੧੪. ਏਤਦਗ੍ਗવਗ੍ਗੋ
(੧੪) ੧. ਪਠਮਏਤਦਗ੍ਗવਗ੍ਗੋ
ਏਤਦਗ੍ਗਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੮੮. ਏਤਦਗ੍ਗੇਸੁ ਪਠਮવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਏਤਦਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਅਗ੍ਗਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਅਯਂ ਅਗ੍ਗਸਦ੍ਦੋ ਆਦਿਕੋਟਿਕੋਟ੍ਠਾਸਸੇਟ੍ਠੇਸੁ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ, ਸਮ੍ਮ ਦੋવਾਰਿਕ, ਆવਰਾਮਿ ਦ੍વਾਰਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਨਿਗਣ੍ਠੀਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੭੦) ਹਿ ਆਦਿਮ੍ਹਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ‘‘ਤੇਨੇવ ਅਙ੍ਗੁਲਗ੍ਗੇਨ ਤਂ ਅਙ੍ਗੁਲਗ੍ਗਂ ਪਰਾਮਸੇਯ੍ਯ (ਕਥਾ॰ ੪੪੧), ਉਚ੍ਛਗ੍ਗਂ વੇਲ਼ਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਕੋਟਿਯਂ। ‘‘ਅਮ੍ਬਿਲਗ੍ਗਂ વਾ ਮਧੁਰਗ੍ਗਂ વਾ ਤਿਤ੍ਤਕਗ੍ਗਂ વਾ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੩੭੪), ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿਹਾਰਗ੍ਗੇਨ વਾ ਪਰਿવੇਣਗ੍ਗੇਨ વਾ ਭਾਜੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੧੮) ਕੋਟ੍ਠਾਸੇ। ‘‘ਯਾવਤਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਅਪਦਾ વਾ…ਪੇ॰… ਤਥਾਗਤੋ ਤੇਸਂ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੩੪; ਇਤਿવੁ॰ ੯੦) ਸੇਟ੍ਠੇ। ਸ੍વਾਯਮਿਧ ਕੋਟਿਯਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ ਸੇਟ੍ਠੇਪਿ। ਤੇ ਹਿ ਥੇਰਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਾਨੇ ਕੋਟਿਭੂਤਾਤਿਪਿ ਅਗ੍ਗਾ, ਸੇਟ੍ਠਭੂਤਾਤਿਪਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਦਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਏਸਾ ਕੋਟਿ ਏਸੋ ਸੇਟ੍ਠੋਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਸੇવ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਸੁਤ੍ਤੇਸੁ।
ਅਯਞ੍ਚ ਏਤਦਗ੍ਗਸਨ੍ਨਿਕ੍ਖੇਪੋ ਨਾਮ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਲਬ੍ਭਤਿ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਆਗਮਨਤੋ ਚਿਣ੍ਣવਸਿਤੋ ਗੁਣਾਤਿਰੇਕਤੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕੋਚਿ ਥੇਰੋ ਏਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਏਤਦਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਂ ਲਭਤਿ, ਕੋਚਿ ਦ੍વੀਹਿ, ਕੋਚਿ ਤੀਹਿ, ਕੋਚਿ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਚਤੂਹਿਪਿ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯ। ਸੋ ਹਿ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋਪਿ ਮਹਾਪਞ੍ਞਤਾਯ ਏਤਦਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਂ ਲਭਿ ਆਗਮਨਾਦੀਹਿਪਿ। ਕਥਂ? ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਹਿ ਸਮਯੇ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨਮਹਾવਿਹਾਰੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਕਣ੍ਡਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਤਿਤ੍ਥਿਯਮਦ੍ਦਨਂ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ ਨੁ ਖੋ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧਾ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਕਤ੍વਾ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਾવਤਿਂਸਭવਨੇ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਪਦਨ੍ਤਰਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਤਿਯੇਨ ਪਦੇਨ ਤਾવਤਿਂਸਭવਨੇ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲਸਿਲਾਤੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦੇવਗਣੇਨ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਦੇવਾ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੁ – ‘‘ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਦੇવਗਣਪਰਿવੁਤੋ ਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਾਯਾਮਾਯ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲਸਿਲਾਯ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਨਾਮ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਏਤ੍ਥ ਹਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਠਪੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਤੇਸਂ ਚਿਤ੍ਤਾਚਾਰਂ ਞਤ੍વਾ ਮਹਾਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ વਿਯ ਮੁਣ੍ਡਪੀਠਕਂ ਸਬ੍ਬਮੇવ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲਸਿਲਂ ਅવਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ। ਏવਂ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤੋ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ વਾ ਸਰੀਰਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਮਾਪੇਸਿ, ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲਸਿਲਂ વਾ ਖੁਦ੍ਦਕਂ ਅਕਾਸੀਤਿ ਨ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬਂ। ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧવਿਸਯੋ। ਏવਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਪਨ ਮਾਤਰਂ ਕਾਯਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍વਾ ਦਸਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਦੇવਤਾਨਂ ‘‘ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ ਦੇਸੇਸਿ।
ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਿਕਾ ਪਰਿਸਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਤ੍ਥੇਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਸਬਲੋ ਗਤੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤਾવਤਿਂਸਭવਨੇ ਪਣ੍ਡੁਕਮ੍ਬਲਸਿਲਾਯਂ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਕਥਂ ਦੇਸੇਤੁਂ ਗਤੋਤਿ। ਭਨ੍ਤੇ, ਨ ਮਯਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮ। ਕਦਾ ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਆਗਮਨਕਾਲਂ ਜਾਨਾਥਾਤਿ? ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਭਾਰਂ ਕਰੋਥ, ਸੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਾਸਨਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ। ਕਿਂ ਪਨ ਥੇਰਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤੁਂ ਬਲਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ? ਅਤ੍ਥਿ, વਿਸੇਸવਨ੍ਤਾਨਂ ਪਨ વਿਸੇਸਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੂਤਿ ਏવਮਾਹ। ਮਹਾਜਨੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਮਨਤ੍ਥਾਯ ਯਾਚਿ। ਥੇਰੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇਯੇવ ਮਹਾਜਨੇ ਪਥવਿਯਂ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਸਿਨੇਰੁਨਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਹਾਜਨੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸ੍ਸਨਕਾਮੋ, ਆਗਮਨਦਿવਸਂ વੋ ਜਾਨਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ‘‘ਇਤੋ ਤੇਮਾਸਚ੍ਚਯੇਨ ਸਙ੍ਕਸ੍ਸਨਗਰਦ੍વਾਰੇ ਪਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿਸ੍ਸ વਦੇਹੀਤਿ। ਥੇਰੋ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਕਥੇਸਿ। ਮਹਾਜਨੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਤੇਮਾਸਂ ਖਨ੍ਧਾવਾਰਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ વਸਿ। ਚੂਲ਼ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਤੇਮਾਸਂ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਂ ਆਦਾਸਿ।
ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਸਤ੍ਤਪ੍ਪਕਰਣਾਨਿ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਂ ਆਗਮਨਤ੍ਥਾਯ ਆਕਪ੍ਪਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ વਿਸ੍ਸਕਮ੍ਮਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਓਤਰਣਤ੍ਥਾਯ ਸੋਪਾਨਂ ਮਾਪੇਤੁਂ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਏਕਤੋ ਸੋવਣ੍ਣਮਯਂ ਏਕਤੋ ਰਜਤਮਯਂ ਸੋਪਾਨਂ ਮਾਪੇਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝੇ ਮਣਿਮਯਂ ਮਾਪੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਮਣਿਮਯੇ ਸੋਪਾਨੇ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਜਨੋ ਮਂ ਪਸ੍ਸਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਨੁਭਾવੇਨੇવ ‘‘ਮਹਾਜਨੋ ਅવੀਚਿਮਹਾਨਿਰਯਂ ਪਸ੍ਸਤੂ’’ਤਿਪਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਨਿਰਯਦਸ੍ਸਨੇਨ ਚਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਂવੇਗਤਂ ਞਤ੍વਾ ਦੇવਲੋਕਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਓਤਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਛਤ੍ਤਂ ਧਾਰੇਸਿ, ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਪਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਸੁਯਾਮੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਦਿਬ੍ਬਂ વਾਲ਼ਬੀਜਨਿਂ ਬੀਜਿ, ਪਞ੍ਚਸਿਖੋ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਬੇਲੁવਪਣ੍ਡੁવੀਣਂ ਸਮਪਞ੍ਞਾਸਾਯ ਮੁਚ੍ਛਨਾਹਿ ਮੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ વਾਦੇਨ੍ਤੋ ਪੁਰਤੋ ਓਤਰਿ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਥવਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਕਾਲੇ ‘‘ਅਹਂ ਪਠਮਂ વਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਹਂ ਪਠਮਂ વਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਹਾਜਨੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਹ ਮਹਾਪਥવੀਅਕ੍ਕਮਨੇਨ ਪਨ ਭਗવਤੋ ਨੇવ ਮਹਾਜਨੋ ਨ ਅਸੀਤਿਮਹਾਸਾવਕਾ ਪਠਮਕવਨ੍ਦਨਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ, ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋਯੇવ ਪਨ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿ।
ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਾਯ ਪਰਿਸਾਯ ਅਨ੍ਤਰੇ ‘‘ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਨੁਭਾવਂ ਜਾਨਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਪਞ੍ਚਕਂ ਪਞ੍ਹਂ ਆਰਭਿ। ਪਠਮਂ ਲੋਕਿਯਮਹਾਜਨੋ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਯੇ ਯੇ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਿਂਸੁ, ਤੇ ਤੇ ਕਥਯਿਂਸੁ। ਦੁਤਿਯਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨવਿਸਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਂ, ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾવ ਕਥਯਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿਸਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਕਦਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਂ, ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋવ ਕਥਯਿਂਸੁ। ਤੇਸਮ੍ਪਿ વਿਸਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਂ, ਅਨਾਗਾਮਿਨੋવ ਕਥਯਿਂਸੁ। ਤੇਸਮ੍ਪਿ વਿਸਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਨਾਗਾਮਿਨੋ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਂ, ਅਰਹਨ੍ਤਾવ ਕਥਯਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਹੇਟ੍ਠਿਮਕੋਟਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤੇ ਸਾવਕੇ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾવਿਸਯੇ ਠਤ੍વਾ ਕਥਯਿਂਸੁ। ਅਥ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿ , ਸੇਸਸਾવਕਾ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਂ, ਥੇਰੋવ ਕਥੇਸਿ। ਤਸ੍ਸਾਪਿ વਿਸਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ વਿਸਯੇ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸਿ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋવ ਕਥੇਸਿ। ਥੇਰਸ੍ਸਾਪਿ વਿਸਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧવਿਸਯੇ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋਪਿ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਪਚ੍ਛਿਮੁਤ੍ਤਰਦਕ੍ਖਿਣਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਦਿਸਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਅਨੁਦਿਸਾਤਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਹੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਕਿਲਮਨਭਾવਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਕਿਲਮਤਿ, ਨਯਮੁਖਮਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ‘‘ਆਗਮੇਹਿ ਤ੍વਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਨਾਯਂ ਤੁਯ੍ਹਂ વਿਸਯੋ ਪਞ੍ਹੋ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਏਸ વਿਸਯੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੂਨਂ ਯਸਸ੍ਸੀਨ’’ਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧવਿਸਯਭਾવਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ‘‘ਭੂਤਮਿਦਨ੍ਤਿ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਥੇਰੋ ‘‘ਚਤੁਮਹਾਭੂਤਿਕਕਾਯਪਰਿਗ੍ਗਹਂ ਮੇ ਭਗવਾ ਆਚਿਕ੍ਖਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਭਗવਾ, ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਸੁਗਤਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਅਯਂ ਕਥਾ ਉਦਪਾਦਿ – ਮਹਾਪਞ੍ਞੋ વਤ, ਭੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ, ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਅਨਞ੍ਞਾਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਕਥੇਸਿ, ਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਚ ਦਿਨ੍ਨਨਯੇ ਠਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧવਿਸਯੇ ਪਞ੍ਹਂ ਕਥੇਸਿ, ਇਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਨੁਭਾવੋ ਯਤ੍ਤਕਂ ਠਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੇਨ ਓਤ੍ਥਟਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਗਤੋਤਿ ਏવਂ ਤਾવ ਥੇਰੋ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਮਹਾਪਞ੍ਞਤਾਯ ਏਤਦਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਂ ਲਭਿ।
ਕਥਂ ਆਗਮਨਤੋ? ਇਮਿਸ੍ਸਾਯੇવ ਹਿ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ – ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਨ ਇਦਾਨੇવ ਪਞ੍ਞવਾ, ਅਤੀਤੇ ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾਪਿ ਮਹਾਪਞ੍ਞੋવ ਅਹੋਸਿ –
‘‘ਯੋ ਪਬ੍ਬਜੀ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚ,
ਪਹਾਯ ਕਾਮਾਨਿ ਮਨੋਰਮਾਨਿ।
ਤਂ વੀਤਰਾਗਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ,
ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਂ વਨ੍ਦਥ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਏવਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਉਪਬ੍ਰੂਹਯਮਾਨੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਤਯੋ વੇਦੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਸਾਰਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਮੋਕ੍ਖਧਮ੍ਮਂ ਗવੇਸਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋਪਿ ਕਾਸਿਰਟ੍ਠੇ ਉਦਿਚ੍ਚਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ વੁਦ੍ਧਿਮਨ੍વਾਯ ਉਗ੍ਗਹਿਤਸਿਪ੍ਪੋ ਕਾਮੇਸੁ ਆਦੀਨવਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਚ ਆਨਿਸਂਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਘਰਾવਾਸਂ ਪਹਾਯ ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ વਨਮੂਲਫਲਾਹਾਰੋ ਹਿਮવਨ੍ਤਪ੍ਪਦੇਸੇ વਸਤਿ। ਸੋਪਿ ਮਾਣવੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸੇવ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਪਰਿવਾਰੋ ਮਹਾ ਅਹੋਸਿ ਪਞ੍ਚਸਤਮਤ੍ਤਾ ਇਸਯੋ।
ਅਥਸ੍ਸ ਸੋ ਜੇਟ੍ਠਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ ਏਕਦੇਸਂ ਪਰਿਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਲੋਣਮ੍ਬਿਲਸੇવਨਤ੍ਥਂ ਮਨੁਸ੍ਸਪਥਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਹਿਮવਨ੍ਤਪ੍ਪਦੇਸੇ ਕਾਲਂ ਅਕਾਸਿ। ਕਾਲਕਿਰਿਯਸਮਯੇવ ਨਂ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਕੋਚਿ વਿਸੇਸੋ ਅਧਿਗਤੋ’’ਤਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਪਰਿਹੀਨਜ੍ਝਾਨੋ ਆਭਸ੍ਸਰਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਸੋ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸ੍ਸ ਲਾਭੀ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਨ ਅਰੂਪਾવਚਰੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅਭਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ। ਇਤਿ ਸੋ ਅਰੂਪਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭੀ ਸਮਾਨੋਪਿ ਰੂਪਾવਚਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾਪਿਸ੍ਸ ‘‘ਆਚਰਿਯੋ ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀ’ਤਿ ਆਹ, ਮੋਘਾ ਤਸ੍ਸ ਕਾਲਕਿਰਿਯਾ’’ਤਿ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਂ ਅਕਂਸੁ। ਅਥ ਸੋ ਜੇਟ੍ਠਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ વਸ੍ਸਾવਾਸੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ ਆਚਰਿਯੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਕਾਲਂ ਕਤੋਤਿ। ਅਪਿ ਨੁ ਆਚਰਿਯੇਨ ਲਦ੍ਧਗੁਣਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਥਾਤਿ? ਆਮ ਪੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਾਤਿ। ਕਿਂ વਦੇਤੀਤਿ? ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ। ਮਯਮ੍ਪਿ ‘‘ਆਚਰਿਯੇਨ ਲਦ੍ਧਗੁਣੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਨਾਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਂ ਕਰਿਮ੍ਹਾਤਿ। ਤੁਮ੍ਹੇ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਿਤ੍ਥ, ਆਚਰਿਯੋ ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਸ੍ਸ ਲਾਭੀਤਿ।
ਅਥ ਤੇ ਜੇਟ੍ਠਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਸ੍ਸ ਕਥਂ ਨ ਸਦ੍ਦਹਿਂਸੁ। ਸੋ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋਪਿ ਸਦ੍ਦਹਾਪੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ । ਅਥ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਆવਜ੍ਜਮਾਨੋ ‘‘ਅਨ੍ਧਬਾਲੋ ਮਹਾਜਨੋ ਮਯ੍ਹਂ ਜੇਟ੍ਠਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਸ੍ਸ ਕਥਂ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਇਮਂ ਕਾਰਣਂ ਪਾਕਟਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਤੋ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਅਸ੍ਸਮਪਦਮਤ੍ਥਕੇ ਠਿਤੋ ਆਕਾਸਗਤੋવ ਜੇਟ੍ਠਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਨੁਭਾવਂ વਣ੍ਣੇਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ –
‘‘ਪਰੋਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਸਮਾਗਤਾਨਂ,
ਕਨ੍ਦੇਯ੍ਯੁਂ ਤੇ વਸ੍ਸਸਤਂ ਅਪਞ੍ਞਾ।
ਏਕੋવ ਸੇਯ੍ਯੋ ਪੁਰਿਸੋ ਸਪਞ੍ਞੋ,
ਯੋ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ વਿਜਾਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧.੧੦੧)।
ਏવਂ ਇਸਿਗਣਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਮੇવ ਗਤੋ। ਸੇਸਇਸਿਗਣੋਪਿ ਅਪਰਿਹੀਨਜ੍ਝਾਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਪਰਾਯਣੋ ਜਾਤੋ। ਤਤ੍ਥ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਜੇਟ੍ਠਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਜਾਤੋ, ਸੇਸਾ ਇਸਯੋ ਬੁਦ੍ਧਪਰਿਸਾ ਜਾਤਾਤਿ ਏવਂ ਅਤੀਤੇਪਿ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਮਹਾਪਞ੍ਞੋવ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਜਾਨਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
ਇਦਮੇવ ਚ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਪਞ੍ਚਕਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ –
‘‘ਪਰੋਸਤਞ੍ਚੇਪਿ ਸਮਾਗਤਾਨਂ,
ਝਾਯੇਯ੍ਯੁਂ ਤੇ વਸ੍ਸਸਤਂ ਅਪਞ੍ਞਾ।
ਏਕੋવ ਸੇਯ੍ਯੋ ਪੁਰਿਸੋ ਸਪਞ੍ਞੋ,
ਸੋ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ વਿਜਾਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧.੧੦੧) –
ਇਮਮ੍ਪਿ ਜਾਤਕਂ ਕਥੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਜਾਤਕੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਇਦਮੇવ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਪਞ੍ਚਕਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ –
‘‘ਯੇ ਸਞ੍ਞਿਨੋ ਤੇਪਿ ਦੁਗ੍ਗਤਾ, ਯੇਪਿ ਅਸਞ੍ਞਿਨੋ ਤੇਪਿ ਦੁਗ੍ਗਤਾ।
ਏਤਂ ਉਭਯਂ વਿવਜ੍ਜਯ, ਤਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੁਖਂ ਅਨਙ੍ਗਣ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧.੧੩੪) –
ਇਮਂ ਅਨਙ੍ਗਣਜਾਤਕਂ ਕਥੇਸਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਆਚਰਿਯੋ ਕਾਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇਹਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ‘‘ਨੇવਸਞ੍ਞੀ ਨਾਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਇਦਮੇવ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਪਞ੍ਚਕਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ –
‘‘ਚਨ੍ਦਾਭਂ ਸੂਰਿਯਾਭਞ੍ਚ, ਯੋਧ ਪਞ੍ਞਾਯ ਗਾਧਤਿ।
ਅવਿਤਕ੍ਕੇਨ ਝਾਨੇਨ, ਹੋਤਿ ਆਭਸ੍ਸਰੂਪਗੋ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧.੧੩੫) –
ਇਦਂ ਚਨ੍ਦਾਭਜਾਤਕਂ ਕਥੇਸਿ। ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਆਚਰਿਯੋ ਕਾਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇਹਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ‘‘ਓਦਾਤਕਸਿਣਂ ਚਨ੍ਦਾਭਂ ਨਾਮ, ਪੀਤਕਸਿਣਂ ਸੂਰਿਯਾਭਂ ਨਾਮਾਤਿ ਤਂ ਉਭਯਂ ਯੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਗਾਧਤਿ ਪવਿਸਤਿ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਤਿ, ਸੋ ਅવਿਤਕ੍ਕੇਨ ਦੁਤਿਯਜ੍ਝਾਨੇਨ ਆਭਸ੍ਸਰੂਪਗੋ ਹੋਤਿ, ਤਾਦਿਸੋ ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਧਾਯ – ‘‘ਚਨ੍ਦਾਭਂ ਸੂਰਿਯਾਭ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਸੇਸਂ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
ਇਦਮੇવ ਚ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਪਞ੍ਚਕਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ –
‘‘ਆਸੀਸੇਥੇવ ਪੁਰਿਸੋ, ਨ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ ਪਣ੍ਡਿਤੋ।
ਪਸ੍ਸਾਮਿ વੋਹਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਯਥਾ ਇਚ੍ਛਿਂ ਤਥਾ ਅਹੁ॥
‘‘ਆਸੀਸੇਥੇવ ਪੁਰਿਸੋ, ਨ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ ਪਣ੍ਡਿਤੋ।
ਪਸ੍ਸਾਮਿ વੋਹਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਉਦਕਾ ਥਲਮੁਬ੍ਭਤਂ॥
‘‘વਾਯਮੇਥੇવ ਪੁਰਿਸੋ, ਨ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ ਪਣ੍ਡਿਤੋ।
ਪਸ੍ਸਾਮਿ વੋਹਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਯਥਾ ਇਚ੍ਛਿਂ ਤਥਾ ਅਹੁ॥
‘‘વਾਯਮੇਥੇવ ਪੁਰਿਸੋ, ਨ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ ਪਣ੍ਡਿਤੋ।
ਪਸ੍ਸਾਮਿ વੋਹਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਉਦਕਾ ਥਲਮੁਬ੍ਭਤਂ॥
‘‘ਦੁਕ੍ਖੂਪਨੀਤੋਪਿ ਨਰੋ ਸਪਞ੍ਞੋ,
ਆਸਂ ਨ ਛਿਨ੍ਦੇਯ੍ਯ ਸੁਖਾਗਮਾਯ।
ਬਹੂ ਹਿ ਫਸ੍ਸਾ ਅਹਿਤਾ ਹਿਤਾ ਚ,
ਅવਿਤਕ੍ਕਿਤਾ ਮਚ੍ਚਮੁਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ॥
‘‘ਅਚਿਨ੍ਤਿਤਮ੍ਪਿ ਭવਤਿ, ਚਿਨ੍ਤਿਤਮ੍ਪਿ વਿਨਸ੍ਸਤਿ।
ਨ ਹਿ ਚਿਨ੍ਤਾਮਯਾ ਭੋਗਾ, ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ વਾ॥
‘‘ਸਰਭਂ ਗਿਰਿਦੁਗ੍ਗਸ੍ਮਿਂ, ਯਂ ਤ੍વਂ ਅਨੁਸਰੀ ਪੁਰੇ।
ਅਲੀਨਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤੁવਂ, વਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਨੁਜੀવਸਿ॥
‘‘ਯੋ ਤਂ વਿਦੁਗ੍ਗਾ ਨਰਕਾ ਸਮੁਦ੍ਧਰਿ,
ਸਿਲਾਯ ਯੋਗ੍ਗਂ ਸਰਭੋ ਕਰਿਤ੍વਾ।
ਦੁਕ੍ਖੂਪਨੀਤਂ ਮਚ੍ਚੁਮੁਖਾ ਪਮੋਚਯਿ,
ਅਲੀਨਚਿਤ੍ਤਂ ਤ ਮਿਗਂ વਦੇਸਿ॥
‘‘ਕਿਂ ਤ੍વਂ ਨੁ ਤਤ੍ਥੇવ ਤਦਾ ਅਹੋਸਿ,
ਉਦਾਹੁ ਤੇ ਕੋਚਿ ਨਂ ਏਤਦਕ੍ਖਾ।
વਿવਟ੍ਟਚ੍ਛਦ੍ਦੋ ਨੁਸਿ ਸਬ੍ਬਦਸ੍ਸੀ,
ਞਾਣਂ ਨੁ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਭਿਂਸਰੂਪਂ॥
‘‘ਨ ਚੇવਹਂ ਤਤ੍ਥ ਤਦਾ ਅਹੋਸਿਂ,
ਨ ਚਾਪਿ ਮੇ ਕੋਚਿ ਨਂ ਏਤਦਕ੍ਖਾ।
ਗਾਥਾਪਦਾਨਞ੍ਚ ਸੁਭਾਸਿਤਾਨਂ,
ਅਤ੍ਥਂ ਤਦਾਨੇਨ੍ਤਿ ਜਨਿਨ੍ਦ ਧੀਰਾ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੩.੧੩੪-੧੪੩) –
ਇਮਂ ਤੇਰਸਨਿਪਾਤੇ ਸਰਭਜਾਤਕਞ੍ਚ ਕਥੇਸਿ। ਇਮਾਨਿ ਪਨ ਪਞ੍ਚਪਿ ਜਾਤਕਾਨਿ ਅਤੀਤੇਪਿ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾਨੁਭਾવਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਮੇવ ਕਥਿਤਾਨੀਤਿ ਏવਂ ਆਗਮਨਤੋਪਿ ਥੇਰੋ ਮਹਾਪਞ੍ਞਤਾਯ ਏਤਦਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਂ ਲਭਿ।
ਕਥਂ ਚਿਣ੍ਣવਸਿਤੋਤਿ? ਚਿਣ੍ਣਂ ਕਿਰੇਤਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਚਤੁਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਅਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਕਥੇਤੀਤਿ ਏવਂ ਚਿਣ੍ਣવਸਿਤੋਪਿ ਥੇਰੋ ਮਹਾਪਞ੍ਞਤਾਯ ਏਤਦਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਂ ਲਭਿ।
ਕਥਂ ਗੁਣਾਤਿਰੇਕਤੋਤਿ? ਠਪੇਤ੍વਾ ਹਿ ਦਸਬਲਂ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਏਕਸਾવਕੋਪਿ ਮਹਾਪਞ੍ਞਤਾਯ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਸਦਿਸੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏવਂ ਗੁਣਾਤਿਰੇਕਤੋਪਿ ਥੇਰੋ ਮਹਾਪਞ੍ਞਤਾਯ ਏਤਦਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਂ ਲਭਿ।
ਯਥਾ ਚ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ, ਏવਂ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਚਤੂਹਿਪਿ ਇਮੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਏਤਦਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਂ ਲਭਿ। ਕਥਂ? ਥੇਰੋ ਹਿ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ ਨਨ੍ਦੋਪਨਨ੍ਦਸਦਿਸਮ੍ਪਿ ਨਾਗਰਾਜਾਨਂ ਦਮੇਸੀਤਿ ਏવਂ ਤਾવ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਲਭਿ। ਨ ਪਨੇਸ ਇਦਾਨੇવ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ, ਅਤੀਤੇ ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਪਿ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ ਅਹੋਸੀਤਿ।
‘‘ਯੋ ਪਬ੍ਬਜੀ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚ,
ਪਹਾਯ ਕਾਮਾਨਿ ਮਨੋਰਮਾਨਿ।
ਤਂ વੀਤਰਾਗਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ,
ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਂ વਨ੍ਦਥ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ’’ਨ੍ਤਿ॥ –
ਏવਂ ਆਗਮਨਤੋਪਿ ਲਭਿ। ਚਿਣ੍ਣਂ ਚੇਤਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਿਰਯਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਦ੍ਧਿਬਲੇਨ ਨਿਰਯਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਸ੍ਸਾਸਜਨਨਤ੍ਥਂ ਸੀਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਚਕ੍ਕਮਤ੍ਤਂ ਪਦੁਮਂ ਮਾਪੇਤ੍વਾ ਪਦੁਮਕਣ੍ਣਿਕਾਯਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਤਿ, ਦੇવਲੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦੇવਸਙ੍ਘਂ ਕਮ੍ਮਗਤਿਂ ਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਕਥਂ ਕਥੇਤੀਤਿ ਏવਂ ਚਿਣ੍ਣવਸਿਤੋ ਲਭਿ। ਠਪੇਤ੍વਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਅਞ੍ਞੋ ਸਾવਕੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ વਿਯ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏવਂ ਗੁਣਾਤਿਰੇਕਤੋ ਲਭਿ।
ਯਥਾ ਚੇਸ, ਏવਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਸਬ੍ਬੇਹੇવਿਮੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਏਤਦਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਂ ਲਭਿ। ਕਥਂ? ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਹਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਤਿਗਾવੁਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਕਤ੍વਾ ਤੀਹਿ ਓવਾਦੇਹਿ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਚੀવਰਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਮਹਾਪਥવੀ ਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਕਮ੍ਪਿ, ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਥੇਰਸ੍ਸ ਕਿਤ੍ਤਿਸਦ੍ਦੋ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਗਤੋ। ਏવਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਲਭਿ। ਨ ਚੇਸ ਇਦਾਨੇવ ਧੁਤਧਰੋ, ਅਤੀਤੇ ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਪਿ ਧੁਤਧਰੋવ ਅਹੋਸਿ।
‘‘ਯੋ ਪਬ੍ਬਜੀ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚ,
ਪਹਾਯ ਕਾਮਾਨਿ ਮਨੋਰਮਾਨਿ।
ਤਂ વੀਤਰਾਗਂ ਸੁਸਮਾਹਿਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ,
ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਂ વਨ੍ਦਥ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪ’’ਨ੍ਤਿ॥ –
ਏવਂ ਆਗਮਨਤੋਪਿ ਲਭਿ। ਚਿਣ੍ਣਂ ਚੇਤਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਚਤੁਪਰਿਸਮਜ੍ਝਗਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਦਸ ਕਥਾવਤ੍ਥੂਨਿ ਅવਿਜਹਿਤ੍વਾવ ਕਥੇਤੀਤਿ ਏવਂ ਚਿਣ੍ਣવਸਿਤੋ ਲਭਿ। ਠਪੇਤ੍વਾ ਚ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਅਞ੍ਞੋ ਸਾવਕੋ ਤੇਰਸਹਿ ਧੁਤਗੁਣੇਹਿ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਸਦਿਸੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਏવਂ ਗੁਣਾਤਿਰੇਕਤੋ ਲਭਿ । ਇਮਿਨਾવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਤੇਸਂ ਤੇਸਂ ਥੇਰਾਨਂ ਯਥਾਲਾਭਤੋ ਗੁਣੇ ਕਿਤ੍ਤੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
ਗੁਣવਸੇਨੇવ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਯਥਾ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਚਕ੍ਕਰਤਨਾਨੁਭਾવੇਨ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਗਬ੍ਭੇ ਰਜ੍ਜਸਿਰਿਂ ਪਤ੍વਾ ‘‘ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਮੇ ਪਤ੍ਤਂ, ਕਿਂ ਮੇ ਇਦਾਨਿ ਮਹਾਜਨੇਨ ਓਲੋਕਿਤੇਨਾ’’ਤਿ ਨ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਰਜ੍ਜਸਿਰਿਂਯੇવ ਅਨੁਭੋਤਿ, ਕਾਲੇਨ ਪਨ ਕਾਲਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੇ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਪਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੇ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਚ ਠਪੇਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕੇ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਠਪੇਤਿ, ਏવਮੇવਂ ਮਹਾਬੋਧਿਮਣ੍ਡੇ ਅਧਿਗਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਧਮ੍ਮਰਜ੍ਜੋ ਧਮ੍ਮਰਾਜਾਪਿ ‘‘ਕਿਂ ਮੇ ਇਦਾਨਿ ਲੋਕੇਨ ਓਲੋਕਿਤੇਨ, ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੁਖਂ ਅਨੁਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਤਂ ਅਨਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਚਤੁਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤવਰਬੁਦ੍ਧਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸ੍ਸਰਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਯਮਾਨੋ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤੇ ਕਣ੍ਹਧਮ੍ਮੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਸਿਨੇਰੁਪਾਦੇ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ વਿਯ ਅਪਾਯਭਯਸਨ੍ਤਜ੍ਜਨੇਨ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤੇ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਭવਗ੍ਗੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਠਪੇਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕੇ ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰਾਦਯੋ ਸਾવਕੇ ਯਾਥਾવਸਰਸਗੁਣવਸੇਨੇવ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਸਾવਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੂਨਂ, ਯਦਿਦਂ ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋਤਿਆਦਿਮਾਹ।
ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਤਤ੍ਥ ਏਤਦਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਪਦਂ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਮੇવ। ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੂਨਨ੍ਤਿ ਰਤ੍ਤਿਯੋ ਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ। ਠਪੇਤ੍વਾ ਹਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਅਞ੍ਞੋ ਸਾવਕੋ ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰਤੋ ਪਠਮਤਰਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਥੇਰੋ ਚਿਰਕਾਲਂ ਰਤ੍ਤਿਯੋ ਜਾਨਾਤੀਤਿ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੂ। ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਯਦਾ ਤੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਪਟਿવਿਦ੍ਧੋ, ਚਿਰਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਂ ਰਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤੀਤਿਪਿ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੂ। ਅਪਿਚ ਖੀਣਾਸવਾਨਂ ਰਤ੍ਤਿਦਿવਸਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਪਾਕਟੋવ ਹੋਤਿ, ਅਯਞ੍ਚ ਪਠਮਖੀਣਾਸવੋਤਿ ਏવਮ੍ਪਿ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੂਨਂ ਸਾવਕਾਨਂ ਅਯਮੇવ ਅਗ੍ਗੋ ਪੁਰਿਮਕੋਟਿਭੂਤੋ ਸੇਟ੍ਠੋ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੂਨਂ ਯਦਿਦਂ ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ’’ਤਿ।
ਏਤ੍ਥ ਚ ਯਦਿਦਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਥੇਰਂ ਅવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਯੋ ਏਸੋਤਿ, ਅਗ੍ਗਸਦ੍ਦਂ ਅવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਯਂ ਏਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋਤਿ ਞਾਤਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਅਞ੍ਞਾਸਿ વਤ, ਭੋ, ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ, ਅਞ੍ਞਾਸਿ વਤ, ਭੋ, ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋਤਿ। ਇਤਿ ਹਿਦਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੦੮੧; ਮਹਾવ॰ ੧੭)।
ਅਯਂ ਪਨ ਥੇਰੋ ਕਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਪੁਬ੍ਬਪਤ੍ਥਨਂ ਅਭਿਨੀਹਾਰਂ ਅਕਾਸਿ, ਕਦਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਕਦਾਨੇਨ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮੋ ਅਧਿਗਤੋ, ਕਦਾ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪਿਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਏਤਦਗ੍ਗੇਸੁ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
ਤਤ੍ਥ ਇਮਸ੍ਸ ਤਾવ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਇਤੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਥਕੇ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਉਦਪਾਦਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਸ੍ਸ ਮਹਾਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕਤੋ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਹਾਪਥવਿਯਂ ਠਪੇਤੁਂ ਪਾਦੇ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਪਾਦਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਤ੍ਥਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪਦੁਮਪੁਪ੍ਫਂ ਉਗ੍ਗਞ੍ਛਿ, ਤਸ੍ਸ ਧੁਰਪਤ੍ਤਾਨਿ ਨવੁਤਿਹਤ੍ਥਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕੇਸਰਂ ਤਿਂਸਹਤ੍ਥਂ, ਕਣ੍ਣਿਕਾ ਦ੍વਾਦਸਹਤ੍ਥਾ, ਪਾਦੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਏਕਾਦਸਹਤ੍ਥਂ। ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਭਗવਤੋ ਸਰੀਰਂ ਅਟ੍ਠਪਣ੍ਣਾਸਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਦੁਮਕਣ੍ਣਿਕਾਯ ਦਕ੍ਖਿਣਪਾਦੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤੇ ਮਹਾਤੁਮ੍ਬਮਤ੍ਤਾ ਰੇਣੁ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਰੀਰਂ ਓਕਿਰਮਾਨਾ ਓਤਰਿ, વਾਮਪਾਦਸ੍ਸ ਠਪਨਕਾਲੇਪਿ ਤਥਾਰੂਪਂਯੇવ ਪਦੁਮਂ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਾਦਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਤਤੋਪਿ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਮਾਣਾવ ਰੇਣੁ ਸਰੀਰਂ ਓਕਿਰਿ। ਤਂ ਪਨ ਰੇਣੁਂ ਅਭਿਭવਮਾਨਾ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਯਨ੍ਤਨਾਲ਼ਿਕਾਯ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਸੁવਣ੍ਣਰਸਧਾਰਾ વਿਯ ਸਮਨ੍ਤਾ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਟ੍ਠਾਨਂ ਏਕੋਭਾਸਂ ਅਕਾਸਿ। ਤਤਿਯਪਾਦੁਦ੍ਧਰਣਕਾਲੇ ਪਥਮੁਗ੍ਗਤਂ ਪਦੁਮਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ, ਪਾਦਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞਂ ਨવਂ ਪਦੁਮਂ ਉਗ੍ਗਞ੍ਛਿ। ਇਮਿਨਾવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਮਹਾਪਦੁਮਂ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤੇਨੇવਸ੍ਸ ‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ।
ਏવਂ ਸੋ ਭਗવਾ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰੋ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਤ੍ਥਾਯ ਗਾਮਨਿਗਮਰਾਜਧਾਨੀਸੁ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਹਂਸવਤੀਨਗਰਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿ । ਤਸ੍ਸ ਆਗਤਭਾવਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਿਤਾ ਮਹਾਰਾਜਾ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਕੇਚਿ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਕੇਚਿ ਸਕਦਾਗਾਮੀ ਕੇਚਿ ਅਨਾਗਾਮੀ ਕੇਚਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਸ੍વਾਤਨਾਯ ਦਸਬਲਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਕਾਲਂ ਆਰੋਚਾਪੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਕਨਿવੇਸਨੇ ਮਹਾਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਭਤ੍ਤਾਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍વਾ વਿਹਾਰਮੇવ ਗਤੋ। ਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਨਾਗਰਾ, ਪੁਨਦਿવਸੇ ਰਾਜਾਤਿ ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਂ ਦਾਨਂ ਅਦਂਸੁ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਅਯਂ ਥੇਰੋ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਗਹਪਤਿਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਏਕਦਿવਸਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰવਾਸਿਨੋ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦਿਹਤ੍ਥੇ ਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਯੇਨ ਧਮ੍ਮੋ, ਯੇਨ ਸਙ੍ਘੋ, ਤਨ੍ਨਿਨ੍ਨੇ ਤਪ੍ਪੋਣੇ ਤਪ੍ਪਬ੍ਭਾਰੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਤੇਨ ਮਹਾਜਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਮਯੇ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਭਗવਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਸਨੇ ਪਠਮਂ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਧਮ੍ਮਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ। ਸੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਾ વਤਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਕਿਰ ਬੁਦ੍ਧਂ ਅਞ੍ਞੋ ਇਮਿਨਾ ਪਠਮਤਰਂ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਹੋ વਤਾਹਮ੍ਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨਸਮਤ੍ਥੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਸ੍વੇ ਮਯ੍ਹਂ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਨਿਮਨ੍ਤੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਧਿવਾਸੇਸਿ।
ਸੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਸਕਨਿવੇਸਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਨਿਸਜ੍ਜਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਧਦਾਮਮਾਲਾਦਾਮਾਦੀਹਿ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਪਣੀਤਂ ਖਾਦਨੀਯਂ ਭੋਜਨੀਯਂ ਪਟਿਯਾਦਾਪੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਸਕਨਿવੇਸਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ વਿਚਿਤ੍ਰਯਾਗੁਖਜ੍ਜਕਪਰਿવਾਰਂ ਨਾਨਾਰਸਸੂਪਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਗਨ੍ਧਸਾਲਿਭੋਜਨਂ ਦਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਤਿਚੀવਰਪਹੋਨਕੇ વਙ੍ਗਪਟ੍ਟੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਾਦਮੂਲੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਨਾਹਂ ਪਰਿਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਠਾਨਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਚਰਾਮਿ, ਮਹਨ੍ਤਂ ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੋ ਚਰਾਮਿ, ਨ ਖੋ ਪਨ ਸਕ੍ਕਾ ਏਕਮੇવ ਦਿવਸਂ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਨੁਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਪਤ੍ਥੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਦੁਸ੍ਸਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰਂ વਿવਰਾਪੇਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਮਸੁਖੁਮવਤ੍ਥਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਾਦਮੂਲੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਤਿਚੀવਰੇਨ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਯੋ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਦਿવਸਮਤ੍ਥਕੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪਿਤੋ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਯ ਅਨਾਗਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਪਾਦਮੂਲੇ ਸੀਸਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੇਨ ਮਹਾਅਧਿਕਾਰੋ ਕਤੋ, ਸਮਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ ਨੁ ਖੋ ਏਤਸ੍ਸ ਅਯਂ ਪਤ੍ਥਨਾ ਨੋ’’ਤਿ ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਮਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਪਸ੍ਸਿ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਅਤੀਤਂ વਾ ਅਨਾਗਤਂ વਾ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਾ ਆਰਬ੍ਭ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤਾਨਂ ਆવਰਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਨੇਕਕਪ੍ਪਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਨ੍ਤਰਮ੍ਪਿ ਚ ਅਤੀਤਂ વਾ ਅਨਾਗਤਂ વਾ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਸਹਸ੍ਸਨ੍ਤਰਮ੍ਪਿ ਚ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਾ ਆવਜ੍ਜਨਪਟਿਬਦ੍ਧਮੇવ ਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਬਦ੍ਧਮੇવ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਅਪ੍ਪਟਿવਤ੍ਤਿਯੇਨ ਞਾਣੇਨ ਸੋ ਭਗવਾ ਇਦਂ ਅਦ੍ਦਸ – ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਸਤਸਹਸ੍ਸਕਪ੍ਪਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਦਾ ਇਮਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਨਾ ਸਮਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਅਮ੍ਭੋ, ਕੁਲਪੁਤ੍ਤ, ਅਨਾਗਤੇ ਸਤਸਹਸ੍ਸਕਪ੍ਪਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ , ਤ੍વਂ ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਕਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਤੇਪਰਿવਟ੍ਟਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪવਤ੍ਤਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕੋਟੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਹਸ੍ਸਨਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ।
ਇਤਿ ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਧਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਂ ਸੁવਣ੍ਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ વਿਯ ਏਕਗ੍ਘਨਂ ਅਹੋਸਿ, ਸਰੀਰਚੇਤਿਯਂ ਪਨਸ੍ਸੁਬ੍ਬੇਧੇਨ ਸਤ੍ਤਯੋਜਨਿਕਂ ਅਕਂਸੁ। ਇਟ੍ਠਕਾ ਸੁવਣ੍ਣਮਯਾ ਅਹੇਸੁਂ, ਹਰਿਤਾਲਮਨੋਸਿਲਾਯ ਮਤ੍ਤਿਕਾਕਿਚ੍ਚਂ, ਤੇਲੇਨ ਉਦਕਕਿਚ੍ਚਂ ਸਾਧਯਿਂਸੁ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਧਰਮਾਨਕਾਲੇ ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਿਕਂ ਫਰਿ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਾਨਂ ਪਨ ਤੇਸਂ ਰਸ੍ਮਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਸਮਨ੍ਤਾ ਯੋਜਨਸਤਂ ਅવਤ੍ਥਰਿ।
ਅਯਂ ਸੇਟ੍ਠਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਰੀਰਚੇਤਿਯਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਸਹਸ੍ਸਰਤਨਗ੍ਘਿਯਾਨਿ ਕਾਰੇਸਿ। ਚੇਤਿਯਪਤਿਟ੍ਠਾਪਨਦਿવਸੇ ਅਨ੍ਤੋਚੇਤਿਯੇ ਰਤਨਘਰਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਸੋ વਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਦਾਨਾਦਿਮਯਂ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਦੇવਪੁਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਦੇવੇਸੁ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਸਂਸਰਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਨવਨવੁਤਿ ਕਪ੍ਪਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਨવ ਕਪ੍ਪਸਤਾਨਿ ਨવ ਚ ਕਪ੍ਪਾ ਸਮਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ। ਏਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਕਾਲਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਇਤੋ ਏਕਨવੁਤਿਕਪ੍ਪਮਤ੍ਥਕੇ ਅਯਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਬਨ੍ਧੁਮਤੀਨਗਰਸ੍ਸ ਦ੍વਾਰਸਮੀਪੇ ਗਾਮੇ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਯਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਮਹਾਕਾਲੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ, ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਾ ਪਨਸ੍ਸ ਚੂਲ਼ਕਾਲੋ ਨਾਮ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ વਿਪਸ੍ਸੀ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤੁਸਿਤਪੁਰਾ ਚવਿਤ੍વਾ ਬਨ੍ਧੁਮਤੀਨਗਰੇ ਬਨ੍ਧੁਮਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਤ੍ਥਾਯ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਆਯਾਚਿਤੋ ‘‘ਕਸ੍ਸ ਨੁ ਖੋ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਨਿਟ੍ਠਂ ਖਣ੍ਡਂ ਨਾਮ ਰਾਜਕੁਮਾਰਂ ਤਿਸ੍ਸਞ੍ਚ ਪੁਰੋਹਿਤਪੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਤੇਸਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਿਤੁ ਚ ਸਙ੍ਗਹਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਤੋ ਆਕਾਸੇਨੇવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਖੇਮੇ ਮਿਗਦਾਯੇ ਓਤਿਣ੍ਣੋ ਤੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਤੇ ਦ੍વੇਪਿ ਜਨਾ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਯਾ ਪਾਣਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੁ।
ਅਥਾਪਰੇਪਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਕਾਲੇ ਅਨੁਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਾ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਤਤ੍ਥੇવ ਖਣ੍ਡਤ੍ਥੇਰਂ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਟ੍ਠਾਨੇ, ਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰਂ ਦੁਤਿਯਸਾવਕਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ। ਰਾਜਾਪਿ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਤ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤੀਸੁ ਸਰਣੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਸ੍વਾਤਨਾਯ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
ਸੋ ਪਾਸਾਦવਰਗਤੋ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਜੇਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧੋ ਜਾਤੋ, ਦੁਤਿਯਪੁਤ੍ਤੋ ਮੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕੋ, ਪੁਰੋਹਿਤਪੁਤ੍ਤੋ ਦੁਤਿਯਸਾવਕੋ। ਇਮੇ ਚ ਅવਸੇਸਭਿਕ੍ਖੂ ਗਿਹਿਕਾਲੇਪਿ ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤਮੇવ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ વਿਚਰਿਂਸੁ, ਇਮੇ ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਦਾਨਿਪਿ ਮਯ੍ਹਮੇવ ਭਾਰਾ, ਅਹਮੇવ ਤੇ ਚਤੂਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਓਕਾਸਂ ਨ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। વਿਹਾਰਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਰਾਜਗੇਹਦ੍વਾਰਾ ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਖਦਿਰਪਾਕਾਰਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ વਤ੍ਥੇਹਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਾਪੇਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਸੁવਣ੍ਣਤਾਰਕવਿਚਿਤ੍ਤਂ ਸਮੋਲਮ੍ਬਿਤਤਾਲਕ੍ਖਨ੍ਧਮਤ੍ਤવਿવਿਧਪੁਪ੍ਫਦਾਮવਿਤਾਨਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾਭੂਮਿਂ વਿਚਿਤ੍ਤਤ੍ਥਰਣੇਹਿ ਸਨ੍ਥਰਾਪੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋ ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਮਾਲਾਗਚ੍ਛਕੇਸੁ ਪੁਣ੍ਣਘਟੇ ਸਕਲਮਗ੍ਗવਾਸਤ੍ਥਾਯ ਚ ਗਨ੍ਧਨ੍ਤਰੇਸੁ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਨ੍ਤਰੇਸੁ ਗਨ੍ਧੇ ਚ ਠਪਾਪੇਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਕਾਲਂ ਆਰੋਚਾਪੇਸਿ। ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤੋ ਅਨ੍ਤੋਸਾਣਿਯਾવ ਰਾਜਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਦਟ੍ਠੁਮ੍ਪਿ ਨ ਲਭਤਿ, ਕੁਤੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖਂ વਾ ਦਾਤੁਂ ਪੂਜਂ વਾ ਕਾਤੁਂ।
ਨਾਗਰਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸੁਂ – ‘‘ਅਜ੍ਜ ਸਤ੍ਥੁ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਮਾਸਾਧਿਕਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਸਂવਚ੍ਛਰਾਨਿ, ਮਯਞ੍ਚ ਦਟ੍ਠੁਮ੍ਪਿ ਨ ਲਭਾਮ, ਪਗੇવ ਭਿਕ੍ਖਂ વਾ ਦਾਤੁਂ ਪੂਜਂ વਾ ਕਾਤੁਂ ਧਮ੍ਮਂ વਾ ਸੋਤੁਂ। ਰਾਜਾ ‘ਮਯ੍ਹਂ ਏવ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਮਯ੍ਹਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਮਯ੍ਹਂ ਸਙ੍ਘੋ’ਤਿ ਮਮਾਯਿਤ੍વਾ ਸਯਮੇવ ਉਪਟ੍ਠਹਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਸਦੇવਕਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਨ ਰਞ੍ਞੋਯੇવ ਅਤ੍ਥਾਯ। ਨ ਹਿ ਰਞ੍ਞੋਯੇવ ਨਿਰਯੋ ਉਣ੍ਹੋ, ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲવਨਸਦਿਸੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਰਾਜਾਨਂ ਏવਂ વਦਾਮ ‘ਸਚੇ ਨੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਦੇਤਿ, ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ। ਨੋ ਚੇ ਦੇਤਿ, ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਾਨਾਦੀਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਮ। ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਖੋ ਪਨ ਸੁਦ੍ਧਨਾਗਰੇਹੇવ ਏવਂ ਕਾਤੁਂ, ਏਕਂ ਜੇਟ੍ਠਕਪੁਰਿਸਮ੍ਪਿ ਗਣ੍ਹਾਮਾ’’’ਤਿ ਸੇਨਾਪਤਿਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਾਮਿ ਕਿਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਕ੍ਖੋ ਹੋਹਿਸਿ, ਉਦਾਹੁ ਰਞ੍ਞੋ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਸੋ ਆਹ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਕ੍ਖੋ ਹੋਮਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਨ ਪਠਮਦਿવਸੋ ਮਯ੍ਹਂ ਦਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਤੇ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਂਸੁ।
ਸੋ ਰਾਜਾਨਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਨਾਗਰਾ, ਦੇવ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕੁਪਿਤਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਤਾਤਾਤਿ? ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਕਿਰ ਤੁਮ੍ਹੇવ ਉਪਟ੍ਠਹਥ, ਅਮ੍ਹੇ ਨ ਲਭਾਮਾਤਿ। ਸਚੇ ਇਦਾਨਿਪਿ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਨ ਕੁਪ੍ਪਨ੍ਤਿ। ਅਲਭਨ੍ਤਾ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੁਜ੍ਝਿਤੁਕਾਮਾ, ਦੇવਾਤਿ। ਯੁਜ੍ਝਾਮਿ, ਤਾਤ, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਦੇਮੀਤਿ। ਦੇવ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਦਾਸਾ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੁਜ੍ਝਾਮਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਕਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਯੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਥਾਤਿ? ਨਨੁ ਤ੍વਂ ਸੇਨਾਪਤੀਤਿ? ਨਾਗਰੇਹਿ વਿਨਾ ਅਸਮਤ੍ਥੋ ਅਹਂ, ਦੇવਾਤਿ। ਤਤੋ ਰਾਜਾ ‘‘ਬਲવਨ੍ਤੋ ਨਾਗਰਾ, ਸੇਨਾਪਤਿਪਿ ਤੇਸਂਯੇવ ਪਕ੍ਖੋ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਸਤ੍ਤਮਾਸਾਧਿਕਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਸਂવਚ੍ਛਰਾਨਿ ਮਯ੍ਹਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਦੇਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਆਹ। ਨਾਗਰਾ ਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ‘‘ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨਿ ਪਞ੍ਚવਸ੍ਸਾਨੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸੇ ਯਾਚਿ । ਨਾਗਰਾ ‘‘ਅਤਿਕਕ੍ਖਲ਼ਂ ਦਾਨਿ ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਅਨੁਜਾਨਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਸਤ੍ਤਮਾਸਾਧਿਕਾਨਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਸਂવਚ੍ਛਰਾਨਂ ਸਜ੍ਜਿਤਂ ਦਾਨਮੁਖਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਮੇવ ਦਿવਸਾਨਂ ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਛ ਦਿવਸੇ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂਯੇવ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਨਾਗਰੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਥ, ਤਾਤਾ, ਏવਰੂਪਂ ਦਾਨਂ ਦਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਤੇਪਿ ‘‘ਨਨੁ ਅਮ੍ਹੇਯੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯੇਤਂ ਦੇવਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਪਿਟ੍ਠਿਹਤ੍ਥੇਨ ਅਸ੍ਸੂਨਿ ਪੁਞ੍ਛਮਾਨੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਟ੍ਠਸਟ੍ਠਿਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸੁ ਭਾਰਂ ਅਕਤ੍વਾ ਯਾવਜੀવਂ ਚਤੂਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿਂ, ਨਾਗਰਾਨਂ ਦਾਨਿ ਮੇ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਨਾਗਰਾ ਹਿ ‘ਮਯਂ ਦਾਨਂ ਦਾਤੁਂ ਨ ਲਭਾਮਾ’ਤਿ ਭਗવਾ ਕੁਪ੍ਪਨ੍ਤਿ। ਸ੍વੇવ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤੇਸਂ ਅਨੁਗ੍ਗਹਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਆਹ।
ਅਥ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਸੇਨਾਪਤਿ ਮਹਾਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਤਤੋ ਨਾਗਰਾ ਰਞ੍ਞਾ ਕਤਸਕ੍ਕਾਰਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਂ ਕਤ੍વਾ ਦਾਨਂ ਅਦਂਸੁ। ਏਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਸਕਲਨਗਰਸ੍ਸ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਗਤਾਯ ਦ੍વਾਰਗਾਮવਾਸਿਨੋ ਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਂ ਸਜ੍ਜਯਿਂਸੁ। ਮਹਾਕਾਲਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਚੂਲ਼ਕਾਲਂ ਆਹ – ‘‘ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਂ ਸ੍વੇવ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਕਿਂ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ? ਤ੍વਮੇવ ਭਾਤਿਕ ਜਾਨਾਹੀਤਿ। ਸਚੇ ਮਯ੍ਹਂ ਰੁਚਿਯਾ ਕਰੋਸਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸੋਲ਼ਸਕਰੀਸਮਤ੍ਤੇਸੁ ਖੇਤ੍ਤੇਸੁ ਗਹਿਤਗਬ੍ਭਾ ਸਾਲਿਯੋ ਅਤ੍ਥਿ। ਸਾਲਿਗਬ੍ਭਂ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ਆਦਾਯ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਪਚਾਪੇਮਾਤਿ। ਏવਂ ਕਯਿਰਮਾਨੇ ਕਸ੍ਸਚਿ ਉਪਕਾਰੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨੇਤਂ ਮਯ੍ਹਂ ਰੁਚ੍ਚਤੀਤਿ। ਸਚੇ ਤ੍વਂ ਏવਂ ਨ ਕਰੋਸਿ, ਅਹਂ ਮਯ੍ਹਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਮਮਾਯਿਤੁਂ ਲਭਾਮੀਤਿ ਸੋਲ਼ਸਕਰੀਸਮਤ੍ਤਂ ਖੇਤ੍ਤਂ ਮਜ੍ਝੇ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਕਰੀਸਟ੍ਠਾਨੇ ਸੀਮਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਾਲਿਗਬ੍ਭਂ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ਆਦਾਯ ਅਸਮ੍ਭਿਨ੍ਨੇ ਖੀਰੇ ਪਚਾਪੇਤ੍વਾ ਚਤੁਮਧੁਰਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ। ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਸ੍ਸ ਖੋ ਗਬ੍ਭਂ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ਗਹਿਤਗਹਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਨ ਪੂਰਤਿ। ਪੁਥੁਕਕਾਲੇ ਪੁਥੁਕਗ੍ਗਂ ਨਾਮ ਅਦਾਸਿ, ਗਾਮવਾਸੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਗ੍ਗਸਸ੍ਸਂ ਨਾਮ ਅਦਾਸਿ, ਲਾਯਨੇ ਲਾਯਨਗ੍ਗਂ, વੇਣਿਕਰਣੇ વੇਣਗ੍ਗਂ, ਕਲਾਪਾਦੀਸੁ ਕਲਾਪਗ੍ਗਂ ਖਲਗ੍ਗਂ ਖਲਭਣ੍ਡਗ੍ਗਂ ਕੋਟ੍ਠਗ੍ਗਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਸੋ ਏਕਸਸ੍ਸੇવ ਨવ વਾਰੇ ਅਗ੍ਗਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਤਮ੍ਪਿ ਸਸ੍ਸਂ ਅਤਿਰੇਕਂ ਉਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਹੋਸਿ।
ਯਾવ ਬੁਦ੍ਧਾ ਧਰਤਿ, ਯਾવ ਚ ਸਙ੍ਘੋ ਧਰਤਿ, ਏਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਦੇવੇਸੁ ਚੇવ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਏਕਨવੁਤਿਕਪ੍ਪੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥੁ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲੇ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਨਗਰਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਦੋਣવਤ੍ਥੁਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਮਾਣવੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ વੁਡ੍ਢਿਮਨ੍વਾਯ ਤਯੋ વੇਦੇ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਲਕ੍ਖਣਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤੁਸਿਤਪੁਰਾ ਚવਿਤ੍વਾ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਪੁਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਅਟ੍ਠੁਤ੍ਤਰਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਤਂ ਅਹਤવਤ੍ਥੇਹਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਅਪ੍ਪੋਦਕਂ ਮਧੁਪਾਯਾਸਂ ਪਾਯੇਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਅਟ੍ਠ ਜਨੇ ਉਚ੍ਚਿਨਿਤ੍વਾ ਮਹਾਤਲੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਦੁਕੂਲਚੁਮ੍ਬਟਕੇ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਲਕ੍ਖਣਪਰਿਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਨਯਿਂਸੁ। ਧੁਰਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸਰੀਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋ ਉਕ੍ਖਿਪਿ। ਏવਂ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਸਤ੍ਤ ਜਨਾ ਉਕ੍ਖਿਪਿਂਸੁ। ਤੇਸਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਨવਕੋ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਮਾਣવੋ, ਸੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਲਕ੍ਖਣવਰਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਗਾਰਮਜ੍ਝੇ ਠਾਨਕਾਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਕਨ੍ਤੇਨੇਸ વਿવਟ੍ਟਚ੍ਛਦੋ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਕਮੇવ ਅਙ੍ਗੁਲਿਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿ। ਇਤਰੇ ਪਨ ਸਤ੍ਤ ਜਨਾ ‘‘ਸਚੇ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਰਾਜਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ। ਸਚੇ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਦ੍વੇ ਗਤਿਯੋ ਦਿਸ੍વਾ ਦ੍વੇ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋ ਉਕ੍ਖਿਪਿਂਸੁ। ਅਯਂ ਪਨ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ ਪਚ੍ਛਿਮਭવਿਕਸਤ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਇਤਰੇ ਸਤ੍ਤ ਜਨੇ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮੇਹਿ ਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਅਗਾਰਮਜ੍ਝੇ ਠਾਨਕਰਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਨਿਸ੍ਸਂਸਯਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਕਮੇવ ਗਤਿਂ ਅਦ੍ਦਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਂ ਅਙ੍ਗੁਲਿਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿ। ਤਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਘਰਾਨਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤੇ ਆਮਨ੍ਤਯਿਂਸੁ – ‘‘ਤਾਤਾ, ਅਮ੍ਹੇ ਮਹਲ੍ਲਕਾ, ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਮਯਂ ਸਮ੍ਭਾવੇਯ੍ਯਾਮ વਾ ਨੋ વਾ। ਤੁਮ੍ਹੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕੁਮਾਰੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ।
ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਾਪਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਧਾਤਿਯੋ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਪਰਿਹਾਰਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ વੁਦ੍ਧਿਂ ਆਪਾਦੇਸਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋਪਿ વੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਦੇવੋ વਿਯ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਿਤ੍વਾ ਪਰਿਪਕ੍ਕੇ ਞਾਣੇ ਕਾਮੇਸੁ ਆਦੀਨવਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਚ ਆਨਿਸਂਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਰਾਹੁਲਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਜਾਤਦਿવਸੇ ਛਨ੍ਨਸਹਾਯੋ ਕਣ੍ਡਕਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਦੇવਤਾਹਿ વਿવਟੇਨ ਦ੍વਾਰੇਨ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਤੇਨੇવ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇਨ ਤੀਣਿ ਰਜ੍ਜਾਨਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਨੋਮਾਨਦੀਤੀਰੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਘਟਿਕਾਰਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਆਭਤੇ ਅਰਹਦ੍ਧਜੇ ਗਹਿਤਮਤ੍ਤੇਯੇવ વਸ੍ਸਸਟ੍ਠਿਕਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯ ਪਾਸਾਦਿਕੇਨ ਇਰਿਯਾਪਥੇਨ ਰਾਜਗਹਂ ਪਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਪਣ੍ਡવਪਬ੍ਬਤਚ੍ਛਾਯਾਯ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞਾ ਮਾਗਧੇਨ ਰਜ੍ਜਸਿਰਿਯਾ ਨਿਮਨ੍ਤਿਯਮਾਨੋਪਿ ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਉਰੁવੇਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਰਮਣੀਯੋ વਤ ਅਯਂ ਭੂਮਿਭਾਗੋ , ਅਲਂ વਤਿਦਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਧਾਨਤ੍ਥਿਕਸ੍ਸ ਪਧਾਨਾਯਾ’’ਤਿ ਪਧਾਨਾਭਿਮੁਖਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ વਾਸਂ ਉਪਗਤੋ।
ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਇਤਰੇ ਸਤ੍ਤ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਯਥਾਕਮ੍ਮਂ ਗਤਾ, ਸਬ੍ਬਦਹਰੋ ਪਨ ਲਕ੍ਖਣਪਰਿਗ੍ਗਾਹਕੋ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਮਾਣવੋ ਅਰੋਗੋ। ਸੋ ‘‘ਮਹਾਪੁਰਿਸੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਪੁਤ੍ਤੇ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਕੁਮਾਰੋ ਕਿਰ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ। ਸੋ ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਂਸਯਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਸਚੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਿਤਰੋ ਅਰੋਗਾ ਅਸ੍ਸੁ, ਅਜ੍ਜ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯੁਂ। ਸਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਇਚ੍ਛਥ, ਏਥ ਮਯਂ ਤਂ ਮਹਾਪੁਰਿਸਮਨੁਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਏਕਚ੍ਛਨ੍ਦਾ ਭવਿਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਤਯੋ ਜਨਾ ਨ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੁ, ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਜੇਟ੍ਠਕਂ ਕਤ੍વਾ ਇਤਰੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੁ। ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਗਾਮਨਿਗਮਰਾਜਧਾਨੀਸੁ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਚਰਨ੍ਤਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਿਂਸੁ। ਤੇ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਾਨਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇ ਮਹਾਪਧਾਨਂ ਪਦਹਨ੍ਤੇ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਇਦਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹਮਾਨਾ ਸਨ੍ਤਿਕਾવਚਰਾવਸ੍ਸ ਅਹੇਸੁਂ। ਯਦਾ ਪਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਏਕਤਿਲਤਣ੍ਡੁਲਾਦੀਹਿ વੀਤਿਨਾਮੇਨ੍ਤੋਪਿ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਾਯ ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਪਟਿવੇਧਸ੍ਸ ਅਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਓਲ਼ਾਰਿਕਂ ਆਹਾਰਂ ਆਹਰਿ, ਤਦਾ ਤੇ ਪਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਇਸਿਪਤਨਂ ਅਗਮਂਸੁ।
ਅਥ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਹਾਰਪਰਿਭੋਗੇਨ ਛવਿਮਂਸਲੋਹਿਤਪਾਰਿਪੂਰਿਂ ਕਤ੍વਾ વਿਸਾਖਪੁਣ੍ਣਮਦਿવਸੇ ਸੁਜਾਤਾਯ ਦਿਨ੍ਨਂ વਰਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿਂ ਨਦਿਯਾ ਪਟਿਸੋਤਂ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਕਤਸਨ੍ਨਿਟ੍ਠਾਨੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਕਾਲੇਨ ਨਾਗਰਾਜੇਨ ਅਨੇਕੇਹਿ ਥੁਤਿਸਤੇਹਿ ਅਭਿਤ੍ਥવਿਯਮਾਨੋ ਮਹਾਬੋਧਿਮਣ੍ਡਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਅਚਲਟ੍ਠਾਨੇ ਪਾਚੀਨਲੋਕਧਾਤੁਅਭਿਮੁਖੋ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ વੀਰਿਯਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਸੂਰਿਯੇ ਧਰਮਾਨੇਯੇવ ਮਾਰਬਲਂ વਿਧਮਿਤ੍વਾ ਪਠਮਯਾਮੇ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮੇ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਂ વਿਸੋਧੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੂਸਕਾਲਸਮਨਨ੍ਤਰੇ ਪਟਿਚ੍ਚਸਮੁਪ੍ਪਾਦੇ ਞਾਣਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਲੋਮਂ ਪਚ੍ਚਯਾਕਾਰવਟ੍ਟਂ ਸਮ੍ਮਸਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਂ ਅਸਾਧਾਰਣਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣਾਯ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਸਤ੍ਤਾਹਂ વੀਤਿਨਾਮੇਸਿ।
ਏਤੇਨੇવ ਉਪਾਯੇਨ ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਹਂ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੇ વਿਹਰਿਤ੍વਾ ਰਾਜਾਯਤਨਮੂਲੇ ਮਧੁਪਿਣ੍ਡਿਕਭੋਜਨਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਅਜਪਾਲਨਿਗ੍ਰੋਧਮੂਲਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਧਮ੍ਮਗਮ੍ਭੀਰਤਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤੇ ਨਮਨ੍ਤੇ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਯਾਚਿਤੋ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲੋਕਂ વੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਦਿਭੇਦੇ ਸਤ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਕਸ੍ਸ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਲ਼ਾਰੁਦਕਾਨਂ ਕਾਲਕਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਪੁਨ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਬਹੂਪਕਾਰਾ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਯੇ ਮਂ ਪਧਾਨਪਹਿਤਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ। ਇਦਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਮੇવ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਤ੍ਤਮੇવ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਨ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਸੋਪਿ ਏਤਦਤ੍ਥਮੇવ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿ, ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਨવ વਾਰੇ ਅਗ੍ਗਸਸ੍ਸਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ।
ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਇਸਿਪਤਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਯੇਨ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ। ਤੇ ਤਥਾਗਤਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਤਿਕਾਯ ਸਣ੍ਠਾਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਏਕੋ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸਿ, ਏਕੋ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਸਿ, ਏਕੋ ਪਾਦੋਦਕਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਸਿ, ਏਕੋ ਪਾਦੇ ਧੋવਿ, ਏਕੋ ਤਾਲવਣ੍ਟਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਬੀਜਮਾਨੋ ਠਿਤੋ। ਏવਂ ਤੇਸੁ વਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਸੁ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰਂ ਕਾਯਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਤੇਪਰਿવਟ੍ਟਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪવਤ੍ਤਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਆਰਭਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਪਰਿਸਾ ਪਞ੍ਚ ਜਨਾવ ਅਹੇਸੁਂ, ਦੇવਪਰਿਸਾ ਅਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਕੋਟੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ। ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਮਯਾ ਦੁਕ੍ਕਰਸਤਾਭਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਠਮਮੇવ ਅਞ੍ਞਾਸੀਤਿ ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਨਾਮ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਥੇਰਂ ਆਲਪਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਞ੍ਞਾਸਿ વਤ, ਭੋ, ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ, ਅਞ੍ਞਾਸਿ વਤ, ਭੋ, ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਸ੍ਸ ਤਦੇવ ਨਾਮਂ ਜਾਤਂ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਇਤਿ ਹਿਦਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ।
ਇਤਿ ਥੇਰੋ ਆਸਾਲ਼੍ਹਿਪੁਣ੍ਣਮਾਯਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ, ਪਾਟਿਪਦਦਿવਸੇ ਭਦ੍ਦਿਯਤ੍ਥੇਰੋ, ਦੁਤਿਯਪਕ੍ਖਦਿવਸੇ વਪ੍ਪਤ੍ਥੇਰੋ, ਤਤਿਯਪਕ੍ਖਦਿવਸੇ ਮਹਾਨਾਮਤ੍ਥੇਰੋ, ਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਿਯਂ ਅਸ੍ਸਜਿਤ੍ਥੇਰੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ। ਪਞ੍ਚਮਿਯਾ ਪਨ ਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਛ ਲੋਕੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਥਾ ਯਸਦਾਰਕਪ੍ਪਮੁਖੇ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਞਾਸ ਪੁਰਿਸੇ, ਕਪ੍ਪਾਸਿਯવਨਸਣ੍ਡੇ ਤਿਂਸਮਤ੍ਤੇ ਭਦ੍ਦવਗ੍ਗਿਯੇ, ਗਯਾਸੀਸੇ ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣੇ ਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਤੇ ਪੁਰਾਣਜਟਿਲੇਤਿ ਏવਂ ਮਹਾਜਨਂ ਅਰਿਯਭੂਮਿਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਪ੍ਪਮੁਖਾਨਿ ਏਕਾਦਸਨਹੁਤਾਨਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ, ਏਕਂ ਨਹੁਤਂ ਸਰਣਤ੍ਤਯੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਤਲੇ ਸਾਸਨਂ ਪੁਪ੍ਫਿਤਫਲਿਤਂ ਕਤ੍વਾ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪਮਣ੍ਡਲਂ ਕਾਸਾવਪਜ੍ਜੋਤਂ ਇਸਿવਾਤਪਟਿવਾਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਜੇਤવਨਮਹਾવਿਹਾਰਂ ਪਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ વਸਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤવਰਬੁਦ੍ਧਾਸਨਗਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞੋ ਅਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਏਤਦਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ।
ਥੇਰੋਪਿ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਅਪਕ੍ਕਮਿਤੁਕਾਮੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਣ੍ਣਮਾਣવੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਸਾਸਨੇ ਅਗ੍ਗਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਦਿਸ੍વਾ ਦੋਣવਤ੍ਥੁਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯਂ ਪੁਣ੍ਣਮਾਣવਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਸਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਭਾવਂ ਕਤ੍વਾ ਸਯਂ ਦਸਬਲਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਗવਾ ਮਯ੍ਹਂ ਗਾਮਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨਂ ਅਸਪ੍ਪਾਯਂ, ਆਕਿਣ੍ਣੋ વਿਹਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਦਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਦਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਹਤ੍ਥਿਕੁਲਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਦ੍વਾਦਸ વਸ੍ਸਾਨਿ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ।
ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ-ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੧੮੯-੧੯੦. ਦੁਤਿਯਤਤਿਯੇਸੁ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾਨਨ੍ਤਿ ਮਹਤਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਨਂ। ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ। ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋਤਿ ਤੇਸਂ ਥੇਰਾਨਂ ਨਾਮਂ।
ਇਮੇਸਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਇਤੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸਕਪ੍ਪਾਧਿਕੇ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਕਪ੍ਪਮਤ੍ਥਕੇ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਨਾਮੇਨ ਸਰਦਮਾਣવੋ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਗਹਪਤਿਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ , ਨਾਮੇਨ ਸਿਰਿવਡ੍ਢਨਕੁਟੁਮ੍ਬਿਯੋ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਸਹਪਂਸੁਕੀਲ਼ਿਤਾવ ਸਹਾਯਕਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਸਰਦਮਾਣવੋ ਪਿਤੁ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਕੁਲਸਨ੍ਤਕਂ ਮਹਾਧਨਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਰਹੋਗਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹਂ ਇਧਲੋਕਤ੍ਤਭਾવਮੇવ ਜਾਨਾਮਿ, ਨੋ ਪਰਲੋਕਤ੍ਤਭਾવਂ, ਜਾਤਸਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਮਰਣਂ ਨਾਮ ਧੁવਂ, ਮਯਾ ਏਕਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਮੋਕ੍ਖਧਮ੍ਮਗવੇਸਨਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਸਹਾਯਕਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਸਮ੍ਮ ਸਿਰਿવਡ੍ਢਨ, ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਮੋਕ੍ਖਧਮ੍ਮਂ ਗવੇਸਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤ੍વਂ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ। ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ , ਸਮ੍ਮ, ਤ੍વਂਯੇવ ਪਬ੍ਬਜਾਹੀਤਿ। ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਪਰਲੋਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਸਹਾਯੇ વਾ ਞਾਤਿਮਿਤ੍ਤੇ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਤਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਰਤਨਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰਂ વਿવਰਾਪੇਤ੍વਾ ਕਪਣਦ੍ਧਿਕવਣਿਬ੍ਬਕਯਾਚਕਾਨਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਤਸ੍ਸ ਏਕੋ ਦ੍વੇ ਤਯੋਤਿ ਏવਂ ਅਨੁਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਚਤੁਸਤ੍ਤਤਿਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਤਾ ਜਟਿਲਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਸੋ ਪਞ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞਾ ਅਟ੍ਠ ਚ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਜਟਿਲਾਨਂ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ। ਤੇਪਿ ਸਬ੍ਬੇ ਪਞ੍ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਅਟ੍ਠ ਚ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸੁਂ।
ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਉਦਪਾਦਿ। ਨਗਰਂ ਚਨ੍ਦવਤੀ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ, ਪਿਤਾ ਯਸવਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ, ਮਾਤਾ ਯਸੋਧਰਾ ਨਾਮ ਦੇવੀ, ਬੋਧਿ ਅਜ੍ਜੁਨਰੁਕ੍ਖੋ, ਨਿਸਭਤ੍ਥੇਰੋ ਚ ਅਨੋਮਤ੍ਥੇਰੋ ਚਾਤਿ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾ, વਰੁਣਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਸੁਨ੍ਦਰਾ ਚ ਸੁਮਨਾ ਚਾਤਿ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਿਕਾ, ਆਯੁ વਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਹੋਸਿ, ਸਰੀਰਂ ਅਟ੍ਠਪਞ੍ਞਾਸਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਂ, ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਂ ਫਰਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰੋ ਅਹੋਸਿ।
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਪਚ੍ਚੂਸਕਾਲੇ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਲੋਕਂ વੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਸਰਦਤਾਪਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਮਯ੍ਹਂ ਸਰਦਤਾਪਸਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਤਪਚ੍ਚਯੇਨ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਚ ਮਹਤੀ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਚ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਥੇਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਹਾਯਕੋ ਸਿਰਿવਡ੍ਢਨਕੁਟੁਮ੍ਬਿਯੋ ਦੁਤਿਯਸਾવਕਟ੍ਠਾਨਂ, ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਚਸ੍ਸ ਪਰਿવਾਰਾ ਚਤੁਸਤ੍ਤਤਿਸਹਸ੍ਸਜਟਿਲਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਯਾ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਅਞ੍ਞਂ ਕਞ੍ਚਿ ਅਨਾਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸੀਹੋ વਿਯ ਏਕਚਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸਰਦਤਾਪਸਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇਸੁ ਫਲਾਫਲਤ੍ਥਾਯ ਗਤੇਸੁ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਭਾવਂ ਮੇ ਜਾਨਾਤੂ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਸਰਦਤਾਪਸਸ੍ਸ ਆਕਾਸਤੋ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਪਥવਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਰਦਤਾਪਸੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾવਂ ਚੇવ ਸਰੀਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਚਸ੍ਸ ਦਿਸ੍વਾ ਲਕ੍ਖਣਮਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮੇਹਿ ਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਨਾਮ ਅਗਾਰਮਜ੍ਝੇ વਸਨ੍ਤੋ ਰਾਜਾ ਹੋਤਿ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਲੋਕੇ વਿવਟ੍ਟਚ੍ਛਦੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁ ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਅਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਨਿਸ੍ਸਂਸਯਂ ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਕਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਨਿਸੀਦਿ ਭਗવਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਸਨੇ। ਸਰਦਤਾਪਸੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਆਸਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚਤੁਸਤ੍ਤਤਿਸਹਸ੍ਸਜਟਿਲਾ ਪਣੀਤਪਣੀਤਾਨਿ ਓਜવਨ੍ਤਾਨਿ ਫਲਾਫਲਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚੇવ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਚ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਸਨਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਆਚਰਿਯ, ਮਯਂ ‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਮਹਨ੍ਤਤਰੋ ਨਤ੍ਥੀ’ਤਿ વਿਚਰਾਮ, ਅਯਂ ਪਨ ਪੁਰਿਸੋ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਮਹਨ੍ਤਤਰੋ ਮਞ੍ਞੇ’’ਤਿ। ਤਾਤਾ, ਕਿਂ વਦਥ? ਸਾਸਪੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਟ੍ਠਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਸਤਸਹਸ੍ਸੁਬ੍ਬੇਧਂ ਸਿਨੇਰੁਂ ਸਮਂ ਕਾਤੁਂ ਇਚ੍ਛਥ, ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਉਪਮਂ ਮਾ ਕਰਿਤ੍ਥ ਪੁਤ੍ਤਕਾਤਿ। ਅਥ ਤੇ ਤਾਪਸਾ ‘‘ਸਚੇ ਅਯਂ ਇਤ੍ਤਰਸਤ੍ਤੋ ਅਭવਿਸ੍ਸ, ਨ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯੋ ਏવਰੂਪਂ ਉਪਮਂ ਆਹਰੇਯ੍ਯ, ਯਾવ ਮਹਾ વਤਾਯਂ ਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬੇવ ਪਾਦੇਸੁ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਸਿਰਸਾ વਨ੍ਦਿਂਸੁ।
ਅਥ ਨੇ ਆਚਰਿਯੋ ਆਹ – ‘‘ਤਾਤਾ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰવੇਲਾਯ ਇਧਾਗਤੋ, ਮਯਂ ਯਥਾਬਲਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਦਸ੍ਸਾਮ। ਤੁਮ੍ਹੇ ਯਂ ਯਂ ਪਣੀਤਂ ਫਲਾਫਲਂ, ਤਂ ਤਂ ਆਹਰਥਾ’’ਤਿ। ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਸਯਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ । ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਚ ਫਲਾਫਲੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਮਤ੍ਤੇ ਦੇવਤਾ ਦਿਬ੍ਬੋਜਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਂਸੁ। ਤਾਪਸੋ ਉਦਕਮ੍ਪਿ ਸਯਮੇવ ਪਰਿਸ੍ਸਾવੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਤਤੋ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਂ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਬ੍ਬੇ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਾਰਣੀਯਂ ਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਤੇ ਸਤ੍ਥੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਞਤ੍વਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਖੀਣਾਸવਪਰਿવਾਰਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਂਸੁ।
ਤਤੋ ਸਰਦਤਾਪਸੋ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਤਾਤਾ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਸਨਮ੍ਪਿ ਨੀਚਂ, ਸਮਣਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਮ੍ਪਿ ਆਸਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਅਜ੍ਜ ਉਲ਼ਾਰਂ ਬੁਦ੍ਧਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਤੋ વਣ੍ਣਗਨ੍ਧਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਆਹਰਥਾ’’ਤਿ। ਕਥਨਕਾਲੋ ਪਪਞ੍ਚੋ વਿਯ ਹੋਤਿ, ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਨ વਿਸਯੋ ਅਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯੋਤਿ ਮੁਹੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਤੇ ਤਾਪਸਾ વਣ੍ਣਗਨ੍ਧਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਯੋਜਨਪ੍ਪਮਾਣਂ ਪੁਪ੍ਫਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਸੁਂ, ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾਨਂ ਤਿਗਾવੁਤਂ, ਸੇਸਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਡ੍ਢਯੋਜਨਿਕਾਦਿਭੇਦਂ, ਸਙ੍ਘਨવਕਸ੍ਸ ਉਸਭਮਤ੍ਤਂ ਅਹੋਸਿ। ਏવਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਸੁ ਆਸਨੇਸੁ ਸਰਦਤਾਪਸੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਿਤੋ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਸੁਖਤ੍ਥਾਯ ਇਮਂ ਪੁਪ੍ਫਾਸਨਂ ਅਭਿਰੁਹਥਾ’’ਤਿ ਆਹ।
‘‘ਨਾਨਾਪੁਪ੍ਫਞ੍ਚ ਗਨ੍ਧਞ੍ਚ, ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾਨ ਏਕਤੋ।
ਪੁਪ੍ਫਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ, ਇਦਂ વਚਨਮਬ੍ਰવਿਂ॥
‘‘ਇਦਂ ਤੇ ਆਸਨਂ વੀਰ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਤવਨੁਚ੍ਛવਿਂ।
ਮਮ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਨ੍ਤੋ, ਨਿਸੀਦ ਪੁਪ੍ਫਮਾਸਨੇ॥
‘‘ਸਤ੍ਤਰਤ੍ਤਿਦਿવਂ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਨਿਸੀਦਿ ਪੁਪ੍ਫਮਾਸਨੇ।
ਮਮ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤ੍વਾ, ਹਾਸਯਿਤ੍વਾ ਸਦੇવਕੇ’’ਤਿ॥
ਏવਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਸਤ੍ਥਰਿ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾ ਚ ਸੇਸਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਾਸਨੇਸੁ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਸਰਦਤਾਪਸੋ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪੁਪ੍ਫਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕੇ ਧਾਰਯਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਜਟਿਲਾਨਂ ਅਯਂ ਸਕ੍ਕਾਰੋ ਮਹਪ੍ਫਲੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ। ਸਤ੍ਥੁ ਸਮਾਪਨ੍ਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾਪਿ ਸੇਸਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਤਥਾਗਤੇ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਕਾਲੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ વਨਮੂਲਫਲਾਫਲਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸੇਸਕਾਲੇ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਸਰਦਤਾਪਸੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਮ੍ਪਿ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਗਹਿਤਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ વੀਤਿਨਾਮੇਸਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਨਿਰੋਧਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਂ ਨਿਸਭਤ੍ਥੇਰਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਨਿਸਭ ਸਕ੍ਕਾਰਕਾਰਕਾਨਂ ਤਾਪਸਾਨਂ ਪੁਪ੍ਫਾਸਨਾਨੁਮੋਦਨਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ। ਥੇਰੋ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਮਹਾਲਾਭੋ ਮਹਾਯੋਧੋ વਿਯ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸੋ ਸਾવਕਪਾਰਮਿਞਾਣੇ ਠਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫਾਸਨਾਨੁਮੋਦਨਂ ਆਰਭਿ। ਤਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਦੁਤਿਯਸਾવਕਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਹੀ’’ਤਿ। ਅਨੋਮਤ੍ਥੇਰੋ ਤੇਪਿਟਕਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਸਿ। ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਸਾવਕਾਨਂ ਦੇਸਨਾਯ ਏਕਸ੍ਸਪਿ ਅਭਿਸਮਯੋ ਨਾਹੋਸਿ। ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਿਮਾਣੇ ਬੁਦ੍ਧવਿਸਯੇ ਠਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਰਦਤਾਪਸਂ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਚਤੁਸਤ੍ਤਤਿਸਹਸ੍ਸਜਟਿਲਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਏਥ ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਸਿ। ਤੇਸਂ ਤਾવਦੇવ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ, ਅਟ੍ਠ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ ਕਾਯੇ ਪਟਿਮੁਕ੍ਕਾવ ਅਹੇਸੁਂ।
ਸਰਦਤਾਪਸੋ ਕਸ੍ਮਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਨ ਪਤ੍ਤੋਤਿ? વਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਦੁਤਿਯਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਸਾવਕਪਾਰਮਿਞਾਣੇ ਠਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਯਤੋ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਸ੍ਸ ਦੇਸਨਂ ਸੋਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਅਹੋ વਤਾਹਮ੍ਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਇਮਿਨਾવ ਸਾવਕੇਨ ਲਦ੍ਧਧੁਰਂ ਲਭੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਦਪਾਦਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੇਨ ਮਗ੍ਗਫਲਪਟਿવੇਧਂ ਕਾਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ । ਤਥਾਗਤਂ ਪਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਠਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨਨ੍ਤਰਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਾਸਨੇ ਕੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ਮਯਾ ਪવਤ੍ਤਿਤਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਅਨੁਪ੍ਪવਤ੍ਤੇਤਾ ਸਾવਕਪਾਰਮਿਞਾਣਸ੍ਸ ਕੋਟਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸੋਲ਼ਸ ਪਞ੍ਞਾ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਮਯ੍ਹਂ ਸਾਸਨੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕੋ ਨਿਸਭਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਏਸੋਤਿ। ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਯ੍વਾਯਂ ਮਯਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪੁਪ੍ਫਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੇਨ ਸਕ੍ਕਾਰੋ ਕਤੋ, ਅਹਂ ਇਮਸ੍ਸ ਫਲੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਸਕ੍ਕਤ੍ਤਂ વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਤ੍ਤਂ વਾ ਨ ਪਤ੍ਥੇਮਿ, ਅਨਾਗਤੇ ਪਨ ਅਯਂ ਨਿਸਭਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਸਾવਕੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਸਮਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਨਾ’’ਤਿ ਅਨਾਗਤਂਸਞਾਣਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾਧਿਕਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਮਿਜ੍ਝਨਭਾવਂ ਅਦ੍ਦਸ। ਦਿਸ੍વਾ ਸਰਦਤਾਪਸਂ ਆਹ – ‘‘ਨ ਤੇ ਅਯਂ ਪਤ੍ਥਨਾ ਮੋਘਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਨਾਗਤੇ ਪਨ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾਧਿਕਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਮਹਾਮਾਯਾ ਨਾਮ ਦੇવੀ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਿਤਾ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਰਾਹੁਲੋ ਨਾਮ, ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ ਆਨਨ੍ਦੋ ਨਾਮ, ਦੁਤਿਯਸਾવਕੋ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਨਾਮ, ਤ੍વਂ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਸਾવਕੋ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ। ਏવਂ ਤਾਪਸਂ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવਾਰੋ ਆਕਾਸਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿ।
ਸਰਦਤਾਪਸੋਪਿ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਤ੍ਥੇਰਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਹਾਯਕਸ੍ਸ ਸਿਰਿવਡ੍ਢਨਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਪੇਸੇਸਿ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਮ ਸਹਾਯਕਸ੍ਸ વਦੇਥ ‘ਸਹਾਯਕੇਨ ਤੇ ਸਰਦਤਾਪਸੇਨ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸਿਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਾਦਮੂਲੇ ਅਨਾਗਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਗੋਤਮਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਥਿਤਂ, ਤ੍વਂ ਦੁਤਿਯਸਾવਕਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਥੇਹੀ’’’ਤਿ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਥੇਰੇਹਿ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਏਕਪਸ੍ਸੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਿਰਿવਡ੍ਢਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨਦ੍વਾਰੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ।
ਸਿਰਿવਡ੍ਢਨੋ ‘‘ਚਿਰਸ੍ਸਂ વਤ ਮੇ ਅਯ੍ਯੋ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਨੀਚਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ‘‘ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਪਰਿਸਾ ਪਨ વੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਆਮ ਸਮ੍ਮ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਸ੍ਸਮਂ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਆਗਤੋ, ਮਯਂ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਲੇਨ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਅਕਰਿਮ੍ਹ। ਸਤ੍ਥਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ, ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਂ ਸੇਸਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੂਤਿ। ਤੁਮ੍ਹੇ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਤਿ? ਅਹਂ ਸਤ੍ਥੁ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਂ ਨਿਸਭਤ੍ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਨਾਗਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿਂ, ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਦੁਤਿਯਸਾવਕਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਥੇਹੀਤਿ। ਮਯ੍ਹਂ ਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਚਯੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥਨਂ ਮਯ੍ਹਂ ਭਾਰੋ ਹੋਤੁ, ਤ੍વਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਅਧਿਕਾਰਂ ਸਜ੍ਜੇਹੀਤਿ।
ਸਿਰਿવਡ੍ਢਨੋ ਸਰਦਤਾਪਸਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿવੇਸਨਦ੍વਾਰੇ ਰਾਜਮਾਨੇਨ ਅਟ੍ਠਕਰੀਸਮਤ੍ਤਂ ਠਾਨਂ ਸਮਤਲਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ વਾਲੁਕਂ ਓਕਿਰਾਪੇਤ੍વਾ ਲਾਜਪਞ੍ਚਮਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ વਿਕਿਰਿਤ੍વਾ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਚ੍ਛਦਨਂ ਮਣ੍ਡਪਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਸੇਸਭਿਕ੍ਖੂਨਮ੍ਪਿ ਆਸਨਾਨਿ ਪਟਿਯਾਦਾਪੇਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਂ ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਨਿਮਨ੍ਤਨਤ੍ਥਾਯ ਸਰਦਤਾਪਸਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ। ਤਾਪਸੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸਿਰਿવਡ੍ਢਨੋ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਕਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਣ੍ਡਪਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਸਨੇਸੁ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਕ੍ਖਿਣੋਦਕਂ ਦਤ੍વਾ ਪਣੀਤੇਨ ਭੋਜਨੇਨ ਪਰਿવਿਸਿਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਮਹਾਰਹੇਹਿ વਤ੍ਥੇਹਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਨਾਯਂ ਆਰਮ੍ਭੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਟ੍ਠਾਨਤ੍ਥਾਯ, ਇਮਿਨਾવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਧਿવਾਸੇਸਿ। ਸੋ ਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਮ ਸਹਾਯੋ ਸਰਦਤਾਪਸੋ ਯਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁ ਅਗ੍ਗਸਾવਕੋ ਹੋਮੀਤਿ ਪਤ੍ਥੇਸਿ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸੇવ ਦੁਤਿਯਸਾવਕੋ ਭવਾਮੀ’’ਤਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਅਨਾਗਤਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਨਾਯ ਸਮਿਜ੍ਝਨਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ – ‘‘ਤ੍વਂ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾਧਿਕਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਗੋਤਮਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦੁਤਿਯਸਾવਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਿਰਿવਡ੍ਢਨੋ ਹਟ੍ਠਪਹਟ੍ਠੋ ਅਹੋਸਿ। ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਭਤ੍ਤਾਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍વਾ ਸਪਰਿવਾਰੋ વਿਹਾਰਮੇવ ਗਤੋ। ਸਿਰਿવਡ੍ਢਨੋ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવਜੀવਂ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਤ੍ਤવਾਰੇ ਕਾਮਾવਚਰਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਸਰਦਤਾਪਸੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰੇ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ।
ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਇਮੇਸਂ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਤਰਾਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਥਿਤਂ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਸਰਦਤਾਪਸੋ ਰਾਜਗਹਨਗਰਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਉਪਤਿਸ੍ਸਗਾਮੇ ਸਾਰਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਤਂਦਿવਸਮੇવ ਚਸ੍ਸ ਸਹਾਯੋਪਿ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸੇવ ਅવਿਦੂਰੇ ਕੋਲਿਤਗਾਮੇ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਤਾਨਿ ਕਿਰ ਦ੍વੇਪਿ ਕੁਲਾਨਿ ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮਾ ਕੁਲਪਰਿવਟ੍ਟਾ ਆਬਦ੍ਧਪਟਿਬਦ੍ਧਸਹਾਯਕਾਨੇવ। ਤੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਏਕਦਿવਸਮੇવ ਗਬ੍ਭਪਰਿਹਾਰਂ ਅਦਂਸੁ। ਦਸਮਾਸਚ੍ਚਯੇਨ ਜਾਤਾਨਮ੍ਪਿ ਤੇਸਂ ਛਸਟ੍ਠਿ ਧਾਤਿਯੋ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਸਾਰਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਤਿਸ੍ਸਗਾਮੇ ਜੇਟ੍ਠਕੁਲਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਉਪਤਿਸ੍ਸੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ, ਇਤਰਸ੍ਸ ਕੋਲਿਤਗਾਮੇ ਜੇਟ੍ਠਕੁਲਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਕੋਲਿਤੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਤੇ ਉਭੋਪਿ વੁਦ੍ਧਿਮਨ੍વਾਯ ਸਬ੍ਬਸਿਪ੍ਪਾਨਂ ਪਾਰਂ ਅਗਮਂਸੁ।
ਉਪਤਿਸ੍ਸਮਾਣવਸ੍ਸ ਕੀਲ਼ਨਤ੍ਥਾਯ ਨਦਿਂ વਾ ਉਯ੍ਯਾਨਂ વਾ ਪਬ੍ਬਤਂ વਾ ਗਮਨਕਾਲੇ ਪਞ੍ਚ ਸੁવਣ੍ਣਸਿવਿਕਾਸਤਾਨਿ ਪਰਿવਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕੋਲਿਤਮਾਣવਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਆਜਞ੍ਞਰਥਸਤਾਨਿ। ਦ੍વੇਪਿ ਜਨਾ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਚਮਾਣવਕਸਤਪਰਿવਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਰਾਜਗਹੇ ਚ ਅਨੁਸਂવਚ੍ਛਰਂ ਗਿਰਗ੍ਗਸਮਜ੍ਜਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਮਞ੍ਚਂ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਿ। ਦ੍વੇਪਿ ਜਨਾ ਏਕਤੋવ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਸਮਜ੍ਜਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਹਸਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨੇ ਹਸਨ੍ਤਿ, ਸਂવੇਗਟ੍ਠਾਨੇ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਦਾਯਂ ਦਾਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਦਾਯਂ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ ਇਮਿਨਾવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਮਜ੍ਜਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਪਾਕਗਤਤ੍ਤਾ ਞਾਣਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਦਿવਸੇਸੁ વਿਯ ਹਸਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨੇ ਹਾਸੋ વਾ ਸਂવੇਗਟ੍ਠਾਨੇ ਸਂવੇਜਨਂ વਾ ਦਾਯਂ ਦਾਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਦਾਯਦਾਨਂ વਾ ਨਾਹੋਸਿ। ਦ੍વੇਪਿ ਪਨ ਜਨਾ ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੁ – ‘‘ਕਿਂ ਏਤ੍ਥ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬੇਪਿਮੇ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤੇ વਸ੍ਸਸਤੇ ਅਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿਕਭਾવਂ ਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਪਨ ਏਕਂ ਮੋਕ੍ਖਧਮ੍ਮਂ ਗવੇਸਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ।
ਤਤੋ ਕੋਲਿਤੋ ਉਪਤਿਸ੍ਸਂ ਆਹ – ‘‘ਸਮ੍ਮ ਉਪਤਿਸ੍ਸ, ਨ ਤ੍વਂ ਅਞ੍ਞਸੁ ਦਿવਸੇਸੁ વਿਯ ਹਟ੍ਠਪਹਟ੍ਠੋ, ਅਨਤ੍ਤਮਨਧਾਤੁਕੋਸਿ, ਕਿਂ ਤੇ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਿਤ’’ਨ੍ਤਿ? ਸਮ੍ਮ ਕੋਲਿਤ, ‘‘ਏਤੇਸਂ ਓਲੋਕਨੇ ਸਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਨਿਰਤ੍ਥਕਮੇਤਂ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੋਕ੍ਖਧਮ੍ਮਂ ਗવੇਸਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਇਦਂ ਚਿਨ੍ਤਯਨ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਮ੍ਹੀਤਿ, ਤ੍વਂ ਪਨ ਕਸ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋਸੀਤਿ? ਸੋਪਿ ਤਥੇવ ਆਹ। ਅਥਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਜ੍ਝਾਸਯਤਂ ਞਤ੍વਾ ਉਪਤਿਸ੍ਸੋ ਤਂ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸੁਚਿਨ੍ਤਿਤਂ, ਮੋਕ੍ਖਧਮ੍ਮਂ ਗવੇਸਨ੍ਤੇਹਿ ਪਨ ਏਕਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਾਮਾ’’ਤਿ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਞ੍ਚਯੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਰਾਜਗਹੇ ਪਟਿવਸਤਿ ਮਹਤਿਯਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ। ਤੇ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਮਾਣવਕਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਞ੍ਚਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੁ। ਤੇਸਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਞ੍ਚਯੋ ਅਤਿਰੇਕਲਾਭਗ੍ਗਯਸਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਤੇ ਕਤਿਪਾਹੇਨੇવ ਸਬ੍ਬਂ ਸਞ੍ਚਯਸ੍ਸ ਸਮਯਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ, ‘‘ਆਚਰਿਯ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਜਾਨਨਸਮਯੋ ਏਤ੍ਤਕੋવ, ਉਦਾਹੁ ਉਤ੍ਤਰਿਪਿ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਸਞ੍ਚਯੋ ‘‘ਏਤ੍ਤਕੋવ, ਸਬ੍ਬਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਞਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੁ – ‘‘ਏવਂ ਸਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸੋ ਨਿਰਤ੍ਥਕੋ, ਮਯਂ ਮੋਕ੍ਖਧਮ੍ਮਂ ਗવੇਸਿਤੁਂ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ, ਸੋ ਇਮਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ। ਮਹਾ ਖੋ ਪਨ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੋ, ਗਾਮਨਿਗਮਰਾਜਧਾਨਿਯੋ ਚਰਨ੍ਤਾ ਮਯਂ ਅવਸ੍ਸਂ ਮੋਕ੍ਖਧਮ੍ਮਦੇਸਕਂ ਏਕਂ ਆਚਰਿਯਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸੁਣਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹਸਾਕਚ੍ਛਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਤੇਹਿ ਪੁਟ੍ਠਂ ਪਞ੍ਹਂ ਅਞ੍ਞੇ ਕਥੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੇ ਪਨ ਤੇਸਂ ਪਞ੍ਹਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਸਕਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ, ‘‘ਸਮ੍ਮ ਕੋਲਿਤ, ਯੋ ਪਠਮਂ ਅਮਤਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਸੋ ਆਰੋਚੇਤੂ’’ਤਿ ਕਤਿਕਂ ਅਕਂਸੁ।
ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾ ਪਠਮਾਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਤવਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਰਾਜਗਹਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਅਥ ‘‘ਏਕਸਟ੍ਠਿ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਕਾਲੇ ‘‘ਚਰਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਾਰਿਕਂ ਬਹੁਜਨਹਿਤਾਯਾ’’ਤਿ ਰਤਨਤ੍ਤਯਗੁਣਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਉਯ੍ਯੋਜਿਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋ ਅਸ੍ਸਜਿਤ੍ਥੇਰੋ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਰਾਜਗਹਮੇવ ਆਗਤੋ। ਪੁਨਦਿવਸੇ ਪਾਤੋવ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਆਦਾਯ ਰਾਜਗਹਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾવਿਸਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਉਪਤਿਸ੍ਸਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਪਾਤੋવ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਰਾਮਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਯਾ ਏવਰੂਪੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨਾਮ ਨ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ। ਯੇ વਤ ਲੋਕੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਂ વਾ ਸਮਾਪਨ੍ਨਾ, ਅਯਂ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ, ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਇਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਂ – ‘ਕਂਸਿ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ, ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਕੋ વਾ ਤੇ ਸਤ੍ਥਾ, ਕਸ੍ਸ વਾ ਤ੍વਂ ਧਮ੍ਮਂ ਰੋਚੇਸੀ’’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਕਾਲੋ ਖੋ ਇਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ, ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਤਿ, ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਇਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯਂ ਅਤ੍ਥਿਕੇਹਿ ਉਪਞ੍ਞਾਤਂ ਮਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਥੇਰਂ ਲਦ੍ਧਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਓਕਾਸਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਤੁਕਾਮਤਞ੍ਚਸ੍ਸ ਞਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਪੀਠਕਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇਪਿਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਣ੍ਡਿਕਾਯ ਉਦਕਂ ਅਦਾਸਿ।
ਏવਂ ਆਚਰਿਯવਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਕਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚੇਨ ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਧੁਰਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਿ ਖੋ ਤੇ, ਆવੁਸੋ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋ ਛવਿવਣ੍ਣੋ ਪਰਿਯੋਦਾਤੋ, ਕਂਸਿ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ, ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਕੋ વਾ ਤੇ ਸਤ੍ਥਾ, ਕਸ੍ਸ વਾ ਤ੍વਂ ਧਮ੍ਮਂ ਰੋਚੇਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਥੇਰੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਮਹਾਸਮਣੋ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਯਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਤਾਹਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਸੋ ਚ ਮੇ ਭਗવਾ ਸਤ੍ਥਾ, ਤਸ੍ਸੇવਾਹਂ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਰੋਚੇਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ‘‘ਕਿਂવਾਦੀ ਪਨਾਯਸ੍ਮਤੋ ਸਤ੍ਥਾ, ਕਿਮਕ੍ਖਾਯੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਥੇਰੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਮੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਨਾਮ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਾ, ਇਮਸ੍ਸ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਗਮ੍ਭੀਰਤਂ ਦਸ੍ਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਨવਕਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ – ‘‘ਅਹਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਨવੋ ਅਚਿਰਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਅਧੁਨਾਗਤੋ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ, ਨ ਤਾવਾਹਂ ਸਕ੍ਕੋਮਿ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ‘‘ਅਹਂ ਉਪਤਿਸ੍ਸੋ ਨਾਮ, ਤ੍વਂ ਯਥਾਸਤ੍ਤਿਯਾ ਅਪ੍ਪਂ વਾ ਬਹੁਂ વਾ વਦ, ਏਤਂ ਨਯਸਤੇਨ ਨਯਸਹਸ੍ਸੇਨ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਮਯ੍ਹਂ ਭਾਰੋ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਆਹ –
‘‘ਅਪ੍ਪਂ વਾ ਬਹੁਂ વਾ ਭਾਸਸ੍ਸੁ, ਅਤ੍ਥਂਯੇવ ਮੇ ਬ੍ਰੂਹਿ।
ਅਤ੍ਥੇਨੇવ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ, ਕਿਂ ਕਾਹਸਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਬਹੁ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਮਹਾવ॰ ੬੦)।
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਥੇਰੋ ‘‘ਯੇ ਧਮ੍ਮਾ ਹੇਤੁਪ੍ਪਭવਾ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੬੦; ਅਪ॰ ਥੇਰ॰ ੧.੧.੨੮੬) ਗਾਥਂ ਆਹ। ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਪਠਮਪਦਦ੍વਯਮੇવ ਸੁਤ੍વਾ ਸਹਸ੍ਸਨਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ। ਇਤਰਂ ਪਦਦ੍વਯਂ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਕਾਲੇ ਨਿਟ੍ਠਾਸਿ।
ਸੋ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਰਿવਿਸੇਸੇ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ‘‘ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਾ ਉਪਰਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ વਡ੍ਢਯਿਤ੍ਥ, ਏਤ੍ਤਕਮੇવ ਹੋਤੁ, ਕਹਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾ વਸਤੀ’’ਤਿ? વੇਲ਼ੁવਨੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਤਿ। ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਪੁਰਤੋ ਯਾਥ, ਮਯ੍ਹਂ ਏਕੋ ਸਹਾਯਕੋ ਅਤ੍ਥਿ। ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਤਿਕਾ ਕਤਾ ‘‘ਯੋ ਪਠਮਂ ਅਮਤਂ ਅਧਿਗਚ੍ਛਤਿ, ਸੋ ਆਰੋਚੇਤੂ’’ਤਿ। ਅਹਂ ਤਂ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਸਹਾਯਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਗਤਮਗ੍ਗੇਨੇવ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਦੇਸੁ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾਰਾਮਾਭਿਮੁਖੋ ਅਗਮਾਸਿ।
ਕੋਲਿਤਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੋ ਤਂ ਦੂਰਤੋવ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਮਯ੍ਹਂ ਸਹਾਯਕਸ੍ਸ ਮੁਖવਣ੍ਣੋ ਨ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਦਿવਸੇਸੁ વਿਯ, ਅਦ੍ਧਾ ਤੇਨ ਅਮਤਂ ਅਧਿਗਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਅਮਤਾਧਿਗਮਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸੋਪਿਸ੍ਸ ‘‘ਆਮ ਆવੁਸੋ, ਅਮਤਂ ਅਧਿਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਟਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਤਮੇવ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ। ਗਾਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਕੋਲਿਤੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਕਹਂ ਕਿਰ, ਸਮ੍ਮ, ਸਤ੍ਥਾ વਸਤੀ’’ਤਿ? ‘‘વੇਲ਼ੁવਨੇ ਕਿਰ, ਸਮ੍ਮ, વਸਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਨੋ ਆਚਰਿਯੇਨ ਅਸ੍ਸਜਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਕਥਿਤਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਸਮ੍ਮ ਆਯਾਮ, ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ। ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਚ ਨਾਮੇਸ ਸਦਾਪਿ ਆਚਰਿਯਪੂਜਕੋવ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਹਾਯਂ ਕੋਲਿਤਮਾਣવਂ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਸਮ੍ਮ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਅਧਿਗਤਂ ਅਮਤਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਸਞ੍ਚਯਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸਾਪਿ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮ। ਬੁਜ੍ਝਮਾਨੋ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਫਲਪਟਿવੇਧਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।
ਤਤੋ ਦ੍વੇਪਿ ਜਨਾ ਸਞ੍ਚਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ‘‘ਆਚਰਿਯ, ਤ੍વਂ ਕਿਂ ਕਰੋਸਿ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਙ੍ਘੋ। ਆਯਾਮ, ਦਸਬਲਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਕਿਂ વਦੇਥ, ਤਾਤਾ’’ਤਿ ਤੇਪਿ વਾਰੇਤ੍વਾ ਲਾਭਗ੍ਗਯਸਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਿਮੇવ ਤੇਸਂ ਦੀਪੇਸਿ। ਤੇ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਏવਰੂਪੋ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕવਾਸੋ ਨਿਚ੍ਚਮੇવ ਹੋਤੁ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਗਮਨਂ વਾ ਅਗਮਨਂ વਾ ਜਾਨਾਥਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਸਞ੍ਚਯੋ ‘‘ਇਮੇ ਏਤ੍ਤਕਂ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਮਮ વਚਨਂ ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਤਾਤਾ, ਅਹਂ ਮਹਲ੍ਲਕਕਾਲੇ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕવਾਸਂ વਸਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤੇ ਅਨੇਕੇਹਿਪਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਤਂ ਬੋਧੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਓવਾਦੇ વਤ੍ਤਮਾਨਂ ਜਨਂ ਆਦਾਯ વੇਲ਼ੁવਨਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਅਥ ਤੇਸਂ ਪਞ੍ਚਸੁ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਸਤੇਸੁ ਅਡ੍ਢਤੇਯ੍ਯਸਤਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਂਸੁ, ਅਡ੍ਢਤੇਯ੍ਯਸਤਾ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਗਮਂਸੁ।
ਸਤ੍ਥਾ ਚਤੁਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਤੇ ਦੂਰਤੋવ ਦਿਸ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਏਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦ੍વੇ ਸਹਾਯਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕੋਲਿਤੋ ਚ ਉਪਤਿਸ੍ਸੋ ਚ, ਏਤਂ ਮੇ ਸਾવਕਯੁਗਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਅਗ੍ਗਂ ਭਦ੍ਦਯੁਗ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਤੇਸਂ ਪਰਿਸਾਯ ਚਰਿਯવਸੇਨ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ વਡ੍ਢੇਸਿ। ਠਪੇਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਅਡ੍ਢਤੇਯ੍ਯਸਤਾ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ । ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਏਥ ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਸਿ। ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ, ਇਦ੍ਧਿਮਯਂ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਕਾਯਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧਂ ਅਹੋਸਿ। ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾਨਮ੍ਪਿ ਇਦ੍ਧਿਮਯਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਆਗਤਂ, ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਕਿਚ੍ਚਂ ਪਨ ਨ ਨਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਸਾવਕਪਾਰਮਿਞਾਣਸ੍ਸ ਮਹਨ੍ਤਤਾਯ।
ਅਥਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤਦਿવਸਤੋ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਮਗਧਰਟ੍ਠੇ ਕਲ੍ਲવਾਲਗਾਮਕਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧੇ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਸਂવੇਜਿਤੋ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ ਧਾਤੁਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋવ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਤ੍ਤਯਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਸਾવਕਪਾਰਮਿਞਾਣਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍ਤੋ। ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਦਿવਸਤੋ ਅਦ੍ਧਮਾਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਮੇવ ਰਾਜਗਹਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸੂਕਰਖਤਲੇਣੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਦੀਘਨਖਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸ੍ਸ વੇਦਨਾਪਰਿਗ੍ਗਹਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੨੦੫-੨੦੬) ਦੇਸਿਯਮਾਨੇ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰੇਨ ਞਾਣਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਪਰਸ੍ਸ વਡ੍ਢਿਤਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ વਿਯ ਸਾવਕਪਾਰਮਿਞਾਣਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍ਤੋ। ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯੋ ਪਨਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ। ਇਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਮਹਾਸਾવਕਾਨਂ ਤਥਾਗਤੇ ਰਾਜਗਹੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇਯੇવ ਸਾવਕਪਾਰਮਿਞਾਣਕਿਚ੍ਚਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍ਤਂ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਹਾਪਞ੍ਞਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ’’ਤਿ ਦ੍વੇਪਿ ਮਹਾਸਾવਕੇ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੧੯੧. ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਧੁਤવਾਦਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਧੁਤੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਧੁਤવਾਦੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਧੁਤਧਮ੍ਮਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਧੁਤਙ੍ਗਾਨਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਤਤ੍ਥ ਧੁਤੋਤਿ ਧੁਤਕਿਲੇਸੋ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਿਲੇਸਧੁਨਨੋ વਾ ਧਮ੍ਮੋ।
ਧੁਤવਾਦੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਤ੍ਥਿ ਧੁਤੋ ਨ ਧੁਤવਾਦੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਨ ਧੁਤੋ ਧੁਤવਾਦੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਨੇવ ਧੁਤੋ ਨ ਧੁਤવਾਦੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਧੁਤੋ ਚੇવ ਧੁਤવਾਦੋ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਧੁਤਙ੍ਗੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਲੇਸੇ ਧੁਨਿ, ਪਰਂ ਪਨ ਧੁਤਙ੍ਗੇਨ ਨ ਓવਦਤਿ ਨਾਨੁਸਾਸਤਿ ਬਾਕੁਲਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯ, ਅਯਂ ਧੁਤੋ ਨ ਧੁਤવਾਦੋ। ਯਥਾਹ – ‘‘ਤਯਿਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਬਾਕੁਲੋ ਧੁਤੋ ਨ ਧੁਤવਾਦੋ’’ਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਧੁਤਙ੍ਗੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਲੇਸੇ ਨ ਧੁਨਿ, ਕੇવਲਂ ਅਞ੍ਞੇ ਧੁਤਙ੍ਗੇਨ ਓવਦਤਿ ਅਨੁਸਾਸਤਿ ਉਪਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯ, ਅਯਂ ਨ ਧੁਤੋ ਧੁਤવਾਦੋ। ਯਥਾਹ – ‘‘ਤਯਿਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਨਨ੍ਦੋ ਨ ਧੁਤੋ ਧੁਤવਾਦੋ’’ਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਉਭਯવਿਪਨ੍ਨੋ ਲਾਲ਼ੁਦਾਯੀ વਿਯ, ਅਯਂ ਨੇવ ਧੁਤੋ ਨ ਧੁਤવਾਦੋ। ਯਥਾਹ – ‘‘ਤਯਿਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਲਾਲ਼ੁਦਾਯੀ ਨੇવ ਧੁਤੋ ਨ ਧੁਤવਾਦੋ’’ਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਉਭਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯ, ਅਯਂ ਧੁਤੋ ਚੇવ ਧੁਤવਾਦੋ ਚ। ਯਥਾਹ – ‘‘ਤਯਿਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਧੁਤੋ ਚੇવ ਧੁਤવਾਦੋ ਚਾ’’ਤਿ।
ਧੁਤਧਮ੍ਮਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਤਾ ਸਲ੍ਲੇਖਤਾ ਪવਿવੇਕਤਾ ਇਦਮਟ੍ਠਿਕਤਾਤਿ ਇਮੇ ਧੁਤਙ੍ਗਚੇਤਨਾਯ ਪਰਿવਾਰਾ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ‘‘ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਂਯੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾ’’ਤਿਆਦਿવਚਨਤੋ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੮੧; ਪਰਿ॰ ੩੨੫) ਧੁਤਧਮ੍ਮਾ ਨਾਮ। ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾ ਚ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਤਾ ਚ ਅਲੋਭੋ, ਸਲ੍ਲੇਖਤਾ ਚ ਪવਿવੇਕਤਾ ਚ ਦ੍વੀਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨੁਪਤਨ੍ਤਿ ਅਲੋਭੇ ਚੇવ ਅਮੋਹੇ ਚ, ਇਦਮਟ੍ਠਿਤਾ ਞਾਣਮੇવ। ਤਤ੍ਥ ਅਲੋਭੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪવਤ੍ਥੂਸੁ ਲੋਭਂ, ਅਮੋਹੇਨ ਤੇਸ੍વੇવ ਆਦੀਨવਪ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਕਂ ਮੋਹਂ ਧੁਨਾਤਿ। ਅਲੋਭੇਨ ਚ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾਨਂ ਪਟਿਸੇવਨਮੁਖੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਕਾਮਸੁਖਲ੍ਲਿਕਾਨੁਯੋਗਂ, ਅਮੋਹੇਨ ਧੁਤਙ੍ਗੇਸੁ ਅਤਿਸਲ੍ਲੇਖਮੁਖੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਕਿਲਮਥਾਨੁਯੋਗਂ ਧੁਨਾਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਧੁਤਧਮ੍ਮਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
ਧੁਤਙ੍ਗਾਨਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨੀਤਿ ਤੇਰਸ ਧੁਤਙ੍ਗਾਨਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਙ੍ਗਂ…ਪੇ॰… ਨੇਸਜ੍ਜਿਕਙ੍ਗਨ੍ਤਿ।
ਧੁਤવਾਦਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋਤਿ ਯਤ੍ਤਕਾ ਧੁਤવਾਦਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਤਰੇ ਅਯਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ। ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋਤਿ ਉਰੁવੇਲ਼ਕਸ੍ਸਪੋ ਨਦੀਕਸ੍ਸਪੋ ਗਯਾਕਸ੍ਸਪੋ ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸਪੋਤਿ ਇਮੇ ਖੁਦ੍ਦਾਨੁਖੁਦ੍ਦਕੇ ਥੇਰੇ ਉਪਾਦਾਯ ਅਯਂ ਮਹਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ।
ਇਮਸ੍ਸਾਪਿ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਤੀਤੇ ਕਿਰ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਥਕੇ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਉਦਪਾਦਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਹਂਸવਤੀਨਗਰਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਖੇਮੇ ਮਿਗਦਾਯੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ વੇਦੇਹੋ ਨਾਮ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਧਨવਿਭવੋ ਪਾਤੋવ ਸੁਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਉਪੋਸਥਙ੍ਗਾਨਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਗਨ੍ਧਪੁਪ੍ਫਾਦੀਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪੂਜੇਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਖਣੇ ਸਤ੍ਥਾ ਮਹਾਨਿਸਭਤ੍ਥੇਰਂ ਨਾਮ ਤਤਿਯਸਾવਕਂ ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਸਾવਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧੁਤવਾਦਾਨਂ, ਯਦਿਦਂ ਨਿਸਭੋ’’ਤਿ ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪੇਸਿ। ਉਪਾਸਕੋ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨੋ ਧਮ੍ਮਕਥਾવਸਾਨੇ ਮਹਾਜਨੇ ਉਟ੍ਠਾਯ ਗਤੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਸ੍વੇ ਮਯ੍ਹਂ ਭਿਕ੍ਖਂ ਅਧਿવਾਸੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਮਹਾ ਖੋ, ਉਪਾਸਕ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋਤਿ। ਕਿਤ੍ਤਕੋ ਭਗવਾਤਿ? ਅਟ੍ਠਸਟ੍ਠਿਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕਂ ਸਾਮਣੇਰਮ੍ਪਿ વਿਹਾਰੇ ਅਸੇਸੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਂ ਅਧਿવਾਸੇਥਾਤਿ। ਅਧਿવਾਸੇਸਿ ਭਗવਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇਨ। ਉਪਾਸਕੋ ਸਤ੍ਥੁ ਅਧਿવਾਸਨਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਹਾਦਾਨਂ ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਸਤ੍ਥੁ ਕਾਲਂ ਆਰੋਚਾਪੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤੋ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਘਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਦਕ੍ਖਿਣੋਦਕਾવਸਾਨੇ ਯਾਗੁਆਦੀਨਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਭਤ੍ਤવਿਸ੍ਸਗ੍ਗਂ ਅਕਾਸਿ। ਉਪਾਸਕੋਪਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸੀਦਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਮਹਾਨਿਸਭਤ੍ਥੇਰੋ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਤਮੇવ વੀਥਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ। ਉਪਾਸਕੋ ਦਿਸ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਥੇਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਪਤ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਥੇਰੋ ਪਤ੍ਤਂ ਅਦਾਸਿ। ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਧੇવ ਪવਿਸਥ, ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਗੇਹੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ’’ਤਿ। ਨ વਟ੍ਟਿਸ੍ਸਤਿ ਉਪਾਸਕਾਤਿ। ਉਪਾਸਕੋ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਤਤੋ ਥੇਰਂ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਹਾਨਿਸਭਤ੍ਥੇਰੋ ‘ਸਤ੍ਥਾ ਗੇਹੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਪવਿਸਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਏਤਸ੍ਸ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਗੁਣੇਹਿ ਅਤਿਰੇਕੋ ਗੁਣੋ’’ਤਿ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚ વਣ੍ਣਮਚ੍ਛੇਰਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਉਪਾਸਕ, ਮਯਂ ਭਿਕ੍ਖਂ ਆਗਮਯਮਾਨਾ ਗੇਹੇ ਨਿਸੀਦਾਮ, ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਏવਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਂ ਉਦਿਕ੍ਖਤਿ। ਮਯਂ ਗਾਮਨ੍ਤਸੇਨਾਸਨੇ વਸਾਮ, ਸੋ ਅਰਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂਯੇવ વਸਤਿ। ਮਯਂ ਛਨ੍ਨੇ વਸਾਮ, ਸੋ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਮ੍ਹਿਯੇવ વਸਤਿ। ਇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਯਞ੍ਚ ਅਯਞ੍ਚ ਗੁਣੋ’’ਤਿ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਂ ਪੂਰਯਮਾਨੋ વਿਯ ਕਥੇਸਿ। ਉਪਾਸਕੋ ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਜਲਮਾਨਦੀਪੋ ਤੇਲੇਨ ਆਸਿਤ੍ਤੋ વਿਯ ਸੁਟ੍ਠੁਤਰਂ ਪਸਨ੍ਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਕਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ, ਅਨਾਗਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧੁਤવਾਦਾਨਂ ਅਗ੍ਗਭਾવਤ੍ਥਾਯ ਪਤ੍ਥਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ?
