੫. ਕਸ੍ਸਪਸਂਯੁਤ੍ਤਂ
੧. ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਸੁਤ੍ਤਂ
੧੪੪. ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ…ਪੇ॰… ‘‘ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾਯਂ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋਯਂ (ਸੀ॰), ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਸ੍ਸਪੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਚੀવਰੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਚੀવਰਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ; ਨ ਚ ਚੀવਰਹੇਤੁ ਅਨੇਸਨਂ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਅਲਦ੍ਧਾ ਚ ਚੀવਰਂ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ; ਲਦ੍ਧਾ ਚ ਚੀવਰਂ ਅਗਧਿਤੋ ਅਗਥਿਤੋ (ਸੀ॰) ਅਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਨਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਆਦੀਨવਦਸ੍ਸਾવੀ ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਞ੍ਞੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ’’।
‘‘ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਸ੍ਸਪੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ; ਨ ਚ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਹੇਤੁ ਅਨੇਸਨਂ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਅਲਦ੍ਧਾ ਚ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ; ਲਦ੍ਧਾ ਚ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਅਗਧਿਤੋ ਅਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਨਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਆਦੀਨવਦਸ੍ਸਾવੀ ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਞ੍ਞੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ।
‘‘ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਸ੍ਸਪੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਸੇਨਾਸਨੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਸੇਨਾਸਨਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ; ਨ ਚ ਸੇਨਾਸਨਹੇਤੁ ਅਨੇਸਨਂ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਅਲਦ੍ਧਾ ਚ ਸੇਨਾਸਨਂ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ; ਲਦ੍ਧਾ ਚ ਸੇਨਾਸਨਂ ਅਗਧਿਤੋ ਅਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਨਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਆਦੀਨવਦਸ੍ਸਾવੀ ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਞ੍ਞੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ।
‘‘ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਸ੍ਸਪੋ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ; ਨ ਚ ਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਹੇਤੁ ਅਨੇਸਨਂ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਅਲਦ੍ਧਾ ਚ ਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ; ਲਦ੍ਧਾ ਚ ਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਅਗਧਿਤੋ ਅਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਨਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਆਦੀਨવਦਸ੍ਸਾવੀ ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਞ੍ਞੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ।
‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਚੀવਰੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਚੀવਰਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ; ਨ ਚ ਚੀવਰਹੇਤੁ ਅਨੇਸਨਂ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ ਆਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮ; ਅਲਦ੍ਧਾ ਚ ਚੀવਰਂ ਨ ਚ ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮ; ਲਦ੍ਧਾ ਚ ਚੀવਰਂ ਅਗਧਿਤਾ ਅਮੁਚ੍ਛਿਤਾ ਅਨਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਾ ਆਦੀਨવਦਸ੍ਸਾવਿਨੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਞ੍ਞਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮ’’’। (ਏવਂ ਸਬ੍ਬਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ)।
‘‘‘ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਸੇਨਾਸਨੇਨ…ਪੇ॰… ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮ ਇਤਰੀਤਰੇਨ ਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਨ, ਇਤਰੀਤਰਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ; ਨ ਚ ਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਹੇਤੁ ਅਨੇਸਨਂ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ ਆਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮ ਅਲਦ੍ਧਾ ਚ ਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮ; ਲਦ੍ਧਾ ਚ ਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਅਗਧਿਤਾ ਅਮੁਚ੍ਛਿਤਾ ਅਨਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਾ ਆਦੀਨવਦਸ੍ਸਾવਿਨੋ ਨਿਸ੍ਸਰਣਪਞ੍ਞਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ। ਏવਞ੍ਹਿ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਸ੍ਸਪੇਨ વਾ ਹਿ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਓવਦਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯੋ વਾ ਪਨਸ੍ਸ ਯੋ વਾ ਪਨ (ਸੀ॰), ਯੋ વਾ (ਪੀ॰) ਕਸ੍ਸਪਸਦਿਸੋ, ਓવਦਿਤੇਹਿ ਚ ਪਨ વੋ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਠਮਂ।
੨. ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੀਸੁਤ੍ਤਂ
੧੪੫. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਇਸਿਪਤਨੇ ਮਿਗਦਾਯੇ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ। ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘વੁਚ੍ਚਤਿ ਹਿਦਂ, ਆવੁਸੋ ਕਸ੍ਸਪ, ਅਨਾਤਾਪੀ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੀ ਅਭਬ੍ਬੋ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਅਭਬ੍ਬੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਅਭਬ੍ਬੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਆਤਾਪੀ ਚ ਖੋ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪੀ ਭਬ੍ਬੋ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਭਬ੍ਬੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਭਬ੍ਬੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯਾ’’ਤਿ।
‘‘ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਨਾਤਾਪੀ ਹੋਤਿ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੀ ਅਭਬ੍ਬੋ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਅਭਬ੍ਬੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਅਭਬ੍ਬੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ; ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ ਪਨਾવੁਸੋ, ਆਤਾਪੀ ਹੋਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪੀ ਭਬ੍ਬੋ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਭਬ੍ਬੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਭਬ੍ਬੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ ਨ ਆਤਪ੍ਪਂ ਕਰੋਤਿ, ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਹੀਯਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ ਨ ਆਤਪ੍ਪਂ ਕਰੋਤਿ, ‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ ਨ ਆਤਪ੍ਪਂ ਕਰੋਤਿ, ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ ਨ ਆਤਪ੍ਪਂ ਕਰੋਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਨਾਤਾਪੀ ਹੋਤਿ’’।
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੀ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ ਨ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤਿ, ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਹੀਯਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ ਨ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤਿ, ‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ ਨ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤਿ, ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ ਨ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੀ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਨਾਤਾਪੀ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੀ ਅਭਬ੍ਬੋ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਅਭਬ੍ਬੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਅਭਬ੍ਬੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਆਤਾਪੀ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ ਆਤਪ੍ਪਂ ਕਰੋਤਿ, ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਹੀਯਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ ਆਤਪ੍ਪਂ ਕਰੋਤਿ, ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ…ਪੇ॰… ਆਤਪ੍ਪਂ ਕਰੋਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਆਤਾਪੀ ਹੋਤਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚਾવੁਸੋ, ਓਤ੍ਤਪ੍ਪੀ ਹੋਤਿ? ਇਧਾવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤਿ, ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਪ੍ਪਹੀਯਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤਿ, ‘ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤਿ, ‘ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਮੇ ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਨਿਰੁਜ੍ਝਮਾਨਾ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਓਤ੍ਤਪ੍ਪੀ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਆਤਾਪੀ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪੀ ਭਬ੍ਬੋ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਭਬ੍ਬੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਭਬ੍ਬੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯਾ’’ਤਿ। ਦੁਤਿਯਂ।
੩. ਚਨ੍ਦੂਪਮਸੁਤ੍ਤਂ
੧੪੬. ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ…ਪੇ॰… ‘‘ਚਨ੍ਦੂਪਮਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਥ – ਅਪਕਸ੍ਸੇવ ਕਾਯਂ, ਅਪਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਨਿਚ੍ਚਨવਕਾ ਕੁਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਗਬ੍ਭਾ ਅਪ੍ਪਗਬ੍ਬਾ (ਕ॰)। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਰਿਸੋ ਜਰੁਦਪਾਨਂ વਾ ਓਲੋਕੇਯ੍ਯ ਪਬ੍ਬਤવਿਸਮਂ વਾ ਨਦੀવਿਦੁਗ੍ਗਂ વਾ – ਅਪਕਸ੍ਸੇવ ਕਾਯਂ, ਅਪਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਨ੍ਦੂਪਮਾ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਥ – ਅਪਕਸ੍ਸੇવ ਕਾਯਂ, ਅਪਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਨਿਚ੍ਚਨવਕਾ ਕੁਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਗਬ੍ਭਾ’’।
‘‘ਕਸ੍ਸਪੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਨ੍ਦੂਪਮੋ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ – ਅਪਕਸ੍ਸੇવ ਕਾਯਂ, ਅਪਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ, ਨਿਚ੍ਚਨવਕੋ ਕੁਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਗਬ੍ਭੋ। ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਥਂਰੂਪੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਤਿ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਭਗવਂਮੂਲਕਾ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਭਗવਂਨੇਤ੍ਤਿਕਾ ਭਗવਂਪਟਿਸਰਣਾ। ਸਾਧੁ વਤ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ ਪਟਿਭਾਤੁ ਏਤਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ। ਭਗવਤੋ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਆਕਾਸੇ ਪਾਣਿਂ ਚਾਲੇਸਿ। ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਯਂ ਆਕਾਸੇ ਪਾਣਿ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਨ ਗਯ੍ਹਤਿ ਨ ਬਜ੍ਝਤਿ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤੋ ਕੁਲੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਨ ਗਯ੍ਹਤਿ ਨ ਬਜ੍ਝਤਿ – ‘ਲਭਨ੍ਤੁ ਲਾਭਕਾਮਾ, ਪੁਞ੍ਞਕਾਮਾ ਕਰੋਨ੍ਤੁ ਪੁਞ੍ਞਾਨੀ’ਤਿ; ਯਥਾਸਕੇਨ ਲਾਭੇਨ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਸੁਮਨੋ, ਏવਂ ਪਰੇਸਂ ਲਾਭੇਨ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਸੁਮਨੋ; ਏવਰੂਪੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਤਿ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ।
