ੍ਣવਸੇਨ। ਨੀਲਨਿਦਸ੍ਸਨਾਨੀਤਿ ਨਿਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ। ਅਪਞ੍ਞਾਯਮਾਨવਿવਰਾਨਿ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨવਣ੍ਣਾਨਿ ਏਕਨੀਲਾਨੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਨੀਲਨਿਭਾਸਾਨੀਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਓਭਾਸવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਨੀਲੋਭਾਸਾਨਿ ਨੀਲਪਭਾਯੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤੇਨ ਨੇਸਂ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। વਿਸੁਦ੍ਧવਣ੍ਣવਸੇਨੇવ ਹਿ ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਭਿਭਾਯਤਨਾਨਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਉਮਾਪੁਪ੍ਫਨ੍ਤਿ ਏਤਞ੍ਹਿ ਪੁਪ੍ਫਂ ਸਿਨਿਦ੍ਧਂ ਮੁਦੁਂ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਮ੍ਪਿ ਨੀਲਮੇવ ਹੋਤਿ। ਗਿਰਿਕਣ੍ਣਿਕਪੁਪ੍ਫਾਦੀਨਿ ਪਨ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਾਨਿ ਸੇਤਧਾਤੁਕਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਇਦਮੇવ ਗਹਿਤਂ, ਨ ਤਾਨਿ। ਬਾਰਾਣਸੇਯ੍ਯਕਨ੍ਤਿ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਭવਂ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਰ ਕਪ੍ਪਾਸੋਪਿ ਮੁਦੁ, ਸੁਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿਕਾਯੋਪਿ ਤਨ੍ਤવਾਯਾਪਿ ਛੇਕਾ, ਉਦਕਮ੍ਪਿ ਸੁਚਿ ਸਿਨਿਦ੍ਧਂ, ਤਸ੍ਮਾ વਤ੍ਥਂ ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ, ਦ੍વੀਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਮਟ੍ਠਂ ਮੁਦੁ ਸਿਨਿਦ੍ਧਂ ਖਾਯਤਿ। ਪੀਤਾਨੀਤਿਆਦੀਸੁ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ વੁਤ੍ਤਮੇવ।
ਅਭਿਞ੍ਞਾવੋਸਾਨਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਸੁ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਾવ
੨੫੦. ਕਸਿਣਕਥਾਯਂ ਸਕਲਟ੍ਠੇਨ ਕਸਿਣਾਨਿ, ਤਦਾਰਮ੍ਮਣਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਖੇਤ੍ਤਟ੍ਠੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ વਾ ਆਯਤਨਾਨਿ। ਉਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਉਪਰਿ ਗਗਨਤਲਾਭਿਮੁਖਂ। ਅਧੋਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਭੂਮਿਤਲਾਭਿਮੁਖਂ। ਤਿਰਿਯਨ੍ਤਿ ਖੇਤ੍ਤਮਣ੍ਡਲਮਿવ ਸਮਨ੍ਤਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ। ਏਕਚ੍ਚੋ ਹਿ ਉਦ੍ਧਮੇવ ਕਸਿਣਂ વਡ੍ਢੇਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਅਧੋ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਸਮਨ੍ਤਤੋ। ਤੇਨ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਏવਂ ਪਸਾਰੇਤਿ ਆਲੋਕਮਿવ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨਕਾਮੋ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪਥવੀਕਸਿਣਮੇਕੋ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ ਉਦ੍ਧਂਅਧੋਤਿਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਦ੍વਯਨ੍ਤਿ ਦਿਸਾਅਨੁਦਿਸਾਸੁ ਅਦ੍વਯਂ। ਇਦਂ ਪਨ ਏਕਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਭਾવਾਨੁਪਗਮਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਥਾ ਹਿ ਉਦਕਂ ਪવਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ਉਦਕਮੇવ ਅਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਫਰਣਅਪ੍ਪਮਾਣવਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਚੇਤਸਾ ਫਰਨ੍ਤੋ ਸਕਲਮੇવ ਫਰਤਿ, ਅਯਮਸ੍ਸ ਆਦਿ, ਇਦਂ ਮਜ੍ਝਨ੍ਤਿ ਪਮਾਣਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ। વਿਞ੍ਞਾਣਕਸਿਣਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ વੁਤ੍ਤਾਨੇવ। ਇਧਾਪਿ ਚਿਣ੍ਣવਸਿਭਾવੇਨੇવ ਅਭਿਞ੍ਞਾવੋਸਾਨਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਥਾ ਇਤੋ ਅਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਝਾਨੇਸੁ। ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਮਹਾਅਸ੍ਸਪੁਰਸੁਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਮੇવ।
੨੫੨. વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣੇ ਪਨ ਰੂਪੀਤਿਆਦੀਨਮਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤੋਯੇવ। ਏਤ੍ਥ ਸਿਤਮੇਤ੍ਥ ਪਟਿਬਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਾਤੁਮਹਾਭੂਤਿਕੇ ਕਾਯੇ ਨਿਸ੍ਸਿਤਞ੍ਚ ਪਟਿਬਦ੍ਧਞ੍ਚ। ਸੁਭੋਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰੋ। ਜਾਤਿਮਾਤਿ ਸੁਪਰਿਸੁਦ੍ਧਆਕਰਸਮੁਟ੍ਠਿਤੋ। ਸੁਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤੋਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਕਤਪਰਿਕਮ੍ਮੋ ਅਪਨੀਤਪਾਸਾਣਸਕ੍ਖਰੋ। ਅਚ੍ਛੋਤਿ ਤਨੁਚ੍ਛવਿ। વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੋ। ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਧੋવਨ વੇਧਨਾਦੀਹਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਨੀਲਨ੍ਤਿਆਦੀਹਿ
ਏવਮੇવ ਖੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਏવਂ ਉਪਮਾਸਂਸਨ੍ਦਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ – ਮਣਿ વਿਯ ਹਿ ਕਰਜਕਾਯੋ। ਆવੁਤਸੁਤ੍ਤਂ