ਸੋ ਪੁਨਪਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਮਹਾਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਤਿਚੀવਰਾਨਿ ਦਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਪਾਦਮੂਲੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਯਂ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮੇਤ੍ਤਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਮੇਤ੍ਤਂ વਚੀਕਮ੍ਮਂ ਮੇਤ੍ਤਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ, ਇਮਿਨਾਹਂ ਨ ਅਞ੍ਞਂ ਦੇવਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ વਾ ਸਕ੍ਕਮਾਰਬ੍ਰਹ੍ਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ વਾ ਪਤ੍ਥੇਮਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਮੇ ਕਮ੍ਮਂ ਅਨਾਗਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਏਤਸ੍ਸ ਮਹਾਨਿਸਭਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪਤ੍ਤਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਾਪੁਣਨਤ੍ਥਾਯ ਤੇਰਸਧੁਤਙ੍ਗਧਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗਭਾવਸ੍ਸ ਸਚ੍ਚਕਾਰੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਮਹਨ੍ਤਂ ਠਾਨਂ ਇਮਿਨਾ ਪਤ੍ਥਿਤਂ, ਸਮਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਨੋ’’ਤਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਸਮਿਜ੍ਝਨਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਮਨਾਪਂ ਤੇ ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਥਿਤਂ , ਅਨਾਗਤੇ ਸਤਸਹਸ੍ਸਕਪ੍ਪਾવਸਾਨੇ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤ੍વਂ ਤਤਿਯਸਾવਕੋ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਉਪਾਸਕੋ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਦ੍વੇ ਕਥਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ વਿਯ ਤਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਮਞ੍ਞਿਤ੍ਥ। ਸੋ ਯਾવਤਾਯੁਕਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਕਾਲਂ ਕਤੋ ਸਗ੍ਗੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ।
ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਏਕਨવੁਤਿਕਪ੍ਪੇ વਿਪਸ੍ਸਿਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੇ ਬਨ੍ਧੁਮਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਖੇਮੇ ਮਿਗਦਾਯੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਦੇવਲੋਕਾ ਚવਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਜਿਣ੍ਣੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਕਾਲੇ વਿਪਸ੍ਸੀ ਭਗવਾ ਸਤ੍ਤਮੇ ਸਤ੍ਤਮੇ ਸਂવਚ੍ਛਰੇ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤਿ, ਮਹਨ੍ਤਂ ਕੋਲਾਹਲਂ ਅਹੋਸਿ। ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਦੇવਤਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਂ ਸਾਸਨਂ ਅਸ੍ਸੋਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਚ ਨਿવਾਸਨਸਾਟਕੋ ਏਕੋવ ਹੋਤਿ, ਤਥਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ। ਪਾਰੁਪਨਂ ਪਨ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਏਕਮੇવ। ਸਕਲਨਗਰੇ ਏਕਸਾਟਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਿਚ੍ਚੇਨ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਸਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਗੇਹੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀਨਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਸਤਿ ਸਯਂ ਗੇਹੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਤਂ વਤ੍ਥਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਦਿવਸੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਆਹ – ‘‘ਭੋਤਿ, ਕਿਂ ਰਤ੍ਤਿਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਂ ਸੁਣਿਸ੍ਸਸਿ, ਦਿવਾ’’ਤਿ। ‘‘ਮਯਂ ਮਾਤੁਗਾਮਜਾਤਿਕਾ ਨਾਮ ਰਤ੍ਤਿਂ ਸੋਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮ, ਦਿવਾ ਸੋਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਗੇਹੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਂ વਤ੍ਥਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਉਪਾਸਿਕਾਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦਿવਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਉਪਾਸਿਕਾਹਿਯੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਗਮਾਸਿ। ਅਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਗੇਹੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਂ વਤ੍ਥਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਗਤੋ।
ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਮਯੇ ਸਤ੍ਥਾ ਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਅਲਙ੍ਕਤਧਮ੍ਮਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਚਿਤ੍ਤਬੀਜਨਿਂ ਆਦਾਯ ਆਕਾਸਗਙ੍ਗਂ ਓਤਾਰੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਸਿਨੇਰੁਂ ਮਤ੍ਥਂ ਕਤ੍વਾ ਸਾਗਰਂ ਨਿਮ੍ਮਥੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਸਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਰਿਸਨ੍ਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਯਾਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਪੂਰਯਮਾਨਾ ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣਾ ਪੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਸੋ ਪਾਰੁਤવਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਘਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਆਦੀਨવਸਹਸ੍ਸਂ ਦਸ੍ਸਯਮਾਨਂ ਮਚ੍ਛੇਰਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਸੋ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਚ ਮਯ੍ਹਞ੍ਚ ਏਕਮੇવ વਤ੍ਥਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਾਰੁਪਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਚ ਨਾਮ ਬਹਿ ਚਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਥਾਪਿ ਅਦਾਤੁਕਾਮੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ਪਠਮਯਾਮੇ ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮੇਪਿ ਤਥੇવ ਪੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਸੋ ਤਥੇવ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਥੇવ ਅਦਾਤੁਕਾਮੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਿਮਯਾਮੇ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮੇਪਿ ਤਥੇવ ਪੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਸੋ ‘‘ਤਰਣਂ વਾ ਹੋਤੁ ਮਰਣਂ વਾ, ਪਚ੍ਛਾਪਿ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਘਰਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਪਾਦਮੂਲੇ ਠਪੇਸਿ। ਤਤੋ વਾਮਹਤ੍ਥਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਅਪ੍ਫੋਟੇਤ੍વਾ ‘‘ਜਿਤਂ ਮੇ, ਜਿਤਂ ਮੇ’’ਤਿ ਤਯੋ વਾਰੇ ਨਦਿ।
ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਮਯੇ ਬਨ੍ਧੁਮਰਾਜਾ ਧਮ੍ਮਾਸਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਤੋ ਅਨ੍ਤੋਸਾਣਿਯਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ। ਰਞ੍ਞੋ ਚ ਨਾਮ ‘‘ਜਿਤਂ ਮੇ’’ਤਿ ਸਦ੍ਦੋ ਅਮਨਾਪੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਪੁਰਿਸਂ ਪੇਸੇਸਿ – ‘‘ਗਚ੍ਛ ਏਤਂ ਪੁਚ੍ਛ ਕਿਂ વਦਸੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਆਹ – ‘‘ਅવਸੇਸਾ ਹਤ੍ਥਿਯਾਨਾਦੀਨਿ ਆਰੁਯ੍ਹ ਅਸਿਚਮ੍ਮਾਦੀਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਸੇਨਂ ਜਿਨਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਂ ਜਿਤਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਅਹਂ ਪਨ ਪਚ੍ਛਤੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਟ੍ਠਗੋਣਸ੍ਸ ਮੁਗ੍ਗਰੇਨ ਸੀਸਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਂ ਪਲਾਪੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਮਚ੍ਛੇਰਚਿਤ੍ਤਂ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਾਰੁਤવਤ੍ਥਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿਂ, ਤਂ ਮੇ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ ਜਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਆਹ – ‘‘ਅਮ੍ਹੇ ਭਣੇ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਂ ਨ ਜਾਨਿਮ੍ਹ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਜਾਨੀ’’ਤਿ વਤ੍ਥਯੁਗਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਮਯ੍ਹਂ ਤੁਣ੍ਹੀ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਦਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਗੁਣੇ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ, ਸਤ੍ਥੁ ਗੁਣੇ ਪਟਿਚ੍ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਮਯ੍ਹਂ ਕੋ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ? ਤਮ੍ਪਿ વਤ੍ਥਯੁਗਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸੇવ ਅਦਾਸਿ। ਰਾਜਾਪਿ ‘‘ਕਿਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਤਮ੍ਪਿ ਤੇਨ વਤ੍ਥਯੁਗਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸੇવ ਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਦ੍વੇ વਤ੍ਥਯੁਗਾਨਿ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਤਾਨਿਪਿ ਅਦਾਸਿ। ਰਾਜਾ ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰੀਤਿ ਏવਂ ਯਾવ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸવਤ੍ਥਯੁਗਾਨਿ ਪੇਸੇਸਿ। ਅਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ‘‘ਇਦਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਗਹਣਂ વਿਯ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਏਕਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਏਕਨ੍ਤਿ ਦ੍વੇ વਤ੍ਥਯੁਗਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਿਂਸ ਯੁਗਾਨਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸੇવ ਅਦਾਸਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁ વਿਸ੍ਸਾਸਿਕੋ ਜਾਤੋ।
ਅਥ ਨਂ ਰਾਜਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਸੀਤਸਮਯੇ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਰੁਤਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲਂ ਦਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਇਤੋ ਪਤ੍ਥਾਯ ਇਮਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਕਿਂ ਮੇ ਇਮਿਨਾ ਕਮ੍ਬਲੇਨ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪੂਤਿਕਾਯੇ ਉਪਨੀਤੇਨਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਮਞ੍ਚਸ੍ਸ ਉਪਰਿ વਿਤਾਨਂ ਕਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਰਾਜਾ ਪਾਤੋવ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਮਯੇ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਾ ਬੁਦ੍ਧਰਸ੍ਮਿਯੋ ਕਮ੍ਬਲੇ ਪਟਿਹਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਕਮ੍ਬਲੋ ਅਤਿવਿਯ વਿਰੋਚਤਿ। ਰਾਜਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਏਸ ਕਮ੍ਬਲੋ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਏਕਸਾਟਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨੋ’’ਤਿ। ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੂਜਿਤੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਮਯਂ ਪੂਜਿਤਾਤਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਯੁਤ੍ਤਂ ਅਞ੍ਞਾਸਿ, ਨ ਮਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਯਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਉਪਕਾਰਭੂਤਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਟ੍ਠਟ੍ਠਕਂ ਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਅਟ੍ਠਕਂ ਨਾਮ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਪੁਰੋਹਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ। ਸੋਪਿ ‘‘ਅਟ੍ਠਟ੍ਠਕਂ ਨਾਮ ਚਤੁਸਟ੍ਠਿ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਚਤੁਸਟ੍ਠਿ ਸਲਾਕਾਭਤ੍ਤਾਨਿ ਉਪਨਿਬਨ੍ਧਾਪੇਤ੍વਾ ਯਾવਜੀવਂ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਸਗ੍ਗੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ।
ਪੁਨ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਪ੍ਪੇ ਕੋਣਾਗਮਨਸ੍ਸ ਚ ਭਗવਤੋ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਯਘਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਸੋ વੁਦ੍ਧਿਮਨ੍વਾਯ ਘਰਾવਾਸਂ વਸਨ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਜਙ੍ਘવਿਹਾਰਂ ਚਰਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਚ ਸਮਯੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਨਦੀਤੀਰੇ ਚੀવਰਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਨੁવਾਤੇ ਅਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤੇ ਸਙ੍ਘਰਿਤ੍વਾ ਠਪੇਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੋ। ਸੋ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘਰਿਤ੍વਾ ਠਪੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਨੁવਾਤੋ ਨਪ੍ਪਹੋਤੀਤਿ । ‘‘ਇਮਿਨਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਸਾਟਕਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਮੇ ਕੇਨਚਿ ਪਰਿਹਾਨਿ ਮਾ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ।
ਅਥ ਘਰੇਪਿਸ੍ਸ ਭਗਿਨਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਰਿਯਾਯ ਕਲਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾવਿਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਭਗਿਨੀ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਦਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਭਰਿਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯ, ‘‘ਏવਰੂਪਂ ਬਾਲਂ ਯੋਜਨਸਤੇਨ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ। ਸਾ ਗੇਹਦ੍વਾਰੇ ਠਿਤਾ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਦਿਨ੍ਨਂ ਭਤ੍ਤਂ ਮਾ ਏਸ ਭੁਞ੍ਜਤੂ’’ਤਿ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਕਲਲਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਇਤਰਾ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਬਾਲੇ ਮਂ ਤਾવ ਅਕ੍ਕੋਸ વਾ ਪਹਰ વਾ, ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਪਨ ਦ੍વੇ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਪੂਰਿਤਪਾਰਮਿਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਤੋ ਭਤ੍ਤਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਕਲਲਂ ਦਾਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਅਥਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾਯ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਸਾ ‘‘ਤਿਟ੍ਠਥ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਕਲਲਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਂ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਚੁਣ੍ਣੇਨ ਉਬ੍ਬਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਚਤੁਮਧੁਰਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਆਸਿਤ੍ਤੇਨ ਪਦੁਮਗਬ੍ਭવਣ੍ਣੇਨ ਸਪ੍ਪਿਨਾ વਿਜ੍ਜੋਤਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਯਥਾ ਅਯਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋ ਓਭਾਸਜਾਤੋ, ਏવਂ ਓਭਾਸਜਾਤਂ ਮੇ ਸਰੀਰਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿ। ਤੇਪਿ ਦ੍વੇ ਜਾਯਮ੍ਪਤਿਕਾ ਯਾવਤਾਯੁਕਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਸਗ੍ਗੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਉਪਾਸਕੋ ਕਸ੍ਸਪਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿવਿਭવਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਇਤਰਾਪਿ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸੇવ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਧੀਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ।
ਤਸ੍ਸ વੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਮੇવ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਰਂ ਆਨਯਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਸਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਦਿਨ੍ਨવਿਪਾਕਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਪਤਿਕੂਲਂ ਪવਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤਾਯ ਉਮ੍ਮਾਰਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਉਗ੍ਘਾਟਿਤવਚ੍ਚਕੁਟਿ વਿਯ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਂ ਜਾਤਂ। ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਮਾਰੋ ‘‘ਕਸ੍ਸਾਯਂ ਗਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਸੇਟ੍ਠਿਕਞ੍ਞਾਯਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨੀਹਰਥਾ’’ਤਿ ਆਭਤਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਕੁਲਘਰਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਸਾ ਏਤੇਨੇવ ਨੀਹਾਰੇਨ ਸਤ੍ਤਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਿਤਾ।
ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ, ਤਸ੍ਸ ਘਨਕੋਟ੍ਟਿਮਾਹਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਿਕਾਹਿ ਰਤ੍ਤਸੁવਣ੍ਣਇਟ੍ਠਕਾਹਿ ਯੋਜਨੁਬ੍ਬੇਧਂ ਚੇਤਿਯਂ ਆਰਭਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਚੇਤਿਯੇ ਕਰਿਯਮਾਨੇ ਸਾ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹਂ ਸਤ੍ਤਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਿਤਾ, ਕਿਂ ਮੇ ਜੀવਿਤੇਨਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰਾਭਰਣਭਣ੍ਡਕਂ ਭਞ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਇਟ੍ਠਕਂ ਕਾਰੇਸਿ ਰਤਨਾਯਤਂ વਿਦਤ੍ਥਿવਿਤ੍ਥਿਨ੍ਨਂ ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲੁਬ੍ਬੇਧਂ। ਤਤੋ ਹਰਿਤਾਲਮਨੋਸਿਲਾਪਿਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠ ਉਪ੍ਪਲਹਤ੍ਥਕੇ ਆਦਾਯ ਚੇਤਿਯਕਰਣਟ੍ਠਾਨਂ ਗਤਾ। ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਖਣੇ ਏਕਾ ਇਟ੍ਠਕਾਪਨ੍ਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਮਾਨਾ ਘਟਨਿਟ੍ਠਕਾਯ ਊਨਾ ਹੋਤਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ વਡ੍ਢਕਿਂ ਆਹ – ‘‘ਇਮਂ ਇਟ੍ਠਕਂ ਏਤ੍ਥ ਠਪੇਥਾ’’ਤਿ। ਅਮ੍ਮ, ਭਦ੍ਦਕੇ ਕਾਲੇ ਆਗਤਾਸਿ, ਸਯਮੇવ ਠਪੇਹੀਤਿ। ਸਾ ਆਰੁਯ੍ਹ ਤੇਲੇਨ ਹਰਿਤਾਲਮਨੋਸਿਲਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਬਨ੍ਧਨੇਨ ਇਟ੍ਠਕਂ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਉਪ੍ਪਲਹਤ੍ਥਕੇਹਿ ਪੂਜਂ ਕਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਮੇ ਕਾਯਤੋ ਚਨ੍ਦਨਗਨ੍ਧੋ વਾਯਤੁ, ਮੁਖਤੋ ਉਪ੍ਪਲਗਨ੍ਧੋ’’ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਕਤ੍વਾ ਚੇਤਿਯਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ।
ਅਥ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਖਣੇ ਯਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਗੇਹਂ ਨੀਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਸਤਿ ਉਦਪਾਦਿ। ਨਗਰੇਪਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਘੁਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕੇ ਆਹ – ‘‘ਤਦਾ ਇਧ ਆਨੀਤਾ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਕਹਂ ਸਾ’’ਤਿ? ਕੁਲਗੇਹੇ ਸਾਮੀਤਿ। ਆਨੇਥ ਨਂ, ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਕੀਲ਼ਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ। ਤੇ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ‘‘ਕਿਂ, ਤਾਤਾ, ਆਗਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਤਾਯ ਪੁਟ੍ਠਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਤਾਤਾ, ਮਯਾ ਆਭਰਣਭਣ੍ਡੇਨ ਚੇਤਿਯਂ ਪੂਜਿਤਂ, ਆਭਰਣਂ ਮੇ ਨਤ੍ਥੀਤਿ। ਤੇ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਆਨੇਥ ਨਂ, ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ। ਤੇ ਆਨਯਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਸਾ ਸਹ ਘਰਪ੍ਪવੇਸਨੇਨ ਸਕਲਗੇਹਂ ਚਨ੍ਦਨਗਨ੍ਧਞ੍ਚੇવ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਗਨ੍ਧਞ੍ਚ વਾਯਿ।
ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿ ‘‘ਪਠਮਂ ਤવ ਸਰੀਰਤੋ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧੋ વਾਯਿ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਤੇ ਸਰੀਰਤੋ ਚਨ੍ਦਨਗਨ੍ਧੋ, ਮੁਖਤੋ ਉਪ੍ਪਲਗਨ੍ਧੋ વਾਯਤਿ, ਕਿਂ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ? ਸਾ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਂ વਤ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਯੋਜਨਿਕਂ ਸੁવਣ੍ਣਚੇਤਿਯਂ ਕਮ੍ਬਲਕਞ੍ਚੁਕੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਰਥਚਕ੍ਕਪ੍ਪਮਾਣੇਹਿ ਸੁવਣ੍ਣਪਦੁਮੇਹਿ ਅਲਙ੍ਕਰਿ। ਤੇਸਂ ਦ੍વਾਦਸਹਤ੍ਥਾ ਓਲਮ੍ਬਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਯਾવਤਾਯੁਕਂ ਠਤ੍વਾ ਸਗ੍ਗੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਬਾਰਾਣਸਿਤੋ ਯੋਜਨਮਤ੍ਤੇ ਠਾਨੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਅਮਚ੍ਚਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਕਞ੍ਞਾਪਿ ਦੇવਲੋਕਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਰਾਜਕੁਲੇ ਜੇਟ੍ਠਧੀਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ।
ਤੇਸੁ વਯਪਤ੍ਤੇਸੁ ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ વਸਨਗਾਮੇ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਸਙ੍ਘੁਟ੍ਠਂ। ਸੋ ਮਾਤਰਂ ਆਹ – ‘‘ਸਾਟਕਂ ਮੇ , ਅਮ੍ਮ, ਦੇਹਿ, ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਕੀਲ਼ਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸਾ ਧੋਤવਤ੍ਥਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਅਮ੍ਮ, ਥੂਲਂ ਇਦਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਦੇਹੀਤਿ। ਅਞ੍ਞਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ। ਅਞ੍ਞਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ। ਅਥ ਨਂ ਮਾਤਾ ਆਹ – ‘‘ਤਾਤ, ਯਾਦਿਸੇ ਗੇਹੇ ਮਯਂ ਜਾਤਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਨੋ ਇਤੋ ਸੁਖੁਮਤਰਸ੍ਸ ਪਟਿਲਾਭਾਯ ਪੁਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਲਭਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਅਮ੍ਮਾਤਿ। ਪੁਤ੍ਤ ਅਹਂ ਅਜ੍ਜੇવ ਤੁਯ੍ਹਂ ਬਾਰਾਣਸਿਨਗਰੇ ਰਜ੍ਜਪਟਿਲਾਭਂ ਇਚ੍ਛਾਮੀਤਿ। ਸੋ ਮਾਤਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਅਮ੍ਮਾ’’ਤਿ। ਗਚ੍ਛ, ਤਾਤਾਤਿ। ਏવਂ ਕਿਰਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਹੋਸਿ – ‘‘ਕਹਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਧ વਾ ਏਤ੍ਥ વਾ ਗੇਹੇ ਨਿਸੀਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ? ਸੋ ਪਨ ਪੁਞ੍ਞਨਿਯਾਮੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਮਙ੍ਗਲਸਿਲਾਪਟ੍ਟੇ ਸਸੀਸਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਸੋ ਚ ਬਾਰਾਣਸਿਰਞ੍ਞੋ ਕਾਲਕਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਮੋ ਦਿવਸੋ ਹੋਤਿ।
ਅਮਚ੍ਚਾ ਰਞ੍ਞੋ ਸਰੀਰਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਰਾਜਙ੍ਗਣੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਮਨ੍ਤਯਿਂਸੁ – ‘‘ਰਞ੍ਞੋ ਏਕਾ ਧੀਤਾવ ਅਤ੍ਥਿ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਰਾਜਕਂ ਰਜ੍ਜਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਕੋ ਰਾਜਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਹੋਹਿ, ਤ੍વਂ ਹੋਹੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਆਹ – ‘‘ਬਹੁਂ ਓਲੋਕੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਫੁਸ੍ਸਰਥਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਮਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਕੁਮੁਦવਣ੍ਣੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਿਨ੍ਧવੇ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚવਿਧਂ ਰਾਜਕਕੁਧਭਣ੍ਡਂ ਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤਞ੍ਚ ਰਥਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਠਪੇਤ੍વਾ ਰਥਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਤੋ ਤੂਰਿਯਾਨਿ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪੇਸੁਂ। ਰਥੋ ਪਾਚੀਨਦ੍વਾਰੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯਾਨਾਭਿਮੁਖੋ ਅਹੋਸਿ। ‘‘ਪਰਿਚਯੇਨ ਉਯ੍ਯਾਨਾਭਿਮੁਖੋ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨਿવਤ੍ਤੇਮਾ’’ਤਿ ਕੇਚਿ ਆਹਂਸੁ। ਪੁਰੋਹਿਤੋ ‘‘ਮਾ ਨਿવਤ੍ਤਯਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਥੋ ਕੁਮਾਰਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਆਰੋਹਨਸਜ੍ਜੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਪਾਰੁਪਨਕਣ੍ਣਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਪਾਦਤਲਾਨਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਅਯਂ ਦੀਪੋ, ਦ੍વਿਸਹਸ੍ਸਦੀਪਪਰਿવਾਰੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਦੀਪੇਸੁ ਏਸੋ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਨਪਿ ਤੂਰਿਯਾਨਿ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਥ , ਪੁਨਪਿ ਤੂਰਿਯਾਨਿ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਤੂਰਿਯਾਨਿ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪੇਸਿ।
ਅਥ ਕੁਮਾਰੋ ਮੁਖਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਕੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਆਗਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਦੇવ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਰਜ੍ਜਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ। ਰਾਜਾ ਕਹਨ੍ਤਿ? ਦੇવਤ੍ਤਂ ਗਤੋ ਸਾਮੀਤਿ। ਕਤਿ ਦਿવਸਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਤਿ? ਅਜ੍ਜ ਸਤ੍ਤਮੋ ਦਿવਸੋਤਿ। ਪੁਤ੍ਤੋ વਾ ਧੀਤਾ વਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ? ਧੀਤਾ ਅਤ੍ਥਿ ਦੇવ, ਪੁਤ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ। ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਰਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਤਾવਦੇવ ਅਭਿਸੇਕਮਣ੍ਡਪਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਰਾਜਧੀਤਰਂ ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰੇਹਿ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਅਭਿਸੇਕਂ ਅਕਂਸੁ।
ਅਥਸ੍ਸ ਕਤਾਭਿਸੇਕਸ੍ਸ ਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕਂ વਤ੍ਥਂ ਉਪਹਰਿਂਸੁ। ਸੋ ‘‘ਕਿਮਿਦਂ, ਤਾਤਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਨਿવਾਸਨવਤ੍ਥਂ ਦੇવਾਤਿ। ਨਨੁ, ਤਾਤਾ, ਥੂਲਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਖੁਮਤਰਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ? ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਰਿਭੋਗવਤ੍ਥੇਸੁ ਇਤੋ ਸੁਖੁਮਤਰਂ ਨਤ੍ਥਿ ਦੇવਾਤਿ। ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਰਾਜਾ ਏવਰੂਪਂ ਨਿવਾਸੇਸੀਤਿ? ਆਮ, ਦੇવਾਤਿ। ਨ ਮਞ੍ਞੇ ਪੁਞ੍ਞવਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਰਾਜਾ, ਸੁવਣ੍ਣਭਿਙ੍ਗਾਰਂ ਆਹਰਥ, ਲਭਿਸ੍ਸਾਮ વਤ੍ਥਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਸੁવਣ੍ਣਭਿਙ੍ਗਾਰਂ ਆਹਰਿਂਸੁ। ਸੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਹਤ੍ਥੇ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਮੁਖਂ વਿਕ੍ਖਾਲੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇਨ ਉਦਕਂ ਆਦਾਯ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਅਬ੍ਭੁਕ੍ਕਿਰਿ, ਤਾવਦੇવ ਘਨਪਥવਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠ ਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖਾ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਪੁਨ ਉਦਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਉਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਚਤਸ੍ਸੋਪਿ ਦਿਸਾ ਅਬ੍ਭੁਕ੍ਕਿਰਿ, ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ਅਟ੍ਠਟ੍ਠ ਕਤ੍વਾ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸ ਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖਾ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਸੋ ਏਕਂ ਦਿਬ੍ਬਦੁਸ੍ਸਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ‘‘ਨਨ੍ਦਰਞ੍ਞੋ વਿਜਿਤੇ ਸੁਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿਕਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਮਾ ਸੁਤ੍ਤਂ ਕਨ੍ਤਿਂਸੂਤਿ ਏવਂ ਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਛਤ੍ਤਂ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਿਕ੍ਖਨ੍ਧવਰਗਤੋ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਮਹਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਿ।
ਏવਂ ਕਾਲੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਏਕਦਿવਸਂ ਦੇવੀ ਰਞ੍ਞੋ ਮਹਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਹੋ ਤਪਸ੍ਸੀ’’ਤਿ ਕਾਰੁਞ੍ਞਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ‘‘ਕਿਮਿਦਂ ਦੇવੀ’’ਤਿ ਚ ਪੁਟ੍ਠਾ ‘‘ਅਤਿਮਹਤੀ ਤੇ ਦੇવ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, ਅਤੀਤੇ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ਕਲ੍ਯਾਣਂ ਅਕਤ੍ਥ, ਇਦਾਨਿ ਅਨਾਗਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਂ ਕੁਸਲਂ ਨ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਕਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਸੀਲવਨ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ। ‘‘ਅਸੁਞ੍ਞੋ, ਦੇવ, ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੋ ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਦਾਨਮੇવ ਸਜ੍ਜੇਥ, ਅਹਂ ਅਰਹਨ੍ਤੇ ਲਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਾਜਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਪਾਚੀਨਦ੍વਾਰੇ ਦਾਨਂ ਸਜ੍ਜਾਪੇਸਿ। ਦੇવੀ ਪਾਤੋવ ਉਪੋਸਥਙ੍ਗਾਨਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਉਪਰਿਪਾਸਾਦੇ ਪੁਰਤ੍ਥਾਭਿਮੁਖਾ ਉਰੇਨ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਚੇ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਦਿਸਾਯ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸ੍વੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਸ੍ਸਂ ਦਿਸਾਯਂ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਨਾਹੇਸੁਂ, ਤਂ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਪਣਯਾਚਕਾਨਂ ਅਦਂਸੁ।
ਪੁਨਦਿવਸੇ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍વਾਰੇ ਦਾਨਂ ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਤਥੇવ ਅਕਾਸਿ, ਪੁਨਦਿવਸੇ ਪਚ੍ਛਿਮਦ੍વਾਰੇ। ਉਤ੍ਤਰਦ੍વਾਰੇ ਸਜ੍ਜਨਦਿવਸੇ ਪਨ ਦੇવਿਯਾ ਤਥੇવ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤੇ ਹਿਮવਨ੍ਤੇ વਸਨ੍ਤਾਨਂ ਪਦੁਮવਤਿਯਾ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪਞ੍ਚਸਤਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਜੇਟ੍ਠਕੋ ਮਹਾਪਦੁਮਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਭਾਤਿਕੇ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਾਰਿਸਾ, ਨਨ੍ਦਰਾਜਾ ਤੁਮ੍ਹੇ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤਿ, ਅਧਿવਾਸੇਥ ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਅਧਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਅਨੋਤਤ੍ਤਦਹੇ ਮੁਖਂ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਦ੍વਾਰੇ ਓਤਰਿਂਸੁ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਪਞ੍ਚਸਤਾ, ਦੇવ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਆਗਤਾ’’ਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਰਾਜਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦੇવਿਯਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਪਾਸਾਦਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਰ ਤੇਸਂ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਾવਸਾਨੇ ਰਾਜਾ ਸਙ੍ਘਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ, ਦੇવੀ ਸਙ੍ਘਨવਕਸ੍ਸ ਪਾਦਮੂਲੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ, ‘‘ਅਯ੍ਯਾ, ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਨ ਕਿਲਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞੇਨ ਨ ਹਾਯਿਸ੍ਸਾਮ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਯਾવਜੀવਂ ਇਧ ਨਿવਾਸਾਯ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ। ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਪਞ੍ਚ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਸਤਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਚਙ੍ਕਮਨਸਤਾਨੀਤਿ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਨਿવਾਸਟ੍ਠਾਨਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ વਸਾਪੇਸੁਂ।
ਏવਂ ਕਾਲੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਰਞ੍ਞੋ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤੋ ਕੁਪਿਤੋ। ਸੋ ‘‘ਅਹਂ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਤ੍વਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਮਾ ਪਮਜ੍ਜੀ’’ਤਿ ਦੇવਿਂ ਓવਦਿਤ੍વਾ ਗਤੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨਾਗਤੇਯੇવ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਆਯੁਸਙ੍ਖਾਰਾ ਖੀਣਾ। ਮਹਾਪਦੁਮਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਤਿਯਾਮਰਤ੍ਤਿਂ ਝਾਨਕੀਲ਼ਂ ਕੀਲ਼ਿਤ੍વਾ ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨੇ ਆਲਮ੍ਬਨਫਲਕਂ ਆਲਮ੍ਬਿਤ੍વਾ ਠਿਤਕੋવ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ। ਏਤੇਨੁਪਾਯੇਨ ਸੇਸਾਪੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਾ। ਪੁਨਦਿવਸੇ ਦੇવੀ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਨਿਸੀਦਨਟ੍ਠਾਨਂ ਹਰਿਤੁਪਲਿਤ੍ਤਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ વਿਕਿਰਿਤ੍વਾ ਧੂਮਂ ਦਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਆਗਮਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ; ਆਗਮਨਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ ਪੁਰਿਸਂ ਪੇਸੇਸਿ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਤਾਤ, ਜਾਨਾਹਿ, ਕਿਂ ਅਯ੍ਯਾਨਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਫਾਸੁਕ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਹਾਪਦੁਮਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਦ੍વਾਰਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਚਙ੍ਕਮਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਲਮ੍ਬਨਫਲਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਠਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਲੋ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਆਹ। ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਸਰੀਰਂ ਕਿਂ ਕਥੇਸ੍ਸਤਿ? ਸੋ ‘‘ਨਿਦ੍ਦਾਯਤਿ ਮਞ੍ਞੇ’’ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਦੇ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਰਾਮਸਿਤ੍વਾ ਪਾਦਾਨਂ ਸੀਤਲਤਾਯ ਚੇવ ਥਦ੍ਧਤਾਯ ਚ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ, ਏવਂ ਤਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਰਾਜਕੁਲਂ ਗਤੋ। ‘‘ਕਹਂ, ਤਾਤ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ‘‘ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਾ ਦੇવੀ’’ਤਿ ਆਹ । ਦੇવੀ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤੀ ਰੋਦਨ੍ਤੀ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਨਾਗਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਾਧੁਕੀਲ਼ਿਤਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਰੀਰਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਧਾਤੁਯੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਚੇਤਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ।
ਰਾਜਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ વੂਪਸਮੇਤ੍વਾ ਆਗਤੋ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਆਗਤਂ ਦੇવਿਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਕਿਂ, ਭਦ੍ਦੇ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜਿ, ਨਿਰੋਗਾ ਅਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਾ ਦੇવਾਤਿ। ਰਾਜਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਏવਰੂਪਾਨਮ੍ਪਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਮਰਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕੁਤੋ ਮੋਕ੍ਖੋ’’ਤਿ? ਸੋ ਨਗਰਂ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯਾਨਮੇવ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਜੇਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਰਜ੍ਜਂ ਪਟਿਯਾਦੇਤ੍વਾ ਸਯਂ ਸਮਣਕਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਦੇવੀਪਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਅਹਂ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥੇવ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ। ਦ੍વੇਪਿ ਝਾਨਂ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ।
ਤੇਸੁ ਤਤ੍ਥੇવ વਸਨ੍ਤੇਸੁ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਤવਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਰਾਜਗਹਂ ਪਾવਿਸਿ। ਸਤ੍ਥਰਿ ਤਤ੍ਥ વਸਨ੍ਤੇ ਅਯਂ ਪਿਪ੍ਪਲਿਮਾਣવੋ ਮਗਧਰਟ੍ਠੇ ਮਹਾਤਿਤ੍ਥਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੇ ਕਪਿਲਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਅਯਂ ਭਦ੍ਦਾ ਕਾਪਿਲਾਨੀ ਮਦ੍ਦਰਟ੍ਠੇ ਸਾਗਲਨਗਰੇ ਕੋਸਿਯਗੋਤ੍ਤਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਤੇਸਂ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ વਡ੍ਢਮਾਨਾਨਂ ਪਿਪ੍ਪਲਿਮਾਣવਸ੍ਸ વੀਸਤਿਮੇ વਸ੍ਸੇ ਭਦ੍ਦਾਯ ਸੋਲ਼ਸਮੇ વਸ੍ਸੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਪੁਤ੍ਤਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤ, ਤ੍વਂ વਯਪਤ੍ਤੋ, ਕੁਲવਂਸੋ ਨਾਮ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਅਤਿવਿਯ ਨਿਪ੍ਪੀਲ਼ਯਿਂਸੁ। ਮਾਣવੋ ਆਹ – ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਸੋਤਪਥੇ ਏવਰੂਪਂ ਕਥਂ ਮਾ ਕਥੇਥ, ਅਹਂ ਯਾવ ਤੁਮ੍ਹੇ ਧਰਥ, ਤਾવ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਤੇ ਕਤਿਪਾਹਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਕਥਯਿਂਸੁ, ਸੋਪਿ ਤਥੇવ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ। ਪੁਨਪਿ ਕਥਯਿਂਸੁ, ਪੁਨਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਾਤਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਕਥੇਸਿਯੇવ।
ਮਾਣવੋ ‘‘ਮਮ ਮਾਤਰਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਰਤ੍ਤਸੁવਣ੍ਣਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਕਾਰੇਹਿ ਏਕਂ ਇਤ੍ਥਿਰੂਪਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਜਨਘਟ੍ਟਨਾਦਿਕਮ੍ਮਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਤਂ ਰਤ੍ਤવਤ੍ਥਂ ਨਿવਾਸਾਪੇਤ੍વਾ વਣ੍ਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਹਿ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਚੇવ ਨਾਨਾਅਲਙ੍ਕਾਰੇਹਿ ਚ ਅਲਙ੍ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਮਾਤਰਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਏવਰੂਪਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਲਭਨ੍ਤੋ ਗੇਹੇ વਸਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਲਭਨ੍ਤੋ ਨ વਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ । ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਪੁਞ੍ਞવਾ ਦਿਨ੍ਨਦਾਨੋ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰੋ, ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨ ਏਕਕੋવ ਅਕਾਸਿ, ਅਦ੍ਧਾ ਏਤੇਨ ਸਹ ਕਤਪੁਞ੍ਞਾ ਸੁવਣ੍ਣਰੂਪਕਪਟਿਭਾਗਾવ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਕਾਮੇਹਿ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਰੂਪਕਂ ਰਥਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ, ਤਾਤਾ, ਯਤ੍ਥ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਜਾਤਿਗੋਤ੍ਤਭੋਗੇਹਿ ਸਮਾਨਕੁਲੇ ਏવਰੂਪਂ ਦਾਰਿਕਂ ਪਸ੍ਸਥ, ਇਮਮੇવ ਸੁવਣ੍ਣਰੂਪਕਂ ਪਣ੍ਣਾਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ।
ਤੇ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨਾਮ ਏਤਂ ਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਤ੍ਥ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਦ੍ਦਰਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਇਤ੍ਥਾਕਰੋ, ਮਦ੍ਦਰਟ੍ਠਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਮਦ੍ਦਰਟ੍ਠੇ ਸਾਗਲਨਗਰਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਤਂ ਸੁવਣ੍ਣਰੂਪਕਂ ਨ੍ਹਾਨਤਿਤ੍ਥੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਅਥ ਭਦ੍ਦਾਯ ਧਾਤੀ ਭਦ੍ਦਂ ਨ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਨ੍ਹਾਯਿਤੁਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਤਂ ਰੂਪਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯ੍ਯਧੀਤਾ ਮੇ ਇਧਾਗਤਾ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ‘‘ਦੁਬ੍ਬਿਨੀਤੇ ਕਿਂ ਤ੍વਂ ਇਧਾਗਤਾ’’ਤਿ ਤਲਸਤ੍ਤਿਕਂ ਉਗ੍ਗਿਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ ਸੀਘ’’ਨ੍ਤਿ ਗਣ੍ਡਪਸ੍ਸੇ ਪਹਰਿ। ਹਤ੍ਥੋ ਪਾਸਾਣੇ ਪਟਿਹਤੋ વਿਯ ਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ। ਸਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਏવਂ ਥਦ੍ਧਂ ਨਾਮ ਮਹਾਗੀવਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘ਅਯ੍ਯਧੀਤਾ ਮੇ’ਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿਂ, ਅਯ੍ਯਧੀਤਾਯ ਹਿ ਮੇ ਨਿવਾਸਨਪਟਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯਪਿ ਅਯੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਏવਰੂਪਾ ਤੇ ਸਾਮਿਧੀਤਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਕਿਂ ਏਸਾ, ਇਮਾਯ ਸਤਗੁਣੇਨ ਸਹਸ੍ਸਗੁਣੇਨ ਮਯ੍ਹਂ ਅਯ੍ਯਾਧੀਤਾ ਅਭਿਰੂਪਤਰਾ, ਦ੍વਾਦਸਹਤ੍ਥੇ ਗਬ੍ਭੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਯ ਪਦੀਪਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਰੀਰੋਭਾਸੇਨੇવ ਤਮਂ વਿਧਮਤੀਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਆਗਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਖੁਜ੍ਜਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਰੂਪਕਂ ਰਥਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਕੋਸਿਯਗੋਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਘਰਦ੍વਾਰੇ ਠਤ੍વਾ ਆਗਮਨਂ ਨਿવੇਦਯਿਂਸੁ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਕੁਤੋ ਆਗਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਮਗਧਰਟ੍ਠੇ ਮਹਾਤਿਤ੍ਥਗਾਮੇ ਕਪਿਲਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਘਰਤੋਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ ਆਗਤਾਤਿ? ਇਮਿਨਾ ਨਾਮ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ। ‘‘ਕਲ੍ਯਾਣਂ, ਤਾਤਾ, ਸਮਜਾਤਿਗੋਤ੍ਤવਿਭવੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਦਸ੍ਸਾਮਿ ਦਾਰਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਣਾਕਾਰਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਤੇ ਕਪਿਲਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਪਹਿਣਿਂਸੁ ‘‘ਲਦ੍ਧਾ ਦਾਰਿਕਾ, ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ। ਤਂ ਸਾਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਿਪ੍ਪਲਿਮਾਣવਸ੍ਸ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ ‘‘ਲਦ੍ਧਾ ਕਿਰ ਦਾਰਿਕਾ’’ਤਿ। ਮਾਣવੋ ‘‘ਅਹਂ ‘ਨ ਲਭਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿਂ, ‘ਇਮੇ ਲਦ੍ਧਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ’, ਅਨਤ੍ਥਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਂ ਪੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਰਹੋਗਤੋ ਪਣ੍ਣਂ ਲਿਖਿ ‘‘ਭਦ੍ਦਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਾਤਿਗੋਤ੍ਤਭੋਗਾਨੁਰੂਪਂ ਘਰਾવਾਸਂ ਲਭਤੁ, ਅਹਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਾ ਪਚ੍ਛਾ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਿਨੀ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ। ਭਦ੍ਦਾਪਿ ‘‘ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਕਿਰ ਮਂ ਦਾਤੁਕਾਮੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਰਹੋਗਤਾ ਪਣ੍ਣਂ ਲਿਖਿ ‘‘ਅਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਾਤਿਗੋਤ੍ਤਭੋਗਾਨੁਰੂਪਂ ਘਰਾવਾਸਂ ਲਭਤੁ, ਅਹਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਾ ਪਚ੍ਛਾ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ। ਦ੍વੇ ਪਣ੍ਣਾਨਿ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਸਮਾਗਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਇਦਂ ਕਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਨ੍ਤਿ? ਪਿਪ੍ਪਲਿਮਾਣવੇਨ ਭਦ੍ਦਾਯ ਪਹਿਤਨ੍ਤਿ। ਇਦਂ ਕਸ੍ਸਾਤਿ? ਭਦ੍ਦਾਯ ਪਿਪ੍ਪਲਿਮਾਣવਸ੍ਸ ਪਹਿਤਨ੍ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੇ ਦ੍વੇਪਿ વਾਚੇਤ੍વਾ ‘‘ਪਸ੍ਸਥ ਦਾਰਕਾਨਂ ਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਸਮਾਨਪਣ੍ਣਂ ਲਿਖਿਤ੍વਾ ਇਤੋ ਚ ਏਤ੍ਤੋ ਚ ਪੇਸੇਸੁਂ। ਇਤਿ ਤੇਸਂ ਅਨਿਚ੍ਛਮਾਨਾਨਂਯੇવ ਸਮਾਗਮੋ ਅਹੋਸਿ।
ਤਂਦਿવਸਮੇવ ਮਾਣવੋ ਏਕਂ ਪੁਪ੍ਫਦਾਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਪੇਸਿ। ਭਦ੍ਦਾਪਿ, ਤਾਨਿ ਸਯਨਮਜ੍ਝੇ ਠਪੇਸਿ। ਭੁਤ੍ਤਸਾਯਮਾਸਾ ਉਭੋਪਿ ‘‘ਸਯਨਂ ਅਭਿਰੁਹਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਾਣવੋ ਦਕ੍ਖਿਣਪਸ੍ਸੇਨ ਸਯਨਂ ਅਭਿਰੁਹਿ। ਭਦ੍ਦਾ વਾਮਪਸ੍ਸੇਨ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਯਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸੇ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਮਿਲਾਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਰਾਗਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ વਿਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮ, ਇਮਂ ਪੁਪ੍ਫਦਾਮਂ ਨ ਅਲ੍ਲੀਯਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਪਨ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਰੀਰਸਮ੍ਫਸ੍ਸਭਯੇਨ ਤਿਯਾਮਰਤ੍ਤਿਂ ਨਿਦ੍ਦਂ ਅਨੋਕ੍ਕਮਨ੍ਤਾવ વੀਤਿਨਾਮੇਨ੍ਤਿ, ਦਿવਾ ਪਨ ਹਾਸਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਾਹੋਸਿ। ਤੇ ਲੋਕਾਮਿਸੇਨ ਅਸਂਸਟ੍ਠਾ ਯਾવ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਧਰਨ੍ਤਿ, ਤਾવ ਕੁਟੁਮ੍ਬਂ ਅવਿਚਾਰੇਤ੍વਾ ਤੇਸੁ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇਸੁ વਿਚਾਰਯਿਂਸੁ। ਮਹਤੀ ਮਾਣવਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਤ੍ਤਾਸੀਤਿਕੋਟਿਧਨਂ, ਏਕਦਿવਸਂ ਸਰੀਰਂ ਉਬ੍ਬਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਛਡ੍ਡੇਤਬ੍ਬਂ ਸੁવਣ੍ਣਚੁਣ੍ਣਮੇવ ਮਗਧਨਾਲ਼ਿਯਾ ਦ੍વਾਦਸਨਾਲ਼ਿਮਤ੍ਤਂ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਯਨ੍ਤਬਦ੍ਧਾਨਿ ਸਟ੍ਠਿ ਮਹਾਤਲ਼ਾਕਾਨਿ, ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਿਕੋ, ਅਨੁਰਾਧਪੁਰਪ੍ਪਮਾਣਾ ਚੁਦ੍ਦਸ ਗਾਮਾ, ਚੁਦ੍ਦਸ ਹਤ੍ਥਾਨੀਕਾ, ਚੁਦ੍ਦਸ ਅਸ੍ਸਾਨੀਕਾ, ਚੁਦ੍ਦਸ ਰਥਾਨੀਕਾ।
ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਅਲਙ੍ਕਤਅਸ੍ਸਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਮਹਾਜਨਪਰਿવੁਤੋ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਖੇਤ੍ਤਕੋਟਿਯਂ ਠਿਤੋ ਨਙ੍ਗਲੇਹਿ ਭਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਤੋ ਕਾਕਾਦਯੋ ਸਕੁਣੇ ਗਣ੍ਡੁਪ੍ਪਾਦਾਦਿਪਾਣਕੇ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਖਾਦਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤਾ, ਇਮੇ ਕਿਂ ਖਾਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਗਣ੍ਡੁਪ੍ਪਾਦੇ, ਅਯ੍ਯਾਤਿ। ਏਤੇਹਿ ਕਤਂ ਪਾਪਂ ਕਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ? ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ, ਅਯ੍ਯਾਤਿ। ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਚੇ ਏਤੇਹਿ ਕਤਂ ਪਾਪਂ ਮਯ੍ਹਂ ਹੋਤਿ, ਕਿਂ ਮੇ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ ਸਤ੍ਤਾਸੀਤਿਕੋਟਿਧਨਂ, ਕਿਂ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਿਕੋ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਕਿਂ ਸਟ੍ਠਿਯਨ੍ਤਬਦ੍ਧਾਨਿ ਤਲ਼ਾਕਾਨਿ, ਕਿਂ ਚੁਦ੍ਦਸ ਗਾਮਾ? ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਭਦ੍ਦਾਯ ਕਾਪਿਲਾਨਿਯਾ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।
ਭਦ੍ਦਾਪਿ ਕਾਪਿਲਾਨੀ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਅਨ੍ਤਰવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ ਤਯੋ ਤਿਲਕੁਮ੍ਭੇ ਪਤ੍ਥਰਾਪੇਤ੍વਾ ਧਾਤੀਹਿ ਪਰਿવੁਤਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਕਾਕੇ ਤਿਲਪਾਣਕੇ ਖਾਦਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਅਮ੍ਮਾ, ਕਿਂ ਇਮੇ ਖਾਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਪਾਣਕੇ, ਅਯ੍ਯੇਤਿ। ਅਕੁਸਲਂ ਕਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ? ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ, ਅਯ੍ਯੇਤਿ। ਸਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਚਤੁਹਤ੍ਥવਤ੍ਥਂ ਨਾਲ਼ਿਕੋਦਨਮਤ੍ਤਞ੍ਚ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਯਦਿ ਪਨੇਤਂ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਜਨੇਨ ਕਤਂ ਅਕੁਸਲਂ ਮਯ੍ਹਂ ਹੋਤਿ, ਅਦ੍ਧਾ ਭવਸਹਸ੍ਸੇਨਪਿ વਟ੍ਟਤੋ ਸੀਸਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਅਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤੇ ਆਗਤਮਤ੍ਤੇਯੇવ ਸਬ੍ਬਂ ਤਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।
ਮਾਣવੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨ੍ਹਾਯਿਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਮਹਾਰਹੇ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਨੋ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਭੋਜਨਂ ਸਜ੍ਜਯਿਂਸੁ। ਦ੍વੇਪਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਰਿਜਨੇ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ਰਹੋਗਤਾ ਫਾਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਮਾਣવੋ ਭਦ੍ਦਂ ਆਹ – ‘‘ਭਦ੍ਦੇ ਇਮਂ ਘਰਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਕਿਤ੍ਤਕਂ ਧਨਂ ਆਹਰੀ’’ਤਿ? ਪਞ੍ਚਪਣ੍ਣਾਸ ਸਕਟਸਹਸ੍ਸਾਨਿ, ਅਯ੍ਯਾਤਿ। ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਂ, ਯਾ ਚ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਘਰੇ ਸਤ੍ਤਾਸੀਤਿ ਕੋਟਿਯੋ ਯਨ੍ਤਬਦ੍ਧਾ ਸਟ੍ਠਿਤਲ਼ਾਕਾਦਿਭੇਦਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਤੁਯ੍ਹਂਯੇવ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਮੀਤਿ। ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਨ ਕਹਂ ਗਚ੍ਛਥ, ਅਯ੍ਯਾਤਿ? ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਅਯ੍ਯ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂਯੇવ ਆਗਮਨਂ ਓਲੋਕਯਮਾਨਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਤੇਸਂ ਆਦਿਤ੍ਤਪਣ੍ਣਕੁਟਿ વਿਯ ਤਯੋ ਭવਾ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਤੇ ਅਨ੍ਤਰਾਪਣਤੋ ਕਸਾવਰਸਪੀਤਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਮਤ੍ਤਿਕਾਪਤ੍ਤੇ ਚ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕੇਸੇ ਓਹਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਯੇ ਲੋਕੇ ਅਰਹਨ੍ਤੋ, ਤੇ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਥવਿਕਾਯ ਪਤ੍ਤੇ ਓਸਾਰੇਤ੍વਾ ਅਂਸੇ ਲਗ੍ਗੇਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦਤੋ ਓਤਰਿਂਸੁ। ਗੇਹੇ ਦਾਸੇਸੁ વਾ ਕਮ੍ਮਕਾਰੇਸੁ વਾ ਨ ਕੋਚਿ ਸਞ੍ਜਾਨਿ।
ਅਥ ਨੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਦਾਸਗਾਮਦ੍વਾਰੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਆਕਪ੍ਪਕੁਤ੍ਤવਸੇਨ ਦਾਸਗਾਮવਾਸਿਨੋ ਸਞ੍ਜਾਨਿਂਸੁ। ਤੇ ਰੋਦਨ੍ਤਾ ਪਾਦੇਸੁ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਅਮ੍ਹੇ ਅਨਾਥੇ ਕਰੋਥ, ਅਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ‘‘ਮਯਂ ਭਣੇ ਆਦਿਤ੍ਤਪਣ੍ਣਸਾਲਾ વਿਯ ਤਯੋ ਭવਾਤਿ ਪਬ੍ਬਜਿਮ੍ਹਾ, ਸਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇਸੁ ਏਕੇਕਂ ਭੁਜਿਸ੍ਸਂ ਕਰੋਮ, વਸ੍ਸਸਤਮ੍ਪਿ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ। ਤੁਮ੍ਹੇવ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸੀਸਂ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਭੁਜਿਸ੍ਸਾ ਹੁਤ੍વਾ ਜੀવਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਰੋਦਨ੍ਤਾਨਂਯੇવ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ। ਥੇਰੋ ਪੁਰਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਭਦ੍ਦਾ ਕਾਪਿਲਾਨੀ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪਗ੍ਘਨਿਕਾ ਇਤ੍ਥੀ ਮਯ੍ਹਂ ਪਚ੍ਛਤੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਕੋਚਿਦੇવ ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤੇਯ੍ਯ ‘ਇਮੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾਪਿ વਿਨਾ ਭવਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਅਨਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’ਤਿ। ਕੋਚਿ વਾ ਪਨ ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਮਨਂ ਪਦੂਸੇਤ੍વਾ ਅਪਾਯਪੂਰਕੋ ਭવੇਯ੍ਯ। ਇਮਂ ਪਹਾਯ ਮਯਾ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ।
ਸੋ ਪੁਰਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਦ੍વੇਧਾਪਥਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਭਦ੍ਦਾਪਿ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਆਹ – ‘‘ਭਦ੍ਦੇ ਤਾਦਿਸਿਂ ਇਤ੍ਥਿਂ ਮਮ ਪਚ੍ਛਤੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘ਇਮੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾਪਿ વਿਨਾ ਭવਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਪਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਮਹਾਜਨੋ ਅਪਾਯਪੂਰਕੋ ਭવੇਯ੍ਯ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਦ੍વੇਧਾਪਥੇ ਤ੍વਂ ਏਕਂ ਗਣ੍ਹ, ਅਹਂ ਏਕੇਨ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਆਮ, ਅਯ੍ਯ, ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਨਾਮ ਮਲਂ, ‘ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾਪਿ વਿਨਾ ਨ ਭવਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਏਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਅਹਂ ਏਕਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ વਿਨਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦਸਨਖਸਮੋਧਾਨਸਮੁਜ੍ਜਲਂ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ‘‘ਸਤਸਹਸ੍ਸਕਪ੍ਪਪ੍ਪਮਾਣੇ ਅਦ੍ਧਾਨੇ ਕਤੋ ਮਿਤ੍ਤਸਨ੍ਥવੋ ਅਜ੍ਜ ਭਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਦਕ੍ਖਿਣਜਾਤਿਕਾ ਨਾਮ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਦਕ੍ਖਿਣਮਗ੍ਗੋ વਟ੍ਟਤਿ। ਮਯਂ ਮਾਤੁਗਾਮਾ ਨਾਮ વਾਮਜਾਤਿਕਾ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ વਾਮਮਗ੍ਗੋ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ। ਤੇਸਂ ਦ੍વੇਧਾਭੂਤਕਾਲੇ ਅਯਂ ਮਹਾਪਥવੀ ‘‘ਅਹਂ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਗਿਰਿਸਿਨੇਰੁਪਬ੍ਬਤੇ ਧਾਰੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀਪਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਗੁਣੇ ਧਾਰੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤੀ વਿਯ વਿਰવਮਾਨਾ ਅਕਮ੍ਪਿ, ਆਕਾਸੇ ਅਸਨਿਸਦ੍ਦੋ વਿਯ ਪવਤ੍ਤਿ, ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਪਬ੍ਬਤੋ ਉਨ੍ਨਦਿ।
ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ વੇਲ਼ੁવਨਮਹਾવਿਹਾਰੇ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਪਥવੀਕਮ੍ਪਨਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਕਸ੍ਸ ਨੁ ਖੋ ਪਥવੀ ਕਮ੍ਪਤੀ’’ਤਿ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਿਪ੍ਪਲਿਮਾਣવੋ ਚ ਭਦ੍ਦਾ ਚ ਕਾਪਿਲਾਨੀ ਮਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਮੇਯ੍ਯਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਹਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ, ਤੇਸਂ વਿਯੋਗਟ੍ਠਾਨੇ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਗੁਣਬਲੇਨ ਅਯਂ ਪਥવੀਕਮ੍ਪੋ ਜਾਤੋ, ਮਯਾਪਿ ਏਤੇਸਂ ਸਙ੍ਗਹਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਸਯਮੇવ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਅਸੀਤਿਮਹਾਥੇਰੇਸੁ ਕਞ੍ਚਿ ਅਨਾਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਿਗਾવੁਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਕਤ੍વਾ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਚ ਨਾਲਨ੍ਦਾਯ ਚ ਅਨ੍ਤਰੇ ਬਹੁਪੁਤ੍ਤਕਨਿਗ੍ਰੋਧਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ। ਨਿਸੀਦਨ੍ਤੋ ਪਨ ਅਞ੍ਞਤਰਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ વਿਯ ਅਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧવੇਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਾ ਘਨਬੁਦ੍ਧਰਸ੍ਮਿਯੋ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਪਣ੍ਣਚ੍ਛਤ੍ਤਸਕਟਚਕ੍ਕਕੂਟਾਗਾਰਾਦਿਪ੍ਪਮਾਣਾ ਬੁਦ੍ਧਰਸ੍ਮਿਯੋ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ વਿਪ੍ਫਨ੍ਦਨ੍ਤਿਯੋ વਿਧਾવਨ੍ਤਿਯੋ ਚਨ੍ਦਸਹਸ੍ਸ-ਸੂਰਿਯਸਹਸ੍ਸ-ਉਗ੍ਗਮਨਕਾਲੋ વਿਯ ਕੁਰੁਮਾਨਾ ਤਂ વਨਨ੍ਤਂ ਏਕੋਭਾਸਂ ਅਕਂਸੁ। ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਸਿਰਿਯਾ ਸਮੁਜ੍ਜਲਤਾਰਾਗਣਂ વਿਯ ਗਗਨਂ, ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤਕਮਲਕੁવਲਯਂ વਿਯ ਸਲਿਲਂ વਨਨ੍ਤਂ વਿਰੋਚਿਤ੍ਥ। ਨਿਗ੍ਰੋਧਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧੋ ਨਾਮ ਸੇਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਨਾਮ ਨੀਲਾਨਿ, ਪਕ੍ਕਾਨਿ ਰਤ੍ਤਾਨਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਦਿવਸੇ ਸਤਸਾਖੋ ਨਿਗ੍ਰੋਧੋ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣੋવ ਅਹੋਸਿ।
ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੋ ‘‘ਅਯਂ ਮਯ੍ਹਂ ਸਤ੍ਥਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਮਾਹਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’’ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਓਣਤੋਣਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ ਭਗવਾ, ਸਾવਕੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ ਭਗવਾ, ਸਾવਕੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਭਗવਾ ਅવੋਚ – ‘‘ਕਸ੍ਸਪ, ਸਚੇ ਤ੍વਂ ਇਮਂ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਮਹਾਪਥવਿਯਾ ਕਰੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਸਾਪਿ ਧਾਰੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ। ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਏવਂ ਗੁਣਮਹਨ੍ਤਤਂ ਜਾਨਤਾ ਤਯਾ ਕਤੋ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰੋ ਮਯ੍ਹਂ ਲੋਮਮ੍ਪਿ ਚਾਲੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਨਿਸੀਦ, ਕਸ੍ਸਪ, ਦਾਯਜ੍ਜਂ ਤੇ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਤੀਹਿ ਓવਾਦੇਹਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਅਦਾਸਿ। ਦਤ੍વਾ ਬਹੁਪੁਤ੍ਤਕਨਿਗ੍ਰੋਧਮੂਲਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਪਚ੍ਛਾਸਮਣਂ ਕਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ। ਸਤ੍ਥੁ ਸਰੀਰਂ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣવਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ। ਸੋ ਕਞ੍ਚਨਮਹਾਨਾવਾਯ ਪਚ੍ਛਾਬਨ੍ਧੋ વਿਯ ਸਤ੍ਥੁ ਪਦਾਨੁਪਦਿਕਂ ਅਨੁਗਞ੍ਛਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਥੋਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸਜ੍ਜਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ, ਥੇਰੋ ‘‘ਨਿਸੀਦਿਤੁਕਾਮੋ ਸਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਰੁਪਨਪਿਲੋਤਿਕਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਚਤੁਗ੍ਗੁਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਾਪੇਸਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇਨ ਚੀવਰਂ ਪਰਾਮਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਮੁਦੁਕਾ ਖੋ ਤ੍ਯਾਯਂ, ਕਸ੍ਸਪ, ਪਿਲੋਤਿਕਸਙ੍ਘਾਟੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਥੇਰੋ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਮੇ ਸਙ੍ਘਾਟਿਯਾ ਮੁਦੁਕਭਾવਂ ਕਥੇਤਿ, ਪਾਰੁਪਿਤੁਕਾਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਪਾਰੁਪਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਸਙ੍ਘਾਟਿ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਕਿਂ ਤ੍વਂ ਪਾਰੁਪਿਸ੍ਸਸਿ ਕਸ੍ਸਪਾਤਿ? ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਨਿવਾਸਨਂ ਲਭਨ੍ਤੋ ਪਾਰੁਪਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਕਸ੍ਸਪ, ਇਮਂ ਪਰਿਭੋਗਜਿਣ੍ਣਂ ਪਂਸੁਕੂਲਂ ਧਾਰੇਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ? ਮਯਾ ਹਿ ਇਮਸ੍ਸ ਪਂਸੁਕੂਲਸ੍ਸ ਗਹਿਤਦਿવਸੇ ਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਮਹਾਪਥવੀ ਕਮ੍ਪਿ, ਇਮਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਰਿਭੋਗਜਿਣ੍ਣਂ ਚੀવਰਂ ਨਾਮ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਰਿਤ੍ਤਗੁਣੇਨ ਧਾਰੇਤੁਂ, ਪਟਿਬਲੇਨੇવਿਦਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਪੂਰਣਸਮਤ੍ਥੇਨ ਜਾਤਿਪਂਸੁਕੂਲਿਕੇਨ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚੀવਰਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਸਿ।
ਏવਂ ਪਨ ਚੀવਰਪਰਿવਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਥੇਰੇਨ ਪਾਰੁਤਚੀવਰਂ ਭਗવਾ ਪਾਰੁਪਿ, ਸਤ੍ਥੁ ਚੀવਰਂ ਥੇਰੋ ਪਾਰੁਪਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਚੇਤਨਾਪਿ ਅਯਂ ਮਹਾਪਥવੀ ‘‘ਦੁਕ੍ਕਰਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਕਤ੍ਥ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਾਰੁਤਚੀવਰਂ ਸਾવਕਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਪੁਬ੍ਬਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਗੁਣਂ ਧਾਰੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤੀ વਿਯ ਉਦਕਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਕਮ੍ਪਿ। ਥੇਰੋਪਿ ‘‘ਲਦ੍ਧਂ ਦਾਨਿ ਮਯਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਰਿਭੋਗਚੀવਰਂ, ਕਿਂ ਮੇ ਇਦਾਨਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਉਨ੍ਨਤਿਂ ਅਕਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇਯੇવ ਤੇਰਸ ਧੁਤਗੁਣੇ ਸਮਾਦਾਯ ਸਤ੍ਤਦਿવਸਮਤ੍ਤਂ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਮੇ ਅਰੁਣੇ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਸਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਕਸ੍ਸਪੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਨ੍ਦੂਪਮੋ ਕੁਲਾਨਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਅਪਕਸ੍ਸੇવ ਕਾਯਂ ਅਪਕਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਚ੍ਚਨવਕੋ ਕੁਲੇਸੁ ਅਪ੍ਪਗਬ੍ਭੋ’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੪੬) ਏવਮਾਦੀਹਿ ਸੁਤ੍ਤੇਹਿ ਥੇਰਂ ਥੋਮੇਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਏਤਦੇવ ਕਸ੍ਸਪਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਮਮ ਸਾਸਨੇ ਧੁਤવਾਦਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪੋ ਅਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਥੇਰਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੧੯੨. ਪਞ੍ਚਮੇ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਤ੍ਥੇਰੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ વਦਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਚਿਣ੍ਣવਸਿਤਾਯ ਅਗ੍ਗਭਾવੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਭੋਜਨਪਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸੇਸਕਾਲਂ ਆਲੋਕਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਸਤ੍ਤੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋવ વਿਹਰਤਿ। ਇਤਿ ਅਹੋਰਤ੍ਤਂ ਚਿਣ੍ਣવਸਿਤਾਯ ਏਸ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਅਪਿਚ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਪਤ੍ਥਿਤਭਾવੇਨਪੇਸ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋવ ਜਾਤੋ।
ਤਤ੍ਰਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸੇવ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਤ੍ਥਂ વਿਹਾਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਮਹਾਜਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਯਂ ਹਿ ਤਦਾ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਅਪਾਕਟਨਾਮੋ ਇਸ੍ਸਰਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਦਸਬਲਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਾਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਦੇਸਨਂ ਯਥਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕਂ ਘਟੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ।
ਤਤੋ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਮਹਾ વਤਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਯਂ ਏવਂ ਸਤ੍ਥਾ ਸਯਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ। ਅਹੋ વਤਾਹਮ੍ਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਪਰਿਸਨ੍ਤਰੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸ੍વਾਤਨਾਯ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਨ੍ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਮਯਾ ਪਤ੍ਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਅਜ੍ਜਤਨਾਯ ਸ੍વਾਤਨਾਯਾਤਿ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਪਰਿવਾਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਉਤ੍ਤਮવਤ੍ਥਾਨਿ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਭਗવਾ ਨਾਹਂ ਇਮਂ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਦਿਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨ ਮਨੁਸ੍ਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਰੋਮਿ। ਯਂ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਦਿવਸਮਤ੍ਥਕੇ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪਯਿਤ੍ਥ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਯ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਕਤ੍વਾ ਪਾਦਮੂਲੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਨਾਗਤਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਨਾਯ ਸਮਿਜ੍ਝਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਅਨਾਗਤੇ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਤ੍વਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਾਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍વਾ વਿਹਾਰਮੇવ ਅਗਮਾਸਿ।
ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋਪਿ ਯਾવ ਬੁਦ੍ਧੋ ਧਰਤਿ, ਤਾવ ਅવਿਜਹਿਤਮੇવ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਸਤ੍ਥਰਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੇ ਸਤ੍ਤਯੋਜਨਿਕੇ ਸੁવਣ੍ਣਚੇਤਿਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਕਿਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਪਰਿਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਪਦੀਪਦਾਨਂ ਨਾਮ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ ਉਪਾਸਕਾਤਿ। ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਸਹਸ੍ਸਦੀਪਾਨਂਯੇવ ਤਾવ ਦੀਪਰੁਕ੍ਖਾਨਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਕਾਰੇਸਿ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਤਤੋ ਪਰਿਤ੍ਤਤਰੇ, ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਤਤੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਤਰੇਤਿ ਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸੇ ਦੀਪਰੁਕ੍ਖੇ ਕਾਰੇਸਿ। ਸੇਸਪਦੀਪਾ ਪਨ ਅਪਰਿਮਾਣਾ ਅਹੇਸੁਂ।
ਏવਂ ਯਾવਜੀવਂ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવੇਸੁ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਕਸ੍ਸਪਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਕਾਲੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਯਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਸਤ੍ਥਰਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤੇ ਯੋਜਨਿਕੇ ਚੇਤਿਯੇ ਬਹੁ ਕਂਸਪਾਤਿਯੋ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪਿਮਣ੍ਡਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝੇ ਏਕੇਕਂ ਗੁਲ਼ਪਿਣ੍ਡਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਉਜ੍ਜਾਲੇਤ੍વਾ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਾ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਂ ਫੁਸਾਪੇਨ੍ਤੋ ਚੇਤਿਯਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਾਪੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਬ੍ਬਮਹਨ੍ਤਂ ਕਂਸਪਾਤਿਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪਿਮਣ੍ਡਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਂ ਸਮਨ੍ਤਤੋ વਟ੍ਟਿਸਹਸ੍ਸਂ ਜਾਲਾਪੇਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝਟ੍ਠਾਨੇ ਥੂਪਿਕਂ ਪਿਲੋਤਿਕਾਯ વੇਠੇਤ੍વਾ ਜਾਲਾਪੇਤ੍વਾ ਕਂਸਪਾਤਿਂ ਸੀਸੇਨਾਦਾਯ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਯੋਜਨਿਕਂ ਚੇਤਿਯਂ ਅਨੁਪਰਿਯਾਯਿ। ਏવਂ ਤੇਨਾਪਿ ਅਤ੍ਤਭਾવੇਨ ਯਾવਜੀવਂ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ।
ਪੁਨ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਨਗਰੇ ਦੁਗ੍ਗਤਕੁਲਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਸੁਮਨਸੇਟ੍ਠਿਂ ਨਾਮ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਸਿ, ਅਨ੍ਨਭਾਰੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਪਨ ਸੁਮਨਸੇਟ੍ਠਿ ਦੇવਸਿਕਂ ਕਪਣਦ੍ਧਿਕવਣਿਬ੍ਬਕਯਾਚਕਾਨਂ ਗੇਹਦ੍વਾਰੇ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦੇਤਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਉਪਰਿਟ੍ਠੋ ਨਾਮ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਪਬ੍ਬਤੇ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ। ਤਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਕਸ੍ਸ ਅਨੁਗ੍ਗਹਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વੀਮਂਸਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਨਾਮ ਦੁਗ੍ਗਤਾਨੁਕਮ੍ਪਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਮਯਾ ਅਨ੍ਨਭਾਰਸ੍ਸ ਅਨੁਗ੍ਗਹਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਅਨ੍ਨਭਾਰੋ ਅਟવਿਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹਂ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਪਬ੍ਬਤਾ વੇਹਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗਾਮਦ੍વਾਰੇ ਅਨ੍ਨਭਾਰਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਸਿ।
ਅਨ੍ਨਭਾਰੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਤੁਚ੍ਛਪਤ੍ਤਹਤ੍ਥਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਂ ਲਭਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਲਭਿਸ੍ਸਾਮ ਮਹਾਪੁਞ੍ਞਾਤਿ। ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਥੋਕਂ ਇਧੇવ ਹੋਥਾ’’ਤਿ વੇਗੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹੇ ਮਾਤੁਗਾਮਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਠਪਿਤਂ ਭਾਗਭਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ? ਅਤ੍ਥਿ ਸਾਮੀਤਿ। ਸੋ ਤਤੋવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਪਤ੍ਤਮਾਦਾਯ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਮਯਂ ਪੁਰਿਮਭવੇ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਕਤਤ੍ਤਾ ਭਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਮਾਨਾ વਿਹਰਾਮ , ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਾਤੁਕਾਮਤਾਯ ਸਤਿ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇ ਸਤਿ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਂ ਨ ਲਭਾਮ, ਅਜ੍ਜ ਮੇ ਉਪਰਿਟ੍ਠਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਭਾਗਭਤ੍ਤਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥਿ, ਮਯ੍ਹਂ ਭਾਗਭਤ੍ਤਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਤ੍ਤੇ ਪਕ੍ਖਿਪਾਹੀ’’ਤਿ।
ਬ੍ਯਤ੍ਤਾ ਇਤ੍ਥੀ ‘‘ਯਤੋ ਮਯ੍ਹਂ ਸਾਮਿਕੋ ਭਾਗਭਤ੍ਤਂ ਦੇਤਿ, ਮਯਾਪਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਦਾਨੇ ਭਾਗਿਨਿਯਾ ਭવਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਗਭਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਉਪਰਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਅਨ੍ਨਭਾਰੋ ਪਤ੍ਤਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਏવਰੂਪਾ ਦੁਜ੍ਜੀવਿਤਾ ਮੁਚ੍ਚਾਮਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਏવਂ ਹੋਤੁ, ਮਹਾਪੁਞ੍ਞਾਤਿ। ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਤ੍ਤਰਸਾਟਕਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ , ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਧ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਨવવਿਧਂ ਪਾਟਿਕੂਲ੍ਯਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿ। ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਕਾਲੇ ਅਨ੍ਨਭਾਰੋ ਪਤ੍ਤਧੋવਨਉਦਕਂ ਅਦਾਸਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚੋ –
‘‘ਇਚ੍ਛਿਤਂ ਪਤ੍ਥਿਤਂ ਤੁਯ੍ਹਂ, ਸਬ੍ਬਮੇવ ਸਮਿਜ੍ਝਤੁ।
ਸਬ੍ਬੇ ਪੂਰੇਨ੍ਤੁ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ, ਚਨ੍ਦੋ ਪਨ੍ਨਰਸੋ ਯਥਾ’’ਤਿ॥ –
ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ। ਸੁਮਨਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਛਤ੍ਤੇ ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾ ‘‘ਅਹੋ ਦਾਨਂ ਪਰਮਦਾਨਂ ਉਪਰਿਟ੍ਠੇ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਤ੍વਾ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੁਮਨਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਕਿਂ ਤ੍વਂ ਮਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਦਾਨਂ ਦਦਮਾਨਂ ਨ ਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਨਾਹਂ ਤવ ਦਾਨੇ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦੇਮਿ, ਅਨ੍ਨਭਾਰੇਨ ਉਪਰਿਟ੍ਠਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦੇਮੀਤਿ।
ਸੁਮਨਸੇਟ੍ਠਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ વਤਿਦਂ, ਅਹਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤੋ ਦੇવਤਂ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਾਪੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂ। ਅਯਂ ਅਨ੍ਨਭਾਰੋ ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਸਨ੍ਤੋ ਅਨੁਰੂਪਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਏਕਪਿਣ੍ਡਪਾਤਦਾਨੇਨੇવ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਾਪੇਸਿ, ਏਤਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਦਤ੍વਾ ਏਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਅਨ੍ਨਭਾਰਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਤਯਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਆਮ, ਅਯ੍ਯ, ਉਪਰਿਟ੍ਠਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਮੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਗਭਤ੍ਤਂ ਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ। ਹਨ੍ਦ, ਭੋ, ਕਹਾਪਣਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਏਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਮਯ੍ਹਂ ਦੇਹੀਤਿ। ਨ ਦੇਮਿ ਅਯ੍ਯਾਤਿ। ਸੋ ਯਾવ ਸਹਸ੍ਸਂ વਡ੍ਢੇਸਿ, ਅਨ੍ਨਭਾਰੋ ‘‘ਸਹਸ੍ਸੇਨਾਪਿ ਨ ਦੇਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਹੋਤੁ, ਭੋ, ਯਦਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਨ ਦੇਸਿ, ਸਹਸ੍ਸਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਿਂ ਮੇ ਦੇਹੀਤਿ। ‘‘ਏਤਮ੍ਪਿ ਦਾਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ વਾ ਅਯੁਤ੍ਤਂ વਾ ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਅਯ੍ਯਂ ਪਨ ਉਪਰਿਟ੍ਠਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਚੇ ਦਾਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਸੁਮਨਸੇਟ੍ਠਿ ਮਯ੍ਹਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਦਿਨ੍ਨਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇ ਪਤ੍ਤਿਂ ਯਾਚਤਿ, ਦਮ੍ਮਿ વਾ ਨ ਦਮ੍ਮਿ વਾ’’ਤਿ । ਉਪਮਂ ਤੇ ਪਣ੍ਡਿਤ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਕੁਲਸਤਿਕੇ ਗਾਮੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਘਰੇ ਦੀਪਂ ਜਾਲੇਯ੍ਯ, ਸੇਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤੇਲੇਨ વਟ੍ਟਿਂ ਤੇਮੇਤ੍વਾ ਜਾਲਾਪੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯੁਂ, ਪੁਰਿਮਦੀਪਸ੍ਸ ਪਭਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਨਤ੍ਥੀਤਿ। ਅਤਿਰੇਕਤਰਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਭਾ ਹੋਤੀਤਿ। ਏવਮੇવ ਪਣ੍ਡਿਤ ਉਲ਼ੁਙ੍ਕਯਾਗੁ વਾ ਹੋਤੁ ਕਟਚ੍ਛੁਭਿਕ੍ਖਾ વਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇ ਪਰੇਸਂ ਪਤ੍ਤਿਂ ਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਸ੍ਸ વਾ ਦੇਤੁ ਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ વਾ, ਯਤ੍ਤਕਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਤਤ੍ਤਕਾਨਂ ਪੁਞ੍ਞਂ વਡ੍ਢਤਿ। ਤ੍વਂ ਦੇਨ੍ਤੋ ਏਕਮੇવ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਅਦਾਸਿ, ਸੁਮਨਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਪਨ ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦਿਨ੍ਨਾਯ ਦ੍વੇ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਏਕੋ ਤવ, ਏਕੋ ਚ ਤਸ੍ਸਾਤਿ।
ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਸੁਮਨਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇ ਪਤ੍ਤਿਂ ਗਣ੍ਹ ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਹਨ੍ਦ, ਕਹਾਪਣਸਹਸ੍ਸਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਨਾਹਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ વਿਕ੍ਕਿਣਾਮਿ, ਸਦ੍ਧਾਯ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਤ੍ਤਿਂ ਦੇਮੀਤਿ। ਤਾਤ, ਤ੍વਂ ਮਯ੍ਹਂ ਸਦ੍ਧਾਯ ਪਤ੍ਤਿਂ ਦੇਸਿ, ਅਹਂ ਪਨ ਤੁਯ੍ਹਂ ਗੁਣਂ ਪੂਜੇਨ੍ਤੋ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇਮਿ, ਗਣ੍ਹ, ਤਾਤਾਤਿ। ਸੋ ‘‘ਏવਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਸਹਸ੍ਸਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਤਾਤ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਲਦ੍ਧਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਹਤ੍ਥਾ ਕਮ੍ਮਕਰਣਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, વੀਥਿਯਂ ਘਰਂ ਮਾਪੇਤ੍વਾ વਸ। ਯੇਨ ਤੁਯ੍ਹਂ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਂ ਮਂ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਹੀਤਿ। ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਿਤਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋ ਨਾਮ ਤਂਦਿવਸਮੇવ વਿਪਾਕਂ ਦੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਮਨਸੇਟ੍ਠਿ ਅਞ੍ਞਂ ਦਿવਸਂ ਅਨ੍ਨਭਾਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਰਾਜਕੁਲਂ ਅਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਤਂਦਿવਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਗਤੋ।
ਅਨ੍ਨਭਾਰਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਂ ਆਗਮ੍ਮ ਰਾਜਾ ਸੇਟ੍ਠਿਂ ਅਨੋਲੋਕੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਨਭਾਰਮੇવ ਓਲੋਕੇਸਿ । ਕਿਂ, ਦੇવ, ਇਮਂ ਪੁਰਿਸਂ ਅਤਿવਿਯ ਓਲੋਕੇਸੀਤਿ? ਅਞ੍ਞਂ ਦਿવਸਂ ਅਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਓਲੋਕੇਮੀਤਿ। ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕੋ ਏਸ ਦੇવਾਤਿ। ਕੋ ਪਨਸ੍ਸ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕੋ ਗੁਣੋਤਿ? ਅਜ੍ਜ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਗਭਤ੍ਤਂ ਸਯਂ ਅਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਉਪਰਿਟ੍ਠਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਮਮ ਹਤ੍ਥਤੋ ਸਹਸ੍ਸਂ ਲਭਿ ਦੇવਾਤਿ। ਕੋਨਾਮੋ ਏਸੋਤਿ? ਅਨ੍ਨਭਾਰੋ ਨਾਮ ਦੇવਾਤਿ। ‘‘ਤવ ਹਤ੍ਥਤੋ ਲਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਮਮਪਿ ਹਤ੍ਥਤੋ ਲਦ੍ਧੁਂ ਅਰਹਤਿ, ਅਹਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਪੂਜਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸਹਸ੍ਸਂ ਅਦਾਸਿ। ਏਤਸ੍ਸ વਸਨਗੇਹਂ ਜਾਨਾਥ ਭਣੇਤਿ? ਸਾਧੁ ਦੇવਾਤਿ ਏਕਂ ਗੇਹਟ੍ਠਾਨਂ ਸੋਧੇਨ੍ਤਾ ਕੁਦ੍ਦਾਲੇਨ ਆਹਤਾਹਤਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭਿਯੋ ਗੀવਾਯ ਗੀવਂ ਆਹਚ੍ਚ ਠਿਤਾ ਦਿਸ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਖਨਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤੇਸਂ ਖਨਨ੍ਤਾਨਂ ਖਨਨ੍ਤਾਨਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਪੁਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ‘‘ਅਨ੍ਨਭਾਰਸ੍ਸ વਚਨੇਨ ਖਨਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤੇ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਅਨ੍ਨਭਾਰਸ੍ਸੇવ વਚਨ’’ਨ੍ਤਿ ਖਨਿਂਸੁ। ਕੁਦ੍ਦਾਲੇਨ ਆਹਤਾਹਤਟ੍ਠਾਨੇ ਅਹਿਚ੍ਛਤ੍ਤਕਮਕੁਲ਼ਾਨਿ વਿਯ ਕੁਮ੍ਭਿਯੋ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਤੇ ਧਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਰਾਸਿਂ ਅਕਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਅਮਚ੍ਚੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਕਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਏਤ੍ਤਕਂ ਧਨਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਨਤ੍ਥਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਦੇવਾਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਅਯਂ ਅਨ੍ਨਭਾਰੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਧਨਸੇਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਹੋਤੂਤਿ। ਤਂਦਿવਸਮੇવ ਸੇਟ੍ਠਿਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਲਭਿ।
ਸੋ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવਜੀવਂ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨਕਾਲੇ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਨਗਰੇ ਅਮਿਤ੍ਤੋਦਨਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਪਨਸ੍ਸ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਮਹਾਨਾਮਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਾ ਸਤ੍ਥੁ ਚੂਲ਼ਪਿਤੁਪੁਤ੍ਤੋ ਪਰਮਸੁਖੁਮਾਲੋ ਮਹਾਪੁਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸਿ। ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿਯਂਯੇવਸ੍ਸ ਭਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਏਕਦਿવਸਂ ‘‘ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪਦਂ ਜਾਨਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏਕਂ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿਂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿਯਾ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ ਤੁਚ੍ਛਕਂਯੇવ ਪੇਸੇਸਿ। ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਦੇવਤਾ ਦਿਬ੍ਬਪੂવੇਹਿ ਪੂਰੇਸੁਂ। ਏવਂ ਮਹਾਪੁਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਿਣ੍ਣਂ ਉਤੂਨਂ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੇਸੁ ਤੀਸੁ ਪਾਸਾਦੇਸੁ ਅਲਙ੍ਕਤਨਾਟਕਿਤ੍ਥੀਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਦੇવੋ વਿਯ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਿ।
ਅਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਤੁਸਿਤਪੁਰਾ ਚવਿਤ੍વਾ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ વੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਏਕੂਨਤਿਂਸ વਸ੍ਸਾਨਿ ਅਗਾਰਮਜ੍ਝੇ વਸਿਤ੍વਾ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੋ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੇ ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਹਂ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਇਸਿਪਤਨੇ ਮਿਗਦਾਯੇ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪਤ੍ਤਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਲੋਕਾਨੁਗ੍ਗਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਰਾਜਗਹਂ ਆਗਮ੍ਮ ‘‘ਪੁਤ੍ਤੋ ਮੇ ਰਾਜਗਹਂ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ ਭਣੇ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਂ ਆਨੇਥਾ’’ਤਿ ਪਿਤਰਾ ਪਹਿਤੇ ਸਹਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰੇ ਦਸ ਅਮਚ੍ਚੇ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਕਾਲ਼ੁਦਾਯਿਤ੍ਥੇਰੇਨ ਚਾਰਿਕਾਗਮਨਂ ਆਯਾਚਿਤੋ ਰਾਜਗਹਤੋ વੀਸਤਿਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੁਪਰਿવਾਰੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਪੁਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਞਾਤਿਸਮਾਗਮੇ ਅਨੇਕੇਹਿ ਇਦ੍ਧਿਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇਹਿ ਸਪ੍ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ વਿਚਿਤ੍ਰਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਕਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਂ ਅਮਤਪਾਨਂ ਪਾਯੇਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਨਗਰਦ੍વਾਰੇ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕੁਲਨਗਰਂ ਆਗਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਆਚਿਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ ਆવਜ੍ਜਮਾਨੋ ‘‘ਸਪਦਾਨਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਣਂ ਆਚਿਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਸਪਦਾਨਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਪੁਤ੍ਤੋ ਮੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਆਗਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਸਕਨਿવੇਸਨਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਕਤਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨੋ ਤਤ੍ਥ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਞਾਤਿਜਨਾਨੁਗ੍ਗਹਂ ਕਤ੍વਾ ਰਾਹੁਲਕੁਮਾਰਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਪੁਰਤੋ ਮਲ੍ਲਰਟ੍ਠੇ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਅਨੁਪਿਯਅਮ੍ਬવਨਂ ਅਗਮਾਸਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਾ ਸਾਕਿਯਜਨਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਸਚੇ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਿਸ੍ਸ, ਰਾਜਾ ਅਭવਿਸ੍ਸ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਸਤ੍ਤਰਤਨਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਨਤ੍ਤਾਪਿ ਮੇ ਰਾਹੁਲਕੁਮਾਰੋ ਖਤ੍ਤਿਯਗਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਅਚਰਿਸ੍ਸ, ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਜਾਨਾਥ। ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧੋ ਜਾਤੋ, ਖਤ੍ਤਿਯਾવਸ੍ਸ ਪਰਿવਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤੁ। ਤੁਮ੍ਹੇ ਏਕੇਕਕੁਲਤੋ ਏਕੇਕਂ ਦਾਰਕਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਸਹਸ੍ਸਖਤ੍ਤਿਯਕੁਮਾਰਾ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਮਹਾਨਾਮੋ ਕੁਟੁਮ੍ਬਸਾਮਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਸਕ੍ਕਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਏਤਰਹਿ, ਤਾਤ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧ, ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤਾ ਸਕ੍ਯਕੁਮਾਰਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਅਨੁਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕੁਲੇ ਨਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ। ਤੇਨ ਹਿ ਤ੍વਂ વਾ ਪਬ੍ਬਜ, ਅਹਂ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਘਰਾવਾਸੇ ਰੁਚਿਂ ਅਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਸਤ੍ਤਮੋ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਨੁਕ੍ਕਮੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੩੦ ਆਦਯੋ) ਆਗਤੋવ।
ਏવਂ ਅਨੁਪਿਯਅਮ੍ਬવਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਸੁ ਪਨ ਤੇਸੁ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਨ੍ਤੋવਸ੍ਸੇ ਭਦ੍ਦਿਯਤ੍ਥੇਰੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਤ੍ਥੇਰੋ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸਿ, ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸਿ, ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ, ਭਗੁਤ੍ਥੇਰੋ ਚ ਕਿਮਿਲਤ੍ਥੇਰੋ ਚ ਪਚ੍ਛਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਤੇਸਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਥੇਰਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਪੁਬ੍ਬਪਤ੍ਥਨਾਭਿਨੀਹਾਰੋ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਯਂ ਪਨ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਤ੍ਥੇਰੋ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਚੇਤਿਯਰਟ੍ਠੇ ਪਾਚੀਨવਂਸਮਿਗਦਾਯਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤ ਮਹਾਪੁਰਿਸવਿਤਕ੍ਕੇ વਿਤਕ੍ਕੇਸਿ, ਅਟ੍ਠਮੇ ਕਿਲਮਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਅਟ੍ਠਮੇ ਮਹਾਪੁਰਿਸવਿਤਕ੍ਕੇ ਕਿਲਮਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਂ ਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤવਰਬੁਦ੍ਧਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਅਟ੍ਠਮਂ ਮਹਾਪੁਰਿਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਸਨ੍ਤੋਸਭਾવਨਾਰਾਮਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਮਹਾਅਰਿਯવਂਸਪਟਿਪਦਂ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੮.੩੦) ਕਥੇਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਭੇਸਕਲਾવਨਮੇવ ਗਤੋ।
ਥੇਰੋ ਤਥਾਗਤੇ ਗਤਮਤ੍ਤੇਯੇવ ਤੇવਿਜ੍ਜੋ ਮਹਾਖੀਣਾਸવੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਮਯ੍ਹਂ ਮਨਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਮਂ ਮਹਾਪੁਰਿਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਚ ਮੇ ਮਨੋਰਥੋ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਧਮ੍ਮਂ ਆਰਬ੍ਭ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
‘‘ਮਮ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਮਞ੍ਞਾਯ, ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ।
ਮਨੋਮਯੇਨ ਕਾਯੇਨ, ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ॥
‘‘ਯਥਾ ਮੇ ਅਹੁ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ, ਤਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ ਦੇਸਯਿ।
ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਰਤੋ ਬੁਦ੍ਧੋ, ਨਿਪ੍ਪਪਞ੍ਚਮਦੇਸਯਿ॥
‘‘ਤਸ੍ਸਾਹਂ ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਾਯ, વਿਹਾਸਿਂ ਸਾਸਨੇ ਰਤੋ।
ਤਿਸ੍ਸੋ વਿਜ੍ਜਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਥੇਰਗਾ॰ ੯੦੧-੯੦੩)।
ਅਥ ਨਂ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨਮਹਾવਿਹਾਰੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਮ ਸਾਸਨੇ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾਨਂ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧੋ ਅਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ।
ਭਦ੍ਦਿਯਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੧੯੩. ਛਟ੍ਠੇ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਉਚ੍ਚੇ ਕੁਲੇ ਜਾਤਾਨਂ। ਭਦ੍ਦਿਯੋਤਿ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਤ੍ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੋ ਸਕ੍ਯਰਾਜਾ। ਕਾਲ਼ਿਗੋਧਾਯ ਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਕਾਲ਼વਣ੍ਣਾ ਸਾ ਦੇવੀ, ਗੋਧਾਤਿ ਪਨਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ । ਤਸ੍ਮਾ ਕਾਲ਼ਿਗੋਧਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ , ਤਸ੍ਸਾ ਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨਾਯਂ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ, ਕਿਂ ਤਤੋ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲਿਕਤਰਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ? ਆਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਮਾਤਾ ਸਾਕਿਯਾਨੀਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ વਯੇਨ ਸਬ੍ਬਜੇਟ੍ਠਿਕਾ, ਸੋਯੇવ ਚ ਸਾਕਿਯਕੁਲੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਂ ਰਜ੍ਜਂ ਪਹਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਅਪਿਚ ਪੁਬ੍ਬਪਤ੍ਥਨਾਨੁਭਾવੇਨ ਚੇਸ ਅਨੁਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ ਰਾਜਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਸਿਯੇવ। ਇਮਿਨਾਪਿ ਕਾਰਣੇਨ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ।
ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਪਨਸ੍ਸ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਅਤੀਤੇ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਮਹਾਭੋਗਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਤ੍ਥਾਯ ਗਤੋ। ਤਂਦਿવਸਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਯਾਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਗ੍ਗੇਨ ਭવਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਤਥਾਗਤਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹਂ ਇਮਸ੍ਸ ਦਾਨਸ੍ਸ ਫਲੇਨ ਨਾਞ੍ਞਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਅਨਾਗਤੇ ਪਨ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਯਿਤ੍વਾ ਪਾਦਮੂਲੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਅਨਾਗਤਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਸਮਿਜ੍ਝਨਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਸਮਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ ਤੇ ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਇਤੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾવਸਾਨੇ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਤ੍વਂ ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਾਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸੋਪਿ ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲਿਕਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਕਮ੍ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਾਸਨਾਨਿ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਤੇਸੁ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਾਨਿ ਸਨ੍ਥਰਾਪੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਬੀਜਨਿਯੋ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕવਟ੍ਟਂ ਉਪੋਸਥਾਗਾਰੇ ਪਦੀਪਤੇਲਦਾਨਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਯਾવਜੀવਂ ਬਹੁવਿਧਂ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਕਾਲਕਤੋ ਦੇવੇਸੁ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲਸ੍ਸ ਚ ਅਮ੍ਹਾਕਞ੍ਚ ਭਗવਤੋ ਅਨ੍ਤਰੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਯਘਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ।
ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਪਬ੍ਬਤਾ ਆਗਮ੍ਮ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਗਙ੍ਗਾਯ ਤੀਰੇ ਫਾਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਯੋ ਤੇਸਂ ਨਿਬਦ੍ਧਮੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਭਤ੍ਤવਿਸ੍ਸਗ੍ਗਕਰਣਂ ਞਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠ ਪਾਸਾਣਫਲਕਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਯਾવਜੀવਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਉਪਟ੍ਠਹਿ। ਅਥੇਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਨਗਰੇ ਖਤ੍ਤਿਯਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਚਸ੍ਸ ਭਦ੍ਦਿਯਕੁਮਾਰੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ વਯਂ ਆਗਮ੍ਮ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਨੁਰੁਦ੍ਧਸੁਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਛਨ੍ਨਂ ਖਤ੍ਤਿਯਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਰਿ ਅਨੁਪਿਯਅਮ੍ਬવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਜੇਤવਨਮਹਾવਿਹਾਰੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਮ ਸਾਸਨੇ ਉਚ੍ਚਾਕੁਲਿਕਾਨਂ ਕਾਲ਼ਿਗੋਧਾਯ ਪੁਤ੍ਤੋ ਭਦ੍ਦਿਯਤ੍ਥੇਰੋ ਅਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ।
ਲਕੁਣ੍ਡਕਭਦ੍ਦਿਯਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੧੯੪. ਸਤ੍ਤਮੇ ਮਞ੍ਜੁਸ੍ਸਰਾਨਨ੍ਤਿ ਮਧੁਰਸ੍ਸਰਾਨਂ। ਲਕੁਣ੍ਡਕਭਦ੍ਦਿਯੋਤਿ ਉਬ੍ਬੇਧੇਨ ਰਸ੍ਸੋ, ਨਾਮੇਨ ਭਦ੍ਦਿਯੋ। ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਮਹਾਭੋਗਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰਂ ਗਤੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਮਞ੍ਜੁਸ੍ਸਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਹੋ વਤਾਹਮ੍ਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਯ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਮਞ੍ਜੁਸ੍ਸਰਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹਂ ਇਮਸ੍ਸ ਦਾਨਸ੍ਸ ਫਲੇਨ ਨ ਅਞ੍ਞਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਆਕਙ੍ਖਾਮਿ, ਅਨਾਗਤੇ ਪਨ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਮਞ੍ਜੁਸ੍ਸਰਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਯਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁਪਾਦਮੂਲੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਨਾਗਤਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਸਮਿਜ੍ਝਨਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਸਮਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ ਤੇ ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਇਤੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾવਸਾਨੇ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਤ੍વਂ ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਮਞ੍ਜੁਸ੍ਸਰਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ।
ਸੋਪਿ ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਰਣਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਯਾવਜੀવਂ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤੋ ਕਾਲਕਤੋ ਦੇવੇਸੁ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ વਿਪਸ੍ਸੀਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਚਿਤ੍ਤਪਤ੍ਤਕੋਕਿਲੋ ਨਾਮ ਹੁਤ੍વਾ ਖੇਮੇ ਮਿਗਦਾਯੇ વਸਨ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਧੁਰਂ ਅਮ੍ਬਫਲਂ ਤੁਣ੍ਡੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹਂ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਦਿવਸੇਸੁ ਰਿਤ੍ਤਕੋ ਤਥਾਗਤਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਜ੍ਜ ਪਨ ਮੇ ਇਮਂ ਅਮ੍ਬਪਕ੍ਕਂ ਪੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਆਗਤਂ। ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਇਮਂ ਪਨ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਚਰਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਞਤ੍વਾ ਅਸੋਕਤ੍ਥੇਰਂ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕਂ ਓਲੋਕੇਸਿ। ਸੋ ਪਤ੍ਤਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਸਿ। ਸੋ ਕੋਕਿਲੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੇ ਅਮ੍ਬਪਕ੍ਕਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿ। ਕੋਕਿਲੋ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਗੁਣੇ ਆવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਦਸਬਲਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਲਾવਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪੀਤਿਸੁਖੇਨ વੀਤਿਨਾਮੇਸਿ। ਏਤ੍ਤਕਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ, ਇਮਿਨਾਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮੇਨ ਸਰੋ ਮਧੁਰੋ ਅਹੋਸਿ।
ਕਸ੍ਸਪਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਪਨ ਚੇਤਿਯੇ ਆਰਦ੍ਧੇ ‘‘ਕਿਂਪਮਾਣਂ ਕਰੋਮ? ਸਤ੍ਤਯੋਜਨਪ੍ਪਮਾਣਂ। ਅਤਿਮਹਨ੍ਤਂ ਏਤਂ, ਛਯੋਜਨਂ ਕਰੋਮ। ਇਦਮ੍ਪਿ ਅਤਿਮਹਨ੍ਤਂ, ਪਞ੍ਚਯੋਜਨਂ ਕਰੋਮ, ਚਤੁਯੋਜਨਂ, ਤਿਯੋਜਨਂ, ਦ੍વਿਯੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅਯਂ ਤਦਾ ਜੇਟ੍ਠવਡ੍ਢਕੀ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਏਥ, ਭੋ, ਅਨਾਗਤੇ ਸੁਖਪਟਿਜਗ੍ਗਿਯਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਰਜ੍ਜੁਂ ਆਦਾਯ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਗਾવੁਤਮਤ੍ਤਕੇ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਏਕੇਕਂ ਮੁਖਂ ਗਾવੁਤਂ ਗਾવੁਤਂ ਹੋਤੁ, ਚੇਤਿਯਂ ਯੋਜਨਾવਟ੍ਟਂ ਯੋਜਨੁਬ੍ਬੇਧਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤੇ ਤਸ੍ਸ વਚਨੇ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਇਤਿ ਅਪ੍ਪਮਾਣਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਮਾਣਂ ਅਕਾਸੀਤਿ। ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਹੀਨਤਰਪ੍ਪਮਾਣੋ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥੁ ਕਾਲੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਮਹਾਭੋਗਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ‘‘ਭਦ੍ਦਿਯੋ’’ਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਰਿ ਜੇਤવਨਮਹਾવਿਹਾਰੇ ਪਟਿવਸਨ੍ਤੇ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਅਰਿਯવਰਗਣਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਮਞ੍ਜੁਸ੍ਸਰਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ।
ਪਿਣ੍ਡੋਲਭਾਰਦ੍વਾਜਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੧੯੫. ਅਟ੍ਠਮੇ ਸੀਹਨਾਦਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਨ੍ਤਾਨਂ। ਪਿਣ੍ਡੋਲਭਾਰਦ੍વਾਜੋਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਦਿવਸੇ ਅવਾਪੁਰਣਂ ਆਦਾਯ વਿਹਾਰੇਨ વਿਹਾਰਂ ਪਰਿવੇਣੇਨ ਪਰਿવੇਣਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੇ વਾ ਫਲੇ વਾ ਕਙ੍ਖਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਨ੍ਤੋ વਿਚਰਿ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਪੁਰਤੋ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ , ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾਸਨੇ ਕਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਮਯ੍ਹਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੀਹਨਾਦਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਪਨਸ੍ਸ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇ ਸੀਹਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਸਤ੍ਥਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਲੋਕਂ વੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਸੀਹੇ ਗੋਚਰਾਯ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਤਸ੍ਸ વਸਨਗੁਹਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ ਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ। ਸੀਹੋ ਗੋਚਰਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤੋ ਗੁਹਾਦ੍વਾਰੇ ਠਿਤੋ ਅਨ੍ਤੋਗੁਹਾਯਂ ਦਸਬਲਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਮ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੋ ਸਤ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਮਹਨ੍ਤੋ વਤਾਯਂ ਪੁਰਿਸੋ, ਯੋ ਅਨ੍ਤੋਗੁਹਾਯਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ। ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾਪਿਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਾ ਫਰਿਤ੍વਾ ਗਤਾ, ਮਯਾ ਏવਰੂਪਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਨਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਂ। ਅਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਪੂਜਨੇਯ੍ਯਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਯਾਪਿਸ੍ਸ ਯਥਾਸਤ੍ਤਿ ਯਥਾਬਲਂ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਜਲਜਥਲਜਾਨਿ ਨਾਨਾਕੁਸੁਮਾਨਿ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਭੂਮਿਤੋ ਯਾવ ਨਿਸਿਨ੍ਨਪਲ੍ਲਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨਾ ਪੁਪ੍ਫਾਸਨਂ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਸਮ੍ਮੁਖਟ੍ਠਾਨੇ ਤਥਾਗਤਂ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਪੁਨਦਿવਸੇ ਪੁਰਾਣਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਨવਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਆਸਨਂ ਸਨ੍ਥਰਿ।
ਏਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਬਲવਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਗੁਹਾਦ੍વਾਰੇ ਆਰਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਸਤ੍ਥਾ ਨਿਰੋਧਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਗੁਹਾਦ੍વਾਰੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸੀਹੋਪਿ ਮਿਗਰਾਜਾ ਤਥਾਗਤਂ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਟਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘વਟ੍ਟਿਸ੍ਸਤਿ ਏਤ੍ਤਕੋ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਏਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વੇਹਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਹਾਰਮੇવ ਗਤੋ।
ਸੋਪਿ ਸੀਹੋ ਬੁਦ੍ਧવਿਯੋਗੇਨ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਨਗਰવਾਸੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੀਹਨਾਦਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਸਮਿਜ੍ਝਨਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਬ੍ਯਾਕਤੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਕਾਲਕਤੋ ਦੇવੇਸੁ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹਨਗਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਨਾਮੇਨ ਭਾਰਦ੍વਾਜੋ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਯੋ વੇਦੇ ਉਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚ ਮਾਣવਸਤਾਨਿ ਮਨ੍ਤੇ વਾਚੇਨ੍ਤੋ વਿਚਰਤਿ। ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜੇਟ੍ਠਕਭਾવੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤਨਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖਂ ਸਯਮੇવ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਏਸੋ ਕਿਰ ਈਸਕਂ ਲੋਲਧਾਤੁਕੋ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਤੇਹਿ ਮਾਣવੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ‘‘ਕੁਹਿਂ ਯਾਗੁ ਕੁਹਿਂ ਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਖਜ੍ਜਕਾਨੇવ ਪਰਿਯੇਸਮਾਨੋ ਚਰਤਿ। ਸੋ ਗਤਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਪਿਣ੍ਡਮੇવ ਪਟਿਮਾਨੇਨ੍ਤੋ ਚਰਤੀਤਿ ਪਿਣ੍ਡੋਲਭਾਰਦ੍વਾਜੋਤੇવ ਪਞ੍ਞਾਯਿ।
ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਰਾਜਗਹਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤવੇਲਾਯਮੇવ ਅવਾਪੁਰਣਂ ਆਦਾਯ વਿਹਾਰੇਨ વਿਹਾਰਂ ਪਰਿવੇਣੇਨ ਪਰਿવੇਣਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਯਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੇ વਾ ਫਲੇ વਾ ਕਙ੍ਖਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਨ੍ਤੋ વਿਚਰਿ। ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਰਾਜਗਹਸੇਟ੍ਠਿਨਾ વੇਲ਼ੁਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਲਗ੍ਗਿਤਂ ਜਯਸੁਮਨવਣ੍ਣਂ ਚਨ੍ਦਨਸਾਰਪਤ੍ਤਂ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਆਦਾਯ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਦਨ੍ਤੇਨ ਮਹਾਜਨੇਨ ਪਰਿવੁਤੋ વਿਹਾਰਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਜਾਨਨ੍ਤੋવ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਕੁਤੋ ਤੇ, ਭਾਰਦ੍વਾਜ, ਅਯਂ ਪਤ੍ਤੋ ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ? ਸੋ ਲਦ੍ਧਕਾਰਣਂ ਕਥੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਏવਰੂਪਂ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਂ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸੇਸਿ, ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਤਯਾ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ વਿਗਰਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਗਿਹੀਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਬ੍ਬਂ, ਯੋ ਦਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੨੫੨) ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਸਿ।
ਅਥ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਕਥਾ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਸੀਹਨਾਦਿਯਤ੍ਥੇਰੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਦਿવਸੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ‘ਯਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੇ વਾ ਫਲੇ વਾ ਕਙ੍ਖਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਤੂ’ਤਿ ਕਥੇਸਿ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਥੇਸਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਸਾવਕਾ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਂ। ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੀਹਨਾਦਿਯਭਾવੇਨੇવ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਪਸਾਦਂ ਜਨੇਤ੍વਾ વੇਹਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚਨ੍ਦਨਸਾਰਪਤ੍ਤਞ੍ਚ ਗਣ੍ਹੀ’’ਤਿ। ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮੇ ਤਯੋਪਿ ਗੁਣੇ ਏਕਤੋ ਕਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਕਥਯਿਂਸੁ। ਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਨਾਮ ਗਰਹਿਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਗਰਹਨ੍ਤਿ, ਪਸਂਸਿਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਸਂਸਿਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਮੇવ ਅਙ੍ਗਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਤ੍ਤਾ ਭਾਰਦ੍વਾਜੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ – ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, વੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ , ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਮੀ’ਤਿ। ਕਤਮੇਸਂ ਤਿਣ੍ਣਂ? ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ, ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ, ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸ੍ਸ। ਇਮੇਸਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਭਾવਿਤਤ੍ਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਤ੍ਤਾ ਭਾਰਦ੍વਾਜੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ – ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, વੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾਤਿ ਪਜਾਨਾਮੀ’’’ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੫੧੯) ਥੇਰਂ ਪਸਂਸਿਤ੍વਾ ਸੀਹਨਾਦਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ।
ਮਨ੍ਤਾਣਿਪੁਤ੍ਤਪੁਣ੍ਣਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੧੯੬. ਨવਮੇ ਪੁਣ੍ਣੋ ਮਨ੍ਤਾਣਿਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਨਾਮੇਨ ਪੁਣ੍ਣੋ, ਮਨ੍ਤਾਣਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਨ ਸੋ ਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਮਨ੍ਤਾਣਿਪੁਤ੍ਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਦਸਬਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਗੋਤਮੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਯੋ વੇਦੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਸਿਪ੍ਪੇਸੁ ਕੋવਿਦੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਮਾਣવਕਸਤਪਰਿવਾਰੋ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਤਯੋਪਿ વੇਦੇ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਮੋਕ੍ਖਧਮ੍ਮਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ વੇਦਤ੍ਤਯਂ ਨਾਮ ਕਦਲਿਕ੍ਖਨ੍ਧੋ વਿਯ ਬਹਿ ਮਟ੍ਠਂ ਅਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਾਰਂ, ਇਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਚਰਣਂ ਥੁਸਕੋਟ੍ਟਨਸਦਿਸਂ ਹੋਤਿ। ਕਿਂ ਮੇ ਇਮਿਨਾ’’ਤਿ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮવਿਹਾਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਪਰਿਹੀਨਜ੍ਝਾਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੋਕੂਪਪਨ੍ਨੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਮਾਣવਕਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਰਿવਾਰਾਨਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸ੍ਸ ਜਟਿਲਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ। ਸੋ ਪਞ੍ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਕਸਿਣਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ। ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਓવਾਦੇ ਠਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪਞ੍ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸੁਂ।
ਅਦ੍ਧਾਨੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਗੋਤਮਤਾਪਸਸ੍ਸ ਮਹਲ੍ਲਕਕਾਲੇ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਦਸਬਲੋ ਪਠਮਾਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਤવਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰੋ ਹਂਸવਤੀਨਗਰਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਾਸਿ। ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਲੋਕਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਗੋਤਮਤਾਪਸਸ੍ਸ ਪਰਿਸਾਯ ਅਰਹਤ੍ਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਗੋਤਮਤਾਪਸਸ੍ਸ ਚ ‘‘ਅਹਂ ਅਨਾਗਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਭਾવਞ੍ਚ ਦਿਸ੍વਾ ਪਾਤੋવ ਸਰੀਰਪਟਿਜਗ੍ਗਨਂ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਸਯਮੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਾਤਕવੇਸੇਨ ਗੋਤਮਤਾਪਸਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇਸੁ વਨਮੂਲਫਲਾਫਲਤ੍ਥਾਯ ਗਤੇਸੁ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਦ੍વਾਰੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਗੋਤਮੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾવਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਦੂਰਤੋવ ਦਸਬਲਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਲੋਕਤੋ ਮੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਯਥਾ ਅਸ੍ਸ ਸਰੀਰਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ ਯੇਹਿ ਚ ਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਗਾਰਮਜ੍ਝੇ વਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੋ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਰਾਜਾ ਹੋਤਿ, ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤੋ વਾ વਿવਟ੍ਟਚ੍ਛਦੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਪਠਮਦਸ੍ਸਨੇਨੇવ ਦਸਬਲਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਤੋ ਏਥ ਭਗવਾ’’ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਤਥਾਗਤੋ ਤਾਪਸਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਯਮਾਨੋ ਨਿਸੀਦਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਤੇ ਜਟਿਲਾ ‘‘ਪਣੀਤਪਣੀਤਂ વਨਮੂਲਫਲਾਫਲਂ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਦਤ੍વਾ ਸੇਸਕਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਦਸਬਲਂ ਉਚ੍ਚਾਸਨੇ, ਆਚਰਿਯਂ ਪਨ ਨੀਚਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਪਸ੍ਸਥ, ਮਯਂ ‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯੇਨ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰੋ ਨਤ੍ਥੀ’ਤਿ વਿਚਰਾਮ। ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਨੋ ਆਚਰਿਯਂ ਨੀਚਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਉਚ੍ਚਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕੋ ਏਕੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਮਹਨ੍ਤੋ વਤਾਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਗੋਤਮਤਾਪਸੋ ‘‘ਇਮੇ ਮਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਨ੍ਦੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਭੀਤੋ ਦੂਰਤੋ ਆਹ – ‘‘ਤਾਤਾ, ਮਾ ਮਂ વਨ੍ਦਿਤ੍ਥ, ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਬ੍ਬੇਸਂ વਨ੍ਦਨਾਰਹੋ ਪੁਰਿਸੋ ਇਧ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ, ਏਤਂ વਨ੍ਦਥਾ’’ਤਿ। ਤਾਪਸਾ ‘‘ਨ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾ ਆਚਰਿਯੋ ਕਥੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬੇવ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਿਂਸੁ। ‘‘ਤਾਤਾ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਞ੍ਞਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਭੋਜਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਇਮਂ વਨਮੂਲਫਲਾਫਲਂ ਦਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਪਣੀਤਪਣੀਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ વਨਮੂਲਫਲਾਫਲਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿ। ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਤਾਪਸੋਪਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇਹਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕੋ ਮਹਾਦੇવਲਤ੍ਥੇਰੋ ‘‘ਕਹਂ ਨੁ ਖੋ ਸਤ੍ਥਾ ਗਤੋ’’ਤਿ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਗਮਨਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਤੀ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ।
ਗੋਤਮੋ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇ ਆਹ – ‘‘ਤਾਤਾ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਞ੍ਞੋ ਸਕ੍ਕਾਰੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਠਿਤੋ। ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪੁਪ੍ਫਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਸ੍ਸਾਮ, ਜਲਜਥਲਜਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਆਹਰਥਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਤਾવਦੇવ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਤੋ વਣ੍ਣਗਨ੍ਧਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਆਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪਯਿਂਸੁ। ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮਾਪਜ੍ਜਨਮ੍ਪਿ ਛਤ੍ਤਧਾਰਣਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
ਸਤ੍ਥਾ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਨਿਰੋਧਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਠਿਤੇ ਤਾਪਸੇ ਦਿਸ੍વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਭਾવੇ ਏਤਦਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਸਾવਕਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਮਿਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਸਿਗਣੇਨ ਮਹਾਸਕ੍ਕਾਰੋ ਕਤੋ, ਏਤੇਸਂ ਪੁਪ੍ਫਾਸਨਾਨੁਮੋਦਨਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤੀਣਿ ਪਿਟਕਾਨਿ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਤ੍ਥਾ ਸਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਘੋਸਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਗੋਤਮਤਾਪਸਂ ਸੇਸਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਸਹਸ੍ਸਜਟਿਲਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ।
ਗੋਤਮੋ ਪਨ ਤੇਨਤ੍ਤਭਾવੇਨ ਪਟਿવੇਧਂ ਕਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਆਹ – ‘‘ਭਗવਾ ਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮੋ ਦੇਸਿਤੋ, ਕੋ ਨਾਮ ਅਯਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਾਸਨੇ’’ਤਿ? ਅਯਂ ਗੋਤਮ ਮਯ੍ਹਂ ਸਾਸਨੇ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋਤਿ। ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ ਕਤਸ੍ਸ ਅਧਿਕਾਰਸ੍ਸ ਫਲੇਨ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਯ ਅਨਾਗਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਕਤ੍વਾ ਪਾਦਮੂਲੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਅਨਾਗਤਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਨਾਯ ਸਮਿਜ੍ਝਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾવਸਾਨੇ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਤ੍વਂ ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ ਤੇ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਤਾਪਸੇ ‘‘ਏਥ ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਬ੍ਬੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਕੇਸਮਸ੍ਸੂ ਇਦ੍ਧਿਮਯਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਰਾ વਸ੍ਸਸਟ੍ਠਿਕਤ੍ਥੇਰਸਦਿਸਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਸਤ੍ਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਮਾਦਾਯ વਿਹਾਰਂ ਗਤੋ।
ਗੋਤਮੋਪਿ ਯਾવਜੀવਂ ਤਥਾਗਤਂ ਪਰਿਚਰਿਤ੍વਾ ਯਥਾਬਲਂ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવੇਸੁ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਨਗਰਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਦੋਣવਤ੍ਥੁਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਪੁਣ੍ਣਮਾਣવੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਰਿ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਤવਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੇ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਜਗਹਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰੋ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯਂ ਪੁਣ੍ਣਮਾਣવਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਨਿવਾਸਤ੍ਥਾਯ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤਦਹਂ ਗਤੋ। ਪੁਣ੍ਣੋਪਿ ਮਨ੍ਤਾਣਿਪੁਤ੍ਤੋ ਮਾਤੁਲੇਨ ਅਞ੍ਞਾਸਿਕੋਣ੍ਡਞ੍ਞਤ੍ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਿਚ੍ਚਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਤ੍વਾવ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਓਹੀਨੋ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਪਿ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਥੇਰੋ ਸਯਂ ਦਸਕਥਾવਤ੍ਥੁਲਾਭਿਤਾਯ ਤੇਪਿ ਦਸਹਿ ਕਥਾવਤ੍ਥੂਹਿ ਓવਦਤਿ। ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਓવਾਦੇ ਠਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾ।
ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਿਚ੍ਚਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍ਤਂ ਞਤ੍વਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍ਤਂ, ਦਸਨ੍ਨਞ੍ਚ ਮਹਾਕਥਾવਤ੍ਥੂਨਂ ਲਾਭਿਨੋ, ਸਮਯੋ ਨੋ ਦਸਬਲਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਥੇਰੋ ਤੇਸਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਮ ਦਸਕਥਾવਤ੍ਥੁਲਾਭਿਤਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਹਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਦਸ ਕਥਾવਤ੍ਥੂਨਿ ਅਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੋવ ਦੇਸੇਮਿ। ਮਯਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿਮੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਗਣਸਙ੍ਗਣਿਕਾਯ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਨ ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਮਯ੍ਹਂ ਦਸਬਲਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ, ਇਮੇ ਤਾવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਹ – ‘‘ਆવੁਸੋ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਪੁਰਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਂ ਪਸ੍ਸਥ, ਮਮ વਚਨੇਨ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਥ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਗਤਮਗ੍ਗੇਨ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।
ਤੇ ਥੇਰਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਜਾਤਿਭੂਮਿਰਟ੍ਠવਾਸਿਨੋ ਸਬ੍ਬੇ ਖੀਣਾਸવਾ ਸਬ੍ਬੇ ਦਸਕਥਾવਤ੍ਥੁਲਾਭਿਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਓવਾਦਂ ਅਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਨ੍ਤਾ ਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਮਗ੍ਗਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਰਾਜਗਹੇ વੇਲ਼ੁવਨਮਹਾવਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਆਚਿਣ੍ਣਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਭਗવਨ੍ਤਾਨਂ ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਮ੍ਮੋਦਿਤੁਨ੍ਤਿ ਭਗવਾ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ‘‘ਕਚ੍ਚਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਖਮਨੀਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਮਧੁਰਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਕੁਤੋ ਚ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤੇਹਿ ‘‘ਜਾਤਿਭੂਮਿਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਜਾਤਿਭੂਮਿਯਂ ਜਾਤਿਭੂਮਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਹਿ ਏવਂ ਸਮ੍ਭਾવਿਤੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਚ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਕਥਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਦਸਕਥਾવਤ੍ਥੁਲਾਭਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤੇਪਿ ‘‘ਪੁਣ੍ਣੋ ਨਾਮ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਨ੍ਤਾਣਿਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ। ਤਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਥੇਰਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਕਾਮੋ ਅਹੋਸਿ।
ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਰਾਜਗਹਤੋ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਪੁਣ੍ਣਤ੍ਥੇਰੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਭਾવਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂਯੇવ ਤਥਾਗਤਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦਸਬਲਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥਾਯ ਅਨ੍ਧવਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਦਿવਾવਿਹਾਰਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਤਸ੍ਸ ਗਮਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੀਸਾਨੁਲੋਕਿਕੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਓਕਾਸਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤવਿਸੁਦ੍ਧਿਕ੍ਕਮਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਥੇਰੋਪਿਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਿਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ। ਤੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ਸਮਨੁਮੋਦਿਂਸੁ। ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਥੇਰਂ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੧੯੭. ਦਸਮੇ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਕਥਿਤਧਮ੍ਮਸ੍ਸ। વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਦੇਸਨਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜਮਾਨਾਨਂ। ਅਞ੍ਞੇ ਕਿਰ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਖੇਪવਚਨਂ ਅਤ੍ਥવਸੇਨ વਾ ਪੂਰੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨવਸੇਨ વਾ, ਅਯਂ ਪਨ ਥੇਰੋ ਉਭਯવਸੇਨਪਿ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਗ੍ਗੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਪੁਬ੍ਬਪਤ੍ਥਨਾਪਿ ਚਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਾવ।
ਅਯਂ ਪਨਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਗਹਪਤਿਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਹਨ੍ਤੋ વਤਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਯਂ ਸਤ੍ਥਾ ਏવਂ વਣ੍ਣੇਤਿ, ਮਯਾਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਏવਰੂਪੇਨ ਭવਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹਂ ਇਮਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਾਰਸ੍ਸ ਫਲੇਨ ਨ ਅਞ੍ਞਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਥੇਮਿ, ਅਨਾਗਤੇ ਪਨ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਦਿવਸਮਤ੍ਥਕੇ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪਿਤਭਿਕ੍ਖੁ વਿਯ ਅਹਮ੍ਪਿ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਲਭੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਕਤ੍વਾ ਪਾਦਮੂਲੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਨਾਗਤਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਮਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਨਾ’’ਤਿ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਭੋ, ਕੁਲਪੁਤ੍ਤ, ਅਨਾਗਤੇ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾવਸਾਨੇ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਤ੍વਂ ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
ਸੋਪਿ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਸੁવਣ੍ਣਚੇਤਿਯਕਰਣਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਿਕਾਯ ਸੁવਣ੍ਣਿਟ੍ਠਕਾਯ ਪੂਜਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਭਗવਾ ਮਯ੍ਹਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਸਰੀਰਂ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਤਤੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਾਲੇ ਉਜ੍ਜੇਨਿਨਗਰੇ ਪੁਰੋਹਿਤਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਸਰੀਰੋ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਾਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਕਞ੍ਚਨਮਾਣવੋਤੇવਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ । ਸੋ વੁਦ੍ਧਿਮਨ੍વਾਯ ਤਯੋ વੇਦੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਪਿਤੁ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪੁਰੋਹਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਲਭਿ। ਸੋ ਗੋਤ੍ਤવਸੇਨ ਕਚ੍ਚਾਨੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਚਣ੍ਡਪਜ੍ਜੋਤਰਾਜਾ ਅਮਚ੍ਚੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਤਂ ਆਨੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਨੇਥ ਤਾਤਾ’’ਤਿ। ਦੇવ, ਅਞ੍ਞੋ ਦਸਬਲਂ ਆਨੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਆਚਰਿਯੋ ਕਚ੍ਚਾਨਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋવ ਸਮਤ੍ਥੋ, ਤਂ ਪਹਿਣਥਾਤਿ। ਰਾਜਾ ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤ, ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਚ੍ਛਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਲਭਨ੍ਤੋ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਹਾਰਾਜਾਤਿ। ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਂ ਆਨੇਹਿ, ਤਾਤਾਤਿ। ਸੋ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਹਾਪਰਿਸਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਟ੍ਠਮੋ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤਹਿ ਜਨੇਹਿ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਏਥ ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਸਿ। ਤਂਖਣਂਯੇવ ਸਬ੍ਬੇવ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਕੇਸਮਸ੍ਸੂ ਇਦ੍ਧਿਮਯਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਰਾ વਸ੍ਸਸਟ੍ਠਿਕਤ੍ਥੇਰਾ વਿਯ ਜਾਤਾ।
ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚੇ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍ਤੇ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇਨ ਅਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਕਾਲ਼ੁਦਾਯਿਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯ ਸਤ੍ਥੁ ਉਜ੍ਜੇਨਿਗਮਨਤ੍ਥਾਯ ਗਮਨવਣ੍ਣਂ ਕਥੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਕਚ੍ਚਾਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਾਤਿਭੂਮਿਯਂ ਮਮ ਗਮਨਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਤੀ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਾਸਿ। ਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਨਾਮ ਏਕਂ ਕਾਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਥੇਰਂ ਆਹ – ‘‘ਤ੍વਂਯੇવ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਚ੍ਛ, ਤਯਿ ਗਤੇਪਿ ਰਾਜਾ ਪਸੀਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਥੇਰੋ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਦ੍વੇ ਕਥਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਤਥਾਗਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਗਤੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਜ੍ਜੇਨਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਤੇਲਪਨਾਲ਼ਿ ਨਾਮ ਨਿਗਮੋ, ਤਤ੍ਥ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਚ ਨਿਗਮੇ ਦ੍વੇ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਰੋ। ਤਾਸੁ ਏਕਾ ਪਰਿਜਿਣ੍ਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਦੁਗ੍ਗਤਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਧਾਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਜੀવਤਿ। ਅਤ੍ਤਭਾવੋ ਪਨਸ੍ਸਾ ਸਮਿਦ੍ਧੋ, ਕੇਸਾ ਅਞ੍ਞਾਹਿ ਅਤਿવਿਯ ਦੀਘਾ। ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਨਿਗਮੇ ਅਞ੍ਞਾ ਇਸ੍ਸਰਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲਸ੍ਸ ਧੀਤਾ ਨਿਕ੍ਕੇਸਿਕਾ। ਸਾ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤਸ੍ਸਾ ਸਮੀਪਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਤਂ વਾ ਸਹਸ੍ਸਂ વਾ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾਪਿ ਕੇਸੇ ਆਹਰਾਪੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਦਿવਸੇ ਸਾ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਤ੍ਥੇਰਂ ਸਤ੍ਤਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਪਰਿવੁਤਂ ਤੁਚ੍ਛਪਤ੍ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣੋ ਏਕੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਬਨ੍ਧੁਭਿਕ੍ਖੁ ਯਥਾਧੋਤੇਨੇવ ਪਤ੍ਤੇਨ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਮਯ੍ਹਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਂ ਧਨਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਸੁਕਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਪਨ ਇਮੇਸਂ ਕੇਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਪੇਸੇਸਿ। ਇਦਾਨਿ ਇਤੋ ਲਦ੍ਧਉਪ੍ਪਾਦੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਦਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਧਾਤਿਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਥੇਰੇ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਗੇਹੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਸਿ। ਥੇਰਾਨਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕਾਲੇ ਗਬ੍ਭਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਧਾਤਿਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੇਸੇ ਕਪ੍ਪਾਪੇਤ੍વਾ, ‘‘ਅਮ੍ਮ , ਇਮੇ ਕੇਸੇ ਅਸੁਕਾਯ ਨਾਮ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾਯ ਦਤ੍વਾ ਯਂ ਸਾ ਦੇਤਿ, ਤਂ ਆਹਰ, ਅਯ੍ਯਾਨਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਦਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਧਾਤਿ ਪਿਟ੍ਠਿਹਤ੍ਥੇਨ ਅਸ੍ਸੂਨਿ ਪੁਞ੍ਛਿਤ੍વਾ ਏਕੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਹਦਯਮਂਸਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤ੍વਾ ਥੇਰਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਤੇ ਕੇਸੇ ਆਦਾਯ ਤਸ੍ਸਾ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਤਾ।
ਪਣਿਯਂ ਨਾਮ ਸਾਰવਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਯਂ ਉਪਨੀਤਂ ਗਾਰવਂ ਨ ਜਨੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਬਹੁਨਾਪਿ ਧਨੇਨ ਇਮੇ ਕੇਸੇ ਆਹਰਾਪੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਛਿਨ੍ਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨ ਯਥਾਮੂਲਮੇવ ਲਭਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ । ਧਾਤਿਂ ਆਹ – ‘‘ਅਹਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤવ ਸਾਮਿਨਿਂ ਬਹੁਨਾਪਿ ਧਨੇਨ ਕੇਸੇ ਆਹਰਾਪੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂ, ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ વਿਨਿਪਾਤਾ ਪਨ ਨਿਜ੍ਜੀવਕੇਸਾ ਨਾਮ ਅਟ੍ਠ ਕਹਾਪਣੇ ਅਗ੍ਘਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠੇવ ਕਹਾਪਣੇ ਅਦਾਸਿ। ਧਾਤਿ ਕਹਾਪਣੇ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾਯ ਅਦਾਸਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਏਕੇਕਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਏਕੇਕਕਹਾਪਣਗ੍ਘਨਕਂ ਕਤ੍વਾ ਥੇਰਾਨਂ ਦਾਪੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਆવਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾਯ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਗਬ੍ਭੇ, ਅਯ੍ਯਾਤਿ। ਪਕ੍ਕੋਸਥ ਨਨ੍ਤਿ। ਸਾ ਚ ਥੇਰੇਸੁ ਗਾਰવੇਨ ਏਕવਚਨੇਨੇવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਥੇਰੇ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਬਲવਸਦ੍ਧਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ। ਸੁਖੇਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ વਿਪਾਕਂ ਦੇਤੀਤਿ ਸਹ ਥੇਰਾਨਂ વਨ੍ਦਨੇਨ ਕੇਸਾ ਪਕਤਿਭਾવੇਯੇવ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਥੇਰਾਪਿ ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯਾਯੇવ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾਯ વੇਹਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਞ੍ਚਨવਨੁਯ੍ਯਾਨੇ ਓਤਰਿਂਸੁ।
ਉਯ੍ਯਾਨਪਾਲੋ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਦੇવ, ਮੇ ਅਯ੍ਯੋ ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਕਚ੍ਚਾਨੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯਾਨਮਾਗਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਾਜਾ ਚਣ੍ਡਪਜ੍ਜੋਤੋ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਥੇਰਂ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ‘‘ਕਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਸਯਂ ਅਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਂ ਪੇਸੇਸਿ ਮਹਾਰਾਜਾਤਿ। ਕਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਜ੍ਜ ਭਿਕ੍ਖਂ ਅਲਤ੍ਥਾਤਿ? ਥੇਰੋ ਰਞ੍ਞੋ ਪੁਚ੍ਛਾਸਭਾਗੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾਯ ਕਤਂ ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਥੇਰਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪਟਿਯਾਦੇਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਨਿવੇਸਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਰਂ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ। ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕੋવ ਯਸਪਟਿਲਾਭੋ ਅਹੋਸਿ।
ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਰਾਜਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਹਾਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਰੋਤਿ। ਥੇਰਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਕਥਾਯ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨੋ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਕਲਨਗਰਂ ਏਕਕਾਸਾવਪਜ੍ਜੋਤਂ ਇਸਿવਾਤਪਟਿવਾਤਂ ਅਹੋਸਿ। ਸਾਪਿ ਦੇવੀ ਗਬ੍ਭਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਦਸਮਾਸਚ੍ਚਯੇਨ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਿ। ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਗੋਪਾਲਕੁਮਾਰੋਤਿ ਮਾਤਾਮਹਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸਾ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਮવਸੇਨ ਗੋਪਾਲਮਾਤਾ ਨਾਮ ਦੇવੀ ਜਾਤਾ। ਸਾ ਦੇવੀ ਥੇਰੇ ਅਤਿવਿਯ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ ਕਞ੍ਚਨવਨੁਯ੍ਯਾਨੇ ਥੇਰਸ੍ਸ વਿਹਾਰਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਉਜ੍ਜੇਨਿਨਗਰਂ ਪਸਾਦੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਤੋ। ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਮਧੁਪਿਣ੍ਡਿਕਸੁਤ੍ਤਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੯੯ ਆਦਯੋ) ਕਚ੍ਚਾਨਪੇਯ੍ਯਾਲਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੨੭੯ ਆਦਯੋ) ਪਾਰਾਯਨਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਮੇ ਤਯੋ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਸਂਖਿਤ੍ਤੇਨ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥਂ વਿਭਜਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਪਠਮવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ।
੧੪. ਏਤਦਗ੍ਗવਗ੍ਗੋ
(੧੪) ੨. ਦੁਤਿਯਏਤਦਗ੍ਗવਗ੍ਗੋ
ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੧੯੮-੨੦੦. ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਮਨੋਮਯਨ੍ਤਿ ਮਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਂ। ‘‘ਮਨੋਮਯੇਨ ਕਾਯੇਨ, ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮੀ’’ਤਿ (ਥੇਰਗਾ॰ ੯੦੧) વੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਮਨੇਨ ਕਤਕਾਯੋ ਮਨੋਮਯਕਾਯੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ‘‘ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਮਨੋਮਯਂ ਕਾਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੩੩) વੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਮਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਕਾਯੋ ਮਨੋਮਯਕਾਯੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਅਯਮਿਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਨੋਮਯਂ ਕਾਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤਾ ਤਯੋ વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਬਹੁਕੇ। ਏਕਸਦਿਸੇਯੇવ ਚ ਕਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ ਏਕવਿਧਮੇવ ਕਮ੍ਮਂ ਕੁਰੁਮਾਨੇ। ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਏਕਾવਜ੍ਜਨੇਨ ਸਮਣਸਹਸ੍ਸਂ ਮਾਪੇਸਿ। ਦ੍વੇਪਿ ਚ ਜਨੇ ਨ ਏਕਸਦਿਸੇ ਅਕਾਸਿ ਨ ਏਕવਿਧਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕੁਰੁਮਾਨੇ। ਤਸ੍ਮਾ ਮਨੋਮਯਂ ਕਾਯਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਚੇਤੋવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲਾਨਮ੍ਪਿ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋવ ਅਗ੍ਗੋ, ਸਞ੍ਞਾવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲਾਨਂ ਪਨ ਮਹਾਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਤਤ੍ਥ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਲਾਭਿਤਾਯ ‘‘ਚੇਤੋવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ, ਮਹਾਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਲਾਭਿਤਾਯ ‘‘ਸਞ੍ਞਾવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਚ ਸਮਾਧਿਕੁਸਲਤਾਯ ਚੇਤੋવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲੋ ਨਾਮ, ਮਹਾਪਨ੍ਥਕੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਕੁਸਲਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲੋ ਨਾਮ। ਏਕੋ ਚੇਤ੍ਥ ਸਮਾਧਿਲਕ੍ਖਣੇ ਛੇਕੋ, ਏਕੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਲਕ੍ਖਣੇ। ਤਥਾ ਏਕੋ ਸਮਾਧਿਗਾਲ਼੍ਹੋ, ਏਕੋ વਿਪਸ੍ਸਨਾਗਾਲ਼੍ਹੋ। ਏਕੋ ਚੇਤ੍ਥ ਅਙ੍ਗਸਂਖਿਤ੍ਤੇ ਛੇਕੋ, ਏਕੋ ਆਰਮ੍ਮਣਸਂਖਿਤ੍ਤੇ। ਤਥਾ ਏਕੋ ਅਙ੍ਗવવਤ੍ਥਾਨੇ ਛੇਕੋ, ਏਕੋ ਆਰਮ੍ਮਣવવਤ੍ਥਾਨੇਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ।
ਅਪਿਚ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰੋ ਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਲਾਭੀ ਹੁਤ੍વਾ ਝਾਨਙ੍ਗੇਹਿ વੁਟ੍ਠਾਯ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਚੇਤੋવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲੋ, ਮਹਾਪਨ੍ਥਕੋ ਅਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਲਾਭੀ ਹੁਤ੍વਾ ਝਾਨਙ੍ਗੇਹਿ વੁਟ੍ਠਾਯ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਸਞ੍ਞਾવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲੋ। ਉਭੋਪਿ ਪਨ੍ਥੇ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਪਨ੍ਥਕਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ। ਤੇਸਂ ਪਠਮਜਾਤੋ ਮਹਾਪਨ੍ਥਕੋ ਨਾਮ, ਪਚ੍ਛਾਜਾਤੋ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਨਾਮ।
ਇਮੇਸਂ ਪਨ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਤੀਤੇ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰવਾਸਿਨੋ ਦ੍વੇ ਭਾਤਿਕਾ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਾ ਸਦ੍ਧਾ ਪਸਨ੍ਨਾ ਨਿਬਦ੍ਧਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤਿ। ਤੇਸੁ ਏਕਦਿવਸਂ ਕਨਿਟ੍ਠੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਦ੍વੀਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ‘‘ਮਮ ਸਾਸਨੇ ਮਨੋਮਯਂ ਕਾਯਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਨ੍ਤਾਨਂ ਚੇਤੋવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲਾਨਞ੍ਚ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਏਤਦਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਹਾ વਤਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਪਰਿਪੂਰੇਤ੍વਾ ਚਰਤਿ, ਮਯਾਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਅਙ੍ਗਦ੍વਯਪੂਰਕੇਨ ਹੁਤ੍વਾ વਿਚਰਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਦਿવਸਮਤ੍ਥਕੇ ਮਨੋਮਯਙ੍ਗੇਨ ਚ ਚੇਤੋવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲਙ੍ਗੇਨ ਚ ‘ਅਯਂ ਮਮ ਸਾਸਨੇ ਅਗ੍ਗੋ’ਤਿ ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪਯਿਤ੍ਥ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਫਲੇਨ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਯ ਅਙ੍ਗਦ੍વਯਪੂਰਕੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਅਨਾਗਤਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯੇਨਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਨਾਯ ਸਮਿਜ੍ਝਨਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾવਸਾਨੇ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨਦ੍વਯੇ ਠਪੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਭਾਤਾਪਿਸ੍ਸ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਸਞ੍ਞਾવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਥੇવ ਅਧਿਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ, ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਤਂ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ।
ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਜਨਾ ਸਤ੍ਥਰਿ ਧਰਮਾਨੇ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਕਾਲੇ ਸਰੀਰਚੇਤਿਯੇ ਸੁવਣ੍ਣਪੂਜਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਤੇਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤਾਨਂਯੇવ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਮਹਾਪਨ੍ਥਕਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾ ਕਤਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਥਿਯਤਿ, ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਪਨ ਕਸ੍ਸਪਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ વੀਸਤਿ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਓਦਾਤਕਸਿਣਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਪੁਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਅਥ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਤવਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੋ ਰਾਜਗਹਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વੇਲ਼ੁવਨਮਹਾવਿਹਾਰੇ ਪਟਿવਸਤਿ।
ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਠਤ੍વਾ ਇਮੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂ ਕਥੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਰਾਜਗਹੇ ਕਿਰ ਧਨਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲਸ੍ਸ ਧੀਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਾਸੇਨੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਥવਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਮੇ ਇਮਂ ਕਮ੍ਮਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ વਸਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਸਚੇ ਮੇ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਇਮਂ ਦੋਸਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਖਣ੍ਡਾਖਣ੍ਡਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, વਿਦੇਸਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਹਤ੍ਥਸਾਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਦ੍વਾਰੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਯਤ੍ਥ વਾ ਤਤ੍ਥ વਾ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਜਾਨਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਉਭੋਪਿ ਅਗਮਂਸੁ।
ਤੇਸਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ વਸਨ੍ਤਾਨਂ ਸਂવਾਸਮਨ੍વਾਯ ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਗਬ੍ਭੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਾ ਗਬ੍ਭਸ੍ਸ ਪਰਿਪਾਕਂ ਆਗਮ੍ਮ ਸਾਮਿਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਗਬ੍ਭੋ ਮੇ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਤੋ, ਞਾਤਿਮਿਤ੍ਤਾਦਿવਿਰਹਿਤੇ ਠਾਨੇ ਗਬ੍ਭવੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦੁਕ੍ਖਮੇવ, ਕੁਲਗੇਹਮੇવ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਸ੍વੇ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ ਦਿવਸੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਾਪੇਸਿ। ਸਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਬਾਲੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੋਸਮਹਨ੍ਤਾਯ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਉਸ੍ਸਹਤਿ, ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਚ ਨਾਮ ਏਕਨ੍ਤਹਿਤਾ, ਅਯਂ ਗਚ੍ਛਤੁ વਾ ਮਾ વਾ, ਮਯਾ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਗੇਹਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ਸਾ ਗੇਹੇ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਪਟਿਸਾਮੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਲਘਰਂ ਗਤਭਾવਂ ਅਨਨ੍ਤਰਗੇਹવਾਸੀਨਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ।
ਅਥ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਘਰਂ ਆਗਤੋ ਤਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ਪਟਿવਿਸ੍ਸਕੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਕੁਲਘਰਂ ਗਤਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ વੇਗੇਨ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿ। ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਤਤ੍ਥੇવ ਗਬ੍ਭવੁਟ੍ਠਾਨਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ‘‘ਕਿਂ ਇਦਂ ਭਦ੍ਦੇ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਾਮਿ ਏਕੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਜਾਤੋਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ? ਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ ਮਯਂ ਕੁਲਘਰਂ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਨ੍ਤਰਾવ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ, ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਨਿવਤ੍ਤਾਮਾਤਿ ਦ੍વੇਪਿ ਏਕਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਸ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਚ ਪਨ੍ਥੇ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਪਨ੍ਥਕੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਤਸ੍ਸਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਪਰੋਪਿ ਗਬ੍ਭੋ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ। ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਤਸ੍ਸਪਿ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਪਨ੍ਥੇ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਪਠਮਜਾਤਸ੍ਸ ਮਹਾਪਨ੍ਥਕੋਤਿ ਨਾਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਜਾਤਸ੍ਸ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।
ਤੇ ਦ੍વੇਪਿ ਦਾਰਕੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਗਤਾ। ਤੇਸਂ ਤਤ੍ਥ વਸਨ੍ਤਾਨਂ ਅਯਂ ਮਹਾਪਨ੍ਥਕਦਾਰਕੋ ਅਞ੍ਞੇ ਦਾਰਕਜਨੇ ‘‘ਚੂਲ਼ਪਿਤਾ ਮਹਾਪਿਤਾ ਅਯ੍ਯਕੋ ਅਯ੍ਯਿਕਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤੇ ਸੁਤ੍વਾ ਮਾਤਰਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਅਞ੍ਞੇ ਦਾਰਕਾ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ‘ਅਯ੍ਯਕੋ ਅਯ੍ਯਿਕਾ’ਤਿ, ਕਿਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਞਾਤਕਾ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ? ਆਮ, ਤਾਤ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਏਤ੍ਥ ਞਾਤਕਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਰਾਜਗਹਨਗਰੇ ਪਨ વੋ ਧਨਸੇਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਅਯ੍ਯਕੋ, ਤਤ੍ਥ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਬਹੂ ਞਾਤਕਾਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਨ ਗਚ੍ਛਥ ਅਮ੍ਮਾਤਿ? ਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਗਮਨਕਾਰਣਂ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਕਥੇਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਸੁ ਸਾਮਿਕਮਾਹ – ‘‘ਇਮੇ ਦਾਰਕਾ ਅਤਿવਿਯ ਮਂ ਕਿਲਮੇਨ੍ਤਿ, ਕਿਂ ਨੋ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਦਿਸ੍વਾ ਮਂਸਂ ਖਾਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਏਹਿ ਦਾਰਕਾਨਂ ਅਯ੍ਯਕਕੁਲਂ ਦਸ੍ਸੇਮਾ’’ਤਿ। ਅਹਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਭવਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਂ ਪਨ ਨਯਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਮਿ, ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਉਪਾਯੇਨ ਦਾਰਕਾਨਂ ਅਯ੍ਯਕਕੁਲਮੇવ ਦਟ੍ਠੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਦ੍વੇਪਿ ਜਨਾ ਦਾਰਕੇ ਆਦਾਯ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਰਾਜਗਹਂ ਪਤ੍વਾ ਨਗਰਦ੍વਾਰੇ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਸਾਲਾਯ ਨਿવਾਸਂ ਕਤ੍વਾ ਦਾਰਕਮਾਤਾ ਦ੍વੇ ਦਾਰਕੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਤਭਾવਂ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਆਰੋਚਾਪੇਸਿ।
ਤੇ ਤਂ ਸਾਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਂਸਾਰੇ ਸਂਸਰਨ੍ਤਾਨਂ ਨ ਪੁਤ੍ਤੋ ਨ ਧੀਤਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮਹਾਪਰਾਧਿਕਾ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਤੇਹਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਚਕ੍ਖੁਪਥੇ ਠਾਤੁਂ। ਏਤ੍ਤਕਂ ਪਨ ਧਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦ੍વੇਪਿ ਜਨਾ ਫਾਸੁਕਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਜੀવਨ੍ਤੁ, ਦਾਰਕੇ ਪਨ ਇਧ ਪੇਸੇਨ੍ਤੂਤਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਪੇਸਿਤਂ ਧਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਾਰਕੇ ਆਗਤਦੂਤਾਨਂ ਹਤ੍ਥੇਯੇવ ਦਤ੍વਾ ਪੇਸੇਸਿ । ਦਾਰਕਾ ਅਯ੍ਯਕਕੁਲੇ વਡ੍ਢਨ੍ਤਿ। ਤੇਸੁ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਅਤਿਦਹਰੋ, ਮਹਾਪਨ੍ਥਕੋ ਪਨ ਅਯ੍ਯਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੋਤੁਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਚਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਮਿ। ਸੋ ਅਯ੍ਯਕਂ ਆਹ – ‘‘ਸਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯਾਥ, ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ વਦੇਸਿ, ਤਾਤ, ਮਯ੍ਹਂ ਸਕਲਲੋਕਸ੍ਸਪਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਤੋ ਤવੇવ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਭਦ੍ਦਿਕਾ। ਸਚੇ ਸਕ੍ਕੋਸਿ, ਪਬ੍ਬਜ, ਤਾਤਾ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਤੋ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਕਿਂ, ਮਹਾਸੇਟ੍ਠਿ, ਦਾਰਕੋ ਤੇ ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯਂ ਦਾਰਕੋ ਮਯ੍ਹਂ ਨਤ੍ਤਾ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਾਮੀਤਿ વਦਤੀ’’ਤਿ ਆਹ।
ਸਤ੍ਥਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਿਣ੍ਡਚਾਰਿਕਂ ‘‘ਇਮਂ ਦਾਰਕਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਹੀ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਤਸ੍ਸ ਤਚਪਞ੍ਚਕਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ। ਸੋ ਬਹੁਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣવਸ੍ਸੋ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਲਭਿ। ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਂ ਲਾਭੀ ਹੁਤ੍વਾ ਝਾਨਙ੍ਗੇਹਿ વੁਟ੍ਠਾਯ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਇਤਿ ਸੋ ਸਞ੍ਞਾવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਜਾਤੋ। ਸੋ ਝਾਨਸੁਖੇਨ ਫਲਸੁਖੇਨ વੀਤਿਨਾਮੇਨ੍ਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਨੁ ਖੋ ਇਮਂ ਸੁਖਂ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਸ੍ਸ ਦਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ਅਯ੍ਯਕਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਸੇਟ੍ਠਿ ਸਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਥ, ਅਹਂ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਪਬ੍ਬਾਜੇਥ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ । ਥੇਰੋ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਦਾਰਕਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਦਸਸੁ ਸੀਲੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਸਾਮਣੇਰੋ ਭਾਤਿਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ।
‘‘ਪਦੁਮਂ ਯਥਾ ਕੋਕਨਦਂ ਸੁਗਨ੍ਧਂ,
ਪਾਤੋ ਸਿਯਾ ਫੁਲ੍ਲਮવੀਤਗਨ੍ਧਂ।
ਅਙ੍ਗੀਰਸਂ ਪਸ੍ਸ વਿਰੋਚਮਾਨਂ,
ਤਪਨ੍ਤਮਾਦਿਚ੍ਚਮਿવਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ’’ਤਿ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੨੩; ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੯੫) –
ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਗਹਿਤਗਹਿਤਪਦਂ ਉਪਰੂਪਰਿਪਦਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਗਹੇਤੁਂ વਾਯਮਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ। ਅਥ ਨਂ ਮਹਾਪਨ੍ਥਕੋ ਆਹ – ‘‘ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕ, ਤ੍વਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਅਭਬ੍ਬੋ, ਚਤੂਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਏਕਗਾਥਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਸਿ, ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਿਚ੍ਚਂ ਪਨ ਤ੍વਂ ਕਥਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੇਸ੍ਸਸਿ, ਨਿਕ੍ਖਮ ਇਤੋ’’ਤਿ। ਸੋ ਥੇਰੇਨ ਪਣਾਮਿਤੋ વਿਹਾਰਪਚ੍ਚਨ੍ਤੇ ਰੋਦਮਾਨੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ।
ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਸਤ੍ਥਾ ਰਾਜਗਹਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਜੀવਕਮ੍ਬવਨੇ વਿਹਰਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਜੀવਕੋ ਪੁਰਿਸਂ ਪੇਸੇਸਿ ‘‘ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਹੀ’’ਤਿ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਮਹਾਪਨ੍ਥਕੋ ਭਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਕੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ‘‘ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਥ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸੇਸਾਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਤਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਦੋਮਨਸ੍ਸਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਸ੍ਸ ਖੇਦਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਮਯਿ ਗਤੇ ਬੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਾਨੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਤ੍વਂ, ਪਨ੍ਥਕ, ਰੋਦਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਭਾਤਾ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਣਾਮੇਤੀਤਿ। ਪਨ੍ਥਕ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਭਾਤਿਕਸ੍ਸ ਪਰਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਆਸਯਾਨੁਸਯਞਾਣਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤ੍વਂ ਬੁਦ੍ਧવੇਨੇਯ੍ਯਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨਾਮਾਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਸੁਦ੍ਧਂ ਚੋਲ਼ਖਣ੍ਡਂ ਅਦਾਸਿ ‘‘ਇਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘ਰਜੋਹਰਣਂ ਰਜੋਹਰਣ’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਭਾવੇਹਿ ਪਨ੍ਥਕਾ’’ਤਿ।
ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਚੋਲ਼ਖਣ੍ਡਂ ‘‘ਰਜੋਹਰਣਂ ਰਜੋਹਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਰਿਮਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਮਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਲੋਮਾਨਿ ਕਿਲਿਟ੍ਠਧਾਤੁਕਾਨਿ ਜਾਤਾਨਿ। ਪੁਨ ਪਰਿਮਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਕ੍ਖਲਿਪਰਿਪੁਞ੍ਛਨਸਦਿਸਂ ਜਾਤਂ। ਸੋ ਞਾਣਪਰਿਪਾਕਂ ਆਗਮ੍ਮ ਤਤ੍ਥ ਖਯવਯਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਦਂ ਚੋਲ਼ਖਣ੍ਡਂ ਪਕਤਿਯਾ ਪਣ੍ਡਰਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ, ਉਪਾਦਿਨ੍ਨਕਸਰੀਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕਿਲਿਟ੍ਠਂ ਜਾਤਂ, ਇਦਂ ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਏવਂਗਤਿਕਮੇવਾ’’ਤਿ। ਸਮਾਧਿਂ ਭਾવੇਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਰੂਪਾવਚਰਜ੍ਝਾਨਾਨਿ ਪਾਦਕਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਸੋ ਮਨੋਮਯਜ੍ਝਾਨਲਾਭੀ ਹੁਤ੍વਾ ਏਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਬਹੁਧਾ, ਬਹੁਧਾ ਹੁਤ੍વਾ ਏਕੋ ਭવਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਨੇવ ਚਸ੍ਸ ਤੇਪਿਟਕਞ੍ਚ ਛ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਚ ਆਗਮਿਂਸੁ।
ਪੁਨਦਿવਸੇ ਸਤ੍ਥਾ ਏਕੂਨੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਜੀવਕਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਅਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਤ੍ਤਾਯੇવ ਨ ਗਤੋ। ਜੀવਕੋ ਯਾਗੁਂ ਦਾਤੁਂ ਆਰਭਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਤ੍ਤਂ ਪਿਦਹਿ। ਕਸ੍ਮਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨ ਗਣ੍ਹਥਾਤਿ? વਿਹਾਰੇ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਥਿ ਜੀવਕਾਤਿ । ਸੋ ਪੁਰਿਸਂ ਪਹਿਣਿ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਭਣੇ, વਿਹਾਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਅਯ੍ਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਹੀ’’ਤਿ। ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪੁਰੇ ਆਗਮਨਾਯੇવ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਏਕਮ੍ਪਿ ਏਕੇਨ ਅਸਦਿਸਂ, ਏਕਸ੍ਸਪਿ ਚ ਚੀવਰવਿਚਾਰਣਾਦਿਸਮਣਕਮ੍ਮਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਅਸਦਿਸਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ વਿਹਾਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬਹੁਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਜੀવਕਸ੍ਸ ਕਥੇਸਿ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਬਹੁਤਰੋ, ਤਤੋ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬਂ ਭਦਨ੍ਤਂ ਨ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ। ਜੀવਕੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਕੋਨਾਮੋ, ਭਨ੍ਤੇ, વਿਹਾਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ? ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਨਾਮ ਜੀવਕਾਤਿ। ਗਚ੍ਛ ਭੋ ‘‘ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਨਾਮ ਕਤਰੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਆਨੇਹੀਤਿ। ਸੋ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਨਾਮ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਤਰੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਅਹਂ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਅਹਂ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਪੁਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਜੀવਕਸ੍ਸ ਕਥੇਸਿ ‘‘ਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ‘ਅਹਂ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ ਅਹਂ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੋ’ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤਿ, ਅਹਂ ‘ਅਸੁਕੋ ਨਾਮ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬੋ’ਤਿ ਨ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ। ਜੀવਕੋਪਿ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਸਚ੍ਚਤਾਯ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਨਯਤੋ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਪਠਮਂ ਕਥਨਭਿਕ੍ਖੁਮੇવ ‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਸਤ੍ਥਾ ਪਕ੍ਕੋਸਤੀ’ਤਿ વਤ੍વਾ ਚੀવਰਕਣ੍ਣੇ ਗਣ੍ਹ ਤਾਤਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ, ਤਾવਦੇવ ਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਂਸੁ। ਸੋ ਥੇਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਯਾਗੁਂ ਗਣ੍ਹਿ।
ਦਸਬਲੇ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਗਤੇ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਾ ਉਦਪਾਦਿ ‘‘ਯਾવ ਮਹਨ੍ਤਾ વਤ ਬੁਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ ਏਕਗਾਥਂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏવਂਮਹਿਦ੍ਧਿਕਂ ਅਕਂਸੂ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਚਾਰਂ ਞਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਸਨੇ ਨਿਸਜ੍ਜ ‘‘ਕਿਂ વਦੇਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਨ ਭਗવਾ ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਥੇਮ, ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕੇਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਮਹਾਲਾਭੋ ਲਦ੍ਧੋਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂਯੇવ ਗੁਣਂ ਕਥੇਮਾਤਿ। ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨਿ ਮਯ੍ਹਂ ਓવਾਦਂ ਕਤ੍વਾ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਦਾਯਜ੍ਜਲਾਭੋ, ਅਯਂ ਅਤੀਤੇਪਿ ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਞਾਣੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ ਓવਾਦਂ ਕਤ੍વਾ ਲੋਕਿਯਦਾਯਜ੍ਜਂ ਲਭੀਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਕਦਾ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਆਯਾਚਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਸਿ।
ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸੀਨਗਰੇ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਚੂਲ਼ਕਸੇਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਜਾਨਾਤਿ। ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਰਾਜੂਪਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰવੀਥਿਯਂ ਮਤਮੂਸਿਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਸਮਾਨੇਤ੍વਾ ਇਦਮਾਹ – ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਚਕ੍ਖੁਮਤਾ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੇਨ ਇਮਂ ਉਨ੍ਦੂਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਾਰਭਰਣਞ੍ਚ ਕਾਤੁਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ ਚ ਪਯੋਜੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਦੁਗ੍ਗਤਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਤਂ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨਾਯਂ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾ ਕਥੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਮੂਸਿਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਆਪਣੇ ਬਿਲ਼ਾਰਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਦਤ੍વਾ ਕਾਕਣਿਕਂ ਲਭਿ। ਤਾਯ ਕਾਕਣਿਕਾਯ ਫਾਣਿਤਂ ਕਿਣਿਤ੍વਾ ਏਕੇਨ ਕੁਟੇਨ ਪਾਨੀਯਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਤੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਮਾਲਾਕਾਰੇ ਦਿਸ੍વਾ ਥੋਕਂ ਥੋਕਂ ਫਾਣਿਤਖਣ੍ਡਂ ਦਤ੍વਾ ਉਲ਼ੁਙ੍ਕੇਨ ਪਾਨੀਯਂ ਅਦਾਸਿ। ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਏਕੇਕਂ ਪੁਪ੍ਫਮੁਟ੍ਠਿਂ ਅਦਂਸੁ। ਸੋ ਤੇਨ ਪੁਪ੍ਫਮੂਲੇਨ ਪੁਨਦਿવਸੇਪਿ ਫਾਣਿਤਞ੍ਚ ਪਾਨੀਯਘਟਞ੍ਚ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫਾਰਾਮਮੇવ ਗਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਤਂਦਿવਸਂ ਮਾਲਾਕਾਰਾ ਅਡ੍ਢਓਚਿਤਕੇ ਪੁਪ੍ਫਗਚ੍ਛੇ ਦਤ੍વਾ ਅਗਮਂਸੁ। ਸੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਇਮਿਨਾ ਉਪਾਯੇਨ ਅਟ੍ਠ ਕਹਾਪਣੇ ਲਭਿ।
ਪੁਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ વਾਤવੁਟ੍ਠਿਦਿવਸੇ ਛਡ੍ਡਿਤਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਤਿਤਦਾਰੂਨਂ ਰਾਸਿਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਰਾਜਕੁਮ੍ਭਕਾਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਸੋਲ਼ਸ ਕਹਾਪਣੇ ਲਭਿ। ਸੋ ਚਤੁવੀਸਤਿਯਾ ਕਹਾਪਣੇਸੁ ਜਾਤੇਸੁ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਉਪਾਯੋ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਨਗਰਦ੍વਾਰਤੋ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਾਨੇ ਏਕਂ ਪਾਨੀਯਚਾਟਿਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਸਤੇ ਤਿਣਹਾਰਕੇ ਪਾਨੀਯੇਨ ਉਪਟ੍ਠਹਿ। ਤੇ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਤ੍વਂ, ਸਮ੍ਮ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬਹੁਪਕਾਰੋ, ਕਿਂ ਤੇ ਕਰੋਮਾ’’ਤਿ? ਸੋਪਿ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਕਿਚ੍ਚੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਕਰਿਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਥਲਪਥਕਮ੍ਮਿਕੇਨ ਚ ਜਲਪਥਕਮ੍ਮਿਕੇਨ ਚ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਿਤ੍ਤਸਨ੍ਥવਂ ਅਕਾਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਥਲਪਥਕਮ੍ਮਿਕੋ ‘‘ਸ੍વੇ ਇਮਂ ਨਗਰਂ ਅਸ੍ਸવਾਣਿਜਕੋ ਪਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸਸਤਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਚਿਕ੍ਖਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਿਣਹਾਰਕਾਨਂ ਸਞ੍ਞਂ ਦਤ੍વਾ ਏਕੇਕਂ ਤਿਣਕਲਾਪਂ ਦਿਗੁਣਂ ਕਤ੍વਾ ਆਹਰਾਪੇਸਿ। ਅਥ ਸੋ ਅਸ੍ਸਾਨਂ ਨਗਰਂ ਪવਿਟ੍ਠવੇਲਾਯ ਤਿਣਕਲਾਪਸਹਸ੍ਸਂ ਅਨ੍ਤਰਦ੍વਾਰੇ ਰਾਸਿਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਸ੍ਸવਾਣਿਜੋ ਸਕਲਨਗਰੇ ਅਸ੍ਸਾਨਂ ਚਾਰਿਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਤਂ ਤਿਣਂ ਗਣ੍ਹਿ।
ਤਤੋ ਕਤਿਪਾਹਚ੍ਚਯੇਨਸ੍ਸ ਸਮੁਦ੍ਦਕਮ੍ਮਿਕਸਹਾਯਕੋ ਆਰੋਚੇਸਿ ‘‘ਪਟ੍ਟਨਂ ਮਹਾਨਾવਾ ਆਗਤਾ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਅਯਂ ਉਪਾਯੋ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਹਿ ਕਹਾਪਣੇਹਿ ਸਬ੍ਬਪਰਿવਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਤਾવਕਾਲਿਕਂ ਰਥਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਾવਾਪਟ੍ਟਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਂ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮੁਦ੍ਦਿਕਂ ਨਾવਿਕਸ੍ਸ ਸਚ੍ਚਕਾਰਂ ਦਤ੍વਾ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਾਨੇ ਸਾਣਿਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਪੁਰਿਸੇ ਆਣਾਪੇਸਿ ‘‘ਬਾਹਿਰਕੇਸੁ વਾਣਿਜੇਸੁ ਆਗਤੇਸੁ ਤਤਿਯੇਨ ਪਟਿਹਾਰੇਨ ਆਰੋਚੇਥਾ’’ਤਿ। ‘‘ਨਾવਾ ਆਗਤਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਬਾਰਾਣਸਿਤੋ ਸਤਮਤ੍ਤਾ વਾਣਿਜਾ ‘‘ਭਣ੍ਡਂ ਗਣ੍ਹਾਮਾ’’ਤਿ ਆਗਮਂਸੁ। ਭਣ੍ਡਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਨ ਲਭਿਸ੍ਸਥ, ਅਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਨਾਮ ਮਹਾવਾਣਿਜੇਨ ਸਚ੍ਚਕਾਰੋ ਦਿਨ੍ਨੋਤਿ। ਤੇ ਤੇਸਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਤਾ, ਪਾਦਮੂਲਿਕਪੁਰਿਸਾ ਪੁਰਿਮਸਞ੍ਞਾવਸੇਨ ਤਤਿਯੇਨ ਪਾਟਿਹਾਰੇਨ ਤੇਸਂ ਆਗਤਭਾવਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਤੇ ਸਤਮਤ੍ਤਾਪਿ વਾਣਿਜਾ ਏਕੇਕਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਾવਾਯ ਪਤ੍ਤਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪੁਨ ਏਕੇਕਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਿਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਭਣ੍ਡਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਦ੍વੇ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਤਞ੍ਞੁਨਾ ਭવਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਏਕਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਚੂਲ਼ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਤੋ।
ਅਥ ਤਂ ਚੂਲ਼ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਕਿਂ ਤੇ, ਤਾਤ, ਕਤ੍વਾ ਇਦਂ ਧਨਂ ਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸੋ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਕਥਿਤਉਪਾਯੇ ਠਤ੍વਾ ਚਤੁਮਾਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇਯੇવ ਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਸੇਟ੍ਠਿ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਏવਰੂਪਂ ਦਾਰਕਂ ਪਰਸਨ੍ਤਕਂ ਕਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਧੀਤਰਂ ਦਤ੍વਾ ਸਕਲਕੁਟੁਮ੍ਬਸ੍ਸ ਸਾਮਿਕਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋਪਿ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਸੇਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਯਾવਤਾਯੁਕਂ ਠਤ੍વਾ ਯਥਾਕਮ੍ਮਂ ਗਤੋ। ਸਤ੍ਥਾ ਦ੍વੇ વਤ੍ਥੂਨਿ ਕਥੇਤ੍વਾ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਂ ਘਟੇਤ੍વਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਅਪ੍ਪਕੇਨਪਿ ਮੇਧਾવੀ, ਪਾਭਤੇਨ વਿਚਕ੍ਖਣੋ।
ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਅਣੁਂ ਅਗ੍ਗਿਂવ ਸਨ੍ਧਮ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧.੪)।
ਇਤਿ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ ਇਮਂ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਅਯਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਮਹਾਸਾવਕਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਪਤ੍ਥਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਅਰਿਯਗਣਪਰਿવੁਤੋ ਧਮ੍ਮਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਮਨੋਮਯਂ ਕਾਯਂ ਅਭਿਨਿਮ੍ਮਿਨਨ੍ਤਾਨਂ ਚੇਤੋવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲਾਨਞ੍ਚ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ, ਸਞ੍ਞਾવਿવਟ੍ਟਕੁਸਲਾਨਂ ਮਹਾਪਨ੍ਥਕਨ੍ਤਿ।
ਸੁਭੂਤਿਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੦੧. ਤਤਿਯੇ ਅਰਣવਿਹਾਰੀਨਨ੍ਤਿ ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸવਿਹਾਰੀਨਂ। ਰਣਨ੍ਤਿ ਹਿ ਰਾਗਾਦਯੋ ਕਿਲੇਸਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਅਭਾવੇਨ ਨਿਕ੍ਕਿਲੇਸવਿਹਾਰੋ ਅਰਣવਿਹਾਰੋ ਨਾਮ। ਸੋ ਯੇਸਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇ ਅਰਣવਿਹਾਰਿਨੋ। ਤੇਸਂ ਅਰਣવਿਹਾਰੀਨਂ ਸੁਭੂਤਿਤ੍ਥੇਰੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਖੀਣਾਸવਾ ਅਰਣવਿਹਾਰਿਨੋવ, ਥੇਰੇਨ ਪਨ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਏਤਂ ਨਾਮਂ ਲਦ੍ਧਂ। ਅਞ੍ਞੇ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸਕਂ ਕਤ੍વਾ વਣ੍ਣਂ વਾ ਅવਣ੍ਣਂ વਾ ਕਥੇਨ੍ਤਿ, ਥੇਰੋ ਪਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦੇਸਿਤਨਿਯਾਮਤੋ ਅਨੋਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਦੇਸੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਰਣવਿਹਾਰੀਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
੨੦੨. ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾਨਨ੍ਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਾਰਹਾਨਂ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਖੀਣਾਸવਾ ਅਗ੍ਗਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ, ਥੇਰੋ ਪਨ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਘਰੇ ਘਰੇ ਮੇਤ੍ਤਾਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ‘‘ਏવਂ ਭਿਕ੍ਖਾਦਾਯਕਾਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਅਤ੍ਤਭਾવੋ ਪਨਸ੍ਸ ਸੁਸਮਿਦ੍ਧੋ, ਅਲਙ੍ਕਤਤੋਰਣਂ વਿਯ ਚਿਤ੍ਤਪਟੋ વਿਯ ਚ ਅਤਿવਿਯ વਿਰੋਚਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਭੂਤੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੇ ਭਗવਤਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਯੇવ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਨਨ੍ਦਮਾਣવੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਯੋ વੇਦੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਸਾਰਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿવਾਰੇਹਿ ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਮਾਣવਕਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਸਿ, ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇਪਿ ਝਾਨਲਾਭਿਨੋ ਅਕਾਸਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਭਗવਾ ਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਹਂਸવਤੀਨਗਰਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਲੋਕਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਨਨ੍ਦਤਾਪਸਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾਨਂ ਜਟਿਲਾਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਨਨ੍ਦਤਾਪਸਸ੍ਸ ਚ ਦ੍વੀਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਸਾવਕਸ੍ਸ ਠਾਨਨ੍ਤਰਪਤ੍ਥਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਾਤੋવ ਸਰੀਰਪਟਿਜਗ੍ਗਨਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਨਨ੍ਦਤਾਪਸਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਮਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਫਲਾਫਲਦਾਨਞ੍ਚ ਪੁਪ੍ਫਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਨਞ੍ਚ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਮਾਪਜ੍ਜਨਞ੍ਚ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
ਸਤ੍ਥਾ ਪਨ ਨਿਰੋਧਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਅਰਣવਿਹਾਰਿਅਙ੍ਗੇਨ ਚ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਙ੍ਗੇਨ ਚਾਤਿ ਦ੍વੀਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਏਕਂ ਸਾવਕਂ ‘‘ਇਸਿਗਣਸ੍ਸ ਪੁਪ੍ਫਾਸਨਾਨੁਮੋਦਨਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਸਯੇ ਠਤ੍વਾ ਤੇਪਿਟਕਂ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਸਤ੍ਥਾ ਸਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਬ੍ਬੇ ਚਤੁਚਤ੍ਤਾਲੀਸਸਹਸ੍ਸਾਪਿ ਤਾਪਸਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਨਨ੍ਦਤਾਪਸੋ ਪਨ ਅਨੁਮੋਦਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਦੇਸਨਾਨੁਸਾਰੇਨ ਞਾਣਂ ਪੇਸੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਏਥ, ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ ਸੇਸਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਸਿ। ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਕੇਸਮਸ੍ਸੂ ਇਦ੍ਧਿਮਯਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ વਸ੍ਸਸਟ੍ਠਿਕਤ੍ਥੇਰਾ વਿਯ ਅਹੇਸੁਂ।
ਨਨ੍ਦਤਾਪਸੋ ਤਥਾਗਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਠਿਤੋ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਇਸਿਗਣਸ੍ਸ ਪੁਪ੍ਫਾਸਨਾਨੁਮੋਦਨਾ ਕਤਾ, ਕੋ ਨਾਮੋਯਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਾਸਨੇ’’ਤਿ? ਅਰਣવਿਹਾਰਿਅਙ੍ਗੇਨ ਚ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਙ੍ਗੇਨ ਚ ਏਤਦਗ੍ਗਂ ਪਤ੍ਤੋ ਏਸੋਤਿ। ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਇਮਿਨਾ ਸਤ੍ਤਾਹਕਤੇਨ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਪਤ੍ਥੇਮਿ, ਅਨਾਗਤੇ ਪਨਾਹਂ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਅਯਂ ਥੇਰੋ વਿਯ ਦ੍વੀਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਨਨ੍ਦਤਾਪਸੋਪਿ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਪਰਿਹੀਨਜ੍ਝਾਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਇਦਮਸ੍ਸ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ। ਅਨ੍ਤਰਾ ਪਨ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਥਿਯਤਿ।
ਸੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਸੁਮਨਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਸੁਭੂਤੀਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਰਾਜਗਹਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਤਿ। ਤਦਾ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਉਟ੍ਠਾਨਕਭਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਹਾਯਕਸ੍ਸ ਰਾਜਗਹਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਘਰਂ ਗਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਸੀਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਠਮਦਸ੍ਸਨੇਨੇવ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਆਗਮਨਤ੍ਥਾਯ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸਯੋਜਨੇ ਮਗ੍ਗੇ ਯੋਜਨੇ ਯੋਜਨੇ ਸਤਸਹਸ੍ਸਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ વਿਹਾਰੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਰਾਜਮਾਨੇਨ ਅਟ੍ਠਕਰੀਸਪ੍ਪਮਾਣਂ ਜੇਤਰਾਜਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਉਯ੍ਯਾਨਭੂਮਿਂ ਕੋਟਿਸਨ੍ਥਾਰੇਨ ਕਿਣਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਭਗવਤੋ વਿਹਾਰਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। વਿਹਾਰਮਹਦਿવਸੇ ਅਯਂ ਸੁਭੂਤਿਕੁਟਿਮ੍ਬਿਕੋ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਦ੍ਧਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਸੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਦ੍વੇ ਮਾਤਿਕਾ ਪਗੁਣਂ ਕਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥਾਪੇਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਮੇਤ੍ਤਾਝਾਨਂ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤਿ, ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਮੇਤ੍ਤਾਝਾਨਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਕਾਰਣਦ੍વਯਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਰਣવਿਹਾਰੀਨਞ੍ਚ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾਨਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਖਦਿਰવਨਿਯਰੇવਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੦੩. ਪਞ੍ਚਮੇ ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਨ੍ਤਿ ਅਰਞ੍ਞવਾਸੀਨਂ। ਰੇવਤੋ ਖਦਿਰવਨਿਯੋਤਿ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਿਕੋ। ਸੋ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੇ ਥੇਰਾ ਅਰਞ੍ਞੇ વਸਮਾਨਾ વਨਸਭਾਗਂ ਉਦਕਸਭਾਗਂ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਸਭਾਗਞ੍ਚ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞੇ વਸਨ੍ਤਿ, ਨ ਏવਂ વਸਿ। ਏਤਾਨਿ ਪਨ ਸਭਾਗਾਨਿ ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਉਜ੍ਜਙ੍ਗਲਸਕ੍ਖਰਪਾਸਾਣવਿਸਮੇ ਖਦਿਰવਨੇ ਪਟਿવਸਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਂ ਕਿਰ ਅਤੀਤੇ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਮਹਾਗਙ੍ਗਾਯ ਪਯਾਗਪਤਿਟ੍ਠਾਨਤਿਤ੍ਥੇ ਨਾવਾਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਟਿવਸਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤ੍ਥਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੁਪਰਿવਾਰੋ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਨ੍ਤੋ ਪਯਾਗਪਤਿਟ੍ਠਾਨਤਿਤ੍ਥਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿ। ਸੋ ਦਸਬਲਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਬੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਯਂ ਮੇ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਾਯੂਹਨਕ੍ਖਣੋ’’ਤਿ ਨਾવਾਸਙ੍ਘਾਟਂ ਬਨ੍ਧਾਪੇਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਚੇਲવਿਤਾਨਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦਾਮਾਨਿ ਓਸਾਰੇਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾ વਰਪੋਤ੍ਥਕਂ ਚਿਤ੍ਤਤ੍ਥਰਣਂ ਅਤ੍ਥਰਾਪੇਤ੍વਾ ਸਪਰਿવਾਰਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਰਤੀਰਂ ਤਾਰੇਸਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤ੍ਥਾ ਏਕਂ ਆਰਞ੍ਞਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪੇਸਿ। ਸੋ ਨਾવਿਕੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਯਾਪਿ ਏવਮੇવਂ ਅਨਾਗਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੇਨ ਭવਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਪਾਦਮੂਲੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪਿਤੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਯ ਅਹਮ੍ਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਗੋਤਮਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਤ੍વਂ ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਨ੍ਤਰਾ ਪਨ ਅਞ੍ਞਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਥਿਯਤਿ।
ਸੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਮਗਧਕ੍ਖੇਤ੍ਤੇ ਨਾਲਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੇ ਸਾਰੀਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਭਾਤਿਕਾਨਂ ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਞ੍ਚ ਭਗਿਨੀਨਂ ਸਬ੍ਬਕਨਿਟ੍ਠੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਰੇવਤੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸੁਂ – ‘‘વਡ੍ਢਿਤવਡ੍ਢਿਤੇ ਦਾਰਕੇ ਸਮਣਾ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯਾ ਨੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤਂ ਰੇવਤਂ ਦਹਰਮੇવ ਘਰਬਨ੍ਧਨੇਨ ਬਨ੍ਧਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਸਮਾਨਕੁਲਤੋ ਦਾਰਿਕਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਰੇવਤਸ੍ਸ ਅਯ੍ਯਿਕਂ વਨ੍ਦਾਪੇਤ੍વਾ, ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਤવ ਅਯ੍ਯਿਕਾਯ ਮਹਲ੍ਲਕਤਰਾ ਹੋਹੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਰੇવਤੋ ਤੇਸਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਦਾਰਿਕਾ ਦਹਰਾ ਪਠਮવਯੇ ਠਿਤਾ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਕਿਰ ਏવਂવਿਧਂ ਰੂਪਂ ਮਮ ਅਯ੍ਯਿਕਾਯ ਰੂਪਸਦਿਸਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਿ ਤਾવ ਨੇਸਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਕਿਂ ਕਥੇਥਾ’’ਤਿ? ਤਾਤ, ‘‘ਅਯਂ ਦਾਰਿਕਾ ਅਯ੍ਯਿਕਾ વਿਯ ਤੇ ਜਰਂ ਪਾਪੁਣਾਤੂ’’ਤਿ વਦਾਮਾਤਿ। ਸੋ ‘‘ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਰੂਪਂ ਏવਂવਿਧਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤਾਤ, ਕਿਂ વਦੇਸਿ, ਮਹਾਪੁਞ੍ਞਾ ਏવਂવਿਧਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ।
ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਦਂ ਕਿਰ ਰੂਪਂ ਇਮਿਨਾ ਨਿਯਾਮੇਨ વਲਿਤ੍ਤਚਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਪਲਿਤਕੇਸਂ ਖਣ੍ਡਦਨ੍ਤਂ, ਅਹਂ ਏવਰੂਪੇ ਰੂਪੇ ਰਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਮ ਭਾਤਿਕਾਨਂ ਗਤਮਗ੍ਗਮੇવ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੋ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਸਮવਯੇ ਤਰੁਣਦਾਰਕੇ ਆਹ – ‘‘ਏਥ, ਭੋ, વਿਧਾવਨਿਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਤਾਤ, ਮਙ੍ਗਲਦਿવਸੇ ਮਾ ਬਹਿ ਗਚ੍ਛਾਤਿ। ਸੋ ਦਾਰਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੋ વਿਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਾવਨવਾਰੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਥੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਪਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ । ਪੁਨ ਦੁਤਿਯવਾਰੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਤਤੋ ਤੁਰਿਤਂ વਿਯ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਗਤੋ, ਤਤਿਯવਾਰੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਯਂ ਮੇ ਕਾਲੋ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਸਮ੍ਮੁਖਟ੍ਠਾਨੇਨੇવ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਨਿવਾਸਟ੍ਠਾਨਂ ਅਰਞ੍ਞਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਥੇਰੇ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿ। ਸਪ੍ਪੁਰਿਸ ਮਯਂ ਤਂ ਨ ਜਾਨਾਮ ‘‘ਕਸ੍ਸਾਸਿ ਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ, ਤ੍વਞ੍ਚ ਅਲਙ੍ਕਤਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਆਗਤੋ, ਕੋ ਤਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਂ ਉਸ੍ਸਹਿਸ੍ਸਤੀਤਿ। ਸੋ ਉਭੋ ਬਾਹਾ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ‘‘વਿਲੁਮ੍ਪਨ੍ਤਿ ਮਂ વਿਲੁਮ੍ਪਨ੍ਤਿ ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਮਹਾਰવਂ વਿਰવਿ। ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਪ੍ਪੁਰਿਸ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਤવ વਤ੍ਥਂ વਾ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਂ વਾ ਕੋਚਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤ੍વਞ੍ਚ ‘વਿਲੁਮ੍ਪਨ੍ਤੀ’ਤਿ વਦਸਿ, ਕਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਸੀ’’ਤਿ? ਭਨ੍ਤੇ, ਨਾਹਂ વਤ੍ਥਾਲਙ੍ਕਾਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਾਮਿ, ਤਿਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਪਨ ਮੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਨਂ વਿਲੋਪੋ વਤ੍ਤਤਿ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਾਮਿ। ਮਂ ਤਾવ ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਾ ਪਬ੍ਬਾਜਯਿਤ੍ਥ, ਭਾਤਰਂ ਪਨ ਮੇ ਜਾਨਾਥਾਤਿ। ਕੋਨਾਮੋ ਪਨ ਤੇ ਭਾਤਾਤਿ? ਗਿਹਿਕਾਲੇ ਉਪਤਿਸ੍ਸੋ ਨਾਮ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋਤਿ વਦਨ੍ਤੀਤਿ। ‘‘ਆવੁਸੋ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਅਯਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਿਕੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਜੇਟ੍ਠਭਾਤਿਕੋ ਨੋ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ਪੁਰੇਤਰਂਯੇવ ਆਹ – ‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਞਾਤਕਾ ਸਬ੍ਬੇવ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾ, ਯੋ ਕੋਚਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਞਾਤੀਤਿ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਯੇਨ ਤੇਨੁਪਾਯੇਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਯ੍ਯਥਾ’ਤਿ। ਅਯਂ ਪਨ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਭਾਤਿਕੋ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਥ ਨ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਚਪਞ੍ਚਕਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜਯਿਂਸੁ। ਅਥ ਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣવਸ੍ਸਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇ ਯੋਜਯਿਂਸੁ।
ਥੇਰੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾਨਂ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਾਨੇ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਂ ਖਦਿਰવਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ‘‘ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਦਸਬਲਂ વਾ ਭਾਤਿਕਤ੍ਥੇਰਂ વਾ ਨ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਾਯਮਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਤਯੋ ਮਾਸਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ, ਸੁਖੁਮਾਲਕੁਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਲੂਖਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ વਲੀਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ વਿਮੋਕ੍ਖਂ ਨ ਗਤਂ। ਸੋ ਤੇਮਾਸਚ੍ਚਯੇਨ ਪવਾਰੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਥવਸ੍ਸੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਠਾਨੇ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਂ ਅਹੋਸਿ, ਸੋ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ।
ਅਥਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਕਿਰ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਾ ਰੇવਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਸੋ ਅਭਿਰਮੇਯ੍ਯ વਾ ਨ વਾ, ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਭਗવਾ ਰੇવਤਸ੍ਸ ਆਰਦ੍ਧવਿਪਸ੍ਸਕਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਦ੍વੇ વਾਰੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤਤਿਯવਾਰੇ ਯਾਚਿਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ, ‘‘ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਰੋਚੇਹੀ’’ਤਿ। ਥੇਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤ੍વਾ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਸਤ੍ਥਾ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਿਤੁਕਾਮੋ, ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇવ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਚਾਰਿਕਤ੍ਥਾਯ ਗਮਨਕਾਲੇ ਓਹੀਨਕਭਿਕ੍ਖੂ ਨਾਮ ਅਪ੍ਪਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ‘‘ਸਤ੍ਥੁ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ ਸਰੀਰਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮ, ਮਧੁਰਧਮ੍ਮਕਥਂ વਾ ਸੁਣਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਾવ ਬਹੁਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਸਤ੍ਥਾ ਮਹਾਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવਾਰੋ ‘‘ਰੇવਤਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ।
ਅਥੇਕਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਦ੍વੇਧਾਪਥਂ ਪਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਦ੍વੇ ਮਗ੍ਗਾ, ਕਤਰਮਗ੍ਗੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ। ਕਤਰਮਗ੍ਗੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਉਜੁਕੋਤਿ? ਭਨ੍ਤੇ, ਉਜੁਮਗ੍ਗੋ ਤਿਂਸਯੋਜਨੋ ਅਮਨੁਸ੍ਸਪਥੋ, ਪਰਿਹਾਰਮਗ੍ਗੋ ਪਨ ਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਿਕੋ ਖੇਮੋ ਸੁਭਿਕ੍ਖੋਤਿ। ਆਨਨ੍ਦ , ਸੀવਲਿ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਗਤੋਤਿ? ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਗਤੋਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਸਙ੍ਘੋ ਉਜੁਮਗ੍ਗਮੇવ ਗਣ੍ਹਤੁ, ਸੀવਲਿਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਂ વੀਮਂਸਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવਾਰੋ ਸੀવਲਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞવੀਮਂਸਨਤ੍ਥਂ ਅਟવਿਮਗ੍ਗਂ ਅਭਿਰੁਹਿ। ਮਗ੍ਗਂ ਅਭਿਰੁਹਨਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦੇવਸਙ੍ਘੋ ਯੋਜਨੇ ਯੋਜਨੇ ਠਾਨੇ ਨਗਰਂ ਮਾਪੇਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વਸਨਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰੇ ਪਟਿਯਾਦੇਸਿ। ਦੇવਪੁਤ੍ਤਾ ਰਞ੍ਞਾ ਪੇਸਿਤਕਮ੍ਮਕਾਰਾ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਯਾਗੁਖਜ੍ਜਕਾਦੀਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ ਅਯ੍ਯੋ ਸੀવਲਿ, ਕਹਂ ਅਯ੍ਯੋ ਸੀવਲੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਥੇਰੋ ਤਂ ਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿ।
ਇਮਿਨਾવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਸਤ੍ਥਾ ਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤੋ ਦੇવਸਿਕਂ ਯੋਜਨਪਰਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਿਂਸਯੋਜਨਿਕਂ ਕਨ੍ਤਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਖਦਿਰવਨਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਭਾਗਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਤੋ। ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥੁ ਆਗਮਨਂ ਞਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਹੋਨਕવਿਹਾਰੇ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਰਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਦਿવਾਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਚ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਮਾਪੇਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਗਤੋ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ વਿਹਾਰਂ ਪਾવਿਸਿ। ਅਥ ਤਥਾਗਤੇ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪવਿਟ੍ਠੇ ਭਿਕ੍ਖੂ વਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨ ਪਤ੍ਤਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪવਿਸਿਂਸੁ। ਦੇવਤਾ ‘‘ਅਕਾਲੋ ਆਹਾਰਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠવਿਧਂ ਪਾਨਕਂ ਆਹਰਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਾਨਕਂ ਪਿવਿ। ਇਮਿਨਾવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਅਦ੍ਧਮਾਸੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ।
ਅਥੇਕਚ੍ਚੇ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਭਿਕ੍ਖੂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਕਥਂ ਉਪ੍ਪਾਦਯਿਂਸੁ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਦਸਬਲੋ ‘ਮਯ੍ਹਂ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਸ੍ਸ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਾ’ਤਿ વਤ੍વਾ ਏવਰੂਪਂ ਨવਕਮ੍ਮਿਕਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਆਗਤੋ, ਇਮਸ੍ਸ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਜੇਤવਨਮਹਾવਿਹਾਰੋ વਾ વੇਲ਼ੁવਨવਿਹਾਰਾਦਯੋ વਾ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਨવਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਾਰਕੋ, ਕਿਂ ਨਾਮ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ? ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਯਿ ਚਿਰਂ વਸਨ੍ਤੇ ਇਦਂ ਠਾਨਂ ਆਕਿਣ੍ਣਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਆਰਞ੍ਞਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਾਮ ਪવਿવੇਕਤ੍ਥਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਰੇવਤਸ੍ਸ ਅਫਾਸੁવਿਹਾਰੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤਤੋ ਰੇવਤਸ੍ਸ ਦਿવਾਟ੍ਠਾਨਂ ਗਤੋ। ਥੇਰੋ ਏਕਕੋવ ਚਙ੍ਕਮਨਕੋਟਿਯਂ ਆਲਮ੍ਬਨਫਲਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਾਸਾਣਫਲਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਦੂਰਤੋવ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿ।
ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਰੇવਤ, ਇਮਂ વਾਲ਼ਮਿਗਟ੍ਠਾਨਂ , ਚਣ੍ਡਾਨਂ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਾਦੀਨਂ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕਿਨ੍ਤਿ ਕਰੋਸੀ’’ਤਿ? ਤੇਸਂ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਤੋ ਅਰਞ੍ਞਰਤਿ ਨਾਮ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਰੇવਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਹਿ ਗਾਥਾਸਤੇਹਿ ਅਰਞ੍ਞੇ ਨਿવਾਸਾਨਿਸਂਸਂ ਨਾਮ ਕਥੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਾਨੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਰੇવਤਤ੍ਥੇਰਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਯੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅવਣ੍ਣੋ ਕਥਿਤੋ, ਤੇਸਂ ਕਤ੍ਤਰਯਟ੍ਠਿਉਪਾਹਨਾਤੇਲਨਾਲ਼ਿਛਤ੍ਤਾਨਂ ਪਮੁਸ੍ਸਨਭਾવਂ ਅਕਾਸਿ। ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਤ੍ਥਾਯ ਨਿવਤ੍ਤਾ ਆਗਤਮਗ੍ਗੇਨੇવ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਪਿ ਤਂ ਠਾਨਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ। ਪਠਮਂ ਹਿ ਤੇ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂਦਿવਸਂ ਪਨ વਿਸਮਮਗ੍ਗੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਂ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ, ਜਾਣੁਕੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਗੁਮ੍ਬੇ ਚ ਗਚ੍ਛੇ ਚ ਕਣ੍ਟਕੇ ਚ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਿਤਸਭਾਗਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਦਿਰਖਾਣੁਕੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਛਤ੍ਤਂ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਉਪਾਹਨਂ ਕਤ੍ਤਰਯਟ੍ਠਿਂ ਤੇਲਨਾਲ਼ਿਂ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ‘‘ਇਦ੍ਧਿਮਾ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਆਦਾਯ ‘‘ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪਟਿਯਤ੍ਤਸਕ੍ਕਾਰੋ ਨਾਮ ਏવਰੂਪੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਾ ਆਗਮਂਸੁ।
ਪੁਰਤੋ ਗਤਭਿਕ੍ਖੂ, વਿਸਾਖਾ ਉਪਾਸਿਕਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕਾਲੇ ਪੁਚ੍ਛਤਿ – ‘‘ਮਨਾਪਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰੇવਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ? ਮਨਾਪਂ ਉਪਾਸਿਕੇ ਨਨ੍ਦਨવਨਚਿਤ੍ਤਲਤਾਦਿਪਟਿਭਾਗਂ ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਨੇਸਂ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਤੋ ਆਗਤਭਿਕ੍ਖੂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਮਨਾਪਂ, ਅਯ੍ਯਾ, ਰੇવਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਮਾ ਪੁਚ੍ਛ ਉਪਾਸਿਕੇ, ਕਥੇਤੁਂ ਅਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ, ਉਜ੍ਜਙ੍ਗਲਂ ਸਕ੍ਖਰਪਾਸਾਣવਿਸਮਂ ਖਦਿਰવਨਂ ਏਤਂ, ਤਤ੍ਥ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਹਰਤੀਤਿ। વਿਸਾਖਾ, ਪੁਰਿਮਾਨਞ੍ਚ ਪਚ੍ਛਿਮਾਨਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਕੇਸਂ ਨੁ ਖੋ ਕਥਾ ਸਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤੇ ਗਨ੍ਧਮਾਲਂ ਆਦਾਯ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਰੇવਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਏਕਚ੍ਚੇ, ਅਯ੍ਯਾ, વਣ੍ਣੇਨ੍ਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਕਿਂ ਨਾਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ? વਿਸਾਖੇ ਰਮਣੀਯਂ વਾ ਹੋਤੁ ਮਾ વਾ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਅਰਿਯਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਰਮਤਿ, ਤਦੇવ ਠਾਨਂ ਰਮਣੀਯਂ ਨਾਮਾਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਗਾਮੇ વਾ ਯਦਿ વਾਰਞ੍ਞੇ, ਨਿਨ੍ਨੇ વਾ ਯਦਿ વਾ ਥਲੇ।
ਯਤ੍ਥ ਅਰਹਨ੍ਤੋ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਭੂਮਿਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੯੮; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੬੧)।
ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਜੇਤવਨਮਹਾવਿਹਾਰੇ ਅਰਿਯਗਣਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਥੇਰਂ ਆਰਞ੍ਞਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਕਙ੍ਖਾਰੇવਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੦੪. ਛਟ੍ਠੇ ਝਾਯੀਨਨ੍ਤਿ ਝਾਨਲਾਭੀਨਂ ਝਾਨਾਭਿਰਤਾਨਂ। ਸੋ ਕਿਰ ਥੇਰੋ ਯਾ ਝਾਨਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਦਸਬਲੋ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਤੋ ਅਪ੍ਪਤਰਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਬਹੁਤਰਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਝਾਯੀਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਕਙ੍ਖਾਯਨਭਾવੇਨ ਕਙ੍ਖਾਰੇવਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਕਙ੍ਖਾ ਨਾਮ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਿਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਕਾ ਨਤ੍ਥੀਤਿ? ਅਤ੍ਥਿ, ਅਯਂ ਪਨ ਥੇਰੋ ਕਪ੍ਪਿਯੇਪਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਕਤਾ ਅਤਿਪਾਕਟਾ ਜਾਤਾਤਿ ਕਙ੍ਖਾਰੇવਤੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਮਹਾਜਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਝਾਨਾਭਿਰਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਯਾਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਏવਰੂਪੇਨ ਭવਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹਂ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮੇਨ ਨ ਅਞ੍ਞਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਥੇਮਿ, ਯਥਾ ਪਨ ਸੋ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਦਿવਸਮਤ੍ਥਕੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਝਾਯੀਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪਿਤੋ, ਏવਂ ਅਹਮ੍ਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਝਾਯੀਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਨਾਗਤਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਸਮਿਜ੍ਝਨਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾવਸਾਨੇ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਤ੍વਂ ਝਾਯੀਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
ਸੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਨਗਰੇ ਮਹਾਭੋਗਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਮਹਾਜਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਦ੍ਧਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥਾਪੇਤ੍વਾ ਝਾਨਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਝਾਨਲਾਭੀ ਹੁਤ੍વਾ ਝਾਨਮੇવ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਸੋ ਦਸਬਲੇਨ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਸਮਾਪਤ੍ਤੀਨਂ ਅਪ੍ਪਤਰਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਬਹੁਤਰਾ ਸਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਅਹੋਰਤ੍ਤਂ ਝਾਨੇਸੁ ਚਿਣ੍ਣવਸੀ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਗੁਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਝਾਯੀਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ। ‘‘ਅਕਪ੍ਪਿਯੋ, ਆવੁਸੋ ਗੁਲ਼ੋ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਾ ਮੁਗ੍ਗਾ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੨੭੨) ਏવਂ ਪਨ ਕਪ੍ਪਿਯੇਸ੍વੇવ વਤ੍ਥੂਸੁ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਤਾਯ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਕਙ੍ਖਾਯ ਭਾવੇਨ ਕਙ੍ਖਾਰੇવਤੋਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤੋਤਿ।
ਸੋਣਕੋਲ਼ਿવਿਸਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੦੫. ਸਤ੍ਤਮੇ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾਨਨ੍ਤਿ ਪਗ੍ਗਹਿਤવੀਰਿਯਾਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣવੀਰਿਯਾਨਂ। ਸੋਣੋ ਕੋਲ਼ਿવਿਸੋਤਿ ਸੋਣੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ, ਕੋਲ਼ਿવਿਸੋਤਿ ਗੋਤ੍ਤਂ। ਕੋਟਿવੇਸ੍ਸੋਤਿ વਾ ਅਤ੍ਥੋ, ਇਸ੍ਸਰਿਯੇਨ ਕੋਟਿਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ વੇਸ੍ਸਕੁਲਸ੍ਸ ਦਾਰਕੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વੀਰਿਯਂ ਨਾਮ વਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਨ ਹਾਪੇਤਬ੍ਬਮੇવ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏਸ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਂ ਕਿਰ ਅਤੀਤੇ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਸਿਰਿવਡ੍ਢਕੁਮਾਰੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਯਾਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਏવਰੂਪੇਨ ਭવਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਦਸਬਲਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਨਾਯ ਸਮਿਜ੍ਝਨਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਗਤੋ।