‘‘ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤੋ ਕੁਲੇਸੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਨ ਗਯ੍ਹਤਿ ਨ ਬਜ੍ਝਤਿ – ‘ਲਭਨ੍ਤੁ ਲਾਭਕਾਮਾ, ਪੁਞ੍ਞਕਾਮਾ ਕਰੋਨ੍ਤੁ ਪੁਞ੍ਞਾਨੀ’ਤਿ; ਯਥਾਸਕੇਨ ਲਾਭੇਨ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਸੁਮਨੋ; ਏવਂ ਪਰੇਸਂ ਲਾਭੇਨ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ ਸੁਮਨੋ।
‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਥਂਰੂਪਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਹੋਤਿ, ਕਥਂਰੂਪਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਭਗવਂਮੂਲਕਾ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਭਗવਂਨੇਤ੍ਤਿਕਾ ਭਗવਂਪਟਿਸਰਣਾ। ਸਾਧੁ વਤ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ ਪਟਿਭਾਤੁ ਏਤਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ । ਭਗવਤੋ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੁਣਾਥ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਥ; ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ। ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ –
‘‘ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂਚਿਤ੍ਤੋ ਪਰੇਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ – ‘ਅਹੋ વਤ ਮੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣੇਯ੍ਯੁਂ, ਸੁਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ਧਮ੍ਮਂ ਪਸੀਦੇਯ੍ਯੁਂ, ਪਸਨ੍ਨਾ ਚ ਮੇ ਪਸਨ੍ਨਾਕਾਰਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ; ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਹੋਤਿ।
‘‘ਯੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂਚਿਤ੍ਤੋ ਪਰੇਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ – ‘ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮੋ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਅਕਾਲਿਕੋ ਏਹਿਪਸ੍ਸਿਕੋ ਓਪਨੇਯ੍ਯਿਕੋ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ વਿਞ੍ਞੂਹੀਤਿ વਿਞ੍ਞੂਹਿ (?)। ਅਹੋ, વਤ ਮੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣੇਯ੍ਯੁਂ, ਸੁਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ਧਮ੍ਮਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯੁਂ, ਆਜਾਨਿਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਰੇਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਕਾਰੁਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਨੁਦ੍ਦਯਂ ਅਨੁਦਯਂ (ਬਹੂਸੁ) ਦ੍વਿਤ੍ਤਕਾਰਣਂ ਪਨ ਗવੇਸਿਤਬ੍ਬਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਰੇਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ। ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਹੋਤਿ।
‘‘ਕਸ੍ਸਪੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਂਚਿਤ੍ਤੋ ਪਰੇਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ – ‘ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮੋ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਅਕਾਲਿਕੋ ਏਹਿਪਸ੍ਸਿਕੋ ਓਪਨੇਯ੍ਯਿਕੋ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ વਿਞ੍ਞੂਹੀਤਿ। ਅਹੋ, વਤ ਮੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣੇਯ੍ਯੁਂ, ਸੁਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ਧਮ੍ਮਂ ਆਜਾਨੇਯ੍ਯੁਂ, ਆਜਾਨਿਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁ’ਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਧਮ੍ਮਸੁਧਮ੍ਮਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪਰੇਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਕਾਰੁਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਨੁਦ੍ਦਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਰੇਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ। ਕਸ੍ਸਪੇਨ વਾ ਹਿ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਓવਦਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯੋ વਾ ਪਨਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਪਸਦਿਸੋ, ਓવਦਿਤੇਹਿ ਚ ਪਨ વੋ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਤਿਯਂ।
੪. ਕੁਲੂਪਕਸੁਤ੍ਤਂ
੧੪੭. ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ…ਪੇ॰… ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਥਂਰੂਪੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਤਿ ਕੁਲੂਪਕੋ ਹੋਤੁਂ, ਕਥਂਰੂਪੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਅਰਹਤਿ ਕੁਲੂਪਕੋ ਹੋਤੁ’’ਨ੍ਤਿ? ਭਗવਂਮੂਲਕਾ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਧਮ੍ਮਾ…ਪੇ॰… ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ –
‘‘ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂਚਿਤ੍ਤੋ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ – ‘ਦੇਨ੍ਤੁਯੇવ ਮੇ, ਮਾ ਨਾਦਂਸੁ; ਬਹੁਕਞ੍ਞੇવ ਮੇ ਦੇਨ੍ਤੁ, ਮਾ ਥੋਕਂ; ਪਣੀਤਞ੍ਞੇવ ਮੇ ਦੇਨ੍ਤੁ, ਮਾ ਲੂਖਂ; ਸੀਘਞ੍ਞੇવ ਮੇ ਦੇਨ੍ਤੁ, ਮਾ ਦਨ੍ਧਂ; ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਞ੍ਞੇવ ਮੇ ਦੇਨ੍ਤੁ, ਮਾ ਅਸਕ੍ਕਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏવਂਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤੋ ਨ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਦੀਯਤਿ; ਸੋ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦਯਤਿ। ਥੋਕਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਬਹੁਕਂ…ਪੇ॰… ਲੂਖਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਪਣੀਤਂ… ਦਨ੍ਧਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਸੀਘਂ, ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਦੀਯਤਿ; ਸੋ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦਯਤਿ। ਅਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ; ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਦੀਯਤਿ; ਸੋ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦਯਤਿ। ਏવਰੂਪੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਅਰਹਤਿ ਕੂਲੂਪਕੋ ਹੋਤੁਂ।
‘‘ਯੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਂਚਿਤ੍ਤੋ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ – ‘ਤਂ ਕੁਤੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਾ ਪਰਕੁਲੇਸੁ – ਦੇਨ੍ਤੁਯੇવ ਮੇ, ਮਾ ਨਾਦਂਸੁ; ਬਹੁਕਞ੍ਞੇવ ਮੇ ਦੇਨ੍ਤੁ, ਮਾ ਥੋਕਂ; ਪਣੀਤਞ੍ਞੇવ ਮੇ ਦੇਨ੍ਤੁ, ਮਾ ਲੂਖਂ; ਦੀਘਞ੍ਞੇવ ਮੇ ਦੇਨ੍ਤੁ, ਮਾ ਦਨ੍ਧਂ; ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਞ੍ਞੇવ ਮੇ ਦੇਨ੍ਤੁ, ਮਾ ਅਸਕ੍ਕਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਏવਂਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤੋ ਨ ਦੇਨ੍ਤਿ; ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਸਨ੍ਦੀਯਤਿ; ਸੋ ਨ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦਯਤਿ। ਥੋਕਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਬਹੁਕਂ; ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਸਨ੍ਦੀਯਤਿ; ਸੋ ਨ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦਯਤਿ। ਲੂਖਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਪਣੀਤਂ; ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਸਨ੍ਦੀਯਤਿ; ਸੋ ਨ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦਯਤਿ। ਦਨ੍ਧਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਸੀਘਂ; ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਸਨ੍ਦੀਯਤਿ; ਸੋ ਨ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦਯਤਿ। ਅਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ; ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਸਨ੍ਦੀਯਤਿ; ਸੋ ਨ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦਯਤਿ। ਏવਰੂਪੋ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਤਿ ਕੁਲੂਪਕੋ ਹੋਤੁਂ।
‘‘ਕਸ੍ਸਪੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਂਚਿਤ੍ਤੋ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ – ‘ਤਂ ਕੁਤੇਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਾ ਪਰਕੁਲੇਸੁ – ਦੇਨ੍ਤੁਯੇવ ਮੇ, ਮਾ ਨਾਦਂਸੁ; ਬਹੁਕਞ੍ਞੇવ ਮੇ ਦੇਨ੍ਤੁ, ਮਾ ਥੋਕਂ; ਪਣੀਤਞ੍ਞੇવ ਮੇ ਦੇਨ੍ਤੁ, ਮਾ ਲੂਖਂ; ਸੀਘਞ੍ਞੇવ ਮੇ ਦੇਨ੍ਤੁ, ਮਾ ਦਨ੍ਧਂ; ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਞ੍ਞੇવ ਮੇ ਦੇਨ੍ਤੁ, ਮਾ ਅਸਕ੍ਕਚ੍ਚ’ਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਏવਂਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤੋ ਨ ਦੇਨ੍ਤਿ; ਤੇਨ ਕਸ੍ਸਪੋ ਨ ਸਨ੍ਦੀਯਤਿ; ਸੋ ਨ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦਯਤਿ। ਥੋਕਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਬਹੁਕਂ; ਤੇਨ ਕਸ੍ਸਪੋ ਨ ਸਨ੍ਦੀਯਤਿ; ਸੋ ਨ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦਯਤਿ। ਲੂਖਂ ਦੇਨ੍ਤਿ , ਨੋ ਪਣੀਤਂ; ਤੇਨ ਕਸ੍ਸਪੋ ਨ ਸਨ੍ਦੀਯਤਿ; ਸੋ ਨ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦਯਤਿ। ਦਨ੍ਧਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਸੀਘਂ; ਤੇਨ ਕਸ੍ਸਪੋ ਨ ਸਨ੍ਦੀਯਤਿ; ਸੋ ਨ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦਯਤਿ। ਅਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ; ਤੇਨ ਕਸ੍ਸਪੋ ਨ ਸਨ੍ਦੀਯਤਿ ; ਸੋ ਨ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦਯਤਿ। ਕਸ੍ਸਪੇਨ વਾ ਹਿ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਓવਦਿਸ੍ਸਾਮਿ ਯੋ વਾ ਪਨਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਪਸਦਿਸੋ। ਓવਦਿਤੇਹਿ ਚ ਪਨ વੋ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਚਤੁਤ੍ਥਂ।
੫. ਜਿਣ੍ਣਸੁਤ੍ਤਂ
੧੪੮. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ…ਪੇ॰… ਰਾਜਗਹੇ વੇਲ਼ੁવਨੇ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਂ ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਜਿਣ੍ਣੋਸਿ ਦਾਨਿ ਤ੍વਂ, ਕਸ੍ਸਪ, ਗਰੁਕਾਨਿ ਚ ਤੇ ਇਮਾਨਿ ਸਾਣਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਸਨਾਨਿ। ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤ੍વਂ, ਕਸ੍ਸਪ, ਗਹਪਤਾਨਿ ਗਹਪਤਿਕਾਨਿ (ਸੀ॰) ਚੇવ ਚੀવਰਾਨਿ ਧਾਰੇਹਿ, ਨਿਮਨ੍ਤਨਾਨਿ ਚ ਭੁਞ੍ਜਾਹਿ, ਮਮ ਚ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਿਹਰਾਹੀ’’ਤਿ।
‘‘ਅਹਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਚੇવ ਆਰਞ੍ਞਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ ਚੇવ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ ਚੇવ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਤੇਚੀવਰਿਕੋ ਚੇવ ਤੇਚੀવਰਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਚੇવ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਯ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਚੇવ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਪવਿવਿਤ੍ਤੋ ਚੇવ ਪવਿવੇਕਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ ਚੇવ ਅਸਂਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ ਚੇવ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸ વੀਰਿਯਾਰਬ੍ਭਸ੍ਸ (ਕ॰) ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ’’ਤਿ।
‘‘ਕਿਂ ਕਂ (ਕ॰) ਪਨ ਤ੍વਂ, ਕਸ੍ਸਪ, ਅਤ੍ਥવਸਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਚੇવ ਆਰਞ੍ਞਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ ਚੇવ…ਪੇ॰… ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ ਚੇવ… ਤੇਚੀવਰਿਕੋ ਚੇવ… ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਚੇવ… ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਚੇવ… ਪવਿવਿਤ੍ਤੋ ਚੇવ… ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ ਚੇવ… ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ ਚੇવ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ’’ਤਿ?
