੬. ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਂਯੁਤ੍ਤਂ
੧. ਪਠਮવਗ੍ਗੋ
੧. ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯਾਚਨਸੁਤ੍ਤਂ
੧੭੨. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਉਰੁવੇਲਾਯਂ વਿਹਰਤਿ ਨਜ੍ਜਾ ਨੇਰਞ੍ਜਰਾਯ ਤੀਰੇ ਅਜਪਾਲਨਿਗ੍ਰੋਧਮੂਲੇ ਪਠਮਾਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਤੋ ਰਹੋਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਸ੍ਸ ਏવਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਅਧਿਗਤੋ ਖੋ ਮ੍ਯਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਦੁਦ੍ਦਸੋ ਦੁਰਨੁਬੋਧੋ ਸਨ੍ਤੋ ਪਣੀਤੋ ਅਤਕ੍ਕਾવਚਰੋ ਨਿਪੁਣੋ ਪਣ੍ਡਿਤવੇਦਨੀਯੋ। ਆਲਯਰਾਮਾ ਖੋ ਪਨਾਯਂ ਪਜਾ ਆਲਯਰਤਾ ਆਲਯਸਮ੍ਮੁਦਿਤਾ। ਆਲਯਰਾਮਾਯ ਖੋ ਪਨ ਪਜਾਯ ਆਲਯਰਤਾਯ ਆਲਯਸਮ੍ਮੁਦਿਤਾਯ ਦੁਦ੍ਦਸਂ ਇਦਂ ਠਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਇਦਪ੍ਪਚ੍ਚਯਤਾਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੋ। ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੋ ਠਾਨਂ ਦੁਦ੍ਦਸਂ ਯਦਿਦਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਸਮਥੋ ਸਬ੍ਬੂਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਤਣ੍ਹਾਕ੍ਖਯੋ વਿਰਾਗੋ ਨਿਰੋਧੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। ਅਹਞ੍ਚੇવ ਖੋ ਪਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਯ੍ਯਂ; ਪਰੇ ਚ ਮੇ ਨ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯੁਂ; ਸੋ ਮਮਸ੍ਸ ਕਿਲਮਥੋ, ਸਾ ਮਮਸ੍ਸ વਿਹੇਸਾ’’ਤਿ। ਅਪਿਸ੍ਸੁ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਇਮਾ ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਾ ਗਾਥਾਯੋ ਪਟਿਭਂਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਸ੍ਸੁਤਪੁਬ੍ਬਾ –
‘‘ਕਿਚ੍ਛੇਨ ਮੇ ਅਧਿਗਤਂ, ਹਲਂ ਦਾਨਿ ਪਕਾਸਿਤੁਂ।
ਰਾਗਦੋਸਪਰੇਤੇਹਿ, ਨਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਸਮ੍ਬੁਧੋ॥
‘‘ਪਟਿਸੋਤਗਾਮਿਂ ਨਿਪੁਣਂ, ਗਮ੍ਭੀਰਂ ਦੁਦ੍ਦਸਂ ਅਣੁਂ।
ਰਾਗਰਤ੍ਤਾ ਨ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਤਮੋਖਨ੍ਧੇਨ ਆવੁਟਾ’’ਤਿ ਤਮੋਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਆવੁਤਾਤਿ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰)॥
ਇਤਿਹ ਭਗવਤੋ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤੋ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਮਤਿ, ਨੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ।
ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਸਹਮ੍ਪਤਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਨਸ੍ਸਤਿ વਤ ਭੋ ਲੋਕੋ, વਿਨਸ੍ਸਤਿ વਤ ਭੋ ਲੋਕੋ, ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਮਤਿ ਨਮਿਸ੍ਸਤਿ (?), ਨੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ ਸਮ੍ਮਿਞ੍ਜਿਤਂ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰) વਾ ਬਾਹਂ ਪਸਾਰੇਯ੍ਯ, ਪਸਾਰਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਸਮਿਞ੍ਜੇਯ੍ਯ ਏવਮੇવ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਭਗવਤੋ ਪੁਰਤੋ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣਜਾਣੁਮਣ੍ਡਲਂ ਪਥવਿਯਂ ਨਿਹਨ੍ਤ੍વਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨਞ੍ਜਲਿਂ ਪਣਾਮੇਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਦੇਸੇਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਂ, ਦੇਸੇਤੁ ਸੁਗਤੋ ਧਮ੍ਮਂ। ਸਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖਜਾਤਿਕਾ, ਅਸ੍ਸવਨਤਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ। ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਤਾਰੋ’’ਤਿ। ਇਦਮવੋਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ, ਇਦਂ વਤ੍વਾ ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦવੋਚ –
‘‘ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ ਮਗਧੇਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ,
ਧਮ੍ਮੋ ਅਸੁਦ੍ਧੋ ਸਮਲੇਹਿ ਚਿਨ੍ਤਿਤੋ।
ਅਪਾਪੁਰੇਤਂ ਅવਾਪੁਰੇਤਂ (ਸੀ॰) ਅਮਤਸ੍ਸ ਦ੍વਾਰਂ,
ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਧਮ੍ਮਂ વਿਮਲੇਨਾਨੁਬੁਦ੍ਧਂ॥
‘‘ਸੇਲੇ ਯਥਾ ਪਬ੍ਬਤਮੁਦ੍ਧਨਿਟ੍ਠਿਤੋ,
ਯਥਾਪਿ ਪਸ੍ਸੇ ਜਨਤਂ ਸਮਨ੍ਤਤੋ।
ਤਥੂਪਮਂ ਧਮ੍ਮਮਯਂ ਸੁਮੇਧ,
ਪਾਸਾਦਮਾਰੁਯ੍ਹ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ।
ਸੋਕਾવਤਿਣ੍ਣਂ ਸੋਕਾવਕਿਣ੍ਣਂ (ਸੀ॰) ਜਨਤਮਪੇਤਸੋਕੋ,
ਅવੇਕ੍ਖਸ੍ਸੁ ਜਾਤਿਜਰਾਭਿਭੂਤਂ॥
‘‘ਉਟ੍ਠੇਹਿ વੀਰ વਿਜਿਤਸਙ੍ਗਾਮ,
ਸਤ੍ਥવਾਹ ਅਨਣ ਅਣਣ (ਰੂਪਸਿਦ੍ਧਿਟੀਕਾ) વਿਚਰ ਲੋਕੇ।
ਦੇਸਸ੍ਸੁ ਦੇਸੇਤੁ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰ ਕ॰) ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਂ,
ਅਞ੍ਞਾਤਾਰੋ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ॥
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਚ ਅਜ੍ਝੇਸਨਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਕਾਰੁਞ੍ਞਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲੋਕਂ વੋਲੋਕੇਸਿ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਭਗવਾ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲੋਕਂ વੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤੇ ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖੇ ਮਹਾਰਜਕ੍ਖੇ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸ੍વਾਕਾਰੇ ਦ੍વਾਕਾਰੇ ਸੁવਿਞ੍ਞਾਪਯੇ ਦੁવਿਞ੍ਞਾਪਯੇ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਪਰਲੋਕવਜ੍ਜਭਯਦਸ੍ਸਾવਿਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਨ ਪਰਲੋਕવਜ੍ਜਭਯਦਸ੍ਸਾવਿਨੇ ਦਸ੍ਸਾવਿਨੋ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰) વਿਹਰਨ੍ਤੇ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਉਪ੍ਪਲਿਨਿਯਂ વਾ ਪਦੁਮਿਨਿਯਂ વਾ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਿਨਿਯਂ વਾ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚਾਨਿ ਉਪ੍ਪਲਾਨਿ વਾ ਪਦੁਮਾਨਿ વਾ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਨਿ વਾ ਉਦਕੇ ਜਾਤਾਨਿ ਉਦਕੇ ਸਂવਡ੍ਢਾਨਿ ਉਦਕਾਨੁਗ੍ਗਤਾਨਿ ਅਨ੍ਤੋ ਨਿਮੁਗ੍ਗਪੋਸੀਨਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚਾਨਿ ਉਪ੍ਪਲਾਨਿ વਾ ਪਦੁਮਾਨਿ વਾ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਨਿ વਾ ਉਦਕੇ ਜਾਤਾਨਿ ਉਦਕੇ ਸਂવਡ੍ਢਾਨਿ ਸਮੋਦਕਂ ਠਿਤਾਨਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚਾਨਿ ਉਪ੍ਪਲਾਨਿ વਾ ਪਦੁਮਾਨਿ વਾ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਨਿ વਾ ਉਦਕੇ ਜਾਤਾਨਿ ਉਦਕੇ ਸਂવਡ੍ਢਾਨਿ ਉਦਕਾ ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮ੍ਮ ਠਿਤਾਨਿ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰) ਅਨੁਪਲਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਦਕੇਨ; ਏવਮੇવ ਭਗવਾ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲੋਕਂ વੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਦ੍ਦਸ ਸਤ੍ਤੇ ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖੇ ਮਹਾਰਜਕ੍ਖੇ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸ੍વਾਕਾਰੇ ਦ੍વਾਕਾਰੇ ਸੁવਿਞ੍ਞਾਪਯੇ ਦੁવਿਞ੍ਞਾਪਯੇ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਪਰਲੋਕવਜ੍ਜਭਯਦਸ੍ਸਾવਿਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਨ ਪਰਲੋਕવਜ੍ਜਭਯਦਸ੍ਸਾવਿਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ। ਦਿਸ੍વਾਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਸਹਮ੍ਪਤਿਂ ਗਾਥਾਯ ਪਚ੍ਚਭਾਸਿ –
‘‘ਅਪਾਰੁਤਾ ਤੇਸਂ ਅਮਤਸ੍ਸ ਦ੍વਾਰਾ,
ਯੇ ਸੋਤવਨ੍ਤੋ ਪਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੁ ਸਦ੍ਧਂ।
વਿਹਿਂਸਸਞ੍ਞੀ ਪਗੁਣਂ ਨ ਭਾਸਿਂ,
ਧਮ੍ਮਂ ਪਣੀਤਂ ਮਨੁਜੇਸੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ’’ਤਿ॥
ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ‘‘ਕਤਾવਕਾਸੋ ਖੋਮ੍ਹਿ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯਾ’’ਤਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવਨ੍ਤਰਧਾਯੀਤਿ।
੨. ਗਾਰવਸੁਤ੍ਤਂ
੧੭੩. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਉਰੁવੇਲਾਯਂ વਿਹਰਤਿ ਨਜ੍ਜਾ ਨੇਰਞ੍ਜਰਾਯ ਤੀਰੇ ਅਜਪਾਲਨਿਗ੍ਰੋਧਮੂਲੇ ਪਠਮਾਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਤੋ ਰਹੋਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਸ੍ਸ ਏવਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਦੁਕ੍ਖਂ ਖੋ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਕਂ ਨੁ ਖ੍વਾਹਂ ਸਮਣਂ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਾ ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਕਤ੍વਾ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰) ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ?