ਕਿਂ ਪਨੇਤਂ ਞਾਣਸ੍ਸ ਆવਿਭੂਤਂ, ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸਾਤਿ। ਞਾਣਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਆવਿਭਾવਤ੍ਤਾ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਆવਿਭੂਤਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਇਦਞ੍ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਾਞਾਣਂ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਂ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾવਾਰੇ ਆਰਦ੍ਧੇ ਏਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾવਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਧੇવ ਦਸ੍ਸਿਤਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਅਨਿਚ੍ਚਾਦਿવਸੇਨ ਅਕਤਸਮ੍ਮਸਨਸ੍ਸ ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾ ਭੇਰવਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਭੇਰવੇ ਖਨ੍ਧੇ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤੋ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਭੇਰવਰੂਪਂ
੨੫੩. ਮਨੋਮਯਿਦ੍ਧਿਯਂ ਮਨੋਮਯਨ੍ਤਿ ਮਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ। ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਿਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਚ ਪਚ੍ਚਙ੍ਗੇਹਿ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ। ਅਹੀਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਨ੍ਤਿ ਸਣ੍ਠਾਨવਸੇਨ ਅવਿਕਲਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ। ਇਦ੍ਧਿਮਤਾ ਨਿਮ੍ਮਿਤਰੂਪਞ੍ਹਿ ਸਚੇ ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਓਦਾਤੋ, ਤਮ੍ਪਿ ਓਦਾਤਂ। ਸਚੇ ਅવਿਦ੍ਧਕਣ੍ਣੋ, ਤਮ੍ਪਿ ਅવਿਦ੍ਧਕਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਹਿ ਤੇਨ ਸਦਿਸਮੇવ ਹੋਤਿ। ਮੁਞ੍ਜਮ੍ਹਾ ਈਸਿਕਨ੍ਤਿਆਦਿ ਉਪਮਤ੍ਤਯਮ੍ਪਿ ਤਂ ਸਦਿਸਭਾવਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਮੁਞ੍ਜਸਦਿਸਾ ਏવ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਈਸਿਕਾ ਹੋਤਿ। ਕੋਸਸਦਿਸੋਯੇવ ਅਸਿ, વਟ੍ਟਾਯ ਕੋਸਿਯਾ વਟ੍ਟਂ ਅਸਿਮੇવ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਪਤ੍ਥਟਾਯ ਪਤ੍ਥਟਂ।
ਕਰਣ੍ਡਾਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਅਹਿਕਞ੍ਚੁਕਸ੍ਸ ਨਾਮਂ, ਨ વਿਲੀવਕਰਣ੍ਡਕਸ੍ਸ। ਅਹਿਕਞ੍ਚੁਕੋ ਹਿ ਅਹਿਨਾ ਸਦਿਸੋવ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ‘‘ਪੁਰਿਸੋ ਅਹਿਂ ਕਰਣ੍ਡਾ ਉਦ੍ਧਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਹਤ੍ਥੇਨ ਉਦ੍ਧਰਮਾਨੋ વਿਯ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਚਿਤ੍ਤੇਨੇવਸ੍ਸ ਉਦ੍ਧਰਣਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਅਹਿ ਨਾਮ ਸਜਾਤਿਯਂ વਿਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਾਤਿ ਤਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਉਪਮਾਮਤ੍ਤਮੇવ ਹਿ ਇਧ ਅਧਿਕਂ।
ਤਤ੍ਥ ਛੇਕਕੁਮ੍ਭਕਾਰਾਦਯੋ વਿਯ ਇਦ੍ਧਿવਿਧਞਾਣਲਾਭੀ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਸੁਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤਮਤ੍ਤਿਕਾਦਯੋ વਿਯ ਇਦ੍ਧਿવਿਧਞਾਣਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਭਾਜਨવਿਕਤਿਆਦਿਕਰਣਂ વਿਯ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ વਿਕੁਬ੍ਬਨਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਇਧਾਪਿ ਚਿਣ੍ਣવਸਿਤਾવਸੇਨੇવ ਅਭਿਞ੍ਞਾવੋਸਾਨਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਤਥਾ ਇਤੋ ਪਰਾਸੁ ਚਤੂਸੁ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੁ।
੨੫੫. ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਧਮੋਤਿ ਸਙ੍ਖਧਮਕੋ। ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇવਾਤਿ ਨਿਦ੍ਦੁਕ੍ਖੇਨੇવ। વਿਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ਜਾਨਾਪੇਯ੍ਯ। ਤਤ੍ਥ ਏવਂ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਾ વਿਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤੇ ਸਙ੍ਖਧਮਕੇ ‘‘ਸਙ੍ਖਸਦ੍ਦੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ વવਤ੍ਥਾਪੇਨ੍ਤਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖਸਦ੍ਦਸ੍ਸ ਆવਿਭੂਤਕਾਲੋ વਿਯ ਯੋਗਿਨੋ ਦੂਰਸਨ੍ਤਿਕਭੇਦਾਨਂ ਦਿਬ੍ਬਾਨਞ੍ਚੇવ ਮਾਨੁਸਕਾਨਞ੍ਚ ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਆવਿਭੂਤਕਾਲੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।
੨੫੬. ਚੇਤੋਪਰਿਯਞਾਣ-ਉਪਮਾਯਂ ਦਹਰੋਤਿ ਤਰੁਣੋ। ਯੁવਾਤਿ ਯੋਬ੍ਬਨੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਮਣ੍ਡਨਕਜਾਤਿਕੋਤਿ ਯੁવਾਪਿ ਸਮਾਨੋ ਨ ਅਲਸਿਯੋ ਕਿਲਿਟ੍ਠવਤ੍ਥਸਰੀਰੋ, ਅਥ ਖੋ ਮਣ੍ਡਨਕਪਕਤਿਕੋ, ਦਿવਸਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਤਯੋ વਾਰੇ ਨ੍ਹਾਯਿਤ੍વਾ ਸੁਦ੍ਧવਤ੍ਥ-ਪਰਿਦਹਨ-ਅਲਙ੍ਕਾਰਕਰਣਸੀਲੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਕਣਿਕਨ੍ਤਿ
੨੫੯. ਅਯਂ ਖੋ ਉਦਾਯਿ ਪਞ੍ਚਮੋ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਏਕੂਨવੀਸਤਿ ਪਬ੍ਬਾਨਿ ਪਟਿਪਦਾવਸੇਨ ਏਕਂ ਧਮ੍ਮਂ