‘‘ਦ੍વੇ ਖ੍વਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਤ੍ਥવਸੇ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਚੇવ ਆਰਞ੍ਞਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ ਚੇવ…ਪੇ॰… ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ ਚੇવ… ਤੇਚੀવਰਿਕੋ ਚੇવ… ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਚੇવ… ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਚੇવ… ਪવਿવਿਤ੍ਤੋ ਚੇવ… ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ ਚੇવ… ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ ਚੇવ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖવਿਹਾਰਂ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ, ਪਚ੍ਛਿਮਞ੍ਚ ਜਨਤਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੋ – ‘ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਪਚ੍ਛਿਮਾ ਜਨਤਾ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ’ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰)। ‘ਯੇ ਕਿਰ ਤੇ ਅਹੇਸੁਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਬੁਦ੍ਧਸਾવਕਾ ਤੇ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਆਰਞ੍ਞਿਕਾ ਚੇવ ਅਹੇਸੁਂ ਆਰਞ੍ਞਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ…ਪੇ॰… ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਾ ਚੇવ ਅਹੇਸੁਂ …ਪੇ॰… ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਾ ਚੇવ ਅਹੇਸੁਂ… ਤੇਚੀવਰਿਕਾ ਚੇવ ਅਹੇਸੁਂ… ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ ਚੇવ ਅਹੇਸੁਂ… ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਚੇવ ਅਹੇਸੁਂ… ਪવਿવਿਤ੍ਤਾ ਚੇવ ਅਹੇਸੁਂ… ਅਸਂਸਟ੍ਠਾ ਚੇવ ਅਹੇਸੁਂ… ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾ ਚੇવ ਅਹੇਸੁਂ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ’ਤਿ। ਤੇ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ।
‘‘ਇਮੇ ਖ੍વਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦ੍વੇ ਅਤ੍ਥવਸੇ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਮਾਨੋ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਚੇવ ਆਰਞ੍ਞਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ ਚੇવ…ਪੇ॰… ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ ਚੇવ… ਤੇਚੀવਰਿਕੋ ਚੇવ… ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਚੇવ… ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਚੇવ… ਪવਿવਿਤ੍ਤੋ ਚੇવ… ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ ਚੇવ… ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ ਚੇવ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ’’ਤਿ।
‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਕਸ੍ਸਪ। ਬਹੁਜਨਹਿਤਾਯ ਕਿਰ ਤ੍વਂ, ਕਸ੍ਸਪ, ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਬਹੁਜਨਸੁਖਾਯ ਲੋਕਾਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤ੍વਂ, ਕਸ੍ਸਪ, ਸਾਣਾਨਿ ਚੇવ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿ ਧਾਰੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਸਨਾਨਿ, ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚ ਚਰਾਹਿ, ਅਰਞ੍ਞੇ ਚ વਿਹਰਾਹੀ’’ਤਿ। ਪਞ੍ਚਮਂ।
੬. ਓવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ
੧੪੯. ਰਾਜਗਹੇ વੇਲ਼ੁવਨੇ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਂ ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਓવਦ, ਕਸ੍ਸਪ, ਭਿਕ੍ਖੂ; ਕਰੋਹਿ, ਕਸ੍ਸਪ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ। ਅਹਂ વਾ, ਕਸ੍ਸਪ , ਭਿਕ੍ਖੂ ਓવਦੇਯ੍ਯਂ ਤ੍વਂ વਾ; ਅਹਂ વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਰੇਯ੍ਯਂ ਤ੍વਂ વਾ’’ਤਿ।
‘‘ਦੁਬ੍ਬਚਾ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਰਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਦੋવਚਸ੍ਸਕਰਣੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ, ਅਕ੍ਖਮਾ, ਅਪ੍ਪਦਕ੍ਖਿਣਗ੍ਗਾਹਿਨੋ ਅਨੁਸਾਸਨਿਂ। ਇਧਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਦ੍ਦਸਂ ਭਣ੍ਡਞ੍ਚ ਭਣ੍ਡੁਞ੍ਚ (ਸੀ॰) ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਂ ਅਭਿਜਿਕਞ੍ਚ ਆਭਿਞ੍ਜਿਕਞ੍ਚ (ਸੀ॰ ਕ॰), ਆਭਿਜ੍ਜਿਕਞ੍ਚ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰) ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸੁਤੇਨ ਅਚ੍ਚਾવਦਨ੍ਤੇ – ‘ਏਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਕੋ ਬਹੁਤਰਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਕੋ ਸੁਨ੍ਦਰਤਰਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਕੋ ਚਿਰਤਰਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤੀ’’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਏਹਿ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਮ વਚਨੇਨ ਭਣ੍ਡਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਂ ਅਭਿਜਿਕਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਂ ਆਮਨ੍ਤੇਹਿ – ‘ਸਤ੍ਥਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਆਮਨ੍ਤੇਤੀ’’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗવਤੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਯੇਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਆਮਨ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿ।
‘‘ਏવਮਾવੁਸੋ’’ਤਿ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸੁਤੇਨ ਅਚ੍ਚਾવਦਥ – ‘ਏਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਕੋ ਬਹੁਤਰਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਕੋ ਸੁਨ੍ਦਰਤਰਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਕੋ ਚਿਰਤਰਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤੀ’’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਥ – ‘ਏਥ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸੁਤੇਨ ਅਚ੍ਚਾવਦਥ – ਏਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਕੋ ਬਹੁਤਰਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਕੋ ਸੁਨ੍ਦਰਤਰਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਕੋ ਚਿਰਤਰਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤੀ’’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’। ‘‘ਨੋ ਚੇ ਕਿਰ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਥ, ਅਥ ਕਿਂ ਚਰਹਿ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ, ਕਿਂ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਕਿਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਏવਂ ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੇ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਸਮਾਨਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸੁਤੇਨ ਅਚ੍ਚਾવਦਥ – ‘ਏਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਕੋ ਬਹੁਤਰਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਕੋ ਸੁਨ੍ਦਰਤਰਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਕੋ ਚਿਰਤਰਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤੀ’’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇਸੁ ਸਿਰਸਾ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਅਚ੍ਚਯੋ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਚ੍ਚਗਮਾ, ਯਥਾਬਾਲੇ ਯਥਾਮੂਲ਼੍ਹੇ ਯਥਾਅਕੁਸਲੇ ਯਥਾ ਬਾਲੇ ਯਥਾ ਮੂਲ਼੍ਹੇ ਯਥਾ ਅਕੁਸਲੇ (ਪੀ॰), ਯਥਾਬਾਲਂ ਯਥਾਮੂਲ਼੍ਹਂ ਯਥਾਅਕੁਸਲਂ (?), ਯੇ ਮਯਂ ਏવਂ ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੇ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਸਮਾਨਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸੁਤੇਨ ਅਚ੍ਚਾવਦਿਮ੍ਹ – ‘ਏਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਕੋ ਬਹੁਤਰਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ , ਕੋ ਸੁਨ੍ਦਰਤਰਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਕੋ ਚਿਰਤਰਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਤੇਸਂ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਅਚ੍ਚਯਂ ਅਚ੍ਚਯਤੋ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਆਯਤਿਂ ਸਂવਰਾਯਾ’’ਤਿ।
‘‘ਤਗ੍ਘ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਚ੍ਚਯੋ ਅਚ੍ਚਗਮਾ ਯਥਾਬਾਲੇ ਯਥਾਮੂਲ਼੍ਹੇ ਯਥਾਅਕੁਸਲੇ, ਯੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਏવਂ ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੇ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਸਮਾਨਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸੁਤੇਨ ਅਚ੍ਚਾવਦਿਤ੍ਥ – ‘ਏਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਕੋ ਬਹੁਤਰਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਕੋ ਸੁਨ੍ਦਰਤਰਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਕੋ ਚਿਰਤਰਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਯਤੋ ਚ ਖੋ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਚ੍ਚਯਂ ਅਚ੍ਚਯਤੋ ਦਿਸ੍વਾ ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਕਰੋਥ, ਤਂ વੋ ਮਯਂ ਮਯਂ ਅਚ੍ਚਯਂ (ਸੀ॰) ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਮ। વੁਦ੍ਧਿ ਹੇਸਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਸ੍ਸ વਿਨਯੇ ਯੋ ਅਚ੍ਚਯਂ ਅਚ੍ਚਯਤੋ ਦਿਸ੍વਾ ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਕਰੋਤਿ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਸਂવਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ। ਛਟ੍ਠਂ।
੭. ਦੁਤਿਯਓવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ
੧੫੦. ਰਾਜਗਹੇ વਿਹਰਤਿ વੇਲ਼ੁવਨੇ ਸਾવਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਰ-ਏਤਦવੋਚ (ਸੀ॰)। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ…ਪੇ॰… ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਂ ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਓવਦ, ਕਸ੍ਸਪ, ਭਿਕ੍ਖੂ; ਕਰੋਹਿ, ਕਸ੍ਸਪ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ। ਅਹਂ વਾ, ਕਸ੍ਸਪ , ਭਿਕ੍ਖੂ ਓવਦੇਯ੍ਯਂ ਤ੍વਂ વਾ; ਅਹਂ વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਰੇਯ੍ਯਂ ਤ੍વਂ વਾ’’ਤਿ।
‘‘ਦੁਬ੍ਬਚਾ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਰਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਦੋવਚਸ੍ਸਕਰਣੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਅਕ੍ਖਮਾ ਅਪ੍ਪਦਕ੍ਖਿਣਗ੍ਗਾਹਿਨੋ ਅਨੁਸਾਸਨਿਂ। ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਦ੍ਧਾ ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਹਿਰੀ ਹਿਰਿ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ) ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, વੀਰਿਯਂ ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਪਞ੍ਞਾ ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਤਸ੍ਸ ਯਾ ਰਤ੍ਤਿ વਾ ਦਿવਸੋ વਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ (ਸੀ॰), ਹਾਨਿਯੇવ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਨੋ વੁਦ੍ਧਿ।
‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖੇ ਚਨ੍ਦਸ੍ਸ ਯਾ ਰਤ੍ਤਿ વਾ ਦਿવਸੋ વਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਹਾਯਤੇવ વਣ੍ਣੇਨ, ਹਾਯਤਿ ਮਣ੍ਡਲੇਨ, ਹਾਯਤਿ ਆਭਾਯ, ਹਾਯਤਿ ਆਰੋਹਪਰਿਣਾਹੇਨ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਦ੍ਧਾ ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ…ਪੇ॰… ਹਿਰੀ ਨਤ੍ਥਿ… ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਨਤ੍ਥਿ … વੀਰਿਯਂ ਨਤ੍ਥਿ… ਪਞ੍ਞਾ ਨਤ੍ਥਿ… ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਯਾ ਰਤ੍ਤਿ વਾ ਦਿવਸੋ વਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਹਾਨਿਯੇવ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਨੋ વੁਦ੍ਧਿ।
‘‘‘ਅਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ; ‘ਅਹਿਰਿਕੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ; ‘ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੀ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ; ‘ਕੁਸੀਤੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ; ‘ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ; ‘ਕੋਧਨੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ; ‘ਉਪਨਾਹੀ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ; ‘ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਓવਾਦਕਾ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ।
‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਦ੍ਧਾ ਅਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਹਿਰੀ ਅਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਅਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, વੀਰਿਯਂ ਅਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਪਞ੍ਞਾ ਅਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਤਸ੍ਸ ਯਾ ਰਤ੍ਤਿ વਾ ਦਿવਸੋ વਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, વੁਦ੍ਧਿਯੇવ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਨੋ ਪਰਿਹਾਨਿ।
‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜੁਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇ ਚਨ੍ਦਸ੍ਸ ਯਾ ਰਤ੍ਤਿ વਾ ਦਿવਸੋ વਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, વਡ੍ਢਤੇવ વਣ੍ਣੇਨ, વਡ੍ਢਤਿ ਮਣ੍ਡਲੇਨ , વਡ੍ਢਤਿ ਆਭਾਯ, વਡ੍ਢਤਿ ਆਰੋਹਪਰਿਣਾਹੇਨ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਦ੍ਧਾ ਅਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ… ਹਿਰੀ ਅਤ੍ਥਿ…ਪੇ॰… ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਅਤ੍ਥਿ… વੀਰਿਯਂ ਅਤ੍ਥਿ… ਪਞ੍ਞਾ ਅਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਯਾ ਰਤ੍ਤਿ વਾ ਦਿવਸੋ વਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, વੁਦ੍ਧਿਯੇવ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਨੋ ਪਰਿਹਾਨਿ।
‘‘‘ਸਦ੍ਧੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ; ‘ਹਿਰਿਮਾ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ; ‘ਓਤ੍ਤਪ੍ਪੀ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ; ‘ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ; ‘ਪਞ੍ਞવਾ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ; ‘ਅਕ੍ਕੋਧਨੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ; ‘ਅਨੁਪਨਾਹੀ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ; ‘ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਓવਾਦਕਾ’ਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਪਰਿਹਾਨਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਕਸ੍ਸਪ। ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਕਸ੍ਸਪ, ਸਦ੍ਧਾ ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ…ਪੇ॰… ਹਿਰੀ ਨਤ੍ਥਿ… ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਨਤ੍ਥਿ… વੀਰਿਯਂ ਨਤ੍ਥਿ… ਪਞ੍ਞਾ ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਯਾ ਰਤ੍ਤਿ વਾ ਦਿવਸੋ વਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਹਾਨਿਯੇવ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਨੋ વੁਦ੍ਧਿ।
‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਕਸ੍ਸਪ, ਕਾਲ਼ਪਕ੍ਖੇ ਚਨ੍ਦਸ੍ਸ ਯਾ ਰਤ੍ਤਿ વਾ ਦਿવਸੋ વਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਹਾਯਤੇવ વਣ੍ਣੇਨ…ਪੇ॰… ਹਾਯਤਿ ਆਰੋਹਪਰਿਣਾਹੇਨ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਕਸ੍ਸਪ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਦ੍ਧਾ ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ…ਪੇ॰… ਹਿਰੀ ਨਤ੍ਥਿ… ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਨਤ੍ਥਿ… વੀਰਿਯਂ ਨਤ੍ਥਿ… ਪਞ੍ਞਾ ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਯਾ ਰਤ੍ਤਿ વਾ ਦਿવਸੋ વਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਹਾਨਿਯੇવ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਨੋ વੁਦ੍ਧਿ। ‘ਅਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ, ਕਸ੍ਸਪ, ਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ ; ਅਹਿਰਿਕੋ…ਪੇ॰… ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੀ… ਕੁਸੀਤੋ… ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞੋ… ਕੋਧਨੋ… ‘ਉਪਨਾਹੀ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ, ਕਸ੍ਸਪ, ਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ; ‘ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਓવਾਦਕਾ’ਤਿ, ਕਸ੍ਸਪ, ਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ।
‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਕਸ੍ਸਪ, ਸਦ੍ਧਾ ਅਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ…ਪੇ॰… ਹਿਰੀ ਅਤ੍ਥਿ… ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਅਤ੍ਥਿ… વੀਰਿਯਂ ਅਤ੍ਥਿ… ਪਞ੍ਞਾ ਅਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਯਾ ਰਤ੍ਤਿ વਾ ਦਿવਸੋ વਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, વੁਦ੍ਧਿਯੇવ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਨੋ ਪਰਿਹਾਨਿ।
‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਕਸ੍ਸਪ, ਜੁਣ੍ਹਪਕ੍ਖੇ ਚਨ੍ਦਸ੍ਸ ਯਾ ਰਤ੍ਤਿ વਾ ਦਿવਸੋ વਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, વਡ੍ਢਤੇવ વਣ੍ਣੇਨ, વਡ੍ਢਤਿ ਮਣ੍ਡਲੇਨ, વਡ੍ਢਤਿ ਆਭਾਯ, વਡ੍ਢਤਿ ਆਰੋਹਪਰਿਣਾਹੇਨ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਕਸ੍ਸਪ, ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਦ੍ਧਾ ਅਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਹਿਰੀ ਅਤ੍ਥਿ… ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਅਤ੍ਥਿ… વੀਰਿਯਂ ਅਤ੍ਥਿ… ਪਞ੍ਞਾ ਅਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਯਾ ਰਤ੍ਤਿ વਾ ਦਿવਸੋ વਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, વੁਦ੍ਧਿਯੇવ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਨੋ ਪਰਿਹਾਨਿ।
‘‘‘ਸਦ੍ਧੋ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ, ਕਸ੍ਸਪ, ਅਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ; ਹਿਰਿਮਾ…ਪੇ॰… ਓਤ੍ਤਪ੍ਪੀ… ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ… ਪਞ੍ਞવਾ… ਅਕ੍ਕੋਧਨੋ… ‘ਅਨੁਪਨਾਹੀ ਪੁਰਿਸਪੁਗ੍ਗਲੋ’ਤਿ, ਕਸ੍ਸਪ, ਅਪਰਿਹਾਨਮੇਤਂ; ‘ਸਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਓવਾਦਕਾ’ਤਿ, ਕਸ੍ਸਪ, ਅਪਰਿਹਾਨਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਤ੍ਤਮਂ।
੮. ਤਤਿਯਓવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ
੧੫੧. ਰਾਜਗਹੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿવਾਪੇ ਸਾવਤ੍ਥਿ, ਆਰਾਮੇ (ਸੀ॰)। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਂ ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਓવਦ, ਕਸ੍ਸਪ, ਭਿਕ੍ਖੂ; ਕਰੋਹਿ, ਕਸ੍ਸਪ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ। ਅਹਂ વਾ, ਕਸ੍ਸਪ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਓવਦੇਯ੍ਯਂ ਤ੍વਂ વਾ; ਅਹਂ વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਰੇਯ੍ਯਂ ਤ੍વਂ વਾ’’ਤਿ।
‘‘ਦੁਬ੍ਬਚਾ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਰਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਦੋવਚਸ੍ਸਕਰਣੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ, ਅਕ੍ਖਮਾ, ਅਪ੍ਪਦਕ੍ਖਿਣਗ੍ਗਾਹਿਨੋ ਅਨੁਸਾਸਨੀ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਤਥਾ ਹਿ ਪਨ, ਕਸ੍ਸਪ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਰਞ੍ਞਿਕਾ ਚੇવ ਅਹੇਸੁਂ ਆਰਞ੍ਞਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਾ ਚੇવ ਅਹੇਸੁਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ , ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਾ ਚੇવ ਅਹੇਸੁਂ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ, ਤੇਚੀવਰਿਕਾ ਚੇવ ਅਹੇਸੁਂ ਤੇਚੀવਰਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ, ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ ਚੇવ ਅਹੇਸੁਂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਯ ਚ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ, ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਚੇવ ਅਹੇਸੁਂ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ, ਪવਿવਿਤ੍ਤਾ ਚੇવ ਅਹੇਸੁਂ ਪવਿવੇਕਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ, ਅਸਂਸਟ੍ਠਾ ਚੇવ ਅਹੇਸੁਂ ਅਸਂਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ, ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾ ਚੇવ ਅਹੇਸੁਂ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ।
‘‘ਤਤ੍ਰ ਯੋ ਹੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਚੇવ ਆਰਞ੍ਞਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ ਚੇવ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ ਚੇવ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਤੇਚੀવਰਿਕੋ ਚੇવ ਤੇਚੀવਰਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਚੇવ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਯ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਚੇવ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਪવਿવਿਤ੍ਤੋ ਚੇવ ਪવਿવੇਕਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ ਚੇવ ਅਸਂਸਗ੍ਗਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ ਚੇવ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਤਂ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਸਨੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤੇਨ੍ਤਿ – ‘ਏਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਕੋ ਨਾਮਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਦ੍ਦਕੋ વਤਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮੋ વਤਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ; ਏਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਇਦਂ ਆਸਨਂ ਨਿਸੀਦਾਹੀ’’’ਤਿ।