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਖੋ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸਮਣਂ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਾ ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰੇਯ੍ਯਂ । ਨ ਖੋ ਪਨਾਹਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇ ਸਮਾਰਕੇ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਰਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਮਣਂ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਾ, ਯਮਹਂ ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰੇਯ੍ਯਂ।
‘‘ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਖੋ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸਮਣਂ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਾ ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰੇਯ੍ਯਂ। ਨ ਖੋ ਪਨਾਹਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮਾਧਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਰਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਮਣਂ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਾ, ਯਮਹਂ ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰੇਯ੍ਯਂ।
‘‘ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸਮਣਂ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਾ ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰੇਯ੍ਯਂ। ਨ ਖੋ ਪਨਾਹਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਸਦੇવਕੇ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਰਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਮਣਂ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਾ, ਯਮਹਂ ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰੇਯ੍ਯਂ।
‘‘ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਖੋ વਿਮੁਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸਮਣਂ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਾ ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰੇਯ੍ਯਂ। ਨ ਖੋ ਪਨਾਹਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਸਦੇવਕੇ…ਪੇ॰… ਅਤ੍ਤਨਾ વਿਮੁਤ੍ਤਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਰਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਮਣਂ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਾ, ਯਮਹਂ ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰੇਯ੍ਯਂ।
‘‘ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਖੋ વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸਮਣਂ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਾ ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰੇਯ੍ਯਂ। ਨ ਖੋ ਪਨਾਹਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇ ਸਮਾਰਕੇ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਅਤ੍ਤਨਾ વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਰਂ ਅਞ੍ਞਂ ਸਮਣਂ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਾ, ਯਮਹਂ ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰੇਯ੍ਯਂ। ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਯ੍વਾਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਮਯਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਤਮੇવ ਧਮ੍ਮਂ ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਭਗવਤੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਪਸਾਰੇਯ੍ਯ ਪਸਾਰਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਸਮਿਞ੍ਜੇਯ੍ਯ ਏવਮੇવ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਭਗવਤੋ ਪੁਰਤੋ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨਞ੍ਜਲਿਂ ਪਣਾਮੇਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਏવਮੇਤਂ , ਭਗવਾ, ਏવਮੇਤਂ, ਸੁਗਤ! ਯੇਪਿ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹੇਸੁਂ ਅਤੀਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ, ਤੇਪਿ ਭਗવਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਞ੍ਞੇવ ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਿਂਸੁ; ਯੇਪਿ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਅਨਾਗਤਮਦ੍ਧਾਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ ਤੇਪਿ ਭਗવਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਞ੍ਞੇવ ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਭਗવਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਰਹਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਧਮ੍ਮਞ੍ਞੇવ ਸਕ੍ਕਤ੍વਾ ਗਰੁਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਤੂ’’ਤਿ। ਇਦਮવੋਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ, ਇਦਂ વਤ੍વਾ ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦવੋਚ –
‘‘ਯੇ ਚ ਅਤੀਤਾ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਾ, ਯੇ ਚ ਬੁਦ੍ਧਾ ਅਨਾਗਤਾ।
ਯੋ ਚੇਤਰਹਿ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਬਹੂਨਂ ਬਹੁਨ੍ਨਂ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰) ਸੋਕਨਾਸਨੋ॥
‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁਨੋ, વਿਹਂਸੁ વਿਹਰਿਂਸੁ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰) વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਚ।
ਤਥਾਪਿ વਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਏਸਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨ ਧਮ੍ਮਤਾ॥
‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਅਤ੍ਤਕਾਮੇਨ ਅਤ੍ਥਕਾਮੇਨ (ਸੀ॰ ਪੀ॰ ਕ॰), ਮਹਤ੍ਤਮਭਿਕਙ੍ਖਤਾ।
ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਗਰੁਕਾਤਬ੍ਬੋ, ਸਰਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
੩. ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇવਸੁਤ੍ਤਂ
੧੭੪. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰਿਸ੍ਸਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇવੋ ਨਾਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਹੋਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇવੋ ਏਕੋ વੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ – ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ, ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਾਸਿ। ‘‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ , વੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’’ਤਿ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿ। ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਚ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇવੋ ਅਰਹਤਂ ਅਹੋਸਿ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇવੋ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾવਿਸਿ। ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਸਪਦਾਨਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਸਕਮਾਤੁ ਨਿવੇਸਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇવਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਆਹੁਤਿਂ ਨਿਚ੍ਚਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ । ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਸਹਮ੍ਪਤਿਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇવਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਆਹੁਤਿਂ ਨਿਚ੍ਚਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਂવੇਜੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਪਸਾਰੇਯ੍ਯ, ਪਸਾਰਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਸਮਿਞ੍ਜੇਯ੍ਯ ਏવਮੇવ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇવਸ੍ਸ ਮਾਤੁ ਨਿવੇਸਨੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ વੇਹਾਸਂ ਠਿਤੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇવਸ੍ਸ ਮਾਤਰਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਗਾਥਾਯ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
‘‘ਦੂਰੇ ਇਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੋ,
ਯਸ੍ਸਾਹੁਤਿਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਸਿ ਨਿਚ੍ਚਂ।
ਨੇਤਾਦਿਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਭਕ੍ਖੋ,
ਕਿਂ ਜਪ੍ਪਸਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਥਂ ਅਜਾਨਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੀ (ਸੀ॰ ਪੀ॰ ਕ॰)॥
‘‘ਏਸੋ ਹਿ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇવੋ,
ਨਿਰੂਪਧਿਕੋ ਅਤਿਦੇવਪਤ੍ਤੋ।
ਅਕਿਞ੍ਚਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨਞ੍ਞਪੋਸੀ,
ਯੋ ਤੇ ਸੋ ਤੇ ਸੋ (ਸੀ॰ ਪੀ॰), ਯੋ ਤੇ ਸ (?) ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ॥
‘‘ਆਹੁਨੇਯ੍ਯੋ વੇਦਗੁ ਭਾવਿਤਤ੍ਤੋ,
ਨਰਾਨਂ ਦੇવਾਨਞ੍ਚ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋ।
ਬਾਹਿਤ੍વਾ ਪਾਪਾਨਿ ਅਨੂਪਲਿਤ੍ਤੋ,
ਘਾਸੇਸਨਂ ਇਰਿਯਤਿ ਸੀਤਿਭੂਤੋ॥
‘‘ਨ ਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਾ ਨ ਪੁਰਤ੍ਥਮਤ੍ਥਿ,
ਸਨ੍ਤੋ વਿਧੂਮੋ ਅਨਿਘੋ ਨਿਰਾਸੋ।
ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਦਣ੍ਡੋ ਤਸਥਾવਰੇਸੁ,
ਸੋ ਤ੍ਯਾਹੁਤਿਂ ਭੁਞ੍ਜਤੁ ਅਗ੍ਗਪਿਣ੍ਡਂ॥
‘‘વਿਸੇਨਿਭੂਤੋ ਉਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ,
ਨਾਗੋવ ਦਨ੍ਤੋ ਚਰਤਿ ਅਨੇਜੋ।
ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਸੀਲੋ ਸੁવਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ,
ਸੋ ਤ੍ਯਾਹੁਤਿਂ ਭੁਞ੍ਜਤੁ ਅਗ੍ਗਪਿਣ੍ਡਂ॥
‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਸਨ੍ਨਾ ਅવਿਕਮ੍ਪਮਾਨਾ,
ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਹਿ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੇ।
ਕਰੋਹਿ ਪੁਞ੍ਞਂ ਸੁਖਮਾਯਤਿਕਂ,
ਦਿਸ੍વਾ ਮੁਨਿਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿ ਓਘਤਿਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
‘‘ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਸਨ੍ਨਾ ਅવਿਕਮ੍ਪਮਾਨਾ,
ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਸਿ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੇ।
ਅਕਾਸਿ ਪੁਞ੍ਞਂ ਸੁਖਮਾਯਤਿਕਂ,
ਦਿਸ੍વਾ ਮੁਨਿਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਓਘਤਿਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
੪. ਬਕਬ੍ਰਹ੍ਮਸੁਤ੍ਤਂ
੧੭੫. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਬਕਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਏવਰੂਪਂ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਇਦਂ ਨਿਚ੍ਚਂ, ਇਦਂ ਧੁવਂ, ਇਦਂ ਸਸ੍ਸਤਂ, ਇਦਂ ਕੇવਲਂ, ਇਦਂ ਅਚવਨਧਮ੍ਮਂ, ਇਦਞ੍ਹਿ ਨ ਜਾਯਤਿ ਨ ਜੀਯਤਿ ਨ ਮੀਯਤਿ ਨ ਚવਤਿ ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ, ਇਤੋ ਚ ਪਨਞ੍ਞਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਉਤ੍ਤਰਿਂ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰) ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਬਕਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਪਸਾਰੇਯ੍ਯ, ਪਸਾਰਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਸਮਿਞ੍ਜੇਯ੍ਯ ਏવਮੇવ – ਜੇਤવਨੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਬਕੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦੂਰਤੋવ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ। ਦਿਸ੍વਾਨ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਏਹਿ ਖੋ ਮਾਰਿਸ, ਸ੍વਾਗਤਂ ਤੇ, ਮਾਰਿਸ! ਚਿਰਸ੍ਸਂ ਖੋ ਮਾਰਿਸ! ਇਮਂ ਪਰਿਯਾਯਮਕਾਸਿ ਯਦਿਦਂ ਇਧਾਗਮਨਾਯ। ਇਦਞ੍ਹਿ, ਮਾਰਿਸ, ਨਿਚ੍ਚਂ, ਇਦਂ ਧੁવਂ, ਇਦਂ ਸਸ੍ਸਤਂ, ਇਦਂ ਕੇવਲਂ, ਇਦਂ ਅਚવਨਧਮ੍ਮਂ, ਇਦਞ੍ਹਿ ਨ ਜਾਯਤਿ ਨ ਜੀਯਤਿ ਨ ਮੀਯਤਿ ਨ ਚવਤਿ ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ। ਇਤੋ ਚ ਪਨਞ੍ਞਂ ਉਤ੍ਤਰਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ।
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਬਕਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਅવਿਜ੍ਜਾਗਤੋ વਤ, ਭੋ, ਬਕੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ; ਅવਿਜ੍ਜਾਗਤੋ વਤ, ਭੋ, ਬਕੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ। ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮ ਅਨਿਚ੍ਚਂਯੇવ ਸਮਾਨਂ ਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ વਕ੍ਖਤਿ, ਅਧੁવਂਯੇવ ਸਮਾਨਂ ਧੁવਨ੍ਤਿ વਕ੍ਖਤਿ, ਅਸਸ੍ਸਤਂਯੇવ ਸਮਾਨਂ ਸਸ੍ਸਤਨ੍ਤਿ વਕ੍ਖਤਿ, ਅਕੇવਲਂਯੇવ ਸਮਾਨਂ ਕੇવਲਨ੍ਤਿ વਕ੍ਖਤਿ, ਚવਨਧਮ੍ਮਂਯੇવ ਸਮਾਨਂ ਅਚવਨਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ વਕ੍ਖਤਿ। ਯਤ੍ਥ ਚ ਪਨ ਜਾਯਤਿ ਚ ਜੀਯਤਿ ਚ ਮੀਯਤਿ ਚ ਚવਤਿ ਚ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ ਚ, ਤਞ੍ਚ ਤਥਾ વਕ੍ਖਤਿ – ‘ਇਦਞ੍ਹਿ ਨ ਜਾਯਤਿ ਨ ਜੀਯਤਿ ਨ ਮੀਯਤਿ ਨ ਚવਤਿ ਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ’। ਸਨ੍ਤਞ੍ਚ ਪਨਞ੍ਞਂ ਉਤ੍ਤਰਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ, ‘ਨਤ੍ਥਞ੍ਞਂ ਉਤ੍ਤਰਿ ਨਿਸ੍ਸਰਣ’ਨ੍ਤਿ વਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ।
‘‘ਦ੍વਾਸਤ੍ਤਤਿ ਗੋਤਮ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਾ,
વਸવਤ੍ਤਿਨੋ ਜਾਤਿਜਰਂ ਅਤੀਤਾ।
ਅਯਮਨ੍ਤਿਮਾ વੇਦਗੂ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਪਪਤ੍ਤਿ,
ਅਸ੍ਮਾਭਿਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਜਨਾ ਅਨੇਕਾ’’ਤਿ॥
‘‘ਅਪ੍ਪਞ੍ਹਿ ਏਤਂ ਨ ਹਿ ਦੀਘਮਾਯੁ,
ਯਂ ਤ੍વਂ ਬਕ ਮਞ੍ਞਸਿ ਦੀਘਮਾਯੁਂ।
ਸਤਂ ਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਸਹਸ੍ਸਾਨ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰) ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਾਨਂ,
ਆਯੁਂ ਪਜਾਨਾਮਿ ਤવਾਹਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ’’ਤਿ॥
‘‘ਅਨਨ੍ਤਦਸ੍ਸੀ ਭਗવਾਹਮਸ੍ਮਿ,
ਜਾਤਿਜਰਂ ਸੋਕਮੁਪਾਤਿવਤ੍ਤੋ।
ਕਿਂ ਮੇ ਪੁਰਾਣਂ વਤਸੀਲવਤ੍ਤਂ,
ਆਚਿਕ੍ਖ ਮੇ ਤਂ ਯਮਹਂ વਿਜਞ੍ਞਾ’’ਤਿ॥
‘‘ਯਂ ਤ੍વਂ ਅਪਾਯੇਸਿ ਬਹੂ ਮਨੁਸ੍ਸੇ,
ਪਿਪਾਸਿਤੇ ਘਮ੍ਮਨਿ ਸਮ੍ਪਰੇਤੇ।
ਤਂ ਤੇ ਪੁਰਾਣਂ વਤਸੀਲવਤ੍ਤਂ,
ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋવ ਅਨੁਸ੍ਸਰਾਮਿ॥
‘‘ਯਂ ਏਣਿਕੂਲਸ੍ਮਿਂ ਜਨਂ ਗਹੀਤਂ,
ਅਮੋਚਯੀ ਗਯ੍ਹਕਂ ਨੀਯਮਾਨਂ।
ਤਂ ਤੇ ਪੁਰਾਣਂ વਤਸੀਲવਤ੍ਤਂ,
ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋવ ਅਨੁਸ੍ਸਰਾਮਿ॥
‘‘ਗਙ੍ਗਾਯ ਸੋਤਸ੍ਮਿਂ ਗਹੀਤਨਾવਂ,
ਲੁਦ੍ਦੇਨ ਨਾਗੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਕਮ੍ਯਾ।
ਪਮੋਚਯਿਤ੍ਥ ਬਲਸਾ ਪਸਯ੍ਹ,
ਤਂ ਤੇ ਪੁਰਾਣਂ વਤਸੀਲવਤ੍ਤਂ,
ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋવ ਅਨੁਸ੍ਸਰਾਮਿ॥
‘‘ਕਪ੍ਪੋ ਚ ਤੇ ਬਦ੍ਧਚਰੋ ਅਹੋਸਿਂ,
ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਿવਨ੍ਤਂ (ਬਹੂਸੁ) વਤਿਨਂ ਅਮਞ੍ਞਿ।
ਤਂ ਤੇ ਪੁਰਾਣਂ વਤਸੀਲવਤ੍ਤਂ,
ਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੋવ ਅਨੁਸ੍ਸਰਾਮੀ’’ਤਿ॥
‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਪਜਾਨਾਸਿ ਮਮੇਤਮਾਯੁਂ,
ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਜਾਨਾਸਿ ਤਥਾ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧੋ।
ਤਥਾ ਹਿ ਤ੍ਯਾਯਂ ਜਲਿਤਾਨੁਭਾવੋ,
ਓਭਾਸਯਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕ’’ਨ੍ਤਿ॥
੫. ਅਞ੍ਞਤਰਬ੍ਰਹ੍ਮਸੁਤ੍ਤਂ
੧੭੬. ਸਾવਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ । ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਏવਰੂਪਂ ਪਾਪਕਂ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ – ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਸੋ ਸਮਣੋ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਾ ਯੋ ਇਧ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ…ਪੇ॰… ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਉਪਰਿ વੇਹਾਸਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਕਹਂ ਨੁ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਰਹਿ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ? ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲਾਨੋ (ਕ॰) ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ વਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਉਪਰਿ વੇਹਾਸਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਂ। ਦਿਸ੍વਾਨ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਪਸਾਰੇਯ੍ਯ, ਪਸਾਰਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਸਮਿਞ੍ਜੇਯ੍ਯ ਏવਮੇવ – ਜੇਤવਨੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਂ ਦਿਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ (ਸੀ॰) ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਉਪਰਿ વੇਹਾਸਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨੀਚਤਰਂ ਭਗવਤੋ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਕਹਂ ਨੁ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਰਹਿ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ? ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ…ਪੇ॰… ਦਿਸ੍વਾਨ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ…ਪੇ॰… ਏવਮੇવ – ਜੇਤવਨੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਦਿਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਉਪਰਿ વੇਹਾਸਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨੀਚਤਰਂ ਭਗવਤੋ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਕਹਂ ਨੁ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਰਹਿ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ? ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ…ਪੇ॰… ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਂ। ਦਿਸ੍વਾਨ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ…ਪੇ॰… ਏવਮੇવ – ਜੇਤવਨੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨੋ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਦਿਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਉਪਰਿ વੇਹਾਸਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨੀਚਤਰਂ ਭਗવਤੋ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਕਹਂ ਨੁ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਰਹਿ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ? ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ…ਪੇ॰… ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਂ। ਦਿਸ੍વਾਨ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ…ਪੇ॰… ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਉਤ੍ਤਰਂ ਦਿਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਉਪਰਿ વੇਹਾਸਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨੀਚਤਰਂ ਭਗવਤੋ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਗਾਥਾਯ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
‘‘ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਤੇ ਆવੁਸੋ ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਯਾ ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਰੇ ਅਹੁ।
ਪਸ੍ਸਸਿ વੀਤਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਭਸ੍ਸਰ’’ਨ੍ਤਿ॥
‘‘ਨ ਮੇ ਮਾਰਿਸ ਸਾ ਦਿਟ੍ਠਿ, ਯਾ ਮੇ ਦਿਟ੍ਠਿ ਪੁਰੇ ਅਹੁ।
ਪਸ੍ਸਾਮਿ વੀਤਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਭਸ੍ਸਰਂ।
ਸ੍વਾਹਂ ਅਜ੍ਜ ਕਥਂ વਜ੍ਜਂ, ਅਹਂ ਨਿਚ੍ਚੋਮ੍ਹਿ ਸਸ੍ਸਤੋ’’ਤਿ॥
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਸਂવੇਜੇਤ੍વਾ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਪਸਾਰੇਯ੍ਯ, ਪਸਾਰਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਸਮਿਞ੍ਜੇਯ੍ਯ ਏવਮੇવ – ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਜੇਤવਨੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਏਹਿ ਤ੍વਂ, ਮਾਰਿਸ, ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਂ ਏવਂ વਦੇਹਿ – ‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਮਾਰਿਸ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਾ ਏવਂਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ ਏવਂਮਹਾਨੁਭਾવਾ ; ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਭવਂ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ਕਪ੍ਪਿਨੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ’’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਮਾਰਿਸਾ’’ਤਿ ਖੋ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜੋ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਮਾਰਿਸ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਾ ਏવਂਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ ਏવਂਮਹਾਨੁਭਾવਾ; ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਭવਂ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ਕਪ੍ਪਿਨੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ? ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਂ ਗਾਥਾਯ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
‘‘ਤੇવਿਜ੍ਜਾ ਇਦ੍ਧਿਪਤ੍ਤਾ ਚ, ਚੇਤੋਪਰਿਯਾਯਕੋવਿਦਾ।
ਖੀਣਾਸવਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ, ਬਹੂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾવਕਾ’’ਤਿ॥
ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਯੇਨ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਾਰਿਸ, ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਏવਮਾਹ –
‘‘ਤੇવਿਜ੍ਜਾ ਇਦ੍ਧਿਪਤ੍ਤਾ ਚ, ਚੇਤੋਪਰਿਯਾਯਕੋવਿਦਾ।
ਖੀਣਾਸવਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ, ਬਹੂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾવਕਾ’’ਤਿ॥
ਇਦਮવੋਚ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜੋ। ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਚ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੀਤਿ।
੬. ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਸੁਤ੍ਤਂ
੧੭੭. ਸਾવਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗવਾ ਦਿવਾવਿਹਾਰਗਤੋ ਹੋਤਿ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੋ। ਅਥ ਖੋ ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸੋ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਦ੍વਾਰਬਾਹਂ ਪਚ੍ਚੇਕਦ੍વਾਰਬਾਹਂ (ਪੀ॰ ਕ॰) ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਅਥ ਖੋ ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਅਕਾਲੋ ਖੋ ਤਾવ, ਮਾਰਿਸ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਤੁਂ; ਦਿવਾવਿਹਾਰਗਤੋ ਭਗવਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੋ ਚ। ਅਸੁਕੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੋ ਇਦ੍ਧੋ ਚੇવ ਫੀਤੋ ਚ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ ਤਤ੍ਰ ਪਮਾਦવਿਹਾਰਂ વਿਹਰਤਿ। ਆਯਾਮ, ਮਾਰਿਸ, ਯੇਨ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਸਂવੇਜੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ , ਮਾਰਿਸਾ’’ਤਿ ਖੋ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ।
ਅਥ ਖੋ ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸੋ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ…ਪੇ॰… ਏવਮੇવ – ਭਗવਤੋ ਪੁਰਤੋ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਾਤੁਰਹੇਸੁਂ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਦੂਰਤੋવ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ। ਦਿਸ੍વਾਨ ਤੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਹਨ੍ਦ ਕੁਤੋ ਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਮਾਰਿਸਾ, ਆਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਆਗਤਾ ਖੋ ਮਯਂ, ਮਾਰਿਸ, ਅਮ੍ਹ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ। ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸਿ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਮਾਰਿਸ, ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾ’’ਤਿ?
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੋ ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰) ਖੋ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਤਂ વਚਨਂ ਅਨਧਿવਾਸੇਨ੍ਤੋ ਸਹਸ੍ਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਪਸ੍ਸਸਿ ਮੇ ਨੋ ਤ੍વਂ, ਮਾਰਿਸ, ਏવਰੂਪਂ ਇਦ੍ਧਾਨੁਭਾવ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਖੋ ਤ੍ਯਾਹਂ, ਮਾਰਿਸ, ਏવਰੂਪਂ ਇਦ੍ਧਾਨੁਭਾવ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਸੋ ਖ੍વਾਹਂ, ਮਾਰਿਸ, ਏવਂਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਏવਂਮਹਾਨੁਭਾવੋ ਕਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਮਣਸ੍ਸ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ વਾ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ?