ਸੋਪਿ ਸਿਰਿવਡ੍ਢਸੇਟ੍ਠਿ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਪ੍ਪੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲੇ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗવਤਿ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਹਾਯਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਙ੍ਗਾਯਂ ਕੀਲ਼ਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਏਕੋ ਜਿਣ੍ਣਚੀવਰਿਕੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ‘‘ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਗਙ੍ਗਾਤੀਰੇ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਕਤ੍વਾ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਦਕੇਨ ਸਮੁਪਬ੍ਯੂਲ਼੍ਹੇ ਦਣ੍ਡਕੇ ਚ વਲ੍ਲਿਯੋ ਚ ਸਂਕਡ੍ਢਤਿ। ਅਯਂ ਕੁਮਾਰੋ ਸਹਾਯਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਠਿਤੋ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਕਿਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਕੁਮਾਰ ਉਪਕਟ੍ਠੇ ਅਨ੍ਤੋવਸ੍ਸੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ। ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਜ੍ਜੇવ ਏਕਦਿવਸਂ ਅਯ੍ਯੋ ਯਥਾ ਤਥਾ ਆਗਮੇਤੁ, ਅਹਂ ਸ੍વੇ ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ‘‘ਤਸ੍ਸੇવ ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਅਧਿવਾਸੇਸਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਅਧਿવਾਸਨਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਗਤੋ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਂ ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਆਗਮਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ‘‘ਕਹਂ ਨੁ ਖੋ ਅਜ੍ਜ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਞਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸੇવ ਗੇਹਦ੍વਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ।
ਕੁਮਾਰੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਮ੍ਪਿਯਾਯਮਾਨੋ ਪਤ੍ਤਂ ਆਦਾਯ ਭਿਕ੍ਖਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਂ ਅਨ੍ਤੋવਸ੍ਸਂ ਮਯ੍ਹਂ ਗੇਹਦ੍વਾਰਮੇવ ਆਗਚ੍ਛਥ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਹਾਯਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਦਿવਸੇਨੇવ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ વਸਨਪਣ੍ਣਸਾਲਞ੍ਚ ਚਙ੍ਕਮਨਞ੍ਚ ਰਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਦਿવਾਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਚ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਤਸ੍ਸੇવ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪવਿਸਨવੇਲਾਯ ਹਰਿਤੂਪਲਿਤ੍ਤਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ‘‘ਪਾਦੇਸੁ ਕਲਲਂ ਮਾ ਲਗ੍ਗੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਰੁਪਨਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕਂ ਰਤ੍ਤਕਮ੍ਬਲਂ ਭੂਮਤ੍ਥਰਣਂ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਕਮ੍ਬਲਸ੍ਸ વਣ੍ਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਂ ਏਕਸਦਿਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਤਿવਿਯ ਪਸਨ੍ਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਯਥਾ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਇਮਸ੍ਸ ਕਮ੍ਬਲਸ੍ਸ ਅਤਿવਿਯ ਪਭਾ વਿਰੋਚਤਿ, ਏવਮੇવ ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾਨਂ વਣ੍ਣੋ ਬਨ੍ਧੁਜੀવਕਪੁਪ੍ਫવਣ੍ਣੋ ਹੋਤੁ, ਸਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਿਹਤਕਪ੍ਪਾਸਪਟਲਫਸ੍ਸਸਦਿਸੋવ ਫਸ੍ਸੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ। ਸੋ ਤੇਮਾਸਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਪવਾਰਿਤਕਾਲੇ ਤਿਚੀવਰਂ ਅਦਾਸਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਪਤ੍ਤਚੀવਰੋ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮੇવ ਗਤੋ।
ਸੋਪਿ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਕਾਲ਼ਚਮ੍ਪਾਨਗਰੇ ਉਪਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਘਰੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲਂ ਅਨੇਕਾਨਿ ਪਣ੍ਣਾਕਾਰਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਜਾਤਦਿવਸੇ ਚ ਸਕਲਨਗਰਂ ਏਕਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਂ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਾਮਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾવ ਆਗਤੋ, ਰਤ੍ਤਸੁવਣ੍ਣਰਸਪਰਿਸਿਤ੍ਤਾ વਿਯਸ੍ਸ ਸਰੀਰਚ੍ਛવੀ’’ਤਿ ਸੋਣਕੁਮਾਰੋਤ੍વੇવਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।
ਅਥਸ੍ਸ ਸਟ੍ਠਿ ਧਾਤਿਯੋ ਉਪਨੇਤ੍વਾ ਦੇવਕੁਮਾਰਂ વਿਯ ਨਂ ਸੁਖੇਨ વਡ੍ਢੇਸੁਂ। ਤਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਂ ਆਹਾਰવਿਧਾਨਂ ਅਹੋਸਿ – ਸਟ੍ਠਿਕਰੀਸਮਤ੍ਤਂ ਠਾਨਂ ਕਸਿਤ੍વਾ ਤਿવਿਧੇਨ ਉਦਕੇਨ ਪੋਸੇਨ੍ਤਿ। ਕੇਦਾਰੇ ਪવਿਸਨ੍ਤੀਸੁ ਉਦਕਮਾਤਿਕਾਸੁ ਖੀਰੋਦਕਸ੍ਸ ਚ ਗਨ੍ਧੋਦਕਸ੍ਸ ਚ ਅਨੇਕਾਨਿ ਚਾਟਿਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਆਸਿਞ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਸਾਲਿਸੀਸਾਨਂ ਖੀਰਗ੍ਗਹਣਕਾਲੇ ਸੁਕਾਦੀਨਂ ਪਾਣਾਨਂ ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਕਰਣਨਿવਾਰਣਤ੍ਥਂ વੀਹਿਗਬ੍ਭਾਨਂ ਸੁਖੁਮਾਲਭਾવਤ੍ਥਞ੍ਚ ਪਰਿਯਨ੍ਤਪਰਿਕ੍ਖੇਪੇ ਚ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਚ ਥਮ੍ਭੇ ਨਿਖਨਿਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਦਣ੍ਡਕੇ ਦਤ੍વਾ ਕਿਲਞ੍ਜੇਹਿ ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਸਮਨ੍ਤਾ ਸਾਣਿਯਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਆਰਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਸਸ੍ਸੇ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨੇ ਕੋਟ੍ਠੇ ਚਤੁਜਾਤਿਗਨ੍ਧੇਹਿ ਪਰਿਭਣ੍ਡਂ ਕਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਉਤ੍ਤਮਗਨ੍ਧੇਹਿ ਪਰਿਭਾવੇਨ੍ਤਿ । ਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸਪੁਰਿਸਾ ਖੇਤ੍ਤਂ ਓਰੁਯ੍ਹ ਸਾਲਿਸੀਸਾਨਿ વਣ੍ਟੇਸੁ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਮੁਟ੍ਠਿਮੁਟ੍ਠਿਯੋ ਕਤ੍વਾ ਰਜ੍ਜੁਕੇਹਿ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਸੁਕ੍ਖਾਪੇਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ਕੋਟ੍ਠਕਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਿਮਤਲੇ ਗਨ੍ਧੇ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਸਾਲਿਸੀਸਾਨਿ ਸਨ੍ਥਰਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਏਕਨ੍ਤਰਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ਸਨ੍ਥਰਨ੍ਤਾ ਕੋਟ੍ਠਕਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਦਹਨ੍ਤਿ , ਤਿવਸ੍ਸਸਮ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਕੋਟ੍ਠਕਂ વਿવਰਨ੍ਤਿ। વਿવਟਕਾਲੇ ਸਕਲਨਗਰਂ ਸੁਗਨ੍ਧਗਨ੍ਧਿਕਂ ਹੋਤਿ। ਸਾਲਿਮ੍ਹਿ ਪਹਤੇ ਧੁਤ੍ਤਾ ਥੁਸੇ ਕਿਣਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਕੁਣ੍ਡਕਂ ਪਨ ਚੂਲ਼ੁਪਟ੍ਠਾਕਾ ਲਭਨ੍ਤਿ। ਮੁਸਲਘਟ੍ਟਿਤਕੇ ਸਾਲਿਤਣ੍ਡੁਲੇ વਿਚਿਨਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ । ਤੇ ਸੁવਣ੍ਣਹੀਰਕਪਚ੍ਛਿਯਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਤਕਾਲਂ ਪਰਿਸ੍ਸਾવੇਤ੍વਾ ਗਹਿਤੇ ਪਕ੍ਕੁਥਿਤਜਾਤਿਰਸੇ ਏਕવਾਰਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤਿ, ਪਮੁਖਟ੍ਠਾਨਂ ਸੁਮਨਪੁਪ੍ਫਸਦਿਸਂ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਭੋਜਨਂ ਸੁવਣ੍ਣਸਰਕੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕੁਥਿਤਅਪ੍ਪੋਦਕਮਧੁਪਾਯਾਸਪੂਰਿਤਸ੍ਸ ਰਜਤਥਾਲਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਕਤ੍વਾ ਆਦਾਯ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਠਪੇਨ੍ਤਿ।
ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਯਾਪਨਮਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧવਾਸਿਤੇਨ ਉਦਕੇਨ ਮੁਖਂ વਿਕ੍ਖਾਲੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਪਾਦੇ ਧੋવਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਧੋਤਹਤ੍ਥਪਾਦਸ੍ਸ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਮੁਖવਾਸਂ ਉਪਨੇਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਅਕ੍ਕਮਨਟ੍ਠਾਨੇ વਰਪੋਤ੍ਥਕਚਿਤ੍ਤਤ੍ਥਰਣਂ ਅਤ੍ਥਰਨ੍ਤਿ। ਹਤ੍ਥਪਾਦਤਲਾਨਿਸ੍ਸ ਬਨ੍ਧੁਜੀવਕਪੁਪ੍ਫવਣ੍ਣਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਤਕਾਲવਿਹਤਕਪ੍ਪਾਸਸ੍ਸ વਿਯ ਫਸ੍ਸੋ, ਪਾਦਤਲੇਸੁ ਮਣਿਕੁਣ੍ਡਲਾવਤ੍ਤવਣ੍ਣਾਨਿ ਲੋਮਾਨਿ ਜਾਯਿਂਸੁ। ਸੋ ਕਸ੍ਸਚਿਦੇવ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ‘‘ਆਜਾਨਾਹਿ ਭੂਮਿਂ ਅਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਤਸ੍ਸ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਿਣ੍ਣਂ ਉਤੂਨਂ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੇ ਤਯੋ ਪਾਸਾਦੇ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਨਾਟਕਾਨਿ ਚ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ। ਸੋ ਮਹਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤੋ ਦੇવੋ ਮਞ੍ਞੇ ਪਟਿવਸਤਿ।
ਅਥ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਤવਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੇ ਰਾਜਗਹਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਪਾਦਲੋਮਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਰਞ੍ਞਾ ਮਾਗਧੇਨ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਅਸੀਤਿਯਾ ਗਾਮਿਯਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪਹਿਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿ। ਅਥ ਨਂ ਭਗવਾ ‘‘ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋਸਿ ਮਾਤਾਪਿਤੂਹੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤਭਾવਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨ ਖੋ, ਸੋਣ, ਤਥਾਗਤਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਪੁਤ੍ਤਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ ਭਗવਾ’’ਤਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸਿਰਸਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਮ੍ਮ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾવਿਧਾਨਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਮਹਾવ॰ ੨੪੩) ਆਗਤਮੇવ।
ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਞ੍ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਞ੍ਚ ਲਭਿਤ੍વਾ ਰਾਜਗਹੇ વਿਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਚ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਸਮ੍ਭਤ੍ਤਾ ਚ ਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਂ ਆਹਰਨ੍ਤਿ, ਰੂਪਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਯਾ વਣ੍ਣਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਜਨਾ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਥੇਰੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਬਹੂ ਜਨਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨੇ વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ વਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਕਥਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥਾਪੇਤ੍વਾ ਸੀਤવਨਸੁਸਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੇਯ੍ਯਂ। ਤਤ੍ਰ ਹਿ ਸੁਸਾਨਨ੍ਤਿ ਜਿਗੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਬਹੂ ਜਨਾ ਨਾਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਏવਂਸਨ੍ਤੇ ਮਮ ਕਿਚ੍ਚਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥਾਪੇਤ੍વਾ ਸੀਤવਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਆਰਭਿ। ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਸਰੀਰਂ ਪਰਮਸੁਖੁਮਾਲਂ, ਨ ਖੋ ਪਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸੁਖੇਨੇવ ਸੁਖਂ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ, ਕਾਯਂ ਕਿਲਮੇਤ੍વਾਪਿ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਠਾਨਚਙ੍ਕਮਮੇવ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਪਧਾਨਮਕਾਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਸੁਖੁਮਾਲਾਨਂ ਪਾਦਤਲਾਨਂ ਅਨ੍ਤਨ੍ਤੇਹਿ ਫੋਟਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ਭਿਜ੍ਜਿਂਸੁ, ਚਙ੍ਕਮੋ ਏਕਲੋਹਿਤੋવ ਅਹੋਸਿ। ਪਾਦੇਸੁ ਅવਹਨ੍ਤੇਸੁ ਜਣ੍ਣੁਕੇਹਿਪਿ ਹਤ੍ਥੇਹਿਪਿ વਾਯਮਿਤ੍વਾ ਚਙ੍ਕਮਤਿ। ਏવਂ વੀਰਿਯਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋਪਿ ਓਭਾਸਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਚੇ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ ਭવੇਯ੍ਯ, ਮਾਦਿਸੋવ ਭવੇਯ੍ਯ। ਅਹਂ ਖੋ ਪਨ ਏવਂ વਾਯਮਨ੍ਤੋਪਿ ਮਗ੍ਗਂ વਾ ਫਲਂ વਾ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਅਦ੍ਧਾ ਨੇવਾਹਂ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ, ਨ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ, ਨ ਨੇਯ੍ਯੋ, ਪਦਪਰਮੇਨ ਮਯਾ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਿਂ ਮੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ, ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਭੋਗੇ ਚ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤ੍ਥਾ ਥੇਰਸ੍ਸ વਿਤਕ੍ਕਂ ਞਤ੍વਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤੋ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਲੋਹਿਤੇਨ ਫੁਟ੍ਠਂ ਚਙ੍ਕਮਂ ਦਿਸ੍વਾ ਥੇਰਂ વੀਣੋવਾਦੇਨ (ਮਹਾવ॰ ੨੪੩) ਓવਦਿਤ੍વਾ વੀਰਿਯਸਮਥਯੋਜਨਤ੍ਥਾਯ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟਮੇવ ਗਤੋ। ਸੋਣਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਓવਾਦਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਜੇਤવਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਥੇਰਂ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਸੋਣਕੁਟਿਕਣ੍ਣਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੦੬. ਅਟ੍ਠਮੇ ਕਲ੍ਯਾਣવਾਕ੍ਕਰਣਾਨਨ੍ਤਿ વਾਕ੍ਕਰਣਂ વੁਚ੍ਚਤਿ વਚਨਕਿਰਿਯਾ, ਮਧੁਰવਚਨਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਥੇਰੋ ਦਸਬਲੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਮਧੁਰੇਨ ਸਰੇਨ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਅਦਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਕਲ੍ਯਾਣવਾਕ੍ਕਰਣਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਸੋਣੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ, ਕੋਟਿਅਗ੍ਘਨਕਂ ਪਨ ਕਣ੍ਣਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਂ ਧਾਰੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਕੁਟਿਕਣ੍ਣੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਕੋਟਿਕਣ੍ਣੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਮਹਾਜਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕਲ੍ਯਾਣવਾਕ੍ਕਰਣਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਯਾਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਕਲ੍ਯਾਣવਾਕ੍ਕਰਣਾਨਂ ਅਗ੍ਗੇਨ ਭવਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਦਸਬਲਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਦਿવਸਮਤ੍ਥਕੇ ਕਲ੍ਯਾਣવਾਕ੍ਕਰਣਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪਯਿਤ੍ਥ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਇਮਸ੍ਸ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਫਲੇਨ ਅਨਾਗਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਤਥਾਰੂਪੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਗੋਤਮਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਕਲ੍ਯਾਣવਾਕ੍ਕਰਣਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
ਸੋਪਿ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવੇਸੁ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਦੇવਲੋਕਾ ਚવਿਤ੍વਾ ਕਾਲ਼ਿਯਾ ਨਾਮ ਕੁਰਰਘਰਿਕਾਯ ਉਪਾਸਿਕਾਯ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਸਾ ਪਰਿਪਕ੍ਕੇ ਗਬ੍ਭੇ ਰਾਜਗਹਨਗਰੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਲਨਿવੇਸਨਂ ਆਗਤਾ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਇਸਿਪਤਨੇ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ। ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਪ੍ਪવਤ੍ਤਨੇ ਦਸਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਦੇવਤਾ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਂਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਏਕੋ ਅਟ੍ਠવੀਸਤਿਯਾ ਯਕ੍ਖਸੇਨਾਪਤੀਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਸਾਤਾਗਿਰੋ ਨਾਮ ਯਕ੍ਖੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਯਂ ਏવਂ ਮਧੁਰਧਮ੍ਮਕਥਾ ਮਮ ਸਹਾਯੇਨ ਹੇਮવਤੇਨ ਸੁਤਾ ਨ ਸੁਤਾ’’ਤਿ? ਸੋ ਦੇવਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਤਂ ਅਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਮਮ ਸਹਾਯੋ ਤਿਣ੍ਣਂ ਰਤਨਾਨਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾવਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਚੇવ વਣ੍ਣਂ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਟਿવਿਦ੍ਧਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਆਰੋਚੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਰਾਜਗਹਮਤ੍ਥਕੇਨ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪਾਯਾਸਿ।
ਹੇਮવਤੋਪਿ ਤਿਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਂ ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਅਕਾਲਪੁਪ੍ਫਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਮ ਸਹਾਯੇਨ ਸਾਤਾਗਿਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਹਿਮવਨ੍ਤਕੀਲ਼ਿਤਂ ਕੀਲ਼ਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਰਾਜਗਹਮਤ੍ਥਕੇਨੇવ ਪਾਯਾਸਿ। ਤੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਗ੍ਗਬਲਕਾਯਾ ਕੁਲਘਰਿਕਾਯ ਕਾਲ਼ਿਉਪਾਸਿਕਾਯ ਨਿવੇਸਨਮਤ੍ਥਕੇ ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਕਸ੍ਸ ਪਰਿਸਾ, ਮਯਂ ਸਾਤਾਗਿਰਸ੍ਸ। ਤੁਮ੍ਹੇ ਕਸ੍ਸ ਪਰਿਸਾ, ਮਯਂ ਹੇਮવਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਤੇ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠਾવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਯਕ੍ਖਸੇਨਾਪਤੀਨਂ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ। ਤੇਪਿ ਤਂਖਣਞ੍ਞੇવ ਉਪਾਸਿਕਾਯ ਨਿવੇਸਨਮਤ੍ਥਕੇ ਸਮਾਗਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਸਾਤਾਗਿਰੋ ਹੇਮવਤਂ ਆਹ – ‘‘ਕਹਂ, ਸਮ੍ਮ, ਗਚ੍ਛਸੀ’’ਤਿ? ਤવ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਸਮ੍ਮਾਤਿ। ਕਿਂਕਾਰਣਾਤਿ? ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਪੁਪ੍ਫਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਤ੍ਥ ਕੀਲ਼ਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਤ੍વਂ ਪਨ, ਸਮ੍ਮ, ਕਹਂ ਗਚ੍ਛਸੀਤਿ? ਤવ ਸਨ੍ਤਿਕਂ, ਸਮ੍ਮਾਤਿ। ਕਿਂਕਾਰਣਾਤਿ? ਤ੍વਂ ਹਿਮવਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕੇਨ ਪੁਪ੍ਫਿਤਭਾવਂ ਜਾਨਾਸੀਤਿ? ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਸਮ੍ਮਾਤਿ। ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਕੁਮਾਰੋ ਦਸਸਹਸ੍ਸਿਲੋਕਧਾਤੁਂ ਕਮ੍ਪੇਤ੍વਾ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੋ ਦਸਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਦੇવਤਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿਤਭਾવਂ ਨ ਜਾਨਾਸੀਤਿ? ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਸਮ੍ਮਾਤਿ। ਤ੍વਂ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ ਠਾਨਂ ਪੁਪ੍ਫਿਤਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਾਸਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਾਰਤ੍ਥਾਯ ਸਕਲਦਸਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਂ ਏਕਮਾਲਾਗੁਲ਼ਸਦਿਸਂ ਅਜ੍ਜ ਜਾਤਂ ਸਮ੍ਮਾਤਿ। ਮਾਲਾ ਤਾવ ਪੁਪ੍ਫਨ੍ਤੁ, ਤਯਾ ਸੋ ਸਤ੍ਥਾ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ। ਆਮ, ਸਮ੍ਮ, ਸਤ੍ਥਾ ਚ ਮੇ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਧਮ੍ਮੋ ਚ ਸੁਤੋ, ਅਮਤਞ੍ਚ ਪੀਤਂ। ਅਹਂ ‘‘ਏਤਂ ਅਮਤਧਮ੍ਮਂ ਤਮ੍ਪਿ ਜਾਨਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤવ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਤੋਸ੍ਮਿ, ਸਮ੍ਮਾਤਿ। ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾਨਂਯੇવ ਉਪਾਸਿਕਾ ਸਿਰਿਸਯਨਤੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਤਂ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਦ੍ਦੇ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿ। ‘‘ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ ਉਦ੍ਧਂ, ਨ ਹੇਟ੍ਠਾ, ਅਮਨੁਸ੍ਸਭਾਸਿਤੋ, ਨੋ ਮਨੁਸ੍ਸਭਾਸਿਤੋ’’ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਓਹਿਤਸੋਤਾ ਪਗ੍ਗਹਿਤਮਾਨਸਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਤੋ –
‘‘ਅਜ੍ਜ ਪਨ੍ਨਰਸੋ ਉਪੋਸਥੋ (ਇਤਿ ਸਾਤਾਗਿਰੋ ਯਕ੍ਖੋ),
ਦਿਬ੍ਬਾ ਰਤ੍ਤਿ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾ।
ਅਨੋਮਨਾਮਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ,
ਹਨ੍ਦ ਪਸ੍ਸਾਮ ਗੋਤਮ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੧੫੩) –
ਏવਂ ਸਾਤਾਗਿਰੇਨ વੁਤ੍ਤੇ –
‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਮਨੋ ਸੁਪਣਿਹਿਤੋ (ਇਤਿ ਹੇਮવਤੋ ਯਕ੍ਖੋ),
ਸਬ੍ਬਭੂਤੇਸੁ ਤਾਦਿਨੋ।
ਕਚ੍ਚਿ ਇਟ੍ਠੇ ਅਨਿਟ੍ਠੇ ਚ,
ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਸ੍ਸ વਸੀਕਤਾ’’ਤਿ॥ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੧੫੪)।
ਏવਂ ਹੇਮવਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰਞ੍ਚ ਆਜੀવਞ੍ਚ ਮਨੋਸਮਾਚਾਰਞ੍ਚ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਪੁਚ੍ਛਿਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਂ ਸਾਤਾਗਿਰੋ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ। ਏવਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਰੀਰવਣ੍ਣਗੁਣવਣ੍ਣਕਥਨવਸੇਨ ਹੇਮવਤਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਨਿਟ੍ਠਿਤੇ ਹੇਮવਤੋ ਸਹਾਯਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਨੁਸਾਰੇਨ ਞਾਣਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ।
ਅਥ, ਕਾਲ਼ੀ ਉਪਾਸਿਕਾ, ਪਰਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੇ ਦੇਸੀਯਮਾਨੇ ਤਥਾਗਤਂ ਅਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਾવ ਹੁਤ੍વਾ ਅਨੁਸ੍ਸવਪ੍ਪਸਾਦਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਪਰਸ੍ਸ વਡ੍ਢਿਤਂ ਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨਾ વਿਯ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਾ ਸਬ੍ਬਮਾਤੁਗਾਮਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਪਠਮਕਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਸਬ੍ਬਜੇਟ੍ਠਿਕਾ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਸਹ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਭਾવੇਨ ਤਮੇવ ਰਤ੍ਤਿਂ ਗਬ੍ਭવੁਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਤਂ, ਪਟਿਲਦ੍ਧਦਾਰਕਸ੍ਸ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਸੋਣੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਾਸਿ। ਸਾ ਯਥਾਰੁਚਿਯਾ ਕੁਲਗੇਹੇ વਸਿਤ੍વਾ ਕੁਲਘਰਮੇવ ਅਗਮਾਸਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਤ੍ਥੇਰੋ ਤਂ ਨਗਰਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਪવਤ੍ਤੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਪਟਿવਸਤਿ। ਉਪਾਸਿਕਾ ਥੇਰਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ। ਥੇਰੋ ਨਿਬਦ੍ਧਂ ਤਸ੍ਸਾ ਨਿવੇਸਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਸੋਣਦਾਰਕੋਪਿ ਨਿਬਦ੍ਧਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਿਚਰਨ੍ਤੋ વਿਸ੍ਸਾਸਿਕੋ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਥੇਰੋ ਤਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤੁਕਾਮੋ ਤੀਣਿ વਸ੍ਸਾਨਿ ਗਣਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਸਿ। ਸੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥਾਪੇਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸੇવ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ વੁਤ੍ਥવਸ੍ਸੋ ਪવਾਰੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਕਾਮੋ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿ। ਥੇਰੋ ਆਹ – ‘‘ਸੋਣ, ਤਯਿ ਗਤੇ ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਏਕਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂ વਸਾਪੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਝੇਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਤ੍વਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਸ੍ਸਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤવ ਧਮ੍ਮਕਥਾਯ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਤੁਯ੍ਹਂ વਰਂ ਦਸ੍ਸਤਿ। ਤ੍વਂ વਰਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਇਮਞ੍ਚ ਇਮਞ੍ਚ ਗਣ੍ਹਾਹਿ, ਮਮ વਚਨੇਨ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਾਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ ਮਾਤੁਉਪਾਸਿਕਾਯ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਾਪਿ ‘‘ਸਾਧੁ , ਤਾਤ, ਤ੍વਂ ਦਸਬਲਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਕਮ੍ਬਲਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ વਸਨਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਾ ਭੂਮਤ੍ਥਰਣਂ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਰਾਹੀ’’ਤਿ ਕਮ੍ਬਲਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋਣਤ੍ਥੇਰੋ ਤਂ ਆਦਾਯ ਸੇਨਾਸਨਂ ਸਂਸਾਮੇਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਸਤ੍ਥੁ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨવੇਲਾਯਮੇવ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਆਨਨ੍ਦ, ਇਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਂ ਜਾਨਾਹੀ’’ਤਿ। ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥੁ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਞਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂਯੇવ ਭੂਮਤ੍ਥਰਣਂ ਉਸ੍ਸਾਰੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਅਤ੍ਥਰਿ।
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਬਹੁਦੇવਰਤ੍ਤਿਂ ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੇ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਪਾવਿਸਿ, ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਖੋ ਸੋਣੋ ਬਹੁਦੇવਰਤ੍ਤਿਂ ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੇ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਪਾવਿਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮੇ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ વੁਟ੍ਠਾਯ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਤ੍ਤਕੇਨ ਕਾਲੇਨ ਸੋਣਸ੍ਸ ਕਾਯਦਰਥੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸੋਣਂ ਅਜ੍ਝੇਸਿ – ‘‘ਪਟਿਭਾਤੁ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮੋ ਭਾਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋਣਤ੍ਥੇਰੋ ਮਧੁਰਸ੍ਸਰੇਨ ਏਕਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮ੍ਪਿ ਅવਿਨਾਸੇਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਕવਗ੍ਗਿਯਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੭੭੨ ਆਦਯੋ) ਅਭਾਸਿ। ਕਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਭਗવਾ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਸੁਗ੍ਗਹਿਤੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮੋ, ਮਯਾ ਦੇਸਿਤਕਾਲੇ ਚ ਅਜ੍ਜ ਚ ਏਕਸਦਿਸਾવ ਦੇਸਨਾ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਊਨਂ વਾ ਅਧਿਕਂ વਾ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪਸਨ੍ਨਭਾવਂ ਪਕਾਸੇਸਿ। ਸੋਣਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ‘‘ਅਯਂ ਓਕਾਸੋ’’ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ વਚਨੇਨ ਦਸਬਲਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਿਨਯਧਰਪਞ੍ਚਮੇਨ ਗਣੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇ વਰੇ ਯਾਚਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਅਦਾਸਿ। ਪੁਨ ਥੇਰੋ ਮਾਤੁਉਪਾਸਿਕਾਯ વਚਨੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਾਸਿਕਾਯ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ વਸਨਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂ ਭੂਮਤ੍ਥਰਣਤ੍ਥਂ ਕਮ੍ਬਲੋ ਪਹਿਤੋ’’ਤਿ ਕਮ੍ਬਲਂ ਦਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਸੁਤ੍ਤੇ ਆਗਤਮੇવ।
ਇਤਿ ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਅਟ੍ਠ વਰੇ ਲਭਿਤ੍વਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਪੁਨਦਿવਸੇ ਮਾਤੁਉਪਾਸਿਕਾਯ ਨਿવੇਸਨਦ੍વਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਉਪਾਸਿਕਾ ‘‘ਪੁਤ੍ਤੋ ਕਿਰ ਮੇ ਦ੍વਾਰੇ ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ વੇਗੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਤੋ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਨਿવੇਸਨੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਭੋਜਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਆਹ – ‘‘ਦਿਟ੍ਠੋ ਤੇ, ਤਾਤ, ਦਸਬਲੋ’’ਤਿ? ਆਮ ਉਪਾਸਿਕੇਤਿ। વਨ੍ਦਿਤੋ ਤੇ ਮਮ વਚਨੇਨਾਤਿ? ਆਮ વਨ੍ਦਿਤੋ, ਸੋਪਿ ਚ ਮੇ ਕਮ੍ਬਲੋ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਭੂਮਤ੍ਥਰਣਂ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਤੋਤਿ। ਕਿਂ, ਤਾਤ, ਤਯਾ ਕਿਰ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਾ ਕਥਿਤਾ, ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਚ ਤੇ ਸਾਧੁਕਾਰੋ ਦਿਨ੍ਨੋਤਿ? ਤਯਾ ਕਥਂ ਞਾਤਂ ਉਪਾਸਿਕੇਤਿ? ਤਾਤ, ਮਯ੍ਹਂ ਗੇਹੇ ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾ ਦਸਬਲੇਨ ਤੁਯ੍ਹਂ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਿਨ੍ਨਦਿવਸੇ ‘‘ਸਕਲਦਸਸਹਸ੍ਸਚਕ੍ਕવਾਲ਼ੇ ਦੇવਤਾ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਅਦਂਸੂ’’ਤਿ ਆਹ – ਤਾਤ, ਤਯਾ ਕਥਿਤਧਮ੍ਮਕਥਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਕਥਿਤਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਕਥੇਤੁਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਾਮੀਤਿ। ਥੇਰੋ ਮਾਤੁ ਕਥਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਅਧਿવਾਸਨਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰੇ ਮਣ੍ਡਪਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਕਥਿਤਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥਾਪੇਸੀਤਿ વਤ੍ਥੁ ਏਤ੍ਥ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਅਰਿਯਗਣਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਥੇਰਂ ਕਲ੍ਯਾਣવਾਕ੍ਕਰਣਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਸੀવਲਿਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੦੭. ਨવਮੇ ਲਾਭੀਨਂ ਯਦਿਦਂ ਸੀવਲੀਤਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਂ ਲਾਭੀਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸੀવਲਿਤ੍ਥੇਰੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਤੀਤੇ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਲਾਭੀਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਯਾਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਏવਰੂਪੇਨ ਭવਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਦਸਬਲਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਭਗવਾ ਅਹਮ੍ਪਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਪਤ੍ਥੇਮਿ, ਅਨਾਗਤੇ ਪਨ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਅਹਮ੍ਪਿ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਸੋ ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪਿਤਭਿਕ੍ਖੁ વਿਯ ਲਾਭੀਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਤੇ ਪਤ੍ਥਨਾ ਅਨਾਗਤੇ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਸਮਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
ਸੋਪਿ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ વਿਪਸ੍ਸੀਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਬਨ੍ਧੁਮਤੀਨਗਰਤੋ ਅવਿਦੂਰੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਬਨ੍ਧੁਮਤੀਨਗਰવਾਸਿਨੋ ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਾਕਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਾਕਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਬ੍ਬੇવ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਾਨਮੁਖੇ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਮਧੁਞ੍ਚ ਗੁਲ਼ਦਧਿਞ੍ਚ ਨ ਅਦ੍ਦਸਂਸੁ। ਤੇ ‘‘ਯਤੋ ਕੁਤੋਚਿ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਜਨਪਦਤੋ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਨਮਗ੍ਗੇ ਪੁਰਿਸਂ ਠਪੇਸੁਂ। ਤਦਾ ਏਸ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਾਮਤੋ ਗੁਲ਼ਦਧਿવਾਰਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨਗਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਮੁਖਂ ਧੋવਿਤ੍વਾ ‘‘ਧੋਤਹਤ੍ਥਪਾਦੋ ਪવਿਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਫਾਸੁਕਟ੍ਠਾਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਨਙ੍ਗਲਸੀਸਮਤ੍ਤਂ ਨਿਮ੍ਮਕ੍ਖਿਕਂ ਦਣ੍ਡਕਮਧੁਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਪੁਞ੍ਞੇਨ ਮੇ ਇਦਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਤਿ। ਨਾਗਰੇਹਿ ਠਪਿਤਪੁਰਿਸੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਸ੍ਸਿਮਂ ਆਹਰਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਨ ਕਸ੍ਸਚਿ ਸਾਮਿ, વਿਕ੍ਕਿਣਿਤੁਂ ਪਨ ਮੇ ਇਦਂ ਆਨੀਤਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ, ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਇਮਂ ਕਹਾਪਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਤਂ ਮਧੁਞ੍ਚ ਗੁਲ਼ਦਧਿਞ੍ਚ ਦੇਹੀਤਿ।
ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਦਂ ਨ ਬਹੁਮੂਲਂ, ਅਯਞ੍ਚ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਬਹੁਂ ਦੇਤਿ, વੀਮਂਸਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ । ਤਤੋ ਨਂ ‘‘ਨਾਹਂ ਏਕਕਹਾਪਣੇਨ ਦੇਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਯਦਿ ਏવਂ, ਦ੍વੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦੇਹੀਤਿ। ਦ੍વੀਹਿਪਿ ਨ ਦੇਮੀਤਿ। ਏਤੇਨੁਪਾਯੇਨ વਡ੍ਢਨ੍ਤਂ વਡ੍ਢਨ੍ਤਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਤਿਅਞ੍ਛਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਹੋਤੁ ਤਾવ, ਇਮਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਆਹ – ‘‘ਇਦਂ ਨ ਬਹੁਅਗ੍ਘਨਕਂ, ਤ੍વਞ੍ਚ ਬਹੁਂ ਦੇਸਿ, ਕੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਇਦਂ ਗਣ੍ਹਾਸੀ’’ਤਿ? ਇਧ, ਭੋ, ਨਗਰવਾਸਿਨੋ ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿવਿਰੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸੀਦਸਬਲਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਾ ਇਦਂ ਦ੍વਯਂ ਦਾਨਮੁਖੇ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਇਦਂ ਦ੍વਯਂ ਨ ਲਭਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨਾਗਰਾਨਂ ਪਰਾਜਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਮੀਤਿ। ਕਿਂ ਪਨੇਤਂ ਨਾਗਰਾਨਮੇવ વਟ੍ਟਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ? ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਦਾਤੁਂ ਅવਾਰਿਤਮੇਤਨ੍ਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਤੇ ਕੋਚਿ ਨਾਗਰਾਨਂ ਦਾਨੇ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਾਤਾਤਿ? ਨਤ੍ਥਿ ਸਮ੍ਮਾਤਿ। ਇਮੇਸਂ ਪਨ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕਭਾવਂ ਜਾਨਾਸੀਤਿ? ਆਮ ਜਾਨਾਮੀਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਗਚ੍ਛ, ਨਾਗਰਾਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖ – ‘‘ਏਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਇਮਾਨਿ ਦ੍વੇ ਮੂਲੇਨ ਨ ਦੇਤਿ, ਸਹਤ੍ਥੇਨੇવ ਦਾਤੁਕਾਮੋ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਇਮੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਕਾਰਣਾ ਨਿਰੁਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾ ਹੋਥਾ’’ਤਿ। ਤ੍વਂ ਪਨ ਮੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਦਾਨਮੁਖੇ ਜੇਟ੍ਠਕਭਾવਸ੍ਸ ਕਾਯਸਕ੍ਖੀ ਹੋਹੀਤਿ।
ਸੋ ਗਾਮવਾਸੀ ਪਰਿਬ੍ਬਯਤ੍ਥਂ ਗਹਿਤਮਾਸਕੇਨ ਪਞ੍ਚਕਟੁਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਚੁਣ੍ਣਂ ਕਤ੍વਾ ਦਧਿਤੋ ਕਞ੍ਜਿਯਂ વਾਹੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਮਧੁਪਟਲਂ ਪੀਲ਼ੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਕਟੁਕਚੁਣ੍ਣੇਨ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਦੁਮਿਨਿਪਤ੍ਤੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤਂ ਸਂવਿਦਹਿਤ੍વਾ ਆਦਾਯ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਮਹਾਜਨੇਨ ਆਹਰਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਾਰਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤવਾਰਂ ਓਲੋਕਯਮਾਨੋ ਓਕਾਸਂ ਞਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਭਗવਾ ਅਯਂ ਮਯ੍ਹਂ ਦੁਗ੍ਗਤਪਣ੍ਣਾਕਾਰੋ, ਇਮਂ ਮੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਚਤੁਮਹਾਰਾਜਦਤ੍ਤਿਯੇਨ ਸੇਲਮਯੇਨ ਪਤ੍ਤੇਨ ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਯਥਾ ਅਟ੍ਠਸਟ੍ਠਿਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਨ ਖੀਯਤਿ, ਏવਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਸੋਪਿ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਆਹ – ‘‘ਦਿਟ੍ਠੋ ਮੇ ਭਗવਾ ਅਜ੍ਜ ਬਨ੍ਧੁਮਤੀਨਗਰવਾਸਿਕੇਹਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਕ੍ਕਾਰੋ ਆਹਰਿਯਮਾਨੋ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਇਮਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਭવੇ ਲਾਭਗ੍ਗਯਸਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਏવਂ ਹੋਤੁ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਚ ਨਗਰવਾਸੀਨਞ੍ਚ ਭਤ੍ਤਾਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
ਸੋਪਿ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸੁਪ੍ਪવਾਸਾਯ ਰਾਜਧੀਤਾਯ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਾਯਂ ਪਾਤਞ੍ਚ ਪਣ੍ਣਾਕਾਰਸਤਾਨਿ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ, ਸੁਪ੍ਪવਾਸਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਪੁਞ੍ਞવੀਮਂਸਨਤ੍ਥਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਬੀਜਪਚ੍ਛਿਂ ਫੁਸਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਏਕੇਕਬੀਜਤੋ ਸਲਾਕਸਤਮ੍ਪਿ ਸਲਾਕਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਨਿਗਚ੍ਛਤਿ। ਏਕਕਰੀਸਖੇਤ੍ਤਤੋ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਿ ਸਟ੍ਠਿਪਿ ਸਕਟਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਕੋਟ੍ਠਪੂਰਣਕਾਲੇਪਿ ਕੋਟ੍ਠਦ੍વਾਰਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਫੁਸਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਰਾਜਧੀਤਾਯ ਪੁਞ੍ਞੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ਗਹਿਤਗਹਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਨ ਪੂਰਤਿ। ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਭਤ੍ਤਕੁਮ੍ਭਿਤੋਪਿ ‘‘ਰਾਜਧੀਤਾਯ ਪੁਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਦੇਨ੍ਤਾਨਂ ਯਾવ ਨ ਉਕ੍ਕਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਾવ ਭਤ੍ਤਂ ਖੀਯਤਿ। ਦਾਰਕੇ ਕੁਚ੍ਛਿਗਤੇਯੇવ ਸਤ੍ਤ વਸ੍ਸਾਨਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਂਸੁ।
ਗਬ੍ਭੇ ਪਨ ਪਰਿਪਕ੍ਕੇ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭੋਸਿ। ਸਾ ਸਾਮਿਕਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਰੇ ਮਰਣਾ ਜੀવਮਾਨਾવ ਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਸਿ – ‘‘ਗਚ੍ਛ ਇਮਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਹਿ, ਯਞ੍ਚ ਸਤ੍ਥਾ વਦੇਤਿ, ਤਂ ਸਾਧੁਕਂ ਉਪਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਯ੍ਹਂ ਕਥੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਸਾਸਨਂ ਭਗવਤੋ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਸੁਖਿਨੀ ਹੋਤੁ ਸੁਪ੍ਪવਾਸਾ ਕੋਲਿਯਧੀਤਾ, ਸੁਖਿਨੀ ਅਰੋਗਾ ਅਰੋਗਂ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਤੂ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਾਜਾ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਾਭਿਮੁਖੋ ਪਾਯਾਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਪੁਰੇ ਆਗਮਨਾਯੇવ ਸੁਪ੍ਪવਾਸਾਯ ਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਧਮਕਰਣਾ ਉਦਕਂ વਿਯ ਗਬ੍ਭੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿ, ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਜਨੋ ਅਸ੍ਸੁਮੁਖੋવ ਹਸਿਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੋ। ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠੋ ਮਹਾਜਨੋ ਰਞ੍ਞੋ ਪੁਤ੍ਤਸਾਸਨਂ ਆਰੋਚੇਤੁਂ ਅਗਮਾਸਿ।
ਰਾਜਾ ਤੇਸਂ ਇਙ੍ਗਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾવ ‘‘ਦਸਬਲੇਨ ਕਥਿਤਕਥਾ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਾ ਮਞ੍ਞੇ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਸੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨਂ ਰਾਜਧੀਤਾਯ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਰਾਜਧੀਤਾ ‘‘ਤਯਾ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਂ ਜੀવਿਤਭਤ੍ਤਮੇવ ਮਙ੍ਗਲਭਤ੍ਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਗਚ੍ਛ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਦਸਬਲਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਹੀ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਯਿਂਸੁ। ਦਾਰਕੋ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਞਾਤੀਨਂ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਨ੍ਤੋ ਜਾਤੋਤਿ ਸੀવਲਿਦਾਰਕੋਤ੍વੇવਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ ਸਤ੍ਤ વਸ੍ਸਾਨਿ ਗਬ੍ਭੇ વਸਿਤਤ੍ਤਾ ਜਾਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬਕਮ੍ਮਕ੍ਖਮੋ ਅਹੋਸਿ। ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪਂ ਅਕਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ –
‘‘ਯੋਮਂ ਪਲਿਪਥਂ ਦੁਗ੍ਗਂ, ਸਂਸਾਰਂ ਮੋਹਮਚ੍ਚਗਾ।
ਤਿਣ੍ਣੋ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਝਾਯੀ, ਅਨੇਜੋ ਅਕਥਂਕਥੀ।
ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੪੧੪)।
ਅਥ ਨਂ ਥੇਰੋ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤਯਾ ਏવਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਰਾਸਿਂ ਅਨੁਭવਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ? ਲਭਮਾਨੋ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯਂ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ਸੁਪ੍ਪવਾਸਾ ਤਂ ਦਾਰਕਂ ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥੇਤੀ’’ਤਿ ਥੇਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਿਂ ਕਥੇਤਿ, ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ? ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਨੁਭੂਤਂ ਗਬ੍ਭવਾਸਦੁਕ੍ਖਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ વਦਤੀਤਿ। ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਥ ਨਨ੍ਤਿ। ਥੇਰੋ ਤਂ વਿਹਾਰਂ ਨੇਤ੍વਾ ਤਚਪਞ੍ਚਕਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੋ, ‘‘ਸੀવਲਿ, ਨ ਤੁਯ੍ਹਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਓવਾਦੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਯਾ ਸਤ੍ਤ વਸ੍ਸਾਨਿ ਅਨੁਭੂਤਦੁਕ੍ਖਮੇવ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਾਹੀ’’ਤਿ। ਭਨ੍ਤੇ, ਪਬ੍ਬਾਜਨਮੇવ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਭਾਰੋ, ਯਂ ਪਨ ਮਯਾ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਮਹਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਸੋ ਪਠਮਕੇਸવਟ੍ਟਿਯਾ ਓਹਾਰਿਤਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ, ਦੁਤਿਯਾਯ ਓਹਾਰਿਤਕ੍ਖਣੇ ਸਕਦਾਗਾਮਿਫਲੇ, ਤਤਿਯਾਯ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲੇ। ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇવ ਪਨ ਕੇਸਾਨਂ ਓਰੋਪਨਞ੍ਚ ਅਰਹਤ੍ਤਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਚ ਅਪਚ੍ਛਾ ਅਪੁਰਿਮਾ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯਾ ਯਦਿਚ੍ਛਕਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਏਤ੍ਥ વਤ੍ਥੁ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ।
ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਞ੍ਞਂ વੀਮਂਸਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਞ੍ਚ ਮੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਿ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ । ਗਣ੍ਹ, ਸੀવਲੀਤਿ। ਸੋ ਪਞ੍ਚਸਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਹਿਮવਨ੍ਤਾਭਿਮੁਖਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਟવਿਮਗ੍ਗਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਦਿਟ੍ਠਾ ਨਿਗ੍ਰੋਧੇ ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ ਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਇਤਿ ਸੋ –
‘‘ਨਿਗ੍ਰੋਧਂ ਪਠਮਂ ਪਸ੍ਸਿ, ਦੁਤਿਯਂ ਪਣ੍ਡવਪਬ੍ਬਤਂ।
ਤਤਿਯਂ ਅਚਿਰવਤਿਯਂ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ વਰਸਾਗਰਂ॥
‘‘ਪਞ੍ਚਮਂ ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਸੋ, ਛਟ੍ਠਂ ਛਦ੍ਦਨ੍ਤੁਪਾਗਮਿ।
ਸਤ੍ਤਮਂ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਂ, ਅਟ੍ਠਮਂ ਅਥ ਰੇવਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਸਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਸਤ੍ਤ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨੇવ ਦਾਨਂ ਅਦਂਸੁ। ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਪਬ੍ਬਤੇ ਪਨ ਨਾਗਦਤ੍ਤਦੇવਰਾਜਾ ਨਾਮ ਸਤ੍ਤਦਿવਸੇਸੁ ਏਕਦਿવਸਂ ਖੀਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਅਦਾਸਿ, ਏਕਦਿવਸਂ ਸਪ੍ਪਿਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਅਦਾਸਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਆਹ – ‘‘ਆવੁਸੋ, ਇਮਸ੍ਸ ਦੇવਰਞ੍ਞੋ ਨੇવ ਧੇਨੁਯੋ ਦੁਯ੍ਹਮਾਨਾ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਦਧਿਨਿਮ੍ਮਥਨਂ, ਕੁਤੋ ਤੇ, ਦੇવਰਾਜ, ਇਮਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲਸ੍ਸ ਕਾਲੇ ਖੀਰਸਲਾਕਭਤ੍ਤਦਾਨਸ੍ਸੇਤਂ ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ ਦੇવਰਾਜਾ ਆਹ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਖਦਿਰવਨਿਯਰੇવਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਸਨੇ ਲਾਭਗ੍ਗਯਸਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
વਕ੍ਕਲਿਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੦੮. ਦਸਮੇ ਸਦ੍ਧਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਧਾਯ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਾਨਂ, ਬਲવਸਦ੍ਧਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਕ੍ਕਲਿਤ੍ਥੇਰੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਹਿ ਸਦ੍ਧਾ વਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬਾ ਹੋਤਿ, ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਨ ਹਾਪੇਤਬ੍ਬਾ ਜਾਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਸਦ੍ਧਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। વਕ੍ਕਲੀਤਿ ਪਨਸ੍ਸ ਨਾਮਂ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਅਤੀਤੇ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸਦ੍ਧਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਯਾਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਏવਰੂਪੇਨ ਭવਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਦਸਬਲਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਇਮਿਨਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮੇਨ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਸਦ੍ਧਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾਨਂ ਏਤਦਗ੍ਗੇ ਠਪਿਤਭਿਕ੍ਖੁ વਿਯ ਅਨਾਗਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਸਦ੍ਧਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
ਸੋਪਿ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥੁਕਾਲੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ, વਕ੍ਕਲੀਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ વੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਯੋ વੇਦੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਦਸਬਲਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤਂ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਰੀਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਸਰੀਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਦਸ੍ਸਨੇਨ ਅਤਿਤ੍ਤੋ ਦਸਬਲੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇવ વਿਚਰਤਿ। વਿਹਾਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਰੀਰਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਤਿ। ਸੋ ਸਦ੍ਧਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਗਾਰਮਜ੍ਝੇ વਸਨ੍ਤੋ ਨਿਬਦ੍ਧਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਂ ਨ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿ।
ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਠਪੇਤ੍વਾ ਆਹਾਰਕਰਣવੇਲਂ ਅવਸੇਸਕਾਲੇ ਯਤ੍ਥ ਠਿਤੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਦਸਬਲਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ, ਤਤ੍ਥ ਠਿਤੋ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰਂ ਪਹਾਯ ਦਸਬਲਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋવ વਿਹਰਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਞਾਣਪਰਿਪਾਕਂ ਆਗਮੇਨ੍ਤੋ ਦੀਘਮ੍ਪਿ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਰੂਪਦਸ੍ਸਨવਸੇਨੇવ વਿਚਰਨ੍ਤੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿਸ੍ਸ ਞਾਣਂ ਪਰਿਪਾਕਗਤਂ, ਸਕ੍ਕਾ ਏਤਂ ਬੋਧੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਕਿਂ ਤੇ, વਕ੍ਕਲਿ, ਇਮਿਨਾ ਪੂਤਿਕਾਯੇਨ ਦਿਟ੍ਠੇਨ, ਯੋ ਖੋ, વਕ੍ਕਲਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਮਂ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਯੋ ਮਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਧਮ੍ਮਂ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਧਮ੍ਮਞ੍ਹਿ, વਕ੍ਕਲਿ , ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਮਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਮਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।
ਸਤ੍ਥਰਿ ਏવਂ ਓવਦਨ੍ਤੇਪਿ ਥੇਰੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਂ ਪਹਾਯ ਨੇવ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਤਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਂવੇਗਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਬੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਉਪਕਟ੍ਠਾਯ વਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਾਯ ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਦਿવਸੇ ‘‘ਅਪੇਹਿ, વਕ੍ਕਲੀ’’ਤਿ ਥੇਰਂ ਪਣਾਮੇਤਿ। ਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਨਾਮ ਆਦੇਯ੍ਯવਚਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਟਿਪ੍ਫਰਿਤ੍વਾ ਠਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਤੇਮਾਸਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਆਗਨ੍ਤੁਂ ਅવਿਸਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਿਂ ਦਾਨਿ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਂ, ਤਥਾਗਤੇਨਮ੍ਹਿ ਪਣਾਮਿਤੋ, ਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾવਂ ਨ ਲਭਾਮਿ, ਕਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਜੀવਿਤੇਨਾ’’ਤਿ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟਪਬ੍ਬਤੇ ਪਪਾਤਟ੍ਠਾਨਂ ਅਭਿਰੁਹਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਕਿਲਮਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਅਸ੍ਸਾਸਂ ਅਲਭਨ੍ਤੋ ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਨਾਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਓਭਾਸਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁ ਦਿਟ੍ਠਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਏવ ਮਹਨ੍ਤਂ ਸੋਕਸਲ੍ਲਂ ਪਹੀਨਂ। ਸਤ੍ਥਾ ਸੁਕ੍ਖਤਲ਼ਾਕੇ ਓਘਂ ਆਹਰਨ੍ਤੋ વਿਯ વਕ੍ਕਲਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਬਲવਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਂ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਪਾਮੋਜ੍ਜਬਹੁਲੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਸਨ੍ਨੋ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ।
ਅਧਿਗਚ੍ਛੇ ਪਦਂ ਸਨ੍ਤਂ, ਸਙ੍ਖਾਰੂਪਸਮਂ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੩੮੧)।
વਕ੍ਕਲਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਚ ‘‘ਏਹਿ, વਕ੍ਕਲੀ’’ਤਿ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਸਿ। ਥੇਰੋ ‘‘ਦਸਬਲੋ ਮੇ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਏਹੀਤਿ ਅવ੍ਹਾਯਨਮ੍ਪਿ ਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਬਲવਪੀਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ‘‘ਕੁਤੋ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਮਨਭਾવਂ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾવ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਆਕਾਸੇ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਠਮਪਾਦੇਨ ਪਬ੍ਬਤੇ ਠਿਤੋਯੇવ ਸਤ੍ਥਾਰਾ વੁਤ੍ਤਗਾਥਂ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੇਯੇવ ਪੀਤਿਂ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤ੍વਾ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਂ વਨ੍ਦਮਾਨੋવ ਓਤਰਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਅਰਿਯਗਣਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਥੇਰਂ ਸਦ੍ਧਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਦੁਤਿਯવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ।
੧੪. ਏਤਦਗ੍ਗવਗ੍ਗੋ
(੧੪) ੩. ਤਤਿਯਏਤਦਗ੍ਗવਗ੍ਗੋ
੨੦੯. ਤਤਿਯવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਾਨਨ੍ਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾ ਕਾਮਯਮਾਨਾਨਂ ਸਮ੍ਪਿਯਾਯਿਤ੍વਾ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਰਾਹੁਲੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤਂ ਰਾਹੁਲਤ੍ਥੇਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਪਬ੍ਬਜਿਤਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਾਤੋવ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਪੂਰਂ વਾਲਿਕਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਹੋ વਤਾਹਂ ਅਜ੍ਜ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਚੇવ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾਨਞ੍ਚ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਏਤ੍ਤਕਂ ਓવਾਦਞ੍ਚੇવ ਅਨੁਸਾਸਨਿਞ੍ਚ ਲਭੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋਤਿ।
੨੧੦. ਦੁਤਿਯੇ ਸਦ੍ਧਾਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਧਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ। ਰਟ੍ਠਪਾਲੋਤਿ ਰਟ੍ਠਂ ਪਾਲੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ, ਭਿਨ੍ਨਂ વਾ ਰਟ੍ਠਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੇ ਕੁਲੇ ਜਾਤੋਤਿਪਿ ਰਟ੍ਠਪਾਲੋਤਿ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤੋ। ਸੋ ਹਿ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਚੁਦ੍ਦਸਭਤ੍ਤਚ੍ਛੇਦੇ ਕਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਦ੍ਧਾਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਰਾਹੁਲ-ਰਟ੍ਠਪਾਲਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਇਮੇਸਂ ਪਨ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਥੇਰਾਨਂ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਏਤੇ ਕਿਰ ਦ੍વੇਪਿ ਅਤੀਤੇ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਗਹਪਤਿਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਤੇਸਂ ਦਹਰਕਾਲੇ ਨਾਮਂ વਾ ਗੋਤ੍ਤਂ વਾ ਨ ਕਥਿਯਤਿ। વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਪਨ ਘਰਾવਾਸੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਤੁ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਉਭੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰਤਨਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰਕਮ੍ਮਿਕੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਅਪਰਿਮਾਣਂ ਧਨਂ ਦਿਸ੍વਾ – ‘‘ਇਮਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਧਨਰਾਸਿਂ ਅਯ੍ਯਕਪਯ੍ਯਕਾਦਯੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਦਾਨਿ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਉਪਾਯੇਨ ਇਮਂ ਧਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਜਨਾ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਕਪਣਦ੍ਧਿਕਾਦੀਨਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਾਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧਾ। ਏਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਾਨਗ੍ਗੇ ਆਗਤਾਗਤਜਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਯਾਗੁਖਜ੍ਜਕਾਦੀਸੁ ਯਸ੍ਸ ਯਂ ਪਟਿਭਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਅਦਾਸਿ, ਤਸ੍ਸ ਤੇਨੇવ ਕਾਰਣੇਨ ਆਗਤਪਾਕੋਤਿ ਨਾਮਂ ਜਾਤਂ। ਇਤਰੋ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾવ ਗਹਿਤਗਹਿਤਭਾਜਨਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਤੇਨੇવ ਕਾਰਣੇਨ ਅਨਗ੍ਗਪਾਕੋਤਿ ਨਾਮਂ ਜਾਤਂ, ਅਪ੍ਪਮਾਣਪਾਕੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਏਕਦਿવਸਂ ਪਾਤੋવ ਮੁਖਧੋવਨਤ੍ਥਂ ਬਹਿਗਾਮਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਹਿਮવਨ੍ਤਤੋ ਦ੍વੇ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕਾ ਤਾਪਸਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਤ੍ਥਾਯ ਆਕਾਸੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਸਹਾਯਕਾਨਂ ਅવਿਦੂਰੇ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਾ ਨੋ ਏਤੇ ਪਸ੍ਸਿਂਸੂ’’ਤਿ ਏਕਪਸ੍ਸੇ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਜਨਾ ਤੇਸਂ ਲਾਬੁਭਾਜਨਾਦਿਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਸਂવਿਧਾਯ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਗਤਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਮ੍ਮ વਨ੍ਦਿਂਸੁ। ਅਥ ਨੇ ਤਾਪਸਾ ‘‘ਕਾਯ વੇਲਾਯ ਆਗਤਤ੍ਥ ਮਹਾਪੁਞ੍ਞਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਤੇ ‘‘ਅਧੁਨਾવ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਲਾਬੁਭਾਜਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹਂ ਨੇਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਨਿਬਦ੍ਧਂ ਭਿਕ੍ਖਾਗਹਣਤ੍ਥਂ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ।
ਤੇਸੁ ਏਕੋ ਤਾਪਸੋ ਸਪਰਿਲ਼ਾਹਕਾਯਧਾਤੁਕੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਉਦਕਂ ਦ੍વੇਧਾ ਕਤ੍વਾ ਪਥવਿਨ੍ਧਰਨਾਗਰਾਜਸ੍ਸ ਭવਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਿવਾવਿਹਾਰਂ ਨਿਸੀਦਤਿ। ਸੋ ਉਤੁਸਪ੍ਪਾਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਭਤ੍ਤਾਨੁਮੋਦਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਥવਿਨ੍ਧਰਨਾਗਭવਨਂ વਿਯ ਹੋਤੂ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਏਕਦਿવਸਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ‘ਪਥવਿਨ੍ਧਰਨਾਗਭવਨਂ વਿਯ ਹੋਤੂ’ਤਿ વਦਥ, ਮਯਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਮ, ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ? ਆਮ, ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਯ ਅਹਂ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਪਥવਿਨ੍ਧਰਨਾਗਰਾਜਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਸਦਿਸਾ ਹੋਤੂ’’ਤਿ વਦਾਮੀਤਿ। ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਥવਿਨ੍ਧਰਨਾਗਰਾਜਭવਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਠਪੇਸਿ।
ਇਤਰੋ ਤਾਪਸੋ ਤਾવਤਿਂਸਭવਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੁਞ੍ਞੇ ਸੇਰਿਸਕવਿਮਾਨੇ ਦਿવਾવਿਹਾਰਂ ਕਰੋਤਿ। ਸੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਚ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਰਾਜਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕਸ੍ਸ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਕ੍ਕવਿਮਾਨਂ વਿਯ ਹੋਤੂ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੋਪਿ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਯੋ ਇਤਰੋ ਸਹਾਯਕੋ ਤਂ ਤਾਪਸਂ વਿਯ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਭવਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਠਪੇਸਿ। ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਪਤ੍ਥਿਤਟ੍ਠਾਨੇਸੁਯੇવ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ।
ਪਥવਿਨ੍ਧਰਭવਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਪਥવਿਨ੍ਧਰਨਾਗਰਾਜਾ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਸੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਮਨਾਪਸ੍ਸ વਤ ਮੇ ਠਾਨਸ੍ਸ ਕੁਲੁਪਕਤਾਪਸੋ વਣ੍ਣਂ ਕਥੇਸਿ, ਉਰੇਨ ਪਰਿਸਕ੍ਕਿਤ੍વਾ વਿਚਰਣਟ੍ਠਾਨਮੇਤਂ, ਨੂਨ ਸੋ ਅਞ੍ਞਂ ਠਾਨਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਤਂਖਣੇਯੇવ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤਾਨਿ ਨਾਗਨਾਟਕਾਨਿ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ਤੂਰਿਯਾਨਿ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ। ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਖਣੇ ਤਂ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ ਮਾਣવਕવਣ੍ਣੀ ਅਹੋਸਿ। ਅਨ੍વਦ੍ਧਮਾਸਞ੍ਚ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੋਪਿ વਿਰੂਪਕ੍ਖੇਨ ਨਾਗਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਗਤੋ। ਸਕ੍ਕੋ ਤਂ ਦੂਰਤੋવ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਞ੍ਜਾਨਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਮੀਪੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਠਿਤਕਾਲੇ ‘‘ਕਹਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋਸਿ ਸਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਮਾ ਕਥੇਸਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਉਰੇਨ ਪਰਿਸਕ੍ਕਨਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਨ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਂ ਲਭਿਤ੍ਥਾਤਿ। ਸਮ੍ਮ, ਤ੍વਂ ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਮਾ વਿਤਕ੍ਕਯਿ , ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਦਸਬਲੋ ਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਇਮਂਯੇવ ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਥੇਹਿ, ਉਭੋ ਸੁਖਂ વਸਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ। ਸੋ ‘‘ਏવਂ, ਦੇવ, ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਦਸਬਲਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਾਗਭવਨੇ ਨਾਗਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਂ ਸਜ੍ਜੇਸਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਉਟ੍ਠਿਤੇ ਅਰੁਣੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕਂ ਸੁਮਨਤ੍ਥੇਰਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸੁਮਨ, ਅਜ੍ਜ ਤਥਾਗਤੋ ਦੂਰਂ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਾ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਭਿਕ੍ਖੂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ, ਤੇਪਿਟਕਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾવ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’’ਤਿ। ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥੁ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਕਾਸਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਂਸੁ। ਪਥવਿਨ੍ਧਰੋ ਨਾਗਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਆਗਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਸਮੁਦ੍ਦਮਤ੍ਥਕੇ ਮਣਿવਣ੍ਣਾ ਊਮਿਯੋ ਮਦ੍ਦਮਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਆਦਿਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ, ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਙ੍ਘਨવਕਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਂ ਉਪਰੇવਤਸਾਮਣੇਰਂ ਨਾਮ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਨਚ੍ਛਰਿਯੋ ਸੇਸਸਾવਕਾਨਂ ਏવਰੂਪੋ ਇਦ੍ਧਾਨੁਭਾવੋ, ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਤਰੁਣਬਾਲਦਾਰਕਸ੍ਸ ਏવਰੂਪੋ ਇਦ੍ਧਾਨੁਭਾવੋ ਅਤਿવਿਯ ਅਚ੍ਛਰਿਯੋ’’ਤਿ ਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ।
ਅਥਸ੍ਸ ਭવਨੇ ਦਸਬਲੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਸੇਸਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਕੋਟਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤੇਸੁ ਸਤ੍ਥੁ ਸਮ੍ਮੁਖਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਉਪਰੇવਤਸਾਮਣੇਰਸ੍ਸ ਆਸਨਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਨਾਗਰਾਜਾ ਯਾਗੁਂ ਦੇਨ੍ਤੋਪਿ ਖਜ੍ਜਕਂ ਦੇਨ੍ਤੋਪਿ ਸਕਿਂ ਦਸਬਲਂ ਓਲੋਕੇਤਿ, ਸਕਿਂ ਉਪਰੇવਤਸਾਮਣੇਰਂ। ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਸਰੀਰੇ ਸਤ੍ਥੁ ਸਰੀਰੇ વਿਯ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸ ਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ਨਾਗਰਾਜਾ ‘‘ਅਯਂ ਸਾਮਣੇਰੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਦਿਸੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਅવਿਦੂਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾਮਣੇਰੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਕਿਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ਪੁਤ੍ਤੋ, ਮਹਾਰਾਜਾਤਿ। ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਹਾ વਤਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਸੋਭਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਭਾવਂ ਲਭਿ। ਸਰੀਰਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਏਕਦੇਸੇਨ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਰੀਰਸਦਿਸਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਮਯਾਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਏવਰੂਪੇਨ ਭવਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹਂ ਇਮਸ੍ਸ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਸ੍ਸਾਨੁਭਾવੇਨ ਅਯਂ ਉਪਰੇવਤੋ વਿਯ ਅਨਾਗਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਗੋਤਮਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
ਪਥવਿਨ੍ਧਰੋਪਿ ਪੁਨ ਅਦ੍ਧਮਾਸੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ વਿਰੂਪਕ੍ਖੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਗਤੋ। ਅਥ ਨਂ ਸਮੀਪੇ ਠਿਤਂ ਸਕ੍ਕੋ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਪਤ੍ਥਿਤੋ ਤੇ, ਸਮ੍ਮ, ਅਯਂ ਦੇવਲੋਕੋ’’ਤਿ? ਨ ਪਤ੍ਥਿਤੋ ਮਹਾਰਾਜਾਤਿ। ਕਿਂ ਦੋਸਂ ਅਦ੍ਦਸਾਤਿ? ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਹਂ ਪਨ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਂ ਉਪਰੇવਤਸਾਮਣੇਰਂ ਪਸ੍ਸਿਂ। ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਦਿਟ੍ਠਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਨਮਿ, ਸ੍વਾਹਂ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਏવਰੂਪੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿਂ। ਤ੍વਮ੍ਪਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਏਕਂ ਪਤ੍ਥਨਂ ਕਰੋਹਿ, ਤੇ ਮਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਨ વਿਨਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ। ਸਕ੍ਕੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਮਹਾਨੁਭਾવਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਤਰਕੁਲਾ ਨੁ ਖੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਅਯਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’’ਤਿ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਭਿਨ੍ਨਂ ਰਟ੍ਠਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਸ੍ਸ ਕੁਲਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਚੁਦ੍ਦਸ ਭਤ੍ਤਚ੍ਛੇਦੇ ਕਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਾਸਿ। ਞਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ વਿਯ ਦਸਬਲਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹਂ ਇਮਸ੍ਸ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਾਸਨੇ ਅਯਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ વਿਯ ਅਨਾਗਤੇ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਸਦ੍ਧਾਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਨਾਗਤੇ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਸਦ੍ਧਾਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਸਕ੍ਕੋਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦੇવਪੁਰਮੇવ ਗਤੋ।
ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤਾ ਅਨੇਕਸਹਸ੍ਸਕਪ੍ਪੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਂਸੁ। ਇਤੋ ਪਨ ਦ੍વਾਨવੁਤਿਕਪ੍ਪਮਤ੍ਥਕੇ ਫੁਸ੍ਸੋ ਨਾਮ ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਉਦਪਾਦਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਮਹਿਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਅਹੋਸਿ, વੇਮਾਤਿਕਾ ਤਯੋ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਰੋ। ਰਾਜਾ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ‘‘ਮਯ੍ਹਂਯੇવ ਬੁਦ੍ਧੋ ਮਯ੍ਹਂ ਧਮ੍ਮੋ ਮਯ੍ਹਂ ਸਙ੍ਘੋ’’ਤਿ ਮਮਾਯਨ੍ਤੋ ਸਯਮੇવ ਦਸਬਲਂ ਨਿਬਦ੍ਧਂ ਭੋਜਨਂ ਭੋਜੇਤਿ।
ਅਥਸ੍ਸ ਏਕਦਿવਸਂ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤੋ ਕੁਪਿਤੋ। ਸੋ ਪੁਤ੍ਤੇ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਤਾਤਾ, ਪਚ੍ਚਨ੍ਤੋ ਕੁਪਿਤੋ , ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ વਾ ਮਯਾ વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਯਦਿ ਅਹਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਇਮਿਨਾ ਨਿਯਾਮੇਨ ਦਸਬਲੋ ਪਰਿਚਰਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਤੇ ਤਯੋਪਿ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਤਾਤ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਗਮਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਮਯਂ ਚੋਰੇ વਿਧਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਪਿਤਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚੋਰੇ વਿਧਮਿਤ੍વਾ વਿਜਿਤਸਙ੍ਗਾਮਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਤੇ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਪਾਦਮੂਲਿਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਨ੍ਤਯਿਂਸੁ – ‘‘ਤਾਤਾ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗਤਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਪਿਤਾ વਰਂ ਦਸ੍ਸਤਿ, ਕਤਰਂ વਰਂ ਗਣ੍ਹਾਮਾ’’ਤਿ? ਅਯ੍ਯਾ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਿਤੁ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਦੁਲ੍ਲਭਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਜੇਟ੍ਠਭਾਤਿਕਂ ਫੁਸ੍ਸਬੁਦ੍ਧਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਨવਰਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਤੇ ‘‘ਕਲ੍ਯਾਣਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਏਕਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਿਤਰਂ ਅਦ੍ਦਸਂਸੁ। ਤਦਾ ਪਿਤਾ ਤੇਸਂ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ વਰਂ ਅਦਾਸਿ। ਤੇ ‘‘ਤੇਮਾਸਂ ਤਥਾਗਤਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વਰਂ ਯਾਚਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ‘‘ਅਯਂ ਦਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਅਞ੍ਞਂ વਰਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਾਤ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਞ੍ਞੇਨ વਰੇਨ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਦਾਤੁਕਾਮਾ, ਏਤਂਯੇવ ਨੋ વਰਂ ਦੇਥਾਤਿ। ਰਾਜਾ ਤੇਸੁ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਨ ਦਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਤਾਤਾ, ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ વਰਂ ਦੇਮਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਦੁਰਾਸਦਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸੀਹਾ વਿਯ ਏਕਚਰਾ, ਦਸਬਲਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਨ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਭવੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ।
ਤੇ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੁ – ‘‘ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਤਥਾਗਤਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਨ੍ਤੇਹਿ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਏਕਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਦਸਸੀਲਾਨਿ ਸਮਾਦਾਯ ਨਿਰਾਮਗਨ੍ਧਾ ਹੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਦਾਨਗ੍ਗਪਰਿવਹਨਕੇ ਤਯੋ ਪੁਰਿਸੇ ਠਪਯਿਂਸੁ। ਤੇਸੁ ਏਕੋ ਧਨਧਞ੍ਞੁਪ੍ਪਾਦਕੋ ਅਹੋਸਿ, ਏਕੋ ਮਾਪਕੋ, ਏਕੋ ਦਾਨਸਂવਿਧਾਯਕੋ। ਤੇਸੁ ਧਨਧਞ੍ਞੁਪ੍ਪਾਦਕੋ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਮਹਾਰਾਜਾ ਜਾਤੋ, ਮਾਪਕੋ વਿਸਾਖੋ ਉਪਾਸਕੋ, ਦਾਨਸਂવਿਧਾਯਕੋ ਰਟ੍ਠਪਾਲਤ੍ਥੇਰੋਤਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਪੁਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਅਯਂ ਪਨ ਰਾਹੁਲਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲਸ੍ਸ ਕਾਲੇ ਕਿਕਿਸ੍ਸ ਕਾਸਿਰਞ੍ਞੋ ਜੇਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਪਥવਿਨ੍ਧਰਕੁਮਾਰੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤ ਭਗਿਨਿਯੋ ਅਹੇਸੁਂ। ਤਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤ ਪਰਿવੇਣਾਨਿ ਕਾਰਯਿਂਸੁ। ਪਥવਿਨ੍ਧਰੋ ਓਪਰਜ੍ਜਂ ਲਭਿ। ਸੋ ਤਾ ਭਗਿਨਿਯੋ ਆਹ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਕਾਰਿਤਪਰਿવੇਣੇਸੁ ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਏਕਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ। ਭਾਤਿਕ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਉਪਰਾਜਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਾ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਨਾਮ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਞ੍ਞਂ ਪਰਿવੇਣਂ ਕਰੋਥਾਤਿ। ਸੋ ਤਾਸਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚ વਿਹਾਰਸਤਾਨਿ ਕਾਰੇਸਿ। ਪਞ੍ਚ ਪਰਿવੇਣਸਤਾਨੀਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਪੁਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਪਥવਿਨ੍ਧਰਕੁਮਾਰੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਹਾਯਕੋ ਕੁਰੁਰਟ੍ਠੇ ਥੁਲ੍ਲਕੋਟ੍ਠਿਤਨਿਗਮੇ ਰਟ੍ਠਪਾਲਸੇਟ੍ਠਿਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ।
ਅਥ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸਬਲੋ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਤવਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਹੁਲਕੁਮਾਰਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾવਿਧਾਨਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਮਹਾવ॰ ੧੦੫) ਆਗਤਮੇવ। ਏવਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਪਨਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਅਭਿਣ੍ਹਓવਾਦવਸੇਨ ਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਂ ਅਭਾਸਿ। ਰਾਹੁਲੋਪਿ ਪਾਤੋવ વੁਟ੍ਠਾਯ ਹਤ੍ਥੇਨ વਾਲੁਕਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ‘‘ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਚੇવ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾਨਞ੍ਚ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਅਜ੍ਜ ਏਤ੍ਤਕਂ ਓવਾਦਂ ਲਭੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ વਦਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਕਥਾ ਉਦਪਾਦਿ ‘‘ਓવਾਦਕ੍ਖਮੋ વਤ ਰਾਹੁਲਸਾਮਣੇਰੋ ਪਿਤੁ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ ਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਚਿਤ੍ਤਾਚਾਰਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਿ ਗਤੇ ਏਕਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਚ વਡ੍ਢਿਸ੍ਸਤਿ, ਰਾਹੁਲਸ੍ਸ ਚ ਗੁਣੋ ਪਾਕਟੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਬੁਦ੍ਧਾਸਾਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ। ਰਾਹੁਲਸਾਮਣੇਰਸ੍ਸ ਓવਾਦਕ੍ਖਮਭਾવਂ ਕਥੇਮ ਭਗવਾਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਠਤ੍વਾ ਰਾਹੁਲਸ੍ਸ ਗੁਣਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਮਿਗਜਾਤਕਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਕਥੇਸਿ –
‘‘ਮਿਗਂ ਤਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਮਨੇਕਮਾਯਂ,
ਅਟ੍ਠਕ੍ਖੁਰਂ ਅਡ੍ਢਰਤ੍ਤਾ ਪਪਾਯਿਂ।
ਏਕੇਨ ਸੋਤੇਨ ਛਮਾ’ਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋ,
ਛਹਿ ਕਲਾਹਿਤਿਭੋਤਿ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧.੧੬)।
ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਿਕਸਾਮਣੇਰਕਾਲੇ ‘‘ਮਾ ਹੇવ ਖੋ ਰਾਹੁਲੋ ਦਹਰਭਾવੇਨ ਕੀਲ਼ਨਤ੍ਥਾਯਪਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾ ਭਾਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਅਮ੍ਬਲਟ੍ਠਿਯਰਾਹੁਲੋવਾਦਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੦੭ ਆਦਯੋ) ਦੇਸੇਸਿ। ਅਟ੍ਠਾਰਸવਸ੍ਸਿਕਸਾਮਣੇਰਕਾਲੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਤੋ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁ ਚੇવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਰੂਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਗੇਹਸਿਤਂ વਿਤਕ੍ਕਂ વਿਤਕ੍ਕੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ, ਰਾਹੁਲ, ਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਮਹਾਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੧੧੩) ਕਥੇਸਿ। ਸਂਯੁਤ੍ਤਕੇ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੪.੧੨੧) ਪਨ ਰਾਹੁਲੋવਾਦੋਪਿ ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰੇ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੧੭੭) ਰਾਹੁਲੋવਾਦੋਪਿ ਥੇਰਸ੍ਸ વਿਪਸ੍ਸਨਾਚਾਰੋਯੇવ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਞਾਣਪਰਿਪਾਕਂ ਞਤ੍વਾ ਅવਸ੍ਸਿਕਭਿਕ੍ਖੁਕਾਲੇ ਅਨ੍ਧવਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਚੂਲ਼ਰਾਹੁਲੋવਾਦਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੪੧੬ ਆਦਯੋ) ਕਥੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਰਾਹੁਲਤ੍ਥੇਰੋ ਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਦੇવਤਾਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ, ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਸਕਦਾਗਾਮਿਅਨਾਗਾਮਿਦੇવਤਾਨਂ ਗਣਨਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਅਰਿਯਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਥੇਰਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ।
ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਨ ਕੁਰੁਰਟ੍ਠੇ ਚਾਰਿਕਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲਕੋਟ੍ਠਿਤਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੇ ਰਟ੍ਠਪਾਲੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਦਸਬਲਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਆਣਤ੍ਤਿਯਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸੇਟ੍ਠਿਗਹਪਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿવੇਸਨਦ੍વਾਰੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਗੇਹੇ ਕਮ੍ਮਂ, ਏਕੋવ ਪੁਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਗਤਤ੍ਥ, ਇਦਾਨਿ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ ਅਕ੍ਕੋਸਤਿ ਪਰਿਭਾਸਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਦ੍ਧਮਾਸਂ ਥੁਲ੍ਲਕੋਟ੍ਠਿਤੇ વਸਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਸਾવਤ੍ਥਿਮੇવ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਤ੍ਥਾਯਸ੍ਮਾ ਰਟ੍ਠਪਾਲੋ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਥੁਲ੍ਲਕੋਟ੍ਠਿਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਸਪਦਾਨਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਪਿਤੁ ਨਿવੇਸਨੇ ਆਭਿਦੋਸਿਕਂ ਕੁਮ੍ਮਾਸਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਤਂ ਅਮਤਂ વਿਯ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਪਿਤਰਾ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤੋ ਅਧਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਪਿਤੁ ਨਿવੇਸਨੇ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤੇ ਇਤ੍ਥਿਜਨੇ ਅਸੁਭਸਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਠਿਤਕੋવ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਜਿਯਾ ਮੁਤ੍ਤੋ વਿਯ ਨਾਰਾਚੋ ਆਕਾਸਂ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਕੋਰਬ੍ਯਰਞ੍ਞੋ ਮਿਗਚੀਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਙ੍ਗਲਸਿਲਾਪਟ੍ਟੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਆਗਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਚਤੁਪਾਰਿਜੁਞ੍ਞਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੦੪) ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਪੁਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂਯੇવ ਆਗਤੋ। ਏવਮੇਤਂ વਤ੍ਥੁ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ। ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਅਰਿਯਗਣਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਥੇਰਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਸਦ੍ਧਾਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੧੧. ਤਤਿਯੇ ਪਠਮਂ ਸਲਾਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਸਲਾਕਗਾਹਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਤ੍ਥੇਰੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਥੇਰੋ ਮਹਾਸੁਭਦ੍ਦਾਯ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਦਿવਸੇ ਤਥਾਗਤੇ ਉਗ੍ਗਨਗਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਸਤ੍ਥਾ ਦੂਰਂ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਸਲਾਕਂ ਮਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੁ, ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਖੀਣਾਸવਾવ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪਠਮਮੇવ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਿਤ੍વਾ ਸਲਾਕਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਚੂਲ਼ਸੁਭਦ੍ਦਾਯ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਦਿવਸੇ ਤਥਾਗਤੇ ਸਾਕੇਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਪਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਪਠਮਮੇવ ਸਲਾਕਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਸੁਨਾਪਰਨ੍ਤਜਨਪਦਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਪਿ। ਇਮੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਥੇਰੋ ਪਠਮਂ ਸਲਾਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਕੁਣ੍ਡਧਾਨੋਤਿ ਪਨਸ੍ਸ ਨਾਮਂ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਠਮਂ ਸਲਾਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਬ੍ਯਾਕਤੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવੇਸੁ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਭੂਮਟ੍ਠਕਦੇવਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਦੀਘਾਯੁਕਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਚ ਨਾਮ ਨ ਅਨ੍વਦ੍ਧਮਾਸਿਕੋ ਉਪੋਸਥੋ ਹੋਤਿ। વਿਪਸ੍ਸੀਦਸਬਲਸ੍ਸ ਹਿ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇ ਛਬ੍ਬਸ੍ਸਨ੍ਤਰੇ ਉਪੋਸਥੋ ਅਹੋਸਿ, ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲੋ ਪਨ ਛਟ੍ਠੇ ਛਟ੍ਠੇ ਮਾਸੇ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਓਸਾਰੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਓਸਾਰਣਕਾਲੇ ਦਿਸਾવਾਸਿਕਾ ਦ੍વੇ ਸਹਾਯਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਉਪੋਸਥਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਭੁਮ੍ਮਦੇવਤਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਮੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਮੇਤ੍ਤਿ ਅਤਿવਿਯ ਦਲ਼੍ਹਾ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਭੇਦਕੇ ਸਤਿ ਭਿਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਨ ਭਿਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ? ਤੇਸਂ ਓਕਾਸਂ ਓਲੋਕਯਮਾਨਾ ਤੇਸਂ ਅવਿਦੂਰੇਨੇવ ਗਚ੍ਛਤਿ।
ਅਥੇਕੋ ਥੇਰੋ ਏਕਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਦਤ੍વਾ ਸਰੀਰવਲ਼ਞ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ਉਦਕਫਾਸੁਕਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧੋਤਹਤ੍ਥਪਾਦੋ ਹੁਤ੍વਾ ਗੁਮ੍ਬਸਭਾਗਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ। ਭੁਮ੍ਮਦੇવਤਾ ਤਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਤੋ ਪਚ੍ਛਤੋ ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਾ ਇਤ੍ਥੀ ਹੁਤ੍વਾ ਕੇਸੇ વਿਧੁਨਿਤ੍વਾ ਸਂવਿਧਾਯ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤੀ વਿਯ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਂਸੁਂ ਪੁਞ੍ਛਮਾਨਾ વਿਯ ਸਾਟਕਂ ਸਂવਿਧਾਯ ਨਿવਾਸਯਮਾਨਾ વਿਯ ਚ ਹੁਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਦਾਨੁਪਦਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਗੁਮ੍ਬਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ। ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਸਹਾਯਕਤ੍ਥੇਰੋ ਇਮਂ ਕਾਰਣਂ ਦਿਸ੍વਾ ਦੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ‘‘ਨਟ੍ਠੋ ਦਾਨਿ ਮੇ ਇਮਿਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦੀਘਰਤ੍ਤਾਨੁਗਤੋ ਸਿਨੇਹੋ। ਸਚਾਹਂ ਏવਂવਿਧਭਾવਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਂ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਸ੍ਸਾਸਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸੇવਸ੍ਸ ‘‘ਹਨ੍ਦਾવੁਸੋ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ, ਤਾਦਿਸੇਨ ਪਾਪੇਨ ਸਹਾਯੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਮਗ੍ਗਂ ਨ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ । ਤਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਲਜ੍ਜਿਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਹਦਯਂ ਤਿਖਿਣਸਤ੍ਤਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਦ੍ਧਂ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਤਤੋ ਨਂ ਆਹ – ‘‘ਆવੁਸੋ, ਕਿਂ ਨਾਮੇਤਂ વਦਸਿ, ਅਹਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਦੁਕ੍ਕਟਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਮਿ। ਤ੍વਂ ਪਨ ਮਂ ਅਜ੍ਜ ‘ਪਾਪੋ’ਤਿ વਦਸਿ, ਕਿਂ ਤੇ ਦਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ? ਕਿਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਦਿਟ੍ਠੇਨ, ਕਿਂ ਤ੍વਂ ਏવਂવਿਧੇਨ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤੇਨ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋਤਿ? ਨਤ੍ਥੇਤਂ, ਆવੁਸੋ, ਮਯ੍ਹਂ, ਨਾਹਂ ਏવਰੂਪਂ ਮਾਤੁਗਾਮਂ ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਯਾવਤਤਿਯਂ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਇਤਰੋ ਥੇਰੋ ਕਥਂ ਅਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਣਂਯੇવ ਅਤ੍ਥਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਮਗ੍ਗੇਨ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਤੋ। ਇਤਰੋਪਿ ਅਞ੍ਞੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂਯੇવ ਗਤੋ।
ਤਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਪੋਸਥਾਗਾਰਂ ਪવਿਸਨવੇਲਾਯ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗੇ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗੇ ਏવਰੂਪੋ ਨਾਮ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਥਿ, ਨਾਹਂ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪੋਸਥਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਭੁਮ੍ਮਦੇવਤਾ ‘‘ਭਾਰਿਯਂ ਮਯਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਮਹਲ੍ਲਕਉਪਾਸਕવਣ੍ਣੇਨ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯ੍ਯੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਉਪਾਸਕ, ਇਮਂ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗਂ ਏਕੋ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁ ਪવਿਟ੍ਠੋ, ਅਹਂ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪੋਸਥਂ ਨ ਕਰੋਮੀਤਿ વਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਠਿਤੋਮ੍ਹੀਤਿ। ਭਨ੍ਤੇ, ਮਾ ਏવਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੋ ਏਸ ਭਿਕ੍ਖੁ। ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਦਿਟ੍ਠਮਾਤੁਗਾਮੋ ਨਾਮ ਅਹਂ, ਮਯਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ વੀਮਂਸਨਤ੍ਥਾਯ ‘‘ਦਲ਼੍ਹਾ ਨੁ ਖੋ ਇਮੇਸਂ ਥੇਰਾਨਂ ਮੇਤ੍ਤਿ, ਨੋ ਦਲ਼੍ਹਾ’’ਤਿ ਲਜ੍ਜਿਅਲਜ੍ਜਿਭਾવਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੇਨ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਨ੍ਤਿ। ਕੋ ਪਨ ਤ੍વਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਤਿ? ਅਹਂ ਏਕਾ ਭੁਮ੍ਮਦੇવਤਾ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਕਥੇਨ੍ਤੋવ ਦਿਬ੍ਬਾਨੁਭਾવੇਨ ਠਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਦੇਸੁ ਪਤਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਖਮਥ, ਏਤਂ ਦੋਸਂ ਥੇਰੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਥੇਰਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗਂ ਪવੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਥੇਰੋ ਉਪੋਸਥਂ ਤਾવ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ ਅਕਾਸਿ, ਮਿਤ੍ਤਸਨ੍ਥવવਸੇਨ ਨ ਪੁਨ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ ਅਹੋਸੀਤਿ। ਇਮਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਥਿਯਤਿ, ਚੁਦਿਤਕਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਅਪਰਾਪਰਂ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ।
ਭੁਮ੍ਮਦੇવਤਾ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਅਪਾਯਤੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍ਥ। ਸਚੇ ਪਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਕਤੋ ਦੋਸੋ ਤਸ੍ਸੇવ ਉਪਰਿ ਪਤਤਿ। ਸੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਧਾਨਮਾਣવੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਯੋ વੇਦੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਮਹਲ੍ਲਕਕਾਲੇ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿ, ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਏਕਾ ਅਲਙ੍ਕਤਪਟਿਯਤ੍ਤਾ ਇਤ੍ਥੀ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੇ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇવ ਗਾਮਂ ਪવਿਸਤਿ, ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ। વਿਹਾਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੇਪਿ ਪવਿਸਤਿ, ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੇਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਏવਂ ਨਿਚ੍ਚਾਨੁਬਨ੍ਧਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਥੇਰੋ ਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਪੁਰਿਮਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਸਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ।
ਗਾਮੇ ਯਾਗੁਭਿਕ੍ਖਂ ਦਦਮਾਨਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯਂ ਏਕੋ ਯਾਗੁਉਲ਼ੁਙ੍ਕੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ, ਏਕੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਹਾਯਿਕਾਯਾ’’ਤਿ ਪਰਿਹਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਹਤੀ વਿਹੇਸਾ ਹੋਤਿ। વਿਹਾਰਂ ਗਤਮ੍ਪਿ ਨਂ ਸਾਮਣੇਰਾ ਚੇવ ਦਹਰਭਿਕ੍ਖੂ ਚ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਧਾਨੋ ਕੋਣ੍ਡੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿ ਪਰਿਹਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਤੇਨੇવ ਕਾਰਣੇਨ ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਤ੍ਥੇਰੋਤਿ ਨਾਮਂ ਜਾਤਂ । ਸੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਯ ਤੇਹਿ ਕਯਿਰਮਾਨਂ ਕੇਲ਼ਿਂ ਸਹਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਉਮ੍ਮਾਦਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਕੋਣ੍ਡਾ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯਾ ਕੋਣ੍ਡਾ , ਆਚਰਿਯਾ ਕੋਣ੍ਡਾ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚੇਸੁਂ – ‘‘ਕੁਣ੍ਡਧਾਨੋ ਦਹਰਸਾਮਣੇਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏવਂ ਫਰੁਸવਾਚਂ વਦਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਭਗવਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਏવਂ વਦੇਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਭਨ੍ਤੇ, ਨਿਬਦ੍ਧਂ વਿਹੇਸਂ ਅਸਹਨ੍ਤੋ ਏવਂ ਕਥੇਮੀਤਿ। ‘‘ਤ੍વਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਯਾવਜ੍ਜਦਿવਸਾ ਜੀਰਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਸਿ, ਪੁਨ ਏવਰੂਪਂ ਫਰੁਸਂ ਮਾ વਦ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਆਹ –
‘‘ਮਾવੋਚ ਫਰੁਸਂ ਕਞ੍ਚਿ, વੁਤ੍ਤਾ ਪਟਿવਦੇਯ੍ਯੁ ਤਂ।
ਦੁਕ੍ਖਾ ਹਿ ਸਾਰਮ੍ਭਕਥਾ, ਪਟਿਦਣ੍ਡਾ ਫੁਸੇਯ੍ਯੁ ਤਂ॥
‘‘ਸਚੇ ਨੇਰੇਸਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ, ਕਂਸੋ ਉਪਹਤੋ ਯਥਾ।
ਏਸ ਪਤ੍ਤੋਸਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਸਾਰਮ੍ਭੋ ਤੇ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੧੩੩-੧੩੪)।
ਇਮਞ੍ਚ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਮਾਤੁਗਾਮੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਚਰਣਭਾવਂ ਕੋਸਲਰਞ੍ਞੋਪਿ ਕਥਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ, ਭਣੇ, વੀਮਂਸਥਾ’’ਤਿ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਮਨ੍ਦੇਨੇવ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਥੇਰਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਥੇਰੋ ਸੂਚਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਸਾਪਿਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥੀ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਾਨੇ ਠਿਤਾ વਿਯ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ।
ਰਾਜਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿਦਂ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਥੇਰਸ੍ਸ વਸਨਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪવਿਟ੍ਠਾ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਰਾਜਾਪਿ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇવ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਨਾਯਂ ਮਾਤੁਗਾਮੋ, ਥੇਰਸ੍ਸ ਏਕੋ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਕਤ੍વਾ ਪਠਮਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਮੀਪੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਥੇਰਂ ਅવਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਭੂਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਆਗਮ੍ਮ ਥੇਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ‘‘ਕਚ੍ਚਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਿਣ੍ਡਕੇਨ ਨ ਕਿਲਮਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਥੇਰੋ ‘‘વਟ੍ਟਤਿ ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਜਾਨਾਮਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਕਥਂ, ਏવਰੂਪੇਨ ਚ ਪਰਿਕ੍ਕਿਲੇਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਰਨ੍ਤਾਨਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕੇ ਨਾਮ ਪਸੀਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ વੋ ਕਤ੍ਥਚਿ ਗਮਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਹਂ ਚਤੂਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇ ਮਾ ਪਮਜ੍ਜਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਨਿਬਦ੍ਧਂ ਭਿਕ੍ਖਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਰਾਜਾਨਂ ਉਪਤ੍ਥਮ੍ਭਕਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਭੋਜਨਸਪ੍ਪਾਯੇਨ ਏਕਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ।
ਮਹਾਸੁਭਦ੍ਦਾ ਉਗ੍ਗਨਗਰੇ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੁਲੇ વਸਮਾਨਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਮਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਤੂ’’ਤਿ ਉਪੋਸਥਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਨਿਰਾਮਗਨ੍ਧਾ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਰਿਪਾਸਾਦਤਲੇ ਠਿਤਾ ‘‘ਇਮਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਅਨ੍ਤਰੇ ਅਟ੍ਠਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕੇ વਿਤਾਨਂ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੁ, ਦਸਬਲੋ ਇਮਾਯ ਸਞ੍ਞਾਯ ਸ੍વੇ ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਤੂ’’ਤਿ ਸਚ੍ਚਕਿਰਿਯਂ ਕਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠ ਸੁਮਨਪੁਪ੍ਫਮੁਟ੍ਠਿਯੋ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ। ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾવੇਲਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਮਤ੍ਥਕੇ વਿਤਾਨਂ ਹੁਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਸੁਮਨਪੁਪ੍ਫવਿਤਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਸੁਭਦ੍ਦਾਯ ਭਿਕ੍ਖਂ ਅਧਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਅਰੁਣੇ ਉਟ੍ਠਿਤੇ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ ਆਹ – ‘‘ਆਨਨ੍ਦ, ਮਯਂ ਅਜ੍ਜ ਦੂਰਂ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ ਅਦਤ੍વਾ ਅਰਿਯਾਨਂਯੇવ ਸਲਾਕਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ। ਥੇਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਰੋਚੇਸਿ – ‘‘ਆવੁਸੋ, ਸਤ੍ਥਾ ਅਜ੍ਜ ਦੂਰਂ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ਮਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੁ, ਅਰਿਯਾવ ਸਲਾਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ। ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਤ੍ਥੇਰੋ ‘‘ਆਹਰਾવੁਸੋ, ਸਲਾਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪਠਮਂਯੇવ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਸਿ। ਆਨਨ੍ਦਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਤਾਦਿਸਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਲਾਕਂ ਨ ਦਾਪੇਤਿ, ਅਰਿਯਾਨਂਯੇવ ਦਾਪੇਤੀ’’ਤਿ વਿਤਕ੍ਕਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਆਹਰਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਲਾਕਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਥੇਰੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਚੇ ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਸ੍ਸ ਸਲਾਕਾ ਦਾਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸ, ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਪਟਿਬਾਹੇਯ੍ਯ, ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਏਕਂ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਸ੍ਸ ਸਲਾਕਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਮਨਂ ਅਭਿਨੀਹਰਿ। ਕੁਣ੍ਡਧਾਨਤ੍ਥੇਰੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰੇ ਆਗਮਨਾવ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਂ ਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਆਕਾਸੇ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਆਹਰਾવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਸਤ੍ਥਾ ਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਮਾਦਿਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਠਮਂ ਸਲਾਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਂ ਨ ਸਤ੍ਥਾ વਾਰੇਤੀ’’ਤਿ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਸਲਾਕਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਪਠਮਂ ਸਲਾਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
વਙ੍ਗੀਸਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੧੨. ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਪਟਿਭਾਨવਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਪਟਿਭਾਨਾਨਂ વਙ੍ਗੀਸਤ੍ਥੇਰੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਯਂ ਕਿਰ ਥੇਰੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਚਕ੍ਖੁਪਥਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚਨ੍ਦੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪਮੇਤ੍વਾ, ਸੂਰਿਯੇਨ, ਆਕਾਸੇਨ, ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇਨ, ਹਤ੍ਥਿਨਾਗੇਨ, ਸੀਹੇਨ ਮਿਗਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪਮੇਤ੍વਾਪਿ ਅਨੇਕੇਹਿ ਪਦਸਤੇਹਿ ਪਦਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਤ੍ਥੁ વਣ੍ਣਂ વਦਨ੍ਤੋਯੇવ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਟਿਭਾਨવਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਮਹਾਭੋਗਕੁਲੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਟਿਭਾਨવਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਪਟਿਭਾਨવਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਕਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਬ੍ਯਾਕਤੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। વਙ੍ਗੀਸਮਾਣવੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਯੋ વੇਦੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਆਚਰਿਯਂ ਆਰਾਧੇਤ੍વਾ ਛવਸੀਸਮਨ੍ਤਂ ਨਾਮ ਸਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਛવਸੀਸਂ ਨਖੇਨ ਆਕੋਟੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਸਤ੍ਤੋ ਅਸੁਕਯੋਨਿਯਂ ਨਾਮ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ‘‘ਅਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਜੀવਿਕਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ વਙ੍ਗੀਸਮਾਣવਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਯਾਨੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਗਾਮਨਿਗਮਰਾਜਧਾਨਿਯੋ ਚਰਨ੍ਤਾ ਨਗਰਦ੍વਾਰੇ વਾ ਨਿਗਮਦ੍વਾਰੇ વਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਰਾਸਿਭੂਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਯੋ વਙ੍ਗੀਸਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਧਨਂ વਾ ਲਭਤਿ, ਯਸਂ વਾ ਲਭਤਿ, ਸਗ੍ਗਂ વਾ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬਹੂ ਜਨਾ ਲਞ੍ਜਂ ਦਤ੍વਾ ਪਸ੍ਸਿਤੁਕਾਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਰਾਜਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤਾ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕੋ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਜਾਨવਿਸੇਸੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤੁਮ੍ਹੇ ਨ ਜਾਨਾਥ, ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯਸਦਿਸੋ ਅਞ੍ਞੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਿવਸ੍ਸਮਤ੍ਥਕੇ ਮਤਕਾਨਂ ਸੀਸਂ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਨਖੇਨ ਆਕੋਟੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਸਤ੍ਤੋ ਅਸੁਕਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ। વਙ੍ਗੀਸੋਪਿ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਕਙ੍ਖਛੇਦਨਤ੍ਥਂ ਤੇ ਤੇ ਜਨੇ ਆવਾਹੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਤਿਂ ਕਥਾਪੇਤਿ। ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਸਤਮ੍ਪਿ ਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਲਭਤਿ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વਙ੍ਗੀਸਮਾਣવਂ ਆਦਾਯ ਯਥਾਰੁਚਿਂ વਿਚਰਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਆਗਮਂਸੁ। વਙ੍ਗੀਸੋ ਜੇਤવਨਮਹਾવਿਹਾਰਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਨ ਖੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਮਯਾ ਇਮੇਸਂਯੇવ વਚਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਚਰਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਆਹ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਗਚ੍ਛਥ, ਅਹਂ ਨ ਬਹੁਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਤੇ ਆਹਂਸੁ – ‘‘વਙ੍ਗੀਸ, ਮਾ ਤੇ ਰੁਚ੍ਚਿ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ । ਯੋ ਹਿ ਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਸੋ ਮਾਯਾਯ ਆવਟ੍ਟੇਤੀ’’ਤਿ। વਙ੍ਗੀਸੋ ਤੇਸਂ ਕਥਂ ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਧੁਰਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ।
ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘વਙ੍ਗੀਸ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਿਪ੍ਪਂ ਜਾਨਾਸੀ’’ਤਿ। ਆਮ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਛવਸੀਸਮਨ੍ਤਂ ਨਾਮੇਕਂ ਜਾਨਾਮੀਤਿ। ਕਿਂ ਸੋ ਮਨ੍ਤੋ ਕਰੋਤੀਤਿ? ਤਿવਸ੍ਸਮਤ੍ਥਕੇ ਮਤਾਨਮ੍ਪਿ ਤਂ ਮਨ੍ਤਂ ਜਪ੍ਪਿਤ੍વਾ ਸੀਸਂ ਨਖੇਨ ਆਕੋਟੇਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਮੀਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਏਕਂ ਨਿਰਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸੀਸਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ, ਏਕਂ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ, ਏਕਂ ਦੇવੇਸੁ, ਏਕਂ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸ ਸੀਸਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਸੋ ਪਠਮਂ ਸੀਸਂ ਆਕੋਟੇਤ੍વਾ, ‘‘ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਯਂ ਸਤ੍ਤੋ ਨਿਰਯਂ ਗਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, વਙ੍ਗੀਸ, ਸੁਦਿਟ੍ਠਂ ਤਯਾ, ਅਯਂ ਸਤ੍ਤੋ ਕਹਂ ਗਤੋਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਂ, ਭੋ ਗੋਤਮਾਤਿ। ਅਯਂ ਸਤ੍ਤੋ ਕਹਂ ਗਤੋਤਿ? ਦੇવਲੋਕਂ, ਭੋ ਗੋਤਮਾਤਿ ਤਿਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਗਤਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥੇਸਿ। ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸੀਸਂ ਨਖੇਨ ਆਕੋਟੇਨ੍ਤੋ ਨੇવ ਅਨ੍ਤਂ ਨ ਕੋਟਿਂ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕੋਸਿ ਤ੍વਂ, વਙ੍ਗੀਸਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਪਸ੍ਸਥ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਾਮਿ ਤਾવਾ’’ਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤਿ। ਬਾਹਿਰਕਮਨ੍ਤੇਨ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਗਤਿਂ ਕਥਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਥਸ੍ਸ ਮਤ੍ਥਕਤੋ ਸੇਦੋ ਮੁਚ੍ਚਿ। ਸੋ ਲਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਕਿਲਮਸਿ, વਙ੍ਗੀਸਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਆਮ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਇਮਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਤਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ। ਸਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ ਜਾਨਾਥ, ਕਥੇਥਾਤਿ। ‘‘વਙ੍ਗੀਸ, ਅਹਂ ਏਤਮ੍ਪਿ ਜਾਨਾਮਿ ਇਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਮ੍ਪੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਇਮਾ ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
‘‘ਚੁਤਿਂ ਯੋ વੇਦਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਉਪਪਤ੍ਤਿਂ ਚ ਸਬ੍ਬਸੋ।
ਅਸਤ੍ਤਂ ਸੁਗਤਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ॥
‘‘ਯਸ੍ਸ ਗਤਿਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਦੇવਾ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਮਾਨੁਸਾ।
ਖੀਣਾਸવਂ ਅਰਹਨ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੪੧੯-੪੨੦)।
ਤਤੋ વਙ੍ਗੀਸੋ ਆਹ – ‘‘ਭੋ ਗੋਤਮ, વਿਜ੍ਜਾਯ વਿਜ੍ਜਂ ਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਮ ਪਰਿਹਾਨਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਹਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਜਾਨਨਕਂ ਮਨ੍ਤਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਏਤਂ ਮਨ੍ਤਂ ਮਯ੍ਹਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ। વਙ੍ਗੀਸ, ਨ ਮਯਂ ਮਨ੍ਤੇਨ ਮਨ੍ਤਂ ਦੇਮ, ਏવਮੇવ ਦੇਮਾਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਦੇਥ ਮੇ ਮਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਪਚਿਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਕਚ੍ਛਪਕਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ। ਕਿਂ, વਙ੍ਗੀਸ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਮਯੇ ਮਹਗ੍ਘਮਨ੍ਤਂ વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿવਾਸੋ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤੀਤਿ? ਹੋਤਿ, ਭੋ ਗੋਤਮਾਤਿ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਮਨ੍ਤੋ ਨਿਪ੍ਪਰਿવਾਸੋਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਕਰੋਸੀਤਿ? ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨਾਮ ਮਨ੍ਤੇਹਿ ਅਤਿਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਆਹ – ‘‘ਭੋ ਗੋਤਮ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਕਥਿਤਨਿਯਾਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਭਗવਾ ਆਹ – ‘‘વਙ੍ਗੀਸ, ਮਯਂ ਇਮਂ ਮਨ੍ਤਂ ਦੇਨ੍ਤਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਸਮਾਨਲਿਙ੍ਗਸ੍ਸ ਦੇਮਾ’’ਤਿ। વਙ੍ਗੀਸੋ ‘‘ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍વਾ ਮਯਾ ਇਮਂ ਮਨ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਆਹ। ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਯਿ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤੇ ਮਾ ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍ਥ, ਅਹਂ ਇਮਂ ਮਨ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਜੇਟ੍ਠਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਭਦ੍ਦਕਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਮਨ੍ਤਤ੍ਥਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਮਨ੍ਤਪਰਿવਾਸਂ ਤਾવ વਸਾਹੀ’’ਤਿ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ। ਪਞ੍ਞવਾ ਸਤ੍ਤੋ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਂ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤੋવ ਤਤ੍ਥ ਖਯવਯਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ‘‘ਕਾ ਨੁ ਖੋ વਙ੍ਗੀਸਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿ, ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ, ਭੋ વਙ੍ਗੀਸ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਿਪ੍ਪਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਆਮ, ਸਿਕ੍ਖਿਤਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਏਹਿ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ। ਗਚ੍ਛਥ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਮਯ੍ਹਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ। ਪਠਮਮੇવ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਤੁਯ੍ਹਂ ਕਥਿਤਂ ‘‘ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਆਗਤੇ ਮਾਯਾਯ ਆવਟ੍ਟੇਤੀ’’ਤਿ। ਤ੍વਂ ਹਿ ਇਦਾਨਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ વਸਂ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਕਿਂ ਮਯਂ ਤવ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਆਗਤਮਗ੍ਗੇਨੇવ ਪਕ੍ਕਮਿਂਸੁ। વਙ੍ਗੀਸਤ੍ਥੇਰੋਪਿ ਯਂ ਯਂ વੇਲਂ ਦਸਬਲਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਕਂ ਥੁਤਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋવ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤੇਨ ਤਂ ਸਤ੍ਥਾ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਪਟਿਭਾਨવਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਉਪਸੇਨવਙ੍ਗਨ੍ਤਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੧੩. ਪਞ੍ਚਮੇ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਪਾਸਾਦਿਕਾਨਂ। ਉਪਸੇਨੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। વਙ੍ਗਨ੍ਤਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਨ ਸੋ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ વਙ੍ਗਨ੍ਤਪੁਤ੍ਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਯਂ ਪਨ ਥੇਰੋ ਨ ਕੇવਲਂ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਪਾਸਾਦਿਕੋ, ਪਰਿਸਾਪਿਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਿਕਾ, ਇਤਿ ਪਰਿਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਲਦ੍ਧਨਾਮવਸੇਨ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਪਨਸ੍ਸ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ વਯਂ ਆਗਮ੍ਮ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਮਾਨੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਤ੍વਾ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਨਾਲਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੇ ਸਾਰਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਉਪਸੇਨਦਾਰਕੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।
ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਯੋ વੇਦੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਸੋ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਏਕવਸ੍ਸਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਰਿਯਗਬ੍ਭਂ વਡ੍ਢੇਮੀ’’ਤਿ ਏਕਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਸਿ। ਸੋ ਪવਾਰੇਤ੍વਾ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਸ੍ਸ ਏਕવਸ੍ਸਿਕਕਾਲੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦੁવਸ੍ਸੋ ‘‘ਦਸਬਲੋ ਮਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਤੁਸਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਂ ਆਦਾਯ ਦਸਬਲਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਆਗਤੋ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਕਤਿવਸ੍ਸੋਸਿ ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ? ਦੁવਸ੍ਸੋ ਅਹਂ ਭਗવਾਤਿ। ਅਯਂ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਤਿવਸ੍ਸੋਤਿ? ਏਕવਸ੍ਸੋ ਭਗવਾਤਿ। ਕਿਨ੍ਤਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹੋਤੀਤਿ? ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕੋ ਮੇ ਭਗવਾਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਅਤਿਲਹੁਂ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਮੋਘਪੁਰਿਸ, ਬਾਹੁਲ੍ਲਾਯ ਆવਤ੍ਤੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ વਿਗਰਹਿ। ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਗਰਹਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਿਨਾવ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦਸਸ੍ਸਿਰਿਕੇਨ ਮੁਖੇਨ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਰਿਸਮੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਂਦਿવਸੇਯੇવ ਏਕਂ ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ।
ਤਤੋ ਯਸ੍ਮਾ ਥੇਰੋ ਮਹਾਕੁਲਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਪਥવਿਘੁਟ੍ਠਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋવ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਕਥਾਯ ਚੇવ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਞਾਤਿਕੁਲੇਹਿ ਚ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਬਹੂ ਕੁਲਦਾਰਕਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ। ‘‘ਅਹਂ ਆਰਞ੍ਞਕੋ, ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਆਰਞ੍ਞਕਾ ਭવਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ਪਬ੍ਬਜਥਾ’’ਤਿ ਤੇਰਸ ਧੁਤਙ੍ਗਾਨਿ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਿ। ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਲੇਨ ਤਂ ਤਂ ਧੁਤਙ੍ਗਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਨ੍ਤਿ। ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਸવਸ੍ਸਕਾਲੇ વਿਨਯਂ ਪਗੁਣਂ ਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇવ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਸਿ। ਏવਂ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਚਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਸਤਮਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਰਿવਾਰਾ ਅਹੇਸੁਂ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨਮਹਾવਿਹਾਰੇ વਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਚ੍ਛਾਮਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਦ੍ਧਮਾਸਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਯਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਏਕવਿਹਾਰੀ ਹੋਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋਪਿ ‘‘ਯੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤਿ, ਸੋ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਦੇਸਾਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਕਤਿਕਂ ਅਕਾਸਿ। ਤਦਾ ਉਪਸੇਨਤ੍ਥੇਰੋ ‘‘ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਜੇਤવਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਕਥਾਸਮੁਟ੍ਠਾਪਨਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਨਾਪਾਨਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨੀ’’ਤਿ। ‘‘ਨ ਖੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਨਾਪਾਨਿ ਪਂਸੁਕੂਲਾਨੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇ ਗਾਰવੇਨ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਭਾવਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਉਪਸੇਨਾ’’ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍વਾ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਗੁਣਕਥਂ ਕਥੇਸਿ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨ ਇਦਂ વਤ੍ਥੁ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਪਾਰਾ॰ ੫੬੫) ਆਗਤਮੇવ। ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਅਰਿਯਗਣਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਥੇਰਂ ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਦਬ੍ਬਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੧੪. ਛਟ੍ਠੇ ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਕਾਨਨ੍ਤਿ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਾਨਂ। ਥੇਰਸ੍ਸ ਕਿਰ ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਨਕਾਲੇ ਅਟ੍ਠਾਰਸਸੁ ਮਹਾવਿਹਾਰੇਸੁ ਅਸਮ੍ਮਟ੍ਠਂ ਪਰਿવੇਣਂ વਾ ਅਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ વਾ ਅਸੋਧਿਤਂ ਮਞ੍ਚਪੀਠਂ વਾ ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਪਾਨੀਯਪਰਿਭੋਜਨੀਯਂ વਾ ਨਾਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਦਬ੍ਬੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਮਲ੍ਲਰਾਜਕੁਲੇ ਪਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਞ੍ਹਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਬ੍ਯਾਕਤੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਓਸਕ੍ਕਨਕਾਲੇ ਪਬ੍ਬਜਿ, ਤਦਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਪਰੇ ਛ ਜਨਾਤਿ ਸਤ੍ਤ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਕਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇ ਸਾਸਨੇ ਅਗਾਰવਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਧ ਕਿਂ ਕਰੋਮ, ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਉਚ੍ਚਪਬ੍ਬਤਸਿਖਰਂ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਬਲਂ ਜਾਨਨ੍ਤਾ ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਂ ਪਾਤੇਨ੍ਤੁ, ਜੀવਿਤੇ ਸਾਲਯਾ ਓਤਰਨ੍ਤੁ, ਮਾ ਪਚ੍ਛਾਨੁਤਾਪਿਨੋ ਅਹੁવਤ੍ਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇ ਏਕਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਂ ਪਾਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਹੋਥ, ਆવੁਸੋ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਓવਦਿਤ੍વਾ ਚਿਤ੍ਤਰੁਚਿਯੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਆਰਭਿਂਸੁ।
ਤਤ੍ਰੇਕੋ ਥੇਰੋ ਪਞ੍ਚਮੇ ਦਿવਸੇ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ‘‘ਮਮ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ, ਅਹਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਤੋ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਇਮਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਥ , ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਕਿਚ੍ਚਂ ਮਮਾਯਤ੍ਤਂ ਹੋਤੁ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਮਯਂ, ਆવੁਸੋ, ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਂ ਪਾਤੇਨ੍ਤਾ ਏવਂ ਅવੋਚੁਮ੍ਹਾ ‘‘ਯੋ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਤਿ, ਸੋ ਭਿਕ੍ਖਂ ਆਹਰਤੁ, ਤੇਨ ਆਭਤਂ ਸੇਸਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਨਤ੍ਥਿ, ਆવੁਸੋਤਿ। ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁਨਾ ਲਭਿਤ੍ਥ, ਮਯਮ੍ਪਿ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ વਟ੍ਟਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਗਚ੍ਛਥ ਤੁਮ੍ਹੇਤਿ । ਥੇਰੋ ਤੇ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਫਾਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਗਤੋ। ਅਪਰੋ ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ ਪਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ।
ਇਤਰੇਪਿ ਥੇਰਾ ਤਤੋ ਚੁਤਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਕੁਲੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਏਕੋ ਗਨ੍ਧਾਰਰਟ੍ਠੇ ਤਕ੍ਕਸਿਲਨਗਰੇ ਰਾਜਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਏਕੋ ਪਬ੍ਬਤੇਯ੍ਯਰਟ੍ਠੇ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਿਕਾਯ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਏਕੋ ਬਾਹਿਯਰਟ੍ਠੇ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਏਕੋ ਰਾਜਗਹੇ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਅਯਂ ਪਨ ਦਬ੍ਬਤ੍ਥੇਰੋ ਮਲ੍ਲਰਟ੍ਠੇ ਅਨੁਪਿਯਨਗਰੇ ਏਕਸ੍ਸ ਮਲ੍ਲਰਞ੍ਞੋ ਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਉਪવਿਜਞ੍ਞਕਾਲੇ ਕਾਲਮਕਾਸਿ, ਮਤਸਰੀਰਂ ਸੁਸਾਨਂ ਨੇਤ੍વਾ ਦਾਰੁਚਿਤਕਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਅਦਂਸੁ। ਤਸ੍ਸਾ ਅਗ੍ਗਿવੇਗਸਨ੍ਤਤ੍ਤਂ ਉਦਰਪਟਲਂ ਦ੍વੇਧਾ ਅਹੋਸਿ। ਦਾਰਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਞ੍ਞਬਲੇਨ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਦਬ੍ਬਤ੍ਥਮ੍ਭੇ ਨਿਪਤਿ। ਤਂ ਦਾਰਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਯ੍ਯਿਕਾਯ ਅਦਂਸੁ। ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ ਦਬ੍ਬਤ੍ਥਮ੍ਭੇ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧਜੀવਿਤਤ੍ਤਾ ਦਬ੍ਬੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਾਸਿ।
ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਿਕਕਾਲੇ ਸਤ੍ਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવਾਰੋ ਮਲ੍ਲਰਟ੍ਠੇ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਅਨੁਪਿਯਨਿਗਮਂ ਪਤ੍વਾ ਅਨੁਪਿਯਮ੍ਬવਨੇ વਿਹਰਤਿ। ਦਬ੍ਬਕੁਮਾਰੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਦਸ੍ਸਨੇਨੇવ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਕਾਮੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਯ੍ਯਿਕਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਾ ‘‘ਸਾਧੁ, ਤਾਤਾ’’ਤਿ ਦਬ੍ਬਕੁਮਾਰਂ ਆਦਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਂ ਕੁਮਾਰਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮਂ ਦਾਰਕਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥੁ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦਬ੍ਬਕੁਮਾਰਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੋ ਤਚਪਞ੍ਚਕਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ। ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰੋ ਸਤ੍ਤੋ ਪਠਮਕੇਸવਟ੍ਟਿਯਾ ਓਰੋਪਿਯਮਾਨਾਯ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ, ਦੁਤਿਯਕੇਸવਟ੍ਟਿਯਾ ਓਰੋਪਿਯਮਾਨਾਯ ਸਕਦਾਗਾਮਿਫਲੇ, ਤਤਿਯਾਯ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲੇ। ਸਬ੍ਬਕੇਸਾਨਂ ਪਨ ਓਰੋਪਨਞ੍ਚ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਸਚ੍ਛਿਕਿਰਿਯਾ ਚ ਅਪਚ੍ਛਾ ਅਪੁਰੇ ਅਹੋਸਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਮਲ੍ਲਰਟ੍ਠੇ ਯਥਾਭਿਰਨ੍ਤਂ વਿਹਰਿਤ੍વਾ ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ। ਤਤ੍ਰਾਯਸ੍ਮਾ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਰਹੋਗਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਕਰਣੇ ਕਾਯਂ ਯੋਜੇਤੁਕਾਮੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯਂ, ਭਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍વਾ ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਕਤ੍ਤਞ੍ਚ ਭਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਕਤ੍ਤਞ੍ਚ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਅਥ ਨਂ ‘‘ਅਯਂ ਦਬ੍ਬੋ ਦਹਰੋવ ਸਮਾਨੋ ਮਹਨ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਿਕਕਾਲੇਯੇવ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲਤੋਯੇવ ਪਟ੍ਠਾਯ ਰਾਜਗਹਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਨ੍ਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਚ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਭਿਕ੍ਖਞ੍ਚ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਉਦ੍ਦਿਸਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਕਭਾવੋ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ਪਾਕਟੋ ਅਹੋਸਿ – ‘‘ਦਬ੍ਬੋ ਕਿਰ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸਭਾਗਸਭਾਗਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਦੂਰੇਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਿਯੇવ। ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਨੇਤੀਤਿ।
ਅਥ ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਾਲੇਪਿ વਿਕਾਲੇਪਿ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਆવੁਸੋ, ਜੀવਕਮ੍ਬવਨੇ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਹਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮਦ੍ਦਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਮਿਗਦਾਯੇ’’ਤਿ ਏવਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸਾਪੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਇਦ੍ਧਿਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਸੋਪਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਮਨੋਮਯੇ ਕਾਯੇ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਏਕੇਕਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦਿਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯਾ ਜਲਮਾਨਾਯ ਪੁਰਤੋ ਪੁਰਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਮਞ੍ਚੋ, ਇਦਂ ਪੀਠ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ વਤ੍વਾ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨਿਦਂ વਤ੍ਥੁ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਮੇવ। ਸਤ੍ਥਾ ਇਦਮੇવ ਕਾਰਣਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਅਰਿਯਗਣਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਥੇਰਂ ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਪਿਲਿਨ੍ਦવਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੧੫. ਸਤ੍ਤਮੇ ਦੇવਤਾਨਂ ਪਿਯਮਨਾਪਾਨਨ੍ਤਿ ਦੇવਤਾਨਂ ਪਿਯਾਨਞ੍ਚੇવ ਮਨਾਪਾਨਞ੍ਚ ਪਿਲਿਨ੍ਦવਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤੀ ਰਾਜਾ ਹੁਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਂ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸੀਲੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਸਗ੍ਗਪਰਾਯਣਂ ਅਕਾਸਿ। ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਕਿਰ ਛਸੁ ਕਾਮਸਗ੍ਗੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਦੇવਤਾ ਤਸ੍ਸੇવ ਓવਾਦਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਂ ਨੁ ਖੋ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਇਮਂ ਸਗ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਲਭਿਮ੍ਹਾ’’ਤਿ ਆવਜ੍ਜਮਾਨਾ ਇਮਂ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਥੇਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਸਮ੍ਪਤਿ ਲਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਸਾਯਂਪਾਤਂ ਥੇਰਂ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਦੇવਤਾਨਂ ਪਿਯਮਨਾਪਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਪਿਲਿਨ੍ਦੋਤਿ ਪਨਸ੍ਸ ਗੋਤ੍ਤਂ, વਚ੍ਛੋਤਿ ਨਾਮਂ। ਤਦੁਭਯਂ ਸਂਸਨ੍ਦੇਤ੍વਾ ਪਿਲਿਨ੍ਦવਚ੍ਛੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਮਹਾਭੋਗਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦੇવਤਾਨਂ ਪਿਯਮਨਾਪਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਤ੍વਾ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਪਿਲਿਨ੍ਦવਚ੍ਛੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਸੋ ਗਿਹੀਹਿਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿਪਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਹਿ, વਸਲ, ਗਚ੍ਛ, વਸਲ, ਆਹਰ, વਸਲ, ਗਣ੍ਹ, વਸਲਾ’’ਤਿ વਸਲવਾਦੇਨੇવ ਸਮੁਦਾਚਰਤਿ। ਤਂ ਕਥਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ – ‘‘ਭਗવਾ ਅਰਿਯਾ ਨਾਮ ਫਰੁਸવਾਚਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਾਨਂ ਪਰવਮ੍ਭਨવਸੇਨ ਫਰੁਸવਾਚਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਨ ਭવਨ੍ਤਰੇ ਆਚਿਣ੍ਣવਸੇਨ ਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਭਨ੍ਤੇ, ਪਿਲਿਨ੍ਦવਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਯ ਗਿਹੀਹਿਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿਪਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ, ‘‘વਸਲ, વਸਲਾ’’ਤਿ ਕਥੇਤਿ, ਕਿਮੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਭਗવਾਤਿ। ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਤਂ ਇਦਾਨੇવ ਆਚਿਣ੍ਣਂ, ਅਤੀਤੇ ਪਨੇਸ ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ વਸਲવਾਦਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਇਚ੍ਚੇਸ ਭવਾਚਿਣ੍ਣੇਨੇવ ਕਥੇਸਿ, ਨ ਫਰੁਸવਸੇਨ। ਅਰਿਯਾਨਞ੍ਹਿ વੋਹਾਰੋ ਫਰੁਸੋਪਿ ਸਮਾਨੋ ਚੇਤਨਾਯ ਅਫਰੁਸਭਾવੇਨ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੋવ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਮ੍ਪੇਤ੍ਥ ਪਾਪਂ ਨ ਉਪਲਬ੍ਭਤੀਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਅਕਕ੍ਕਸਂ વਿਞ੍ਞਾਪਨਿਂ, ਗਿਰਂ ਸਚ੍ਚਮੁਦੀਰਯੇ।
ਯਾਯ ਨਾਭਿਸਜੇ ਕਞ੍ਚਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਥੇਰੋ ਰਾਜਗਹਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਪੁਰਿਸਂ ਪਿਪ੍ਪਲੀਨਂ ਭਾਜਨਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਆਦਾਯ ਅਨ੍ਤੋਨਗਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਤੇ, વਸਲ, ਭਾਜਨੇ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਸਮਣੋ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਾਤੋવ ਫਰੁਸਕਥਂ ਕਥੇਸਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਮੇવ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ‘‘ਮੂਸਿਕવਚ੍ਚਂ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਾਜਨੇ’’ਤਿ ਆਹ। ਏવਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, વਸਲਾਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਂ વਿਜਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਂ ਮੂਸਿਕવਚ੍ਚਮੇવ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਮਾ ਪਿਪ੍ਪਲਿਯੋ ਮੂਸਿਕવਚ੍ਚਸਦਿਸਾ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਸਭਾવੋ ਨੁ ਖੋ ਨੋ’’ਤਿ વੀਮਂਸਨ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥੇਨ ਉਪ੍ਪੀਲ਼ੇਸਿ । ਅਥਸ੍ਸ ਉਨ੍ਦੂਰવਚ੍ਚਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਬਲવਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਸੋ ‘‘ਇਮਾਯੇવ ਨੁ ਖੋ ਏવਰੂਪਾ, ਉਦਾਹੁ ਸਕਟੇਪੀ’’ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਪਿਪ੍ਪਲਿਯੋ ਤਾਦਿਸਾવ ਦਿਸ੍વਾ ਹਦਯਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਂ, ਮਯਾ ਪਾਤੋવ ਦਿਟ੍ਠਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸੇਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਅਦ੍ਧਾ ਏਕਂ ਉਪਾਯਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਗਤਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨੁવਿਚਿਨਿਤ੍વਾ ਏਤਂ ਕਾਰਣਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਗਤਮਗ੍ਗਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਪਾਯਾਸਿ।
ਅਥੇਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਂ ਅਤਿવਿਯ ਚਣ੍ਡਿਕਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਤ੍વਂ ਅਤਿવਿਯ ਚਣ੍ਡਿਕਤੋવ ਗਚ੍ਛਸਿ, ਕੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਗਚ੍ਛਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਭੋ, ਮਾ ਚਿਨ੍ਤਯਿ, ਮਯ੍ਹਂ ਅਯ੍ਯੋ ਪਿਲਿਨ੍ਦવਚ੍ਛੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤ੍વਂ ਏਤਦੇવ ਭਾਜਨਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਆਦਾਯ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਤਿਟ੍ਠ। ‘ਕਿਂ ਨਾਮੇਤਂ, વਸਲਾ’ਤਿ વੁਤ੍ਤਕਾਲੇ ਚ ‘ਪਿਪ੍ਪਲਿਯੋ, ਭਨ੍ਤੇ’ਤਿ વਦ, ਥੇਰੋ ‘ਏવਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, વਸਲਾ’ਤਿ વਕ੍ਖਤਿ। ਪੁਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਪਿਪ੍ਪਲਿਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਸਬ੍ਬਾ ਪਿਪ੍ਪਲਿਯੋ ਪਟਿਪਾਕਤਿਕਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਇਦਮੇਤ੍ਤਕਂ વਤ੍ਥੁ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾਨਂ ਪਿਯਮਨਾਪਕਾਰਣਮੇવ વਤ੍ਥੁਂ ਕਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਦੇવਤਾਨਂ ਪਿਯਮਨਾਪਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਬਾਹਿਯਦਾਰੁਚੀਰਿਯਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੧੬. ਅਟ੍ਠਮੇ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾਨਨ੍ਤਿ ਖਿਪ੍ਪਂ ਅਧਿਗਤਅਭਿਞ੍ਞਾਨਂ ਦਾਰੁਚੀਰਿਯਤ੍ਥੇਰੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਥੇਰੋ ਸਂਖਿਤ੍ਤਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ, ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਂ ਪਰਿਕਮ੍ਮਕਿਚ੍ਚਂ ਨਾਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਬਾਹਿਯਰਟ੍ਠੇ ਪਨ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਬਾਹਿਯੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਦਾਰੁਚੀਰਂ ਨਿવਾਸੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਦਾਰੁਚੀਰਿਯੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਤ੍વਾ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਓਸਕ੍ਕਨਕਾਲੇ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸੀਲੋ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍વਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ।
ਸੋ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਦੇવਲੋਕੇ વਸਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਬਾਹਿਯਰਟ੍ਠੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। વਯਂ ਆਗਮ੍ਮ ਘਰਾવਾਸਂ વਸਨ੍ਤੋ ‘‘વੋਹਾਰਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਭੂਮਿਗਮਨੀਯਂ ਨਾવਂ ਅਭਿਰੁਹਿ। ਨਾવਾ ਇਚ੍ਛਿਤਂ ਦੇਸਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾવ ਸਮੁਦ੍ਦਮਜ੍ਝੇ ਭਿਨ੍ਨਾ, ਮਹਾਜਨੋ ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪਭਕ੍ਖੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਯਂ ਪਨ ਏਕਂ ਦਾਰੁਖਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਸੁਪ੍ਪਾਰਕਪਟ੍ਟਨੇ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾવਾਸਂ ਪਤ੍વਾ ‘‘ਅਚੇਲਕਨਿਯਾਮੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ ਅਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਾਨੇ ਏਕਂ ਮਹਾਤਲ਼ਾਕਾ ਸੇવਾਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਰੀਰਂ વੇਠੇਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਪਤਿਤਂ ਏਕਂ ਕਪਾਲਂ ਆਦਾਯ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਪਾવਿਸਿ।
ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸੁਂ – ‘‘ਸਚੇ ਲੋਕੇ ਅਰਹਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਏવਂવਿਧੇਹਿ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਯ੍ਯੋ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਭਾવੇਨ વਤ੍ਥਂ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ વੀਮਂਸਨ੍ਤਾ ਨਾਨਾਦਿਸਾਹਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਆਹਰਿਂਸੁ। ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਚਾਹਂ ਨ ਇਮਿਨਾ ਨਿਯਾਮੇਨ ਆਗਮਿਸ੍ਸਂ, ਨ ਮੇ ਏਤੇ ਪਸੀਦੇਯ੍ਯੁਂ, ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍વਾ ਇਮੇ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਜੀવਿਕੁਪਾਯਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਨ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਪਸਨ੍ਨਾ ਮਹਾਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਸੋਪਿ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਅવਿਦੂਰਟ੍ਠਾਨੇ ਦੇવਕੁਲਂ ਗਤੋ। ਮਹਾਜਨੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦੇવਕੁਲਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਮੇ ਮਯ੍ਹਂ ਸੇવਾਲੇ ਨਿવਾਸਨਮਤ੍ਤੇ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਏવਂવਿਧਂ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਏਤੇਸਂ ਮਯਾ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੇਨੇવ ਭવਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਸਲ੍ਲਹੁਕਾਨਿ ਰੁਕ੍ਖਫਲਕਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਚ੍ਛੇਤ੍વਾ વਾਕੇਸੁ ਆવੁਣਿਤ੍વਾ ਚੀਰਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਜੀવਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੋ વਸਿ।
ਅਥ ਯੋ ਸੋ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਸਤ੍ਤਸੁ ਜਨੇਸੁ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਸੁ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਸੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਮਨਨ੍ਤਰਮੇવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨਂ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਜਨਾਨਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਸਮਣਧਮ੍ਮਕਰਣਟ੍ਠਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸੇਸਾਨਂ ਛਨ੍ਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਏਕਸ੍ਸ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਭਾવਂ ਇਤਰੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਕਾਮਾવਚਰਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਕਾਲਾਨੁਕਾਲਂ ਤੇ ਪਞ੍ਚ ਜਨੇ ਆવਜ੍ਜੇਤਿ । ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਕਾਲੇ ‘‘ਕਹਂ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਦਾਰੁਚੀਰਿਯਂ ਸੁਪ੍ਪਾਰਕਪਟ੍ਟਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕੁਹਨਕਮ੍ਮੇਨ ਜੀવਿਕਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਨਟ੍ਠੋ વਤਾਯਂ ਬਾਲੋ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਤਿਉਕ੍ਕਟ੍ਠਭਾવੇਨ ਅਰਹਤਾਪਿ ਆਭਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਅਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਉਦਰਤ੍ਥਾਯ ਅਨਰਹਾવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਟਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਲੋਕਂ વਞ੍ਚੇਨ੍ਤੋ વਿਚਰਤਿ, ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਚ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਭਾવਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਨਂ ਸਂવੇਜੇਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਭਾવਂ ਜਾਨਾਪੇਮੀ’’ਤਿ ਤਂਖਣਂਯੇવ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਤੋ ਸੁਪ੍ਪਾਰਕਪਟ੍ਟਨੇ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗਸਮਨਨ੍ਤਰੇ ਦਾਰੁਚੀਰਿਯਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ।
ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਓਭਾਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ‘‘ਕੇ ਤੁਮ੍ਹੇ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਹਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਪੋਰਾਣਕਸਹਾਯੋ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ ਪਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਜੇਟ੍ਠਕੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਞ੍ਚ ਜਨਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਸ੍વਾਹਂ ਤਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਕੁਹਨਕਮ੍ਮੇਨ ਜੀવਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਦਮੇਤੁਂ ਆਗਤੋਤਿ વਤ੍વਾ ਇਦਂ ਕਾਰਣਮਾਹ – ‘‘ਨ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਬਾਹਿਯ ਅਰਹਾ, ਨਪਿ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਸਾਪਿ ਤੇ ਪਟਿਪਦਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਾਯ ਤ੍વਂ ਅਰਹਾ વਾ ਅਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਂ વਾ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾવਂ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਸਨਭਾવਞ੍ਚ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਚ੍ਛਾਹੀ’’ਤਿ ਤਂ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਮੇવ ਅਗਮਾਸਿ।
ਦਾਰੁਚੀਰਿਯੋ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਸਂવੇਜਿਤੋ ‘‘ਮੋਕ੍ਖਮਗ੍ਗਂ ਗવੇਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વੀਸਯੋਜਨਸਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਏਕਰਤ੍ਤਿવਾਸੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠਂ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਪਾਦੇਸੁ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ‘‘ਦੇਸੇਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਂ, ਦੇਸੇਤੁ ਸੁਗਤੋ ਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਯਾવਤਤਿਯਂ ਯਾਚਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਬਾਹਿਯਸ੍ਸ ਞਾਣਂ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਤ’’ਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤੇ, ਬਾਹਿਯ, ਏવਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਦਿਟ੍ਠੇ ਦਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ (ਉਦਾ॰ ੧੦) ਇਮਿਨਾ ਓવਾਦੇਨ ਓવਦਿ । ਸੋਪਿ ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਅਨ੍ਤਰવੀਥਿਯਂ ਠਿਤੋવ ਦੇਸਨਾਨੁਸਾਰੇਨ ਞਾਣਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ।
ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਂ ਮਤ੍ਥਕਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਞਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣਪਤ੍ਤਚੀવਰਤਾਯ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤੋ ਸਙ੍ਕਾਰਟ੍ਠਾਨਤੋ ਚੋਲ਼ਕ੍ਖਣ੍ਡਾਨਿ ਸਂਕਡ੍ਢਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਪੁਬ੍ਬવੇਰਿਕੋ ਅਮਨੁਸ੍ਸੋ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਤਰੁਣવਚ੍ਛਾਯ ਗਾવਿਯਾ ਸਰੀਰੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰવੀਥਿਯਂ ਬਾਹਿਯਂ ਸਙ੍ਕਾਰਟ੍ਠਾਨੇ ਪਤਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਗਣ੍ਹਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਹਿਯਸ੍ਸ ਦਾਰੁਚੀਰਿਯਸ੍ਸ ਸਰੀਰ’’ਨ੍ਤਿ ਨੀਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਸਰੀਰਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਚਾਤੁਮਹਾਪਥੇ ਚੇਤਿਯਂ ਕਾਰਾਪੇਸਿ। ਤਤੋ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਕਥਾ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਤਥਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਬਾਹਿਯਸ੍ਸ ਸਰੀਰਜ੍ਝਾਪਨਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਰੇਸਿ, ਧਾਤੁਯੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਚੇਤਿਯਂ ਕਾਰੇਸਿ, ਕਤਰਮਗ੍ਗੋ ਨੁ ਖੋ ਤੇਨ ਸਚ੍ਛਿਕਤੋ, ਸਾਮਣੇਰੋ ਨੁ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦਯਿਂਸੁ । ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਹਿਯੋ’’ਤਿ ਉਪਰਿ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਭਾવਂ ਪਕਾਸੇਸਿ। ਪੁਨ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਕਥਾ ਉਦਪਾਦਿ ‘‘ਨ ਚ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਬਾਹਿਯਸ੍ਸ ਬਹੁ ਧਮ੍ਮੋ ਦੇਸਿਤੋ, ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋਤਿ ਚ વਦੇਤਿ। ਕਿਂ ਨਾਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ? ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਮਨ੍ਦੋ ਬਹੂਤਿ ਅਕਾਰਣਂ, વਿਸਪੀਤਕਸ੍ਸ ਅਗਦੋ વਿਯ ਚੇਸੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਸਹਸ੍ਸਮਪਿ ਚੇ ਗਾਥਾ, ਅਨਤ੍ਥਪਦਸਂਹਿਤਾ।
ਏਕਂ ਗਾਥਾਪਦਂ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਯਂ ਸੁਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਮਤੀ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੧੦੦)।
ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਪਾਣਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਮਤਪਾਨਂ ਪਿવਿਂਸੁ। ਇਦਞ੍ਚ ਪਨ ਬਾਹਿਯਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁ ਸੁਤ੍ਤੇ (ਉਦਾ॰ ੧੦) ਆਗਤਤ੍ਤਾ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਨ ਕਥਿਤਂ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਬਾਹਿਯਤ੍ਥੇਰਂ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੧੭. ਨવਮੇ ਚਿਤ੍ਤਕਥਿਕਾਨਨ੍ਤਿ વਿਚਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾਨਂ। ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਏਕਸ੍ਸਪਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਬਹੂਹਿ ਉਪਮਾਹਿ ਚ ਕਾਰਣੇਹਿ ਚ ਮਣ੍ਡਯਿਤ੍વਾ ਬੋਧੇਨ੍ਤੋ ਕਥੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਕਥਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਚਿਤ੍ਤਕਥਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੋਸਕ੍ਕਨਕਾਲੇ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਥਕੇ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਅਪਰਿਹੀਨਸੀਲੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਮਾਨੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥੁ ਕਾਲੇ ਰਾਜਗਹੇ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਕੁਲਦਾਰਿਕਾਯ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਸਾ ਚ ਪਠਮਂ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਲਭਮਾਨਾ ਕੁਲਘਰਂ ਗਤਾ ਗਬ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਤਮ੍ਪਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤੀ ਸਾਮਿਕਂ ਆਰਾਧੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਸੁ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ। ਤਸ੍ਸਾ ਗਬ੍ਭਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਦੇવਦਤ੍ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ, ਸੋ ‘‘ਅਸ੍ਸਮਣੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਦਸਬਲਂ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ, ਸਤ੍ਥਾ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਸਾવਤ੍ਥਿਨਗਰવਾਸੀਨਿ ਕੁਲਾਨਿ વਿਸਾਖਞ੍ਚ ਉਪਾਸਿਕਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਸੋਧੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪੁਰੇ ਲਦ੍ਧੋ ਗਬ੍ਭੋ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਅਰੋਗਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਸੁવਿਨਿਚ੍ਛਿਤਂ ਅਧਿਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਅਦਾਸਿ।
ਸਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਸੁવਣ੍ਣਬਿਮ੍ਬਸਦਿਸਂ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਿ। ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ਪਸੇਨਦਿਕੋਸਲੋ ਪੋਸਾਪੇਸਿ, ਕਸ੍ਸਪੋਤਿ ਚਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਕਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਨੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ। ਕੁਮਾਰਕਾਲੇ ਪਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤਤ੍ਤਾ ਭਗવਤਾ ‘‘ਕਸ੍ਸਪਂ ਪਕ੍ਕੋਸਥ, ਇਦਂ ਫਲਂ વਾ ਖਾਦਨੀਯਂ વਾ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਦੇਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕਤਰਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸਾਤਿ। ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਗਹਿਤਨਾਮਤ੍ਤਾ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ વੁਡ੍ਢਕਾਲੇਪਿ ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸਪੋਤ੍વੇવ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਪਿਚ ਰਞ੍ਞੋ ਪੋਸਾવਨਿਕਪੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਪਿ ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸਪੋਤਿ ਤਂ ਸਞ੍ਜਾਨਿਂਸੁ।
ਸੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਚੇવ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਬੁਦ੍ਧવਚਨਞ੍ਚ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਅਥ ਸੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਥਕੇ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ ਪਤ੍વਾ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਸਹਾਯਕੋ ਮੇ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਿਲਮਤਿ, ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਨਯਮੁਖਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਫਲਪਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਾਯਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਠਿਤੋવ ਪਞ੍ਚਦਸ ਪਞ੍ਹੇ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗਸਮਨਨ੍ਤਰੇ ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਅਨ੍ਧવਨੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਥੇਰੋ ਆਲੋਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕੋ ਏਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਅਹਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ ਪਤ੍વਾ ਸੁਦ੍ਧਾવਾਸੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਬ੍ਰਹ੍ਮਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਕੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਆਗਤਤ੍ਥਾਤਿ? ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਗਤਕਾਰਣਂ ਦੀਪੇਤੁਂ ਤੇ ਪਞ੍ਹੇ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਇਮੇ ਪਞ੍ਹੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਰੁਣੇ ਉਟ੍ਠਿਤੇ ਤਥਾਗਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਹਿ ਤਥਾਗਤਂ ਅਞ੍ਞੋ ਇਮੇ ਪਞ੍ਹੇ ਕਥੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਮੇવ ਗਤੋ।
ਥੇਰੋਪਿ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ ਕਥਿਤਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹੇ ਕਥੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਕਥਿਤਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਧવਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਗਬ੍ਭਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਰਿਸਾਨਂ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਬਹੁਕਾਹਿ ਉਪਮਾਹਿ ਚ ਕਾਰਣੇਹਿ ਚ ਮਣ੍ਡੇਤ੍વਾ ਚਿਤ੍ਤਕਥਮੇવ ਕਥੇਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਪਾਯਾਸਿਰਞ੍ਞੋ ਪਞ੍ਚਦਸਹਿ ਪਞ੍ਹੇਹਿ ਪਟਿਮਣ੍ਡੇਤ੍વਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੪੦੬ ਆਦਯੋ) ਦੇਸਿਤੇ ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਚਿਤ੍ਤਕਥਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੧੮. ਦਸਮੇ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾ ਪਤ੍વਾ ਠਿਤਾਨਂ ਮਹਾਕੋਟ੍ਠਿਤਤ੍ਥੇਰੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਯਂ ਹਿ ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸੁ ਚਿਣ੍ਣવਸਿਭਾવੇਨ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤੇ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤੇ ਮਹਾਸਾવਕੇ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਦਸਬਲਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸੁਯੇવ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਇਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚਿਣ੍ਣવਸਿਭਾવੇਨ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਮਹਾਭੋਗਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਕੋਟ੍ਠਿਤਮਾਣવੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਯੋ વੇਦੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਸੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਂ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸੁ ਚਿਣ੍ਣવਸੀ ਹੁਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸੁਯੇવ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਮਹਾવੇਦਲ੍ਲਸੁਤ੍ਤਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੪੪੯ ਆਦਯੋ) ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਤਤਿਯવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ।
੧੪. ਏਤਦਗ੍ਗવਗ੍ਗੋ
(੧੪) ੪. ਚਤੁਤ੍ਥਏਤਦਗ੍ਗવਗ੍ਗੋ
ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੧੯-੨੨੩. ਚਤੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਨਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਥੇਰਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਸਤਿਮਨ੍ਤਾ ਗਤਿਮਨ੍ਤਾ ਧਿਤਿਮਨ੍ਤਾ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾ ਚ ਅਤ੍ਥਿ। ਅਯਂ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਂ ਠਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਇਮਸ੍ਸੇવ ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਧਾਰਣਕਸਤਿ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਥੇਰੇਹਿ ਬਲવਤਰਾ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਤਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਅਯਮੇવ ਚਾਯਸ੍ਮਾ ਏਕਪਦੇ ਠਤ੍વਾ ਸਟ੍ਠਿ ਪਦਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਕਥਿਤਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਸਬ੍ਬਪਦਾਨਿ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਗਤਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਤਸ੍ਸੇવ ਚਾਯਸ੍ਮਤੋ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨવੀਰਿਯਂ ਸਜ੍ਝਾਯਨવੀਰਿਯਞ੍ਚ ਧਾਰਣવੀਰਿਯਞ੍ਚ ਸਤ੍ਥੁ ਉਪਟ੍ਠਾਨવੀਰਿਯਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਸਦਿਸਂ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਧਿਤਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਤਥਾਗਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਚੇਸ ਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਾਕਾਰੇਨ ਉਪਟ੍ਠਹਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਹਿ ਤਥਾਗਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤਾ ਨ ਚਿਰਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂਸੁ, ਨ ਚ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਮਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਅਯਂ ਥੇਰੋ ਪਨ ਉਪਟ੍ਠਾਕਟ੍ਠਾਨਂ ਲਦ੍ਧਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਮਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਪਟ੍ਠਹਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਇਤੋ ਕਿਰ ਸਤਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਥਕੇ ਕਪ੍ਪੇ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਤਸ੍ਸ ਹਂਸવਤੀ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ, ਨਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਪਿਤਾ, ਸੁਮੇਧਾ ਨਾਮ ਦੇવੀ ਮਾਤਾ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਉਤ੍ਤਰਕੁਮਾਰੋ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਦਿવਸੇ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਪਧਾਨਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍વਾ ‘‘ਅਨੇਕਜਾਤਿਸਂਸਾਰ’’ਨ੍ਤਿ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਬੋਧਿਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ‘‘ਪਥવਿਯਂ ਠਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਾਦਂ ਅਭਿਨੀਹਰਿ। ਅਥ ਪਥવਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਮਾਣਂ ਪਦੁਮਂ ਉਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਦੁਪਾਦਾਯ ਭਗવਾ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋਤੇવ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ। ਤਸ੍ਸ ਦੇવਲੋ ਚ ਸੁਜਾਤੋ ਚ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾ ਅਹੇਸੁਂ , ਅਮਿਤਾ ਚ ਅਸਮਾ ਚ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਿਕਾ, ਸੁਮਨੋ ਨਾਮ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ। ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਭਗવਾ ਪਿਤੁ ਸਙ੍ਗਹਂ ਕੁਰੁਮਾਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰੋ ਹਂਸવਤਿਯਾ ਰਾਜਧਾਨਿਯਾ વਸਤਿ।
ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਾ ਪਨਸ੍ਸ ਸੁਮਨਕੁਮਾਰੋ ਨਾਮ। ਤਸ੍ਸ ਰਾਜਾ ਹਂਸવਤਿਤੋ વੀਸਯੋਜਨਸਤੇ ਭੋਗਗਾਮਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਕਦਾਚਿ ਕਦਾਚਿ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਿਤਰਞ੍ਚ ਸਤ੍ਥਾਰਞ੍ਚ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤੋ ਕੁਪਿਤੋ ਸੁਮਨੋ ਰਞ੍ਞੋ ਪੇਸੇਸਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਮਯਾ ਤਤ੍ਥ ਕਸ੍ਮਾ ਠਪਿਤੋ’’ਤਿ ਪਟਿਪੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਚੋਰੇ વੂਪਸਮੇਤ੍વਾ ‘‘ਉਪਸਨ੍ਤੋ, ਦੇવ, ਜਨਪਦੋ’’ਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਪੇਸੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਤੁਟ੍ਠੋ ‘‘ਸੀਘਂ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਆਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਸ੍ਸ ਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਤਾ ਅਮਚ੍ਚਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਪਿਤਾ ਤੁਟ੍ਠੋ ਸਚੇ ਮੇ વਰਂ ਦੇਤਿ, ਕਿਂ ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿ? ਅਥ ਨਂ ਏਕਚ੍ਚੇ ‘‘ਹਤ੍ਥਿਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਅਸ੍ਸਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਜਨਪਦਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਸਤ੍ਤ ਰਤਨਾਨਿ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਅਪਰੇ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਥવਿਸ੍ਸਰਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਾ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਧਨਂ ਦੁਲ੍ਲਭਂ, ਲਦ੍ਧਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਹਾਯ ਗਮਨੀਯਂ, ਪੁਞ੍ਞਮੇવ ਏਕਂ ਆਦਾਯ ਗਮਨੀਯਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਦੇવੇ વਰਂ ਦਦਮਾਨੇ ਤੇਮਾਸਂ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤੁਂ વਰਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਸੋ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਯ੍ਹਂ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤਾ, ਨ ਮੇਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਪਨ ਉਪ੍ਪਾਦਿਤਂ, ਏવਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਿਤਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਿਤਰਾ ਆਲਿਙ੍ਗੇਤ੍વਾ ਮਤ੍ਥਕੇ ਚੁਮ੍ਬੇਤ੍વਾ ‘‘વਰਂ ਤੇ ਪੁਤ੍ਤ ਦੇਮੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਇਚ੍ਛਾਮਹਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਤੇਮਾਸਂ ਚਤੂਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਜੀવਿਤਂ ਅવਞ੍ਝਂ ਕਾਤੁਂ, ਇਮਂ ਮੇ ਦੇવ વਰਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਾਤ, ਅਞ੍ਞਂ વਰੇਹੀਤਿ। ਦੇવ, ਖਤ੍ਤਿਯਾਨਂ ਨਾਮ ਦ੍વੇ ਕਥਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਤਦੇવ ਮੇ વਰਂ ਦੇਹਿ, ਨ ਮਮ ਅਞ੍ਞੇਨ ਅਤ੍ਥੋਤਿ। ਤਾਤ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਨਾਮ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦੁਜ੍ਜਾਨਂ, ਸਚੇ ਭਗવਾ ਨ ਇਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਯਾ ਦਿਨ੍ਨੇਪਿ ਕਿਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ? ‘‘ਸਾਧੁ, ਦੇવ, ਅਹਂ ਭਗવਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਿਹਾਰਂ ਗਤੋ।
ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਭਗવਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤੇ ਨਂ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਰਾਜਪੁਤ੍ਤ, ਕਸ੍ਮਾ ਆਗਤੋਸੀ’’ਤਿ? ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ, ਦਸ੍ਸੇਥ ਮੇ ਭਗવਨ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਨ ਮਯਂ, ਰਾਜਪੁਤ੍ਤ, ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਕ੍ਖਣੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਦਟ੍ਠੁਂ ਲਭਾਮਾਤਿ। ਕੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਲਭਤੀਤਿ? ਸੁਮਨਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਾਤਿ। ਸੋ ‘‘ਕੁਹਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਥੇਰੋ’’ਤਿ? ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਿਸਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਚ੍ਛਾਮਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ, ਦਸ੍ਸੇਥ ਮੇ ਭਗવਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਥੇਰੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਰਾਜਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਆਪੋਕਸਿਣਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਮਹਾਪਥવਿਂ ਉਦਕਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਪਥવਿਯਂ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂਯੇવ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਭਗવਾ ‘‘ਸੁਮਨ ਕਸ੍ਮਾ ਆਗਤੋਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਆਗਤੋਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਹੀਤਿ। ਪੁਨ ਥੇਰੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਰਾਜਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਾਸਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਬਹਿਪਰਿવੇਣੇ ਪਾਤੁਭવਿਤ੍વਾ ਪਰਿવੇਣੇ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਸਿ। ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਇਮਾਨਿ ਦ੍વੇ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾਕਾਰਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਹਨ੍ਤੋ વਤਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ।
ਭਗવਾਪਿ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਰਾਜਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਅਕਾਸਿ। ‘‘ਕਦਾ ਆਗਤੋਸਿ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹੇਸੁ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪવਿਟ੍ਠੇਸੁ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਨ ‘ਨ ਮਯਂ ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਕ੍ਖਣੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠੁਂ ਲਭਾਮਾ’ਤਿ ਮਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪਾਹੇਸੁਂ। ਥੇਰੋ ਪਨ ਏਕવਚਨੇਨੇવ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਥੇਰੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਾਸਨੇ વਲ੍ਲਭੋ ਮਞ੍ਞੇ’’ਤਿ। ਆਮ ਰਾਜਕੁਮਾਰ, વਲ੍ਲਭੋ ਏਸ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਯ੍ਹਂ ਸਾਸਨੇਤਿ। ਭਨ੍ਤੇ, ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਸਨੇ ਕਿਂ ਕਤ੍વਾ વਲ੍ਲਭਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ? ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਸੀਲਂ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਕੁਮਾਰਾਤਿ। ਭਗવਾ ਅਹਂ ਥੇਰੋ વਿਯ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ વਲ੍ਲਭੋ ਹੋਤੁਕਾਮੋ, ਸ੍વੇ ਮਯ੍ਹਂ ਭਿਕ੍ਖਂ ਅਧਿવਾਸੇਥਾਤਿ। ਅਧਿવਾਸੇਸਿ ਭਗવਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇਨ । ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਮਹਾਸਕ੍ਕਾਰਂ ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ ਖਨ੍ਧਾવਾਰਭਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਅਦਾਸਿ।
ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯਾ ਪਿਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਤੇਮਾਸਂ ਅਨ੍ਤੋવਸ੍ਸਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਨવਰੋ ਲਦ੍ਧੋ, ਤੇਮਾਸਂ ਮੇ વਸ੍ਸਾવਾਸਂ ਅਧਿવਾਸੇਥਾਤਿ। ਭਗવਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਤਤ੍ਥ ਗਤੇਨ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰੇ ਖੋ, ਰਾਜਕੁਮਾਰ, ਤਥਾਗਤਾ ਅਭਿਰਮਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਕੁਮਾਰੋ ‘‘ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਭਗવਾ ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਸੁਗਤਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪੁਰਿਮਤਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਕਾਰੇਮਿ, ਮਯਾ ਪੇਸਿਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਪਿਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਦਿਨ੍ਨਾ ਮੇ, ਦੇવ, ਭਗવਤਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾ, ਮਯਾ ਪਹਿਤੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪੇਸੇਯ੍ਯਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਿਤਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਯੋਜਨੇ ਯੋਜਨੇ વਿਹਾਰਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੋ વੀਸਯੋਜਨਸਤਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਗਤੋ। ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਗਰੇ વਿਹਾਰਟ੍ਠਾਨਂ વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਸੋਭਨਨਾਮਸ੍ਸ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਸ੍ਸ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸੇਨ ਕਿਣਿਤ੍વਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਭਗવਤੋ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਸੇਸਭਿਕ੍ਖੂਨਞ੍ਚ ਰਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਦਿવਾਟ੍ਠਾਨਤ੍ਥਾਯ ਕੁਟਿਲੇਣਮਣ੍ਡਪੇ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪਾਕਾਰਪਰਿਕ੍ਖੇਪਂ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਞ੍ਚ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਪਿਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਸਿ – ‘‘ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਮਯ੍ਹਂ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਹਿਣਥਾ’’ਤਿ।
ਰਾਜਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਭੋਜੇਤ੍વਾ ‘‘ਭਗવਾ ਸੁਮਨਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਗਮਨਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਪਰਿવੁਤੋ ਯੋਜਨੇ ਯੋਜਨੇ વਿਹਾਰੇਸੁ વਸਮਾਨੋ ਅਗਮਾਸਿ। ਕੁਮਾਰੋ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਯੋਜਨਂ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦੀਹਿ ਪੂਜਯਮਾਨੋ વਿਹਾਰਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ –
‘‘ਸਤਸਹਸ੍ਸੇਨ ਮੇ ਕੀਤਂ, ਸਤਸਹਸ੍ਸੇਨ ਮਾਪਿਤਂ।
ਸੋਭਨਂ ਨਾਮ ਉਯ੍ਯਾਨਂ, ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹ ਮਹਾਮੁਨੀ’’ਤਿ॥ –
વਿਹਾਰਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਸਿ। ਸੋ વਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਾਦਿવਸੇ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇ ਚ ਅਮਚ੍ਚੇ ਚ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਦੂਰਤੋવ ਆਗਤੋ, ਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਨਾਮ ਧਮ੍ਮਗਰੁਕਾ ਨ ਆਮਿਸਚਕ੍ਖੁਕਾ । ਤਸ੍ਮਾ ਅਹਂ ਇਮਂ ਤੇਮਾਸਂ ਦ੍વੇ ਸਾਟਕੇ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਦਸ ਸੀਲਾਨਿ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਇਧੇવ વਸਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਖੀਣਾਸવਸਤਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਇਮਿਨਾવ ਨੀਹਾਰੇਨ ਤੇਮਾਸਂ ਦਾਨਂ ਦਦੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ।
ਸੋ ਸੁਮਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਸਭਾਗੇਯੇવ ਠਾਨੇ વਸਨ੍ਤੋ ਯਂ ਥੇਰੋ ਭਗવਤੋ વਤ੍ਤਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਏਕਨ੍ਤવਲ੍ਲਭੋ ਏਸ ਥੇਰੋ, ਏਤਸ੍ਸੇવ ਮੇ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਉਪਕਟ੍ਠਾਯ ਪવਾਰਣਾਯ ਗਾਮਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਪਾਦਮੂਲੇ ਤਿਚੀવਰਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਯਦੇਤਂ ਮਯਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਖਨ੍ਧਾવਾਰਦਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਤਂ, ਤਂ ਨੇવ ਸਕ੍ਕਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ, ਨ ਮਾਰਬ੍ਰਹ੍ਮਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਤ੍ਥਯਨ੍ਤੇਨ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਨ ਉਪਟ੍ਠਾਕਭਾવਂ ਪਤ੍ਥੇਨ੍ਤੇਨ ਕਤਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਹਮ੍ਪਿ ਭਗવਾ ਅਨਾਗਤੇ ਸੁਮਨਤ੍ਥੇਰੋ વਿਯ ਏਕਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ ਹੋਮੀ’’ਤਿ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਕੁਮਾਰੋ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਨਾਮ ਅਦ੍વੇਜ੍ਝਕਥਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਗੋਤਮਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ।
ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ વਸ੍ਸਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਸਗ੍ਗੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਤੋ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਉਤ੍ਤਰਿਸਾਟਕਂ ਦਤ੍વਾ ਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ। ਪੁਨ ਸਗ੍ਗੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਬਾਰਾਣਸਿਰਾਜਾ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਰਿਪਾਸਾਦવਰਗਤੋ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਤੋ ਆਕਾਸੇਨ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਮਨ੍ਤਾਪੇਤ੍વਾ ਭੋਜੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਙ੍ਗਲਉਯ੍ਯਾਨੇ ਤੇਸਂ ਅਟ੍ਠ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯੋ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਨਿਸੀਦਨਤ੍ਥਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿવੇਸਨੇ ਅਟ੍ਠ ਸਬ੍ਬਰਤਨਮਯਾਨਿ ਪੀਠਾਨਿ ਚੇવ ਮਣਿਆਧਾਰਕੇ ਚ ਪਟਿਯਾਦੇਤ੍વਾ ਦਸ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਏਤਾਨਿ ਪਾਕਟਟ੍ਠਾਨਾਨਿ।
ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਪਨ ਦਾਨਂ ਦਦਮਾਨੋવ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤੁਸਿਤਪੁਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਅਮਿਤੋਦਨਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇવ ਞਾਤਕੇ ਆਨਨ੍ਦਿਤੇ ਪਮੁਦਿਤੇ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਜਾਤੋਤਿ ਆਨਨ੍ਦੋਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਕਤਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨੇ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍વਾ ਪਠਮਗਮਨੇਨ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ਭਗવਤਿ ਭਗવਤੋ ਪਰਿવਾਰਤ੍ਥਂ ਰਾਜਕੁਮਾਰੇਸੁ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤੇਸੁ ਭਦ੍ਦਿਯਾਦੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਮਨ੍ਤਾਣਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗવਤੋ ਪਠਮਬੋਧਿਯਂ વੀਸਤਿ વਸ੍ਸਾਨਿ ਅਨਿਬਦ੍ਧਾ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਏਕਦਾ ਨਾਗਸਮਾਲੋ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਚਰਿ ਏਕਦਾ ਨਾਗਿਤੋ, ਏਕਦਾ ਉਪવਾਨੋ, ਏਕਦਾ ਸੁਨਕ੍ਖਤ੍ਤੋ, ਏਕਦਾ ਚੁਨ੍ਦੋ ਸਮਣੁਦ੍ਦੇਸੋ , ਏਕਦਾ ਸਾਗਤੋ, ਏਕਦਾ ਰਾਧੋ, ਏਕਦਾ ਮੇਘਿਯੋ। ਤਤ੍ਥ ਏਕਦਾ ਭਗવਾ ਨਾਗਸਮਾਲਤ੍ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਦ੍ਧਾਨਮਗ੍ਗਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਦ੍વੇਧਾਪਥਂ ਪਤ੍ਤੋ। ਥੇਰੋ ਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮ ‘‘ਭਗવਾ ਅਹਂ ਇਮਿਨਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਭਗવਾ ‘‘ਏਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਇਮਿਨਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ‘‘ਹਨ੍ਦ ਭਗવਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਅਹਂ ਇਮਿਨਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਭੂਮਿਯਂ ਠਪੇਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੋ। ਅਥ ਨਂ ਭਗવਾ ‘‘ਆਹਰ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਤੋ। ਤਸ੍ਸਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਇਤਰੇਨ ਮਗ੍ਗੇਨ ਗਚ੍ਛਤੋ ਚੋਰਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਞ੍ਚੇવ ਹਰਿਂਸੁ, ਸੀਸਞ੍ਚ ਭਿਨ੍ਦਿਂਸੁ। ਸੋ ‘‘ਭਗવਾ ਇਦਾਨਿ ਮੇ ਪਟਿਸਰਣਂ, ਨ ਅਞ੍ਞੋ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਲੋਹਿਤੇਨ ਗਲਨ੍ਤੇਨ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਮਿ। ‘‘ਕਿਮਿਦਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੇ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਭਗવਾ ‘‘ਮਾ ਚਿਨ੍ਤੇਯਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾਯੇવ ਤਂ ਨਿવਾਰਯਿਮ੍ਹਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸਮਸ੍ਸਾਸੇਸਿ।
ਏਕਦਾ ਪਨ ਭਗવਾ ਮੇਘਿਯਤ੍ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਾਚੀਨવਂਸੇ ਮਿਗਦਾਯੇ ਜਨ੍ਤੁਗਾਮਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਮੇਘਿਯੋ ਜਨ੍ਤੁਗਾਮੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਨਦੀਤੀਰੇ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਅਮ੍ਬવਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਭਗવਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਅਹਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਮ੍ਬવਨੇ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਭਗવਤਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਨਿવਾਰਿਯਮਾਨੋਪਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਕੁਸਲવਿਤਕ੍ਕੇਹਿ ਅਨ੍વਾਸਤ੍ਤੋ ਪਚ੍ਚਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਤਮ੍ਪਿ ਭਗવਾ ‘‘ਇਮਮੇવ ਤੇ ਕਾਰਣਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਨਿવਾਰਯਿਮ੍ਹਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਪਰਿવੇਣੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤવਰਬੁਦ੍ਧਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨਿਮ੍ਹਿ ਮਹਲ੍ਲਕੋ, ‘ਏਕਚ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਮਿਨਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਮਯ੍ਹਂ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਮਯ੍ਹਂ ਨਿਬਦ੍ਧੁਪਟ੍ਠਾਕਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਜਾਨਾਥਾ’’ਤਿ । ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਸਂવੇਗੋ ਉਦਪਾਦਿ। ਅਥਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹੇਯੇવ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸਕਪ੍ਪਾਧਿਕਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਂ ਪਾਰਮਿਯੋ ਪੂਰਯਿਂ, ਨਨੁ ਮਾਦਿਸੋ ਮਹਾਪਞ੍ਞੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ ਨਾਮ વਟ੍ਟਤਿ, ਅਹਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਂ ਭਗવਾ ‘‘ਅਲਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਯਸ੍ਸਂ ਦਿਸਾਯਂ ਤ੍વਂ વਿਹਰਸਿ, ਅਸੁਞ੍ਞਾ વੇ ਸਾ ਦਿਸਾ, ਤવ ਹਿ ਓવਾਦੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਓવਾਦਸਦਿਸੋ, ਤੇਨ ਮੇ ਤਯਾ ਉਪਟ੍ਠਾਕਕਿਚ੍ਚਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ। ਏਤੇਨੇવ ਉਪਾਯੇਨ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਅਸੀਤਿ ਮਹਾਸਾવਕਾ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਭਗવਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ।
ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਤੁਣ੍ਹੀਯੇવ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥ ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਆવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕਟ੍ਠਾਨਂ ਯਾਚਤਿ, ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਯਾਚਾਹੀ’’ਤਿ। ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ, ਆવੁਸੋ, ਕੀਦਿਸਂ ਹੋਤਿ, ਕਿਂ ਮਂ ਸਤ੍ਥਾ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ? ਸਚੇ ਸਤ੍ਥਾ ਰੋਚਿਸ੍ਸਤਿ, ‘‘ਆਨਨ੍ਦੋ ਮਂ ਉਪਟ੍ਠਹਤੂ’’ਤਿ વਕ੍ਖਤੀਤਿ। ਅਥ ਭਗવਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਨਨ੍ਦੋ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਉਸ੍ਸਾਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਸਯਮੇવ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਮਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਉਟ੍ਠੇਹਿ, ਆવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਉਟ੍ਠੇਹਿ, ਆવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਦਸਬਲਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਟ੍ਠਾਨਂ ਯਾਚਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਥੇਰੋ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਚ ਆਯਾਚਨਾਤਿ ਅਟ੍ਠ વਰੇ ਯਾਚਿ।
ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਾ ਨਾਮ – ‘‘ਸਚੇ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਲਦ੍ਧਂ ਪਣੀਤਂ ਚੀવਰਂ ਨ ਦਸ੍ਸਤਿ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਨ ਦਸ੍ਸਤਿ, ਏਕਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂ વਸਿਤੁਂ ਨ ਦਸ੍ਸਤਿ, ਨਿਮਨ੍ਤਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਏવਾਹਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਕਂ ਪਨੇਤ੍ਥ, ਆਨਨ੍ਦ, ਆਦੀਨવਂ ਅਦ੍ਦਸਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਆਹ – ‘‘ਸਚਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਾਨਿ વਤ੍ਥੂਨਿ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਾਰੋ ‘ਆਨਨ੍ਦੋ ਦਸਬਲੇਨ ਲਦ੍ਧਂ ਪਣੀਤਂ ਚੀવਰਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਏਕਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂ વਸਤਿ , ਏਕਤੋ ਨਿਮਨ੍ਤਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏਤਂ ਲਾਭਂ ਲਭਨ੍ਤੋ ਤਥਾਗਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ, ਕੋ ਏવਂ ਉਪਟ੍ਠਹਤੋ ਭਾਰੋ’’’ਤਿ? ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੇ ਯਾਚਿ।
ਚਤਸ੍ਸੋ ਆਯਾਚਨਾ ਨਾਮ – ‘‘ਸਚੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਮਯਾ ਗਹਿਤਨਿਮਨ੍ਤਨਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਚਾਹਂ ਤਿਰੋਰਟ੍ਠਾ ਤਿਰੋਜਨਪਦਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਟ੍ਠੁਂ ਆਗਤਂ ਪਰਿਸਂ ਆਗਤਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਲਚ੍ਛਾਮਿ, ਯਦਾ ਮੇ ਕਙ੍ਖਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਖਣੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤੁਂ ਲਚ੍ਛਾਮਿ, ਤਥਾ ਯਂ ਭਗવਾ ਮਯ੍ਹਂ ਪਰਮ੍ਮੁਖੇ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ, ਤਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਯ੍ਹਂ ਕਥੇਸ੍ਸਤਿ, ਏવਾਹਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਕਂ ਪਨੇਤ੍ਥ, ਆਨਨ੍ਦ, ਆਨਿਸਂਸਂ ਪਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਆਹ – ‘‘ਇਧ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਦ੍ਧਾ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਭਗવਤੋ ਓਕਾਸਂ ਅਲਭਨ੍ਤਾ ਮਂ ਏવਂ વਦਨ੍ਤਿ ‘ਸ੍વੇ, ਭਨ੍ਤੇ ਆਨਨ੍ਦ, ਭਗવਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਘਰੇ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾਥਾ’ਤਿ। ਸਚੇ ਭਗવਾ ਤਤ੍ਥ ਨ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਚ੍ਛਿਤਿਚ੍ਛਿਤਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਪਰਿਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ, ਕਙ੍ਖਞ੍ਚ વਿਨੋਦੇਤੁਂ ਓਕਾਸਂ ਨ ਲਚ੍ਛਾਮਿ, ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਾਰੋ ‘ਕਿਂ ਆਨਨ੍ਦੋ ਦਸਬਲਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ । ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਅਨੁਗ੍ਗਹਂ ਨ ਕਰੋਤੀ’ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਚ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ‘ਅਯਂ, ਆવੁਸੋ ਆਨਨ੍ਦ, ਗਾਥਾ, ਇਦਂ ਸੁਤ੍ਤਂ, ਇਦਂ ਜਾਤਕਂ ਕਤ੍ਥ ਦੇਸਿਤ’ਨ੍ਤਿ। ਸਚਾਹਂ ਤਂ ਨ ਸਮ੍ਪਾਦਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਾਰੋ – ‘ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ, ਆવੁਸੋ, ਨ ਜਾਨਾਸਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਤ੍વਂ ਛਾਯਾ વਿਯ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅવਿਜਹਨ੍ਤੋ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ વਿਚਰਸੀ’ਤਿ। ਤੇਨਾਹਂ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ ਦੇਸਿਤਸ੍ਸਪਿ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪੁਨ ਕਥਨਂ ਇਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ। ਇਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਆਯਾਚਨਾ ਯਾਚਿ। ਭਗવਾਪਿਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ।
ਏવਂ ਇਮੇ ਅਟ੍ਠ વਰੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿਬਦ੍ਧੁਪਟ੍ਠਾਕੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸੇવ ਠਾਨਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਪੂਰਿਤਾਨਂ ਪਾਰਮੀਨਂ ਫਲਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਸੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕਟ੍ਠਾਨਂ ਲਦ੍ਧਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਦੁવਿਧੇਨ ਉਦਕੇਨ ਤਿવਿਧੇਨ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠੇਨ ਹਤ੍ਥਪਾਦਪਰਿਕਮ੍ਮੇਨ ਪਿਟ੍ਠਿਪਰਿਕਮ੍ਮੇਨ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਪਰਿવੇਣਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨੇਨਾਤਿ ਏવਮਾਦੀਹਿ ਕਿਚ੍ਚੇਹਿ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮ વੇਲਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਇਮਂ ਨਾਮ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਇਦਂ ਨਾਮ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਦਿવਸਭਾਗਂ ਸਨ੍ਤਿਕਾવਚਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗਸਮਨਨ੍ਤਰੇ ਦਣ੍ਡਦੀਪਿਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਕਰਤ੍ਤਿਂ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਪਰਿવੇਣਂ ਨવ વਾਰੇ ਅਨੁਪਰਿਯਾਯਤਿ। ਏવਞ੍ਹਿਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ – ‘‘ਸਚੇ ਮੇ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ ਓਕ੍ਕਮੇਯ੍ਯ, ਦਸਬਲੇ ਪਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤੇ ਪਟਿવਚਨਂ ਦਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਦਣ੍ਡਦੀਪਿਕਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਨ ਮੁਞ੍ਚਤਿ। ਇਦਮੇਤ੍ਤਕਂ વਤ੍ਥੁ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਨਂ ਸਤਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਗਤਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਧਿਤਿਮਨ੍ਤਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾਨਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਉਰੁવੇਲਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੨੪. ਦੁਤਿਯੇ ਮਹਾਪਰਿਸਾਨਨ੍ਤਿ ਮਹਾਪਰਿવਾਰਾਨਂ ਉਰੁવੇਲਕਸ੍ਸਪੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਹਿ ਥੇਰਾਨਂ ਕਞ੍ਚਿ ਕਾਲਂ ਪਰਿવਾਰੋ ਮਹਾ ਹੋਤਿ ਕਞ੍ਚਿ ਕਾਲਂ ਅਪ੍ਪੋ, ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ ਥੇਰਸ੍ਸ ਦ੍વੀਹਿ ਭਾਤਿਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਂ ਸਮਣਸਹਸ੍ਸਂ ਨਿਬਦ੍ਧਪਰਿવਾਰੋવ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਏਕੇਕਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੇ ਦ੍વੇ ਸਮਣਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਦ੍વੇ ਦ੍વੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੇ ਤੀਣਿ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਮਹਾਪਰਿવਾਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਕਸ੍ਸਪੋਤਿ ਪਨਸ੍ਸ ਗੋਤ੍ਤਂ। ਉਰੁવੇਲਾਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਤ੍ਤਾ ਉਰੁવੇਲਕਸ੍ਸਪੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਮਹਾਪਰਿਸਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਯਾਪਿ ਅਨਾਗਤੇ ਏવਰੂਪੇਨ ਭવਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਤਿਚੀવਰੇਨ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਮਹਾਪਰਿਸਾਨਂ ਅਗ੍ਗਭਾવਤ੍ਥਂ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਨਾਗਤੇ ਗੋਤਮਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਮਹਾਪਰਿਸਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
ਸੋਪਿ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਤੋ ਦ੍વੇਨવੁਤਿਕਪ੍ਪਮਤ੍ਥਕੇ ਫੁਸ੍ਸਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ વੇਮਾਤਿਕਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਪਿਤਾ ਮਹਿਨ੍ਦਰਾਜਾ ਨਾਮ। ਅਪਰੇ ਪਨਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਰੋ ਅਹੇਸੁਂ। ਏવਂ ਤੇ ਤਯੋ ਭਾਤਰੋ વਿਸੁਂ વਿਸੁਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਲਭਿਂਸੁ। ਤੇ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਕੁਪਿਤਂ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ વੂਪਸਮੇਤ੍વਾ ਪਿਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਾ વਰਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ‘‘ਤੇਮਾਸਂ ਦਸਬਲਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વਰਂ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ। ਅਥ ਨੇਸਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਦਸਬਲਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਨ੍ਤੇਹਿ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਏਕਂ ਅਮਚ੍ਚਂ ਉਪ੍ਪਾਦਕਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਆਯવਯਜਾਨਨਕਂ ਕਤ੍વਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਰਿવੇਸਕਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦਸ ਸੀਲਾਨਿ ਸਮਾਦਾਯ ਤੇਮਾਸਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਰਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਤੇ ਤਯੋ ਅਮਚ੍ਚਾ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰવਿਸਾਖਰਟ੍ਠਪਾਲਾ ਜਾਤਾ।
ਤੇ ਪਨ ਰਾਜਕੁਮਾਰਾ વੁਤ੍ਥવਸ੍ਸੇ ਦਸਬਲੇ ਸਹਤ੍ਥਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪਚ੍ਚਯਪੂਜਾਯ ਪੂਜੇਤ੍વਾ ਯਾવਜੀવਂ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਬ੍ਰਾਹਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੋਤ੍ਤવਸੇਨ ਤਯੋਪਿ ਜਨਾ ਕਸ੍ਸਪਾ ਏવ ਨਾਮ ਜਾਤਾ। ਤੇ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਤਯੋ વੇਦੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ। ਤੇਸਂ ਜੇਟ੍ਠਭਾਤਿਕਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਮਾਣવਕਸਤਾਨਿ ਪਰਿવਾਰੋ ਅਹੋਸਿ, ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਤੀਣਿ, ਕਨਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਦ੍વੇ। ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਨ੍ਥੇ ਸਾਰਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਮੇવ ਪਸ੍ਸਿਂਸੁ, ਨ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਂ। ਅਥ ਨੇਸਂ ਜੇਟ੍ਠਭਾਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਰੁવੇਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਉਰੁવੇਲਕਸ੍ਸਪੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ, ਮਹਾਗਙ੍ਗਾਨਦੀવਙ੍ਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨਦੀਕਸ੍ਸਪੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ, ਗਯਾਸੀਸੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਗਯਾਕਸ੍ਸਪੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਏવਂ ਤੇਸੁ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ વਸਨ੍ਤੇਸੁ ਬਹੂਨਂ ਦਿવਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯੇ ਥੇਰੇ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਯਸਦਾਰਕਪ੍ਪਮੁਖੇ ਪਞ੍ਚਪਞ੍ਞਾਸ ਸਹਾਯਕੇਪਿ વਿਨੇਤ੍વਾ ਸਟ੍ਠਿ ਅਰਹਨ੍ਤੇ ‘‘ਚਰਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਚਾਰਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਬਹੁਜਨਹਿਤਾਯ ਚਾਰਿਕਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਭਦ੍ਦવਗ੍ਗਿਯੇ વਿਨੇਤ੍વਾ ਉਰੁવੇਲਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਹੇਤੁਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਯਿ ਗਤੇ ਤਯੋ ਭਾਤਿਕਾ ਸਪਰਿવਾਰਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਏਕਕੋ ਅਦੁਤਿਯੋ ਉਰੁવੇਲਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਸਨਤ੍ਥਾਯ ਅਗ੍ਯਾਗਾਰਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਕਤਂ ਨਾਗਦਮਨਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਅਡ੍ਢੁਡ੍ਢਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯੇਹਿ ਉਰੁવੇਲਕਸ੍ਸਪਂ ਸਪਰਿવਾਰਂ વਿਨੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਇਤਰੇਪਿ ਦ੍વੇ ਭਾਤਰੋ ਸਪਰਿવਾਰਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੁ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂ ਇਦ੍ਧਿਮਯਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਰਾ ਅਹੇਸੁਂ।
ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਸਮਣਸਹਸ੍ਸਂ ਆਦਾਯ ਗਯਾਸੀਸਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ‘‘ਕਥਂਰੂਪਾ ਨੁ ਖੋ ਏਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਸਪ੍ਪਾਯਾ’’ਤਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਮੇ ਅਗ੍ਗਿਂ ਪਰਿਚਰਨ੍ਤਾ વਿਚਰਿਂਸੁ, ਇਮੇਸਂ ਤਯੋ ਭવੇ ਆਦਿਤ੍ਤਾਗਾਰਸਦਿਸੇ ਕਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਆਦਿਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤਂ (ਮਹਾવ॰ ੫੪) ਦੇਸੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਬ੍ਬੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਰਞ੍ਞੋ ਦਿਨ੍ਨਪਟਿਞ੍ਞਤ੍ਤਾ ਰਾਜਗਹਨਗਰੇ ਲਟ੍ਠਿવਨੁਯ੍ਯਾਨਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਰਾਜਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਆਗਤਭਾવਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦ੍વਾਦਸਨਹੁਤੇਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਸਬ੍ਬਾવਨ੍ਤਂ ਪਰਿਸਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਂ ਉਰੁવੇਲਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮੇ ਮਯ੍ਹਂ વਾ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ વਾ ਮਹਨ੍ਤਭਾવਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਸવਿਤਕ੍ਕਾ ਚ ਨਾਮ ਦੇਸਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ, ‘‘ਕਸ੍ਸਪ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾਨਂ વਿਤਕ੍ਕਂ ਛਿਨ੍ਦਾ’’ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ। ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥੁ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਾਲਪ੍ਪਮਾਣਂ ਆਕਾਸਂ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਇਦ੍ਧਿવਿਕੁਬ੍ਬਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ, ਸਾવਕੋਹਮਸ੍ਮਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ, ਸਾવਕੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਓਰੁਯ੍ਹ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਿ। ਏਤੇਨੁਪਾਯੇਨ ਸਤ੍ਤਮੇ વਾਰੇ ਸਤ੍ਤਤਾਲਪ੍ਪਮਾਣਂ ਆਕਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਮਹਾਜਨੋ ‘‘ਅਯਂ ਲੋਕੇ ਮਹਾਸਮਣੋ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥਰਿ ਨਿਬ੍ਬਿਤਕ੍ਕੋ ਜਾਤੋ, ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਰਾਜਾ ਏਕਾਦਸਨਹੁਤੇਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ, ਏਕਨਹੁਤਂ ਉਪਾਸਕਤ੍ਤਂ ਪਟਿવੇਦੇਸਿ। ਤੇਪਿ ਉਰੁવੇਲਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਪਰਿવਾਰਾ ਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਸੇવਨવਸੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਸੁਂ – ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਿਚ੍ਚਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍ਤਂ, ਬਹਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਉਰੁવੇਲਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਂਯੇવ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ વਿਚਰਿਂਸੁ। ਤੇਸੁ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਏਕੇਕਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਦ੍વੇ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਦ੍વੇ ਦ੍વੇ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਤੀਣਿ ਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਤ੍ਤਕਾ ਤੇਸਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤਕਾ, ਤਤ੍ਤਕੇ ਕਥੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ। ਇਦਮੇਤ੍ਥ વਤ੍ਥੁ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਥੇਰਂ ਮਹਾਪਰਿਸਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਕਾਲ਼ੁਦਾਯਿਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੨੫. ਤਤਿਯੇ ਕੁਲਪ੍ਪਸਾਦਕਾਨਨ੍ਤਿ ਕੁਲਂ ਪਸਾਦੇਨ੍ਤਾਨਂ। ਅਯਂ ਹਿ ਥੇਰੋ ਅਦਿਟ੍ਠਬੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਨਂਯੇવ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨਂ ਪਸਾਦੇਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕੁਲਪ੍ਪਸਾਦਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕੁਲਪ੍ਪਸਾਦਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਮਚ੍ਚਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਜਾਤਦਿવਸੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇવ ਜਾਤੋਤਿ ਤਂਦਿવਸਂਯੇવ ਤਂ ਦੁਕੂਲਚੁਮ੍ਬੁਟਕੇ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਨਤ੍ਥਾਯ ਨਯਿਂਸੁ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਨ ਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਬੋਧਿਰੁਕ੍ਖੋ ਰਾਹੁਲਮਾਤਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭਿਯੋ ਆਰੋਹਨਿਯਹਤ੍ਥੀ ਕਣ੍ਡਕੋ ਛਨ੍ਨੋ ਕਾਲ਼ੁਦਾਯੀਤਿ ਇਮੇ ਸਤ੍ਤ ਏਕਦਿવਸੇ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਸਹਜਾਤਾ ਨਾਮ ਅਹੇਸੁਂ। ਅਥਸ੍ਸ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਸਕਲਨਗਰਸ੍ਸ ਉਦਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤਦਿવਸੇ ਜਾਤੋਤਿ ਉਦਾਯੀਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਥੋਕਂ ਕਾਲ਼ਧਾਤੁਕਤ੍ਤਾ ਪਨ ਕਾਲ਼ੁਦਾਯੀ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਸੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੁਮਾਰਕੀਲ਼ਂ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੋ વੁਦ੍ਧਿਂ ਅਗਮਾਸਿ।
ਅਪਰਭਾਗੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਤવਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੋ ਲੋਕਾਨੁਗ੍ਗਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਰਾਜਗਹਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਾ ‘‘ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਕੁਮਾਰੋ ਅਭਿਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍વਾ ਰਾਜਗਹਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਪੁਰਿਸਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰਂ ਏਕਂ ਅਮਚ੍ਚਂ ‘‘ਪੁਤ੍ਤਂ ਮੇ ਇਧ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਮਗ੍ਗਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਚਤੁਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾવੇਲਾਯ વਿਹਾਰਂ ਪਾવਿਸਿ। ਸੋ ‘‘ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਤਾવ ਰਞ੍ਞਾ ਪਹਿਤਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਯਥਾਠਿਤੋવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪੁਰਿਸਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਥ ਨੇਸਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਏਥ ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਸਿ, ਸਬ੍ਬੇ ਤਂਖਣਂਯੇવ ਇਦ੍ਧਿਮਯਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਰਾ વਸ੍ਸਸਟ੍ਠਿਕਤ੍ਥੇਰਾ વਿਯ ਅਹੇਸੁਂ। ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਨ ਅਰਿਯਾ ਨਾਮ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾવ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਰਞ੍ਞਾ ਪਹਿਤਸਾਸਨਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਨ ਕਥੇਸਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਨੇવ ਗਤੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਸਾਸਨਂ ਸੁਯ੍ਯਤੀ’’ਤਿ ‘‘ਏਹਿ, ਤਾਤ, ਤ੍વਂ ਗਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਅਮਚ੍ਚਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੋਪਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਸਾਯ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸਿ। ਏવਂ ਨવਹਿ ਅਮਚ੍ਚੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨવ ਪੁਰਿਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਪੇਸੇਸਿ। ਸਬ੍ਬੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਂ।
ਅਥ ਰਾਜਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾ ਜਨਾ ਮਯਿ ਸਿਨੇਹਾਭਾવੇਨ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਇਧਾਗਮਨਤ੍ਥਾਯ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਥਯਿਂਸੁ, ਅਞ੍ਞੇ ਗਨ੍ਤ੍વਾਪਿ ਦਸਬਲਂ ਆਨੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਮਯ੍ਹਂ ਖੋ ਪਨ ਪੁਤ੍ਤੋ ਉਦਾਯੀ ਦਸਬਲੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕવਯੋ ਸਹਪਂਸੁਕੀਲ਼ਿਕੋ, ਮਯਿ ਚਸ੍ਸ ਸਿਨੇਹੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਕਾਲ਼ੁਦਾਯਿਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤ, ਪੁਰਿਸਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਸਬਲਂ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਪਠਮਂ ਗਤਪੁਰਿਸਾ વਿਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਲਭਨ੍ਤੋ ਆਨੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਦੇવਾਤਿ। ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍વਾ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਹੀਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਦੇવਾ’’ਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਸਾਸਨਂ ਆਦਾਯ ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾવੇਲਾਯ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਪਰਿવਾਰੋ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਪਤ੍વਾ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੁਭਾવੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਨ ਤਾવ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਕੁਲਨਗਰਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਏਸ ਕਾਲੋ, વਸਨ੍ਤਸਮਯੇ ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤੇਸੁ વਨਸਣ੍ਡੇਸੁ ਹਰਿਤਤਿਣਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾਯ ਪਥવਿਯਾ ਏਸ ਕਾਲੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਕਾਲਂ ਪਟਿਮਾਨੇਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਕਾਲਸ੍ਸ ਆਗਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ –
‘‘ਨਾਤਿਸੀਤਂ ਨਾਤਿਉਣ੍ਹਂ, ਨਾਤਿਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਛਾਤਕਂ।
ਸਦ੍ਦਲਾ ਹਰਿਤਾ ਭੂਮਿ, ਏਸ ਕਾਲੋ ਮਹਾਮੁਨੀ’’ਤਿ॥ –
ਸਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਕੁਲਨਗਰਂ ਗਮਨਤ੍ਥਾਯ ਗਮਨવਣ੍ਣਂ વਣ੍ਣੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਉਦਾਯੀ ਗਮਨવਣ੍ਣਂ ਕਥੇਤਿ, ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਨਗਰਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਏਸ ਕਾਲੋ’’ਤਿ વੀਸਤਿਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੁਪਰਿવਾਰੋ ਅਤੁਰਿਤਗਮਨੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿ।
ਉਦਾਯਿਤ੍ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥੁ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਪਿਤੁ ਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਂ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વੇਹਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਨਿવੇਸਨੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਾ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ ਮਹਾਰਹੇ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਯਾਦਿਤਸ੍ਸ ਨਾਨਗ੍ਗਰਸਭੋਜਨਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਥੇਰੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਗਮਨਾਕਪ੍ਪਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾવ ਭੁਞ੍ਜ, ਤਾਤਾਤਿ। ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਹਾਰਾਜਾਤਿ। ਕਹਂ ਪਨ, ਤਾਤ, ਸਤ੍ਥਾਤਿ? વੀਸਤਿਸਹਸ੍ਸਭਿਕ੍ਖੁਪਰਿવਾਰੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਚਾਰਿਕਂ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ, ਮਹਾਰਾਜਾਤਿ। ਤੁਮ੍ਹੇ ਇਮਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਯਾવ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਇਮਂ ਨਗਰਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਤਾવਸ੍ਸ ਇਤੋવ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਹਰਥਾਤਿ। ਥੇਰੋ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਆਹਰਿਤਬ੍ਬਂ ਭਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਅਦਸ੍ਸਨੇਨੇવ ਸਕਲਰਾਜਨਿવੇਸਨਂ ਸਦ੍ਧਾਪਟਿਲਾਭਂ ਲਭਾਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾਨਞ੍ਞੇવ ਪਤ੍ਤਂ ਆਕਾਸੇ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਸਯਮ੍ਪਿ વੇਹਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਆਦਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਸਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿ। ਥੇਰੋ ਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਮਗ੍ਗਂ ਯੋਜਨਪਰਮਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਰਾਜਗੇਹਤੋ ਭਤ੍ਤਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਏવਂ વਤ੍ਥੁ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਥ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਪਿਤੁ ਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਸਕਲਨਿવੇਸਨਂ ਪਸਾਦੇਸੀ’’ਤਿ ਥੇਰਂ ਕੁਲਪ੍ਪਸਾਦਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਬਾਕੁਲਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੨੬. ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਾਨਨ੍ਤਿ ਨਿਰਾਬਾਧਾਨਂ। ਬਾਕੁਲੋਤਿ ਦ੍વੀਸੁ ਕੁਲੇਸੁ વਡ੍ਢਿਤਤ੍ਤਾ ਏવਂਲਦ੍ਧਨਾਮੋ ਥੇਰੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਂ ਕਿਰ ਅਤੀਤੇ ਇਤੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾਧਿਕੇ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਮਤ੍ਥਕੇ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸਿਦਸਬਲਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ વਯਂ ਆਗਮ੍ਮ ਉਗ੍ਗਹਿਤવੇਦੋ વੇਦਤ੍ਤਯੇ ਸਾਰਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਤ੍ਥਂ ਗવੇਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞਾ-ਅਟ੍ਠਸਮਾਪਤ੍ਤਿਲਾਭੀ ਹੁਤ੍વਾ ਝਾਨਕੀਲ਼ਿਤਾਯ વੀਤਿਨਾਮੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਨੋਮਦਸ੍ਸੀ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍વਾ ਅਰਿਯਗਣਪਰਿવੁਤੋ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਤਿ। ਤਾਪਸੋ ‘‘ਤੀਣਿ ਰਤਨਾਨਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਰਣੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਾਨਂ ਪਨ વਿਜਹਿਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਸੋ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਸਤ੍ਥੁ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਚੇવ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਸੁਣਾਤਿ।
ਅਥੇਕਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਉਦਰવਾਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਤਾਪਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਆਗਤੋ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਗਿਲਾਨੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਕੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਬਾਧੋ’’ਤਿ। ‘‘ਉਦਰવਾਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਯਂ ਕਾਲੋ ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਾਨਾવਿਧਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਸਤ੍ਥੁ ਉਪਨੇਥਾ’’ਤਿ ਉਪਟ੍ਠਾਕਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ। ਸਹ ਭੇਸਜ੍ਜਸ੍ਸ ਉਪਯੋਗੇਨ ਉਦਰવਾਤੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਫਾਸੁਕਕਾਲੇ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਯਦਿਦਂ ਮਮ ਭੇਸਜ੍ਜੇਨ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਫਾਸੁਕਂ ਜਾਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਭવੇ ਗਦ੍ਦੂਹਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਰੀਰੇ ਬ੍ਯਾਧਿ ਨਾਮ ਮਾ ਹੋਤੂ’’ਤਿ। ਇਦਮਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਂ।
ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਯਾવਤਾਯੁਕਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ વਿਪਸ੍ਸੀਦਸਬਲਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਬਨ੍ਧੁਮਤੀਨਗਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਝਾਨਲਾਭੀ ਹੁਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇ વਸਤਿ।