‘‘ਤਤ੍ਰ, ਕਸ੍ਸਪ, ਨવਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਯੋ ਕਿਰ ਸੋ ਹੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਚੇવ ਆਰਞ੍ਞਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ ਚੇવ…ਪੇ॰… ਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ ਚੇવ… ਤੇਚੀવਰਿਕੋ ਚੇવ… ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਚੇવ… ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ ਚੇવ… ਪવਿવਿਤ੍ਤੋ ਚੇવ… ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ ਚੇવ… ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ ਚੇવ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸ ਚ વਣ੍ਣવਾਦੀ, ਤਂ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਸਨੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤੇਨ੍ਤਿ – ਏਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਕੋ ਨਾਮਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਦ੍ਦਕੋ વਤਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮੋ વਤਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ; ਏਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਇਦਂ ਆਸਨਂ ਨਿਸੀਦਾਹੀ’ਤਿ। ਤੇ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ; ਤੇਸਂ ਤਂ ਹੋਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯ।
‘‘ਏਤਰਹਿ ਪਨ, ਕਸ੍ਸਪ, ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਚੇવ ਆਰਞ੍ਞਿਕਾ ਨ ਚ ਆਰਞ੍ਞਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ, ਨ ਚੇવ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਾ ਨ ਚ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ, ਨ ਚੇવ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਾ ਨ ਚ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ, ਨ ਚੇવ ਤੇਚੀવਰਿਕਾ ਨ ਚ ਤੇਚੀવਰਿਕਤ੍ਤਸ੍ਸ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ, ਨ ਚੇવ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ ਨ ਚ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਯ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ, ਨ ਚੇવ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਨ ਚ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਯਾ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ, ਨ ਚੇવ ਪવਿવਿਤ੍ਤਾ ਨ ਚ ਪવਿવੇਕਸ੍ਸ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ, ਨ ਚੇવ ਅਸਂਸਟ੍ਠਾ ਨ ਚ ਅਸਂਸਗ੍ਗਸ੍ਸ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ , ਨ ਚੇવ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾ ਨ ਚ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭਸ੍ਸ વਣ੍ਣવਾਦਿਨੋ।
‘‘ਤਤ੍ਰ ਯੋ ਹੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਞਾਤੋ ਯਸਸ੍ਸੀ ਲਾਭੀ ਚੀવਰ-ਪਿਣ੍ਡਪਾਤ-ਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨਂ ਤਂ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਸਨੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤੇਨ੍ਤਿ – ‘ਏਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਕੋ ਨਾਮਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਦ੍ਦਕੋ વਤਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਕਾਮੋ વਤਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ; ਏਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਇਦਂ ਆਸਨਂ ਨਿਸੀਦਾਹੀ’’’ਤਿ।
‘‘ਤਤ੍ਰ, ਕਸ੍ਸਪ, ਨવਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਯੋ ਕਿਰ ਸੋ ਹੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਞਾਤੋ ਯਸਸ੍ਸੀ ਲਾਭੀ ਚੀવਰ-ਪਿਣ੍ਡਪਾਤ-ਸੇਨਾਸਨ-ਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨਂ ਤਂ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਸਨੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤੇਨ੍ਤਿ – ਏਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਕੋ ਨਾਮਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਭਦ੍ਦਕੋ વਤਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਕਾਮੋ વਤਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ; ਏਹਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਇਦਂ ਆਸਨਂ ਨਿਸੀਦਾਹੀ’ਤਿ। ਤੇ ਤਥਤ੍ਤਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ ਤਂ ਹੋਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ। ਯਞ੍ਹਿ ਤਂ, ਕਸ੍ਸਪ, ਸਮ੍ਮਾ વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਉਪਦ੍ਦੁਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੂਪਦ੍ਦવੇਨ ਅਭਿਪਤ੍ਥਨਾ ਅਭਿਭવਨਾ (ਸੀ॰) ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਅਭਿਪਤ੍ਥਨੇਨਾ’ਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਅਭਿਭવਨੇਨਾਤਿ (ਸੀ॰), ਏਤਰਹਿ ਤਂ, ਕਸ੍ਸਪ, ਸਮ੍ਮਾ વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਉਪਦ੍ਦੁਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੂਪਦ੍ਦવੇਨ ਅਭਿਪਤ੍ਥਨਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਅਭਿਪਤ੍ਥਨੇਨਾ’’’ਤਿ। ਅਟ੍ਠਮਂ।
੯. ਝਾਨਾਭਿਞ੍ਞਸੁਤ੍ਤਂ
੧੫੨. ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ…ਪੇ॰… ‘‘ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ। ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਤਿ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ’’।
‘‘ਅਹਂ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾવਂ ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ। ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਤਿ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ…ਪੇ॰… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ।
‘‘ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ વਿਹਰਾਮਿ ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਮਿ, ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ – ‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖવਿਹਾਰੀ’ਤਿ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ। ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ, ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ, ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ – ‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖવਿਹਾਰੀ’ਤਿ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ।
‘‘ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ। ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ …ਪੇ॰… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ।
‘‘ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਨਂ ਅਮਨਸਿਕਾਰਾ ਅਨਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੋਤਿ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ। ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਾ…ਪੇ॰… ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ।
‘‘ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਨਨ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ। ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਨਨ੍ਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਨ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ।
‘‘ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ ਸਬ੍ਬਸੋ વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ। ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਤਿ…ਪੇ॰… ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ।
‘‘ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ। ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਤਿ…ਪੇ॰… ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ।
‘‘ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਨੇવਸਞ੍ਞਾਨਾਸਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਸਞ੍ਞਾવੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ। ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰… ਸਞ੍ਞਾવੇਦਯਿਤਨਿਰੋਧਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ।
‘‘ਅਹਂ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਇਦ੍ਧਿવਿਧਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਮਿ – ਏਕੋਪਿ ਹੁਤ੍વਾ ਬਹੁਧਾ ਹੋਮਿ, ਬਹੁਧਾਪਿ ਹੁਤ੍વਾ ਏਕੋ ਹੋਮਿ; ਆવਿਭਾવਂ, ਤਿਰੋਭਾવਂ, ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਂ, ਤਿਰੋਪਾਕਾਰਂ, ਤਿਰੋਪਬ੍ਬਤਂ, ਅਸਜ੍ਜਮਾਨੋ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਆਕਾਸੇ; ਪਥવਿਯਾਪਿ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਿਮੁਜ੍ਜਂ ਕਰੋਮਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਉਦਕੇ; ਉਦਕੇਪਿ ਅਭਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪਥવਿਯਂ; ਆਕਾਸੇਪਿ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਕਮਾਮਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪਕ੍ਖੀ ਸਕੁਣੋ; ਇਮੇਪਿ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯੇ ਏવਂਮਹਿਦ੍ਧਿਕੇ ਏવਂਮਹਾਨੁਭਾવੇ ਪਾਣਿਨਾ ਪਰਿਮਸਾਮਿ ਪਰਿਮਜ੍ਜਾਮਿ; ਯਾવ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾਪਿ ਕਾਯੇਨ વਸਂ વਤ੍ਤੇਮਿ। ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਇਦ੍ਧਿવਿਧਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭੋਤਿ…ਪੇ॰… ਯਾવ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾਪਿ ਕਾਯੇਨ વਸਂ વਤ੍ਤੇਤਿ।
‘‘ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾ વਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਿਕਾਯ ਉਭੋ ਸਦ੍ਦੇ ਸੁਣਾਮਿ, ਦਿਬ੍ਬੇ ਚ ਮਾਨੁਸੇ ਚ, ਯੇ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਚ। ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾ…ਪੇ॰… ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਚ।