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਮਹਾਸਕੁਲੁਦਾਯਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੮. ਸਮਣਮੁਣ੍ਡਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੨੬੦. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਸਮਣਮੁਣ੍ਡਿਕਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਉਗ੍ਗਾਹਮਾਨੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਸੁਮਨੋਤਿ ਪਕਤਿਨਾਮਂ। ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਨ ਉਗ੍ਗਹਿਤੁਂ ਉਗ੍ਗਾਹੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਉਗ੍ਗਾਹਮਾਨੋਤਿ ਨਂ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਸਮਯਂ ਸਮਯਪ੍ਪવਾਦਕਂ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਠਾਨੇ ਚਙ੍ਕੀਤਾਰੁਕ੍ਖਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿਪ੍ਪਭੁਤਯੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨਿਗਣ੍ਠਾਚੇਲਕਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਦਯੋ ਚ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮਯਂ ਪવਦਨ੍ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਆਰਾਮੋ ਸਮਯਪ੍ਪવਾਦਕੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸ੍વੇવ ਤਿਨ੍ਦੁਕਾਚੀਰਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਤਿਮ੍ਬਰੂਸਕਰੁਕ੍ਖਪਨ੍ਤਿਯਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਤਿਨ੍ਦੁਕਾਚੀਰਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਠਮਂ ਏਕਾ ਸਾਲਾ ਅਹੋਸਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਮਹਾਪੁਞ੍ਞਂ ਪੋਟ੍ਠਪਾਦਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਬਹੂ ਸਾਲਾ ਕਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮੇવ ਏਕਂ ਸਾਲਂ ਉਪਾਦਾਯ ਲਦ੍ਧਨਾਮવਸੇਨ ਏਕਸਾਲਕੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਮਲ੍ਲਿਕਾਯ ਪਨ ਪਸੇਨਦਿਰਞ੍ਞੋ ਦੇવਿਯਾ ਉਯ੍ਯਾਨਭੂਤੋ ਸੋ ਪੁਪ੍ਫਫਲਸਞ੍ਛਨ੍ਨੋ ਆਰਾਮੋਤਿ ਕਤ੍વਾ ਮਲ੍ਲਿਕਾਯ ਆਰਾਮੋਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯਪ੍ਪવਾਦਕੇ ਤਿਨ੍ਦੁਕਾਚੀਰੇ ਏਕਸਾਲਕੇ ਮਲ੍ਲਿਕਾਯ ਆਰਾਮੇ। ਪਟਿવਸਤੀਤਿ વਾਸਫਾਸੁਤਾਯ વਸਤਿ। ਦਿવਾ ਦਿવਸ੍ਸਾਤਿ ਦਿવਸਸ੍ਸ ਦਿવਾ ਨਾਮ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਾਤਿਕ੍ਕਮੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸਸ੍ਸਪਿ ਦਿવਾਭੂਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕੇ ਨਿਕ੍ਖਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੋਤਿ ਤਤੋ ਤਤੋ ਰੂਪਾਦਿਗੋਚਰਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਸਂਹਰਿਤ੍વਾ ਲੀਨੋ, ਝਾਨਰਤਿਸੇવਨવਸੇਨ ਏਕੀਭਾવਂ ਗਤੋ। ਮਨੋਭਾવਨੀਯਾਨਨ੍ਤਿ ਮਨવਡ੍ਢਨਕਾਨਂ, ਯੇ ਯਾવਤਾਤਿ ਯਤ੍ਤਕਾ। ਅਯਂ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋਤਿ ਅਯਂ ਤੇਸਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋ ਏਕੋ ਸਾવਕੋ। ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ ਆਹ। ਪਤ੍ਥਨਾਕਾਰਣਂ ਪਨ ਸਨ੍ਦਕਸੁਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਮੇવ।
੨੬੧. ਏਤਦવੋਚਾਤਿ ਦਨ੍ਦਪਞ੍ਞੋ ਅਯਂ ਗਹਪਤਿ, ਧਮ੍ਮਕਥਾਯ ਨਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾવਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਏਤਂ ‘‘ਚਤੂਹਿ ਖੋ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਂ ਅવੋਚ। ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਪੇਮੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਮਿ ਠਪੇਮਿ। ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਕੁਸਲਂ। ਪਰਮਕੁਸਲਨ੍ਤਿ ਉਤ੍ਤਮਕੁਸਲਂ। ਅਯੋਜ੍ਝਨ੍ਤਿ વਾਦਯੁਦ੍ਧੇਨ ਯੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਚਾਲੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਂ ਅਚਲਂ ਨਿਕ੍ਕਮ੍ਪਂ ਥਿਰਂ। ਨ ਕਰੋਤੀਤਿ ਅਕਰਣਮਤ੍ਤਮੇવ
ਨੇવ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਨਾਮ ਜਾਨਿਤ੍વਾਪਿ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾਪਿ ਯਂ વਾ ਤਂ વਾ વਦਨ੍ਤੀਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਨਾਭਿਨਨ੍ਦਿ। ਨ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸੀਤਿ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਅਨੁਲੋਮਂ વਿਯ ਪਸਨ੍ਨਾਕਾਰਂ વਿਯ વਦਤੀਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਨ ਪਟਿਸੇਧੇਤਿ।