વਿਪਸ੍ਸੀਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋਪਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਸਟ੍ਠਿਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰੋ ਬਨ੍ਧੁਮਤੀਨਗਰਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਿਤੁ ਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਖੇਮੇ ਮਿਗਦਾਯੇ વਿਹਰਤਿ। ਅਥਾਯਂ ਤਾਪਸੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਰਣੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਜਹਿਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ, ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਪਨ ਸਤ੍ਥੁ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
ਅਥੇਕਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਞ੍ਚੇવ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕੇ ਚ ਹਿਮવਤਿ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾਨਂ વਿਸਰੁਕ੍ਖਾਨਂ વਾਤਸਮ੍ਫਸ੍ਸੇਨ ਸੇਸਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਮਤ੍ਥਕਰੋਗੋ ਨਾਮ ਉਦਪਾਦਿ। ਤਾਪਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਸੀਸਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਨਿਪਨ੍ਨੇ ਦਿਸ੍વਾ – ‘‘ਕਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਫਾਸੁਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਤਿਣਪੁਪ੍ਫਕਰੋਗੋ, ਆવੁਸੋਤਿ। ਤਾਪਸੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਕਾਲੋ ਮਯ੍ਹਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਕਾਯવੇਯ੍ਯਾવਤਿਕਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਞ੍ਞਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਨਾਨਾવਿਧਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਸਂਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਸਬ੍ਬਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਰੋਗੋ ਤਂਖਣਂਯੇવ વੂਪਸਨ੍ਤੋ।
ਸੋ ਯਾવਤਾਯੁਕਂ ਠਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਏਕਨવੁਤਿਕਪ੍ਪੇ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਘਰਾવਾਸਂ વਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ વਸਨਗੇਹਂ ਦੁਬ੍ਬਲਂ, ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਗੇਹਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਡ੍ਢਕੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਏਕਂ ਜਿਣ੍ਣਂ ਮਹਾવਿਹਾਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਤਾવ ਮਯ੍ਹਂ ਗੇਹਕਮ੍ਮਂ, ਨ ਤਂ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍વਾ ਪਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਮਨਕਮ੍ਮਮੇવ ਪੁਰੇਤਰਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਤੇਹੇવ વਡ੍ਢਕੀਹਿ ਦਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ ਉਪੋਸਥਾਗਾਰਂ ਕਾਰੇਸਿ, ਭੋਜਨਸਾਲਂ ਅਗ੍ਗਿਸਾਲਂ ਦੀਘਚਙ੍ਕਮਂ ਜਨ੍ਤਾਘਰਂ ਕਪ੍ਪਿਯਕੁਟਿਂ વਚ੍ਚਕੁਟਿਂ ਆਰੋਗ੍ਯਸਾਲਂ ਕਾਰੇਸਿ, ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਪਭੋਗਪਰਿਭੋਗਂ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਂ ਪਟਿਯਾਦੇਤ੍વਾ ਠਪੇਸਿ।
ਸੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਸੇਟ੍ਠਿਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਂ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲਂ ਲਾਭਗ੍ਗਯਸਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਿਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਦਾਰਕੋ ਪੁਞ੍ਞવਾ ਕਤਾਧਿਕਾਰੋ, ਯਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਅਰੋਗੋ ਦੀਘਾਯੁਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਤ੍ਤਕਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਦਾਯਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਜਾਤਦਿવਸੇਯੇવ ਮਹਾਯਮੁਨਾਯ ਨ੍ਹਾਤਦਾਰਕਾ ਨਿਰੋਗਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਨ੍ਹਾਪਨਤ੍ਥਾਯ ਨਂ ਪੇਸੇਸਿ। ‘‘ਪਞ੍ਚਮੇ ਦਿવਸੇ ਸੀਸਂ ਨ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਨਦੀਕੀਲ਼ਨਤ੍ਥਾਯ ਨਂ ਪੇਸੇਸੀ’’ਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਭਾਣਕਾ। ਤਤ੍ਥ ਧਾਤਿਯਾ ਦਾਰਕਂ ਨਿਮੁਜ੍ਜਨੁਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨવਸੇਨ ਕੀਲ਼ਾਪੇਨ੍ਤਿਯਾ ਏਕੋ ਮਚ੍ਛੋ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਭਕ੍ਖੋ ਮੇ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਮੁਖਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਉਪਗਤੋ। ਧਾਤੀ ਦਾਰਕਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਪਲਾਤਾ, ਮਚ੍ਛੋ ਤਂ ਗਿਲਿ। ਪੁਞ੍ਞવਾ ਸਤ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਪਾਪੁਣਿ, ਸਯਨਗਬ੍ਭਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਿਪਨ੍ਨੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਮਚ੍ਛੋ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਤੇਜੇਨ ਤਤ੍ਤਫਾਲਂ ਗਿਲਿਤ੍વਾ ਡਯ੍ਹਮਾਨੋ વਿਯ વੇਗੇਨ ਤਿਂਸਯੋਜਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬਾਰਾਣਸਿਨਗਰવਾਸਿਨੋ ਮਚ੍ਛਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਜਾਲਂ ਪਾવਿਸਿ। ਮਹਾਮਚ੍ਛਾ ਨਾਮ ਜਾਲੇਨ ਬਦ੍ਧਾ ਮਾਰਿਯਮਾਨਾવ ਮਰਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਪਨ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਤੇਜੇਨ ਜਾਲਤੋ ਨੀਹਟਮਤ੍ਤੋવ ਮਤੋ। ਮਚ੍ਛਬਨ੍ਧਾ ਚ ਮਹਾਮਚ੍ਛਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਫਾਲੇਤ੍વਾ વਿਕ੍ਕਿਣਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਅਫਾਲੇਤ੍વਾ ਸਕਲਮੇવ ਕਾਜੇਨ ਹਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਹਸ੍ਸੇਨ ਦੇਮਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਾ ਨਗਰੇ વਿਚਰਿਂਸੁ, ਕੋਚਿ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਨਗਰੇ ਅਪੁਤ੍ਤਕਂ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿવਿਭવਂ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲਂ ਅਤ੍ਥਿ। ਤਸ੍ਸ ਦ੍વਾਰਮੂਲਂ ਪਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦੇਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ‘‘ਕਹਾਪਣ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਤੇਹਿ ਕਹਾਪਣਂ ਦਤ੍વਾ ਗਹਿਤੋ। ਸੇਟ੍ਠਿਭਰਿਯਾਪਿ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਦਿવਸੇਸੁ ਮਚ੍ਛੇ ਨ ਕੇਲ਼ਾਯਤਿ, ਤਂਦਿવਸਂ ਪਨ ਮਚ੍ਛਂ ਫਲਕੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਯਮੇવ ਫਾਲੇਸਿ। ਮਚ੍ਛਞ੍ਚ ਨਾਮ ਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਫਾਲੇਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਪਨ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਫਾਲੇਨ੍ਤੀ ਮਚ੍ਛਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਚ੍ਛਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤੋ ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਨਾਦਂ ਨਦਿਤ੍વਾ ਦਾਰਕਂ ਆਦਾਯ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸੇਟ੍ਠਿ ਤਾવਦੇવ ਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਤ੍વਾ ਦਾਰਕਮਾਦਾਯ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਮਚ੍ਛਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਮੇ, ਦੇવ, ਦਾਰਕੋ ਲਦ੍ਧੋ, ਕਿਂ ਕਰੋਮਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਪੁਞ੍ਞવਾ ਏਸ, ਯੋ ਮਚ੍ਛਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਆਰੋਗੋ વਸਿ, ਪੋਸੇਹਿ ਨਨ੍ਤਿ ।
ਅਸ੍ਸੋਸਿ ਖੋ ਇਤਰਂ ਕੁਲਂ ‘‘ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਕਿਰ ਏਕਂ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲਂ ਮਚ੍ਛਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਦਾਰਕਂ ਲਭੀ’’ਤਿ। ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਅਗਮਂਸੁ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਦਾਰਕਂ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਕੀਲ਼ਾਪਿਯਮਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਨਾਪੋ વਤਾਯਂ ਦਾਰਕੋ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਕਤਿਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ। ਇਤਰਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਕਹਂ ਤੇ ਲਦ੍ਧੋਤਿ। ਮਚ੍ਛਕੁਚ੍ਛਿਯਨ੍ਤਿ। ਨ ਤੁਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋਤਿ। ਕਹਂ ਤੇ ਲਦ੍ਧੋਤਿ। ਮਯਾ ਦਸ ਮਾਸੇ ਕੁਚ੍ਛਿਯਾ ਧਾਰਿਤੋ, ਅਥ ਨਂ ਨਦਿਯਾ ਕੀਲ਼ਾਪਿਯਮਾਨਂ ਮਚ੍ਛੋ ਗਿਲੀਤਿ। ਤੁਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞੇਨ ਮਚ੍ਛੇਨ ਗਿਲਿਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਯਂ ਪਨ ਮਯਾ ਮਚ੍ਛਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਲਦ੍ਧੋਤਿ ਉਭੋਪਿ ਰਾਜਕੁਲਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਆਹ – ‘‘ਅਯਂ ਦਸ ਮਾਸੇ ਕੁਚ੍ਛਿਯਾ ਧਾਰਿਤਤ੍ਤਾ ਅਮਾਤਾ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਮਚ੍ਛਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਪਿ વਕ੍ਕਯਕਨਾਦੀਨਿ ਬਹਿ ਕਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਮਚ੍ਛਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਲਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਅਯਮ੍ਪਿ ਅਮਾਤਾ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਦਾਰਕੋ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਕੁਲਾਨਂ ਦਾਯਾਦੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦ੍વੇਪਿ ਕੁਲਾਨਿ ਅਤਿવਿਯ ਲਾਭਗ੍ਗਯਸਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ। ਤਸ੍ਸ ਦ੍વੀਹਿ ਕੁਲੇਹਿ વਡ੍ਢਿਤਤ੍ਤਾ ਬਾਕੁਲਕੁਮਾਰੋਤਿ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ।
ਤਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦ੍વੀਸੁਪਿ ਨਗਰੇਸੁ ਤਯੋ ਤਯੋ ਪਾਸਾਦੇ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਨਾਟਕਾਨਿ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਪੇਸੁਂ। ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ વਸਤਿ। ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ વੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਾਟਨਾવਾਸੁ ਮਣ੍ਡਪਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਾਟਕੇਹਿ ਆਰੋਪੇਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਮਾਨੋ ਚਤੂਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਇਤਰਂ ਨਗਰਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਂਨਗਰવਾਸੀਨਿ ਨਾਟਕਾਨਿ ‘‘ਦ੍વੀਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਉਪਡ੍ਢਮਗ੍ਗਂ ਆਗਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਦ੍વੀਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਗਰਂ ਨੇਨ੍ਤਿ, ਇਤਰਾਨਿ ਨਾਟਕਾਨਿ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਗਰਮੇવ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ વਸਿਤ੍વਾ ਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਪੁਨ ਇਤਰਂ ਨਗਰਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਏવਮਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਸੀਤਿ વਸ੍ਸਾਨਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾਨਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਤવਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਕੋਸਮ੍ਬਿਂ ਪਾਪੁਣਿ, ਬਾਰਾਣਸਿਨ੍ਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮਭਾਣਕਾ। ਬਾਕੁਲੋ ਸੇਟ੍ਠਿਪਿ ਖੋ ‘‘ਦਸਬਲੋ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਬਹੁਂ ਗਨ੍ਧਮਾਲਂ ਆਦਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਤਾਹਮੇવ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਮੇ ਅਰੁਣੇ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਦ੍વੀਸੁ ਨਗਰੇਸੁ ਗਿਹਿਕਾਲੇ ਪਰਿਚਾਰਿਕਮਾਤੁਗਾਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਲਘਰਾਨਿ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ વਸਮਾਨਾ ਚੀવਰਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਪਹਿਣਿਂਸੁ। ਥੇਰੋ ਏਕਂ ਅਦ੍ਧਮਾਸਂ ਕੋਸਮ੍ਬਿવਾਸਿਕੇਹਿ ਪਹਿਤਂ ਚੀવਰਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਏਕਂ ਅਦ੍ਧਮਾਸਂ ਬਾਰਾਣਸਿવਾਸਿਕੇਹੀਤਿ। ਏਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਦ੍વੀਸੁਪਿ ਨਗਰੇਸੁ ਯਂ ਯਂ ਉਤ੍ਤਮਂ, ਤਂ ਤਂ ਥੇਰਸ੍ਸੇવ ਆਹਰਿਯਤਿ। ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਸੀਤਿ વਸ੍ਸਾਨਿ ਅਗਾਰਮਜ੍ਝੇ વਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦ੍વੀਹਙ੍ਗੁਲੇਹਿ ਗਨ੍ਧਪਿਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਪਸਿਙ੍ਘਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਕਾਲਂ ਨ ਕੋਚਿ ਆਬਾਧੋ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਆਸੀਤਿਮੇ વਸ੍ਸੇ ਸੁਖੇਨੇવ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਉਪਗਤੋ। ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸਾਪਿਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੋਪਿ ਆਬਾਧੋ વਾ ਚਤੂਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ વੇਕਲ੍ਲਂ વਾ ਨਾਹੋਸਿ। ਸੋ ਪਚ੍ਛਿਮੇ ਕਾਲੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮਯੇਪਿ ਪੁਰਾਣਗਿਹਿਸਹਾਯਕਸ੍ਸ ਅਚੇਲਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਯਿਕਚੇਤਸਿਕਸੁਖਦੀਪਨવਸੇਨੇવ ਸਕਲਂ ਬਾਕੁਲਸੁਤ੍ਤਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੨੦੯ ਆਦਯੋ) ਕਥੇਤ੍વਾ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਾਯ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੁਯਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ। ਏવਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾ। ਸਤ੍ਥਾ ਪਨ ਥੇਰਸ੍ਸ ਧਰਮਾਨਕਾਲੇਯੇવ ਥੇਰੇ ਯਥਾ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਬਾਕੁਲਤ੍ਥੇਰਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਸੋਭਿਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੨੭. ਪਞ੍ਚਮੇ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਿવੁਤ੍ਥਕ੍ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣਸਮਤ੍ਥਾਨਂ ਸੋਭਿਤਤ੍ਥੇਰੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਅਨੁਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਅਨੁਸ੍ਸਰਮਾਨੋ ਪਞ੍ਚ ਕਪ੍ਪਸਤਾਨਿ ਅਸਞ੍ਞਿਭવੇ ਅਚਿਤ੍ਤਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਨਯਤੋ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ ਆਕਾਸੇ ਪਦਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ વਿਯ। ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਞਾਣਲਾਭੀਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਸੋਭਿਤੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।
ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਞਾਣੇ ਚਿਣ੍ਣવਸੀ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਅਨੁਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਯਾવ ਅਸਞ੍ਞਿਭવੇ ਅਚਿਤ੍ਤਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿ, ਤਾવ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਅਦ੍ਦਸ। ਤਤੋ ਪਰਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਪਞ੍ਚ ਕਪ੍ਪਸਤਾਨਿ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ਅવਸਾਨੇ ਚੁਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਨਾਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆવਜ੍ਜਮਾਨੋ ਨਯવਸੇਨ ‘‘ਅਸਞ੍ਞਿਭવੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਨਿਟ੍ਠਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਕਾਰਣਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੨੮. ਛਟ੍ਠੇ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਉਪਾਲੀਤਿ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਪਾਲਿਤ੍ਥੇਰੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸੇવ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤਥਾਗਤਸ੍ਸੇવ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਿਨਯਪਿਟਕਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਭਾਰੁਕਚ੍ਛਕવਤ੍ਥੁਂ, ਅਜ੍ਜੁਕવਤ੍ਥੁਂ, (ਪਾਰਾ॰ ੧੫੮) ਕੁਮਾਰਕਸ੍ਸਪવਤ੍ਥੁਨ੍ਤਿ ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ વਤ੍ਥੂਨਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦੇਤ੍વਾ ਕਥੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਕਿਰੇਸ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਘਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕਪ੍ਪਕਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ , ਉਪਾਲਿਦਾਰਕੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਛਨ੍ਨਂ ਖਤ੍ਤਿਯਾਨਂ ਪਸਾਧਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤੇ ਅਨੁਪਿਯਮ੍ਬવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਤ੍ਥਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇਹਿ ਤੇਤਿ ਛਹਿ ਖਤ੍ਤਿਯੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾવਿਧਾਨਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਚੂਲ਼વ॰ ੩੩੦) ਆਗਤਮੇવ।
ਸੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਕਥਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਰਞ੍ਞવਾਸਂ ਅਨੁਜਾਨਾਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਭਿਕ੍ਖੁ ਤવ ਅਰਞ੍ਞੇ વਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਮੇવ ਧੁਰਂ વਡ੍ਢਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਸਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਪਸ੍ਸਨਾਧੁਰਞ੍ਚ ਗਨ੍ਥਧੁਰਞ੍ਚ ਪਰਿਪੂਰੇਸ੍ਸਤੀਤਿ। ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥੁ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਸਯਮੇવ ਸਕਲਂ વਿਨਯਪਿਟਕਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਾਨਿ ਤੀਣਿ વਤ੍ਥੂਨਿ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ વਿਨਿਚ੍ਛਿਤੇ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍વਾ ਤਯੋਪਿ વਿਨਿਚ੍ਛਯੇ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਥੇਰਂ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਨਨ੍ਦਕਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੨੯. ਸਤ੍ਤਮੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋવਾਦਕਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਨਨ੍ਦਕੋਤਿ ਅਯਂ ਹਿ ਥੇਰੋ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਏਕਸਮੋਧਾਨੇ ਪਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਸਤਾਨਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋવਾਦਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਞ੍ਹਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋવਾਦਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ, ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਞਾਣੇ ਚ ਚਿਣ੍ਣવਸੀ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਚਤੂਸੁ ਪਰਿਸਾਸੁ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਸੁ ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇવ ਮਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤੀ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਨਨ੍ਦਕੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਤਥਾਗਤੋਪਿ ਖੋ ਰੋਹਿਣੀਨਦੀਤੀਰੇ ਚੁਮ੍ਬਟਕਕਲਹੇ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਾਕਿਯਕੁਮਾਰਸਤਾਨਂ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਦਾਯ ਕੁਣਾਲਦਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕੁਣਾਲਜਾਤਕਕਥਾਯ (ਜਾ॰ ੨.੨੧.ਕੁਣਾਲਜਾਤਕ) ਨੇਸਂ ਸਂવਿਗ੍ਗਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਚਤੁਸਚ੍ਚਕਥਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਮਹਾਸਮਯਸੁਤ੍ਤਂ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੩੧ ਆਦਯੋ) ਕਥੇਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਫਲਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੇਸਿ। ਤੇਸਂ ਥੇਰਾਨਂ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾ ‘‘ਅਮ੍ਹੇ ਦਾਨਿ ਇਧ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾવ ਏਕਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿਂਸੁ। ਤਾਪਿ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਥੇਰਿਯਾ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਞ੍ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਞ੍ਚ ਲਭਿਂਸੁ। ਅਤੀਤਾਨਨ੍ਤਰਾਯ ਪਨ ਜਾਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ ਨਨ੍ਦਕਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਭਾવੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਪਾਦਪਰਿਚਾਰਿਕਾ ਅਹੇਸੁਂ।
ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਓવਦਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਆਹ। ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વਾਰੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਤਾਸਂ ਪੁਰਿਮਭવੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਦਪਰਿਚਾਰਿਕਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਂ ਇਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਉਪਮਾਯੋ ਚ ਕਾਰਣਾਨਿ ਚ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥਯਮਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਞ੍ਞੋ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਞਾਣਲਾਭੀ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮਂ ਕਾਰਣਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦਕੋ ਯਾવਜ੍ਜਦਿવਸਾ ਓਰੋਧੇ ਨ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤਿ, ਸੋਭਤਾਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਓਰੋਧਪਰਿવੁਤੋ’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਯਂ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਤਾ ਪਨ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਥੇਰਸ੍ਸੇવ ਓવਾਦਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨ੍ਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਭਗવਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ વਾਰੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਂ ਅਪੇਸੇਤ੍વਾ ਸਯਮੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਸਙ੍ਘਂ ਓવਦਾਹੀ’’ਤਿ ਥੇਰਂ ਆਹ। ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਕਥਂ ਪਟਿਬਾਹਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વਾਰੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਓવਾਦਂ ਦਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਸਲ਼ਾਯਤਨਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਾਯ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ।
ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਥੇਰਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਹੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਗੁਣਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਿਂ ਨੁ ਖੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੇ ਇਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਉਪਰਿਮਗ੍ਗਫਲਾਨਿ ਪਾਪੁਣੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਪੁਨ ‘‘ਤਂਯੇવ ਨਨ੍ਦਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾਪਿ ਏਤਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਦਿਸ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇਪਿ ਥੇਰਸ੍ਸੇવ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਤ੍ਥਾਯ ਪੇਸੇਸਿ। ਤਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾ। ਤਂਦਿવਸਂ ਭਗવਾ ਤਾਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਤਕਾਲੇ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਸਫਲਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਹਿਯ੍ਯੋ ਨਨ੍ਦਕਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਯਂ ਚਨ੍ਦਸਦਿਸੀ ਅਹੋਸਿ, ਅਜ੍ਜ ਪਨ੍ਨਰਸਿਯਂ ਚਨ੍ਦਸਦਿਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍વਾ ਤਦੇવ ਚ ਕਾਰਣਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋવਾਦਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੩੦. ਅਟ੍ਠਮੇ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਾਨਨ੍ਤਿ ਛਸੁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਪਿਹਿਤਦ੍વਾਰਾਨਂ ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਸਤ੍ਥੁਸਾવਕਾ ਅਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਦਸਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਯਂ ਯਂ ਦਿਸਂ ਓਲੋਕੇਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਂ ਚਤੁਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞવਸੇਨ ਅਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਪੁਰੇ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਗੋਤਮਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ਞਾਤਿਸਙ੍ਘਂ ਨਨ੍ਦਯਨ੍ਤੋ ਤੋਸੇਨ੍ਤੋ ਜਾਤੋਤਿ ਨਨ੍ਦਕੁਮਾਰੋਤੇવ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।
ਮਹਾਸਤ੍ਤੋਪਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਤવਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੋ ਲੋਕਾਨੁਗ੍ਗਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਰਾਜਗਹਤੋ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਪੁਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਠਮਦਸ੍ਸਨੇਨੇવ ਪਿਤਰਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਪੁਨਦਿવਸੇ ਪਿਤੁ ਨਿવੇਸਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਹੁਲਮਾਤਾਯ ਓવਾਦਂ ਦਤ੍વਾ ਸੇਸਜਨਸ੍ਸਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਸਿ। ਪੁਨਦਿવਸੇ ਨਨ੍ਦਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਅਭਿਸੇਕਗੇਹਪવੇਸਨਆવਾਹਮਙ੍ਗਲੇਸੁ વਤ੍ਤਮਾਨੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕੁਮਾਰਂ ਪਤ੍ਤਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਂ વਿਹਾਰਾਭਿਮੁਖੋ ਪਾਯਾਸਿ। ਨਨ੍ਦਕੁਮਾਰਂ ਅਭਿਸੇਕਮਙ੍ਗਲਂ ਨ ਤਥਾ ਪੀਲ਼ੇਸਿ, ਪਤ੍ਤਂ ਆਦਾਯ ਗਮਨਕਾਲੇ ਪਨ ਜਨਪਦਕਲ੍ਯਾਣੀ ਉਪਰਿਪਾਸਾਦવਰਗਤਾ ਸੀਹਪਞ੍ਜਰਂ ਉਗ੍ਘਾਟੇਤ੍વਾ ‘‘ਤੁવਟਂ ਖੋ, ਅਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ ਯਂ વਾਚਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਸਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਗੇਹਸਿਤਛਨ੍ਦਰਾਗવਸੇਨ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਪਨੇਸ ਸਤ੍ਥਰਿ ਗਾਰવੇਨ ਯਥਾਰੁਚਿਯਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਪੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਨਂ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਨਿવਤ੍ਤੇਸ੍ਸਤਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਨਿવਤ੍ਤੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤਮੇવ ਸਤ੍ਥਾ વਿਹਾਰਂ ਨੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ। ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਪਿ ਪਟਿਬਾਹਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸਿ। ਪਬ੍ਬਜਿਤਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਨ ਜਨਪਦਕਲ੍ਯਾਣਿਯਾ વੁਤ੍ਤવਚਨਮੇવ ਸਰਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਿਤਾ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਅਨਭਿਰਤਿਯਾ ਪੀਲ਼ਿਤੋ ਥੋਕਂ ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਗੁਮ੍ਬਂ વਾ ਗਚ੍ਛਂ વਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਦਸਬਲੋ ਪੁਰਤੋ ਠਿਤਕੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਹਿ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਕੁਕ੍ਕੁਟਪਤ੍ਤਂ વਿਯ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਪવਿਸਤਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਨਨ੍ਦੋ ਅਤਿવਿਯ ਪਮਤ੍ਤੋ વਿਹਰਤਿ, ਅਨਭਿਰਤਿਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਏਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਾਪਨਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਨਂ ਆਹ – ‘‘ਏਹਿ, ਨਨ੍ਦ, ਦੇવਚਾਰਿਕਂ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਭਗવਾ ਕਥਾਹਂ ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੇਹਿ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਤ੍વਂ ਕੇવਲਂ ਗਮਨਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਹਿ, ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਸੀਤਿ। ਸੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਤਥਾਗਤੇਨੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦੇવਚਾਰਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਦੇવਰਞ੍ਞੋ ਨਿવੇਸਨਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚ ਅਚ੍ਛਰਾਸਤਾਨਿ ਅਦ੍ਦਸ। ਸਤ੍ਥਾ ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ ਸੁਭਨਿਮਿਤ੍ਤવਸੇਨ ਤਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਨਨ੍ਦ, ਇਮਾ ਨੁ ਖੋ ਅਚ੍ਛਰਾ ਮਨਾਪਾ, ਅਥ ਜਨਪਦਕਲ੍ਯਾਣੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਭਨ੍ਤੇ, ਜਨਪਦਕਲ੍ਯਾਣੀ ਇਮਾ ਅਚ੍ਛਰਾ ਉਪਨਿਧਾਯ ਕਣ੍ਣਨਾਸਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾ ਮਕ੍ਕਟੀ વਿਯ ਖਾਯਤੀਤਿ। ਨਨ੍ਦ, ਏવਰੂਪਾ ਅਚ੍ਛਰਾ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ਨ ਦੁਲ੍ਲਭਾਤਿ। ਸਚੇ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ ਭਗવਾ, ਪਾਟਿਭੋਗੋ ਹੋਤਿ, ਅਹਂ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। વਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਤ੍વਂ, ਨਨ੍ਦ, ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਹਿ। ਸਚੇ ਤੇ ਸਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾ ਕਾਲਕਿਰਿਯਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਹਂ ਏਤਾਸਂ ਪਟਿਲਾਭਤ੍ਥਾਯ ਪਾਟਿਭੋਗੋਤਿ। ਇਤਿ ਸਤ੍ਥਾ ਯਥਾਰੁਚਿਯਾ ਦੇવਚਾਰਿਕਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਜੇਤવਨਮੇવ ਪਚ੍ਚਾਗਞ੍ਛਿ।
ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਅਚ੍ਛਰਾਨਂ ਹੇਤੁ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਂ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਣਾਪੇਸਿ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਨਨ੍ਦਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ‘ਏਕੋ ਕਿਰ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦਸਬਲਂ ਪਾਟਿਭੋਗਂ ਕਤ੍વਾ ਅਚ੍ਛਰਾਨਂ ਹੇਤੁ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤੀ’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਕਥੇਨ੍ਤਾ વਿਚਰਥਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਸਤ੍ਥੁ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਤਕੋ ਕਿਰਾਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋ, ਉਪਕ੍ਕਿਤਕੋ ਕਿਰਾਯਸ੍ਮਾ ਨਨ੍ਦੋ, ਅਚ੍ਛਰਾਨਂ ਹੇਤੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਤਿ, ਭਗવਾ ਕਿਰਸ੍ਸ ਪਾਟਿਭੋਗੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਅਚ੍ਛਰਾਸਤਾਨਂ ਪਟਿਲਾਭਾਯ ਕਕੁਟਪਾਦੀਨ’’ਨ੍ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸવਨੂਪਚਾਰੇ ਕਥੇਨ੍ਤਾ વਿਚਰਨ੍ਤਿ। ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਤਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਇਮੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਅਞ੍ਞਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿ, ਮਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਨ੍ਤਿ, ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਮਮ ਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਨਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਪਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਅਞ੍ਞਤਰਾ ਦੇવਤਾ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ, ਸਯਮ੍ਪਿ ਭਗવਾ ਅਞ੍ਞਾਸਿਯੇવ। ਪੁਨਦਿવਸੇ ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਯਂ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ ਭਗવਾ , ਪਾਟਿਭੋਗੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਅਚ੍ਛਰਾਸਤਾਨਂ ਪਟਿਲਾਭਾਯ ਕਕੁਟਪਾਦੀਨਂ, ਮੁਞ੍ਚਾਮਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਸ੍ਮਾ ਪਟਿਸ੍ਸવਾ’’ਤਿ। ਏવਂ વਤ੍ਥੁ (ਉਦਾ॰ ੨੨) ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ । ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਜੇਤવਨવਿਹਾਰੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਥੇਰਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੩੧. ਨવਮੇ ਭਿਕ੍ਖੁਓવਾਦਕਾਨਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਓવਦਨ੍ਤਾਨਂ ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨਤ੍ਥੇਰੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਯਂ ਕਿਰ ਥੇਰੋ ਏਕਸਮੋਧਾਨਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਓવਾਦਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਘਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਭਿਕ੍ਖੁਓવਾਦਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪੁਰਿਸਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਗਣਜੇਟ੍ਠਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਗਬ੍ਭਸਹਸ੍ਸਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਮਹਾਪਰਿવੇਣਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਜਨਾ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਕਪ੍ਪਿਨਉਪਾਸਕਂ ਜੇਟ੍ਠਕਂ ਕਤ੍વਾ ਸਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਂਸੁ।
ਅਥ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਅਯਂ ਕਪ੍ਪਿਨੋ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਦੇਸੇ ਕੁਕ੍ਕੁਟવਤੀਨਗਰੇ ਰਾਜਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਸੇਸਪੁਰਿਸਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਨਗਰੇ ਅਮਚ੍ਚਕੁਲੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਤੇਸੁ ਕਪ੍ਪਿਨਕੁਮਾਰੋ ਪਿਤੁ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਛਤ੍ਤਂ ਉਸ੍ਸਾਪੇਤ੍વਾ ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨਰਾਜਾ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਲ੍ਯਾਣਕਮ੍ਮਕਰਣਕਾਲੇ ਤਸ੍ਸ ਘਰਸਾਮਿਨੀ ਇਤ੍ਥੀ ਸਮਾਨਜਾਤਿਕੇ ਰਾਜਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨਰਞ੍ਞੋ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸੀ ਜਾਤਾ, ਅਨੋਜਾਪੁਪ੍ਫਸਦਿਸવਣ੍ਣਤਾਯ ਪਨਸ੍ਸਾ ਅਨੋਜਾਦੇવੀਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨਰਾਜਾਪਿ ਸੁਤવਿਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਪਾਤੋવ ਉਟ੍ਠਾਯ ਚਤੂਹਿ ਦ੍વਾਰੇਹਿ ਸੀਘਂ ਦੂਤੇ ਪੇਸੇਸਿ – ‘‘ਯਤ੍ਥ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੇ ਸੁਤਧਰੇ ਪਸ੍ਸਥ, ਤਤੋ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਮਯ੍ਹਂ ਆਰੋਚੇਥਾ’’ਤਿ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾ ਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਟਿવਸਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਨਗਰવਾਸਿਨੋ વਾਣਿਜਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਉਟ੍ਠਾਨਕਭਣ੍ਡਂ ਗਹੇਤ੍વਾ, ਤਂ ਨਗਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਭਣ੍ਡਂ ਪਟਿਸਾਮੇਤ੍વਾ, ‘‘ਰਾਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਪਣ੍ਣਾਕਾਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ, ਰਾਜਕੁਲਦ੍વਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ‘‘ਰਾਜਾ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ, ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਦ੍વਾਰੇ ਠਿਤਾ ਪਟਿਹਾਰਕਸ੍ਸ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ। ਅਥ ਰਞ੍ਞੋ ਨਿવੇਦਿ, ਤੇ ਰਾਜਾ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿਤਪਣ੍ਣਾਕਾਰੇ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਠਿਤੇ, ‘‘ਤਾਤਾ, ਕੁਤੋ ਆਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਾવਤ੍ਥਿਤੋ, ਦੇવਾਤਿ। ਕਚ੍ਚਿ વੋ ਰਟ੍ਠਂ ਸੁਭਿਕ੍ਖਂ, ਧਮ੍ਮਿਕੋ ਰਾਜਾਤਿ? ਆਮ, ਦੇવਾਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਦੇਸੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਾਸਨਨ੍ਤਿ? ਅਤ੍ਥਿ ਦੇવ, ਨ ਪਨ ਸਕ੍ਕਾ ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਮੁਖੇਹਿ ਕਥੇਤੁਨ੍ਤਿ। ਰਾਜਾ ਸੁવਣ੍ਣਭਿਙ੍ਗਾਰੇਨ ਉਦਕਂ ਦਾਪੇਸਿ। ਤੇ ਮੁਖਂ વਿਕ੍ਖਾਲੇਤ੍વਾ ਦਸਬਲਾਭਿਮੁਖਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ, ‘‘ਦੇવ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦੇਸੇ ਬੁਦ੍ਧਰਤਨਂ ਨਾਮ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਰਞ੍ਞੋ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ વਚਨੇ ਸੁਤਮਤ੍ਤੇਯੇવ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਫਰਮਾਨਾ ਪੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਤਤੋ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ, ਤਾਤਾ, વਦਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ, ਦੇવ, વਦਾਮਾਤਿ। ਏવਂ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਦਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋਤਿਪਦਂ ਅਪਰਿਮਾਣਂ, ਨਾਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਾ ਪਰਿਮਾਣਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਪਦੇ ਪਸਨ੍ਨੋ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਅਪਰਂ ਕਿਂ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਦੇવ ਧਮ੍ਮਰਤਨਂ ਨਾਮ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ। ਤਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍વਾ ਤਥੇવ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਪੁਨ ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਂ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਙ੍ਘਰਤਨਂ ਦੇવ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ। ਤਮ੍ਪਿ ਸੁਤ੍વਾ ਤਥੇવ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਭਾવਂ ਪਣ੍ਣੇ ਲਿਖਿਤ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤਾ, ਦੇવਿਯਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਪੇਸੇਸਿ। ਤੇਸੁ ਗਤੇਸੁ ਅਮਚ੍ਚੇ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਤਾਤਾ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ? ਦੇવ ਤੁਮ੍ਹੇ ਕਿਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਾਤਿ? ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਮਯਮ੍ਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ। ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਘਰਂ વਾ ਕੁਟੁਮ੍ਬਂ વਾ ਅਨਪਲੋਕੇਤ੍વਾ ਯੇ ਅਸ੍ਸੇ ਆਰੁਯ੍ਹ ਗਤਾ ਤੇਹੇવ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ।
વਾਣਿਜਾ ਅਨੋਜਾਦੇવਿਯਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਂ ਦਸ੍ਸੇਸੁਂ। ਸਾ ਤਂ વਾਚੇਤ੍વਾ ‘‘ਰਞ੍ਞਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਬਹੂ ਕਹਾਪਣਾ ਦਿਨ੍ਨਾ, ਕਿਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਕਤਂ, ਤਾਤਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਪਿਯਸਾਸਨਂ, ਦੇવਿ, ਆਨੀਤਨ੍ਤਿ। ਅਮ੍ਹੇਪਿ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਾਤਾ, ਸੁਣਾਪੇਤੁਨ੍ਤਿ? ਸਕ੍ਕਾ, ਦੇવਿ, ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਮੁਖੇਹਿ ਪਨ વਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ। ਸਾ ਸੁવਣ੍ਣਭਿਙ੍ਗਾਰੇਨ ਉਦਕਂ ਦਾਪੇਸਿ। ਤੇ ਮੁਖਂ વਿਕ੍ਖਾਲੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚਿਤਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਸਾਪਿ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪਾਮੋਜ੍ਜਾ ਤੇਨੇવ ਨਯੇਨ ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾਗਣਨਾਯ ਤੀਣਿ ਤੀਣਿ ਕਤ੍વਾ ਨવ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਦਾਸਿ। વਾਣਿਜਾ ਸਬ੍ਬਾਨਿਪਿ ਦ੍વਾਦਸ ਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਲਭਿਂਸੁ। ਅਥ ਨੇ ‘‘ਰਾਜਾ ਕਹਂ, ਤਾਤਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ, ਦੇવੀਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਤਾਤਾ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਤੇ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਤਾਨਂ ਅਮਚ੍ਚਾਨਂ ਮਾਤੁਗਾਮੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਗਤਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਥ ਅਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਜਾਨਾਮ, ਅਯ੍ਯੇ, ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਯ੍ਯਾਨਕੀਲ਼ਂ ਗਤਾਤਿ। ਆਮ, ਅਮ੍ਮਾ ਗਤਾ, ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਧਮ੍ਮੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸਙ੍ਘੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਗਤਾ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਥਾਤਿ? ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਨ, ਅਯ੍ਯੇ, ਕਿਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਾਤਿ? ‘‘ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨ ਤੇਹਿ વਨ੍ਤવਮਨਂ ਜਿવ੍ਹਗ੍ਗੇ ਠਪੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ। ‘‘ਯਦਿ ਏવਂ, ਮਯਮ੍ਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਰਥੇ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ।
ਰਾਜਾਪਿ ਅਮਚ੍ਚਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਙ੍ਗਾਤੀਰਂ ਪਾਪੁਣਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਗਙ੍ਗਾ ਪੂਰਾ ਹੋਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਗਙ੍ਗਾ ਪੂਰਾ ਹੋਤਿ ਚਣ੍ਡਮਚ੍ਛਾਕਿਣ੍ਣਾ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਚ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਗਤਾ ਦਾਸਾ વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ વਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੇ ਨੋ ਨਾવਂ વਾ ਉਲ਼ੁਮ੍ਪਂ વਾ ਕਤ੍વਾ ਦਦੇਯ੍ਯੁਂ। ਏਤਸ੍ਸ ਪਨ ਸਤ੍ਥੁ ਗੁਣਾ ਨਾਮ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅવੀਚਿਤੋ ਉਪਰਿ ਯਾવ ਭવਗ੍ਗਾ ਪਤ੍ਥਟਾ। ਸਚੇ ਏਸ ਸਤ੍ਥਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਇਮੇਸਂ ਅਸ੍ਸਾਨਂ ਖੁਰਪਿਟ੍ਠਾਨਿ ਮਾ ਤੇਮੇਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਉਦਕਪਿਟ੍ਠੇਨ ਅਸ੍ਸੇ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਾਪੇਸੁਂ। ਏਕਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਸ੍ਸਾਪਿ ਖੁਰਪਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤਂ ਨ ਤੇਮਿ, ਰਾਜਮਗ੍ਗੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ વਿਯ ਪਰਤੀਰਂ ਪਤ੍વਾ ਪਰਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਮਹਾਨਦਿਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ‘‘ਦੁਤਿਯਾ ਕਿਨ੍ਨਮਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਨੀਲવਾਹਿਨੀ ਨਾਮ ਗਮ੍ਭੀਰਤੋਪਿ ਪੁਥੁਲਤੋਪਿ ਅਡ੍ਢਯੋਜਨਮਤ੍ਤਾ ਦੇવਾਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਚਕਿਰਿਯਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਾਯ ਏવ ਸਚ੍ਚਕਿਰਿਯਾਯ ਤਮ੍ਪਿ ਅਡ੍ਢਯੋਜਨવਿਤ੍ਥਾਰਂ ਨਦਿਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਂਸੁ। ਅਥ ਤਤਿਯਂ ਚਨ੍ਦਭਾਗਂ ਨਾਮ ਮਹਾਨਦਿਂ ਪਤ੍વਾ ਤਮ੍ਪਿ ਤਾਯ ਏવ ਸਚ੍ਚਕਿਰਿਯਾਯ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਂਸੁ।
ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਤਂਦਿવਸਂ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਮਹਾਕਰੁਣਾਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਲੋਕਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨੋ ਤਿਯੋਜਨਸਤਿਕਂ ਰਜ੍ਜਂ ਪਹਾਯ ਅਮਚ੍ਚਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰੋ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਯਾ ਤੇਸਂ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਕਾਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਤੋવ ਸਰੀਰਪਟਿਜਗ੍ਗਨਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવਾਰੋ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਸਯਮੇવ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਚਨ੍ਦਭਾਗਾਯ ਤੀਰੇ ਤੇਸਂ ਉਤ੍ਤਰਣਤਿਤ੍ਥਅਭਿਮੁਖਟ੍ਠਾਨੇ ਮਹਾਨਿਗ੍ਰੋਧਰੁਕ੍ਖੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪਰਿਮੁਖਂ ਸਤਿਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਛਬ੍ਬਣ੍ਣਬੁਦ੍ਧਰਸ੍ਮਿਯੋ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ। ਤੇ ਤੇਨ ਤਿਤ੍ਥੇਨ ਉਤ੍ਤਰਨ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਰਸ੍ਮਿਯੋ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਧਾવਨ੍ਤਿਯੋ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦਸਸ੍ਸਿਰਿਕਂ ਮੁਖਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਯਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਮਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ, ਅਦ੍ਧਾ ਸੋ ਏਸੋ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸਨੇਨੇવ ਨਿਟ੍ਠਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਿਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਓਣਮਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਮਾਨਾ ਆਗਮ੍ਮ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਗੋਪ੍ਫਕੇਸੁ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਮਚ੍ਚਸਹਸ੍ਸੇਨ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਬ੍ਬੇવ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਇਮੇ ਚੀવਰਦਾਨਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਆਗਤਾ’’ਤਿ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਥ ਭਿਕ੍ਖવੋ, ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਚਰਥ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਸਮ੍ਮਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾਯਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾવ ਤੇਸਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਚ ਅਹੋਸਿ, વਸ੍ਸਸਟ੍ਠਿਕਤ੍ਥੇਰਾ વਿਯ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਰਿવਾਰਯਿਂਸੁ।
ਅਨੋਜਾਪਿ ਦੇવੀ ਰਥਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰਾ ਗਙ੍ਗਾਤੀਰਂ ਪਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਆਭਤਂ ਨਾવਂ વਾ ਉਲ਼ੁਮ੍ਪਂ વਾ ਅਦਿਸ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤਤਾਯ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਰਾਜਾ ਸਚ੍ਚਕਿਰਿਯਂ ਕਤ੍વਾ ਗਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਨ ਕੇવਲਂ ਤੇਸਂਯੇવ ਅਤ੍ਥਾਯ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਸਚੇ ਸੋ ਸਤ੍ਥਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਰਥਾ ਮਾ ਉਦਕੇ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿਂਸੂ’’ਤਿ ਉਦਕਪਿਟ੍ਠੇਨ ਰਥੇ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਾਪੇਸਿ। ਰਥਾਨਂ ਨੇਮਿવਟ੍ਟਿਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਤੇਮਿ। ਦੁਤਿਯਨਦਿਮ੍ਪਿ ਤਤਿਯਨਦਿਮ੍ਪਿ ਤੇਨੇવ ਸਚ੍ਚਕਾਰੇਨ ਉਤ੍ਤਰਿ। ਉਤ੍ਤਰਮਾਨਾ ਏવ ਚ ਨਿਗ੍ਰੋਧਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਦ੍ਦਸ। ਸਤ੍ਥਾਪਿ ‘‘ਇਮਾਸਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਮਿਕੇ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀਨਂ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਤੁਂ ਚ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਯਥਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਤਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਤਿਤ੍ਥਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤ੍વਾ ਦਸਬਲਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਾਸਂ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਬ੍ਬਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਸ੍ਸਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾ ਆਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਥੇਰੀ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਆਦਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਉਪਸ੍ਸਯਂ ਗਤਾ, ਸਤ੍ਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇਨ ਜੇਤવਨਂ ਅਗਮਾਸਿ।
ਅਥਾਯਂ ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨਤ੍ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚਂ ਮਤ੍ਥਕਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਞਤ੍વਾ ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਫਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸੁਖੇਨ વੀਤਿਨਾਮੇਨ੍ਤੋ ਅਰਞ੍ਞਗਤੋਪਿ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਗਤੋਪਿ ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰਗਤੋਪਿ ‘‘ਅਹੋ ਸੁਖਂ ਅਹੋ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਥਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸੁਂ ‘‘ਕਪ੍ਪਿਨਤ੍ਥੇਰੋ ਰਜ੍ਜਸੁਖਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਤੀ’’ਤਿ। ਤੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਭਗવਾ ‘‘ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਮਗ੍ਗਸੁਖਂ ਫਲਸੁਖਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਧਮ੍ਮਪੀਤਿ ਸੁਖਂ ਸੇਤਿ, વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਚੇਤਸਾ।
ਅਰਿਯਪ੍ਪવੇਦਿਤੇ ਧਮ੍ਮੇ, ਸਦਾ ਰਮਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੭੯)।
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਕਚ੍ਚਿ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਚਰਿਯੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤੀ’’ਤਿ। ਨ ਭਗવਾ ਦੇਸੇਤਿ, ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸੁਖવਿਹਾਰਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ વਿਹਰਤਿ, ਕਸ੍ਸਚਿ ਓવਾਦਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਦੇਤੀਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ, ਕਪ੍ਪਿਨ, ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾਨਂ ਓવਾਦਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਦੇਸੀ’’ਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਭਗવਾਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਮਾ ਏવਂ ਕਰਿ, ਅਜ੍ਜ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਹੀਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥੁ ਕਥਂ ਸਿਰવਰੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਏਕਸਮੋਧਾਨੇਯੇવ ਸਮਣਸਹਸ੍ਸਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੇਸਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਥੇਰੇ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਮਹਾਕਪ੍ਪਿਨਤ੍ਥੇਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਓવਾਦਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਸਾਗਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੩੨. ਦਸਮੇ ਤੇਜੋਧਾਤੁਕੁਸਲਾਨਨ੍ਤਿ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਸਾਗਤਤ੍ਥੇਰੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਥੇਰੋ ਤੇਜੋਧਾਤੁਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਮ੍ਬਤਿਤ੍ਥਨਾਗਸ੍ਸ ਤੇਜਸਾ ਤੇਜਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਤਂ ਨਾਗਂ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇવਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਜੋਧਾਤੁਕੁਸਲਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥੁਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਤੇਜੋਧਾਤੁਕੁਸਲਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਸਾਗਤਮਾਣવੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ વਸੀਭਾવਂ ਪਾਪੁਣਿ।
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਸਤ੍ਥਾ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਕੋਸਮ੍ਬਿਨਗਰਸਮੀਪਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਨਦੀਤਿਤ੍ਥੇ ਪੋਰਾਣਕਨਾવਿਕਸ੍ਸ ਬਹੂ ਆਗਨ੍ਤੁਕਗਮਿਕਾ વੇਰਿਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਂ ਪੋਥੇਤ੍વਾ ਮਾਰਯਿਂਸੁ। ਸੋ વਿਰੁਦ੍ਧੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਤ੍ਥਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਤਿਤ੍ਥੇ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ ਨਾਗਰਾਜਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਸੋ વਿਰੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਕਾਲੇਯੇવ વਸ੍ਸਾਪੇਤਿ, ਕਾਲੇ ਪਨ ਨ વਸ੍ਸਾਪੇਤਿ, ਸਸ੍ਸਾਨਿ ਨ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਸਕਲਰਟ੍ਠવਾਸਿਨੋ ਚ ਤਸ੍ਸ વੂਪਸਮਨਤ੍ਥਂ ਅਨੁਸਂવਚ੍ਛਰਂ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, વਸਨਤ੍ਥਾਯ ਚਸ੍ਸ ਏਕਂ ਗੇਹਂ ਅਕਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਤੇਨੇવ ਤਿਤ੍ਥੇਨ ਉਤ੍ਤਰਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤੋ ‘‘ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਪਦੇਸੇ ਰਤ੍ਤਿਂ વਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਗਮਾਸਿ।
ਅਥਾਯਂ ਥੇਰੋ ‘‘ਚਣ੍ਡੋ ਕਿਰੇਤ੍ਥ ਨਾਗਰਾਜਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਂ ਨਾਗਰਾਜਾਨਂ ਦਮੇਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਿਸੇવਨਂ ਕਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਯਾਦੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਨਾਗਰਾਜਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ ਆਭੁਜਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ। ਨਾਗੋ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ‘‘ਕੋਨਾਮਾਯਂ ਮੁਣ੍ਡਕੋ ਮਯ੍ਹਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਧੂਪਾਯਿ, ਥੇਰੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਧੂਪਾਯਿ। ਨਾਗੋ, ਪਜ੍ਜਲਿ, ਥੇਰੋਪਿ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਪਜ੍ਜਲਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਤੇਜਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿ। ਸੋ ‘‘ਮਹਨ੍ਤੋ વਤਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਦਮੂਲੇ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਮਯ੍ਹਂ ਸਰਣਗਮਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਰਣਗਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨ ਕਞ੍ਚਿ વਿਹੇਠੇਤਿ, ਦੇવਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਮਾ વਸ੍ਸਾਪੇਤਿ, ਸਸ੍ਸਾਨਿ ਸਮ੍ਮਾ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ।
ਕੋਸਮ੍ਬਿવਾਸਿਨੋ ‘‘ਅਯ੍ਯੇਨ ਕਿਰ ਸਾਗਤੇਨ ਅਮ੍ਬਤਿਤ੍ਥਕਨਾਗੋ ਦਮਿਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਆਗਮਨਂ ਉਦਿਕ੍ਖਮਾਨਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਮਹਾਸਕ੍ਕਾਰਂ ਸਜ੍ਜਯਿਂਸੁ। ਤੇ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਮਹਾਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾਨਂ વਚਨੇਨ ਸਬ੍ਬਗੇਹੇਸੁ ਕਾਪੋਤਿਕਂ ਪਸਨ੍ਨਂ ਪਟਿਯਾਦੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਸਾਗਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਗੇਹੇ ਥੋਕਂ ਥੋਕਂ ਅਦਂਸੁ। ਥੇਰੋ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਯਾਚਿਯਮਾਨੋ ਗੇਹੇ ਗੇਹੇ ਥੋਕਂ ਥੋਕਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਅવਿਦੂਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾવ ਅਨਾਹਾਰਿਕਭਾવੇਨ ਸਤਿਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਕਾਰਟ੍ਠਾਨੇ ਪਤਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਕਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਗਰਹਿਤ੍વਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਸਤਿਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਕਾਰਣਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਚ੍ਚਯਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਦਸਬਲਂ ਖਮਾਪੇਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਂવੇਗੋ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਏવਂ વਤ੍ਥੁ વਿਨਯੇ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ। ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਨਯੇਨੇવ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ ਮਹਾવਿਹਾਰੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਥੇਰੇ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਸਾਗਤਤ੍ਥੇਰਂ ਤੇਜੋਧਾਤੁਕੁਸਲਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਰਾਧਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੩੩. ਏਕਾਦਸਮੇ ਪਟਿਭਾਨੇਯ੍ਯਕਾਨਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਪਟਿਭਾਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭੂਤਾਨਂ ਪਟਿਭਾਨਜਨਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਰਾਧਤ੍ਥੇਰੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਥੇਰਸ੍ਸ ਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਸਮੁਦਾਚਾਰਞ੍ਚ ਓਕਪ੍ਪਨਿਯਸਦ੍ਧਞ੍ਚ ਆਗਮ੍ਮ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਨવਨવਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਪਟਿਭਾਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਥੇਰੋ ਪਟਿਭਾਨੇਯ੍ਯਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਟਿਭਾਨੇਯ੍ਯਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਯਾવਜੀવਂ ਤਥਾਗਤਂ ਪਰਿਚਰਿਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹਨਗਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਰਾਧਮਾਣવੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।
ਸੋ ਮਹਲ੍ਲਕਕਾਲੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰੇਨ ਅਬਹੁਮਤੋ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਕਾਲਂ વੀਤਿਨਾਮੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਥੇਰੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿ। ‘‘ਜਿਣ੍ਣੋ ਮਹਲ੍ਲਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿ ਨ ਕੋਚਿ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਂ ਇਚ੍ਛਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਕਿਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾ ਤਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ਕੁਤੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਪਟਿਜਗ੍ਗਨਂ, ਮਹਲ੍ਲਕੋਤਿ ਮਂ ਬਹਿ ਨੀਹਰਿਂਸੁ। ਕਿਂ ਪਨ ਤੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ? ਕੋ ਮਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਸ੍ਸਤਿ, ਮਹਲ੍ਲਕਭਾવੇਨ ਮਂ ਨ ਕੋਚਿ ਇਚ੍ਛਤੀਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ। ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥੁ વਚਨਂ ਸਿਰਸਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਰਾਧਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਸਾਦਰੇਨ ਪਬ੍ਬਜਾਪੇਸਿ, ਨ ਖੋ ਮੇ ਏਤਂ ਅਨਾਦਰੇਨ ਪਰਿਹਰਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਰਾਧਤ੍ਥੇਰਂ ਆਦਾਯ ਗਾਮਕਾવਾਸਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਤ੍ਰਸ੍ਸ ਅਧੁਨਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਤ੍ਤਾ ਕਿਚ੍ਛਲਾਭਿਸ੍ਸ ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਂ ਆવਾਸਂ ਦੇਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਂ ਪਣੀਤਪਿਣ੍ਡਪਾਤਮ੍ਪਿ ਤਸ੍ਸੇવ ਦਤ੍વਾ ਸਯਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਤਿ। ਰਾਧਤ੍ਥੇਰੋ ਸੇਨਾਸਨਸਪ੍ਪਾਯਞ੍ਚ ਭੋਜਨਸਪ੍ਪਾਯਞ੍ਚ ਲਭਿਤ੍વਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ।
ਅਥ ਨਂ ਥੇਰੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਸਬਲਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਆਗਤੋ। ਸਤ੍ਥਾ ਜਾਨਨ੍ਤੋવ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਯੋ ਤੇ ਮਯਾ , ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਨਿਸ੍ਸਿਤਕੋ ਦਿਨ੍ਨੋ, ਕੀਦਿਸਂ ਤਸ੍ਸ, ਨ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਤੀ’’ਤਿ? ਭਨ੍ਤੇ, ਸਾਸਨੇ ਅਭਿਰਮਿਤਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਮ ਏવਰੂਪੋ ਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਅਥਾਯਸ੍ਮਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ‘‘ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਕਤਞ੍ਞੂ ਕਤવੇਦੀ’’ਤਿ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਕਥਾ ਉਦਪਾਦਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਇਦਾਨਿ ਕਤਞ੍ਞੂਕਤવੇਦਿਤਾ, ਸੋ ਅਤੀਤੇ ਅਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋਪਿ ਕਤਞ੍ਞੂਕਤવੇਦੀਯੇવ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ। ਕਤਰਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਭਗવਾਤਿ?
ਅਤੀਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਮ੍ਹਿ ਪਞ੍ਚਸਤਮਤ੍ਤਾ વਡ੍ਢਕਿਪੁਰਿਸਾ ਮਹਾਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰੇ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਮਹਾਉਲ਼ੁਮ੍ਪਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਨਦਿਯਾ ਓਤਾਰੇਨ੍ਤਿ। ਅਥੇਕੋ ਹਤ੍ਥਿਨਾਗੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ વਿਸਮਟ੍ਠਾਨੇ ਸੋਣ੍ਡਾਯ ਸਾਖਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਸਾਖਾਭਙ੍ਗવੇਗਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਤਿਖਿਣਖਾਣੁਕੇ ਪਾਦੇਨ ਅવਤ੍ਥਾਸਿ, ਪਾਦੋ વਿਦ੍ਧੋ, ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਾ વਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਗਮਨਂ ਅਭਿਨੀਹਰਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਸੋ ਕਤਿਪਾਹਚ੍ਚਯੇਨ ਤੇ વਡ੍ਢਕੀ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮੀਪੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯਾਹਂ ਜੀવਿਤਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤੇਸਂ ਅਨੁਪਦਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤੇ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭੀਤਾ ਪਲਾਯਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤੇਸਂ ਪਲਾਯਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ, ਪੁਨ ਠਿਤਕਾਲੇ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿ।
વਡ੍ਢਕਿਜੇਟ੍ਠਕੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਹਤ੍ਥਿ ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੇਸੁ ਅਨੁਬਨ੍ਧਤਿ, ਪਲਾਯਨ੍ਤੇਸੁ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਤਤ੍ਥ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬੇ ਤਂ ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਤਸ੍ਸ ਆਗਮਨਂ ਪਟਿਮਾਨੇਨ੍ਤਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਸੋ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਦਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਤਦਾ વਡ੍ਢਕੀਨਂ ਸਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਗਿਲਾਨਭਾવੇਨ, ਭੋ, ਏਸ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਾਦੇ ਪવਿਟ੍ਠਖਾਣੁਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਏਸ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਤਿਖਿਣવਾਸਿਯਾ ਖਾਣੁਕਕੋਟਿਯਂ ਓਧਿਂ ਦਤ੍વਾ ਦਲ਼੍ਹਾਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਨੀਹਰਿਂਸੁ। ਅਥਸ੍ਸ વਣਮੁਖਂ ਪੀਲ਼ੇਤ੍વਾ ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਕਸਾવੋਦਕੇਨ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਾਨਨਭੇਸਜ੍ਜਂ ਮਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਫਾਸੁਕਂ ਅਕਂਸੁ।
ਹਤ੍ਥਿਨਾਗੋ ਗਿਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਮੇ ਮਯ੍ਹਂ ਬਹੁਪਕਾਰਾ, ਇਮੇ ਮਯਾ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਜੀવਿਤਂ ਲਦ੍ਧਂ, ਮਯਾ ਇਮੇਸਂ ਕਤਞ੍ਞੁਨਾ ਕਤવੇਦਿਨਾ ਭવਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੇਤਂ ਗਨ੍ਧਹਤ੍ਥਿਪੋਤਕਂ ਆਨੇਸਿ। વਡ੍ਢਕਿਨੋ ਹਤ੍ਥਿਪੋਤਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਹਤ੍ਥੀ ਪੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਅਤਿવਿਯ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਹਤ੍ਥਿਨਾਗੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਯਿ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੇ ‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਯਂ ਆਗਤੋ’ਤਿ ਮਮ ਆਗਤਕਾਰਣਂ ਨ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਹਤ੍ਥਿਪੋਤਕੋ ਪਿਤੁ ਪਚ੍ਛਤੋ ਪਚ੍ਛਤੋ ਅਨੁਪਾਯਾਸਿ। ਹਤ੍ਥਿਨਾਗੋ ਤਸ੍ਸ ਆਗਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਨਤ੍ਥਾਯ ਸਦ੍ਦਸਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਪਿਤੁ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਡ੍ਢਕੀਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਤੋ। વਡ੍ਢਕਿਨੋ ‘‘ਇਮਂ ਹਤ੍ਥਿਪੋਤਕਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਾਤੁਂ ਆਗਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਏਸੋ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਤਯਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਿਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂਯੇવ ਗਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਪਹਿਣਿਂਸੁ। ਹਤ੍ਥਿਨਾਗੋ ਯਾવਤਤਿਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਤਮ੍ਪਿ ਪੁਨ વਡ੍ਢਕੀਨਂਯੇવ ਸਮੀਪਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ વਡ੍ਢਕਿਨੋ ਹਤ੍ਥਿਪੋਤਕਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਤ੍વਾ ਪਟਿਜਗ੍ਗਨ੍ਤਿ। ਭੋਜਨਕਾਲੇ ਏਕੇਕਂ ਭਤ੍ਤਪਿਣ੍ਡਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਭਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ વਡ੍ਢਕੀਹਿ ਅਨ੍ਤੋਗਹਨੇ ਕੋਟ੍ਟਿਤਂ ਦਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਅਙ੍ਗਣਟ੍ਠਾਨੇ ਰਾਸਿਂ ਕਰੋਤਿ। ਏਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਉਪਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਕਾਰਣਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਤਞ੍ਞੂਕਤવੇਦਿਭਾવਂ ਦੀਪੇਤਿ। ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਹਿ ਤਦਾ ਮਹਾਹਤ੍ਥੀ ਅਹੋਸਿ, ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਂ ਆਗਤੋ ਓਸ੍ਸਟ੍ਠવੀਰਿਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹਤ੍ਥਿਪੋਤਕੋ ਅਹੋਸਿ। ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯਂ ਪਨ ਪਤ੍વਾ ਸਕਲਂ ਰਾਧਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਚ –
‘‘ਨਿਧੀਨਂવ ਪવਤ੍ਤਾਰਂ, ਯਂ ਪਸ੍ਸੇ વਜ੍ਜਦਸ੍ਸਿਨਂ।
ਨਿਗ੍ਗਯ੍ਹવਾਦਿਂ ਮੇਧਾવਿਂ, ਤਾਦਿਸਂ ਪਣ੍ਡਿਤਂ ਭਜੇ।
ਤਾਦਿਸਂ ਭਜਮਾਨਸ੍ਸ, ਸੇਯ੍ਯੋ ਹੋਤਿ ਨ ਪਾਪਿਯੋ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੭੬) –
ਗਾਥਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਨਾਮ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਥੇਰੇ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਰਾਧਤ੍ਥੇਰਂ ਪਟਿਭਾਨੇਯ੍ਯਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਮੋਘਰਾਜਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
੨੩੪. ਦ੍વਾਦਸਮੇ ਲੂਖਚੀવਰਧਰਾਨਨ੍ਤਿ ਲੂਖਚੀવਰਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤਾਨਂ ਮੋਘਰਾਜਾ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਯਂ ਹਿ ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥਲੂਖਂ ਸੁਤ੍ਤਲੂਖਂ ਰਜਨਲੂਖਨ੍ਤਿ ਤਿવਿਧੇਨਪਿ ਲੂਖੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਪਂਸੁਕੂਲਂ ਧਾਰੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਲੂਖਚੀવਰਧਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ।
ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਲੂਖਚੀવਰਧਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਕਟ੍ਠવਾਹਨਨਗਰੇ ਅਮਚ੍ਚਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਕਟ੍ਠવਾਹਨਰਾਜਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਹਨ੍ਤੋ ਅਮਚ੍ਚਟ੍ਠਾਨਂ ਲਭਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਕਟ੍ਠવਾਹਨਰਾਜਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਕਿਰ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਤਾਤ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਕਿਰ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਇਮਂ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਨਗਰਂ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਉਭੋਹਿ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਤੁਚ੍ਛਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਤ੍વਂ ਤਾવ ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਦਸਬਲਂ ਇਮਂ ਨਗਰਂ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ ਪੁਰਿਸਸਹਸ੍ਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ વੀਸਤਿ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿ। ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਤਪੁਰਿਸਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਤਾ।
ਅਯਂ ਥੇਰੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਸੀਲੋ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਮੋਘਰਾਜਮਾਣવੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਕਟ੍ਠવਾਹਨਰਾਜਾਪਿ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਸਪਰਿવਾਰੋ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਪੁਰੋਹਿਤਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਬਾવਰਿਮਾਣવੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਤਯੋ વੇਦੇ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ ਮਾਣવਕਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਸਿਪ੍ਪਂ વਾਚੇਨ੍ਤੋ ਚਰਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਪਸੇਨਦਿਕੋਸਲਰਞ੍ਞੋ ਕਾਲੇ ਪਿਤੁ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪੁਰੋਹਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਅਦਂਸੁ। ਤਦਾ ਅਯਮ੍ਪਿ ਮੋਘਰਾਜਮਾਣવੋ ਬਾવਰਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਿਪ੍ਪਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ।
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਬਾવਰਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਰਹੋਗਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਿਪ੍ਪੇ ਸਾਰਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਂ ਸਾਰਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਏਕਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਂ ਗવੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਕੋਸਲਰਾਜਾਨਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ ਸੋਲ਼ਸਹਿ ਮਾਣવਕਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਤ੍ਥਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਕੋਸਲਰਾਜਾਪਿ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇવ ਏਕਂ ਅਮਚ੍ਚਂ ਕਹਾਪਣਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਪੇਸੇਸਿ – ‘‘ਯਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਆਚਰਿਯੋ ਪਬ੍ਬਜਤਿ, ਤਤ੍ਰਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦੇਥਾ’’ਤਿ। ਬਾવਰਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਫਾਸੁਕਟ੍ਠਾਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਮਜ੍ਝਿਮਦੇਸਤੋ ਪਟਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਸ੍ਸਕਰਞ੍ਞੋ ਚ ਮੁਲ਼੍ਹਕਰਞ੍ਞੋ ਚ ਸੀਮਨ੍ਤਰੇ ਗੋਧਾવਰਿਤੀਰੇ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਕਾਰੇਸਿ।
ਅਥੇਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਜਟਿਲਾਨਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਗਤੋ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਕੇ ਭੂਮਿਟ੍ਠਾਨੇ ਤੇਹਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਤੇਨ ਕਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਪਰਂ ਕੁਲਸਤਂ ਗੇਹਸਤਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਂ ਅਯ੍ਯਾਨਂ ਸਨ੍ਤਕੇ ਭੂਮਿਭਾਗੇ વਸਾਮ, ਮੁਧਾ વਸਿਤੁਂ ਨ ਕਾਰਣਂ, ਸੁਖવਾਸਂ વੋ ਦਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਏਕੇਕੋ ਏਕੇਕਂ ਕਹਾਪਣਂ ਬਾવਰਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ। ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਆਭਤਕਹਾਪਣਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਤਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਬਾવਰਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ‘‘ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਏਤੇ ਆਭਤਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੁਖવਾਸਦਾਨਤ੍ਥਾਯ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ਸਚਾਹਂ ਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣੇਨ ਅਤ੍ਥਿਕੋ ਅਸ੍ਸਂ, ਅਹਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਧਨਰਾਸਿਂ ਪਹਾਯ ਨ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯਂ। ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕਹਾਪਣੇ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਥਾਤਿ। ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਨ ਪੁਨ ਗਣ੍ਹਾਮ, ਅਨੁਸਂવਚ੍ਛਰਂ ਪਨ ਏਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਇਮੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਯ੍ਯੋ ਦਾਨਂ ਦੇਤੂਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਧਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਕਪਣਦ੍ਧਿਕવਣਿਬ੍ਬਕਯਾਚਕਾਨਂ ਦਾਨਮੁਖੇ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਅਪਰਾਪਰਂ ਦਾਯਕਭਾવੋ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ।
ਤਤੋ ਕਾਲਿਙ੍ਗਰਟ੍ਠੇ ਦੁਨ੍ਨਿવਿਟ੍ਠੇ ਨਾਮ ਗਾਮੇ ਜੂਜਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ વਂਸੇ ਜਾਤਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਉਟ੍ਠਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਚੋਦੇਤਿ – ‘‘ਬਾવਰੀ, ਕਿਰ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤੋ ਹਿਰਞ੍ਞਸੁવਣ੍ਣਂ ਆਹਰਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਾਯ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ਸਣ੍ਠਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਬਾવਰਿਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਚ੍ਛਮਾਨੋ ਬਾવਰਿਮ੍ਹਿ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਦਾਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਮਾਨੇ ਗਤੋ। ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚ ‘‘ਦਾਨਂ ਮੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਦੇਹਿ, ਦਾਨਂ ਮੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਕਾਲੇ ਤ੍વਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਆਗਤੋ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਯਾਚਕਾਨਂ ਮੇ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਇਦਾਨਿ ਕਹਾਪਣਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ। ਨ ਮਯ੍ਹਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਬਹੂਹਿ ਕਹਾਪਣੇਹਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤવ ਏਤ੍ਤਕਂ ਦਾਨਂ ਦਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਕਹਾਪਣੇਹਿ વਿਨਾ ਭવਿਤੁਂ, ਮਯ੍ਹਂ ਪਞ੍ਚ ਕਹਾਪਣਸਤਾਨਿ ਦੇਹੀਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਪਞ੍ਚਪਿ ਸਤਾਨਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਪੁਨ ਦਾਨਕਾਲੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਲਭਿਸ੍ਸਸੀਤਿ। ਕਿਂ ਪਨਾਹਂ ਤવ ਦਾਨਕਾਲੇ ਆਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ? ਬਾવਰਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਸਾਲਦ੍વਾਰੇ વਾਲੁਕਂ ਥੂਪਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਰਤ੍ਤવਣ੍ਣਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ વਿਕਿਰਿਤ੍વਾ ਮਨ੍ਤਂ ਜਪ੍ਪੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਓਟ੍ਠੇ ਚਾਲੇਤ੍વਾ ਚਾਲੇਤ੍વਾ ‘‘ਮੁਦ੍ਧਾ ਫਲਤੁ ਸਤ੍ਤਧਾ’’ਤਿ વਦਤਿ।
ਬਾવਰਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਮਹਾਤਪੋ ਤਪਚਾਰਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਚਰਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੋ ਮਯ੍ਹਂ ਸਤ੍ਤਦਿવਸਮਤ੍ਥਕੇ ‘ਸਤ੍ਤਧਾ ਮੁਦ੍ਧਾ ਫਾਲਤੂ’ਤਿ વਦਤਿ, ਮਯ੍ਹਞ੍ਚ ਇਮਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਕਹਾਪਣਸਤਾਨਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਕਂਸੇਨ ਮਂ ਏਸ ਘਾਤੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਏવਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸੋਕਸਲ੍ਲਸਮਪ੍ਪਿਤੇ ਨਿਪਨ੍ਨੇ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗਸਮਨਨ੍ਤਰੇ ਅਨਨ੍ਤਰਤ੍ਤਭਾવੇ ਬਾવਰਿਸ੍ਸ ਮਾਤਾ ਦੇવਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਸਾ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੋਕਸਲ੍ਲਸਮਪ੍ਪਿਤਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਤਾਤ , ਏਸ ਮੁਦ੍ਧਂ વਾ ਮੁਦ੍ਧਫਾਲਨਂ વਾ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਲੋਕੇ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾવਂ ਨ ਜਾਨਾਸਿ। ਸਚੇ ਤੇ ਸਂਸਯੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛ, ਸੋ ਤੇ ਏਤਂ ਕਾਰਣਂ ਕਥੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਦੇવਤਾਯ ਕਥਂ ਸੁਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਸ੍ਸਾਸਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਉਟ੍ਠਿਤੇ ਅਰੁਣੇ ਸਬ੍ਬੇવ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤਾ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਕਿਰ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਸੀਘਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘ਬੁਦ੍ਧੋ વਾ ਨੋ વਾ’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਯ੍ਹਂ ਆਰੋਚੇਥ, ਅਹਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਅਪਿਚ ਖੋ ਪਨ ਮਯ੍ਹਂ ਮਹਲ੍ਲਕਭਾવੇਨ ਜੀવਿਤਨ੍ਤਰਾਯੋ ਦੁਜ੍ਜਾਨੋ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਇਮਿਨਾ ਚ ਇਮਿਨਾ ਚ ਨਿਯਾਮੇਨ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਮੁਦ੍ਧਫਾਲਨਪਞ੍ਹਂ ਨਾਮ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ।
ਤਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਇਮੇ ਮਾਣવਾ ਪਣ੍ਡਿਤਾ, ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਚ੍ਚੇ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍ਤੇ ਪੁਨ ਮਯ੍ਹਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ વਾ ਨੋ વਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਅਜਿਤਮਾਣવਸ੍ਸ ਨਾਮ ਸਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ – ‘‘ਤ੍વਂ ਪਨ ਏਕਨ੍ਤੇਨੇવ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਨ੍ਤੁਂ ਅਰਹਸਿ, ਤਯਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਗੁਣਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਯ੍ਹਂ ਕਥੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਤੇ ਸੋਲ਼ਸਸਹਸ੍ਸਜਟਿਲਾ ਅਜਿਤਮਾਣવਂ ਜੇਟ੍ਠਕਂ ਕਤ੍વਾ ਸੋਲ਼ਸਹਿ ਜੇਟ੍ਠਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ‘‘ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਨ੍ਤਾ ਗਤਗਤਟ੍ਠਾਨੇ, ‘‘ਅਯ੍ਯਾ, ਕਹਂ ਗਚ੍ਛਥ, ਕਹਂ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾ ‘‘ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ ਕੋਟਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਰਿਸਂ ਸਂਕਡ੍ਢਨ੍ਤਾ ਅਨੇਕਯੋਜਨਸਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਗਤਾ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਤੇਸਂ ਆਗਮਨਦਿવਸੇ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਓਕਾਸੋ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਦਂ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਰਿਸਾਯ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਾਸਾਣਚੇਤਿਯੇ ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਸੋ ਅਜਿਤਮਾਣવੋਪਿ ਸਪਰਿਸੋ ਤਂ ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਸਤ੍ਥੁ ਸਰੀਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ વਿવਟਚ੍ਛਦੋ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਚਰਿਯੇਨ ਪਹਿਤੇ ਪਞ੍ਹੇ ਮਨਸਾ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋવ ਗਤੋ।
ਤਂਦਿવਸਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਸਾ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਿਕਾ ਅਹੋਸਿ। ਤੇਸਂ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਮੋਘਰਾਜਮਾਣવੋ ‘‘ਅਹਂ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤਤਰੋ’’ਤਿ ਮਾਨਤ੍ਥਦ੍ਧੋ, ਤਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਅਜਿਤਮਾਣવੋ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਜੇਟ੍ਠਕੋ, ਏਤਸ੍ਸ ਪਠਮਤਰਂ ਮਮ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ । ਤਸ੍ਸ ਲਜ੍ਜਾਯਨ੍ਤੋ ਪਠਮਤਰਂ ਪਞ੍ਹਂ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇ ਦੁਤਿਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਮਾਨਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ਮੋਘਰਾਜਮਾਣવਾ, ਨ ਤਾવਸ੍ਸ ਞਾਣਂ ਪਰਿਪਾਕਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਸ੍ਸ ਮਾਨਂ ਨਿવਾਰਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਤਿਟ੍ਠ ਤ੍વਂ, ਮੋਘਰਾਜ, ਅਞ੍ਞੇ ਤਾવ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’’ਤਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਅਪਸਾਦਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਮਯਾ ਪਣ੍ਡਿਤਤਰੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ વਿਚਰਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਾ ਚ ਨਾਮ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾ ਨ ਕਥੇਨ੍ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਮਮ ਪੁਚ੍ਛਾਯ ਦੋਸੋ ਦਿਟ੍ਠੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਅਟ੍ਠਹਿ ਜਨੇਹਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇ ਅਧਿવਾਸੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਨવਮੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪੁਨ ਉਟ੍ਠਾਸਿ। ਪੁਨਪਿ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਸਾਦੇਸਿ।
ਸੋ ਪੁਨਪਿ ਤੁਣ੍ਹੀ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਸਙ੍ਘਨવਕੋ ਦਾਨਿ ਭવਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਞ੍ਚਦਸਮੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਞਾਣਸ੍ਸ ਪਰਿਪਾਕਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹਂ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਜਟਿਲਸਹਸ੍ਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਇਮਿਨਾવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਸੇਸਾਨਿਪਿ ਪਨ੍ਨਰਸ ਜਟਿਲਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਇਦ੍ਧਿਮਯਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਰਾ ਏਹਿਭਿਕ੍ਖੂવ ਅਹੇਸੁਂ। ਸੇਸਜਨਾ ਪਨ ਨ ਕਥਿਯਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਮੋਘਰਾਜਤ੍ਥੇਰੋ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤੀਹਿ ਲੂਖੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਚੀવਰਂ ਧਾਰੇਤਿ। ਏવਂ ਪਾਰਾਯਨੇ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੯੮੨ ਆਦਯੋ) વਤ੍ਥੁ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ। ਸਤ੍ਥਾ ਪਨ ਅਪਰਭਾਗੇ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਥੇਰੇ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਮੋਘਰਾਜਤ੍ਥੇਰਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਲੂਖਚੀવਰਧਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਏਤਦਗ੍ਗਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਸਾવਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਲੂਖਚੀવਰਧਰਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਮੋਘਰਾਜਾ’’ਤਿ ਆਹ।
ਚਤੁਤ੍ਥવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ।
ਏਕਚਤ੍ਤਾਲੀਸਸੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤਾਯ ਥੇਰਪਾਲ਼ਿਯਾ વਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੧੪. ਏਤਦਗ੍ਗવਗ੍ਗੋ
(੧੪) ੫. ਪਞ੍ਚਮਏਤਦਗ੍ਗવਗ੍ਗੋ
ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਗੋਤਮੀਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ
੨੩੫. ਥੇਰਿਪਾਲ਼ਿਯਾ ਪਠਮੇ ਯਦਿਦਂ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਗੋਤਮੀਤਿ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਗੋਤਮੀ ਥੇਰੀ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੂਨਂ ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
ਤਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਪਨ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੀ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੂਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾ ਯਾવਜੀવਂ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਨ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰੇ ਦੇવਲੋਕਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਦਾਸਿਸਤਾਨਂ ਜੇਟ੍ਠਕਦਾਸੀ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਅਥ વਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਸਮਯੇ ਪਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਨਨ੍ਦਮੂਲਕਪਬ੍ਭਾਰਤੋ ਇਸਿਪਤਨੇ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਨਗਰੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਇਸਿਪਤਨਮੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘વਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਕੁਟਿਯਾ ਅਤ੍ਥਾਯ ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ ਯਾਚਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸੁਂ। ਕਸ੍ਮਾ? વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਹਿ ਨਾਲਕਪਟਿਪਦਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੇਨਾਪਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਛਦਨਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਛਦਨੇਨ ਛਨ੍ਨੇ ਸਦ੍વਾਰਬਦ੍ਧੇ ਸੇਨਾਸਨੇ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਸੇਨਾਸਨਿਕੇਨ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਯੋ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੨੦੪)। ਤਸ੍ਮਾ વਸ੍ਸਕਾਲੇ ਉਪਕਟ੍ਠੇ ਸਚੇ ਸੇਨਾਸਨਂ ਲਭਤਿ, ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ। ਨੋ ਚੇ ਲਭਤਿ, ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍વਾਪਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ ਅਲਭਨ੍ਤੇਨ ਸਾਮਮ੍ਪਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਤ੍વੇવ ਅਸੇਨਾਸਨਿਕੇਨ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਅਯਮਨੁਧਮ੍ਮਤਾ। ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ‘‘ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ ਯਾਚਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਚੀવਰਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਘਰਦ੍વਾਰੇ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਜੇਟ੍ਠਕਦਾਸੀ ਕੁਟਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਦਕਤਿਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੇ ਅਦ੍ਦਸ। ਸੇਟ੍ਠਿ ਤੇਸਂ ਆਗਤਕਾਰਣਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਓਕਾਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਆਹ।
ਅਥ ਤੇ ਨਗਰਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ਜੇਟ੍ਠਕਦਾਸੀ ਕੁਟਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪવਿਸਨ੍ਤੀ ਦਿਸ੍વਾ ਕੁਟਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਓਨਮਿਤ੍વਾ ਮੁਖਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ, ‘‘ਅਯ੍ਯਾ, ਨਗਰਂ ਪવਿਟ੍ਠਮਤ੍ਤਾવ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। વਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਕੁਟਿਯਾ ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ ਯਾਚਿਤੁਂ ਆਗਤਮ੍ਹਾਤਿ। ਲਦ੍ਧਂ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ? ਨ ਲਦ੍ਧਂ ਉਪਾਸਿਕੇਤਿ। ਕਿਂ ਪਨੇਸਾ ਕੁਟਿ ਇਸ੍ਸਰੇਹੇવ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਉਦਾਹੁ ਦੁਗ੍ਗਤੇਹਿਪਿ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ? ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁਨ੍ਤਿ। ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਸ੍વੇ ਮਯ੍ਹਂ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਥਾਤਿ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਕੁਟਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਮਨਤਿਤ੍ਥਮਗ੍ਗੇ ਠਤ੍વਾ ਆਗਤਾਗਤਾ ਅવਸੇਸਦਾਸਿਯੋ ‘‘ਏਤ੍ਥੇવ ਹੋਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾਸਂ ਆਗਤਕਾਲੇ ਆਹ – ‘‘ਅਮ੍ਮਾ, ਕਿਂ ਨਿਚ੍ਚਮੇવ ਪਰਸ੍ਸ ਦਾਸਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਥ, ਉਦਾਹੁ ਦਾਸਿਭਾવਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ। ਅਜ੍ਜੇવ ਮੁਚ੍ਚਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛਾਮ, ਅਯ੍ਯੇਤਿ। ਯਦਿ ਏવਂ, ਮਯਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ ਅਲਭਨ੍ਤਾ ਸ੍વਾਤਨਾਯ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਾ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਾਮਿਕੇਹਿ ਏਕਦਿવਸਂ ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ ਦਾਪੇਥਾਤਿ। ਤਾ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਾਯਂ ਅਟવਿਤੋ ਆਗਤਕਾਲੇ ਸਾਮਿਕਾਨਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਤੇ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਜੇਟ੍ਠਕਦਾਸਸ੍ਸ ਗੇਹਦ੍વਾਰੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਂਸੁ।
ਅਥ ਨੇ ਜੇਟ੍ਠਕਦਾਸੀ ‘‘ਸ੍વੇ, ਤਾਤਾ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਹਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਆਨਿਸਂਸਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਯੇਪਿ ਨ ਕਾਤੁਕਾਮਾ, ਤੇ ਗਾਲ਼੍ਹੇਨ ਓવਾਦੇਨ ਤਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਸਿ। ਸਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਭਤ੍ਤਂ ਦਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਦਾਸਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ। ਤੇ ਤਾવਦੇવ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰੇ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍વਾ ਸਤਂ ਸਤਂ ਹੁਤ੍વਾ ਏਕੇਕਂ ਕੁਟਿਂ ਚਙ੍ਕਮਨਾਦਿਪਰਿવਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਮਞ੍ਚਪੀਠਪਾਨੀਯ-ਪਰਿਭੋਜਨੀਯਾਦੀਨਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਤੇਮਾਸਂ ਤਤ੍ਥੇવ વਸਨਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ વਾਰਭਿਕ੍ਖਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸੁਂ। ਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਾਰਦਿવਸੇ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਜੇਟ੍ਠਕਦਾਸੀ ਸਕਗੇਹਤੋ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਦੇਤਿ। ਏવਂ ਤੇਮਾਸਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤ੍વਾ ਜੇਟ੍ਠਕਦਾਸੀ ਏਕੇਕਂ ਦਾਸਿਂ ਏਕੇਕਂ ਸਾਟਕਂ ਸਜ੍ਜਾਪੇਸਿ, ਪਞ੍ਚ ਥੂਲਸਾਟਕਸਤਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ। ਤਾਨਿ ਪਰਿવਤ੍ਤਾਪੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਤਿਚੀવਰਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਤਾਸਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀਨਂਯੇવ ਆਕਾਸੇਨ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਪਬ੍ਬਤਂ ਅਗਮਂਸੁ।
ਤਾਪਿ ਸਬ੍ਬਾ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਤਾਸੁ ਜੇਟ੍ਠਿਕਾ ਤਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਬਾਰਾਣਸਿਯਾ ਅવਿਦੂਰੇ ਪੇਸਕਾਰਗਾਮੇ ਪੇਸਕਾਰਜੇਟ੍ਠਕਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਪਦੁਮવਤਿਯਾ ਪੁਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਬਾਰਾਣਸਿਰਞ੍ਞਾ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਾ ਰਾਜਦ੍વਾਰਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਞ੍ਚਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਦਿਸ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਨਗਰਦ੍વਾਰੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਤਂ ਪੇਸਕਾਰਗਾਮਂ ਅਗਮਂਸੁ । ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਦਿਸ੍વਾ ਸਮ੍ਪਿਯਾਯਮਾਨਾ ਸਬ੍ਬੇ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਂ ਅਦਾਸਿ। ਤੇ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਮੇવ ਅਗਮਂਸੁ।
ਸਾਪਿ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੀ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਦੇવਦਹਨਗਰੇ ਮਹਾਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਗੋਤਮੀਤਿਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਮਹਾਮਾਯਾਯ ਕਨਿਟ੍ਠਭਗਿਨੀ ਹੋਤਿ। ਮਨ੍ਤਜ੍ਝਾਯਕਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਲਕ੍ਖਣਾਨਿ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾ ‘‘ਇਮਾਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਕੁਚ੍ਛਿਯਂ વਸਿਤਦਾਰਕਾ ਚਕ੍ਕવਤ੍ਤਿਨੋ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਰਿਂਸੁ। ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਤਾ ਦ੍વੇਪਿ ਮਙ੍ਗਲਂ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਘਰਂ ਆਨੇਸਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤੁਸਿਤਪੁਰਾ ਚવਿਤ੍વਾ ਮਹਾਮਾਯਾਯ ਦੇવਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਮਹਾਮਾਯਾ ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਦਿવਸਤੋ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਤੁਸਿਤਪੁਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮਾਤੁਚ੍ਛਂ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਗੋਤਮਿਂ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਨਨ੍ਦਕੁਮਾਰੋ ਜਾਤੋ। ਅਯਂ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿ ਨਨ੍ਦਕੁਮਾਰਂ ਧਾਤੀਨਂ ਦਤ੍વਾ ਸਯਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਪਰਿਹਰਿ।
ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍વਾ ਲੋਕਾਨੁਗ੍ਗਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਂ ਪਤ੍વਾ ਨਗਰਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾવਿਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਾ ਅਨ੍ਤਰવੀਥਿਯਂਯੇવ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਨਨ੍ਦੋ ਪਬ੍ਬਜਿ, ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਰਾਹੁਲੋ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ વੇਸਾਲਿਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾਯਂ વਿਹਰਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਾ ਸੇਤਚ੍ਛਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿ। ਤਦਾ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਗੋਤਮੀ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ। ਤਤੋ ਰੋਹਿਣੀਨਦੀਤੀਰੇ ਕਲਹવਿવਾਦਸੁਤ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨੇ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੮੬੮ ਆਦਯੋ) ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਕੁਮਾਰਸਤਾਨਂ ਪਾਦਪਰਿਚਾਰਿਕਾ ਸਬ੍ਬਾવ ਏਕਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਯਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾવ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਂ ਜੇਟ੍ਠਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਕਾਮਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਅਯਞ੍ਚ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿ ਪਠਮਮੇવ ਏਕવਾਰਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਮਾਨਾ ਨਾਲਤ੍ਥ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਪ੍ਪਕਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਕੇਸੇ ਛਿਨ੍ਨਾਪੇਤ੍વਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾ ਤਾ ਸਾਕਿਯਾਨਿਯੋ ਆਦਾਯ વੇਸਾਲਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੇਨ ਦਸਬਲਂ ਯਾਚਾਪੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਹਿ ਗਰੁਧਮ੍ਮੇਹਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਞ੍ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਞ੍ਚ ਅਲਤ੍ਥ। ਇਤਰਾ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਏਕਤੋવ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨੇਤਂ વਤ੍ਥੁ ਪਾਲ਼ਿਯਂ (ਚੂਲ਼વ॰ ੪੦੨ ਆਦਯੋ) ਆਗਤਮੇવ।
ਏવਂ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪਨ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ, ਅਥਸ੍ਸਾ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਸਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਸੇਸਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਨਨ੍ਦਕੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਪਰਿਯੋਸਾਨੇ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੯੮ ਆਦਯੋ) ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਏવਮੇਤਂ વਤ੍ਥੁ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਂ ਰਤ੍ਤਞ੍ਞੂਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਖੇਮਾਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ
੨੩੬. ਦੁਤਿਯੇ ਖੇਮਾਤਿ ਏવਂਨਾਮਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ। ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚ ਪਨਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਹਕਮ੍ਮੇ ਅਯਮਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾਤਿ ਅવਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਭਿਨੀਹਾਰਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ વਕ੍ਖਾਮ।
ਅਤੀਤੇ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਅਯਂ ਪਰਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਗ੍ਗਸਾવਿਕਂ ਸੁਜਾਤਤ੍ਥੇਰਿਂ ਨਾਮ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਯੋ ਮੋਦਕੇ ਦਤ੍વਾ ਤਂਦਿવਸਮੇવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੇਸੇ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਥੇਰਿਯਾ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਤੁਮ੍ਹੇ વਿਯ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਕਤ੍વਾ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮੇਸੁ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੀ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਕਿਕਿਸ੍ਸ ਕਾਸਿਰਞ੍ਞੋ ਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਭਗਿਨੀਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾ ਹੁਤ੍વਾ વੀਸਤਿવਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਗੇਹੇਯੇવ ਕੋਮਾਰਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਤਾਹਿ ਭਗਿਨੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ વਸਨਪਰਿવੇਣਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੀ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਮਦ੍ਦਰਟ੍ਠੇ ਸਾਗਲਨਗਰੇ ਰਾਜਕੁਲੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਖੇਮਾਤਿਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਤਸ੍ਸਾ ਸਰੀਰવਣ੍ਣੋ ਸੁવਣ੍ਣਰਸਪਿਞ੍ਜਰੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਸਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਰਞ੍ਞੋ ਗੇਹਂ ਅਗਮਾਸਿ।
ਸਾ ਤਥਾਗਤੇ ਰਾਜਗਹਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਕਿਰ ਰੂਪੇ ਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ ਰੂਪਮਦਮਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਰੂਪੇ ਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਭਯੇਨ ਦਸਬਲਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਰਾਜਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹਂ ਸਤ੍ਥੁ ਅਗ੍ਗੁਪਟ੍ਠਾਕੋ, ਮਾਦਿਸਸ੍ਸ ਚ ਨਾਮ ਅਰਿਯਸਾવਕਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸੀ ਦਸਬਲਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮੇ ਏਤਂ ਰੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਕવੀਹਿ વੇਲ਼ੁવਨੁਯ੍ਯਾਨਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਬਨ੍ਧਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਖੇਮਾਯ ਦੇવਿਯਾ ਸવਨੂਪਚਾਰੇ ਗਾਯਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ਉਯ੍ਯਾਨਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਸੁਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਾ ਹੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਚ੍ਛ, ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਨ ਅਦਿਸ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਲਭਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ਰਞ੍ਞੋ ਪਟਿવਚਨਂ ਅਦਤ੍વਾવ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ। ਰਾਜਾ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਪੁਰਿਸੇ ਆਹ – ‘‘ਸਚੇ ਦੇવੀ ਉਯ੍ਯਾਨਤੋ ਨਿવਤ੍ਤਮਾਨਾ ਦਸਬਲਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ। ਸਚੇ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਰਾਜਾਣਾਯ ਨਂ ਦਸ੍ਸੇਥਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸਾ ਦੇવੀ ਦਿવਸਭਾਗਂ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਚਰਿਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਨ੍ਤੀ ਦਸਬਲਂ ਅਦਿਸ੍વਾવ ਗਨ੍ਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧਾ। ਅਥ ਨਂ ਰਾਜਪੁਰਿਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਰੁਚਿਯਾવ ਦੇવਿਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਨਯਿਂਸੁ।
ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਏਕਂ ਦੇવਚ੍ਛਰਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਤਾਲવਣ੍ਟਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਬੀਜਮਾਨਂ વਿਯ ਅਕਾਸਿ। ਖੇਮਾ ਦੇવੀ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਾਨਮ੍ਹਿ ਨਟ੍ਠਾ, ਏવਰੂਪਾ ਨਾਮ ਦੇવਚ੍ਛਰਪ੍ਪਟਿਭਾਗਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਅਹਂ ਏਤਾਸਂ ਪਰਿਚਾਰਿਕਾਪਿ ਨਪ੍ਪਹੋਮਿ, ਮਾਨਮਦਂ ਹਿ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਾਪਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ਨਟ੍ਠਾ’’ਤਿ ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਮੇવ ਇਤ੍ਥਿਂ ਓਲੋਕਯਮਾਨਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯਾવ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਬਲੇਨ ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ਪਠਮવਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਮਜ੍ਝਿਮવਯੇ ਠਿਤਾ વਿਯ ਮਜ੍ਝਿਮવਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਪਚ੍ਛਿਮવਯੇ ਠਿਤਾ વਿਯ ਚ વਲਿਤ੍ਤਚਾ ਪਲਿਤਕੇਸਾ ਖਣ੍ਡવਿਰਲ਼ਦਨ੍ਤਾ ਅਹੋਸਿ। ਤਤੋ ਤਸ੍ਸਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯਾવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਾਲવਣ੍ਟੇਨ ਪਰਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਰਿਪਤਿ। ਤਤੋ ਖੇਮਾ ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਰਮ੍ਮਣੇ ਆਪਾਥਗਤੇ ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਏવਂવਿਧਮ੍ਪਿ ਨਾਮ ਸਰੀਰਂ ਏવਰੂਪਂ વਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਸਰੀਰਂ ਏવਂਗਤਿਕਮੇવ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤਿਤਕ੍ਖਣੇ ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਯੇ ਰਾਗਰਤ੍ਤਾਨੁਪਤਨ੍ਤਿ ਸੋਤਂ,