‘‘ਅਹਂ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ ਪਰਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮਿ – ਸਰਾਗਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਰਾਗਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਿ, વੀਤਰਾਗਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વੀਤਰਾਗਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਿ, ਸਦੋਸਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ…ਪੇ॰… વੀਤਦੋਸਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਸਮੋਹਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… વੀਤਮੋਹਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਮਹਗ੍ਗਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਅਮਹਗ੍ਗਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਸਉਤ੍ਤਰਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਸਮਾਹਿਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਅਸਮਾਹਿਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… વਿਮੁਤ੍ਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ… ਅવਿਮੁਤ੍ਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅવਿਮੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਮਿ। ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਪਰਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤਿ – ਸਰਾਗਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਰਾਗਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ਅવਿਮੁਤ੍ਤਂ વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅવਿਮੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਜਾਨਾਤਿ।
‘‘ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਾਮਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ ਦ੍વੇਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਤਿਸ੍ਸੋਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਚਤਸ੍ਸੋਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਪਞ੍ਚਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਦਸਪਿ ਜਾਤਿਯੋ વੀਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਤਿਂਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਯੋ ਜਾਤਿਸਤਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਸਤਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ, ਅਨੇਕੇਪਿ ਸਂવਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ ਅਨੇਕੇਪਿ વਿવਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ ਅਨੇਕੇਪਿ ਸਂવਟ੍ਟવਿવਟ੍ਟਕਪ੍ਪੇ – ‘ਅਮੁਤ੍ਰਾਸਿਂ ਏવਂਨਾਮੋ ਏવਂਗੋਤ੍ਤੋ ਏવਂવਣ੍ਣੋ ਏવਮਾਹਾਰੋ ਏવਂਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਏવਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ , ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਅਮੁਤ੍ਰ ਉਦਪਾਦਿਂ; ਤਤ੍ਰਾਪਾਸਿਂ ਏવਂਨਾਮੋ ਏવਂਗੋਤ੍ਤੋ ਏવਂવਣ੍ਣੋ ਏવਮਾਹਾਰੋ ਏવਂਸੁਖਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਏવਮਾਯੁਪਰਿਯਨ੍ਤੋ, ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਇਧੂਪਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ। ਇਤਿ ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਾਮਿ। ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਏਕਮ੍ਪਿ ਜਾਤਿਂ…ਪੇ॰… ਇਤਿ ਸਾਕਾਰਂ ਸਉਦ੍ਦੇਸਂ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ।
‘‘ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ વਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਚવਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁવਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ, ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਮਿ – ‘ਇਮੇ વਤ, ਭੋਨ੍ਤੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਉਪવਾਦਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾ; ਤੇ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਅਪਾਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ વਿਨਿਪਾਤਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ, ਇਮੇ વਾ ਪਨ, ਭੋਨ੍ਤੋ, ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ વਚੀਸੁਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਮਨੋਸੁਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਅਨੁਪવਾਦਕਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾ ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾ; ਤੇ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਸੁਗਤਿਂ ਸਗ੍ਗਂ ਲੋਕਂ ਉਪਪਨ੍ਨਾ’ਤਿ। ਇਤਿ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ વਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਚવਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁવਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ, ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਮਿ। ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਤਿ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ વਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚવਮਾਨੇ…ਪੇ॰… ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ।
‘‘ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ। ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ। ਨવਮਂ।
੧੦. ਉਪਸ੍ਸਯਸੁਤ੍ਤਂ
੧੫੩. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਆਯਾਮ, ਭਨ੍ਤੇ ਕਸ੍ਸਪ, ਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਗਚ੍ਛ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਬਹੁਕਿਚ੍ਚੋ ਤ੍વਂ ਬਹੁਕਰਣੀਯੋ’’ਤਿ। ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਆਯਾਮ, ਭਨ੍ਤੇ ਕਸ੍ਸਪ, ਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਗਚ੍ਛ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਬਹੁਕਿਚ੍ਚੋ ਤ੍વਂ ਬਹੁਕਰਣੀਯੋ’’ਤਿ। ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਆਯਾਮ, ਭਨ੍ਤੇ ਕਸ੍ਸਪ, ਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਨਨ੍ਦੇਨ ਪਚ੍ਛਾਸਮਣੇਨ ਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥ ਖੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਖੋ ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਸਿ ਸਮਾਦਪੇਸਿ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਸਿ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਸਮਾਦਪੇਤ੍વਾ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
ਅਥ ਖੋ ਥੁਲ੍ਲਤਿਸ੍ਸਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਅਨਤ੍ਤਮਨਾ ਅਨਤ੍ਤਮਨવਾਚਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਸਿ – ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਅਯ੍ਯੋ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ, ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ વੇਦੇਹਮੁਨਿਨੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਸਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਤਿ? ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਸੂਚਿવਾਣਿਜਕੋ ਸੂਚਿਕਾਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸੂਚਿਂ વਿਕ੍ਕੇਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਅਯ੍ਯੋ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ વੇਦੇਹਮੁਨਿਨੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਸਿਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ।
ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਥੁਲ੍ਲਤਿਸ੍ਸਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਇਮਂ વਾਚਂ ਭਾਸਮਾਨਾਯ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਆવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਅਹਂ ਸੂਚਿવਾਣਿਜਕੋ, ਤ੍વਂ ਸੂਚਿਕਾਰੋ; ਉਦਾਹੁ ਅਹਂ ਸੂਚਿਕਾਰੋ, ਤ੍વਂ ਸੂਚਿવਾਣਿਜਕੋ’’ਤਿ? ‘‘ਖਮ , ਭਨ੍ਤੇ ਕਸ੍ਸਪ, ਬਾਲੋ ਮਾਤੁਗਾਮੋ’’ਤਿ। ‘‘ਆਗਮੇਹਿ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਮਾ ਤੇ ਸਙ੍ਘੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿ’’।
‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਆવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਅਪਿ ਨੁ ਤ੍વਂ ਭਗવਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਉਪਨੀਤੋ – ‘ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ। ਆਨਨ੍ਦੋਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਤਿ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤੀ’’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।
‘‘ਅਹਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਉਪਨੀਤੋ – ‘ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ। ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਤਿ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤੀ’ਤਿ…ਪੇ॰… । (ਨવਨ੍ਨਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬવਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਞ੍ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਨਂ ਏવਂ વਿਤ੍ਥਾਰੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।)
‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਆવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਅਪਿ ਨੁ ਤ੍વਂ ਭਗવਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਉਪਨੀਤੋ – ‘ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ। ਆਨਨ੍ਦੋਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤੀ’’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’।
‘‘ਅਹਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਤੋ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਉਪਨੀਤੋ – ‘ਅਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ। ਕਸ੍ਸਪੋਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤੀ’’’ਤਿ।
‘‘ਸਤ੍ਤਰਤਨਂ વਾ, ਆવੁਸੋ, ਨਾਗਂ ਅਡ੍ਢਟ੍ਠਮਰਤਨਂ વਾ ਤਾਲਪਤ੍ਤਿਕਾਯ ਛਾਦੇਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਯੋ ਮੇ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਛਾਦੇਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ।
ਚવਿਤ੍ਥ ਚ ਪਨ ਥੁਲ੍ਲਤਿਸ੍ਸਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਮ੍ਹਾਤਿ। ਦਸਮਂ।
੧੧. ਚੀવਰਸੁਤ੍ਤਂ
੧੫੪. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਰਾਜਗਹੇ વਿਹਰਤਿ વੇਲ਼ੁવਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿવਾਪੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਦਕ੍ਖਿਣਗਿਰਿਸ੍ਮਿਂ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਤਿ ਮਹਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਨਨ੍ਦਸ੍ਸ ਤਿਂਸਮਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਿਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਾਯ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਾ ਭવਨ੍ਤਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਕੁਮਾਰਭੂਤਾ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਦਕ੍ਖਿਣਗਿਰਿਸ੍ਮਿਂ ਯਥਾਭਿਰਨ੍ਤਂ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਯੇਨ ਰਾਜਗਹਂ વੇਲ਼ੁવਨਂ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿવਾਪੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਆવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਅਤ੍ਥવਸੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਭਗવਤਾ ਕੁਲੇਸੁ ਤਿਕਭੋਜਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ?