੨੬੨. ਯਥਾ ਉਗ੍ਗਾਹਮਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਉਤ੍ਤਾਨਸੇਯ੍ਯਕੋ ਕੁਮਾਰੋ ਅਯੋਜ੍ਝਸਮਣੋ ਥਿਰਸਮਣੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਯਂ ਪਨ ਏવਂ ਨ વਦਾਮਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਕਾਯੋਤਿਪਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਸਕਕਾਯੋ ਪਰਕਾਯੋਤਿਪਿ વਿਸੇਸਞਾਣਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਫਨ੍ਦਿਤਮਤ੍ਤਾਤਿ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣੇ વਲਿਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਨ વਾ ਮਙ੍ਗੁਲਦਟ੍ਠੇਨ વਾ ਕਾਯਫਨ੍ਦਨਮਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਯੇਨ ਕਰਣਕਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਮ੍ਪਿ ਚ ਕਿਲੇਸਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਹੋਤਿ। વਾਚਾਤਿਪਿ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਾ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾਤਿਪਿ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਰੋਦਿਤਮਤ੍ਤਾਤਿ ਜਿਘਚ੍ਛਾਪਿਪਾਸਾਪਰੇਤਸ੍ਸ ਪਨ ਰੋਦਿਤਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਤਮ੍ਪਿ ਕਿਲੇਸਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ। ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ ਸਮ੍ਮਾਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋਤਿਪਿ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਨ ਹੋਤਿ। વਿਕੂਜਿਤਮਤ੍ਤਾਤਿ વਿਕੂਜਿਤਮਤ੍ਤਂ ਰੋਦਨਹਸਿਤਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਦਹਰਕੁਮਾਰਕਾਨਞ੍ਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਤੀਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਨਿਰਯਤੋ ਆਗਤਾ ਨਿਰਯਦੁਕ੍ਖਂ ਸਰਿਤ੍વਾ ਰੋਦਨ੍ਤਿ, ਦੇવਲੋਕਤੋ ਆਗਤਾ ਹਸਨ੍ਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਕਿਲੇਸਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਹੋਤਿ। ਆਜੀવੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવੋ ਸਮ੍ਮਾਜੀવੋਤਿਪਿ ਨਾਨਤ੍ਤਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਮਾਤੁਥਞ੍ਞਾਤਿ ਥਞ੍ਞਚੋਰਦਾਰਕਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਮਾਤਰਿ ਖੀਰਂ ਪਾਯਨ੍ਤਿਯਾ ਅਪਿવਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞવਿਹਿਤਕਾਲੇ ਪਿਟ੍ਠਿਪਸ੍ਸੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਥਞ੍ਞਂ ਪਿવਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਤਕਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੋ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਕਿਲੇਸਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਹੋਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
੨੬੩. ਏવਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕવਾਦਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਸਯਂ ਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿਯਂ ਮਾਤਿਕਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਚਤੂਹਿ ਖੋ ਅਹਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਮਧਿਗਯ੍ਹ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ વਿਸੇਸੇਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਨ ਕਾਯੇਨ ਪਾਪ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਨ ਕੇવਲਂ ਅਕਰਣਮਤ੍ਤਮੇવ, ਭਗવਾ ਪਨ ਏਤ੍ਥ ਸਂવਰਪ੍ਪਹਾਨਪਟਿਸਙ੍ਖਾ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਤਂ ਨ ਚੇવ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਕੁਸਲਨ੍ਤਿਆਦਿ ਪਨ ਖੀਣਾਸવਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ।
ਇਦਾਨਿ ਦਸਹਿ ਖੋ ਅਹਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਤੀਣਿ ਪਦਾਨਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਦ੍વੇ ਪਠਮਚਤੁਕ੍ਕਾ ਠਪਿਤਾ, ਏਕਂ ਪਦਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਦ੍વੇ ਪਚ੍ਛਿਮਚਤੁਕ੍ਕਾ। ਅਯਂ ਸੇਕ੍ਖਭੂਮਿਯਂ ਮਾਤਿਕਾ।
੨੬੪. ਇਦਾਨਿ ਤਂ વਿਭਜਨ੍ਤੋ ਕਤਮੇ ਚ ਥਪਤਿ ਅਕੁਸਲਸੀਲਾਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਰਾਗਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠવਿਧਂ ਲੋਭਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤਂ। ਸਦੋਸਨ੍ਤਿ ਪਟਿਘਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਦ੍વਯਂ। ਸਮੋਹਨ੍ਤਿ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛੁਦ੍ਧਚ੍ਚਸਹਗਤਚਿਤ੍ਤਦ੍વਯਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾਨਿਪਿ। ਮੋਹੋ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਤੋਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਤਿ ਇਤੋ ਸਰਾਗਾਦਿਚਿਤ੍ਤਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਇਤੋਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ।
ਕੁਹਿਨ੍ਤਿ ਕਤਰਂ ਠਾਨਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਥੇਤੇਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਭੁਮ੍ਮਂ। ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸੀਲਞ੍ਹਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਠਾਨਂ ਪਤ੍વਾ ਅਕੁਸਲਸੀਲਂ ਅਸੇਸਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ। ਅਕੁਸਲਸੀਲਨ੍ਤਿ ਚ ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