ਸਯਂਕਤਂ ਮਕ੍ਕਟਕੋવ ਜਾਲਂ।
ਏਤਮ੍ਪਿ ਛੇਤ੍વਾਨ વਜਨ੍ਤਿ ਧੀਰਾ,
ਅਨਪੇਕ੍ਖਿਨੋ ਸਬ੍ਬਦੁਕ੍ਖਂ ਪਹਾਯਾ’’ਤਿ॥
ਸਾ ਗਾਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਠਿਤਪਦੇ ਠਿਤਾਯੇવ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਗਾਰਮਜ੍ਝੇ વਸਨ੍ਤੇਨ ਨਾਮ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੇਨ ਤਂਦਿવਸਮੇવ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਤਬ੍ਬਂ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਬ੍ਬਂ વਾ ਹੋਤਿ, ਸਾ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਯੁਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਰਾਜਨਿવੇਸਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਅਨਭਿવਾਦੇਤ੍વਾવ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਰਾਜਾ ਇਙ੍ਗਿਤੇਨੇવ ਅਞ੍ਞਾਸਿ – ‘‘ਅਰਿਯਧਮ੍ਮਂ ਪਤ੍ਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਆਹ – ‘‘ਦੇવਿ ਗਤਾ ਨੁ ਖੋ ਸਤ੍ਥੁਦਸ੍ਸਨਾਯਾ’’ਤਿ। ਮਹਾਰਾਜ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਦਿਟ੍ਠਦਸ੍ਸਨਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ, ਅਹਂ ਪਨ ਦਸਬਲਂ ਸੁਦਿਟ੍ਠਮਕਾਸਿਂ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਮੇ ਅਨੁਜਾਨਾਥਾਤਿ । ਰਾਜਾ ‘‘ਸਾਧੁ, ਦੇવੀ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਸਿવਿਕਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਉਪਸ੍ਸਯਂ ਉਪਨੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ‘‘ਖੇਮਾਥੇਰੀ ਨਾਮ ਗਿਹਿਭਾવੇ ਠਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਮਹਾਪਞ੍ਞਭਾવੋ ਪਾਕਟੋ ਅਹੋਸਿ। ਇਦਮੇਤ੍ਥ વਤ੍ਥੁ। ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਖੇਮਾਥੇਰਿਂ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ
੨੩੭. ਤਤਿਯੇ ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾਤਿ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਗਬ੍ਭਸਦਿਸੇਨੇવ વਣ੍ਣੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਏવਂਲਦ੍ਧਨਾਮਾ ਥੇਰੀ। ਸਾ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਮਹਾਜਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੀ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੀਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੀ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਬਾਰਾਣਸਿਨਗਰੇ ਕਿਕਿਸ੍ਸ ਕਾਸਿਰਞ੍ਞੋ ਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਭਗਿਨੀਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾ ਹੁਤ੍વਾ વੀਸਤਿ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਰਿવੇਣਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ।
ਤਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਸਹਤ੍ਥਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਜੀવਨਕਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਸਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਖੇਤ੍ਤਕੁਟਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਰੇ ਪਾਤੋવ ਪੁਪ੍ਫਿਤਂ ਪਦੁਮਪੁਪ੍ਫਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਂ ਸਰਂ ਓਰੁਯ੍ਹ ਤਞ੍ਚੇવ ਪੁਪ੍ਫਂ ਲਾਜਪਕ੍ਖਿਪਨਤ੍ਥਾਯ ਪਦੁਮਿਨਿਯਾ ਪਤ੍ਤਞ੍ਚ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕੇਦਾਰੇ ਸਾਲਿਸੀਸਾਨਿ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕੁਟਿਕਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਲਾਜੇ ਭਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚ ਲਾਜਸਤਾਨਿ ਗਣੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਪਬ੍ਬਤੇ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਏਕੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਅવਿਦੂਰੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਦਿਸ੍વਾ ਲਾਜੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਦੁਮਪੁਪ੍ਫਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕੁਟਿਤੋ ਓਰੁਯ੍ਹ ਲਾਜੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਦੁਮਪੁਪ੍ਫੇਨ ਪਤ੍ਤਂ ਪਿਧਾਯ ਅਦਾਸਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਥੋਕਂ ਗਤੇ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਨਾਮ ਪੁਪ੍ਫੇਨ ਅਨਤ੍ਥਿਕਾ, ਅਹਂ ਪੁਪ੍ਫਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਪੁਪ੍ਫਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਚੇ, ਅਯ੍ਯੋ, ਪੁਪ੍ਫੇਨ ਅਨਤ੍ਥਿਕੋ ਅਭવਿਸ੍ਸ, ਪਤ੍ਤਮਤ੍ਥਕੇ ਠਪੇਤੁਂ ਨ ਅਦਸ੍ਸ, ਅਦ੍ਧਾ ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਪੁਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਮਤ੍ਥਕੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਖਮਾਪੇਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ , ਇਮੇਸਂ ਮੇ ਲਾਜਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਲਾਜਗਣਨਾਯ ਪੁਤ੍ਤਾ ਅਸ੍ਸੁ, ਪਦੁਮਪੁਪ੍ਫਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਮੇ ਪਦੇ ਪਦੇ ਪਦੁਮਪੁਪ੍ਫਂ ਉਟ੍ਠਹਤੂ’’ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਤਸ੍ਸਾ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯਾવ ਆਕਾਸੇਨ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਪਬ੍ਬਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਪਦੁਮਂ ਨਨ੍ਦਮੂਲਕਪਬ੍ਭਾਰੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਕ੍ਕਮਨਸੋਪਾਨਸਮੀਪੇ ਪਾਦਪੁਞ੍ਛਨਂ ਕਤ੍વਾ ਠਪੇਸਿ।
ਸਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਦੇવਲੋਕੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚਸ੍ਸਾ ਪਦੇ ਪਦੇ ਮਹਾਪਦੁਮਪੁਪ੍ਫਂ ਉਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਾ ਤਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਦੁਮਸ੍ਸਰੇ ਪਦੁਮਗਬ੍ਭੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਏਕੋ ਤਾਪਸੋ વਸਤਿ, ਸੋ ਪਾਤੋવ ਮੁਖਧੋવਨਤ੍ਥਾਯ ਸਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਪੁਪ੍ਫਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਦਂ ਪੁਪ੍ਫਂ ਸੇਸੇਹਿ ਮਹਨ੍ਤਤਰਂ, ਸੇਸਾਨਿ ਚ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾਨਿ, ਇਦਂ ਮਕੁਲ਼ਿਤਮੇવ, ਭવਿਤਬ੍ਬਮੇਤ੍ਥ ਕਾਰਣੇਨਾ’’ਤਿ ਉਦਕਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਤਂ ਪੁਪ੍ਫਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਤਂ ਤੇਨ ਗਹਿਤਮਤ੍ਤਮੇવ ਪੁਪ੍ਫਿਤਂ। ਤਾਪਸੋ ਅਨ੍ਤੋਪਦੁਮਗਬ੍ਭੇ ਨਿਪਨ੍ਨਦਾਰਿਕਂ ਅਦ੍ਦਸ। ਦਿਟ੍ਠਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚ ਧੀਤੁਸਿਨੇਹਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਪਦੁਮੇਨੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਨੇਤ੍વਾ ਮਞ੍ਚਕੇ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਪੁਞ੍ਞਾਨੁਭਾવੇਨ ਅਙ੍ਗੁਟ੍ਠਕੇ ਖੀਰਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਪ੍ਫੇ ਮਿਲਾਤੇ ਅਞ੍ਞਂ ਨવਪੁਪ੍ਫਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਤਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਆਧਾવਨવਿਧਾવਨੇਨ ਕੀਲ਼ਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਦવਾਰੇ ਪਦવਾਰੇ ਪਦੁਮਪੁਪ੍ਫਂ ਉਟ੍ਠਾਸਿ, ਕੁਙ੍ਕੁਮਰਾਸਿਸ੍ਸ વਿਯਸ੍ਸਾ ਸਰੀਰવਣ੍ਣੋ ਅਹੋਸਿ। ਸਾ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਦੇવવਣ੍ਣਂ, ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਮਾਨੁਸવਣ੍ਣਂ ਅਹੋਸਿ। ਸਾ ਪਿਤਰਿ ਫਲਾਫਲਤ੍ਥਾਯ ਗਤੇ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯਂ ਓਹੀਯਤਿ।
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਤਸ੍ਸਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਪਿਤਰਿ ਫਲਾਫਲਤ੍ਥਾਯ ਗਤੇ ਏਕੋ વਨਚਰਕੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਨਾਮ ਏવਂવਿਧਂ ਰੂਪਂ ਨਤ੍ਥਿ, વੀਮਂਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਤਾਪਸਸ੍ਸ ਆਗਮਨਂ ਉਦਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਸਾ ਪਿਤਰਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਪਟਿਪਥਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਕਾਜਕਮਣ੍ਡਲੁਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ, ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਰਣવਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਤਦਾ ਸੋ વਨਚਰਕੋ ਮਨੁਸ੍ਸਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਤਾਪਸਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਾਪਸੋ ਤਂ વਨਚਰਕਂ વਨਮੂਲਫਲਾਫਲੇਹਿ ਚ ਪਾਨੀਯੇਨ ਚ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ, ‘‘ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਠਾਨੇ વਸਿਸ੍ਸਸਿ, ਉਦਾਹੁ ਗਮਿਸਸ੍ਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਧ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਇਦਂ ਤਯਾ ਦਿਟ੍ਠਕਾਰਣਂ ਏਤ੍ਤੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਕਥੇਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸੀਤਿ। ਸਚੇ, ਅਯ੍ਯੋ, ਨ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਤਾਪਸਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਆਗਮਨਕਾਲੇ ਮਗ੍ਗਸਞ੍ਜਾਨਨਤ੍ਥਂ ਸਾਖਾਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਰੁਕ੍ਖਸਞ੍ਞਞ੍ਚ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
ਸੋ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਅਦ੍ਦਸ, ਰਾਜਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਆਗਤੋਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਅਹਂ, ਦੇવ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ વਨਚਰਕੋ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਇਤ੍ਥਿਰਤਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਆਗਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ વੇਗੇਨ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਾਨੇ ਖਨ੍ਧਾવਾਰਂ ਨਿવੇਸੇਤ੍વਾ વਨਚਰਕੇਨ ਚੇવ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਚ ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਾਪਸਸ੍ਸ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨવੇਲਾਯ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਰਾਜਾ ਤਾਪਸਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰਭਣ੍ਡਂ ਪਾਦਮੂਲੇ ਠਪੇਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਕਿਂ ਕਰੋਮ, ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਗਚ੍ਛ, ਮਹਾਰਾਜਾਤਿ। ਆਮ, ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਭਨ੍ਤੇ। ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਪਨ ਸਮੀਪੇ વਿਸਭਾਗਪਰਿਸਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਸ੍ਸੁਮ੍ਹ, ਅਸਾਰੁਪ੍ਪਾ ਏਸਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ, ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਚ੍ਛਤੁ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਦੁਤ੍ਤੋਸਯਂ, ਕਥਂ ਬਹੂਨਂ ਮਜ੍ਝੇ વਸਿਸ੍ਸਤੀਤਿ । ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਰੁਚਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸੇਸਾਨਂ ਜੇਟ੍ਠਕਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ।
ਸੋ ਰਞ੍ਞੋ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦਹਰਕਾਲੇ ਗਹਿਤਨਾਮવਸੇਨੇવ, ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਪਦੁਮવਤੀ’’ਤਿ ਧੀਤਰਂ ਪਕ੍ਕੋਸਿ। ਸਾ ਏਕવਚਨੇਨੇવ ਪਣ੍ਣਸਾਲਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਿਤਰਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਪਿਤਾ ਆਹ – ‘‘ਤ੍વਂ, ਅਮ੍ਮ, વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਰਞ੍ਞਾ ਦਿਟ੍ਠਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ વਸਿਤੁਂ ਅਯੁਤ੍ਤਾ, ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਚ੍ਛ, ਅਮ੍ਮਾ’’ਤਿ। ਸਾ ‘‘ਸਾਧੁ, ਤਾਤਾ’’ਤਿ ਪਿਤੁ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਰੋਦਮਾਨਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਿਤੁ ਚਿਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਠਾਨੇ ਕਹਾਪਣਰਾਸਿਮ੍ਹਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਭਿਸੇਕਂ ਅਕਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਗਰਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਆਗਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸੇਸਇਤ੍ਥਿਯੋ ਅਨੋਲੋਕੇਤ੍વਾ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇવ ਰਮਤਿ। ਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਇਸ੍ਸਾਪਕਤਾ ਤਂ ਰਞ੍ਞੋ ਅਨ੍ਤਰੇ ਪਰਿਭਿਨ੍ਦਿਤੁਕਾਮਾ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘‘ਨਾਯਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕਾ, ਕਹਂ ਨਾਮ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ વਿਚਰਣਟ੍ਠਾਨੇ ਪਦੁਮਾਨਿ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਾਨਿ, ਅਦ੍ਧਾ ਅਯਂ ਯਕ੍ਖਿਨੀ, ਨੀਹਰਥ ਨਂ ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ਤਾਸਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸਿ।
ਅਥਸ੍ਸ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤੋ ਕੁਪਿਤੋ। ਸੋ ‘‘ਗਰੁਗਬ੍ਭਾ ਪਦੁਮવਤੀ’’ਤਿ ਤਂ ਨਗਰੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥ ਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਤਸ੍ਸਾ ਉਪਟ੍ਠਾਯਿਕਾਯ ਲਞ੍ਜਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦਾਰਕਂ ਜਾਤਮਤ੍ਤਮੇવ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਦਾਰੁਘਟਿਕਂ ਲੋਹਿਤੇਨ ਮਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਠਪੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਪਦੁਮવਤਿਯਾਪਿ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਗਬ੍ਭવੁਟ੍ਠਾਨਂ ਅਹੋਸਿ। ਮਹਾਪਦੁਮਕੁਮਾਰੋ ਏਕਕੋવ ਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਅવਸੇਸਾ ਏਕੂਨਪਞ੍ਚਸਤਾ ਦਾਰਕਾ ਮਹਾਪਦੁਮਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਨਿਪਨ੍ਨਕਾਲੇ ਸਂਸੇਦਜਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਅਥਸ੍ਸ ‘‘ਨ ਤਾવਾਯਂ ਸਤਿਂ ਪਟਿਲਭਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਉਪਟ੍ਠਾਯਿਕਾ ਏਕਂ ਦਾਰੁਘਟਿਕਂ ਲੋਹਿਤੇਨ ਮਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਸਮੀਪੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਾਸਂ ਇਤ੍ਥੀਨਂ ਸਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ। ਤਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾਪਿ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਏਕੇਕਾ ਏਕੇਕਂ ਦਾਰਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਚੁਨ੍ਦਕਾਰਕਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਕਰਣ੍ਡਕੇ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਗਹਿਤਦਾਰਕੇ ਤਤ੍ਥ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਬਹਿ ਲਞ੍ਛਨਂ ਕਤ੍વਾ ਠਪਯਿਂਸੁ।
ਪਦੁਮવਤੀਪਿ ਖੋ ਸਞ੍ਞਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਯਿਕਂ ‘‘ਕਿਂ વਿਜਾਤਮ੍ਹਿ, ਅਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਾ ਤਂ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ‘‘ਕੁਤੋ ਤ੍વਂ ਦਾਰਕਂ ਲਭਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਤੇ ਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਦਾਰਕੋ’’ਤਿ ਲੋਹਿਤਮਕ੍ਖਿਤਂ ਦਾਰੁਘਟਿਕਂ ਪੁਰਤੋ ਠਪੇਸਿ। ਸਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਦੋਮਨਸ੍ਸਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ‘‘ਸੀਘਂ ਨਂ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ਅਪਨੇਹਿ, ਸਚੇ ਕੋਚਿ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਲਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ ਭવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ਤਸ੍ਸਾ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਕਾਮਾ વਿਯ ਦਾਰੁਘਟਿਕਂ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਨੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿ।
ਰਾਜਾਪਿ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਤੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਪਟਿਮਾਨੇਨ੍ਤੋ ਬਹਿਨਗਰੇ ਖਨ੍ਧਾવਾਰਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥ ਤਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਰਞ੍ਞੋ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਤ੍વਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਦ੍ਦਹਸਿ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ વੁਤ੍ਤਂ ਅਕਾਰਣਂ વਿਯ ਹੋਤਿ। ਤ੍વਂ ਮਹੇਸਿਯਾ ਉਪਟ੍ਠਾਯਿਕਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛ, ਦਾਰੁਘਟਿਕਂ ਤੇ ਦੇવੀ વਿਜਾਤਾ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਨ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾવ ‘‘ਅਮਨੁਸ੍ਸਜਾਤਿਕਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤਂ ਗੇਹਤੋ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਰਾਜਗੇਹਤੋ ਸਹ ਨਿਕ੍ਖਮਨੇਨੇવ ਪਦੁਮਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿਂਸੁ, ਸਰੀਰਚ੍ਛવਿਪਿ વਿવਣ੍ਣਾ ਅਹੋਸਿ। ਸਾ ਏਕਿਕਾવ ਅਨ੍ਤਰવੀਥਿਯਾ ਪਾਯਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਏਕਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਮਹਲ੍ਲਿਕਾ ਇਤ੍ਥੀ ਦਿਸ੍વਾ ਧੀਤੁਸਿਨੇਹਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ ਗਚ੍ਛਸਿ ਅਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਆਗਨ੍ਤੁਕਮ੍ਹਿ, વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ વਿਚਰਾਮੀਤਿ। ਇਧਾਗਚ੍ਛ, ਅਮ੍ਮਾਤਿ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਭੋਜਨਂ ਪਟਿਯਾਦੇਸਿ।
ਤਸ੍ਸਾ ਇਮਿਨਾવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਤਤ੍ਥ વਸਮਾਨਾਯ ਤਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਏਕਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਤੁਮ੍ਹੇਸੁ ਯੁਦ੍ਧਂ ਗਤੇਸੁ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਗਙ੍ਗਾਦੇવਤਾਯ ‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦੇવੇ વਿਜਿਤਸਙ੍ਗਾਮੇ ਆਗਤੇ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਉਦਕਕੀਲ਼ਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ ਪਤ੍ਥਿਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਏਤਮਤ੍ਥਂ , ਦੇવ, ਜਾਨਾਪੇਮਾ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ਤਾਸਂ વਚਨੇਨ ਤੁਟ੍ਠੋ ਗਙ੍ਗਾਯਂ ਉਦਕਕੀਲ਼ਂ ਕਾਤੁਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਗਹਿਤਂ ਕਰਣ੍ਡਕਂ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਕਤ੍વਾ ਆਦਾਯ ਨਦਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਕਰਣ੍ਡਕਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤ੍ਥਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਉਦਕੇ ਪਤਿਤ੍વਾ ਕਰਣ੍ਡਕੇ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸੁਂ। ਤੇਪਿ ਖੋ ਕਰਣ੍ਡਕਾ ਸਬ੍ਬੇ ਸਹ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾਸੋਤੇ ਪਸਾਰਿਤਜਾਲਮ੍ਹਿ ਲਗ੍ਗਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਉਦਕਕੀਲ਼ਂ ਕੀਲ਼ਿਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਉਤ੍ਤਿਣ੍ਣਕਾਲੇ ਜਾਲਂ ਉਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਾ ਤੇ ਕਰਣ੍ਡਕੇ ਦਿਸ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਨਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਕਰਣ੍ਡਕੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ, ਤਾਤਾ, ਕਰਣ੍ਡਕੇਸੂ’’ਤਿ ਆਹ। ਨ ਜਾਨਾਮ, ਦੇવਾਤਿ। ਸੋ ਤੇ ਕਰਣ੍ਡਕੇ વਿવਰਾਪੇਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਪਠਮਂ ਮਹਾਪਦੁਮਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਕਰਣ੍ਡਕਂ વਿવਰਾਪੇਸਿ। ਤੇਸਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਸਮ੍ਪਿ ਕਰਣ੍ਡਕੇਸੁ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪਿਤਦਿવਸੇਯੇવ ਪੁਞ੍ਞਿਦ੍ਧਿਯਾ ਅਙ੍ਗੁਟ੍ਠਤੋ ਖੀਰਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਨਿਕ੍ਕਙ੍ਖਭਾવਤ੍ਥਂ ਅਨ੍ਤੋਕਰਣ੍ਡਕੇ ਅਕ੍ਖਰਾਨਿ ਲਿਖਾਪੇਸਿ ‘‘ਇਮੇ ਕੁਮਾਰਾ ਪਦੁਮવਤਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਬਾਰਾਣਸਿਰਞ੍ਞੋ ਪੁਤ੍ਤਾ, ਅਥ ਨੇ ਪਦੁਮવਤਿਯਾ ਸਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਕਰਣ੍ਡਕੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਉਦਕੇ ਖਿਪਿਂਸੁ, ਰਾਜਾ ਇਮਂ ਕਾਰਣਂ ਜਾਨਾਤੂ’’ਤਿ। ਕਰਣ੍ਡਕੇ વਿવਰਿਤਮਤ੍ਤੇ ਰਾਜਾ ਅਕ੍ਖਰਾਨਿ વਾਚੇਤ੍વਾ ਦਾਰਕੇ ਦਿਸ੍વਾ ਮਹਾਪਦੁਮਕੁਮਾਰਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ‘‘વੇਗੇਨ ਰਥੇ ਯੋਜੇਥ, ਅਸ੍ਸੇ ਕਪ੍ਪੇਥ, ਅਹਂ ਅਜ੍ਜ ਅਨ੍ਤੋਨਗਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਮਾਤੁਗਾਮਾਨਂ ਪਿਯਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਾਸਾਦਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਹਤ੍ਥਿਗੀવਾਯ ਸਹਸ੍ਸਭਣ੍ਡਿਕਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਸਿ ‘‘ਯੋ ਪਦੁਮવਤਿਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਇਮਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਗਣ੍ਹਤੂ’’ਤਿ।
ਤਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਦੁਮવਤੀ ਮਾਤੁਯਾ ਸਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ – ‘‘ਹਤ੍ਥਿਗੀવਤੋ ਸਹਸ੍ਸਂ ਗਣ੍ਹ, ਅਮ੍ਮਾ’’ਤਿ। ਅਹਂ ਏવਰੂਪਂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਨ વਿਸਹਾਮੀਤਿ। ਸਾ ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ વੁਤ੍ਤੇ, ‘‘ਕਿਂ વਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਮਿ ਅਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਮਮ ਧੀਤਾ, ਪਦੁਮવਤਿਂ ਦੇવਿਂ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਹੀਤਿ। ਸਾ ‘‘ਯਂ વਾ ਤਂ વਾ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਹਸ੍ਸਚਙ੍ਕੋਟਕਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਅਥ ਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ – ‘‘ਪਦੁਮવਤਿਂ ਦੇવਿਂ ਪਸ੍ਸਸਿ, ਅਮ੍ਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਅਹਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਧੀਤਾ ਕਿਰ ਮੇ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤੇ ‘‘ਕਹਂ ਪਨ ਸਾ, ਅਮ੍ਮਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਦੁਮવਤਿਂ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪਾਦੇਸੁ ਨਿਪਤਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਸਾ ‘‘ਪਦੁਮવਤੀ ਦੇવੀ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਭਾਰਿਯਂ વਤ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਯਾ ਏવਂવਿਧਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਮਹੇਸੀ ਸਮਾਨਾ ਏવਰੂਪੇ ਠਾਨੇ ਨਿਰਾਰਕ੍ਖਾ વਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤੇਪਿ ਰਾਜਪੁਰਿਸਾ ਪਦੁਮવਤਿਯਾ ਨਿવੇਸਨਂ ਸੇਤਸਾਣੀਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਾਪੇਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰੇ ਆਰਕ੍ਖਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਰਾਜਾ ਸੁવਣ੍ਣਸਿવਿਕਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਸਾ ‘‘ਅਹਂ ਏવਂ ਨ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਮ વਸਨਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਰਾਜਗੇਹਂ ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ વਰਪੋਤ੍ਥਕਚਿਤ੍ਤਤ੍ਥਰਣੇ ਅਤ੍ਥਰਾਪੇਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਸੁવਣ੍ਣਤਾਰਕવਿਚਿਤ੍ਤਂ ਚੇਲવਿਤਾਨਂ ਬਨ੍ਧਾਪੇਤ੍વਾ ਪਸਾਧਨਤ੍ਥਾਯ ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰੇਸੁ ਪਹਿਤੇਸੁ ਪਦਸਾવ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਏવਂ ਮੇ ਨਾਗਰਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਾਜਾ ‘‘ਪਦੁਮવਤਿਯਾ ਯਥਾਰੁਚਿਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਤੋ ਪਦੁਮવਤੀ ਸਬ੍ਬਪਸਾਧਨਂ ਪਸਾਧੇਤ੍વਾ ‘‘ਰਾਜਗੇਹਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਅਕ੍ਕਨ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ વਰਪੋਤ੍ਥਕਚਿਤ੍ਤਤ੍ਥਰਣਾਨਿ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਦੁਮਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਸਾ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਰਾਜਨਿવੇਸਨਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਸਬ੍ਬੇ ਚਿਤ੍ਤਤ੍ਥਰਣੇ ਤਸ੍ਸਾ ਮਹਲ੍ਲਿਕਾਯ ਪੋਸਾવਨਿਕਮੂਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦਾਪੇਸਿ।
ਰਾਜਾਪਿ ਖੋ ਤਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯੋ ਤੇ ਦੇવਿ ਦਾਸਿਯੋ ਕਤ੍વਾ ਦੇਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾਧੁ, ਮਹਾਰਾਜ, ਏਤਾਸਂ ਮਯ੍ਹਂ ਦਿਨ੍ਨਭਾવਂ ਸਕਲਨਗਰੇ ਜਾਨਾਪੇਹੀਤਿ । ਰਾਜਾ ਨਗਰੇ ਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਸਿ – ‘‘ਪਦੁਮવਤਿਯਾ ਦੂਬ੍ਭਿਕਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਏવ ਦਾਸਿਯੋ ਕਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ। ਸਾ ‘‘ਤਾਸਂ ਸਕਲਨਗਰੇਨ ਦਾਸਿਭਾવੋ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖਿਤੋ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ ਮਮ ਦਾਸਿਯੋ ਭੁਜਿਸ੍ਸਾ ਕਾਤੁਂ ਲਭਾਮਿ ਦੇવਾ’’ਤਿ ਰਾਜਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤવ ਇਚ੍ਛਾ ਦੇવੀਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤਮੇવ ਭੇਰਿਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਪਦੁਮવਤਿਦੇવਿਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਾਸਿਯੋ ਕਤ੍વਾ ਦਿਨ੍ਨਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਸਬ੍ਬਾવ ਭੁਜਿਸ੍ਸਾ ਕਤਾਤਿ ਪੁਨ ਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ਤਾਸਂ ਭੁਜਿਸ੍ਸਭਾવੇ ਕਤੇ ਏਕੂਨਾਨਿ ਪਞ੍ਚਸਤ੍ਤਪੁਤ੍ਤਾਨਿ ਤਾਸਂਯੇવ ਹਤ੍ਥੇ ਪੋਸਨਤ੍ਥਾਯ ਦਤ੍વਾ ਸਯਂ ਮਹਾਪਦੁਮਕੁਮਾਰਂਯੇવ ਗਣ੍ਹਿ।
ਅਥ ਅਪਰਭਾਗੇ ਤੇਸਂ ਕੁਮਾਰਾਨਂ ਕੀਲ਼ਨવਯੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਰਾਜਾ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਨਾਨਾવਿਧਂ ਕੀਲ਼ਨਟ੍ਠਾਨਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੋਲ਼ਸવਸ੍ਸੁਦ੍ਦੇਸਿਕਕਾਲੇ ਸਬ੍ਬੇવ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਪਦੁਮਸਞ੍ਛਨ੍ਨਾਯ ਮਙ੍ਗਲਪੋਕ੍ਖਰਣਿਯਾ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਾ ਨવਪਦੁਮਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਿਤਾਨਿ ਪੁਰਾਣਪਦੁਮਾਨਿ ਚ વਣ੍ਟਤੋ ਪਤਨ੍ਤਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਤਾવ ਅਨੁਪਾਦਿਨ੍ਨਕਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਾ ਜਰਾ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਰੀਰਸ੍ਸ। ਇਦਮ੍ਪਿ ਹਿ ਏવਂਗਤਿਕਮੇવ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇવ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਞਾਣਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯੁਟ੍ਠਾਯ ਪਦੁਮਕਣ੍ਣਿਕਾਸੁ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ।
ਅਥ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਗਤਾ ਰਾਜਪੁਰਿਸਾ ਬਹੁਗਤਂ ਦਿવਸਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਅਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ વੇਲਂ ਜਾਨਾਥਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਤੇ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਂ। ਤੇ ਪੁਰਿਸਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਸੁਂ – ‘‘ਕੁਮਾਰਾ ਦੇવ, ਪਦੁਮਕਣ੍ਣਿਕਾਸੁ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਕਥੇਨ੍ਤੇਸੁਪਿ વਚੀਭੇਦਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਯਥਾਰੁਚਿਯਾ ਤੇਸਂ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ ਦੇਥਾਤਿ। ਤੇ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਗਹਿਤਾਰਕ੍ਖਾ ਪਦੁਮਕਣ੍ਣਿਕਾਸੁ ਨਿਸਿਨ੍ਨਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਅਰੁਣਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ। ਪੁਰਿਸਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਦੇવਾ વੇਲਂ ਜਾਨਾਥਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਨ ਮਯਂ ਦੇવਾ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਮਯਨ੍ਤਿ। ਅਯ੍ਯਾ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਭਾਰਿਯਂ ਕਥਂ ਕਥੇਥ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਦ੍વਙ੍ਗੁਲਕੇਸਮਸ੍ਸੁਧਰਾ ਕਾਯੇ ਪਟਿਮੁਕ੍ਕਅਟ੍ਠਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ। ਤੇ ਦਕ੍ਖਿਣਹਤ੍ਥੇਨ ਸੀਸਂ ਪਰਾਮਸਿਂਸੁ। ਤਾવਦੇવ ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ, ਅਟ੍ਠ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾ ਕਾਯੇ ਪਟਿਮੁਕ੍ਕਾવ ਅਹੇਸੁਂ। ਤਤੋ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਆਕਾਸੇਨ ਨਨ੍ਦਮੂਲਕਪਬ੍ਭਾਰਂ ਅਗਮਂਸੁ।
ਸਾਪਿ ਖੋ, ਪਦੁਮવਤੀ ਦੇવੀ, ‘‘ਅਹਂ ਬਹੁਪੁਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਪੁਤ੍ਤਾ ਜਾਤਾ’’ਤਿ ਹਦਯਸੋਕਂ ਪਤ੍વਾ ਤੇਨੇવ ਸੋਕੇਨ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਰਾਜਗਹਨਗਰਦ੍વਾਰਗਾਮਕੇ ਸਹਤ੍ਥੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਜੀવਨਕਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਕੁਲਘਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਂ ਯਾਗੁਂ ਹਰਮਾਨਾ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਅਟ੍ਠ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰવੇਲਾਯ ਆਕਾਸੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਸੀਘਂ ਸੀਘਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸਿ – ‘‘ਪਸ੍ਸ, ਅਯ੍ਯ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ, ਏਤੇ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਭੋਜੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਆਹ – ‘‘ਸਮਣਸਕੁਣਾ ਨਾਮੇਤੇ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥਾਪਿ ਏવਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਨ ਏਤੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਤੇਸਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾਨਂਯੇવ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਾਨੇ ਓਤਰਿਂਸੁ। ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ਤਂਦਿવਸਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਤ੍ਤਖਜ੍ਜਭੋਜਨਂ ਤੇਸਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਸ੍વੇਪਿ ਅਟ੍ਠ ਜਨਾ ਮਯ੍ਹਂ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾਧੁ, ਉਪਾਸਿਕੇ, ਤવ ਸਕ੍ਕਾਰੋ ਏਤ੍ਤਕੋવ ਹੋਤੁ, ਆਸਨਾਨਿ ਚ ਅਟ੍ਠੇવ ਹੋਨ੍ਤੁ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਬਹੂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਦਿਸ੍વਾ ਤવ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ। ਸਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਅਟ੍ਠ ਆਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਂ ਪਟਿਯਾਦੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ।
ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਸੇਸਾਨਂ ਸਞ੍ਞਂ ਅਦਂਸੁ – ‘‘ਮਾਰਿਸਾ, ਅਜ੍ਜ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇવ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਮਾਤੁ ਸਙ੍ਗਹਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਤੇਸਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇવ ਏਕਤੋ ਆਕਾਸੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਾਤੁ-ਗੇਹਦ੍વਾਰੇ ਪਾਤੁਰਹੇਸੁਂ। ਸਾਪਿ ਪਠਮਂ ਲਦ੍ਧਸਞ੍ਞਤਾਯ ਬਹੂਪਿ ਦਿਸ੍વਾ ਨ ਕਮ੍ਪਿਤ੍ਥ, ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਗੇਹਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਆਸਨੇਸੁ ਨਿਸੀਦਾਪੇਸਿ। ਤੇਸੁ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤੇਸੁ ਨવਮੋ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਅਟ੍ਠ ਆਸਨਾਨਿ ਮਾਪੇਤ੍વਾ ਸਯਂ ਧੁਰਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਯਾવ ਆਸਨਾਨਿ વਡ੍ਢਨ੍ਤਿ, ਤਾવ ਗੇਹਂ વਡ੍ਢਤਿ। ਏવਂ ਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇਸੁਪਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਸੁ ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਟਿਯਾਦਿਤਂ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਪਞ੍ਚਸਤਾਨਮ੍ਪਿ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਦਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਹਤ੍ਥਕੇ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂਯੇવ ਪਾਦਮੂਲੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਸਰੀਰવਣ੍ਣੋ ਇਮੇਸਂ ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋਗਬ੍ਭવਣ੍ਣੋ વਿਯ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾ ਮਾਤੁ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਂਯੇવ ਅਗਮਂਸੁ।
ਸਾਪਿ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਨੀਲੁਪ੍ਪਲਗਬ੍ਭਸਮਾਨવਣ੍ਣਤਾਯ ਚਸ੍ਸਾ ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਅਥਸ੍ਸਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪਰਾਜਾਨੋ ਚ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਚ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪਹਿਣਿਂਸੁ – ‘‘ਧੀਤਰਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦੇਤੂ’’ਤਿ । ਅਪਹਿਣਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਾਹੋਸਿ। ਤਤੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਮਨਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਉਪਾਯਂ ਪਨੇਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਧੀਤਰਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਅਮ੍ਮ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਸ੍ਸਾ ਪਚ੍ਛਿਮਭવਿਕਤ੍ਤਾ ਪਿਤੁવਚਨਂ ਸੀਸੇ ਆਸਿਤ੍ਤਸਤਪਾਕਤੇਲਂ વਿਯ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਿਤਰਂ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਾਤਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਸ੍ਸਾ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਉਪਸ੍ਸਯਂ ਨੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਅਚਿਰਪਬ੍ਬਜਿਤਾਯ ਏવ ਉਪੋਸਥਾਗਾਰੇ ਕਾਲવਾਰੋ ਪਾਪੁਣਿ। ਸਾ ਦੀਪਂ ਜਾਲੇਤ੍વਾ ਉਪੋਸਥਾਗਾਰਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਦੀਪਸਿਖਾਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਓਲੋਕਯਮਾਨਾ ਤੇਜੋਕਸਿਣਾਰਮ੍ਮਣਂ ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਦੇવ ਪਾਦਕਂ ਕਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਰਹਤ੍ਤਫਲੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇવ ਚ ਇਦ੍ਧਿવਿਕੁਬ੍ਬਨੇ ਚਿਣ੍ਣવਸੀ ਅਹੋਸਿ। ਸਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥੁ ਯਮਕਪਾਟਿਹਾਰਿਯਕਰਣਦਿવਸੇ ‘‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸੀਹਨਾਦਂ ਨਦਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਇਦਂ ਕਾਰਣਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਜੇਤવਨવਿਹਾਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਥੇਰਿਂ ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੀਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਪਟਾਚਾਰਾਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ
੨੩੮. ਚਤੁਤ੍ਥੇ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਪਟਾਚਾਰਾਤਿ ਪਟਾਚਾਰਾ ਥੇਰੀ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਾ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੀ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਕਿਕਿਸ੍ਸ ਕਾਸਿਰਞ੍ਞੋ ਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਭਗਿਨੀਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾ ਹੁਤ੍વਾ વੀਸਤਿ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਰਿવੇਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪੁਨ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਸੇਟ੍ਠਿਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ।
ਸਾ ਅਪਰਭਾਗੇ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹੇ ਏਕੇਨ ਕਮ੍ਮਕਾਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਥવਂ ਕਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮਾਨਜਾਤਿਕਂ ਕੁਲਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਕਤਸਨ੍ਥવਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ – ‘‘ਨ ਤ੍વਂ ਸ੍વੇ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਂ ਪਟਿਹਾਰਸਤੇਨਪਿ ਦਟ੍ਠੁਂ ਲਭਿਸ੍ਸਸਿ, ਸਚੇ ਤੇ ਕਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਇਦਾਨਿ ਮਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਾਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਏવਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਹਤ੍ਥਸਾਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਂ ਆਦਾਯ ਨਗਰਤੋ ਤੀਣਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਯੋਜਨਾਨਿ ਪਟਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਕੇ વਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ।
ਅਥ ਅਪਰਭਾਗੇ ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਗਬ੍ਭੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਾ ਗਬ੍ਭੇ ਪਰਿਪਕ੍ਕੇ ‘‘ਇਦਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨਾਥਟ੍ਠਾਨਂ, ਕੁਲਗੇਹਂ ਗਚ੍ਛਾਮ ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਸ੍વੇ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਕਾਲਂ વੀਤਿਨਾਮੇਸਿ। ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਨਾਯਂ ਬਾਲੋ ਮਂ ਨੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬਹਿ ਗਤੇ ‘‘ਏਕਿਕਾવ ਕੁਲਗੇਹਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ। ਸੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਗੇਹੇ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿવਿਸ੍ਸਕੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਕੁਲਗੇਹਂ ਗਤਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕੁਲਧੀਤਾ ਅਨਾਥਾ ਜਾਤਾ’’ਤਿ ਪਦਾਨੁਪਦਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇવ ਗਬ੍ਭવੁਟ੍ਠਾਨਂ ਅਹੋਸਿ। ਤਤੋ ‘‘ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਮਯਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮ, ਸੋ ਅਤ੍ਥੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇવ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨੋ, ਇਦਾਨਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਪੁਨ ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਗਬ੍ਭੋ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸੀਤਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ।
ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਪਨਸ੍ਸਾ ਗਬ੍ਭવੁਟ੍ਠਾਨੇ ਜਾਤਮਤ੍ਤੇਯੇવ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਮਹਾਮੇਘੋ ਉਟ੍ਠਹਿ। ਸਾ ਤਂ ਪੁਰਿਸਂ ਆਹ – ‘‘ਸਾਮਿ, ਅવੇਲਾਯ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਮੇਘੋ ਉਟ੍ਠਿਤੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਕਾਤੁਂ વਾਯਮਾਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਏવਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਦਣ੍ਡਕੇਹਿ ਕੁਟਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਛਦਨਤ੍ਥਾਯ ਤਿਣਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਮਹਾવਮ੍ਮਿਕਪਾਦੇ ਤਿਣਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ। ਅਥ ਨਂ વਮ੍ਮਿਕੇ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ਕਣ੍ਹਸਪ੍ਪੋ ਪਾਦੇ ਡਂਸਿ, ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਠਾਨੇ ਪਤਿਤੋ। ਸਾਪਿ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਦਾਨਿ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਖੇਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਮਂ ਸੋ ‘ਅਨਾਥਾ ਏਸਾ’ਤਿ ਮਗ੍ਗੇ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਗਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਲੋਕੇ ਸਞ੍ਜਾਤੇ ਪਦਾਨੁਸਾਰੇਨ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ વਮ੍ਮਿਕਪਾਦੇ ਪਤਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨਟ੍ਠੋ ਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿ ਪਰਿਦੇવਿਤ੍વਾ ਦਹਰਦਾਰਕਂ ਪਸ੍ਸੇਨਾਦਾਯ ਮਹਲ੍ਲਕਂ ਅਙ੍ਗੁਲੀਹਿ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਏਕਂ ਉਤ੍ਤਾਨਨਦਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਦ੍વੇਪਿ ਦਾਰਕੇ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਆਦਾਯ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਜੇਟ੍ਠਕਂ ਓਰਿਮਤੀਰੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਦਹਰਂ ਪਰਤੀਰਂ ਨੇਤ੍વਾ ਪਿਲੋਤਿਕਚੁਮ੍ਬਟਕੇ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਤਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨਦਿਂ ਓਤਰਿ।
ਅਥਸ੍ਸਾ ਨਦੀਮਜ੍ਝਂ ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਏਕੋ ਸੇਨੋ ‘‘ਮਂਸਪਿਣ੍ਡੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਦਾਰਕਂ વਿਜ੍ਝਿਤੁਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਸਾ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਸੇਨਂ ਪਲਾਪੇਸਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਤਂ ਹਤ੍ਥવਿਕਾਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਹਲ੍ਲਕਦਾਰਕੋ ‘‘ਮਂ ਪਕ੍ਕੋਸਤੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਨਦਿਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਸੋਤੇ ਪਤਿਤੋ ਯਥਾਸੋਤਂ ਅਗਮਾਸਿ । ਸੋਪਿ ਸੇਨੋ ਤਸ੍ਸਾ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਯ ਏવ ਤਂ ਦਹਰਦਾਰਕਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ। ਸਾ ਬਲવਸੋਕਾਭਿਭੂਤਾ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਇਮਂ વਿਲਾਪਗੀਤਂ ਗਾਯਨ੍ਤੀ ਗਚ੍ਛਤਿ –
‘‘ਉਭੋ ਪੁਤ੍ਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ, ਪਨ੍ਥੇ ਮਯ੍ਹਂ ਪਤੀ ਮਤੋ’’ਤਿ॥
ਸਾ ਏવਂ વਿਲਪਮਾਨਾવ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਪਤ੍વਾ ਕੁਲਸਭਾਗਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾਪਿ ਸੋਕવਸੇਨੇવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹਂ વવਤ੍ਥਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਏવਂવਿਧਂ ਨਾਮ ਕੁਲਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਕਤਰਂ ਤਂ ਗੇਹ’’ਨ੍ਤਿ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿ। ਤ੍વਂ ਤਂ ਕੁਲਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ? ਤੇਸਂ વਸਨਗੇਹਂ વਾਤਪ੍ਪਹਾਰੇਨ ਪਤਿਤਂ, ਤਤ੍ਥੇવ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਅਥ ਨੇ ਖੁਦ੍ਦਕਮਹਲ੍ਲਕੇ ਏਕਚਿਤਕਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਝਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਪਸ੍ਸ ਏਸਾ ਧੂਮવਟ੍ਟਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ। ਸਾ ਤਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾવ ਕਿਂ ਤੁਮ੍ਹੇ વਦਥਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿવਤ੍ਥਸਾਟਕਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ ਜਾਤਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਬਾਹਾ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਕਨ੍ਦਮਾਨਾ ਞਾਤੀਨਂ ਚਿਤਕਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ વਿਲਾਪਗੀਤਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਰਿਦੇવਮਾਨਾ –
‘‘ਉਭੋ ਪੁਤ੍ਤਾ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ, ਪਨ੍ਥੇ ਮਯ੍ਹਂ ਪਤੀ ਮਤੋ।
ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਚ ਭਾਤਾ ਚ, ਏਕਚਿਤਕਸ੍ਮਿਂ ਡਯ੍ਹਰੇ’’ਤਿ॥ –
ਆਹ। ਅਞ੍ਞੇਨ ਜਨੇਨ ਸਾਟਕਂ ਦਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ਛਡ੍ਡੇਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਦਿਟ੍ਠਦਿਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨੇ ਮਹਾਜਨੋ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਚਰਤਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ‘‘ਅਯਂ ਪਟਾਚਾਰਂ ਪਟਪਰਿਹਰਣਂ વਿਨਾ ਚਰਤੀ’’ਤਿ ਪਟਾਚਾਰਾਤੇવ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਯਸ੍ਮਾ ਚਸ੍ਸਾ ਸੋ ਨਗ੍ਗਭਾવੇਨ ਅਲਜ੍ਜੀਆਚਾਰੋ ਪਾਕਟੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਤਿਤੋ ਆਚਾਰੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਪਟਾਚਾਰਾਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।
ਸਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੇ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਮੇਤ੍ਤਾਫਰਣੇਨ ਫਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਤਿਂ ਪਟਿਲਭ, ਭਗਿਨਿ, ਸਤਿਂ ਪਟਿਲਭ, ਭਗਿਨੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਸ੍ਸਾ ਸਤ੍ਥੁ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬਲવਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਆਗਤਂ, ਸਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਅવਿਦੂਰੇ ਠਿਤੋ ਪੁਰਿਸੋ ਉਤ੍ਤਰਿਸਾਟਕਂ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਸਾ ਤਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਅਸ੍ਸੋਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸਾ ਚਰਿਯવਸੇਨ ਇਮਾ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਗਾਥਾ ਆਹ –
‘‘ਨ ਸਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਤਾ ਤਾਣਾਯ, ਨ ਪਿਤਾ ਨਾਪਿ ਬਨ੍ਧવਾ।
ਅਨ੍ਤਕੇਨਾਧਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ, ਨਤ੍ਥਿ ਞਾਤੀਸੁ ਤਾਣਤਾ॥
‘‘ਏਤਮਤ੍ਥવਸਂ ਞਤ੍વਾ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਸੀਲਸਂવੁਤੋ।
ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਮਨਂ ਮਗ੍ਗਂ, ਖਿਪ੍ਪਮੇવ વਿਸੋਧਯੇ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੨੮੮-੨੮੯)।
ਸਾ ਗਾਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਯਥਾਠਿਤਾવ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਤਸ੍ਸਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਉਪਸ੍ਸਯਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਾ’’ਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਸਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ વਿਨਯਪਿਟਕੇ ਚਿਣ੍ਣવਸੀ ਅਹੋਸਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਟਾਚਾਰਂ વਿਨਯਧਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਾਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ
੨੩੯. ਪਞ੍ਚਮੇ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਾ ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਾ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਪਰਾਯਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਸ੍ਸ ਸੁਜਾਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਸਗ੍ਗੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਖੇਮਾਥੇਰਿਯਾ ਅਭਿਨੀਹਾਰવਸੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਫੁਸ੍ਸਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਪਨੇਸਾ ਸਤ੍ਥੁ વੇਮਾਤਿਕਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਭਾਤਿਕਾਨਂ ਦਾਨਾਧਿਕਾਰੇ ਠਪਿਤਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਗੇਹੇ વਸਮਾਨਾ ‘‘ਏਕਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ਦ੍વੇ ਅਦਾਸਿ। ਏવਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਪਰਿਹਾਪੇਨ੍ਤੀ ਦਤ੍વਾ ਦ੍વੇਨવੁਤਿਕਪ੍ਪੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਕਿਕਿਸ੍ਸ ਕਾਸਿਰਞ੍ਞੋ ਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਭਗਿਨੀਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾ ਹੁਤ੍વਾ વੀਸਤਿ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વਸਨਪਰਿવੇਣਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੀ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ વਿਸਾਖਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਗੇਹਂ ਗਤਾ। વਿਸਾਖਸੇਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਸ੍ਸ ਸਹਾਯਕੋ ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪਠਮਦਸ੍ਸਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ, ਅਪਰਭਾਗੇ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ।
ਸੋ ਤਂਦਿવਸਂ ਘਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੋਪਾਨਮਤ੍ਥਕੇ ਠਿਤਾਯ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਾਯ ਹਤ੍ਥੇ ਪਸਾਰਿਤੇ ਹਤ੍ਥਂ ਅਨਾਲਮ੍ਬਿਤ੍વਾવ ਪਾਸਾਦਂ ਅਭਿਰੁਹਿ। ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋਪਿ ‘‘ਇਮਂ ਦੇਥ, ਇਮਂ ਹਰਥਾ’’ਤਿ ਨ ਬ੍ਯਾਹਰਿ। ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਾ ਕਟਚ੍ਛੁਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿવਿਸਮਾਨਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਮੇ ਹਤ੍ਥਾਲਮ੍ਬਕਂ ਦੇਨ੍ਤਿਯਾਪਿ ਹਤ੍ਥਂ ਨ ਆਲਮ੍ਬਿ, ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨ ਕਥੇਤਿ, ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਮਯ੍ਹਂ ਦੋਸੋ’’ਤਿ? ਅਥ ਨਂ ਭੁਤ੍ਤਾવਿਂ ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਮੇ, ਅਯ੍ਯ, ਦੋਸੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨੇ ਤੁਯ੍ਹਂ ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਹਂ ਪਨ ਅਜ੍ਜ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਨ੍ਥવવਸੇਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ વਾ ਠਾਤੁਂ વਾ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਖਾਦਿਤੁਂ વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਾ ਅਭਬ੍ਬੋ। ਤ੍વਂ ਸਚੇ ਇਚ੍ਛਸਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਗੇਹੇ વਸ। ਨੋ ਚੇ ਇਚ੍ਛਸਿ, ਯਤ੍ਤਕੇਨ ਤੇ ਧਨੇਨ ਅਤ੍ਥੋ, ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਕੁਲਘਰਂ ਗਚ੍ਛਾਹੀਤਿ। ਅਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਛਡ੍ਡਿਤਖੇਲ਼ਂ વਮਿਤવਮਨਂ ਸੀਸੇਨ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਨ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਯ੍ਹਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਨੁਜਾਨਾਥਾਤਿ। વਿਸਾਖੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨੇ’’ਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਂ ਸੁવਣ੍ਣਸਿવਿਕਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਉਪਸ੍ਸਯਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਤ੍ਥਾਯ ਪੇਸੇਸਿ।
ਸਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਤਾવ ਸੇਟ੍ਠਿ ਘਰਮਜ੍ਝੇ ਠਿਤੋવ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਅਕਾਸਿ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਲਦ੍ਧਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਨ ਮਯਾਪਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ‘‘ਅਯ੍ਯੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਆਕਿਣ੍ਣਟ੍ਠਾਨੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਰਮਤਿ, ਗਾਮਕਾવਾਸਂ ਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਥੇਰਿਯੋ ਤਸ੍ਸਾ ਮਹਾਕੁਲਾ ਨਿਕ੍ਖਮ੍ਮ ਪਬ੍ਬਜਿਤਭਾવੇਨ ਚਿਤ੍ਤਂ વਾਰੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿਯੋ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਾਮਕਾવਾਸਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਸਾ ਅਤੀਤੇ ਮਦ੍ਦਿਤਸਙ੍ਖਾਰਤਾਯ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਤ੍ਤਂ, ਇਧ વਸਿਤ੍વਾ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਰਾਜਗਹਮੇવ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਤਤ੍ਰ ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਬਹੁ ਞਾਤਿਸਙ੍ਘੋ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਥੇਰਿਯੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਗਰਮੇવ ਪਚ੍ਚਾਗਤਾ।
વਿਸਾਖੋ ਤਸ੍ਸਾ ਆਗਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਸੀਘਂ ਆਗਤਾ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਾ ਨੁ ਖੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਤਸ੍ਸਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ‘‘ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਭਾવਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ ਅਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦਿવਸੇਨ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਾ ਖਗ੍ਗੇਨ ਉਪ੍ਪਲਨਾਲਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੀ વਿਯ ਪੁਚ੍ਛਿਤਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ। ਉਪਾਸਕੋ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਾਥੇਰਿਯਾ ਞਾਣਸ੍ਸ ਸੂਰਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਧਿਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਤੀਸੁ ਮਗ੍ਗੇਸੁ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਉਗ੍ਗਹવਸੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗੇਪਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਾਥੇਰੀਪਿ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਯਾવ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਾવ વਿਸਯਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਸਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਧਾવਤੀ’’ਤਿ ਤਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤੀ ‘‘ਅਚ੍ਚਸਰਾ, ਆવੁਸੋ વਿਸਾਖ, ਪਞ੍ਹੇ, ਨਾਸਕ੍ਖਿ ਪਞ੍ਹਾਨਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਗਹੇਤੁਂ, ਨਿਬ੍ਬਾਨੋਗਧਞ੍ਹਿ , ਆવੁਸੋ વਿਸਾਖ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਰਾਯਣਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪਰਿਯੋਸਾਨਂ। ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ ਚ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ વਿਸਾਖ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਯਥਾ ਚ ਤੇ ਭਗવਾ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ, ਤਥਾ ਨਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੪੬੬) ਆਹ।
વਿਸਾਖੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਚ੍ਛਾવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਨਯਂ ਕਥੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਮਮ ਧੀਤਾਯ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਯਸ੍ਸ ਪੁਰੇ ਚ ਪਚ੍ਛਾ ਚ, ਮਜ੍ਝੇ ਚ ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਨਂ।
ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਅਨਾਦਾਨਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੪੨੧)।
ਤਤੋ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਾਯ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍વਾ વਿਸਾਖਂ ਉਪਾਸਕਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤਾ, વਿਸਾਖ, ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ, ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ વਿਸਾਖ, ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ। ਮਂ ਚੇਪਿ ਤ੍વਂ, વਿਸਾਖ, ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਤਂ ਏવਮੇવ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯਂ, ਯਥਾ ਤਂ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਬ੍ਯਾਕਤਂ, ਏਸੋ ਚੇવੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ, ਏવਞ੍ਚ ਨਂ ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ। ਏવਮੇਤਂ વਤ੍ਥੁ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਇਦਮੇવ ਚੂਲ਼વੇਦਲ੍ਲਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਥੇਰਿਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਨਨ੍ਦਾਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ
੨੪੦. ਛਟ੍ਠੇ ਝਾਯੀਨਂ ਯਦਿਦਂ ਨਨ੍ਦਾਤਿ ਝਾਨਾਭਿਰਤਾਨਂ, ਨਨ੍ਦਾ ਥੇਰੀ, ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਾ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੀ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਝਾਨਾਭਿਰਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾ ਤਤੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਗੋਤਮਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਨਨ੍ਦਾਤਿਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਰੂਪਨਨ੍ਦਾਤਿਪਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਭਾવੇਨ ਜਨਪਦਕਲ੍ਯਾਣੀ ਨਾਮ ਜਾਤਾ।
ਸਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸਬਲੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਨ੍ਦਞ੍ਚ ਰਾਹੁਲਞ੍ਚ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤਕਾਲੇ ‘‘ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਗੋਤਮੀ ਚ ਰਾਹੁਲਮਾਤਾ ਚ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਸਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਯ੍ਹਂ ਇਧ ਕਿਂ ਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਯਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਪਬ੍ਬਜਿਤਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਰੂਪਂ ਗਰਹਤੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਓવਾਦવਾਰੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਓવਾਦਂ ਆਹਰਾਪੇਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸਾ ਰੂਪਮਦਮਤ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਓવਾਦਂ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੁ, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਅਞ੍ਞਾ ਪੇਸੇਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਤੋ ਰੂਪਨਨ੍ਦਾ ਅਞ੍ਞਂ ਮਗ੍ਗਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ ਅਕਾਮਾ ਓવਾਦਂ ਅਗਮਾਸਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸਾ ਚਰਿਤવਸੇਨ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਏਕਂ ਇਤ੍ਥਿਰੂਪਂ ਨਿਮ੍ਮਿਨਿਤ੍વਾ ਤਾਲવਣ੍ਟਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਬੀਜਮਾਨਂ વਿਯ ਅਕਾਸਿ। ਰੂਪਨਨ੍ਦਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹਂ ਅਕਾਰਣੇਨੇવ ਪਮਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਾਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਏવਰੂਪਾਪਿ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਿਸ੍ਸਤ੍ਥਾ ਚਰਨ੍ਤਿ। ਮਮ ਰੂਪਂ ਏਤਾਸਂ ਰੂਪਸ੍ਸ ਕਲਂ ਨਾਗ੍ਘਤਿ ਸੋਲ਼ਸਿਂ, ਅਜਾਨਿਤ੍વਾવ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਨ ਆਗਤਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਤਮੇવ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸਾ ਪੁਬ੍ਬਹੇਤੁਸਮ੍ਪਨ੍ਨਤਾਯ ‘‘ਅਟ੍ਠੀਨਂ ਨਗਰਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ॰ ਪ॰ ੧੫੦) ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਗਾਥਂ વਤ੍વਾ –
‘‘ਚਰਂ વਾ ਯਦਿ વਾ ਤਿਟ੍ਠਂ, ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਉਦ વਾ ਸਯ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੧੯੫) –
ਸੁਤ੍ਤਂ ਅਭਾਸਿ। ਸਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਰੂਪੇ ਖਯવਯਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਇਦਂ વਤ੍ਥੁ ਹੇਟ੍ਠਾ ਖੇਮਾਥੇਰਿਯਾ વਤ੍ਥੁਨਾ ਸਦਿਸਮੇવਾਤਿ ਨ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਂ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ, ਰੂਪਨਨ੍ਦਾ, ਝਾਨਾਭਿਰਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਧੁਰਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਅਹੋਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਨਨ੍ਦਾਥੇਰਿਂ ਝਾਯੀਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਸੋਣਾਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ
੨੪੧. ਸਤ੍ਤਮੇ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾਨਨ੍ਤਿ ਪਗ੍ਗਹਿਤਪਰਿਪੁਣ੍ਣવੀਰਿਯਾਨਂ ਸੋਣਾ ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੀ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਘਰਾવਾਸੇ વੁਤ੍ਥਾ ਬਹੂ ਪੁਤ੍ਤਧੀਤਰੋ ਲਭਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ વਿਸੁਂ વਿਸੁਂ ਘਰਾવਾਸੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਤੇ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਅਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਤਂ ‘‘ਮਾਤਾ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਨ ਕਰਿਂਸੁ। ਬਹੁਪੁਤ੍ਤਿਕਸੋਣਾ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਤਨਿ ਅਗਾਰવਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਘਰਾવਾਸੇਨ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਅਥ ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ‘‘ਅਯਂ વਤ੍ਤਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਪੁਤ੍ਤਧੀਤਰੋ ਤਂ ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਂ ਆਹਰਨ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਯਾવਜ੍ਜਦਿવਸਾ ਸਿਕ੍ਖਾਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਦਿਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨੇ ਉਪ੍ਪਣ੍ਡੇਸੁਂ। ਸਾ ਤੇਸਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਂવੇਗਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਤਿવਿਸੋਧਨਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਂ ਸਜ੍ਝਾਯਤਿ। ਸਾ ਯਥੇવ ਪੁਬ੍ਬੇ ਬਹੁਪੁਤ੍ਤਿਕਸੋਣਤ੍ਥੇਰੀਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ, ਏવਂ ਪਚ੍ਛਾ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਸੋਣਤ੍ਥੇਰੀਤਿ ਪਾਕਟਾ ਜਾਤਾ।
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ વਿਹਾਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਦਕਂ ਤਾਪੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਸੋਣੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਗਮਂਸੁ। ਸਾਪਿ ਉਦਕਤਾਪਨਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਅਗ੍ਗਿਸਾਲਾਯ ਚਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਚਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਂ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤੀ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋવ ਇਮਂ ਓਭਾਸਗਾਥਂ ਅਭਾਸਿ –
‘‘ਯੋ ਚ વਸ੍ਸਸਤਂ ਜੀવੇ, ਅਪਸ੍ਸਂ ਧਮ੍ਮਮੁਤ੍ਤਮਂ।
ਏਕਾਹਂ ਜੀવਿਤਂ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਪਸ੍ਸਤੋ ਧਮ੍ਮਮੁਤ੍ਤਮ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੧੧੫)।
ਸਾ ਗਾਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਆਗਨ੍ਤੁਕਜਨੋ ਚ ਅਨੁਪਧਾਰੇਤ੍વਾવ ਮਯਿ ਅવਞ੍ਞਾਯ ਕਿਞ੍ਚਿ વਤ੍વਾ ਬਹੁਂ ਅਪੁਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਪਸવੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਂਲਕ੍ਖਣਕਾਰਣਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਸਾ ਉਦਕਭਾਜਨਂ ਉਦ੍ਧਨਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਨ ਅਕਾਸਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਿਯੋ ਅਗ੍ਗਿਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮਂ ਮਹਲ੍ਲਿਕਂ ‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਦਕਂ ਤਾਪੇਹੀ’ਤਿ ਅવੋਚੁਮ੍ਹ, ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਉਦ੍ਧਨੇ ਅਗ੍ਗਿਮ੍ਪਿ ਨ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਅਯ੍ਯੇ, ਕਿਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਗ੍ਗਿਨਾ, ਉਣ੍ਹੋਦਕੇਨ ਨ੍ਹਾਯਿਤੁਕਾਮਾ ਭਾਜਨਤੋ ਉਦਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨ੍ਹਾਯਥਾਤਿ? ਤਾਪਿ ‘‘ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਦਕੇ ਹਤ੍ਥਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਉਣ੍ਹਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਏਕਕੁਟਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਗਹਿਤਗਹਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪਰਿਪੂਰਤਿ। ਤਦਾ ਸਬ੍ਬਾવ ਤਸ੍ਸਾ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਠਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਦਹਰਤਰਾ ਤਾવ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ ਪਾਦੇਸੁ ਪਤਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਂ, ਅਯ੍ਯੇ, ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਨੁਪਧਾਰੇਤ੍વਾ વਿਹੇਠੇਤ੍વਾ વਿਹੇਠੇਤ੍વਾ ਕਥਯਿਮ੍ਹ, ਖਮਥ ਨੋ’’ਤਿ ਖਮਾਪੇਸੁਂ। વੁਦ੍ਧਤਰਾਪਿ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਖਮ, ਅਯ੍ਯੇ’’ਤਿ ਖਮਾਪੇਸੁਂ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਮਹਲ੍ਲਕਕਾਲੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾਪਿ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਭਾવੇਨ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਗ੍ਗਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ’’ਤਿ ਥੇਰਿਯਾ ਗੁਣੋ ਪਾਕਟੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਸੋਣਤ੍ਥੇਰਿਂ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਬਕੁਲਾਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ
੨੪੨. ਅਟ੍ਠਮੇ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾਨਂ ਯਦਿਦਂ ਬਕੁਲਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾਨਂ, ਬਕੁਲਾ ਥੇਰੀ, ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੀ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવੇਸੁ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਸਾ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ ਚਿਣ੍ਣવਸੀ ਅਹੋਸਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਥੇਰਿਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਕੁਣ੍ਡਲਕੇਸਾਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ
੨੪੩. ਨવਮੇ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾਨਨ੍ਤਿ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ, ਭਦ੍ਦਾ ਕੁਣ੍ਡਲਕੇਸਾ, ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਕਿਕਿਸ੍ਸ ਕਾਸਿਰਞ੍ਞੋ ਗੇਹੇ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਭਗਿਨੀਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਾ ਹੁਤ੍વਾ વੀਸਤਿ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਦਸ ਸੀਲਾਨਿ ਸਮਾਦਾਯ ਕੋਮਾਰਿਕਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਨ੍ਤੀ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વਸਨਪਰਿવੇਣਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹਨਗਰੇ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਭਦ੍ਦਾਤਿਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।
ਤਂਦਿવਸਂਯੇવ ਚ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਪੁਰੋਹਿਤਪੁਤ੍ਤੋ ਜਾਤੋ। ਤਸ੍ਸ ਜਾਤવੇਲਾਯ ਰਾਜਨਿવੇਸਨਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਕਲਨਗਰੇ ਆવੁਧਾਨਿ ਪਜ੍ਜਲਿਂਸੁ। ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਪਾਤੋવ ਰਾਜਕੁਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਸੁਖਸੇਯ੍ਯਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਕੁਤੋ ਮੇ, ਆਚਰਿਯ, ਸੁਖਸੇਯ੍ਯਾ, ਅਜ੍ਜ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਰਾਜਨਿવੇਸਨੇ ਆવੁਧਾਨਿ ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ਭਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਅਹੁਮ੍ਹਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਮਹਾਰਾਜ, ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਮਾ ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍ਥ, ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂਯੇવ ਗੇਹੇ ਆવੁਧਾਨਿ ਪਜ੍ਜਲਿਂਸੁ, ਸਕਲਨਗਰੇ ਏવਂ ਅਹੋਸੀਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ, ਆਚਰਿਯਾਤਿ? ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗੇਹੇ ਚੋਰਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨ ਦਾਰਕੋ ਜਾਤੋ, ਸੋ ਸਕਲਨਗਰਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤੁ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਪੁਬ੍ਬਨਿਮਿਤ੍ਤਂ। ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਉਪਦ੍ਦવੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਚੇ ਪਨ ਇਚ੍ਛਥ, ਹਾਰੇਮ ਨਨ੍ਤਿ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੀਲ਼ਾਯ ਅਸਤਿਯਾ ਹਾਰਣਕਮ੍ਮਂ ਨਤ੍ਥੀਤਿ। ਪੁਰੋਹਿਤੋ ‘‘ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਾਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤੁਕੋਤੇવਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਗੇਹੇਪਿ ਭਦ੍ਦਾ વਡ੍ਢਤਿ, ਪੁਰੋਹਿਤਗੇਹੇਪਿ ਸਤ੍ਤੁਕੋ વਡ੍ਢਤਿ। ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਧਾવਨવਿਧਾવਨੇਨ ਕੀਲ਼ਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਚਰਣਟ੍ਠਾਨੇ ਯਂ ਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਗੇਹਂ ਪੂਰੇਤਿ। ਪਿਤਾ ਨਂ ਕਾਰਣਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ વਤ੍વਾ વਾਰੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ।
ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨਸ੍ਸ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨਾਪਿ વਾਰੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਨੀਲਸਾਟਕੇ ਦਤ੍વਾ ਸਨ੍ਧਿਚ੍ਛੇਦਨਉਪਕਰਣਞ੍ਚ ਸਿਙ੍ਘਾਟਕਯਨ੍ਤਞ੍ਚ ਹਤ੍ਥੇ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਇਮਿਨਾવ ਕਮ੍ਮੇਨ ਜੀવਾਹੀ’’ਤਿ ਨਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ। ਸੋ ਤਂਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਿਙ੍ਘਾਟਕਯਨ੍ਤਂ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਕੁਲਾਨਂ ਪਾਸਾਦੇ ਆਰੁਯ੍ਹ ਸਨ੍ਧਿਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਰਕੁਲੇਸੁ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਭਣ੍ਡਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਠਪਿਤਂ વਿਯ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਸਕਲਨਗਰੇ ਤੇਨ ਅવਿਲੁਤ੍ਤਗੇਹਂ ਨਾਮ ਨਾਹੋਸਿ। ਏਕਦਿવਸਂ ਰਾਜਾ ਰਥੇਨ ਨਗਰੇ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਸਾਰਥਿਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਘਰੇ ਛਿਦ੍ਦਮੇવ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ। ਦੇવ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਸਤ੍ਤੁਕੋ ਨਾਮ ਚੋਰੋ ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕੁਲਾਨਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਹਰਤੀਤਿ। ਰਾਜਾ ਨਗਰਗੁਤ੍ਤਿਕਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਨਗਰੇ ਏવਰੂਪੋ ਨਾਮ ਚੋਰੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਨਂ ਨ ਗਣ੍ਹਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਮਯਂ, ਦੇવ, ਤਂ ਚੋਰਂ ਸਹੋਡ੍ਢਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਾਤਿ। ਸਚੇ ਅਜ੍ਜ ਨਂ ਚੋਰਂ ਗਣ੍ਹਸਿ, ਜੀવਸਿ। ਸਚੇ ਨ ਗਣ੍ਹਸਿ, ਰਾਜਾਣਂ ਤੇ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਏવਂ ਦੇવਾਤਿ ਨਗਰਗੁਤ੍ਤਿਕੋ ਸਕਲਨਗਰੇ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਚਾਰੇਤ੍વਾ ਤਂ ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਰਭਣ੍ਡਂ ਅવਹਰਨ੍ਤਂ ਸਹੋਡ੍ਢਮੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਇਮਂ ਚੋਰਂ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍વਾਰੇਨ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਘਾਤੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਨਗਰਗੁਤ੍ਤਿਕੋ ਰਞ੍ਞੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਿਤ੍વਾ ਤਂ ਚੋਰਂ ਚਤੁਕ੍ਕੇ ਚਤੁਕ੍ਕੇ ਪਹਾਰਸਹਸ੍ਸੇਨ ਤਾਲ਼ੇਨ੍ਤੋ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍વਾਰਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਯਂ ਭਦ੍ਦਾ ਨਾਮ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਕੋਲਾਹਲਸਦ੍ਦੇਨ ਸੀਹਪਞ੍ਜਰਂ ਉਗ੍ਘਾਟੇਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ਤਂ ਸਤ੍ਤੁਕਂ ਚੋਰਂ ਤਥਾ ਨੀਯਮਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਉਭੋਹਿ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਹਦਯਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਨ੍ਤੀ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਿਰਿਸਯਨੇ ਅਧੋਮੁਖਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿ । ਸਾ ਚ ਤਸ੍ਸ ਕੁਲਸ੍ਸ ਏਕਧੀਤਾ, ਤੇਨਸ੍ਸਾ ਞਾਤਕਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਮੁਖવਿਕਾਰਂ ਸਹਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਮਾਤਾ ਸਯਨੇ ਨਿਪਨ੍ਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਕਰੋਸਿ, ਅਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਏਤਂ વਜ੍ਝਂ ਕਤ੍વਾ ਨੀਯਮਾਨਂ ਚੋਰਂ ਅਦ੍ਦਸ, ਅਮ੍ਮਾਤਿ? ਆਮ, ਅਮ੍ਮਾਤਿ। ਏਤਂ ਲਭਮਾਨਾ ਜੀવਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਲਭਮਾਨਾਯ ਮੇ ਮਰਣਮੇવਾਤਿ। ਤੇ ਤਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨਪਿ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ‘‘ਮਰਣਾ ਜੀવਿਤਂ ਸੇਯ੍ਯੋ’’ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਸੁਂ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਪਿਤਾ ਨਗਰਗੁਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਹਸ੍ਸਂ ਲਞ੍ਜਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਧੀਤਾ ਚੋਰੇ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ, ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਉਪਾਯੇਨ ਇਮਂ ਮੁਞ੍ਚਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਿਤ੍વਾ ਚੋਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਯਾવ ਸੂਰਿਯਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਨਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਪਪਞ੍ਚਾਪੇਤ੍વਾ ਸੂਰਿਯੇ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤੇ ਚਾਰਕਤੋ ਏਕਂ ਮਨੁਸ੍ਸਂ ਨੀਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤੁਕਸ੍ਸ ਬਨ੍ਧਨਂ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤੁਕਂ ਸੇਟ੍ਠਿਗੇਹਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਬਨ੍ਧਨੇਨ ਇਤਰਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣਦ੍વਾਰੇਨ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਘਾਤੇਸਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਦਾਸਾਪਿ ਸਤ੍ਤੁਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਨਿવੇਸਨਂ ਆਗਮਂਸੁ। ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਧੀਤੁ ਮਨਂ ਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤੁਕਂ ਗਨ੍ਧੋਦਕੇਨ ਨ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਭਦ੍ਦਾਪਿ ‘‘ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ ਮੇ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪੋ’’ਤਿ ਅਨੇਕਾਲਙ੍ਕਾਰੇਨ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਤਂ ਪਰਿਚਰਤਿ।
ਸਤ੍ਤੁਕੋ ਕਤਿਪਾਹਂ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਸਾਧਨਭਣ੍ਡਕਂ ਮਯ੍ਹਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਕੇਨਚਿ ਉਪਾਯੇਨ ਇਮਂ ਆਭਰਣਂ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਸਮੀਪੇ ਸੁਖੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕਾਲੇ ਭਦ੍ਦਂ ਆਹ – ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਏਕਂ વਚਨਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਸਹਸ੍ਸਲਾਭਂ ਲਭਿਤ੍વਾ વਿਯ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸਾ ‘‘વਿਸ੍ਸਤ੍ਥਂ વਦੇਹਿ, ਅਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤ੍વਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਇਮਿਨਾ ਜੀવਿਤਂ ਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ, ਅਹਂ ਪਨ ਗਹਿਤਮਤ੍ਤੋવ ਚੋਰਪਪਾਤਪਬ੍ਬਤੇ ਅਧਿવਤ੍ਥਾਯ ਦੇવਤਾਯ ‘‘ਸਚਾਹਂ ਜੀવਿਤਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਤੇ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਯਾਚਿਂ। ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਯਾ ਜੀવਿਤਂ ਲਦ੍ਧਂ , ਸੀਘਂ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਸਜ੍ਜਾਪੇਹੀਤਿ। ਭਦ੍ਦਾ, ‘‘ਅਹਂ ਤਸ੍ਸ ਮਨਂ ਪੂਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਸਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਪਸਾਧਨਂ ਪਸਾਧੇਤ੍વਾ ਏਕਯਾਨੇ ਆਰੁਯ੍ਹ ਸਾਮਿਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚੋਰਪਪਾਤਪਬ੍ਬਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਪਬ੍ਬਤਦੇવਤਾਯ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਭਿਰੁਹਿਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧਾ। ਸਤ੍ਤੁਕੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਅਭਿਰੁਹਨ੍ਤੇਸੁ ਮਮ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਆਭਰਣਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਓਕਾਸੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤਮੇવ ਬਲਿਭਾਜਨਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤਂ ਅਭਿਰੁਹਿ।
ਸੋ ਭਦ੍ਦਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਪਿਯਕਥਂ ਨ ਕਥੇਤਿ। ਸਾ ਇਙ੍ਗਿਤੇਨੇવ ਤਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਅਞ੍ਞਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੋ ਆਹ – ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਤવ ਉਤ੍ਤਰਿਸਾਟਕਂ ਓਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਕਾਯਾਰੁਲ਼੍ਹਂ ਤੇ ਪਸਾਧਨਂ ਏਤ੍ਥ ਭਣ੍ਡਿਕਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ। ਸਾਮਿ ਮਯ੍ਹਂ ਕੋ ਅਪਰਾਧੋਤਿ? ਕਿਂ ਪਨਾਹਂ, ਬਾਲੇ, ਬਲਿਕਮ੍ਮਤ੍ਥਂ ਆਗਤੋਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਕਰੋਸਿ? ਅਹਞ੍ਹਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਦੇવਤਾਯ ਯਕਨਂ ਉਬ੍ਬਟ੍ਠੇਤ੍વਾ ਦਦੇਯ੍ਯਂ, ਬਲਿਕਮ੍ਮਾਪਦੇਸੇਨ ਪਨ ਤવ ਆਭਰਣਂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਕਾਮੋ ਹੁਤ੍વਾ ਆਗਤੋਮ੍ਹੀਤਿ। ਕਸ੍ਸ ਪਨ, ਅਯ੍ਯ, ਪਸਾਧਨਂ, ਕਸ੍ਸ ਅਹਨ੍ਤਿ? ਮਯਂ ਏવਰੂਪਂ ਨ ਜਾਨਾਮ, ਅਞ੍ਞਂ ਤવ ਸਨ੍ਤਕਂ, ਅਞ੍ਞਂ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਨ੍ਤਿ। ਸਾਧੁ, ਅਯ੍ਯ, ਏਕਂ ਪਨ ਮੇ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਪੂਰੇਥ, ਅਲਙ੍ਕਤਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਮੇ ਪੁਰਤੋ ਚ ਪਚ੍ਛਤੋ ਚ ਆਲਿਙ੍ਗਿਤੁਂ ਦੇਥਾਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਸਾ ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਪੁਰਤੋ ਆਲਿਙ੍ਗਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਤੋ ਆਲਿਙ੍ਗਨ੍ਤੀ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤਪਪਾਤੇ ਪਾਤੇਸਿ। ਸੋ ਪਤਨ੍ਤੋ ਆਕਾਸੇਯੇવ ਚੁਣ੍ਣવਿਚੁਣ੍ਣੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਾਯ ਕਤਂ વਿਚਿਤ੍ਰਭਾવਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਬ੍ਬਤੇ ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾ ਗੁਣਕਿਤ੍ਤਨવਸੇਨ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਆਹ –
‘‘ਨ ਸੋ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ, ਪੁਰਿਸੋ ਹੋਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ।
ਇਤ੍ਥੀਪਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વਿਚਕ੍ਖਣਾ॥
‘‘ਨ ਸੋ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ, ਪੁਰਿਸੋ ਹੋਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ।
ਇਤ੍ਥੀਪਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਮੁਹੁਤ੍ਤਮਪਿ ਚਿਨ੍ਤਯੇ’’ਤਿ॥ (ਅਪ॰ ਥੇਰੀ ੨.੩.੩੧-੩੨)।
ਤਤੋ ਭਦ੍ਦਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਮਯਾ ਇਮਿਨਾ ਨਿਯਾਮੇਨ ਪੁਨ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤੁਂ, ਇਤੋવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ, ਨਿਗਣ੍ਠਾਰਾਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿਗਣ੍ਠੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿ। ਅਥ ਨਂ ਤੇ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਕੇਨ ਨਿਯਾਮੇਨ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਹੋਤੂ’’ਤਿ? ਯਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਉਤ੍ਤਮਂ, ਤਦੇવ ਕਰੋਥਾਤਿ। ਤੇ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਤਾਲਟ੍ਠਿਨਾ ਕੇਸੇ ਲੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸੁਂ। ਕੇਸਾ ਪੁਨ વਡ੍ਢਨ੍ਤਾ ਰਾਸਿਰਾਸਿવਸੇਨ ਕੁਣ੍ਡਲਾવਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ વਡ੍ਢਿਂਸੁ। ਸਾ ਤੇਨੇવ ਕਾਰਣੇਨ ਕੁਣ੍ਡਲਕੇਸਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ। ਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਸਬ੍ਬਸਿਪ੍ਪਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਤੇਸਂ ਇਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿ વਿਸੇਸੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਗਾਮਨਿਗਮਰਾਜਧਾਨਿਯੋ વਿਚਰਨ੍ਤੀ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ਅਤ੍ਥਿ , ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਜਾਨਨਸਿਪ੍ਪਂ ਸਬ੍ਬਮੇવ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਬਹੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਿਤਭਾવੇਨ ਪਟਿવਾਦਂ ਦਾਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ਯਂ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪવਿਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦ੍વਾਰੇ વਾਲੁਕਰਾਸਿਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਜਮ੍ਬੁਸਾਖਂ ਠਪੇਤਿ। ‘‘ਯੋ ਮਮ વਾਦਂ ਆਰੋਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਸੋ ਇਮਂ ਸਾਖਂ ਮਦ੍ਦਤੂ’’ਤਿ ਸਮੀਪੇ ਠਿਤਾਨਂ ਦਾਰਕਾਨਂ ਸਞ੍ਞਂ ਦੇਤਿ। ਤਂ ਸਤ੍ਤਾਹਮ੍ਪਿ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਤਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗવਾ ਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਤਿ। ਕੁਣ੍ਡਲਕੇਸਾਪਿ ਖੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਪਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਨਗਰਂ ਪવਿਸਮਾਨਾ ਪੋਰਾਣਕਨਿਯਾਮੇਨੇવ વਾਲੁਕਾਰਾਸਿਮ੍ਹਿ ਸਾਖਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਦਾਰਕਾਨਂ ਸਞ੍ਞਂ ਦਤ੍વਾ ਪਾવਿਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਪવਿਟ੍ਠੇ ਏਕਕੋવ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੋ વਾਲੁਕਾਥੂਪੇ ਜਮ੍ਬੁਸਾਖਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਠਪਿਤਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਦਾਰਕਾ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਅਪਰਿਹਾਪੇਤ੍વਾ ਕਥੇਸੁਂ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਇਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਦ੍ਦਥ, ਦਾਰਕਾਤਿ। ਤੇਸੁ ਥੇਰਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਏਕਚ੍ਚੇ ਮਦ੍ਦਿਤੁਂ ਨ વਿਸਹਿਂਸੁ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਤਂਖਣੇਯੇવ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਚੁਣ੍ਣવਿਚੁਣ੍ਣਂ ਅਕਂਸੁ। ਕੁਣ੍ਡਲਕੇਸਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੀ ਤਂ ਸਾਖਂ ਮਦ੍ਦਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਸ੍ਸੇਤਂ ਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਧਮ੍ਮਸੇਨਾਪਤਿਨਾ ਕਾਰਾਪਿਤਭਾવਂ ਕਥਯਿਂਸੁ। ਸਾ ‘‘ਅਤ੍ਤਨੋ ਥਾਮਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਸਾਖਂ ਮਦ੍ਦਾਪੇਤੁਂ ਨੋ વਿਸਹਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਦ੍ਧਾ ਮਹਨ੍ਤੋ ਏਸੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ । ਅਹਮ੍ਪਿ ਪਨ ਖੁਦ੍ਦਿਕਾ ਭવਨ੍ਤੀ ਨ ਸੋਭਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਮੇવ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪਰਿਸਾਯ ਸਞ੍ਞਂ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਅਸੀਤਿਕੁਲਸਹਸ੍ਸਨਿવਾਸੇ ਨਗਰੇ ਸਭਾਗਸਭਾਗવਸੇਨ ਸਬ੍ਬੇવ ਸਞ੍ਜਾਨਿਂਸੂਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
ਥੇਰੋਪਿ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥਾਯਂ ਕੁਣ੍ਡਲਕੇਸਾ ਮਹਾਜਨਪਰਿવੁਤਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਸਾਖਾ ਮਦ੍ਦਾਪਿਤਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਆਮ, ਮਯਾ ਮਦ੍ਦਾਪਿਤਾਤਿ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ વਾਦੋ ਹੋਤੁ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ । ਹੋਤੁ, ਭਦ੍ਦੇਤਿ। ਕਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਾ ਹੋਤੁ, ਕਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਨ੍ਤਿ? ਪੁਚ੍ਛਾ ਨਾਮ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਤ੍ਤਾ, ਤ੍વਂ ਪਨ ਤੁਯ੍ਹਂ ਜਾਨਨਕਂ ਪੁਚ੍ਛਾਤਿ। ਸਾ ਥੇਰੇਨ ਦਿਨ੍ਨਅਨੁਮਤਿਯਾ ਸਬ੍ਬਮੇવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਾਨਨਕਂ વਾਦਂ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਥੇਰੋ ਸਬ੍ਬਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ। ਸਾ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਥੇਰੋ ਆਹ – ‘‘ਤਯਾ ਬਹੁਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤਂ, ਮਯਮ੍ਪਿ ਏਕਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ। ਪੁਚ੍ਛਥ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ਏਕਂ ਨਾਮ ਕਿਨ੍ਤਿ? ਕੁਣ੍ਡਲਕੇਸਾ ‘‘ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਆਹ। ਤ੍વਂ ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਾਸਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਸੀਤਿ? ਸਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਦੇਸੁ ਪਤਿਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਆਹ। ਮਮ ਸਰਣਗਮਨਕਮ੍ਮਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲੋ ਧੁਰવਿਹਾਰੇ વਸਤਿ, ਤਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਹੀਤਿ। ਸਾ ‘‘ਏવਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾવੇਲਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸਾ ਮਦ੍ਦਿਤਸਙ੍ਖਾਰਾਯ ਚਰਿਯਾવਸੇਨ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਸਹਸ੍ਸਮਪਿ ਚੇ ਗਾਥਾ, ਅਨਤ੍ਥਪਦਸਂਹਿਤਾ।
ਏਕਂ ਗਾਥਾਪਦਂ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਯਂ ਸੁਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਮਤੀ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੧੦੧)।
ਸਾ ਗਾਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਯਥਾਠਿਤਾવ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਸਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਚਤੁਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਕਥਾ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਮਹਨ੍ਤਾ વਤਾਯਂ ਭਦ੍ਦਾ ਕੁਣ੍ਡਲਕੇਸਾ, ਯਾ ਚਤੁਪ੍ਪਦਿਕਗਾਥਾવਸਾਨੇ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਥੇਰਿਂ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਭਦ੍ਦਾਕਾਪਿਲਾਨੀਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ
੨੪੪. ਦਸਮੇ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਨ੍ਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਿવੁਤ੍ਥਕ੍ਖਨ੍ਧਸਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੀਨਂ ਭਦ੍ਦਾ ਕਾਪਿਲਾਨੀ ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਾ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੀ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੀਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਮਿਭਗਿਨਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਲਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ ਤਾਯ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇ ਦਿਨ੍ਨੇ, ‘‘ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਸ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਦਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਂ વਤ੍ਤੇਤੀ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਪਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਕਲਲਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਮਹਾਜਨੋ ‘‘ਬਾਲਾ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਗਰਹਿਤ੍વਾ, ‘‘ਯਾਯ ਤੇ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਲਹੋ ਕਤੋ, ਤਸ੍ਸਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨ ਕਰੋਸਿ, ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਤੇ ਕਿਂ ਅਪਰਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ਤੇਸਂ વਚਨੇਨ ਲਜ੍ਜਾਯਮਾਨਾ ਪੁਨ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਲਲਂ ਹਾਰੇਤ੍વਾ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਚੁਣ੍ਣੇਨ ਉਬ੍ਬਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਚਤੁਮਧੁਰਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਆਸਿਤ੍ਤੇਨ ਪਦੁਮਗਬ੍ਭવਣ੍ਣੇਨ ਸਪ੍ਪਿਨਾ વਿਜ੍ਜੋਤਮਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਯਥਾ ਅਯਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋ ਓਭਾਸਜਾਤੋ, ਏવਂ ਓਭਾਸਜਾਤਂ ਮੇ ਸਰੀਰਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸੀਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
ਮਹਾਕਸ੍ਸਪਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ਦਕ੍ਖਿਣਮਗ੍ਗਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਬਹੁਪੁਤ੍ਤਕਨਿਗ੍ਰੋਧਮੂਲਂ ਗਤੋ, ਅਯਂ ਭਦ੍ਦਾ ਕਾਪਿਲਾਨੀ વਾਮਮਗ੍ਗਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤਭਾવੇਨ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਿਕਾਰਾਮਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਯਦਾ ਪਨ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਗੋਤਮੀ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਞ੍ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਞ੍ਚ ਲਭਿ, ਤਦਾ ਸਾ ਥੇਰੀ ਥੇਰਿਯਾ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਞ੍ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਞ੍ਚ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਞਾਣੇ ਚਿਣ੍ਣવਸੀ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਥੇਰਿਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੀਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਭਦ੍ਦਾਕਚ੍ਚਾਨਾਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ
੨੪੫. ਏਕਾਦਸਮੇ ਮਹਾਭਿਞ੍ਞਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਮਹਤਿਯੋ ਅਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਪਤ੍ਤਾਨਂ, ਭਦ੍ਦਾ ਕਚ੍ਚਾਨਾ, ਨਾਮ ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏਕਸ੍ਸ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰੋવ ਜਨਾ ਮਹਾਭਿਞ੍ਞਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਅવਸੇਸਸਾવਕਾ। ਅવਸੇਸਸਾવਕਾ ਹਿ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਮੇવ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ। ਮਹਾਭਿਞ੍ਞਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਪਨ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾਧਿਕਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤਿ। ਅਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਾਸਨੇ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾ ਬਾਕੁਲਤ੍ਥੇਰੋ ਭਦ੍ਦਾ ਕਚ੍ਚਾਨਾਤਿ ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਏਤ੍ਤਕਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਥੇਰੀ ਮਹਾਭਿਞ੍ਞਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ। ਭਦ੍ਦਾ ਕਚ੍ਚਾਨਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ। ਭਦ੍ਦਕਞ੍ਚਨਸ੍ਸ ਹਿ ਉਤ੍ਤਮਸੁવਣ੍ਣਸ੍ਸ વਿਯ ਤਸ੍ਸਾ ਸਰੀਰવਣ੍ਣੋ ਅਹੋਸਿ, ਸਾ ਤਸ੍ਮਾ ਭਦ੍ਦਕਞ੍ਚਨਾਤਿ ਨਾਮਂ ਲਭਿ, ਸਾ ਪਚ੍ਛਾ ਕਚ੍ਚਾਨਾਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤਾ। ਰਾਹੁਲਮਾਤਾਯੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ।
ਸਾ ਹਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੀ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਮਹਾਭਿਞ੍ਞਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸੁਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਭਦ੍ਦਾ ਕਚ੍ਚਾਨਾਤਿਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।
ਸਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗੇਹਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਰਾਹੁਲਕੁਮਾਰਂ ਨਾਮ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਿ। ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਦਿવਸੇવ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੇ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍વਾ ਲੋਕਾਨੁਗ੍ਗਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਂ ਆਗਮ੍ਮ ਞਾਤੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹਂ ਅਕਾਸਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਸੁਦ੍ਧੋਦਨਮਹਾਰਾਜੇ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਗੋਤਮੀ ਪਞ੍ਚਹਿ ਮਾਤੁਗਾਮਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਰਾਹੁਲਮਾਤਾਪਿ ਜਨਪਦਕਲ੍ਯਾਣੀਪਿ ਥੇਰਿਯਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਸਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਭਦ੍ਦਕਚ੍ਚਾਨਤ੍ਥੇਰੀਤ੍વੇવ ਪਾਕਟਾ ਅਹੋਸਿ। ਸਾ ਅਪਰਭਾਗੇ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸੁ ਚਿਣ੍ਣવਸੀ ਅਹੋਸਿ, ਏਕਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਏਕਾવਜ੍ਜਨੇਨ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਾਧਿਕਂ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗੁਣੇ ਪਾਕਟੇ ਜਾਤੇ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਥੇਰਿਂ ਮਹਾਭਿਞ੍ਞਾਪ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਕਿਸਾਗੋਤਮੀਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ
੨੪੬. ਦ੍વਾਦਸਮੇ ਲੂਖਚੀવਰਧਰਾਨਨ੍ਤਿ ਤੀਹਿ ਲੂਖੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਪਂਸੁਕੂਲਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੀਨਂ, ਕਿਸਾਗੋਤਮੀ, ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਗੋਤਮੀਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ, ਥੋਕਂ ਕਿਸਧਾਤੁਕਤ੍ਤਾ ਪਨ ਕਿਸਾਗੋਤਮੀਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੀ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਲੂਖਚੀવਰਧਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਏਕਂ ਕੁਲਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਨਂ ‘‘ਦੁਗ੍ਗਤਕੁਲਸ੍ਸ ਧੀਤਾ’’ਤਿ ਪਰਿਭવਿਂਸੁ।
ਸਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਿ, ਅਥਸ੍ਸਾ ਸਮ੍ਮਾਨਮਕਂਸੁ। ਸੋ ਪਨਸ੍ਸਾ ਦਾਰਕੋ ਆਧਾવਿਤ੍વਾ ਪਰਿਧਾવਿਤ੍વਾ ਕੀਲ਼ਨવਯੇ ਠਿਤੋ ਕਾਲਮਕਾਸਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਸੋਕੋ ਉਦਪਾਦਿ। ਸਾ ‘‘ਅਹਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਗੇਹੇ ਹਤਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਪਾਪੁਣਿਂ, ਇਮੇ ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤਂ ਬਹਿ ਛਡ੍ਡੇਤੁਮ੍ਪਿ વਾਯਮੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਙ੍ਕੇਨਾਦਾਯ ‘‘ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਗੇਹਦ੍વਾਰਪਟਿਪਾਟਿਯਾ વਿਚਰਤਿ। ਦਿਟ੍ਠਦਿਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘‘ਕਤ੍ਥ ਤੇ ਮਤਕਸ੍ਸ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਪਾਣਿਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਪਰਿਹਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਸਾ ਤੇਸਂ ਕਥਾਯ ਨੇવ ਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਏਕੋ ਪਣ੍ਡਿਤਪੁਰਿਸੋ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਅਯਂ ਪੁਤ੍ਤਸੋਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਕ੍ਖੇਪਂ ਪਤ੍ਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਤਿਸ੍ਸਾ ਪਨ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਨ ਅਞ੍ਞੋ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿ, ਦਸਬਲੋવ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਤવ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਅਞ੍ਞੋ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਦੇવਕੇ ਪਨ ਲੋਕੇ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਸਬਲੋ ਧੁਰવਿਹਾਰੇ વਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਾਹੀ’’ਤਿ। ਸਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਪੁਰਿਸੋ ਕਥੇਤੀ’’ਤਿ ਪੁਤ੍ਤਮਾਦਾਯ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਬੁਦ੍ਧਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨવੇਲਾਯ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਦੇਥ ਭਗવਾ’’ਤਿ ਆਹ।
ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸਾ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਭਦ੍ਦਕਂ ਤੇ ਗੋਤਮਿ ਕਤਂ ਭੇਸਜ੍ਜਤ੍ਥਾਯ ਇਧਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯਾ, ਗਚ੍ਛ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਕੋਟਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਕਲਨਗਰਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਗੇਹੇ ਕੋਚਿ ਮਤਪੁਬ੍ਬੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਤੋ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਕਂ ਆਹਰਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸਾ ਅਨ੍ਤੋਨਗਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪਠਮਗੇਹੇਯੇવ ‘‘ਦਸਬਲੋ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭੇਸਜ੍ਜਤ੍ਥਾਯ ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਕਂ ਆਹਰਾਪੇਤਿ, ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਕਂ ਮੇ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਹਨ੍ਦ ਗੋਤਮੀ’’ਤਿ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਅਦਂਸੁ। ਅਹਂ ਏવਂ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਗੇਹੇ ਕੋਚਿ ਮਤਪੁਬ੍ਬੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ? ਕਿਂ વਦੇਸਿ ਗੋਤਮਿ, ਕੋ ਇਧ ਮਤਕੇ ਗਣੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ? ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਅਲਂ ਨਾਹਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਦਸਬਲੋ ਮਂ ਯਤ੍ਥ ਮਤਪੁਬ੍ਬੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਤੋ ਨਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ਇਮਿਨਾવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਤਤਿਯਘਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਕਲਨਗਰੇ ਅਯਮੇવ ਨਿਯਾਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਦਂ ਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪਕੇਨ ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦਿਟ੍ਠਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਂવੇਗਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਤਤੋવ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਆਮਕਸੁਸਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ, ‘‘ਪੁਤ੍ਤਕ, ਅਹਂ ਇਮਂ ਮਰਣਂ ਤવੇવ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿਂ, ਨ ਪਨੇਤਂ ਤવੇવ, ਮਹਾਜਨਸਾਧਾਰਣੋ ਏਸ ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਂ ਆਮਕਸੁਸਾਨੇ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਨ ਗਾਮਧਮ੍ਮੋ ਨੋ ਨਿਗਮਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੋ,
ਨ ਚਾਪਿਯਂ ਏਕਕੁਲਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੋ।
ਸਬ੍ਬਸ੍ਸ ਲੋਕਸ੍ਸ ਸਦੇવਕਸ੍ਸ,
ਏਸੇવ ਧਮ੍ਮੋ ਯਦਿਦਂ ਅਨਿਚ੍ਚਤਾ’’ਤਿ॥ (ਅਪ॰ ਥੇਰੀ ੨.੩.੮੨)।
ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਲਦ੍ਧੋ ਤੇ, ਗੋਤਮਿ, ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਕੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਿਦ੍ਧਤ੍ਥਕੇਨ ਕਮ੍ਮਂ, ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਪਨ ਮੇ ਦੇਥਾਤਿ ਆਹ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਤਂ ਪੁਤ੍ਤਪਸੁਸਮ੍ਮਤ੍ਤਂ, ਬ੍ਯਾਸਤ੍ਤਮਨਸਂ ਨਰਂ।
ਸੁਤ੍ਤਂ ਗਾਮਂ ਮਹੋਘੋવ, ਮਚ੍ਚੁ ਆਦਾਯ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੨੮੭)।
ਸਾ ਗਾਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਯਥਾਠਿਤਾવ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਨੁਜਾਨਿ। ਸਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਉਪਸ੍ਸਯਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਞ੍ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਞ੍ਚ ਲਭਿਤ੍વਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਓਭਾਸਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਯੋ ਚ વਸ੍ਸਸਤਂ ਜੀવੇ, ਅਪਸ੍ਸਂ ਅਮਤਂ ਪਦਂ।
ਏਕਾਹਂ ਜੀવਿਤਂ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਪਸ੍ਸਤੋ ਅਮਤਂ ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੧੧੪)।
ਸਾ ਗਾਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰવਲਞ੍ਜੇ ਪਰਮੁਕ੍ਕਟ੍ਠਾ ਹੁਤ੍વਾ ਤੀਹਿ ਲੂਖੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਚੀવਰਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ વਿਚਰਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਥੇਰਿਂ ਲੂਖਚੀવਰਧਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਸਿਙ੍ਗਾਲਕਮਾਤਾਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ
੨੪੭. ਤੇਰਸਮੇ ਸਦ੍ਧਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਸਦ੍ਧਾਲਕ੍ਖਣੇ ਅਭਿਨਿવਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਸਿਙ੍ਗਾਲਕਮਾਤਾ, ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਘਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੀ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਸਦ੍ਧਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹਨਗਰੇ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਮਾਨਜਾਤਿਕਂ ਕੁਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਂ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਿਙ੍ਗਾਲਕਕੁਮਾਰੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸਾਪਿ ਤੇਨੇવ ਕਾਰਣੇਨ ਸਿਙ੍ਗਾਲਕਮਾਤਾ ਨਾਮ ਜਾਤਾ। ਸਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ ਪਟਿਲਭਿ। ਸਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਰੀਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕਯਮਾਨਾવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸਾ ਸਦ੍ਧਾਲਕ੍ਖਣੇ ਅਭਿਨਿવਿਟ੍ਠਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪਾਯਂ ਕਤ੍વਾ ਪਸਾਦਨੀਯਮੇવ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਸਾਪਿ ਥੇਰੀ ਸਦ੍ਧਾਲਕ੍ਖਣਮੇવ ਧੁਰਂ ਕਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਥੇਰਿਂ ਸਦ੍ਧਾਧਿਮੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਪਞ੍ਚਮવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ।