‘‘ਤਯੋ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਕਸ੍ਸਪ, ਅਤ੍ਥવਸੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਭਗવਤਾ ਕੁਲੇਸੁ ਤਿਕਭੋਜਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ – ਦੁਮ੍ਮਙ੍ਕੂਨਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਨਿਗ੍ਗਹਾਯ ਪੇਸਲਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਯ, ਮਾ ਪਾਪਿਚ੍ਛਾ ਪਕ੍ਖਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਙ੍ਘਂ ਭਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯੁਂ વਿਨਯਪਿਟਕੇ ਚੂਲ਼વਗ੍ਗੇ ਸਂਘਭੇਦਕਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ વਜਿਰਬੁਦ੍ਧਿਯਂ ਅਞ੍ਞਥਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਕੁਲਾਨੁਦ੍ਦਯਤਾਯ ਚ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਕਸ੍ਸਪ, ਤਯੋ ਅਤ੍ਥવਸੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਭਗવਤਾ ਕੁਲੇਸੁ ਤਿਕਭੋਜਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘ਅਥ ਕਿਞ੍ਚਰਹਿ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਇਮੇਹਿ ਨવੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰੇਹਿ ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂਹਿ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨਨੁਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਸਿ? ਸਸ੍ਸਘਾਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਚਰਸਿ, ਕੁਲੂਪਘਾਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਚਰਸਿ। ਓਲੁਜ੍ਜਤਿ ਉਲ੍ਲੁਜ੍ਜਤਿ (ਸੀ॰ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਚ) ਖੋ ਤੇ, ਆવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਪਰਿਸਾ; ਪਲੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਖੋ ਤੇ, ਆવੁਸੋ, ਨવਪ੍ਪਾਯਾ। ਨ વਾਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿ।
‘‘ਅਪਿ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ ਕਸ੍ਸਪ, ਸਿਰਸ੍ਮਿਂ ਪਲਿਤਾਨਿ ਜਾਤਾਨਿ। ਅਥ ਚ ਪਨ ਮਯਂ ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਕੁਮਾਰਕવਾਦਾ ਨ ਮੁਚ੍ਚਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤਥਾ ਹਿ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਇਮੇਹਿ ਨવੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰੇਹਿ ਭੋਜਨੇ ਅਮਤ੍ਤਞ੍ਞੂਹਿ ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨਨੁਯੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਸਿ, ਸਸ੍ਸਘਾਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਚਰਸਿ, ਕੁਲੂਪਘਾਤਂ ਮਞ੍ਞੇ ਚਰਸਿ। ਓਲੁਜ੍ਜਤਿ ਖੋ ਤੇ, ਆવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਪਰਿਸਾ; ਪਲੁਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਖੋ ਤੇ, ਆવੁਸੋ, ਨવਪ੍ਪਾਯਾ। ਪਲੁਜ੍ਜਤਿ ਖੋ ਤੇ ਆવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ ਪਰਿਸਾ (ਕ॰ ਸੀ॰) ਨ વਾਯਂ ਕੁਮਾਰਕੋ ਮਤ੍ਤਮਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿ।
ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਥੁਲ੍ਲਨਨ੍ਦਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ – ‘‘ਅਯ੍ਯੇਨ ਕਿਰ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੇਨ ਅਯ੍ਯੋ ਆਨਨ੍ਦੋ વੇਦੇਹਮੁਨਿ ਕੁਮਾਰਕવਾਦੇਨ ਅਪਸਾਦਿਤੋ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਥੁਲ੍ਲਨਨ੍ਦਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਅਨਤ੍ਤਮਨਾ ਅਨਤ੍ਤਮਨવਾਚਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਸਿ – ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਅਯ੍ਯੋ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਪੁਬ੍ਬੋ ਸਮਾਨੋ ਅਯ੍ਯਂ ਆਨਨ੍ਦਂ વੇਦੇਹਮੁਨਿਂ ਕੁਮਾਰਕવਾਦੇਨ ਅਪਸਾਦੇਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ! ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਥੁਲ੍ਲਨਨ੍ਦਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਇਮਂ વਾਚਂ ਭਾਸਮਾਨਾਯ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਤਗ੍ਘਾવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਥੁਲ੍ਲਨਨ੍ਦਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਸਹਸਾ ਅਪ੍ਪਟਿਸਙ੍ਖਾ વਾਚਾ ਭਾਸਿਤਾ। ਯਤ੍વਾਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍વਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਅਞ੍ਞਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤਾ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤੁਂ (ਸੀ॰ ਪੀ॰ ਕ॰), ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤੇਨ ਭਗવਤਾ ਅਰਹਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇਨ। ਪੁਬ੍ਬੇ ਮੇ, ਆવੁਸੋ, ਅਗਾਰਿਕਭੂਤਸ੍ਸ ਸਤੋ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਸਮ੍ਬਾਧੋ ਘਰਾવਾਸੋ ਰਜਾਪਥੋ ਰਜੋਪਥੋ (ਸੀ॰), ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ। ਨਯਿਦਂ ਸੁਕਰਂ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਤਾ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਸਙ੍ਖਲਿਖਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤੁਂ। ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍વਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਖ੍વਾਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਪਟਪਿਲੋਤਿਕਾਨਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਕਰਿਤ੍વਾ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰) ਯੇ ਲੋਕੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਤੇ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍વਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਂ।
ਸੋ ਏવਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਮਾਨੋ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਦ੍ਦਸਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਰਾਜਗਹਂ ਅਨ੍ਤਰਾ ਚ ਨਾਲ਼ਨ੍ਦਂ ਬਹੁਪੁਤ੍ਤੇ ਚੇਤਿਯੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ। ਦਿਸ੍વਾਨ ਮੇ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਸਤ੍ਥਾਰਞ੍ਚ વਤਾਹਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਂ, ਭਗવਨ੍ਤਮੇવ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਂ; ਸੁਗਤਞ੍ਚ વਤਾਹਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਂ, ਭਗવਨ੍ਤਮੇવ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਂ; ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਞ੍ਚ વਤਾਹਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਂ; ਭਗવਨ੍ਤਮੇવ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਖ੍વਾਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਤਤ੍ਥੇવ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇਸੁ ਸਿਰਸਾ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚਂ – ‘ਸਤ੍ਥਾ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ, ਸਾવਕੋਹਮਸ੍ਮਿ; ਸਤ੍ਥਾ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ, ਸਾવਕੋਹਮਸ੍ਮੀ’ਤਿ । ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਮਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਯੋ ਖੋ, ਕਸ੍ਸਪ, ਏવਂ ਸਬ੍ਬਚੇਤਸਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਸਾવਕਂ ਅਜਾਨਞ੍ਞੇવ વਦੇਯ੍ਯ ਜਾਨਾਮੀਤਿ, ਅਪਸ੍ਸਞ੍ਞੇવ વਦੇਯ੍ਯ ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ, ਮੁਦ੍ਧਾਪਿ ਤਸ੍ਸ વਿਪਤੇਯ੍ਯ। ਅਹਂ ਖੋ ਪਨ, ਕਸ੍ਸਪ, ਜਾਨਞ੍ਞੇવ વਦਾਮਿ ਜਾਨਾਮੀਤਿ, ਪਸ੍ਸਞ੍ਞੇવ વਦਾਮਿ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ।
ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਏવਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਤਿਬ੍ਬਂ ਮੇ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਥੇਰੇਸੁ ਨવੇਸੁ ਮਜ੍ਝਿਮੇਸੂ’ਤਿ। ਏવਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ।
ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਏવਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਿਸ੍ਸਾਮਿ ਕੁਸਲੂਪਸਂਹਿਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਅਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍વਾ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਚੇਤਸਾ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਿਤ੍વਾ ਓਹਿਤਸੋਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ। ਏવਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ।
ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਏવਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਸਾਤਸਹਗਤਾ ਚ ਮੇ ਕਾਯਗਤਾਸਤਿ ਨ વਿਜਹਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ। ਏવਞ੍ਹਿ ਤੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।
‘‘ਅਥ ਖੋ ਮਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਾ ਇਮਿਨਾ ਓવਾਦੇਨ ਓવਦਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਸਤ੍ਤਾਹਮੇવ ਖ੍વਾਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਸਰਣੋ ਸਾਣੋ (ਸੀ॰) ਰਟ੍ਠਪਿਣ੍ਡਂ ਭੁਞ੍ਜਿਂ’’। ਅਟ੍ਠਮਿਯਾ ਅਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ।
‘‘ਅਥ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਾ ਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮ ਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ। ਅਥ ਖ੍વਾਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਪਟਪਿਲੋਤਿਕਾਨਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਚਤੁਗ੍ਗੁਣਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚਂ – ‘ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਨਿਸੀਦਤੁ, ਯਂ ਮਮਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯ ਸੁਖਾਯਾ’ਤਿ। ਨਿਸੀਦਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ। ਨਿਸਜ੍ਜ ਖੋ ਮਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘ਮੁਦੁਕਾ ਖੋ ਤ੍ਯਾਯਂ, ਕਸ੍ਸਪ, ਪਟਪਿਲੋਤਿਕਾਨਂ ਸਙ੍ਘਾਟੀ’ਤਿ। ‘ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਪਟਪਿਲੋਤਿਕਾਨਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯਾ’ਤਿ। ‘ਧਾਰੇਸ੍ਸਸਿ ਪਨ ਮੇ ਤ੍વਂ, ਕਸ੍ਸਪ, ਸਾਣਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਸਨਾਨੀ’ਤਿ। ‘ਧਾਰੇਸ੍ਸਾਮਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤੋ ਸਾਣਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਸਨਾਨੀ’ਤਿ। ‘‘ਸੋ ਖ੍વਾਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਪਟਪਿਲੋਤਿਕਾਨਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਭਗવਤੋ ਪਾਦਾਸਿਂ। ਅਹਂ ਪਨ ਭਗવਤੋ ਸਾਣਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਸਨਾਨਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਂ’’।