ਅਕੁਸਲਾਨਂ ਸੀਲਾਨਂ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਾવ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਾ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਫਲਪਤ੍ਤੇ ਪਨ ਤੇ ਨਿਰੋਧਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ।
੨੬੫. વੀਤਰਾਗਨ੍ਤਿਆਦੀਹਿ
ਸੀਲવਾ ਹੋਤੀਤਿ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚ। ਨੋ ਚ ਸੀਲਮਯੋਤਿ ਅਲਮੇਤ੍ਤਾવਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਇਤੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ਕਰਣੀਯਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਸੀਲਮਯੋ ਨ ਹੋਤਿ। ਯਤ੍ਥਸ੍ਸ ਤੇਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲੇ ਭੁਮ੍ਮਂ। ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਞ੍ਹਿ ਪਤ੍વਾ ਅਕੁਸਲਸੀਲਂ ਅਸੇਸਂ ਨਿਰੁਜ੍ਝਤਿ।
ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਾવ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਾ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਫਲਪਤ੍ਤੇ ਪਨ ਤੇ ਨਿਰੋਧਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ।
੨੬੬. ਕਾਮਸਞ੍ਞਾਦੀਸੁ
ਪਠਮਂ ਝਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ। ਏਤ੍ਥੇਤੇਤਿ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲੇ ਭੁਮ੍ਮਂ। ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਞ੍ਹਿ ਪਤ੍વਾ ਅਕੁਸਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ।
ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਾવ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗਾ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਫਲਪਤ੍ਤੇ ਪਨ ਤੇ ਨਿਰੋਧਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਸਞ੍ਞਾਦਯੋ ਹਿ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਅਟ੍ਠਕਾਮਾવਚਰਕੁਸਲਸਹਜਾਤਸਞ੍ਞਾવ।
੨੬੭. ਏਤ੍ਥੇਤੇਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲੇ ਭੁਮ੍ਮਂ। ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨਿਕਂ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਞ੍ਹਿ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ ਕੁਸਲਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਅਪਰਿਸੇਸਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਾવ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਾ ਨਿਰੋਧਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਫਲਪਤ੍ਤੇ ਪਨ ਤੇ ਨਿਰੋਧਿਤਾ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਸਮਣਮੁਣ੍ਡਿਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੯. ਚੂਲ਼ਸਕੁਲੁਦਾਯਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੨੭੦. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਚੂਲ਼ਸਕੁਲੁਦਾਯਿਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਦਾ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾਤਿ ਇਦਂ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੋਤੁਕਾਮੋ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਸਾਲਯਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ।
੨੭੧. ਤਂਯੇવੇਤ੍ਥ ਪਟਿਭਾਤੂਤਿ ਸਚੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਤੁਕਾਮੋ, ਤੁਯ੍ਹੇવੇਤ੍ਥ ਏਕੋ ਪਞ੍ਹੋ ਏਕਂ ਕਾਰਣਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤੁ। ਯਥਾ ਮਂ ਪਟਿਭਾਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਯੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਮਮ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਉਪਟ੍ਠਹੇਯ੍ਯ, ਏਤੇਨ ਹਿ ਕਾਰਣੇਨ ਕਥਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾਯ ਸੁਖਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ – ‘‘ਸਚੇ ਭਗવਾ ਇਧ ਅਭવਿਸ੍ਸਾ, ਅਯਮੇਤਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋਤਿ ਦੀਪਸਹਸ੍ਸਂ વਿਯ ਉਜ੍ਜਲਾਪੇਤ੍વਾ ਅਜ੍ਜ ਮੇ ਪਾਕਟਂ ਅਕਰਿਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਦਸਬਲਂਯੇવ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਹੋ ਨੂਨਾਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤਦ੍વਯਂ। ਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ ‘‘ਅਹੋ ਨੂਨ ਭਗવਾ ਅਹੋ ਨੂਨ ਸੁਗਤੋ’’ਤਿ। ਯੋ ਇਮੇਸਨ੍ਤਿ ਯੋ ਇਮੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ। ਸੁਕੁਸਲੋਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ
ਤਸ੍ਸ વਾਹਂ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ ਯੋ ਹਿ ਲਾਭੀ ਹੋਤਿ, ਸੋ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਤ੍વਂ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਅਹੋਸਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਜਾਨਨ੍ਤੋ
ਸੋ વਾ ਮਂ ਅਪਰਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਲਾਭਿਨੋ ਹਿ ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਂ ਇਜ੍ਝਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ। ਇਤਰਂ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।