ਅਥ ਖੋ ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਦ੍વਿਸਹਸ੍ਸਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਪਸ੍ਸਸਿ ਮੇ ਨੋ ਤ੍વਂ, ਮਾਰਿਸ, ਏવਰੂਪਂ ਇਦ੍ਧਾਨੁਭਾવ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਖੋ ਤ੍ਯਾਹਂ, ਮਾਰਿਸ, ਏવਰੂਪਂ ਇਦ੍ਧਾਨੁਭਾવ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਤਯਾ ਚ ਖੋ, ਮਾਰਿਸ, ਮਯਾ ਚ ਸ੍વੇવ ਭਗવਾ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਤਰੋ ਚੇવ ਮਹਾਨੁਭਾવਤਰੋ ਚ। ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸਿ ਤ੍વਂ, ਮਾਰਿਸ, ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾ’’ਤਿ? ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਗਾਥਾਯ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
‘‘ਤਯੋ ਸੁਪਣ੍ਣਾ ਚਤੁਰੋ ਚ ਹਂਸਾ,
ਬ੍ਯਗ੍ਘੀਨਿਸਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਚ ਝਾਯਿਨੋ।
ਤਯਿਦਂ વਿਮਾਨਂ ਜਲਤੇ ਚ ਜਲਤੇવ (ਪੀ॰ ਕ॰) ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ,
ਓਭਾਸਯਂ ਉਤ੍ਤਰਸ੍ਸਂ ਦਿਸਾਯ’’ਨ੍ਤਿ॥
‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਤੇ ਤਂ ਜਲਤੇ વਿਮਾਨਂ,
ਓਭਾਸਯਂ ਉਤ੍ਤਰਸ੍ਸਂ ਦਿਸਾਯਂ।
ਰੂਪੇ ਰਣਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਦਾ ਪવੇਧਿਤਂ,
ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਰੂਪੇ ਰਮਤੀ ਸੁਮੇਧੋ’’ਤਿ॥
ਅਥ ਖੋ ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸੋ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਸਂવੇਜੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવਨ੍ਤਰਧਾਯਿਂਸੁ । ਅਗਮਾਸਿ ਚ ਖੋ ਸੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗવਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾਤਿ।
੭. ਕੋਕਾਲਿਕਸੁਤ੍ਤਂ
੧੭੮. ਸਾવਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗવਾ ਦਿવਾવਿਹਾਰਗਤੋ ਹੋਤਿ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੋ। ਅਥ ਖੋ ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸੋ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਦ੍વਾਰਬਾਹਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਅਥ ਖੋ ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਕੋਕਾਲਿਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ –
‘‘ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਂ ਪਮਿਨਨ੍ਤੋ, ਕੋਧ વਿਦ੍વਾ વਿਕਪ੍ਪਯੇ।
ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਂ ਪਮਾਯਿਨਂ, ਨਿવੁਤਂ ਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
੮. ਕਤਮੋਦਕਤਿਸ੍ਸਸੁਤ੍ਤਂ
੧੭੯. ਸਾવਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗવਾ ਦਿવਾવਿਹਾਰਗਤੋ ਹੋਤਿ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੋ। ਅਥ ਖੋ ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸੋ ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਂ ਦ੍વਾਰਬਾਹਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਅਥ ਖੋ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਕਤਮੋਦਕਤਿਸ੍ਸਕਂ ਕਤਮੋਰਕਤਿਸ੍ਸਕਂ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰) ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ –
‘‘ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਂ ਪਮਿਨਨ੍ਤੋ, ਕੋਧ વਿਦ੍વਾ વਿਕਪ੍ਪਯੇ।
ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਂ ਪਮਾਯਿਨਂ, ਨਿવੁਤਂ ਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਅਕਿਸ੍ਸવ’’ਨ੍ਤਿ॥
੯. ਤੁਰੂਬ੍ਰਹ੍ਮਸੁਤ੍ਤਂ
੧੮੦. ਸਾવਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਬਾਧਿਕੋ ਹੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਬਾਲ਼੍ਹਗਿਲਾਨੋ। ਅਥ ਖੋ ਤੁਰੂ ਤੁਦੁ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰) ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤવਣ੍ਣੋ ਕੇવਲਕਪ੍ਪਂ ਜੇਤવਨਂ ਓਭਾਸੇਤ੍વਾ ਯੇਨ ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વੇਹਾਸਂ ਠਿਤੋ ਕੋਕਾਲਿਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਪਸਾਦੇਹਿ, ਕੋਕਾਲਿਕ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ। ਪੇਸਲਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕੋਸਿ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ’’ਤਿ? ‘‘ਅਹਂ ਤੁਰੂ ਪਚ੍ਚੇਕਬ੍ਰਹ੍ਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਨਨੁ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਤਾ ਅਨਾਗਾਮੀ ਬ੍ਯਾਕਤੋ, ਅਥ ਕਿਞ੍ਚਰਹਿ ਇਧਾਗਤੋ? ਪਸ੍ਸ, ਯਾવਞ੍ਚ ਤੇ ਇਦਂ ਅਪਰਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹਿ ਜਾਤਸ੍ਸ, ਕੁਠਾਰੀ ਦੁਧਾਰੀ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਕ॰) ਜਾਯਤੇ ਮੁਖੇ।
ਯਾਯ ਛਿਨ੍ਦਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਬਾਲੋ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਭਣਂ॥
‘‘ਯੋ ਨਿਨ੍ਦਿਯਂ ਪਸਂਸਤਿ,
ਤਂ વਾ ਨਿਨ੍ਦਤਿ ਯੋ ਪਸਂਸਿਯੋ।
વਿਚਿਨਾਤਿ ਮੁਖੇਨ ਸੋ ਕਲਿਂ,
ਕਲਿਨਾ ਤੇਨ ਸੁਖਂ ਨ વਿਨ੍ਦਤਿ॥
‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋ ਅਯਂ ਕਲਿ,
ਯੋ ਅਕ੍ਖੇਸੁ ਧਨਪਰਾਜਯੋ।
ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਸਹਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨਾ,
ਅਯਮੇવ ਮਹਨ੍ਤਤਰੋ ਕਲਿ।
ਯੋ ਸੁਗਤੇਸੁ ਮਨਂ ਪਦੋਸਯੇ॥
‘‘ਸਤਂ ਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਾਨਂ,
ਛਤ੍ਤਿਂਸਤਿ ਪਞ੍ਚ ਚ ਅਬ੍ਬੁਦਾਨਿ।
ਯਮਰਿਯਗਰਹੀ ਯਮਰਿਯੇ ਗਰਹੀ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰), ਯਮਰਿਯਂ ਗਰਹਂ (ਕ॰) ਨਿਰਯਂ ਉਪੇਤਿ,
વਾਚਂ ਮਨਞ੍ਚ ਪਣਿਧਾਯ ਪਾਪਕ’’ਨ੍ਤਿ॥
੧੦. ਕੋਕਾਲਿਕਸੁਤ੍ਤਂ
੧੮੧. ਸਾવਤ੍ਥਿਨਿਦਾਨਂ । ਅਥ ਖੋ ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਪਾਪਿਚ੍ਛਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾ ਪਾਪਿਕਾਨਂ ਇਚ੍ਛਾਨਂ વਸਂ ਗਤਾ’’ਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਕੋਕਾਲਿਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਮਾ ਹੇવਂ, ਕੋਕਾਲਿਕ, ਅવਚ; ਮਾ ਹੇવਂ, ਕੋਕਾਲਿਕ, ਅવਚ। ਪਸਾਦੇਹਿ, ਕੋਕਾਲਿਕ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ। ਪੇਸਲਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾ’’ਤਿ। ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਸਦ੍ਧਾਯਿਕੋ ਪਚ੍ਚਯਿਕੋ; ਅਥ ਖੋ ਪਾਪਿਚ੍ਛਾવ ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾ ਪਾਪਿਕਾਨਂ ਇਚ੍ਛਾਨਂ વਸਂ ਗਤਾ’’ਤਿ। ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਭਗવਾ ਕੋਕਾਲਿਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਮਾ ਹੇવਂ, ਕੋਕਾਲਿਕ, ਅવਚ; ਮਾ ਹੇવਂ, ਕੋਕਾਲਿਕ, ਅવਚ। ਪਸਾਦੇਹਿ, ਕੋਕਾਲਿਕ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ। ਪੇਸਲਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾ’’ਤਿ। ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ…ਪੇ॰… ਇਚ੍ਛਾਨਂ વਸਂ ਗਤਾ’’ਤਿ। ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਭਗવਾ ਕੋਕਾਲਿਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਮਾ ਹੇવਂ…ਪੇ॰… ਪੇਸਲਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਾ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਕੋਕਾਲਿਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਾਸਪਮਤ੍ਤੀਹਿ ਪੀਲ਼ਕਾਹਿ ਪਿਲ਼ਕਾਹਿ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਸਬ੍ਬੋ ਕਾਯੋ ਫੁਟੋ ਅਹੋਸਿ। ਸਾਸਪਮਤ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਮੁਗ੍ਗਮਤ੍ਤਿਯੋ ਅਹੇਸੁਂ, ਮੁਗ੍ਗਮਤ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਕਲਾਯਮਤ੍ਤਿਯੋ ਅਹੇਸੁਂ, ਕਲਾਯਮਤ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਕੋਲਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਿਯੋ ਅਹੇਸੁਂ, ਕੋਲਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਕੋਲਮਤ੍ਤਿਯੋ ਅਹੇਸੁਂ, ਕੋਲਮਤ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਆਮਲਕਮਤ੍ਤਿਯੋ ਅਹੇਸੁਂ, ਆਮਲਕਮਤ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਬੇਲੁવਸਲਾਟੁਕਮਤ੍ਤਿਯੋ ਅਹੇਸੁਂ, ਬੇਲੁવਸਲਾਟੁਕਮਤ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਬਿਲ੍ਲਮਤ੍ਤਿਯੋ ਅਹੇਸੁਂ, ਬਿਲ੍ਲਮਤ੍ਤਿਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਭਿਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਪੁਬ੍ਬਞ੍ਚ ਲੋਹਿਤਞ੍ਚ ਪਗ੍ਘਰਿਂਸੁ। ਅਥ ਖੋ ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨੇવ ਆਬਾਧੇਨ ਕਾਲਮਕਾਸਿ । ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ ਚ ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਦੁਮਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਿ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਘਾਤੇਤ੍વਾ।
ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤવਣ੍ਣੋ ਕੇવਲਕਪ੍ਪਂ ਜੇਤવਨਂ ਓਭਾਸੇਤ੍વਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕੋਕਾਲਿਕੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ। ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ ਚ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਦੁਮਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਘਾਤੇਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਇਦਮવੋਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ, ਇਦਂ વਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવਨ੍ਤਰਧਾਯੀਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਤਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਮਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਤ੍ਤਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤવਣ੍ਣੋ ਕੇવਲਕਪ੍ਪਂ ਜੇਤવਨਂ ਓਭਾਸੇਤ੍વਾ ਯੇਨਾਹਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਮਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਮਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਕੋਕਾਲਿਕੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ। ਕਾਲਙ੍ਕਤੋ ਚ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਦੁਮਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਘਾਤੇਤ੍વਾ’ਤਿ। ਇਦਮવੋਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ, ਇਦਂ વਤ੍વਾ ਮਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવਨ੍ਤਰਧਾਯੀ’’ਤਿ।
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕੀવਦੀਘਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਦੁਮੇ ਨਿਰਯੇ ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਦੀਘਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਦੁਮੇ ਨਿਰਯੇ ਆਯੁਪ੍ਪਮਾਣਂ। ਤਂ ਨ ਸੁਕਰਂ ਸਙ੍ਖਾਤੁਂ – ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ વਸ੍ਸਾਨਿ ਇਤਿ વਾ, ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ વਸ੍ਸਸਤਾਨਿ ਇਤਿ વਾ, ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਇਤਿ વਾ, ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ વਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਇਤਿ વਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਮਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਸਕ੍ਕਾ , ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਭਗવਾ ਅવੋਚ –
‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ વੀਸਤਿਖਾਰਿਕੋ ਕੋਸਲਕੋ ਤਿਲવਾਹੋ। ਤਤੋ ਪੁਰਿਸੋ વਸ੍ਸਸਤਸ੍ਸ વਸ੍ਸਸਤਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਏਕਮੇਕਂ ਤਿਲਂ ਉਦ੍ਧਰੇਯ੍ਯ; ਖਿਪ੍ਪਤਰਂ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ, વੀਸਤਿਖਾਰਿਕੋ ਕੋਸਲਕੋ ਤਿਲવਾਹੋ ਇਮਿਨਾ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਪਰਿਯਾਦਾਨਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨ ਤ੍વੇવ ਏਕੋ ਅਬ੍ਬੁਦੋ ਨਿਰਯੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, વੀਸਤਿ ਅਬ੍ਬੁਦਾ ਨਿਰਯਾ, ਏવਮੇਕੋ ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਨਿਰਯੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, વੀਸਤਿ ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਾ ਨਿਰਯਾ, ਏવਮੇਕੋ ਅਬਬੋ ਨਿਰਯੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, વੀਸਤਿ ਅਬਬਾ ਨਿਰਯਾ, ਏવਮੇਕੋ ਅਟਟੋ ਨਿਰਯੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, વੀਸਤਿ ਅਟਟਾ ਨਿਰਯਾ, ਏવਮੇਕੋ ਅਹਹੋ ਨਿਰਯੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, વੀਸਤਿ ਅਹਹਾ ਨਿਰਯਾ, ਏવਮੇਕੋ ਕੁਮੁਦੋ ਨਿਰਯੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, વੀਸਤਿ ਕੁਮੁਦਾ ਨਿਰਯਾ, ਏવਮੇਕੋ ਸੋਗਨ੍ਧਿਕੋ ਨਿਰਯੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, વੀਸਤਿ ਸੋਗਨ੍ਧਿਕਾ ਨਿਰਯਾ, ਏવਮੇਕੋ ਉਪ੍ਪਲਨਿਰਯੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, વੀਸਤਿ ਉਪ੍ਪਲਾ ਨਿਰਯਾ, ਏવਮੇਕੋ ਪੁਣ੍ਡਰਿਕੋ ਨਿਰਯੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ , ਭਿਕ੍ਖੁ, વੀਸਤਿ ਪੁਣ੍ਡਰਿਕਾ ਨਿਰਯਾ, ਏવਮੇਕੋ ਪਦੁਮੋ ਨਿਰਯੋ। ਪਦੁਮੇ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨਿਰਯੇ ਕੋਕਾਲਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਆਘਾਤੇਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾ, ਇਦਂ વਤ੍વਾਨ ਸੁਗਤੋ ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦવੋਚ ਸਤ੍ਥਾ –
‘‘ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹਿ ਜਾਤਸ੍ਸ,
ਕੁਠਾਰੀ ਜਾਯਤੇ ਮੁਖੇ।
ਯਾਯ ਛਿਨ੍ਦਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ,
ਬਾਲੋ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਭਣਂ॥
‘‘ਯੋ ਨਿਨ੍ਦਿਯਂ ਪਸਂਸਤਿ,
ਤਂ વਾ ਨਿਨ੍ਦਤਿ ਯੋ ਪਸਂਸਿਯੋ।
વਿਚਿਨਾਤਿ ਮੁਖੇਨ ਸੋ ਕਲਿਂ,
ਕਲਿਨਾ ਤੇਨ ਸੁਖਂ ਨ વਿਨ੍ਦਤਿ॥
‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋ ਅਯਂ ਕਲਿ,
ਯੋ ਅਕ੍ਖੇਸੁ ਧਨਪਰਾਜਯੋ।
ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਸਹਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨਾ,
ਅਯਮੇવ ਮਹਨ੍ਤਰੋ ਕਲਿ।
ਯੋ ਸੁਗਤੇਸੁ ਮਨਂ ਪਦੋਸਯੇ॥
‘‘ਸਤਂ ਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਨਿਰਬ੍ਬੁਦਾਨਂ,
ਛਤ੍ਤਿਂਸਤਿ ਪਞ੍ਚ ਚ ਅਬ੍ਬੁਦਾਨਿ।
ਯਮਰਿਯਗਰਹੀ ਨਿਰਯਂ ਉਪੇਤਿ,
વਾਚਂ ਮਨਞ੍ਚ ਪਣਿਧਾਯ ਪਾਪਕ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਪਠਮੋ વਗ੍ਗੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਆਯਾਚਨਂ ਗਾਰવੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇવੋ,
ਬਕੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਅਪਰਾ ਚ ਦਿਟ੍ਠਿ।
ਪਮਾਦਕੋਕਾਲਿਕਤਿਸ੍ਸਕੋ ਚ,
ਤੁਰੂ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਅਪਰੋ ਚ ਕੋਕਾਲਿਕੋਤਿ॥
੨. ਦੁਤਿਯવਗ੍ਗੋ
੧. ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰਸੁਤ੍ਤਂ
੧੮੨. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਰਾਜਗਹੇ વਿਹਰਤਿ ਸਪ੍ਪਿਨੀਤੀਰੇ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤવਣ੍ਣੋ ਕੇવਲਕਪ੍ਪਂ ਸਪ੍ਪਿਨੀਤੀਰਂ ਓਭਾਸੇਤ੍વਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ –
‘‘ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਸੇਟ੍ਠੋ ਜਨੇਤਸ੍ਮਿਂ, ਯੇ ਗੋਤ੍ਤਪਟਿਸਾਰਿਨੋ।
વਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸੋ ਸੇਟ੍ਠੋ ਦੇવਮਾਨੁਸੇ’’ਤਿ॥
ਇਦਮવੋਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ। ਸਮਨੁਞ੍ਞੋ ਸਤ੍ਥਾ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੋ ‘‘ਸਮਨੁਞ੍ਞੋ ਮੇ ਸਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવਨ੍ਤਰਧਾਯੀਤਿ।
੨. ਦੇવਦਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ
੧੮੩. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਰਾਜਗਹੇ વਿਹਰਤਿ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਦੇવਦਤ੍ਤੇ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤવਣ੍ਣੋ ਕੇવਲਕਪ੍ਪਂ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਓਭਾਸੇਤ੍વਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਦੇવਦਤ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ –
‘‘ਫਲਂ વੇ ਕਦਲਿਂ ਹਨ੍ਤਿ, ਫਲਂ વੇਲ਼ੁਂ ਫਲਂ ਨਲ਼ਂ।
ਸਕ੍ਕਾਰੋ ਕਾਪੁਰਿਸਂ ਹਨ੍ਤਿ, ਗਬ੍ਭੋ ਅਸ੍ਸਤਰਿਂ ਯਥਾ’’ਤਿ॥
੩. ਅਨ੍ਧਕવਿਨ੍ਦਸੁਤ੍ਤਂ
੧੮੪. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਮਾਗਧੇਸੁ વਿਹਰਤਿ ਅਨ੍ਧਕવਿਨ੍ਦੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗવਾ ਰਤ੍ਤਨ੍ਧਕਾਰਤਿਮਿਸਾਯਂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਦੇવੋ ਚ ਏਕਮੇਕਂ ਫੁਸਾਯਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤવਣ੍ਣੋ ਕੇવਲਕਪ੍ਪਂ ਅਨ੍ਧਕવਿਨ੍ਦਂ ਓਭਾਸੇਤ੍વਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਇਮਾ ਗਾਥਾਯੋ ਅਭਾਸਿ –
‘‘ਸੇવੇਥ ਪਨ੍ਤਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ,
ਚਰੇਯ੍ਯ ਸਂਯੋਜਨવਿਪ੍ਪਮੋਕ੍ਖਾ।
ਸਚੇ ਰਤਿਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਤਤ੍ਥ,
ਸਙ੍ਘੇ વਸੇ ਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਤੋ ਸਤੀਮਾ॥
‘‘ਕੁਲਾਕੁਲਂ ਪਿਣ੍ਡਿਕਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ,
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਗੁਤ੍ਤੋ ਨਿਪਕੋ ਸਤੀਮਾ।
ਸੇવੇਥ ਪਨ੍ਤਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ,
ਭਯਾ ਪਮੁਤ੍ਤੋ ਅਭਯੇ વਿਮੁਤ੍ਤੋ॥
‘‘ਯਤ੍ਥ ਭੇਰવਾ ਸਰੀਸਪਾ ਸਿਰਿਂ ਸਪਾ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰),
વਿਜ੍ਜੁ ਸਞ੍ਚਰਤਿ ਥਨਯਤਿ ਦੇવੋ।
ਅਨ੍ਧਕਾਰਤਿਮਿਸਾਯ ਰਤ੍ਤਿਯਾ,
ਨਿਸੀਦਿ ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਗਤਲੋਮਹਂਸੋ॥
‘‘ਇਦਞ੍ਹਿ ਜਾਤੁ ਮੇ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਨਯਿਦਂ ਇਤਿਹੀਤਿਹਂ।
ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਸ੍ਮਿਂ, ਸਹਸ੍ਸਂ ਮਚ੍ਚੁਹਾਯਿਨਂ॥
‘‘ਭਿਯ੍ਯੋ ਭੀਯੋ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰) ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਸੇਕ੍ਖਾ, ਦਸਾ ਚ ਦਸਧਾ ਦਸ।
ਸਬ੍ਬੇ ਸੋਤਸਮਾਪਨ੍ਨਾ, ਅਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਾਮਿਨੋ॥
‘‘ਅਥਾਯਂ ਅਤ੍ਥਾਯਂ-ਇਤਿਪਿ ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੨੯੦ ਇਤਰਾ ਪਜਾ, ਪੁਞ੍ਞਭਾਗਾਤਿ ਮੇ ਮਨੋ।
ਸਙ੍ਖਾਤੁਂ ਨੋਪਿ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਮੁਸਾવਾਦਸ੍ਸ ਓਤ੍ਤਪ’’ਨ੍ਤਿ ਓਤ੍ਤਪੇਤਿ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰), ਓਤ੍ਤਪ੍ਪੇਤਿ (ਕ॰)॥
੪. ਅਰੁਣવਤੀਸੁਤ੍ਤਂ
੧੮੫. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ…ਪੇ॰… ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ। ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ। ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ –
‘‘ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਾਜਾ ਅਹੋਸਿ ਅਰੁਣવਾ ਨਾਮ। ਰਞ੍ਞੋ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰੁਣવਤੋ ਅਰੁਣવਤੀ ਨਾਮ ਰਾਜਧਾਨੀ ਅਹੋਸਿ। ਅਰੁਣવਤਿਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਾਜਧਾਨਿਂ ਅਰੁਣવਤਿਯਂ ਖੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਰਾਜਧਾਨਿਯਂ (ਪੀ॰ ਕ॰) ਸਿਖੀ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਾਸਿ। ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਭਿਭੂਸਮ੍ਭવਂ ਨਾਮ ਸਾવਕਯੁਗਂ ਅਹੋਸਿ ਅਗ੍ਗਂ ਭਦ੍ਦਯੁਗਂ। ਅਥ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਿਖੀ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਭਿਭੁਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਆਯਾਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮ, ਯਾવ ਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਲੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’ਤਿ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਭਿਭੂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਿਖੀ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਭਿਭੂ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਪਸਾਰੇਯ੍ਯ, ਪਸਾਰਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਸਮਿਞ੍ਜੇਯ੍ਯ ਏવਮੇવ – ਅਰੁਣવਤਿਯਾ ਰਾਜਧਾਨਿਯਾ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਪਾਤੁਰਹੇਸੁਂ।
‘‘ਅਥ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਿਖੀ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਭਿਭੁਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਪਟਿਭਾਤੁ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰਿਸਾਯ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੀ ਕਥਾ’ਤਿ। ‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਭਿਭੂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰਿਸਞ੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜੇ ਚ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਸਿ ਸਮਾਦਪੇਸਿ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਸਿ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਸਿ। ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰਿਸਾ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਾ ਚ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਖੀਯਨ੍ਤਿ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰) વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ વਤ , ਭੋ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ વਤ ਭੋ, ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤੇ ਸਾવਕੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਤੀ’’’ਤਿ !
‘‘ਅਥ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਿਖੀ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਭਿਭੁਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖੋ ਤੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰਿਸਾ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਾ ਚ – ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ વਤ, ਭੋ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ વਤ, ਭੋ, ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤੇ ਸਾવਕੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਤੀਤਿ! ਤੇਨ ਹਿ ਤ੍વਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰਿਸਞ੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜੇ ਚ ਸਂવੇਜੇਹੀ’ਤਿ। ‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਭਿਭੂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨਪਿ ਕਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ, ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨਪਿ ਕਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ, ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨਪਿ ਹੇਟ੍ਠਿਮੇਨ ਉਪਡ੍ਢਕਾਯੇਨ ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨ ਉਪਰਿਮੇਨ ਉਪਡ੍ਢਕਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ, ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨਪਿ ਉਪਰਿਮੇਨ ਉਪਡ੍ਢਕਾਯੇਨ ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਨ ਹੇਟ੍ਠਿਮੇਨ ਉਪਡ੍ਢਕਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰਿਸਾ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜਾ ਚ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਚਿਤ੍ਤਜਾਤਾ ਅਹੇਸੁਂ – ‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ વਤ, ਭੋ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ વਤ, ਭੋ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਤਾ ਮਹਾਨੁਭਾવਤਾ’’’ਤਿ!