‘‘ਯਞ੍ਹਿ ਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਸਮ੍ਮਾ વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਭਗવਤੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਓਰਸੋ ਮੁਖਤੋ ਜਾਤੋ ਧਮ੍ਮਜੋ ਧਮ੍ਮਨਿਮ੍ਮਿਤੋ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦੋ, ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਾ (ਸੀ॰) ਸਾਣਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਸਨਾਨੀ’ਤਿ, ਮਮਂ ਤਂ ਸਮ੍ਮਾ વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਭਗવਤੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਓਰਸੋ ਮੁਖਤੋ ਜਾਤੋ ਧਮ੍ਮਜੋ ਧਮ੍ਮਨਿਮ੍ਮਿਤੋ ਧਮ੍ਮਦਾਯਾਦੋ, ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਸਾਣਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਸਨਾਨੀ’’’ਤਿ।
‘‘ਅਹਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਯਾવਦੇવ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ। ਅਹਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਯਾવਦੇ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ…ਪੇ॰… (ਨવਨ੍ਨਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬવਿਹਾਰਸਮਾਪਤ੍ਤਿਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਞ੍ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਨਂ ਏવਂ વਿਤ੍ਥਾਰੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ) ।
‘‘ਅਹਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਾਮਿ; ਸਤ੍ਤਰਤਨਂ વਾ, ਆવੁਸੋ, ਨਾਗਂ ਅਡ੍ਢਟ੍ਠਮਰਤਨਂ વਾ ਤਾਲਪਤ੍ਤਿਕਾਯ ਛਾਦੇਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਯੋ ਮੇ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਛਾਦੇਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ।
ਚવਿਤ੍ਥ ਚ ਪਨ ਥੁਲ੍ਲਨਨ੍ਦਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਮ੍ਹਾਤਿ। ਏਕਾਦਸਮਂ।
੧੨. ਪਰਂਮਰਣਸੁਤ੍ਤਂ
੧੫੫. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਇਸਿਪਤਨੇ ਮਿਗਦਾਯੇ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ। ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਆવੁਸੋ ਕਸ੍ਸਪ, ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਖੋ ਏਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਤਾ – ‘ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਪਨਾવੁਸੋ, ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਖੋ ਏਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਗવਤਾ – ‘ਹੋਤਿ ਚ ਨ ਚ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਪਨਾવੁਸੋ, ਨੇવ ਹੋਤਿ, ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘ਨੇવ ਹੋਤਿ ਨ ਨ ਹੋਤਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਰਂ ਮਰਣਾ’’’ਤਿ। ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਚੇਤਂ, ਆવੁਸੋ , ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਭਗવਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਹੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ ਨਾਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਕਂ ਨ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ ਨ વਿਰਾਗਾਯ ਨ ਨਿਰੋਧਾਯ ਨ ਉਪਸਮਾਯ ਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ ਭਗવਤਾ’’ਤਿ।
‘‘ਅਥ ਕਿਞ੍ਚਰਹਾવੁਸੋ, ਬ੍ਯਾਕਤਂ ਭਗવਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਇਦਂ ‘ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਖੋ , ਆવੁਸੋ, ਬ੍ਯਾਕਤਂ ਭਗવਤਾ; ਅਯਂ ‘ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਤਂ ਭਗવਤਾ; ਅਯਂ ‘ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਤਂ ਭਗવਤਾ; ਅਯਂ ‘ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਤਂ ਭਗવਤਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਚੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਬ੍ਯਾਕਤਂ ਭਗવਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਤਞ੍ਹਿ, ਆવੁਸੋ, ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ ਏਤਂ ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਕਂ ਏਤਂ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਯ વਿਰਾਗਾਯ ਨਿਰੋਧਾਯ ਉਪਸਮਾਯ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਬੋਧਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਤਂ ਭਗવਤਾ’’ਤਿ। ਦ੍વਾਦਸਮਂ।
੧੩. ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਤਿਰੂਪਕਸੁਤ੍ਤਂ
੧੫੬. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਯੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਪ੍ਪਤਰਾਨਿ ਚੇવ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ ਬਹੁਤਰਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਸਣ੍ਠਹਿਂਸੁ? ਕੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਹੇਤੁ ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ, ਯੇਨੇਤਰਹਿ ਬਹੁਤਰਾਨਿ ਚੇવ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਅਪ੍ਪਤਰਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਸਣ੍ਠਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਞ੍ਚੇਤਂ, ਕਸ੍ਸਪ, ਹੋਤਿ ਸਤ੍ਤੇਸੁ ਹਾਯਮਾਨੇਸੁ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੇ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਮਾਨੇ, ਬਹੁਤਰਾਨਿ ਚੇવ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਤਰਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਸਣ੍ਠਹਨ੍ਤਿ। ਨ ਤਾવ, ਕਸ੍ਸਪ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਂ ਹੋਤਿ ਯਾવ ਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਤਿਰੂਪਕਂ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਯਤੋ ਚ ਖੋ, ਕਸ੍ਸਪ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਤਿਰੂਪਕਂ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਥ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਂ ਹੋਤਿ’’।
‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਕਸ੍ਸਪ, ਨ ਤਾવ ਜਾਤਰੂਪਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਂ ਹੋਤਿ ਯਾવ ਨ ਜਾਤਰੂਪਪ੍ਪਤਿਰੂਪਕਂ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਯਤੋ ਚ ਖੋ, ਕਸ੍ਸਪ, ਜਾਤਰੂਪਪ੍ਪਤਿਰੂਪਕਂ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਥ ਜਾਤਰੂਪਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਂ ਹੋਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਕਸ੍ਸਪ, ਨ ਤਾવ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਂ ਹੋਤਿ ਯਾવ ਨ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਤਿਰੂਪਕਂ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਯਤੋ ਚ ਖੋ, ਕਸ੍ਸਪ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਤਿਰੂਪਕਂ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਥ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਂ ਹੋਤਿ।
‘‘ਨ ਖੋ, ਕਸ੍ਸਪ, ਪਥવੀਧਾਤੁ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਤਿ, ਨ ਆਪੋਧਾਤੁ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਤਿ, ਨ ਤੇਜੋਧਾਤੁ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਤਿ, ਨ વਾਯੋਧਾਤੁ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਤਿ; ਅਥ ਖੋ ਇਧੇવ ਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ ਯੇ ਇਮਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਪੇਨ੍ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਕਸ੍ਸਪ, ਨਾવਾ ਆਦਿਕੇਨੇવ ਓਪਿਲવਤਿ; ਨ ਖੋ, ਕਸ੍ਸਪ, ਏવਂ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਂ ਹੋਤਿ।
‘‘ਪਞ੍ਚ ਖੋਮੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਓਕ੍ਕਮਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੋਸਾਯ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਇਧ, ਕਸ੍ਸਪ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਉਪਾਸਕਾ ਉਪਾਸਿਕਾਯੋ ਸਤ੍ਥਰਿ ਅਗਾਰવਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾ, ਧਮ੍ਮੇ ਅਗਾਰવਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾ, ਸਙ੍ਘੇ ਅਗਾਰવਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾ, ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਅਗਾਰવਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾ, ਸਮਾਧਿਸ੍ਮਿਂ ਅਗਾਰવਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾ – ਇਮੇ ਖੋ, ਕਸ੍ਸਪ, ਪਞ੍ਚ ਓਕ੍ਕਮਨਿਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੋਸਾਯ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ।
‘‘ਪਞ੍ਚ ਖੋਮੇ, ਕਸ੍ਸਪ, ਧਮ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾ ਅਸਮ੍ਮੋਸਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਧਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਇਧ, ਕਸ੍ਸਪ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਉਪਾਸਕਾ ਉਪਾਸਿਕਾਯੋ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਗਾਰવਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾ, ਧਮ੍ਮੇ ਸਗਾਰવਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾ, ਸਙ੍ਘੇ ਸਗਾਰવਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾ, ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਸਗਾਰવਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾ, ਸਮਾਧਿਸ੍ਮਿਂ ਸਗਾਰવਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾ – ਇਮੇ ਖੋ, ਕਸ੍ਸਪ, ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਠਿਤਿਯਾ ਅਸਮ੍ਮੋਸਾਯ ਅਨਨ੍ਤਰਧਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਤੇਰਸਮਂ।
ਕਸ੍ਸਪਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਸਮਤ੍ਤਂ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਞ੍ਚ ਅਨੋਤ੍ਤਪ੍ਪੀ, ਚਨ੍ਦੂਪਮਂ ਕੁਲੂਪਕਂ।
ਜਿਣ੍ਣਂ ਤਯੋ ਚ ਓવਾਦਾ, ਝਾਨਾਭਿਞ੍ਞਾ ਉਪਸ੍ਸਯਂ।
ਚੀવਰਂ ਪਰਂਮਰਣਂ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਤਿਰੂਪਕਨ੍ਤਿ॥