ਧਮ੍ਮਂ ਤੇ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਯਂ ਕਿਰ ਅਤੀਤੇ ਦੇਸਿਯਮਾਨੇਪਿ ਨ ਬੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਨਾਗਤੇ ਦੇਸਿਯਮਾਨੇਪਿ ਨ ਬੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਸਣ੍ਹਸੁਖੁਮਂ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰਂ ਦੇਸੇਤੁਕਾਮੋ ਏવਮਾਹ। ਕਿਂ ਪਨ ਤਂ ਬੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀਤਿ? ਏਤਂ ਪਗੇવ ਨ ਬੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਨਾਗਤੇ ਪਨਸ੍ਸ વਾਸਨਾਯ ਪਚ੍ਚਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਦਿਸ੍વਾ ਭਗવਾ ਏવਮਾਹ।
ਪਂਸੁਪਿਸਾਚਕਨ੍ਤਿ ਅਸੁਚਿਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਪਿਸਾਚਂ। ਸੋ ਹਿ ਏਕਂ ਮੂਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨਕਾਯੋ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਰਿਦਂ વਤ੍ਥੁ – ਏਕਾ ਕਿਰ ਯਕ੍ਖਿਨੀ ਦ੍વੇ ਦਾਰਕੇ ਥੂਪਾਰਾਮਦ੍વਾਰੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਆਹਾਰਪਰਿਯੇਸਨਤ੍ਥਂ ਨਗਰਂ ਗਤਾ। ਦਾਰਕਾ ਏਕਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਤ੍ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਆਹਂਸੁ, – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮਾਤਾ ਅਨ੍ਤੋ ਨਗਰਂ ਪવਿਟ੍ਠਾ, ਤਸ੍ਸਾ વਦੇਯ੍ਯਾਥ ‘ਯਂ વਾ ਤਂ વਾ ਲਦ੍ਧਕਂ, ਗਹੇਤ੍વਾ ਸੀਘਂ ਗਚ੍ਛ, ਦਾਰਕਾ ਤੇ ਜਿਘਚ੍ਛਿਤਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ’’’ਤਿ। ਤਮਹਂ ਕਥਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ? ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗਣ੍ਹਥਾਤਿ ਏਕਂ ਮੂਲਖਣ੍ਡਂ ਅਦਂਸੁ। ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਨੇਕਾਨਿ ਯਕ੍ਖਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਂਸੁ, ਸੋ ਦਾਰਕੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨਸਞ੍ਞਾਣੇਨ ਤਂ ਯਕ੍ਖਿਨਿਂ ਅਦ੍ਦਸ વਿਰੂਪਂ ਬੀਭਚ੍ਛਂ ਕੇવਲਂ વੀਥਿਯਂ ਗਬ੍ਭਮਲਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਮਾਨਂ। ਦਿਸ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਕਥੇਸਿ ਨ ਪਕ੍ਖਾਯਤੀਤਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ ਨ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ।
੨੭੨. ਦੀਘਾਪਿ ਖੋ ਤੇ ਏਸਾਤਿ ਉਦਾਯਿ ਏਸਾ ਤવ વਾਚਾ ਦੀਘਾਪਿ ਭવੇਯ੍ਯ, ਏવਂ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸ વਸ੍ਸਸਤਮ੍ਪਿ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਪવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਅਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਅਪ੍ਪਾਟਿਹੀਰਕਤਨ੍ਤਿ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ ਅਮੂਲਕਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਇਦਾਨਿ ਤਂ વਣ੍ਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਤਿ વਿਸਭਾਗવਣ੍ਣੇ ਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲੇ ਠਪਿਤੋ। ਏવਂવਣ੍ਣੋ ਅਤ੍ਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਇਦਂ ਸੋ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਸਨ੍ਧਾਯ – ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮਤਕਾਲੇ ਅਤ੍ਤਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਦੇવਲੋਕੇ ਖਨ੍ਧਾ વਿਯ ਜੋਤੇਤੀ’’ਤਿ વਦਤਿ।
੨੭੩. ਅਯਂ ਇਮੇਸਂ ਉਭਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਯਸ੍ਮਾ ਮਣਿਸ੍ਸ ਬਹਿ ਆਭਾ ਨ ਨਿਚ੍ਛਰਤਿ, ਖਜ੍ਜੋਪਨਕਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗੁਲਦ੍વਙ੍ਗੁਲਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤਂ ਨਿਚ੍ਛਰਤਿ, ਮਹਾਖਜ੍ਜੋਪਨਕਸ੍ਸ ਪਨ ਖਲ਼ਮਣ੍ਡਲਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਚ੍ਛਰਤਿਯੇવ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ।
વਿਦ੍ਧੇਤਿ ਉਬ੍ਬਿਦ੍ਧੇ, ਮੇਘવਿਗਮੇਨ ਦੂਰੀਭੂਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਗਤવਲਾਹਕੇਤਿ ਅਪਗਤਮੇਘੇ। ਦੇવੇਤਿ ਆਕਾਸੇ। ਓਸਧਿਤਾਰਕਾਤਿ ਅਭਿਦੋ ਅਡ੍ਢਰਤ੍ਤਸਮਯਨ੍ਤਿ ਅਭਿਨ੍ਨੇ ਅਡ੍ਢਰਤ੍ਤਸਮਯੇ। ਇਮਿਨਾ ਗਗਨਮਜ੍ਝੇ ਠਿਤਚਨ੍ਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਭਿਦੋ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
ਅਤੋ ਖੋਤਿ ਯੇ ਅਨੁਭੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਬਹੁਤਰਾ, ਬਹੂ ਚੇવ ਬਹੁਤਰਾ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਆਭਾ ਨਾਨੁਭੋਨ੍ਤੀਤਿ ਓਭਾਸਂ ਨ વਲ਼ਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰੋਭਾਸੇਨੇવ ਆਲੋਕਂ ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ।