‘‘ਅਥ ਖੋ ਅਭਿਭੂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਿਖਿਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਅਭਿਜਾਨਾਮਿ ਖ੍વਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਏવਰੂਪਿਂ વਾਚਂ ਭਾਸਿਤਾ – ਪਹੋਮਿ ਖ੍વਾਹਂ ਆવੁਸੋ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਠਿਤੋ ਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਸਹਸ੍ਸੀਲੋਕਧਾਤੁਂ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰) ਸਰੇਨ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤੁ’ਨ੍ਤਿ। ‘ਏਤਸ੍ਸ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਕਾਲੋ, ਏਤਸ੍ਸ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਕਾਲੋ; ਯਂ ਤ੍વਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਠਿਤੋ ਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਸਰੇਨ વਿਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯਾਸੀ’ਤਿ। ‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’ਤਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਭਿਭੂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਠਿਤੋ ਇਮਾ ਗਾਥਾਯੋ ਅਭਾਸਿ –
‘‘ਆਰਮ੍ਭਥ ਆਰਬ੍ਭਥ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ) ਨਿਕ੍ਕਮਥ ਨਿਕ੍ਖਮਥ (ਸੀ॰ ਪੀ॰), ਯੁਞ੍ਜਥ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ।
ਧੁਨਾਥ ਮਚ੍ਚੁਨੋ ਸੇਨਂ, ਨਲ਼ਾਗਾਰਂવ ਕੁਞ੍ਜਰੋ॥
‘‘ਯੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ વਿਹਸ੍ਸਤਿ।
ਪਹਾਯ ਜਾਤਿਸਂਸਾਰਂ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥
‘‘ਅਥ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਿਖੀ ਚ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਭਿਭੂ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਞ੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਰਿਸਞ੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਾਰਿਸਜ੍ਜੇ ਚ ਸਂવੇਜੇਤ੍વਾ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ…ਪੇ॰… ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਾ ਅਰੁਣવਤਿਯਾ ਰਾਜਧਾਨਿਯਾ ਪਾਤੁਰਹੇਸੁਂ। ਅਥ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਿਖੀ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘ਅਸ੍ਸੁਤ੍ਥ ਨੋ, ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਭਿਭੁਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਗਾਥਾਯੋ ਭਾਸਮਾਨਸ੍ਸਾ’ਤਿ? ‘ਅਸ੍ਸੁਮ੍ਹ ਖੋ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਭਿਭੁਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਗਾਥਾਯੋ ਭਾਸਮਾਨਸ੍ਸਾ’ਤਿ। ‘ਯਥਾ ਕਥਂ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਸ੍ਸੁਤ੍ਥ ਅਭਿਭੁਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਗਾਥਾਯੋ ਭਾਸਮਾਨਸ੍ਸਾ’’’ਤਿ? ਏવਂ ਖੋ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਸ੍ਸੁਮ੍ਹ ਅਭਿਭੁਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਗਾਥਾਯੋ ਭਾਸਮਾਨਸ੍ਸ –
‘‘ਆਰਮ੍ਭਥ ਨਿਕ੍ਕਮਥ, ਯੁਞ੍ਜਥ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ।
ਧੁਨਾਥ ਮਚ੍ਚੁਨੋ ਸੇਨਂ, ਨਲ਼ਾਗਾਰਂવ ਕੁਞ੍ਜਰੋ॥
‘‘ਯੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ વਿਹਸ੍ਸਤਿ।
ਪਹਾਯ ਜਾਤਿਸਂਸਾਰਂ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥
‘‘‘ਏવਂ ਖੋ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਸ੍ਸੁਮ੍ਹ ਅਭਿਭੁਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਗਾਥਾਯੋ ਭਾਸਮਾਨਸ੍ਸਾ’ਤਿ। ‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖવੇ; ਸਾਧੁ ਖੋ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ! ਅਸ੍ਸੁਤ੍ਥ ਅਭਿਭੁਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਗਾਥਾਯੋ ਭਾਸਮਾਨਸ੍ਸਾ’’’ਤਿ।
ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾ, ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦੁਨ੍ਤਿ।
੫. ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤਂ
੧੮੬. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਕੁਸਿਨਾਰਾਯਂ વਿਹਰਤਿ ਉਪવਤ੍ਤਨੇ ਮਲ੍ਲਾਨਂ ਸਾਲવਨੇ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਯਮਕਸਾਲਾਨਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮਯੇ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਹਨ੍ਦ ਦਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਆਮਨ੍ਤਯਾਮਿ વੋ – ‘વਯਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਥਾ’ਤਿ। ਅਯਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਾ વਾਚਾ’’।
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਂ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰) ਏવਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁਪਿ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਪਠਮਾ ਝਾਨਾ ਪਠਮਜ੍ਝਾਨਾ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰) ਏવਂ ਦੁਤਿਯਾ ਝਾਨਾ ਇਚ੍ਚਾਦੀਸੁਪਿ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਦੁਤਿਯਾ ਝਾਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਤਤਿਯਾ ਝਾਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਚਤੁਤ੍ਥਾ ਝਾਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਸਞ੍ਞਾવੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ।
ਸਞ੍ਞਾવੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਚਤੁਤ੍ਥਾ ਝਾਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਤਤਿਯਾ ਝਾਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਦੁਤਿਯਾ ਝਾਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਪਠਮਾ ਝਾਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਦੁਤਿਯਾ ਝਾਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਤਤਿਯਾ ਝਾਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਚਤੁਤ੍ਥਾ ਝਾਨਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਸਮਨਨ੍ਤਰਂ ਭਗવਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ। ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਭਗવਤਿ ਸਹ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਸਹਮ੍ਪਤਿ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ –
‘‘ਸਬ੍ਬੇવ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਭੂਤਾ ਲੋਕੇ ਸਮੁਸ੍ਸਯਂ।
ਯਤ੍ਥ ਏਤਾਦਿਸੋ ਸਤ੍ਥਾ, ਲੋਕੇ ਅਪ੍ਪਟਿਪੁਗ੍ਗਲੋ।
ਤਥਾਗਤੋ ਬਲਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ’’ਤਿ॥
ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਭਗવਤਿ ਸਹ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ –
‘‘ਅਨਿਚ੍ਚਾ વਤ ਸਙ੍ਖਾਰਾ, ਉਪ੍ਪਾਦવਯਧਮ੍ਮਿਨੋ।
ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ વੂਪਸਮੋ ਸੁਖੋ’’ਤਿ॥
ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਭਗવਤਿ ਸਹ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ –
‘‘ਤਦਾਸਿ ਯਂ ਭਿਂਸਨਕਂ, ਤਦਾਸਿ ਲੋਮਹਂਸਨਂ।
ਸਬ੍ਬਾਕਾਰવਰੂਪੇਤੇ, ਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ’’ਤਿ॥
ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਭਗવਤਿ ਸਹ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਾ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਇਮਾ ਗਾਥਾਯੋ ਅਭਾਸਿ –
‘‘ਨਾਹੁ ਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸੋ, ਠਿਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ।
ਅਨੇਜੋ ਸਨ੍ਤਿਮਾਰਬ੍ਭ, ਚਕ੍ਖੁਮਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ ਯਂ ਕਾਲਮਕਰੀ ਮੁਨਿ (ਮਹਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤੇ)॥
‘‘ਅਸਲ੍ਲੀਨੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, વੇਦਨਂ ਅਜ੍ਝવਾਸਯਿ।
ਪਜ੍ਜੋਤਸ੍ਸੇવ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, વਿਮੋਕ੍ਖੋ ਚੇਤਸੋ ਅਹੂ’’ਤਿ॥
ਦੁਤਿਯੋ વਗ੍ਗੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਸਨਂ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ, ਅਨ੍ਧਕવਿਨ੍ਦੋ ਅਰੁਣવਤੀ।
ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਚ ਦੇਸਿਤਂ, ਇਦਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਪਞ੍ਚਕਨ੍ਤਿ॥
ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਸਮਤ੍ਤਂ। ਇਤੋ ਪਰਂ ਮਰਮ੍ਮਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਏવਮ੍ਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ –§ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਯਾਚਨਂ ਅਗਾਰવਞ੍ਚ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਦੇવੋ ਬਕੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ।§ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਕੋਕਾਲਿਕਞ੍ਚ, ਤਿਸ੍ਸਕਞ੍ਚ ਤੁਰੂ ਚ॥§ਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਕੋਕਾਲਿਕਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਨਙ੍ਕੁਮਾਰੇਨ ਦੇવਦਤ੍ਤਂ।§ਅਨ੍ਧਕવਿਨ੍ਦਂ ਅਰੁਣવਤਿ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਪਨ੍ਨਰਸਾਤਿ॥