੨੭੪. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਸੋ ‘‘ਏਕਨ੍ਤਸੁਖਂ ਲੋਕਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ, ਪੁਚ੍ਛਾਮੂਲ਼੍ਹੋ ਪਨ ਜਾਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਂ ਭਗવਾ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਂ ਸਰਾਪੇਨ੍ਤੋ ਕਿਂ ਪਨ, ਉਦਾਯਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਏਕਨ੍ਤਸੁਖੋ ਲੋਕੋਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਆਕਾਰવਤੀਤਿ ਕਾਰਣવਤੀ। ਅਞ੍ਞਤਰਂ વਾ ਪਨ ਤਪੋਗੁਣਨ੍ਤਿ ਅਚੇਲਕਪਾਲ਼ਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ, ਸੁਰਾਪਾਨવਿਰਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
੨੭੫. ਕਤਮਾ ਪਨ ਸਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਕਾਰવਤੀ ਪਟਿਪਦਾ ਏਕਨ੍ਤਸੁਖਸ੍ਸਾਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਪੁਚ੍ਛਤਿ? ਏવਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ – ‘‘ਮਯਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਏਕਨ੍ਤਸੁਖਂ વਦਾਮ, ਪਟਿਪਦਂ ਪਨ ਕਾਲੇਨ ਸੁਖਂ ਕਾਲੇਨ ਦੁਕ੍ਖਂ વਦਾਮ। ਏਕਨ੍ਤਸੁਖਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਪਦਾਯਪਿ ਏਕਨ੍ਤਸੁਖਾਯ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕਥਾ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ, ਸਤ੍ਥੁ ਕਥਾવ ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਾ’’ਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂਯੇવ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਚ੍ਛਤਿ।
ਏਤ੍ਥ ਮਯਂ ਅਨਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਰਣੇ ਮਯਂ ਅਨਸ੍ਸਾਮ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਏવਮਾਹਂਸੁ? ਤੇ ਕਿਰ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਞ੍ਚਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਪਰਿਹੀਨਜ੍ਝਾਨਾ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਪਨ ਕਾਲੇ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਨ੍ਤਿ ਇਤੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਪਟਿਪਦਂ વਾ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਏਕਨ੍ਤਸੁਖਂ ਲੋਕਂ વਾ ਨ ਜਾਨਾਮਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੇ ਕਤ੍વਾਤਿ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਮਹਾਸਦ੍ਦਂ ਕਾਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੇ ਨਿਸ੍ਸਦ੍ਦੇ ਕਤ੍વਾ।
੨੭੬. ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਹੇਤੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦ੍વੇ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਪਟਿਲਾਭਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਚ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਪਰਿਹੀਨਜ੍ਝਾਨੋ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਲੋਕੇ ਤੇਸਂ ਦੇવਾਨਂ ਸਮਾਨਾਯੁવਣ੍ਣੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ, ਅਯਂ ਪਟਿਲਾਭਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਨਾਮ। ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਇਦ੍ਧਿવਿਕੁਬ੍ਬਨੇਨ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਲੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਦੇવੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਸਲ੍ਲਪਤਿ ਸਾਕਚ੍ਛਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਯਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਨਾਮ। ਤਾਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਤਤਿਯਜ੍ਝਾਨਂ ਆਕਾਰવਤੀ ਪਟਿਪਦਾ ਨਾਮ। ਤਞ੍ਹਿ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਨੇવ ਸਕ੍ਕਾ ਸੁਭਕਿਣ੍ਹਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੁਂ, ਨ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਂ। ਇਤਿ ਦੁવਿਧਮ੍ਪੇਤਂ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ – ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਨੂਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕਨ੍ਤਸੁਖਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾਹੇਤੂ’’ਤਿ ਆਹ।
੨੭੭. ਉਦਞ੍ਚਨਿਕੋਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯਮਕਾਸੀਤਿ ਯਥਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਨ ਲਭਤਿ, ਏવਂ ਉਪਦ੍ਦੁਤਮਕਾਸਿ ਯਥਾ ਤਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯવਿਪਨ੍ਨਂ। ਅਯਂ ਕਿਰ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਮਕਾਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਏਕੋ ਸਹਾਯਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਸਨੇ ਅਨਭਿਰਤੋ, ‘‘ਆવੁਸੋ, વਿਬ੍ਭਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ
ਸੋ ਭਗવਤਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਧਮ੍ਮਾਸੋਕਰਾਜਕਾਲੇ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਹੁਤ੍વਾ ਮੇਤ੍ਤਾવਿਹਾਰੀਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਅਹੋਸਿ। ਥੇਰਸ੍ਸ ਮੇਤ੍ਤਾਨੁਭਾવੇਨ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਪਿ ਮੇਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਂ ਪਟਿਲਭਿਂਸੁ, ਥੇਰੋ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਓવਾਦਾਚਰਿਯੋ ਹੁਤ੍વਾ વਤ੍ਤਨਿਸੇਨਾਸਨੇ ਆવਸਿ, ਤਿਂਸਯੋਜਨਮਤ੍ਤਾ ਅਟવੀ ਏਕਂ ਪਧਾਨਘਰਂ ਅਹੋਸਿ। ਥੇਰੋ ਆਕਾਸੇ ਚਮ੍ਮਖਣ੍ਡਂ ਪਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥੇਸਿ। ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਮ੍ਪਿ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਹਾਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥੇਸਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ વਿਹਾਰਮੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਾਨਮਦਂਸੁ। ਧਮ੍ਮਾਸੋਕਰਾਜਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਗੁਣਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮੋ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਹਿਣਿ। ਥੇਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਓવਾਦਂ ਦਮ੍ਮੀਤਿ ਏਕવਾਰਮ੍ਪਿ ਨ ਗਤੋਤਿ।
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਚੂਲ਼ਸਕੁਲੁਦਾਯਿਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੧੦. વੇਖਨਸਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
੨੭੮. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ વੇਖਨਸਸੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ વੇਖਨਸੋਤਿ ਅਯਂ ਕਿਰ ਸਕੁਲੁਦਾਯਿਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯੋ, ਸੋ ‘‘ਸਕੁਲੁਦਾਯੀ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਪਰਮવਣ੍ਣਪਞ੍ਹੇ ਪਰਾਜਿਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਾ ਸੋ ਸਾਧੁਕਂ ਉਗ੍ਗਹਾਪਿਤੋ, ਤੇਨਾਪਿ ਸਾਧੁਕਂ ਉਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਪਰਾਜਿਤੋ, ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਸਯਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਪਰਮવਣ੍ਣਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਰਾਜਗਹਤੋ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸਯੋਜਨਂ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ, ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਨ ਠਿਤਕੋવ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
੨੮੦. ਪਞ੍ਚ ਖੋ ਇਮੇਤਿ ਕਸ੍ਮਾ ਆਰਭਿ? ਅਗਾਰਿਯੋਪਿ ਏਕਚ੍ਚੋ ਕਾਮਗਰੁਕੋ ਕਾਮਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਗਰੁਕੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਪਿ ਚ ਏਕਚ੍ਚੋ ਕਾਮਗਰੁਕੋ ਕਾਮਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਗਰੁਕੋ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਪਨ ਕਾਮਗਰੁਕੋ ਕਾਮਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਇਮਾਯ ਕਥਾਯ ਕਥਿਯਮਾਨਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਮਾਧਿਮੁਤ੍ਤਤ੍ਤਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਸ੍ਸਤਿ, ਏવਮਸ੍ਸਾਯਂ ਦੇਸਨਾ ਸਪ੍ਪਾਯਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਇਮਂ ਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ। ਕਾਮਗ੍ਗਸੁਖਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ।
੨੮੧. ਪਾਪਿਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਅਜਾਨਨਭਾવਂ ਪਾਪਿਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਨਾਮਕਂਯੇવ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨਿਰਤ੍ਥਕવਚਨਮਤ੍ਤਮੇવ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਅਪਰਨ੍ਤੋਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤੁਯ੍ਹਂ ਅਤੀਤਕਥਾਯ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਞਾਣਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਨਾਗਤਕਥਾਯ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਞਾਣਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਉਭਯਮ੍ਪੇਤਂ ਤਿਟ੍ਠਤੂਤਿ ਆਹ। ਸੁਤ੍ਤਬਨ੍ਧਨੇਹੀਤਿ ਸੁਤ੍ਤਮਯਬਨ੍ਧਨੇਹਿ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਆਰਕ੍ਖਤ੍ਥਾਯ ਹਤ੍ਥਪਾਦੇਸੁ ਚੇવ ਗੀવਾਯ ਚ ਸੁਤ੍ਤਕਾਨਿ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ। ਤਾਨਿ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਹਲ੍ਲਕਕਾਲੇ ਪਨਸ੍ਸ ਤਾਨਿ ਸਯਂ વਾ ਪੂਤੀਨਿ ਹੁਤ੍વਾ ਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਾ ਹਰਨ੍ਤਿ।
ਏવਮੇવ ਖੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਦਹਰਸ੍ਸ ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਬਨ੍ਧਨਾਨਂ ਅਜਾਨਨਕਾਲੋ વਿਯ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਪੁਰਿਮਾਯ ਕੋਟਿਯਾ ਅਜਾਨਨਂ, ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਪੁਰਿਮਕੋਟਿ ਞਾਤੁਂ, ਮੋਚਨਕਾਲੇ ਜਾਨਨਸਦਿਸਂ ਪਨ
ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯਟ੍ਠਕਥਾਯ
વੇਖਨਸਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
ਤਤਿਯવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।