ਤੇਰਸਸੁਤ੍ਤਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਾਯ ਥੇਰਿਪਾਲ਼ਿਯਾ વਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੧੪. ਏਤਦਗ੍ਗવਗ੍ਗੋ
(੧੪) ੬. ਛਟ੍ਠਏਤਦਗ੍ਗવਗ੍ਗੋ
ਤਪੁਸ੍ਸਭਲ੍ਲਿਕવਤ੍ਥੁ
੨੪੮. ਉਪਾਸਕਪਾਲ਼ਿਯਾ ਪਠਮੇ ਪਠਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਤਪੁਸ੍ਸੋ ਚ ਭਲ੍ਲਿਕੋ ਚਾਤਿ ਇਮੇ ਦ੍વੇ વਾਣਿਜਾ ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਇਮੇ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਦ੍વੇ ਉਪਾਸਕੇ ਪਠਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥਯਿਂਸੁ। ਤੇ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞ੍ਞਾਣਪਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਅਸਿਤਞ੍ਜਨਨਗਰੇ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਯਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਜੇਟ੍ਠਭਾਤਿਕੋ ਤਪੁਸ੍ਸੋ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ, ਕਨਿਟ੍ਠੋ ਭਲ੍ਲਿਕੋ ਨਾਮ।
ਤੇ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਘਰਾવਾਸਂ વਸਨ੍ਤਾ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਪਞ੍ਚ ਸਕਟਸਤਾਨਿ ਯੋਜਾਪੇਤ੍વਾ વਾਣਿਜਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਚਰਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਹਂ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੇ વਿਹਰਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਮੇ ਸਤ੍ਤਾਹੇ ਰਾਜਾਯਤਨਮੂਲੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਤੇ વਾਣਿਜਾ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤੇਹਿ ਸਕਟਸਤੇਹਿ ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਤੇਸਂ ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਮਾਤਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਦੇવਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਸਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਦਾਨਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਆਹਾਰੋ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਇਤੋ ਪਰਂ ਨਿਰਾਹਾਰੇਹਿ ਯਾਪੇਤੁਂ। ਇਮੇ ਚ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤਾ ਇਮਿਨਾ ਮਗ੍ਗੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਅਜ੍ਜ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਦਾਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸਕਟਸਤੇਸੁ ਯੁਤ੍ਤਗੋਣਾਨਂ ਗਮਨੁਪਚ੍ਛੇਦਂ ਅਕਾਸਿ। ਤੇ ‘‘ਕਿਂ ਨਾਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਨਾਨਾવਿਧਾਨਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਤੇਸਂ ਕਿਲਮਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ ਕਿਲਮਥ? ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਞ੍ਞੋ ਯਕ੍ਖਾવਟ੍ਟੋ વਾ ਭੂਤਾવਟ੍ਟੋ વਾ ਨਾਗਾવਟ੍ਟੋ વਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਹਂ ਪਨ વੋ ਅਤੀਤਤ੍ਤਭਾવੇ ਮਾਤਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਭੁਮ੍ਮਦੇવਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਏਸ ਦਸਬਲੋ ਰਾਜਾਯਤਨਮੂਲੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਠਮਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ।
ਤੇ ਤਸ੍ਸਾ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸਾ ਹੁਤ੍વਾ ਮਨ੍ਥਞ੍ਚ ਮਧੁਪਿਣ੍ਡਿਕਞ੍ਚ ਸੁવਣ੍ਣਥਾਲਕੇਨ ਆਦਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਂ ਭੋਜਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਥ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਤੀਤਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਆਚਿਣ੍ਣਂ ਓਲੋਕੇਸਿ, ਅਥਸ੍ਸ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਸੇਲਮਯੇ ਪਤ੍ਤੇ ਉਪਨਾਮੇਸੁਂ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਤੇਸਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋਪਿ ਪਤ੍ਤੇ ‘‘ਏਕੋવ ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਤੇ વਾਣਿਜਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੇ ਮਨ੍ਥਞ੍ਚ ਮਧੁਪਿਣ੍ਡਿਕਞ੍ਚ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਕਾਲੇ ਉਦਕਂ ਦਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਅਥ ਨੇਸਂ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ, ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਦ੍વੇਪਿ ਜਨਾ ਦ੍વੇવਾਚਿਕੇ ਸਰਣੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਗਰਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਾ , ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਰਿਚਰਣਚੇਤਿਯਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ વਦਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਸੀਸਂ ਪਰਾਮਸਿਤ੍વਾ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਜਨਾਨਂ ਅਟ੍ਠ ਕੇਸਧਾਤੁਯੋ ਅਦਾਸਿ। ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਜਨਾ ਕੇਸਧਾਤੁਯੋ ਸੁવਣ੍ਣਸਮੁਗ੍ਗੇਸੁ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਗਰਂ ਨੇਤ੍વਾ ਅਸਿਤਞ੍ਜਨਨਗਰਦ੍વਾਰੇ ਜੀવਕੇਸਧਾਤੁਯਾ ਚੇਤਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ। ਉਪੋਸਥਦਿવਸੇ ਚੇਤਿਯਤੋ ਨੀਲਸ੍ਮਿਯੋ ਨਿਗ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇਤਂ વਤ੍ਥੁ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ। ਸਤ੍ਥਾ ਪਨ ਅਪਰਭਾਗੇ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਉਪਾਸਕੇ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਇਮੇ ਦ੍વੇ ਜਨੇ ਪਠਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸੇਟ੍ਠਿવਤ੍ਥੁ
੨੪੯. ਦੁਤਿਯੇ ਦਾਯਕਾਨਨ੍ਤਿ ਦਾਨਾਭਿਰਤਾਨਂ ਸੁਦਤ੍ਤੋ, ਗਹਪਤਿ, ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਉਪਾਸਕਂ ਦਾਯਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਸੁਮਨਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਸੁਦਤ੍ਤੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।
ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਘਰਾવਾਸੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਦਾਯਕੋ ਦਾਨਪਤਿ ਹੁਤ੍વਾ ਤੇਨੇવ ਗੁਣੇਨ ਪਤ੍ਥਟਨਾਮਧੇਯ੍ਯੋ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਕਟਸਤੇਹਿ ਭਣ੍ਡਂ ਆਦਾਯ ਰਾਜਗਹੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਯਸਹਾਯਕਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਭਾવਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬਲવਪਚ੍ਚੂਸਕਾਲੇ ਦੇવਤਾਨੁਭਾવੇਨ વਿવਟੇਨ ਦ੍વਾਰੇਨ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਚ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਆਗਮਨਤ੍ਥਾਯ ਸਤ੍ਥੁ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸਯੋਜਨਮਗ੍ਗੇ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਯੋਜਨਿਕવਿਹਾਰੇ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਜੇਤવਨਂ ਕੋਟਿਸਨ੍ਥਾਰੇਨ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ ਕੋਟੀਹਿ ਕਿਣਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ ਕੋਟੀਹਿ વਿਹਾਰਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰੇ ਨਿਟ੍ਠਿਤੇ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਰਿਸਾਨਂ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤੇਸੁ ਯਦਿਚ੍ਛਕਂ ਦਾਨਂ ਦਦਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਿ ਕੋਟੀਹਿ વਿਹਾਰਮਹਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। વਿਹਾਰਮਹੋ ਨવਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗਮਾਸਿ , ‘‘ਪਞ੍ਚਹੀ’’ਤਿ ਅਪਰੇ। ਤੇਮਾਸੇ ਪਨ ਸਬ੍ਬਾਚਰਿਯਾਨਂ વਿવਾਦੋ ਨਤ੍ਥਿ।
ਏવਂ ਚਤੁਪਣ੍ਣਾਸਕੋਟਿਧਨਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਂ ਗੇਹੇ ਏવਰੂਪਂ ਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ। ਦੇવਸਿਕਂ ਪਞ੍ਚ ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਞ੍ਚ ਪਕ੍ਖਿਕਭਤ੍ਤਸਤਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਸਲਾਕਯਾਗੁਸਤਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਪਕ੍ਖਿਕਯਾਗੁਸਤਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਧੁਰਭਤ੍ਤਸਤਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਆਗਨ੍ਤੁਕਭਤ੍ਤਸਤਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਗਮਿਕਭਤ੍ਤਸਤਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਗਿਲਾਨਭਤ੍ਤਸਤਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕਭਤ੍ਤਸਤਾਨਿ, ਪਞ੍ਚ ਆਸਨਸਤਾਨਿ ਗੇਹੇ ਨਿਚ੍ਚਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨੇવ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਉਪਾਸਕੇ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਦਾਯਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਚਿਤ੍ਤਗਹਪਤਿવਤ੍ਥੁ
੨੫੦. ਤਤਿਯੇ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਚਿਤ੍ਤੋ, ਗਹਪਤਿ, ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਉਪਾਸਕਂ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਮਿਗਲੁਦ੍ਦਕਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਕਾਲੇ ਏਕਦਿવਸਂ ਦੇવੇ વਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਮਿਗਮਾਰਣਤ੍ਥਾਯ ਸਤ੍ਤਿਂ ਆਦਾਯ ਅਰਞ੍ਞਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਿਗਰੂਪਾਨਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਕਤਪਬ੍ਭਾਰੇ ਸਸੀਸਂ ਪਂਸੁਕੂਲਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਪਾਸਾਣਫਲਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਏਕੋ ਅਯ੍ਯੋ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ વੇਗੇਨ ਘਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਉਦ੍ਧਨੇ ਹਿਯ੍ਯੋ ਆਭਤਮਂਸਂ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਭਤ੍ਤਂ ਪਚਾਪੇਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਚਾਰਿਕੇ ਦ੍વੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਿਸ੍વਾ ਤੇਸਂ ਪਤ੍ਤਂ ਆਦਾਯ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਂ ਸਮਾਦਾਪੇਤ੍વਾ, ‘‘ਅਯ੍ਯੇ, ਪਰਿવਿਸਥਾ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞੇ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ਤਂ ਭਤ੍ਤਂ ਕੁਟੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣੇਨ ਮੁਖਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਕੁਟਂ ਆਦਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਨਾਨਾવਿਧਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਓਚਿਨਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਪੁਟਕੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਿਸਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕੁਟਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ , ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਗਹਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਂ ਆਦਾਯ ਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਮਿਸ੍ਸਕਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਥੇਰਂ ਪੂਜੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ‘‘ਯਥਾਯਂ ਰਸਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪੁਪ੍ਫਪੂਜਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਤੋਸੇਤਿ, ਏવਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਮੇ ਪਣ੍ਣਾਕਾਰਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਚੇવ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣਕੁਸੁਮવਸ੍ਸਞ੍ਚ વਸ੍ਸਤੂ’’ਤਿ ਆਹ।
ਥੇਰੋ ਤਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਜਣ੍ਣੁਮਤ੍ਤੇਨ ਓਧਿਨਾ ਦਿਬ੍ਬਪੁਪ੍ਫવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਿ, ਸਯਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਾਹਿ ਦੇવਤਾਹਿ ਅਧਿਕਤਰੇਨ ਰੂਪੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਮਗਧਰਟ੍ਠੇ ਮਚ੍ਛਿਕਾਸਣ੍ਡਨਗਰੇ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਜਾਤਕਾਲੇવਸ੍ਸ ਸਕਲਨਗਰੇ ਜਣ੍ਣੁਮਤ੍ਤੇਨ ਓਧਿਨਾ ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣਕੁਸੁਮવਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਾਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਤੋ, ਜਾਤਦਿવਸੇવਸ੍ਸ ਸਕਲਨਗਰਂ ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣੇਹਿ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ વਿਚਿਤ੍ਤਂ ਜਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਕੁਮਾਰੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।
ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਘਰਾવਾਸੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਤੁ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਸੇਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯਤ੍ਥੇਰਾਨਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋ ਮਹਾਨਾਮਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਮਚ੍ਛਿਕਾਸਣ੍ਡਨਗਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ ਤਸ੍ਸ ਇਰਿਯਾਪਥੇ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਂ ਆਦਾਯ ਗੇਹਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ ਪਤਿਮਾਨੇਤ੍વਾ ਕਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਅਮ੍ਬਾਟਕਾਰਾਮਂ ਨਾਮ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਨੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਬਦ੍ਧਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹੇ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਸਨਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਥੇਰੋਪਿ ਤਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਸਲ਼ਾਯਤਨવਿਭਤ੍ਤਿਮੇવ ਦੇਸੇਸਿ। ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤਿ ਪੁਰਿਮਭવੇ ਮਦ੍ਦਿਤਸਙ੍ਖਾਰਤਾਯ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਇਸਿਦਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨੇ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਥੇਰੇਨ ਪਞ੍ਹਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇਨ ਅਜ੍ਝਿਟ੍ਠੋ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਿਹਿਸਹਾਯਕਭਾવੇ ਞਾਤੇ ‘‘ਨ ਇਦਾਨਿ ਇਧ વਤ੍ਥਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਸੁਖਂ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਪੁਨੇਕਦਿવਸਂ, ਸੇਟ੍ਠਿ ਗਹਪਤਿ, ਮਹਾਨਾਮਤ੍ਥੇਰਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਟਿਹਾਰਿਯਕਰਣਤ੍ਥਂ ਯਾਚਿ । ਸੋਪਿ ਤਸ੍ਸ ਤੇਜੋਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਇਧ વਸਿਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਸੁਖਂ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਦ੍વੇ ਅਗ੍ਗਸਾવਕਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰਾ ਅਮ੍ਬਾਟਕਾਰਾਮਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਸੇਟ੍ਠਿ ਗਹਪਤਿ, ਤੇਸਂ ਮਹਾਸਕ੍ਕਾਰਂ ਸਜ੍ਜੇਸਿ। ਸੁਧਮ੍ਮਤ੍ਥੇਰੋ ਤਂ ਅਸਹਮਾਨੋ ਸੇਟ੍ਠਿਂ ਤਿਲਸਙ੍ਗੁਲਿਕਾવਾਦੇਨ ਖੁਂਸੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਪਣਾਮਿਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਓવਾਦਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਓવਾਦੇ ਠਿਤੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਗਹਪਤਿਂ ਖਮਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਅਮ੍ਬਾਟਕਾਰਾਮੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤਦਾ ਉਪਾਸਕੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹਂ ਦਸਬਲਂ ਅਦਿਸ੍વਾવ ਚਿਰਂ વੀਤਿਨਾਮੇਸਿਂ, ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਪਨ ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਤੁਚ੍ਛਹਤ੍ਥੇਨ ਗਨ੍ਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਕਟਸਤੇਹਿ ਤੇਲਮਧੁਫਾਣਿਤਾਦੀਨਿ ਆਦਾਯ ‘‘ਯੇ ਦਸਬਲਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਕਾਮਾ, ਤੇ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਨਗਰੇ ਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਤ੍વਾ ਦ੍વੀਹਿ ਪੁਰਿਸਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਤਿਂਸਯੋਜਨੇ ਮਗ੍ਗੇ ਦੇવਤਾ ਪਣ੍ਣਾਕਾਰਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਸੁਂ। ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਆਕਾਸਾ ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣਾਨਂ ਪੁਪ੍ਫਾਨਂ વਸ੍ਸਂ વਸ੍ਸਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯવਸੇਨ ਸਲ਼ਾਯਤਨવਿਭਤ੍ਤਿਮੇવ ਕਥੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਅਡ੍ਢਮਾਸਮਤ੍ਤਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਸਕਨਿવੇਸਨਤੋ ਨੀਤਾਨਿ ਤਣ੍ਡੁਲਤੇਲਮਧੁਫਾਣਿਤਾਦੀਨਿ ਨ ਖੀਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਗਹવਾਸਿਕੇਹਿ ਪਹਿਤਪਣ੍ਣਾਕਾਰੋવ ਅਲਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਗਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਕਟੇਹਿ ਆਭਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ। ਸਕਟੇਸੁ ਤੁਚ੍ਛੇਸੁ ਜਾਤਮਤ੍ਤੇਸ੍વੇવ ਦੇવਤਾ ਸਤ੍ਤ ਰਤਨਾਨਿ ਪੂਰਯਿਂਸੁ। ਮਹਾਜਨਨ੍ਤਰੇ ਕਥਾ ਉਦਪਾਦਿ ‘‘ਯਾવ ਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤੋ વਤਾਯਂ ਚਿਤ੍ਤੋ ਗਹਪਤੀ’’ਤਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਸਦ੍ਧੋ ਸੀਲੇਨ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਯਸੋ ਭੋਗਸਮਪ੍ਪਿਤੋ।
ਯਂ ਯਂ ਪਦੇਸਂ ਭਜਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥੇવ ਪੂਜਿਤੋ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੩੦੩)।
ਸੋ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਰਿਯਸਾવਕਾਨਂਯੇવ ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਤੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ વਿਚਰਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਉਪਾਸਕੇ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਚਿਤ੍ਤਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਹਤ੍ਥਕਆਲ਼વਕવਤ੍ਥੁ
੨੫੧. ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਚਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹવਤ੍ਥੂਹੀਤਿ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇਨ ਸਙ੍ਗਹવਤ੍ਥੁਨਾ ਪਰਿਸਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ਹਤ੍ਥਕੋ ਆਲ਼વਕੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਘਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਚਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹવਤ੍ਥੂਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਏਕਂ ਉਪਾਸਕਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਆਲ਼વਿਰਟ੍ਠੇ ਆਲ਼વਿਨਗਰੇ ਆਲ਼વਕਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਸ੍વੇ ਭਤ੍ਤਚਾਟਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਲ਼વਕਸ੍ਸ ਪੇਸੇਤਬ੍ਬੋ ਅਹੋਸਿ।
ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਏਕਦਿવਸਂ ਕਿਰ ਆਲ਼વਕੋ ਰਾਜਾ ਮਿਗવਤ੍ਥਾਯ ਅਰਞ੍ਞਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਂ ਮਿਗਂ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਘਾਤੇਤ੍વਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਧਨੁਕੋਟਿਯਂ ਲਗੇਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ વਾਤਾਤਪੇਨ ਕਿਲਨ੍ਤਕਾਯੋ ਏਕਂ ਸਨ੍ਦਚ੍ਛਾਯਂ ਨਿਗ੍ਰੋਧਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥ ਨਂ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਦਰਥਂ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਂ ਰੁਕ੍ਖੇ ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾ ‘‘ਤਿਟ੍ਠ ਤਿਟ੍ਠ, ਭਕ੍ਖੋਸਿ ਮੇ’’ਤਿ ਹਤ੍ਥੇ ਗਣ੍ਹਿ। ਸੋ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਂ ਉਪਾਯਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਦੇવਸਿਕਂ ਤੇ ਏਕੇਕਪੁਰਿਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਾਟਿਭਤ੍ਤਂ ਪੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਨਗਰਂ ਗਤੋ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਬਨ੍ਧਨਾਗਾਰਤੋ ਏਕੇਕਮਨੁਸ੍ਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਚਾਟਿਭਤ੍ਤਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਏਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਬਨ੍ਧਨਾਗਾਰੇ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਖੀਣੇਸੁ ‘‘ਮਹਲ੍ਲਕਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇਸੁ ਰਟ੍ਠਖੋਭੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਤੇ ਅਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਹਰਕੁਮਾਰੇ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਆਰਭਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨਗਰੇ ਦਾਰਕਮਾਤਰੋ ਚ ਗਬ੍ਭਿਨਿਯੋ ਚ ਅਞ੍ਞਂ ਰਟ੍ਠਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤ੍ਥਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯਨ੍ਤੇ ਲੋਕਂ વੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਆਲ਼વਕਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਕੁਮਾਰੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਪਤ੍ਥਿਤਪਤ੍ਥਨੋ ਦੇવਲੋਕਾ ਚવਿਤ੍વਾ ਆਲ਼વਕਰਞ੍ਞੋ ਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਅਞ੍ਞਂ ਕੁਮਾਰਂ ਅਲਭਨ੍ਤਾ ਸ੍વੇ ਕੁਮਾਰਂ ਚਾਟਿਭਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਅਞ੍ਞਾਤਕવੇਸੇਨ ਆਲ਼વਕਸ੍ਸ ਯਕ੍ਖਸ੍ਸ ਭવਨਦ੍વਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਦੋવਾਰਿਕਂ ਗਦ੍ਰਭਂ ਨਾਮ ਯਕ੍ਖਂ ਭવਨਂ ਪવਿਸਨਤ੍ਥਾਯ ਯਾਚਿ। ਸੋ ਆਹ – ‘‘ਭਗવਾ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪવਿਸਥ, ਮਯ੍ਹਂ ਪਨ ਆਲ਼વਕਸ੍ਸ ਅਨਾਰੋਚਨਂ ਨਾਮ ਅਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਹਿਮવਨ੍ਤੇ ਯਕ੍ਖਸਮਾਗਮਂ ਗਤਸ੍ਸ ਆਲ਼વਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਤਂ ਭવਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਆਲ਼વਕਸ੍ਸ ਨਿਸੀਦਨਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸੀਦਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਾਤਾਗਿਰਹੇਮવਤਾ ਆਲ਼વਕਸ੍ਸ ਭવਨਮਤ੍ਥਕੇਨ ਯਕ੍ਖਸਮਾਗਮਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਮਨੇ ਅਸਮ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਆਲ਼વਕਸ੍ਸ ਭવਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਯਕ੍ਖਸਮਾਗਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਲ਼વਕਸ੍ਸ ਤੁਟ੍ਠਿਂ ਪવੇਦਯਿਂਸੁ – ‘‘ਲਾਭਾ ਤੇ, ਆવੁਸੋ ਆਲ਼વਕ, ਯਸ੍ਸ ਤੇ ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇ ਅਗ੍ਗਪੁਗ੍ਗਲੋ ਭવਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ , ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤੇਸਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਮੇ ਏਕਸ੍ਸ ਮੁਣ੍ਡਕਸਮਣਸ੍ਸ ਮਮ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਭਾવਂ ਕਥੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ ਕੋਧਾਭਿਭੂਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਮਯ੍ਹਂ ਏਤੇਨ ਸਮਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਙ੍ਗਾਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਮੇ ਸਹਾਯਾ ਨਾਮ ਹੋਥਾ’’ਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਪਾਦਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਟ੍ਠਿਯੋਜਨਮਤ੍ਤਂ ਪਬ੍ਬਤਕੂਟਂ ਅਕ੍ਕਮਿ, ਤਂ ਭਿਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਦ੍વਿਧਾ ਅਹੋਸਿ। ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਆਲ਼વਕਯੁਦ੍ਧਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਆਲ਼વਕੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਤਥਾਗਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਯੁਜ੍ਝਨ੍ਤੋਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠ ਪਞ੍ਹੇ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਸਤ੍ਥਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ । ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ। વਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤੁਕਾਮੇਨ ਆਲ਼વਕਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧.੨੪੬) ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾ।
ਪੁਨਦਿવਸੇ ਉਟ੍ਠਿਤੇ ਅਰੁਣੇ ਚਾਟਿਭਤ੍ਤਾਹਰਣવੇਲਾਯ ਸਕਲਨਗਰੇ ਗਹੇਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਂ ਦਾਰਕਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਰਾਜਾ ਆਹ – ‘‘ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਅਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਪਨ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਾਤਾ’’ਤਿ। ਆਮ, ਦੇવ, ਅਜ੍ਜ ਰਾਜਕੁਲੇ ਪੁਤ੍ਤੋ ਜਾਤੋਤਿ। ਗਚ੍ਛਥ, ਤਾਤਾ, ਮਯਂ ਜੀવਨ੍ਤਾ ਪੁਤ੍ਤਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮ, ਚਾਟਿਭਤ੍ਤੇਨ ਨਂ ਪੇਸੇਥਾਤਿ। ਤੇ ਦੇવਿਯਾ વਿਕ੍ਕਨ੍ਦਮਾਨਾਯ ਦਾਰਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਚਾਟਿਭਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਲ਼વਕਸ੍ਸ ਭવਨਦ੍વਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਹਨ੍ਦ, ਅਯ੍ਯ, ਤવ ਭਾਗਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਆਲ਼વਕੋ ਤੇਸਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਰਿਯਸਾવਕਤ੍ਤਾ ਲਜ੍ਜਮਾਨੋ ਅਧੋਮੁਖੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ – ‘‘ਇਦਾਨਿ ਤੇ, ਆਲ਼વਕ, ਲਜ੍ਜਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਦਾਰਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਮ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਹੀ’’ਤਿ। ਤੇ ਰਾਜਪੁਰਿਸਾ ਆਲ਼વਕਕੁਮਾਰਂ ਆਲ਼વਕਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਸੁਂ, ਆਲ਼વਕੋ ਤਂ ਆਦਾਯ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਸਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਆਲ਼વਕਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਸਿ, ਆਲ਼વਕੋ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਰਾਜਪੁਰਿਸਾਨਂ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਸਿ। ਇਤਿਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਹਤ੍ਥਂ ਗਤਤ੍ਤਾ ‘‘ਹਤ੍ਥਕੋ ਆਲ਼વਕੋ’’ਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।
ਅਥ ਨਂ ਤੇ ਰਾਜਪੁਰਿਸਾ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸਾ ਆਦਾਯ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਚਾਟਿਭਤ੍ਤਂ ਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ, ਤਾਤਾ, ਏવਮੇવ ਆਗਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਦੇવ, ਰਾਜਕੁਲਸ੍ਸ ਤੁਟ੍ਠਿ ਚ વਡ੍ਢਿ ਚ, ਸਤ੍ਥਾ ਆਲ਼વਕਸ੍ਸ ਭવਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਆਲ਼વਕਂ ਦਮੇਤ੍વਾ ਉਪਾਸਕਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਕੁਮਾਰਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਾਪੇਸੀਤਿ। ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਆਲ਼વਕਂ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਆਲ਼વਿਨਗਰਾਭਿਮੁਖੋ ਪਾਯਾਸਿ। ਸੋ ਨਗਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੋ ਲਜ੍ਜਿਤ੍વਾવ ਓਸਕ੍ਕਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਨਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਲਜ੍ਜਸਿ, ਆਲ਼વਕਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਗਰવਾਸਿਨੋ ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਾਤਿਮਰਣਂ ਪਿਤਿਮਰਣਂ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਮਰਣਞ੍ਚ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਤੇ ਮਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਦਣ੍ਡੇਹਿਪਿ ਲੇਡ੍ਡੂਹਿਪਿ ਪਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਓਸਕ੍ਕਾਮਿ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ‘‘ਆਲ਼વਕ, ਨਤ੍ਥਿ ਤੇ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਯਂ, વਿਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਏਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਨਗਰਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਾਨੇ વਨਸਣ੍ਡੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਆਲ਼વਕਰਾਜਾਪਿ ਨਾਗਰੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਗਤੋ। ਸਤ੍ਥਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਸਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ, ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿ ਪਾਣਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਅਮਤਪਾਨਂ ਪਿવਿਂਸੁ। ਤੇ ਆਲ਼વਕਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥੇવ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਕਤ੍વਾ ਅਨੁਸਂવਚ੍ਛਰਂ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸੁਂ।
ਆਲ਼વਕੋਪਿ ਨਾਗਰੇ ਧਮ੍ਮਿਕਾਯ ਰਕ੍ਖਾਯ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿ। ਸੋਪਿ ਆਲ਼વਕਕੁਮਾਰੋ વੁਡ੍ਢਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤੀਣਿ ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿ। ਸੋ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਅਰਿਯਸਾવਕਉਪਾਸਕਾਨਂ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਤੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਚਰਤਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਤੇਹਿ ਉਪਾਸਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਸੁવਿਨੀਤਂ ਪਰਿਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਹਤੀ ਤੇ, ਆਲ਼વਕ, ਪਰਿਸਾ, ਕਥਂ ਤਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਭਗવਾ ਦਾਨੇਨ ਤੁਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਦਾਨੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਮਿ, ਪਿਯવਚਨੇਨ ਤੁਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਪਿਯવਚਨੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਮਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਤੇਸਂ ਨਿਤ੍ਥਰਣੇਨ ਤੁਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਿਚ੍ਚਨਿਤ੍ਥਰਣੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਮਿ, ਸਮਾਨਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇਨ ਤੁਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਸਮਾਨਤ੍ਤਤਾਯ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਮੀਤਿ। ਏવਮੇਤਂ વਤ੍ਥੁ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ। ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਉਪਾਸਕੇ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਕਂ ਆਲ਼વਕਂ ਚਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹવਤ੍ਥੂਹਿ ਪਰਿਸਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਮਹਾਨਾਮਸਕ੍ਕવਤ੍ਥੁ
੨੫੨. ਪਞ੍ਚਮੇ ਪਣੀਤਦਾਯਕਾਨਨ੍ਤਿ ਪਣੀਤਰਸਦਾਯਕਾਨਂ ਮਹਾਨਾਮੋ ਸਕ੍ਕੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਉਪਾਸਕਂ ਪਣੀਤਰਸਦਾਯਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਪੁਰੇ ਸਕ੍ਯਰਾਜਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪਠਮਦਸ੍ਸਨੇਯੇવ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ।
ਅਥੇਕਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤ੍ਥਾ વੇਰਞ੍ਜਾਯਂ વਸ੍ਸਾવਾਸਂ વਸਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਕਪਿਲવਤ੍ਥੁਪੁਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿਗ੍ਰੋਧਾਰਾਮੇ ਪਟਿવਸਤਿ। ਮਹਾਨਾਮੋ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਭਗવਾ ਸੁਤਮੇਤਂ ‘ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਕਿਰ વੇਰਞ੍ਜਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰੇਨ ਕਿਲਮਤੀ’ਤਿ, ਮਮ ਚਤੁਮਾਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਟਿਜਗ੍ਗਨੇ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਦੇਥ, ਅਹਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਓਜਂ ਪવੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਧਿવਾਸੇਸਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਅਧਿવਾਸਨਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪਣੀਤਰਸਭੋਜਨਚਤੁਮਧੁਰਾਦੀਹਿ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਚਤੁਮਾਸਂ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠ ਮਾਸੇ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਚਤੁਮਾਸਂ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਕਲਸਂવਚ੍ਛਰਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਤੋ ਪਰਂ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਨਾਦਾਸਿ। ਮਹਾਨਾਮੋ ਪਨ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਪਰਾਪਰਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਰੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸੋ ਗੁਣੋ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਪਾਕਟੋ ਜਾਤੋ। ਏવਮੇਤਂ વਤ੍ਥੁ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ। ਸਤ੍ਥਾ ਪਨ ਅਪਰਭਾਗੇ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਮਹਾਨਾਮਂ ਸਕ੍ਕਂ ਪਣੀਤਦਾਯਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਉਗ੍ਗਗਹਪਤਿવਤ੍ਥੁ
੨੫੩. ਛਟ੍ਠੇ ਮਨਾਪਦਾਯਕਾਨਨ੍ਤਿ ਮਨਾਪਂ ਚਿਤ੍ਤਰੁਚਿਤਭੋਜਨਂ ਦਾਯਕਾਨਂ ਉਗ੍ਗੋ ਗਹਪਤਿ, વੇਸਾਲਿਕੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਉਪਾਸਕਂ ਮਨਾਪਦਾਯਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ વੇਸਾਲਿਯਂ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਕਾਲੇ ਨਾਮਂ ਅਨਿਯਾਮਿਤਂ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਭਾવੋਪਿ ਉਗ੍ਗਤੋ ਅਹੋਸਿ ਸਮਿਦ੍ਧੋ, ਅਲਙ੍ਕਤਤੋਰਣਂ વਿਯ ਉਸ੍ਸਿਤਚਿਤ੍ਤਪਟੋ વਿਯ ਚ ਅਤਿવਿਰੋਚਿਤ੍ਥ। ਗੁਣਾਪਿਸ੍ਸ ਉਗ੍ਗਤਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਸੋ ਇਮੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਉਗ੍ਗਤਤ੍ਤਾ ਉਗ੍ਗਸੇਟ੍ਠਿਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਤੋ। ਸੋ ਪਨਾਯਂ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪਠਮਦਸ੍ਸਨੇਯੇવ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਅਪਰਭਾਗੇ ਤੀਣਿਪਿ ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਿ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿ। ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਹਲ੍ਲਕਕਾਲੇ ਰਹੋਗਤੋ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਯਂ ਯਂ ਮਯ੍ਹਂ ਪਿਯਂ ਮਨਾਪਂ, ਤਂ ਤਦੇવ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਇਦਂ ਮੇ ਸਤ੍ਥੁ ਸਮ੍ਮੁਖਾਪਿ ਸੁਤਂ ‘ਮਨਾਪਦਾਯੀ ਲਭਤੇ ਮਨਾਪ’’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਪਿ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਨਿવੇਸਨਦ੍વਾਰਂ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ।
ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਞਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤੋ ਨਿવੇਸਨਦ੍વਾਰੇਯੇવ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਸੋ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਅਤਿવਿਯ ਉਸ੍ਸਾਹਜਾਤੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਪਤ੍ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਘਰਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤવਰਬੁਦ੍ਧਾਸਨੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ, ਅવਸੇਸਆਸਨੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਨਾਨਗ੍ਗਰਸੇਹਿ ਪਰਿવਿਸਿਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਮੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤੋ ਸੁਤਂ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ‘ਮਨਾਪਦਾਯੀ ਲਭਤੇ ਮਨਾਪ’’’ਨ੍ਤਿ। ਯਂ ਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਮਨਾਪਂ, ਤਂ ਤਂ ਮਯਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਮੇવਾ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਂ ਯਂ ਤਸ੍ਸ ਮਨਾਪਂ, ਤਂ ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦੇਤਿ। ਤਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਂ ਪਞ੍ਚਕਨਿਪਾਤੇ ਉਗ੍ਗਸੁਤ੍ਤੇ વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ। ਏવਮੇਤਂ વਤ੍ਥੁ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਤਂ ਉਪਾਸਕਂ ਮਨਾਪਦਾਯਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਉਗ੍ਗਤਗਹਪਤਿવਤ੍ਥੁ
੨੫੪. ਸਤ੍ਤਮੇ ਸਙ੍ਘੁਪਟ੍ਠਾਕਾਨਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕਾਨਂ ਹਤ੍ਥਿਗਾਮਕੋ ਉਗ੍ਗਤੋ ਗਹਪਤਿ, ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸੋਪਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਉਪਾਸਕਂ ਸਙ੍ਘੁਪਟ੍ਠਾਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਹਤ੍ਥਿਗਾਮੇ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਉਗ੍ਗਤਕੁਮਾਰੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।
ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਘਰਾવਾਸੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਤੁ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਸੇਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਸਤ੍ਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤੋ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਨ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥਿਗਾਮਂ ਪਤ੍વਾ ਨਾਗવਨੁਯ੍ਯਾਨੇ વਿਹਰਤਿ। ਤਦਾ ਅਯਂ ਉਗ੍ਗਤਸੇਟ੍ਠਿ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪਾਨਮਦਮਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਾਟਕੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਨਾਗવਨੁਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਚਾਰਯਮਾਨੋ ਦਸਬਲਂ ਦਿਸ੍વਾ ਬਲવਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੋ ਸੁਰਾਮਦੋ ਅਬ੍ਭਤ੍ਥਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਤੀਣਿ ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨਾਟਕਾਨਿ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਯਥਾਸੁਖਂ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਦਾਨਾਭਿਰਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਾਨਮੇવ ਦੇਤਿ। ਦੇવਤਾ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗਸਮਨਨ੍ਤਰੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਗਹਪਤਿ, ਅਸੁਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇવਿਜ੍ਜੋ, ਅਸੁਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞੋ, ਅਸੁਕੋ ਸੀਲવਾ, ਅਸੁਕੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਾਸਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾਪਿ ਗੁਣਂ ਤਾવ ਯਥਾਭੂਤਤੋ ਜਾਨਾਤਿ, ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਪਨ ਸਮਚਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਦੇਤਿ। ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾਪਿ ਤਮੇવ ਗੁਣਂ ਕਥੇਤਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਤਂ ਗਹਪਤਿਂ ਸਙ੍ਘੁਪਟ੍ਠਾਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਸੂਰਮ੍ਬਟ੍ਠવਤ੍ਥੁ
੨੫੫. ਅਟ੍ਠਮੇ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਅવਿਗਚ੍ਛਨਸਭਾવੇਨ ਅਚਲੇਨ ਪਸਾਦੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਨਂ ਸੂਰਮ੍ਬਟ੍ਠੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਉਪਾਸਕਂ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਸੂਰਮ੍ਬਟ੍ਠੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।
ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਘਰਾવਾਸੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਅਞ੍ਞਤਿਤ੍ਥਿਯਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਚਰਤਿ। ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਲੋਕਂ વੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗਹੇਤੁਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰવੇਲਾਯ ਨਿવੇਸਨਦ੍વਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸੋ ਦਸਬਲਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਮਹਾਕੁਲੇ ਚੇવ ਜਾਤੋ, ਲੋਕੇ ਚ ਅਭਿਞ੍ਞਾਤੋ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਨਂ ਨਾਮ ਨ ਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਾਦੇਸੁ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਘਰਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਮਹਾਰਹੇ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਂ ਦਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਚਰਿਤવਸੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ। ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਤਂ ਦਮੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਮੇવ ਗਤੋ।
ਤਤੋ ਮਾਰੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਸੂਰਮ੍ਬਟ੍ਠੋ ਨਾਮ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਕੋ, ਸਤ੍ਥਾ ਪਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਜ ਗੇਹਂ ਗਤੋ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਪਾਤੁਭਾવਂ ਅਕਰਿਤ੍ਥਾਤਿ ਯਾવਸ੍ਸ ਮਮ વਿਸਯਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਭਾવਂ વਾ ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਭਾવਂ વਾ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਾਮਰੂਪਿਤਾਯ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਰਿਕ੍ਖਕਂ ਰੂਪਂ ਮਾਪੇਤ੍વਾ ਚੀવਰਗ੍ਗਹਣਮ੍ਪਿ ਪਤ੍ਤਗ੍ਗਹਣਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧਾਕਪ੍ਪੇਨੇવ ਕਤ੍વਾ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਲਕ੍ਖਣਧਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸੂਰਮ੍ਬਟ੍ਠਸ੍ਸ ਗੇਹਦ੍વਾਰੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸੂਰਮ੍ਬਟ੍ਠੋਪਿ ‘‘ਪੁਨ ਦਸਬਲੋ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਗਮਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੇਨ ਨੁ ਖੋ ਕਾਰਣੇਨ ਆਗਤੋ’’ਤਿ વੇਗੇਨ ‘‘ਦਸਬਲੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਇਦਾਨੇવ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਗੇਹੇ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਗਤਾ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕਾਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਪੁਨ ਆਗਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਸੂਰਮ੍ਬਟ੍ਠ ਮਯਾ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਨ ਏਕਂ ਅਨੁਪਧਾਰੇਤ੍વਾ ਕਥਿਤਂ। ਮਯਾ ਹਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ‘ਸਬ੍ਬੇવ ਅਨਿਚ੍ਚਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’ਤਿ ਕਥਿਤਾ, ਨ ਪਨੇਤੇ ਸਬ੍ਬੇવ ਏવਰੂਪਾ। ਏਕਚ੍ਚੇ ਹਿ ਖਨ੍ਧਾ ਨਿਚ੍ਚਾ ਧੁવਾ ਸਸ੍ਸਤਾ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਆਹ।
ਤਤੋ ਸੂਰਮ੍ਬਟ੍ਠੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਕਥਾ ਅਤਿવਿਯ ਭਾਰਿਯਾ। ਬੁਦ੍ਧਾਨਞ੍ਹਿ ਅਨੁਪਧਾਰੇਤ੍વਾ ਕਥਨਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਮਾਰੋ ਕਿਰ ਪਟਿਪਕ੍ਖੋ, ਅਦ੍ਧਾ ਅਯਂ ਮਾਰੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ – ‘‘ਮਾਰੋਸਿ ਤ੍વ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਅਰਿਯਸਾવਕੇਨ ਕਥਿਤਕਥਾ ਤਸ੍ਸ ਫਰਸੁਪ੍ਪਹਾਰੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਕਭਾવੇਨ ਠਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਆਮ, ਸੂਰਮ੍ਬਟ੍ਠ, ਅਹਂ ਮਾਰੋ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਤਾਦਿਸਾਨਂ ਮਾਰਾਨਂ ਸਤਮ੍ਪਿ ਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਮ ਸਦ੍ਧਂ ਚਾਲੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਮਹਾਗੋਤਮੋ ਦਸਬਲੋ ਮਯ੍ਹਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’ਤਿ ਬੋਧੇਤ੍વਾ ਦੇਸੇਸਿ, ਮਾ ਮੇ ਘਰਦ੍વਾਰੇ ਤਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ ਅਚ੍ਛਰਂ ਪਹਰਿ। ਮਾਰੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਪ੍ਫਰਿਤ੍વਾ ਕਥੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ। ਸੂਰਮ੍ਬਟ੍ਠੋਪਿ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯੇ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਾਰੇਨ ਕਤਕਿਰਿਯਂ ਕਥੇਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਏવਂ ਮਾਰੋ ਮਮ ਸਦ੍ਧਂ ਚਾਲੇਤੁਂ વਾਯਮਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਤ੍ਥਾ ਏਤਦੇવ ਕਾਰਣਂ ਅਟ੍ਠੁਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ ਸੂਰਮ੍ਬਟ੍ਠਂ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਜੀવਕવਤ੍ਥੁ
੨੫੬. ਨવਮੇ ਪੁਗ੍ਗਲਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਿਯਪ੍ਪਸਾਦੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਨਂ ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਜੀવਕੋ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚੋ ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸੋ ਹਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ । ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਉਪਾਸਕਂ ਪੁਗ੍ਗਲਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹਨਗਰੇ ਅਭਯਰਾਜਕੁਮਾਰਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸਾਲવਤਿਯਾ ਨਾਮ ਰੂਪੂਪਜੀવਿਨਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਰੂਪੂਪਜੀવਿਨਿਯੋ ਚ ਨਾਮ વਿਜਾਤਕਾਲੇ ਸਚੇ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਛਡ੍ਡੇਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਧੀਤਾ, ਪਟਿਜਗ੍ਗਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਸਾ ਤਂ ਦਾਰਕਂ ਕਤ੍ਤਰਸੁਪ੍ਪਕੇਨ ਸਙ੍ਕਾਰਕੂਟੇ ਛਡ੍ਡਾਪੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਅਭਯੋ ਰਾਜਕੁਮਾਰੋ ਰਾਜੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ, ਭਣੇ, ਏਤਂ ਕਾਕੇਹਿ ਸਮ੍ਪਰਿਕਿਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਦਾਰਕੋ ਦੇવਾ’’ਤਿ। ਜੀવਤਿ, ਭਣੇਤਿ, ‘‘ਜੀવਤਿ, ਦੇવਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨ੍ਤੇਪੁਰੇ ਪੋਸਾਪੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਜੀવਤੀਤਿ ਕਥਿਤਤ੍ਤਾ ਜੀવਕੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ, ਕੁਮਾਰੇਨ ਪੋਸਾਪਿਤੋਤਿ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।
ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੋਲ਼ਸવਸ੍ਸੁਦ੍ਦੇਸਿਕਕਾਲੇ ਤਕ੍ਕਸਿਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વੇਜ੍ਜਸਿਪ੍ਪਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਚਣ੍ਡਪਜ੍ਜੋਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਰੋਗਂ ਫਾਸੁਕਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਤਣ੍ਡੁਲਸਕਟਸਤਾਨਿ ਸੋਲ਼ਸ ਕਹਾਪਣਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਦੁਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰਂ ਅਨਗ੍ਘਂ ਸਿવੇਯ੍ਯਕਂ ਦੁਸ੍ਸਯੁਗਞ੍ਚ ਪੇਸੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਤ੍ਥਾ ਰਾਜਗਹਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ ਪਬ੍ਬਤੇ વਿਹਰਤਿ। ਜੀવਕੋ ਸਤ੍ਥੁ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਧਾਤੁਕੇ ਕਾਯੇ વਿਰੇਚਨਂ ਦਤ੍વਾ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਚ੍ਚਯਾ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਾવ ਹੋਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਹਾਰੇ વਸਾਪੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਦੁਸ੍ਸਯੁਗਂ ਉਪਨੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹੇਯੇવ ਪਰਿਭੋਗਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਲਦ੍ਧਂ ਦੁਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ, વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਪਨ ਜੀવਕવਤ੍ਥੁ ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾવ॰ ੩੨੬ ਆਦਯੋ) ਆਗਤਮੇવ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਜੀવਕਂ ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚਂ ਪੁਗ੍ਗਲਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਨਕੁਲਪਿਤੁਗਹਪਤਿવਤ੍ਥੁ
੨੫੭. ਦਸਮੇ વਿਸ੍ਸਾਸਕਾਨਨ੍ਤਿ વਿਸ੍ਸਾਸਿਕਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾਨਂ ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ, ਨਕੁਲਪਿਤਾ ਗਹਪਤਿ, ਅਗ੍ਗੋਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਉਪਾਸਕਂ વਿਸ੍ਸਾਸਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸੋ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਭਗ੍ਗਰਟ੍ਠੇ ਸੁਸੁਮਾਰਗਿਰਿਨਗਰੇ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤੋ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਤਂ ਨਗਰਂ ਪਤ੍વਾ ਭੇਸਕਲ਼ਾવਨੇ વਿਹਰਤਿ। ਅਥਾਯਂ, ਨਕੁਲਪਿਤਾ ਗਹਪਤਿ, ਸੁਸੁਮਾਰਗਿਰਿવਾਸੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਠਮਦਸ੍ਸਨੇਨੇવ ਸੋ ਚ ਭਰਿਯਾ ਚਸ੍ਸ ਦਸਬਲਂ ‘‘ਅਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਉਭੋਪਿ ਸਤ੍ਥੁ ਪਾਦੇਸੁ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤ, ਤ੍વਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਅਮ੍ਹੇ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਕਹਂ વਿਚਰਸੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਅਯਂ ਕਿਰ, ਨਕੁਲਪਿਤਾ ਗਹਪਤਿ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਅਹੋਸਿ, ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ ਚੂਲ਼ਪਿਤਾ, ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ ਮਹਾਪਿਤਾ, ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ ਮਾਤੁਲੋ, ਨਕੁਲਮਾਤਾਪਿ ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ ਮਾਤਾ ਅਹੋਸਿ, ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ ਚੂਲ਼ਮਾਤਾ, ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ ਮਹਾਮਾਤਾ, ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ ਪਿਤੁਚ੍ਛਾ। ਇਤਿ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਨੁਗਤਸਿਨੇਹਤ੍ਤਾ ਦਸਬਲਂ ਦਿਸ੍વਾવ ‘‘ਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਕਤ੍વਾ ਸਣ੍ਠਾਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਯਾવ ਤੇਸਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਾવ ‘‘ਅਪੇਥਾ’’ਤਿ ਨਾવੋਚ। ਅਥ ਨੇਸਂ ਯਥਾਮਨੇਨੇવ ਸਤਿਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਭੂਤਾਨਂ ਆਸਯਂ ਞਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਉਭੋਪਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੁ।
ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਤੇਸਂ ਮਹਲ੍ਲਕਕਾਲੇ ਪੁਨ ਤਂ ਨਗਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤੇ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸ੍વਾਤਨਾਯ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿવੇਸਨੇ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਨਾਨਗ੍ਗਰਸੇਹਿ ਪਰਿવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਕਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਨਕੁਲਪਿਤਾ ਗਹਪਤਿ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਯਤੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਕੁਲਮਾਤਾ ਗਹਪਤਾਨੀ, ਦਹਰਸ੍ਸੇવ ਦਹਰਾ ਆਨੀਤਾ, ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਨਕੁਲਮਾਤਰਂ ਗਹਪਤਾਨਿਂ ਮਨਸਾਪਿ ਅਤਿਚਰਿਤਾ, ਕੁਤੋ ਪਨ ਕਾਯੇਨ। ਇਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਿਟ੍ਠੇ ਚੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਨਕੁਲਮਾਤਾਪਿ ਖੋ, ਗਹਪਤਾਨੀ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਯਤੋ ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਕੁਲਪਿਤੁਨੋ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਦਹਰਸ੍ਸੇવ ਦਹਰਾ ਆਨੀਤਾ, ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਨਕੁਲਪਿਤਰਂ ਗਹਪਤਿਂ ਮਨਸਾਪਿ ਅਤਿਚਰਿਤਾ, ਕੁਤੋ ਪਨ ਕਾਯੇਨ। ਇਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਿਟ੍ਠੇ ਚੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਅਭਿਸਮ੍ਪਰਾਯਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਉਪਾਸਕੇ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਇਮੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਕਥਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਨਕੁਲਪਿਤਰਂ ਗਹਪਤਿਂ વਿਸ੍ਸਾਸਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਛਟ੍ਠવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ।
ਦਸਸੁਤ੍ਤਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਾਯ ਉਪਾਸਕਪਾਲ਼ਿਯਾ વਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੧੪. ਏਤਦਗ੍ਗવਗ੍ਗੋ
(੧੪) ੭. ਸਤ੍ਤਮਏਤਦਗ੍ਗવਗ੍ਗੋ
ਸੁਜਾਤਾવਤ੍ਥੁ
੨੫੮. ਉਪਾਸਿਕਾਪਾਲ਼ਿਯਾ ਪਠਮੇ ਪਠਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਨਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ ਸਰਣੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ, ਸੁਜਾਤਾ ਨਾਮ, ਸੇਨਿਯਧੀਤਾ ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਾਪਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੀ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਉਪਾਸਿਕਂ ਪਠਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਉਰੁવੇਲਾਯਂ ਸੇਨਾਨਿਗਮੇ ਸੇਨਿਯਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਨਿਗ੍ਰੋਧਮੂਲੇ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ – ‘‘ਸਚੇ ਸਮਜਾਤਿਕਂ ਕੁਲਘਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਠਮਗਬ੍ਭੇ ਪੁਤ੍ਤਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਨੁਸਂવਚ੍ਛਰਂ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਸਾ ਪਤ੍ਥਨਾ ਸਮਿਜ੍ਝਿ।
ਸਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਛਟ੍ਠੇ વਸ੍ਸੇ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੇ વਿਸਾਖਪੁਣ੍ਣਮਦਿવਸੇ ‘‘ਪਾਤੋવ ਬਲਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯਂ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਯ ਧੇਨੁਯੋ ਦੁਹਾਪੇਸਿ। વਚ੍ਛਕਾ ਧੇਨੂਨਂ ਥਨਮੂਲਂ ਨ ਆਗਮਂਸੁ, ਥਨਮੂਲੇ ਨવਭਾਜਨਮ੍ਹਿ ਉਪਨੀਤਮਤ੍ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋવ ਧਮ੍ਮਤਾਯ ਖੀਰਧਾਰਾ ਪਤਿਂਸੁ। ਤਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਦਿਸ੍વਾ, ਸੁਜਾਤਾ, ਸਹਤ੍ਥੇਨੇવ ਖੀਰਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਨવਭਾਜਨੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਹਤ੍ਥੇਨੇવ ਅਗ੍ਗਿਂ ਕਤ੍વਾ ਪਚਿਤੁਂ ਆਰਭਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਾਯਾਸੇ ਪਚ੍ਚਮਾਨੇ ਮਹਨ੍ਤਮਹਨ੍ਤਾ ਬੁਬ੍ਬੁਲ਼ਾ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਦਕ੍ਖਿਣਾવਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਸਞ੍ਚਰਨ੍ਤਿ, ਏਕਫੁਸਿਤਮ੍ਪਿ ਬਹਿ ਨ ਨਿਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ। ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮਾ ਛਤ੍ਤਂ ਧਾਰੇਸਿ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਲੋਕਪਾਲਾ ਖਗ੍ਗਹਤ੍ਥਾ ਆਰਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ, ਸਕ੍ਕੋ ਅਲਾਤਾਨਿ ਸਮਾਨੇਨ੍ਤੋ ਅਗ੍ਗਿਂ ਜਾਲੇਸਿ। ਦੇવਤਾ ਚਤੂਸੁ ਦੀਪੇਸੁ ਓਜਂ ਸਂਹਰਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਪਕ੍ਖਿਪਿਂਸੁ। ਸੁਜਾਤਾ, ਏਕਦਿવਸੇਯੇવ ਇਮਾਨਿ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ਪੁਣ੍ਣਾਦਾਸਿਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਪੁਣ੍ਣੇ ਅਜ੍ਜ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦੇવਤਾ ਅਤਿવਿਯ ਪਸਨ੍ਨਾ, ਮਯਾ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਏવਰੂਪਂ ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ ਨਾਮ ਨ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬਂ , વੇਗੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦੇવਟ੍ਠਾਨਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਾਹੀ’’ਤਿ। ਸਾ ‘‘ਸਾਧੁ, ਅਯ੍ਯੇ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤੁਰਿਤਤੁਰਿਤਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਅਗਮਾਸਿ।
ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋਪਿ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਕਾਲਂ ਆਗਮਯਮਾਨੋ ਪਾਤੋવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ ਸੋਧਨਤ੍ਥਾਯ ਗਤਾ ਪੁਣ੍ਣਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੁਜਾਤਾਯ ਆਰੋਚੇਸਿ – ‘‘ਦੇવਤਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ। ਸੁਜਾਤਾ, ‘‘ਸਚੇ ਜੇ ਸਚ੍ਚਂ ਭਣਸਿ, ਅਦਾਸਿਂ ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਪਸਾਧਨਂ ਪਸਾਧੇਤ੍વਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕੇ ਸੁવਣ੍ਣਥਾਲੇ ਪਾਯਾਸਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਪਰਾਯ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿਯਾ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ ਸੇਤવਤ੍ਥੇਨ ਸਮ੍ਪਲਿવੇਠੇਤ੍વਾ ਸਮਨ੍ਤਾ ਗਨ੍ਧਦਾਮਮਾਲਾਦਾਮਾਨਿ ਓਸਾਰੇਤ੍વਾ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਹਾਪੁਰਿਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਬਲવਪੀਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਦਿਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਓਣਤੋਣਤਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੀਸਤੋ ਥਾਲਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਸਹੇવ ਪਾਤਿਯਾ ਪਾਯਾਸਂ ਮਹਾਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਯਥਾ ਮਯ੍ਹਂ ਮਨੋਰਥੋ ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨੋ, ਏવਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਨੇਰਞ੍ਜਰਾਯ ਨਦਿਯਾ ਤੀਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਥਾਲਂ ਤੀਰੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੁਤ੍ਤਰਿਤ੍વਾ ਏਕੂਨਪਣ੍ਣਾਸ ਪਿਣ੍ਡੇ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਪਾਯਾਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿਂ ਨਦਿਯਾ ਸਮ੍ਪવਾਹੇਤ੍વਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਹਂ ਬੋਧਿਮਣ੍ਡੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਇਸਿਪਤਨੇ ਮਿਗਦਾਯੇ ਪવਤ੍ਤਿਤવਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੋ ਸੁਜਾਤਾਯ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਸਦਾਰਕਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸੀਦਿ।
ਯਸੋਪਿ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗਸਮਨਨ੍ਤਰੇ વਿવਟਂ ਇਤ੍ਥਾਗਾਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂવੇਗੋ ‘‘ਉਪਦ੍ਦੁਤਂ વਤ, ਭੋ, ਉਪਸਟ੍ਠਂ વਤ, ਭੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਨਿવੇਸਨਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾવ ਬਹਿਨਗਰੇ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤੀਣਿ ਮਗ੍ਗਫਲਾਨਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਪਦਾਨੁਪਦਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਯਸਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਯਸਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸੋ ਸੇਟ੍ਠਿਗਹਪਤਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ, ਯਸੋ ਅਰਹਤ੍ਤਫਲਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤਂ ਭਗવਾ ‘‘ਏਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ ਆਹ, ਤਾવਦੇવਸ੍ਸ ਗਿਹਿਲਿਙ੍ਗਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ, ਇਦ੍ਧਿਮਯਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਰੋ ਅਹੋਸਿ। ਪਿਤਾਪਿਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਯਸਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਛਾਸਮਣਂ ਕਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਘਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ, ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਯਸਸ੍ਸ ਮਾਤਾ, ਸੁਜਾਤਾ, ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾ ਚ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਤਂਦਿવਸਂ ਅਯਂ, ਸੁਜਾਤਾ, ਤੇવਾਚਿਕਸਰਣੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸੁਣਿਸਾਯ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ , વਿਤ੍ਥਾਰਤੋ ਪਨੇਤਂ વਤ੍ਥੁ ਖਨ੍ਧਕੇ (ਮਹਾવ॰ ੨੫-੨੮) ਆਗਤਮੇવ । ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਉਪਾਸਿਕਾਯੋ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਉਪਾਸਿਕਂ ਪਠਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
વਿਸਾਖਾવਤ੍ਥੁ
੨੫੯. ਦੁਤਿਯੇ ਦਾਯਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਦਾਨਾਭਿਰਤਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ, વਿਸਾਖਾ ਮਿਗਾਰਮਾਤਾ, ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਾ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੀ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਉਪਾਸਿਕਂ ਦਾਯਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਕਸ੍ਸਪਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਕਿਕਿਸ੍ਸ ਕਾਸਿਰਞ੍ਞੋ ਗੇਹੇ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਭਗਿਨੀਨਂ ਸਬ੍ਬਕਨਿਟ੍ਠਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਦਾ ਕਿਰ –
‘‘ਸਮਣੀ ਸਮਣਗੁਤ੍ਤਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਭਿਕ੍ਖੁਦਾਯਿਕਾ।
ਧਮ੍ਮਾ ਚੇવ ਸੁਧਮ੍ਮਾ ਚ, ਸਙ੍ਘਦਾਸੀ ਚ ਸਤ੍ਤਮਾ’’ਤਿ॥
ਇਮਾ ਸਤ੍ਤ ਭਗਿਨਿਯੋ ਅਹੇਸੁਂ। ਤਾ ਏਤਰਹਿ –
‘‘ਖੇਮਾ ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾ ਚ, ਪਟਾਚਾਰਾ ਚ ਗੋਤਮੀ।
ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਾ ਮਹਾਮਾਯਾ, વਿਸਾਖਾ ਚੇવ ਸਤ੍ਤਮੀ’’ਤਿ॥ –
ਏવਂਨਾਮਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਸਙ੍ਘਦਾਸੀ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਅਙ੍ਗਰਟ੍ਠੇ ਭਦ੍ਦਿਯਨਗਰੇ ਮੇਣ੍ਡਕਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਧਨਞ੍ਚਯਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਸੁਮਨਦੇવਿਯਾ ਨਾਮ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, વਿਸਾਖਾਤਿਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਤਸ੍ਸਾ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਿਕਕਾਲੇ ਦਸਬਲੋ ਸੇਲਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਚ ਅਞ੍ਞੇਸਞ੍ਚ ਬੋਧਨੇਯ੍ਯਬਨ੍ਧવਾਨਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਹਾਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવਾਰੋ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਰਟ੍ਠੇ ਤਂ ਨਗਰਂ ਪਾਪੁਣਿ।
ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਮਯੇ ਮੇਣ੍ਡਕੋ ਗਹਪਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਮਹਾਪੁਞ੍ਞਾਨਂ ਜੇਟ੍ਠਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਪਞ੍ਚ ਮਹਾਪੁਞ੍ਞਾ ਨਾਮ ਮੇਣ੍ਡਕੋ ਸੇਟ੍ਠਿ, ਚਨ੍ਦਪਦੁਮਾ ਨਾਮ ਤਸ੍ਸੇવ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸੀ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਪੁਤ੍ਤੋ ਧਨਞ੍ਚਯੋ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ਸੁਮਨਦੇવੀ ਨਾਮ, ਮੇਣ੍ਡਕਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਦਾਸੋ ਪੁਣ੍ਣੋ ਨਾਮਾਤਿ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਮੇਣ੍ਡਕਸੇਟ੍ਠਿਯੇવ, ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸ ਪਨ ਆਣਾਪવਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ ਪਞ੍ਚ ਅਮਿਤਭੋਗਾ ਨਾਮ ਅਹੇਸੁਂ ਜੋਤਿਕੋ ਜਟਿਲੋ ਮੇਣ੍ਡਕੋ ਪੁਣ੍ਣੋ ਕਾਕવਲਿਯੋਤਿ। ਤੇਸੁ ਅਯਂ ਮੇਣ੍ਡਕਸੇਟ੍ਠਿ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਗਰਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਭਾવਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਧਨਞ੍ਚਯਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਧੀਤਰਂ વਿਸਾਖਾਦਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਤੁਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਮਙ੍ਗਲਂ ਅਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਮਙ੍ਗਲਂ, ਤવ ਪਰਿਚਾਰਿਕਾਹਿ ਪਞ੍ਚਦਾਰਿਕਾਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਞ੍ਚ ਰਥਸਤਾਨਿ ਆਰੁਯ੍ਹ ਪਞ੍ਚਹਿ ਦਾਸਿਸਤੇਹਿ ਪਰਿવੁਤਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ। ਸਾ ਪਿਤਾਮਹਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਕਾਰਣਾਕਾਰਣੇਸੁ ਪਨ ਕੁਸਲਤ੍ਤਾ ਯਾવਤਿਕਾ ਯਾਨਸ੍ਸ ਭੂਮਿ, ਯਾਨੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਯਾਨਾ ਪਚ੍ਚੋਰੋਹਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਿਕਾવ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਚਰਿਤવਸੇਨ ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਪਞ੍ਚਹਿ ਦਾਰਿਕਾਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਮੇਣ੍ਡਕਸੇਟ੍ਠਿਪਿ ਖੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸਪਿ ਚਰਿਤવਸੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਸ੍વਾਤਨਾਯ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿવੇਸਨੇ ਪਣੀਤੇਨ ਖਾਦਨੀਯੇਨ ਭੋਜਨੀਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪਰਿવਿਸਿਤ੍વਾ ਏਤੇਨੁਪਾਯੇਨ ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਭਦ੍ਦਿਯਨਗਰੇ ਯਥਾਭਿਰਨ੍ਤਂ વਿਹਰਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
ਇਤੋ ਪਰਂ ਅਞ੍ਞਂ ਕਥਾਮਗ੍ਗਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ વਿਸਾਖਾਯ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਥਾવ ਕਥੇਤਬ੍ਬਾ। ਸਾવਤ੍ਥਿਯਞ੍ਹਿ ਕੋਸਲਰਾਜਾ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਸਿ – ‘‘ਮਮ ਆਣਾਪવਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ ਅਮਿਤਭੋਗવਿਨ੍ਦਨਕੁਲਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਮਿਤਭੋਗવਿਨ੍ਦਨਕੁਲਂ ਪੇਸੇਤੂ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ਅਮਚ੍ਚੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਨ੍ਤੇਸਿ। ਅਮਚ੍ਚਾ ‘‘ਮਹਾਕੁਲਂ ਪੇਸੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਏਕਂ ਪਨ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਂ ਪੇਸੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਮੇਣ੍ਡਕਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਪੁਤ੍ਤਂ ਧਨਞ੍ਚਯਸੇਟ੍ਠਿਂ ਆਯਾਚਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਤੇਸਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਕੋਸਲਰਾਜਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਤੋ ਸਤ੍ਤਯੋਜਨਮਤ੍ਥਕੇ ਸਾਕੇਤਨਗਰੇ ਸੇਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ ਦਤ੍વਾ વਾਸੇਸਿ।
ਸਾવਤ੍ਥਿਯਞ੍ਚ ਮਿਗਾਰਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਪੁਣ੍ਣવਡ੍ਢਨਕੁਮਾਰੋ ਨਾਮ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ‘‘ਪੁਤ੍ਤੋ ਮੇ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਘਰਾવਾਸੇਨਸ੍ਸ ਆਬਨ੍ਧਨਸਮਯੋ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਮਾਨਜਾਤਿਕੇ ਕੁਲੇ ਦਾਰਿਕਂ ਪਰਿਯੇਸਥਾ’’ਤਿ ਕਾਰਣਾਕਾਰਣਕੁਸਲੇ ਪੁਰਿਸੇ ਪੇਸੇਸਿ। ਤੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੁਚਿਤਂ ਦਾਰਿਕਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ਸਾਕੇਤਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਤਂਦਿવਸਞ੍ਚ, વਿਸਾਖਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮਾਨવਯੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕੁਮਾਰਿਕਾਸਤੇਹਿ ਪਰਿવਾਰਿਤਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਕੀਲ਼ਨਤ੍ਥਾਯ ਏਕਂ ਮਹਾਗਾਮਂ ਅਗਮਾਸਿ । ਤੇਪਿ ਪੁਰਿਸਾ ਅਨ੍ਤੋਨਗਰੇ ਚਰਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੁਚਿਤਂ ਦਾਰਿਕਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ਬਹਿਨਗਰਦ੍વਾਰੇ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਦੇવੋ વਸ੍ਸਿਤੁਂ ਆਰਭਿ। ਅਥ ਤਾ વਿਸਾਖਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਾ ਦਾਰਿਕਾ ਤੇਮਨਭਯੇਨ વੇਗੇਨ ਸਾਲਂ ਪવਿਸਿਂਸੁ। ਤੇ ਪੁਰਿਸਾ ਤਾਸਮ੍ਪਿ ਅਨ੍ਤਰੇ ਯਥਾਰੁਚਿਤਂ ਦਾਰਿਕਂ ਨ ਪਸ੍ਸਿਂਸੁ। ਤਾਸਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਛਤੋ, વਿਸਾਖਾ, ਦੇવਂ વਸ੍ਸਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਗਣੇਤ੍વਾ ਅਤੁਰਿਤਗਮਨੇਨ ਤੇਮਯਮਾਨਾવ ਸਾਲਂ ਪਾવਿਸਿ। ਤੇ ਪੁਰਿਸਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੁ – ‘‘ਰੂਪવਤੀ ਤਾવ ਕਞ੍ਞਾ ਏਤਪਰਮਾ ਭવੇਯ੍ਯ, ਰੂਪਂ ਪਨੇਤਂ ਏਕਚ੍ਚਾਯ ਕਾਰਿਤਪਤ੍ਤਂ વਿਯ ਹੋਤਿ, ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਕਥੇਨ੍ਤਾ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮ ਮਧੁਰવਚਨਾ વਾ ਨੋ વਾ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਨਂ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਅਤਿવਿਯ ਪਰਿਣਤવਯਾ ਇਤ੍ਥੀ વਿਯ ਯਾਸਿ, ਅਮ੍ਮਾ’’ਤਿ। ਕਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕਥੇਥ, ਤਾਤਾਤਿ? ਅਞ੍ਞਾ ਤਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੀਲ਼ਨਕੁਮਾਰਿਯੋ ਤੇਮਨਭਯੇਨ વੇਗੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਾਲਂ ਪવਿਟ੍ਠਾ, ਤ੍વਂ ਪਨ ਮਹਲ੍ਲਿਕਾ વਿਯ ਪਦવਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਨਾਗਚ੍ਛਸਿ, ਸਾਟਕਸ੍ਸ ਤੇਮਨਭਾવਮ੍ਪਿ ਨ ਗਣੇਸਿ। ਸਚੇ ਤਂ ਹਤ੍ਥੀ વਾ ਅਸ੍ਸੋ વਾ ਅਨੁਬਨ੍ਧੇਯ੍ਯ, ਕਿਂ ਏવਮੇવਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ? ਤਾਤਾ, ਸਾਟਕਾ ਨਾਮ ਨ ਦੁਲ੍ਲਭਾ, ਸੁਲਭਾ ਮਯ੍ਹਂ ਕੁਲੇ ਸਾਟਕਾ। વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਮਾਤੁਗਾਮਾ ਪਨ ਪਣਿਯਭਣ੍ਡਸਦਿਸਾ, ਹਤ੍ਥੇ વਾ ਪਾਦੇ વਾ ਭਗ੍ਗੇ ਅਙ੍ਗવਿਕਲਂ ਮਾਤੁਗਾਮਂ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਨਿਟ੍ਠੁਭਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਣਿਕਂ ਆਗਤਾਮ੍ਹੀਤਿ।
ਤੇ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੁ – ‘‘ਇਮਾਯ ਸਦਿਸਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਇਤ੍ਥੀ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਾਦਿਸਾ ਰੂਪੇਨ, ਕਥਾਯਪਿ ਤਾਦਿਸਾવ। ਕਾਰਣਾਕਾਰਣਂ ਞਤ੍વਾ ਕਥੇਤੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਉਪਰਿ ਮਾਲਾਗੁਲ਼ਂ ਖਿਪਿਂਸੁ। ਅਥ, વਿਸਾਖਾ, ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਾਮ੍ਹੀ’’ਤਿ વਿਨੀਤੇਨਾਕਾਰੇਨ ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥ ਨਂ ਤਤ੍ਥੇવ ਸਾਣਿਯਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਂਸੁ। ਸਾ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਦਾਸਿਗਣਪਰਿવੁਤਾ ਗੇਹਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤੇਪਿ ਮਿਗਾਰਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਪੁਰਿਸਾ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇવ ਧਨਞ੍ਚਯਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਂਸੁ। ‘‘ਕਤਰਗਾਮવਾਸਿਨੋ , ਤਾਤਾ, ਤੁਮ੍ਹੇ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾ ‘‘ਸਾવਤ੍ਥਿਨਗਰੇ ਮਿਗਾਰਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਪੁਰਿਸਮ੍ਹਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਗੇਹੇ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਦਾਰਿਕਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਪੇਸਿਤਾ’’ਤਿ। ਸਾਧੁ, ਤਾਤਾ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸੇਟ੍ਠਿ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਭੋਗੇਨ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਅਸਦਿਸੋ, ਜਾਤਿਯਾ ਪਨ ਸਦਿਸੋ। ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮ ਦੁਲ੍ਲਭੋ ਗਚ੍ਛਥ ਤੁਮ੍ਹੇ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਭਾવਂ ਆਰੋਚੇਥਾਤਿ।
ਤੇ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਿਗਾਰਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਤੁਟ੍ਠਿਂ વਡ੍ਢਿਂ ਚ ਪવੇਦੇਤ੍વਾ ‘‘ਲਦ੍ਧਾ ਨੋ ਸਾਮਿ ਸਾਕੇਤੇ ਧਨਞ੍ਚਯਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਦਾਰਿਕਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਿਗਾਰਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਮਹਾਕੁਲਗੇਹੇ ਕਿਰ ਨੋ ਦਾਰਿਕਾ ਲਦ੍ਧਾ’’ਤਿ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਾવਦੇવ ਧਨਞ੍ਚਯਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਪਹਿਣਿ ‘‘ਇਦਾਨੇવ ਦਾਰਿਕਂ ਆਨਯਿਸ੍ਸਾਮ, ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤੂ’’ਤਿ। ਸੋਪਿਸ੍ਸ ਪਟਿਸਾਸਨਂ ਪੇਸੇਸਿ – ‘‘ਨਯਿਦਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਾਰਿਯਂ, ਸੇਟ੍ਠਿ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਤੂ’’ਤਿ। ਸੋ ਕੋਸਲਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਰੋਚੇਸਿ – ‘‘ਦੇવ, ਏਕਾ ਮੇ ਮਙ੍ਗਲਕਿਰਿਯਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਦਾਸਸ੍ਸ ਤੇ ਪੁਣ੍ਣવਡ੍ਢਨਸ੍ਸ ਧਨਞ੍ਚਯਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਧੀਤਰਂ વਿਸਾਖਂ ਨਾਮ ਦਾਰਿਕਂ ਆਨੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਸਾਕੇਤਗਮਨਂ ਮੇ ਅਨੁਜਾਨਾਥਾ’’ਤਿ। ਸਾਧੁ, ਮਹਾਸੇਟ੍ਠਿ, ਕਿਂ ਪਨ ਅਮ੍ਹੇਹਿਪਿ ਆਗਨ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਦੇવ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਾਨਂ ਗਮਨਂ ਲਦ੍ਧੁਂ ਸਕ੍ਕਾਤਿ? ਰਾਜਾ ਮਹਾਕੁਲਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਂ ਕਾਤੁਕਾਮੋ ‘‘ਹੋਤੁ ਸੇਟ੍ਠਿ, ਆਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਮਿਗਾਰਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਾਕੇਤਨਗਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਧਨਞ੍ਚਯਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਮਿਗਾਰਸੇਟ੍ਠਿ ਕਿਰ ਕੋਸਲਰਾਜਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਕਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿવੇਸਨਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਾવਦੇવ ਰਞ੍ਞੋ ਚ ਰਾਜਬਲਸ੍ਸ ਚ ਮਿਗਾਰਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਚ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਚੇવ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧਭਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਚ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਪਟਿਯਾਦੇਸਿ। ‘‘ਇਦਂ ਇਮਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਇਦਂ ਇਮਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਤਨਾવ ਜਾਨਾਤਿ। ਤੇ ਤੇ ਜਨਾ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੁ – ‘‘ਸੇਟ੍ਠਿ ਅਮ੍ਹਾਕਮੇવ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ।
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਰਾਜਾ ਧਨਞ੍ਚਯਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਪਹਿਣਿ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ਚਿਰਕਾਲਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਰਣਪੋਸਨਂ ਕਾਤੁਂ, ਦਾਰਿਕਾਯ ਗਮਨਕਾਲਂ ਜਾਨਾਤੂ’’ਤਿ। ਸੋਪਿ ਰਞ੍ਞੋ ਸਾਸਨਂ ਪੇਸੇਸਿ – ‘‘ਇਦਾਨਿ વਸ੍ਸਕਾਲੋ ਆਗਤੋ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਚਤੁਮਾਸਂ વਿਚਰਿਤੁਂ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਬਲਕਾਯਸ੍ਸ ਯਂ ਯਂ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਮਮ ਭਾਰੋ। ਕੇવਲਂ ਦੇવੋ ਮਯਾ ਪੇਸਿਤਕਾਲੇ ਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਾਕੇਤਨਗਰਂ ਨਿਚ੍ਚਨਕ੍ਖਤ੍ਤਗਾਮੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਏવਂ ਤਯੋ ਮਾਸਾ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ। ਧਨਞ੍ਚਯਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਪਨ ਧੀਤਾਯ ਮਹਾਲਤਾਪਸਾਧਨਂ ਨ ਤਾવ ਨਿਟ੍ਠਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਧਿਟ੍ਠਾਯਕਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ – ‘‘ਸੇਸਂ ਅਸਨ੍ਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਬਲਕਾਯਸ੍ਸ ਪਨ ਭਤ੍ਤਪਚਨਦਾਰੂਨਿ ਨਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਗਚ੍ਛਥ, ਤਾਤਾ, ਹਤ੍ਥਿਸਾਲਾ ਅਸ੍ਸਸਾਲਾ વਿਯੋਜੇਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਂ ਪਚਥਾ’’ਤਿ। ਏવਂ ਪਚਨ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਅਡ੍ਢਮਾਸੋ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ। ਤਤੋ ਪੁਨ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ – ‘‘ਦਾਰੂਨਿ ਸਾਮਿ ਨਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਤਾਤਾ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਦਾਰੂਨਿ ਲਦ੍ਧੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਦੁਸ੍ਸਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰਂ ਪਨ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਥੂਲਸਾਟਕੇ ਗਹੇਤ੍વਾ વਟ੍ਟਿਯੋ ਕਤ੍વਾ ਤੇਲਚਾਟਿਯਂ ਤੇਮੇਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਂ ਪਚਥਾ’’ਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਨਿਯਾਮੇਨ ਪਚਨ੍ਤਾਨਂ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸਾ ਪੂਰਯਿਂਸੁ।
ਤਤੋ ਧਨਞ੍ਚਯਸੇਟ੍ਠਿ ਧੀਤੁਯਾ ਮਹਾਲਤਾਪਸਾਧਨਸ੍ਸ ਨਿਟ੍ਠਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਸ੍વੇ ਦਾਰਿਕਂ ਪੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਧੀਤਰਂ ਸਮੀਪੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਮ ਪਤਿਕੁਲੇ વਸਨ੍ਤਿਯਾ ਨਾਮ ਇਮਞ੍ਚਿਮਞ੍ਚ ਆਚਾਰਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਓવਾਦਂ ਅਦਾਸਿ। ਅਯਂ ਮਿਗਾਰਸੇਟ੍ਠਿ ਅਨਨ੍ਤਰਗਬ੍ਭੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਧਨਞ੍ਚਯਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਓવਾਦਂ ਅਸ੍ਸੋਸਿ। ਸੋਪਿ ਸੇਟ੍ਠਿ ਧੀਤਰਂ ਏવਂ ਓવਦਿ –
‘‘ਅਮ੍ਮ ਸਸੁਰਕੁਲੇ વਸਨ੍ਤਿਯਾ ਨਾਮ ਅਨ੍ਤੋਅਗ੍ਗਿ ਬਹਿ ਨ ਨੀਹਰਿਤਬ੍ਬੋ, ਬਹਿਅਗ੍ਗਿ ਅਨ੍ਤੋ ਨ ਪવੇਸੇਤਬ੍ਬੋ, ਦਦਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਅਦਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਦਦਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਅਦਦਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਸੁਖਂ ਨਿਸੀਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਸੁਖਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਸੁਖਂ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਗ੍ਗਿ ਪਰਿਚਰਿਤਬ੍ਬੋ, ਅਨ੍ਤੋਦੇવਤਾ ਨਮਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ।
ਇਮਂ ਦਸવਿਧਂ ਓવਾਦਂ ਦਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਸਬ੍ਬਾ ਸੇਨਿਯੋ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤ੍વਾ ਰਾਜਸੇਨਾਯ ਮਜ੍ਝੇ ਅਟ੍ਠ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੇ ਪਾਟਿਭੋਗੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਚੇ ਮੇ ਧੀਤੁ ਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਦੋਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਸੋਧੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਨવਕੋਟਿਅਗ੍ਘਨਕੇਨ ਮਹਾਲਤਾਪਸਾਧਨੇਨ ਧੀਤਰਂ ਪਸਾਧੇਤ੍વਾ ਨ੍ਹਾਨਚੁਣ੍ਣਮੂਲਂ ਚਤੁਪਣ੍ਣਾਸਸਕਟਸਤਂ ਧਨਂ ਦਤ੍વਾ ਧੀਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਬਦ੍ਧਂ ਗਮਨਚਾਰਿਨਿਯੋ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਦਾਸਿਯੋ ਪਞ੍ਚ ਆਜਞ੍ਞਰਥਸਤਾਨਿ ਸਬ੍ਬੂਪਕਾਰਞ੍ਚ ਸਤਂ ਸਤਂ ਦਤ੍વਾ ਕੋਸਲਰਾਜਾਨਞ੍ਚ ਮਿਗਾਰਸੇਟ੍ਠਿਞ੍ਚ, વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਧੀਤੁ ਗਮਨવੇਲਾਯਂ વਜਾਧਿਟ੍ਠਾਯਕੇ ਪੁਰਿਸੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤਾ, ਮਮ ਧੀਤਾਯ ਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਖੀਰਪਾਨਤ੍ਥਂ ਧੇਨੂਹਿ, ਯਾਨਯੋਜਨਤ੍ਥਂ ਉਸਭੇਹਿ ਚ ਅਤ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਮ ਧੀਤੁ ਗਮਨਮਗ੍ਗੇ વਜਦ੍વਾਰਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਪੁਥੁਲਤੋ ਅਟ੍ਠ ਉਸਭਾਨਿ ਗੋਗਣੇਨ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਤਿਗਾવੁਤਮਤ੍ਥਕੇ ਅਸੁਕਾ ਨਾਮ ਕਨ੍ਦਰਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਗ੍ਗਗੋਯੂਥੇ ਤਂ ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਤੇ ਭੇਰਿਸਞ੍ਞਾਯ વਜਦ੍વਾਰਂ ਪਿਦਹੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ। ਤੇ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਥਾ ਅਕਂਸੁ । વਜਦ੍વਾਰੇ વਿવਟੇ ਉਲ਼ਾਰੁਲ਼ਾਰਾਯੇવ ਗਾવਿਯੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ। ਦ੍વਾਰੇ ਪਿਦਹਿਤੇ ਪਨ વਿਸਾਖਾਯ ਪੁਞ੍ਞਬਲੇਨ ਬਲવਗਾવੋ ਚ ਦਮ੍ਮਗਾવੋ ਚ ਬਹਿ ਲਙ੍ਘਿਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਅਥ, વਿਸਾਖਾ, ਸਾવਤ੍ਥਿਨਗਰਦ੍વਾਰਂ ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਯਾਨਸ੍ਮਿਂ ਨੁ ਖੋ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪવਿਸਾਮਿ, ਉਦਾਹੁ ਰਥੇ ਠਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਯਾਨੇਨ ਮੇ ਪવਿਸਨ੍ਤਿਯਾ ਮਹਾਲਤਾਪਸਾਧਨਸ੍ਸ વਿਸੇਸੋ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਸਾ ਸਕਲਨਗਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੀ ਰਥੇ ਠਤ੍વਾ ਨਗਰਂ ਪਾવਿਸਿ। ਸਾવਤ੍ਥਿવਾਸਿਨੋ વਿਸਾਖਾਯ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਏਸਾ ਕਿਰ, વਿਸਾਖਾ, ਨਾਮ ਏવਰੂਪਾ, ਅਯਞ੍ਚ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਏਤਿਸ੍ਸਾવ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਇਤਿ ਸਾ ਮਹਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮਿਗਾਰਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਗੇਹਂ ਪਾવਿਸਿ। ਆਗਤਦਿવਸੇ ਚਸ੍ਸਾ ਸਕਲਨਗਰવਾਸਿਨੋ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਧਨਞ੍ਚਯਸੇਟ੍ਠਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਗਰਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ ਮਹਾਸਕ੍ਕਾਰਂ ਅਕਾਸੀ’’ਤਿ ਯਥਾਬਲਂ ਪਣ੍ਣਾਕਾਰਂ ਪਹਿਣਿਂਸੁ। વਿਸਾਖਾ, ਪਹਿਤਪਹਿਤਂ ਪਣ੍ਣਾਕਾਰਂ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਨਗਰੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞੇਸੁ ਕੁਲੇਸੁ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਕਮੇવ ਦਾਪੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗਸਮਨਨ੍ਤਰੇ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਆਜਞ੍ਞવਲ਼વਾਯ ਗਬ੍ਭવੁਟ੍ਠਾਨਂ ਅਹੋਸਿ। ਸਾ ਦਾਸੀਹਿ ਦਣ੍ਡਦੀਪਿਕਾ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਲ਼વਂ ਉਣ੍ਹੋਦਕੇਨ ਨ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਤੇਲੇਨ ਮਕ੍ਖਾਪੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਅਗਮਾਸਿ।
ਮਿਗਾਰਸੇਟ੍ਠਿਪਿ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆવਾਹਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਧੁਰવਿਹਾਰੇ વਸਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਤਥਾਗਤਂ ਅਮਨਸਿਕਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਸਕਲਨਿવੇਸਨਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਨਗ੍ਗਸਮਣਕੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਆਗਚ੍ਛਤੁ ਮੇ ਧੀਤਾ, ਅਰਹਨ੍ਤੇ વਨ੍ਦਤੂ’’ਤਿ વਿਸਾਖਾਯ ਸਾਸਨਂ ਪਹਿਣਿ। ਸਾ ‘‘ਅਰਹਨ੍ਤਾ’’ਤਿ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਅਰਿਯਸਾવਿਕਾ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠਾ ਹੁਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤੇ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਨ ਏવਰੂਪਾ ਨਾਮ ਅਰਹਨ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪવਿવਜ੍ਜਿਤਾਨਂ ਨਾਮ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਕਸ੍ਮਾ ਮਂ ਸਸੁਰੋ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤੀ’’ਤਿ ‘‘ਧੀ, ਧੀ’’ਤਿ ਗਰਹਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਗਤਾ। ਨਗ੍ਗਸਮਣਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਸੇਟ੍ਠਿਂ ਗਰਹਿਂਸੁ – ‘‘ਕਿਂ ਤ੍વਂ, ਗਹਪਤਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਨਾਲਤ੍ਥ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾવਿਕਂ ਮਹਾਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣਿਂ ਕਸ੍ਮਾ ਇਮਂ ਗੇਹਂ ਪવੇਸੇਸਿ, વੇਗੇਨ ਨਂ ਇਮਸ੍ਮਾ ਗੇਹਾ ਨੀਹਰਾਹੀ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਮਯਾ ਇਮੇਸਂ વਚਨੇਨ ਇਮਂ ਗੇਹਾ ਨੀਹਰਿਤੁਂ, ਮਹਾਕੁਲਸ੍ਸ ਧੀਤਾ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ – ‘‘ਆਚਰਿਯਾ ਦਹਰਾ ਨਾਮ ਜਾਨਿਤ੍વਾ વਾ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾ વਾ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਤੁਣ੍ਹੀ ਹੋਥਾ’’ਤਿ ਨਗ੍ਗੇ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਮਹਾਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਕਟਚ੍ਛੁਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਸਾਖਾਯ ਪਰਿવਿਸਿਯਮਾਨੋ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿਯਂ ਅਪ੍ਪੋਦਕਮਧੁਪਾਯਾਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਏਕੋ ਪਿਣ੍ਡਚਾਰਿਕੋ ਥੇਰੋ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਘਰਦ੍વਾਰਂ ਪਾਪੁਣਿ। વਿਸਾਖਾ, ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਸਸੁਰਸ੍ਸ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤੁਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਸੋ ਥੇਰਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਏવਂ ਅਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸੋ ਪਨ ਬਾਲੋ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾਪਿ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਅਧੋਮੁਖੋ ਪਾਯਾਸਮੇવ ਭੁਞ੍ਜਤਿ। વਿਸਾਖਾ, ‘‘ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾਪਿ ਮੇ ਸਸੁਰੋ ਸਞ੍ਞਂ ਨ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਤਿਚ੍ਛਥ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਸਸੁਰੋ ਪੁਰਾਣਂ ਖਾਦਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠੇਹਿ ਤਾવ ਕਥਿਤਕਾਲੇ ਅਧਿવਾਸੇਸਿ, ‘‘ਪੁਰਾਣਂ ਖਾਦਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਪਨ ਹਤ੍ਥਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਂ ਪਾਯਾਸਂ ਇਤੋ ਹਰਥ, ਏਤਞ੍ਚ ਇਮਸ੍ਮਾ ਗੇਹਾ ਨੀਹਰਥ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਮਂ ਏવਰੂਪੇ ਮਙ੍ਗਲਗੇਹੇ ਅਸੁਚਿਖਾਦਕਂ ਨਾਮ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੋ ਪਨ ਨਿવੇਸਨੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਦਾਸਕਮ੍ਮਕਰਾ વਿਸਾਖਾਯ ਸਨ੍ਤਕਾવ, ਕੋ ਨਂ ਹਤ੍ਥੇ વਾ ਪਾਦੇ વਾ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਤਿ, ਮੁਖੇਨ ਕਥੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋਪਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਤੋ, વਿਸਾਖਾ, ਸਸੁਰਸ੍ਸ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਤਾਤ, ਨ ਏਤ੍ਤਕੇਨ વਚਨੇਨ ਮਯਂ ਨਿਕ੍ਖਮਾਮ, ਨਾਹਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਉਦਕਤਿਤ੍ਥਤੋ ਕੁਮ੍ਭਦਾਸਿਕਾ વਿਯ ਆਨੀਤਾ। ਧਰਮਾਨਕਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਧੀਤਰੋ ਨਾਮ ਨ ਏਤ੍ਤਕੇਨੇવ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਏਤੇਨੇવ ਮੇ ਕਾਰਣੇਨ ਪਿਤਾ ਇਧਾਗਮਨਦਿવਸੇ ਅਟ੍ਠ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘ਸਚੇ ਮੇ ਧੀਤਰਂ ਉਪਾਦਾਯ ਦੋਸੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੋਧੇਯ੍ਯਾਥਾ’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਸਿ। ਤੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਮਯ੍ਹਂ ਦੋਸਾਦੋਸਂ ਸੋਧਾਪੇਥਾ’’ਤਿ।
ਤਤੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਕਲ੍ਯਾਣਂ ਏਸਾ ਕਥੇਤੀ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਦਾਰਿਕਾ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਅਪਰਿਪੁਣ੍ਣੇਯੇવ ਮਙ੍ਗਲਗੇਹੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਮਂ ‘ਅਸੁਚਿਖਾਦਕੋ’ਤਿ વਦਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਏવਂ ਕਿਰ, ਅਮ੍ਮਾਤਿ? ‘‘ਤਾਤਾ, ਮਯ੍ਹਂ ਸਸੁਰੋ ਅਸੁਚਿਂ ਖਾਦਿਤੁਕਾਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਹਂ ਪਨ ਏવਂ ਕਤ੍વਾ ਨ ਕਥੇਮਿ। ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਤ੍ਥੇਰੇ ਘਰਦ੍વਾਰੇ ਠਿਤੇ ਅਯਂ ਅਪ੍ਪੋਦਕਮਧੁਪਾਯਾਸਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨ ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ, ਅਹਂ ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ‘ਅਤਿਚ੍ਛਥ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਸਸੁਰੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਪੁਞ੍ਞਂ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਪੁਰਾਣਪੁਞ੍ਞਂ ਖਾਦਤੀ’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਥਯਿਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਅਯ੍ਯ, ਇਧ ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਧੀਤਾ ਕਾਰਣਂ ਕਥੇਤਿ, ਤ੍વਂ ਕਸ੍ਮਾ ਕੁਜ੍ਝਸੀਤਿ? ਅਯ੍ਯਾ, ਏਸ ਤਾવ ਦੋਸੋ ਮਾ ਹੋਤੁ, ਅਯਂ ਪਨ ਦਾਰਿਕਾ ਆਗਤਦਿવਸੇਯੇવ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੇ ਸਞ੍ਞਂ ਅਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗਮਾਸੀਤਿ। ਏવਂ ਕਿਰ, ਅਮ੍ਮਾਤਿ? ਤਾਤਾ, ਨਾਹਂ ਇਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਗੇਹੇ ਆਜਾਨੀਯવਲ਼વਾਯ વਿਜਾਤਾਯ ਸਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਅਕਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਨਂ ਨਾਮ ਅਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਣ੍ਡਦੀਪਿਕਾ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਦਾਸੀਹਿ ਪਰਿવੁਤਾ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਲ਼વਾਯ વਿਜਾਤਪਰਿਹਾਰਂ ਕਾਰਾਪੇਸਿਨ੍ਤਿ। ਅਯ੍ਯ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਧੀਤਾ ਤવ ਗੇਹੇ ਦਾਸੀਹਿਪਿ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿ, ਤ੍વਂ ਏਤ੍ਥ ਕਿਂ ਦੋਸਂ ਪਸ੍ਸਸੀਤਿ?
ਅਯ੍ਯਾ, ਏਸ ਤਾવ ਗੁਣੋ ਹੋਤੁ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਨ ਪਿਤਾ ਇਧਾਗਮਨਦਿવਸੇ ਓવਾਦਂ ਦੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਨ੍ਤੋਅਗ੍ਗਿ ਬਹਿ ਨ ਨੀਹਰਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਆਹ, ਕਿਂ ਪਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਉਭਤੋ ਪਟਿવਿਸ੍ਸਕਗੇਹਾਨਂ ਅਗ੍ਗਿਂ ਅਦਤ੍વਾ વਸਿਤੁਨ੍ਤਿ? ਏવਂ ਕਿਰ, ਅਮ੍ਮਾਤਿ? ਤਾਤਾ, ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਪਿਤਾ ਏਤਂ ਅਗ੍ਗਿਂ ਉਪਾਦਾਯ ਕਥੇਸਿ, ਯਾ ਪਨ ਅਨ੍ਤੋਨਿવੇਸਨੇ ਸਸ੍ਸੁਆਦੀਨਂ ਰਹਸ੍ਸਕਥਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਾ ਦਾਸਿਦਾਸਾਨਂ ਨ ਕਥੇਤਬ੍ਬਾ। ਏવਰੂਪਾ ਹਿ ਕਥਾ વਡ੍ਢਮਾਨਾ ਕਲਹਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ, ਇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਮਯ੍ਹਂ ਪਿਤਾ ਕਥੇਸਿ, ਤਾਤਾਤਿ।
ਅਯ੍ਯਾ, ਏਤਂ ਤਾવ ਏવਂ ਹੋਤੁ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਿਤਾ ‘‘ਬਾਹਿਰਤੋ ਅਗ੍ਗਿ ਨ ਅਨ੍ਤੋ ਪવੇਸੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਆਹ, ਕਿਂ ਸਕ੍ਕਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਅਨ੍ਤੋਅਗ੍ਗਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਬਾਹਿਰਤੋ ਅਗ੍ਗਿਂ ਅਨਾਹਰਿਤੁਨ੍ਤਿ ? ਏવਂ ਕਿਰ, ਅਮ੍ਮਾਤਿ? ਤਾਤਾ, ਮਯ੍ਹਂ ਪਿਤਾ ਏਤਂ ਅਗ੍ਗਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਨ ਕਥੇਸਿ, ਯਂ ਪਨ ਦੋਸਂ ਦਾਸਕਮ੍ਮਕਾਰੇਹਿ ਕਥਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਅਨ੍ਤੋਮਾਨੁਸਕਾਨਂ ਨ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ…ਪੇ॰…।
ਯਮ੍ਪਿ ਤੇਨ ‘‘ਯੇ ਦਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂਯੇવ ਦਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ‘‘ਯਾਚਿਤਕਂ ਉਪਕਰਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਯੇ ਪਟਿਦਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂਯੇવ ਦਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ।
‘‘ਯੇ ਨ ਦਦਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਯਾਚਿਤਕਂ ਉਪਕਰਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਯੇ ਨ ਪਟਿਦਦਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਨ ਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ।
‘‘ਦਦਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਅਦਦਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਦਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ , ਇਦਂ ਪਨ ਦੁਗ੍ਗਤੇਸੁ ਞਾਤਿਮਿਤ੍ਤੇਸੁ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇਸੁ ਪਟਿਦਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੁ વਾ ਮਾ વਾ, ਦਾਤੁਮੇવ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ।
‘‘ਸੁਖਂ ਨਿਸੀਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਸਸ੍ਸੁਸਸੁਰੇ ਦਿਸ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ।
‘‘ਸੁਖਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਸਸ੍ਸੁਸਸੁਰਸਾਮਿਕੇਹਿ ਪੁਰੇਤਰਂ ਅਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤੇ ਪਰਿવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਲਦ੍ਧਾਲਦ੍ਧਂ ਞਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਸਯਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ।
‘‘ਸੁਖਂ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਸਸ੍ਸੁਸਸੁਰਸਾਮਿਕੇਹਿ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਸਯਨਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਨ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਤੇਸਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ વਤ੍ਤਪਟਿવਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਸਯਂ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ।
‘‘ਅਗ੍ਗਿ ਪਰਿਚਰਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਸਸ੍ਸੁਮ੍ਪਿ ਸਸੁਰਮ੍ਪਿ ਸਾਮਿਕਮ੍ਪਿ ਅਗ੍ਗਿਕ੍ਖਨ੍ਧਂ વਿਯ ਉਰਗਰਾਜਾਨਂ વਿਯ ਚ ਕਤ੍વਾ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ।
ਏਤੇ ਤਾવ ਏਤ੍ਤਕਾ ਗੁਣਾ ਹੋਨ੍ਤੁ, ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਨ ਪਿਤਾ ਅਨ੍ਤੋਦੇવਤਾ ਨਮਸ੍ਸਾਪੇਤਿ, ਇਮਸ੍ਸ ਕੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿ? ਏવਂ ਕਿਰ, ਅਮ੍ਮਾਤਿ? ਆਮ, ਤਾਤਾ, ਏਤਮ੍ਪਿ ਹਿ ਮੇ ਪਿਤਰਾ ਇਦਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਆવੇਣਿਕਘਰਾવਾਸਂ વਸਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਘਰਦ੍વਾਰਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਯਂ ਘਰੇ ਖਾਦਨੀਯਂ ਭੋਜਨੀਯਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਦਤ੍વਾવ ਖਾਦਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਤੇ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਨ ਮਹਾਸੇਟ੍ਠਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਅਦਾਨਮੇવ ਰੁਚ੍ਚਤਿ ਮਞ੍ਞੇਤਿ। ਸੋ ਅਞ੍ਞਂ ਪਟਿવਚਨਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਅਧੋਮੁਖੋ ਨਿਸੀਦਿ’’।
ਅਥ ਨਂ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਾ ‘‘ਕਿਂ ਸੇਟ੍ਠਿ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਧੀਤੁ ਦੋਸੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਨਤ੍ਥਿ , ਅਯ੍ਯਾਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਨਂ ਨਿਦ੍ਦੋਸਂ ਅਕਾਰਣਾ ਗੇਹਤੋ ਨੀਹਰਾਪੇਸੀਤਿ? ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ, વਿਸਾਖਾ, ਆਹ – ‘‘ਪਠਮਂ ਤਾવ ਮਯ੍ਹਂ ਮਮ ਸਸੁਰਸ੍ਸ વਚਨੇਨ ਗਮਨਂ ਨ ਯੁਤ੍ਤਂ, ਮਯ੍ਹਂ ਪਨ ਆਗਮਨਦਿવਸੇ ਮਮ ਦੋਸਾਦੋਸਂ ਸੋਧਨਤ੍ਥਾਯ ਮਮ ਪਿਤਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ, ਇਦਾਨਿ ਮਯ੍ਹਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ ਦਾਸਿਦਾਸੇ ‘‘ਯਾਨਾਦੀਨਿ ਸਜ੍ਜਾਨਿ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੇਟ੍ਠਿ ਤੇ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੇ ਗਹੇਤ੍વਾ, ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਮਯਾ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾ ਕਥਿਤਂ, ਖਮਾਹਿ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਤਾਤਾ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਖਮਿਤਬ੍ਬਂ ਤਾવ ਖਮਾਮਿ, ਅਹਂ ਪਨ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਨ੍ਨਸ੍ਸ ਕੁਲਸ੍ਸ ਧੀਤਾ, ਨ ਮਯਂ વਿਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ વਤ੍ਤਾਮ। ਸਚੇ ਮਮ ਰੁਚਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤੁਂ ਲਭਾਮਿ, વਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਤ੍વਂ ਯਥਾਰੁਚਿਯਾ ਤવ ਸਮਣੇ ਪਟਿਜਗ੍ਗਾਹੀ’’ਤਿ।
ਤਤੋ, વਿਸਾਖਾ, ਦਸਬਲਂ ਨਿਮਨ੍ਤਾਪੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਨਿવੇਸਨਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤੀ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਨਿਸੀਦਾਪੇਸਿ। ਨਗ੍ਗਪਰਿਸਾਪਿ ਸਤ੍ਥੁ ਮਿਗਾਰਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਗੇਹਂ ਗਤਭਾવਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗੇਹਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। વਿਸਾਖਾ, ਦਕ੍ਖਿਣੋਦਕਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਸਬ੍ਬੋ ਸਕ੍ਕਾਰੋ ਪਟਿਯਾਦਿਤੋ, ਸਸੁਰੋ ਮੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਸਬਲਂ ਪਰਿવਿਸਤੂ’’ਤਿ ਸਾਸਨਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਮਮ ਧੀਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਰਿવਿਸਤੂ’’ਤਿ ਆਹ। વਿਸਾਖਾ, ਨਾਨਗ੍ਗਰਸੇਹਿ ਦਸਬਲਂ ਪਰਿવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤੇ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚੇ ਪੁਨ ਸਾਸਨਂ ਪਹਿਣਿ – ‘‘ਸਸੁਰੋ ਮੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਾਤੂ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਅਗਮਨਂ ਨਾਮ ਅਤਿવਿਯ ਅਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੋਤੁਕਮ੍ਯਤਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਨਗ੍ਗਸਮਣਾ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਬਹਿਸਾਣਿਯਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਸੁਣਾਹੀ’’ਤਿ। ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਚ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਾਣਿਯਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਂਸੁ। ਮਿਗਾਰਸੇਟ੍ਠਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬਹਿਸਾਣਿਯਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਥਾਗਤੋ ‘‘ਤ੍વਂ ਬਹਿਸਾਣਿਯਂ વਾ ਨਿਸੀਦ, ਪਰਕੁਟ੍ਟੇ વਾ ਪਰਸੇਲੇ વਾ ਪਰਚਕ੍ਕવਾਲ਼ੇ વਾ ਨਿਸੀਦ। ਅਹਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮ ਸਕ੍ਕੋਮਿ ਤਂ ਮਮ ਸਦ੍ਦਂ ਸਾવੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਫਲਂ ਅਮ੍ਬਰੁਕ੍ਖਂ ਖਨ੍ਧੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਚਾਲੇਨ੍ਤੋ વਿਯ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਸਿ, ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸੇਟ੍ਠਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਸਾਣਿਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਪਾਦੇ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇਯੇવ ਚ ‘‘ਤ੍વਂ, ਅਮ੍ਮ, ਅਜ੍ਜ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਮਮ ਮਾਤਾ’’ਤਿ વਿਸਾਖਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਾਤੁਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ, વਿਸਾਖਾ ਮਿਗਾਰਮਾਤਾ, ਨਾਮ ਜਾਤਾ।
ਸਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਸਮਯੇ વਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ‘‘ਅਨ੍ਤੋਨਗਰੇ ਗੁਣੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਦਾਸੀਹਿ ਪਰਿવੁਤਾ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੋਤੁਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਦ੍ਧਤવੇਸੇਨ ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਮਹਾਲਤਾਪਸਾਧਨਂ ਓਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਦਾਸਿਯਾ ਹਤ੍ਥੇ ਦਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ, ਸਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਥੇਸਿ। ਸਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਦਸਬਲਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਗਰਾਭਿਮੁਖਾ ਪਾਯਾਸਿ। ਸਾਪਿ ਦਾਸੀ ਅਤ੍ਤਨਾ ਗਹਿਤਪਸਾਧਨਸ੍ਸ ਠਪਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਪਸਾਧਨਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਨਿવਤ੍ਤਿ। ਅਥ ਨਂ, વਿਸਾਖਾ, ‘‘ਕਹਂ ਪਨ ਤੇ ਤਂ ਠਪਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿ। ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਪਰਿવੇਣੇ, ਅਯ੍ਯੇਤਿ। ਹੋਤੁ ਜੇ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਹਰ, ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਪਰਿવੇਣੇ ਠਪਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਆਹਰਾਪਨਂ ਨਾਮ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਯੁਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ। ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਠਪਿਤੇ ਅਯ੍ਯਾਨਂ ਪਲਿਬੋਧੋ ਹੋਤੀਤਿ।
ਪੁਨਦਿવਸੇ ਸਤ੍ਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવਾਰੋ વਿਸਾਖਾਯ ਨਿવੇਸਨਦ੍વਾਰਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿ। ਨਿવੇਸਨੇ ਚ ਨਿਬਦ੍ਧਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਆਸਨਾਨਿ । વਿਸਾਖਾ, ਸਤ੍ਥੁ ਪਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਗੇਹਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਸਨੇਸੁਯੇવ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਕਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚੇ ਸਤ੍ਥਰਿ ਤਂ ਪਸਾਧਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਪਾਦਮੂਲੇ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਦਮ੍ਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਅਲਙ੍ਕਾਰੋ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ। ਜਾਨਾਮਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹਂ ਪਨ ਇਮਂ ਅਗ੍ਘਾਪੇਤ੍વਾ ਧਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ વਸਨਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਕਾਰੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਤਦਾ ਸਤ੍ਥਾ ਅਧਿવਾਸੇਸਿ। ਸਾਪਿ ਤਂ ਅਗ੍ਘਾਪੇਤ੍વਾ ਨવਕੋਟਿਧਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਬ੍ਭਸਹਸ੍ਸਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੇ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮવਿਹਾਰੇ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ વਸਨਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਕਾਰੇਸਿ। વਿਸਾਖਾਯ ਪਨ ਨਿવੇਸਨਂ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯੇ ਕਾਸਾવਪਜ੍ਜੋਤਂ ਇਸਿવਾਤਪਟਿવਾਤਮੇવ ਹੋਤਿ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਗੇਹਂ વਿਯ। ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਗੇਹੇ ਸਬ੍ਬਭਤ੍ਤਾਨਿ ਪਟਿਯਤ੍ਤਾਨੇવ ਅਹੇਸੁਂ। ਸਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਆਮਿਸਸਙ੍ਗਹਂ ਕਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤੇ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਚੇવ ਅਟ੍ਠવਿਧਪਾਨਾਨਿ ਚ ਗਣ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਉਪਾਸਿਕਾਯੋ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਠਪੇਨ੍ਤੋ વਿਸਾਖਂ ਮਿਗਾਰਮਾਤਰਂ ਦਾਯਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਖੁਜ੍ਜੁਤ੍ਤਰਾ-ਸਾਮਾવਤੀવਤ੍ਥੁ
੨੬੦-੨੬੧. ਤਤਿਯਚਤੁਤ੍ਥੇਸੁ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਨਂ ਯਦਿਦਂ, ਖੁਜ੍ਜੁਤ੍ਤਰਾ, ਮੇਤ੍ਤਾવਿਹਾਰੀਨਂ ਯਦਿਦਂ, ਸਾਮਾવਤੀਤਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ ਖੁਜ੍ਜੁਤ੍ਤਰਾ, ਮੇਤ੍ਤਾવਿਹਾਰੀਨਂ ਸਾਮਾવਤੀ ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਾ ਕਿਰ ਦ੍વੇਪਿ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ‘‘ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੋਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વਿਹਾਰਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਤਤ੍ਥ, ਖੁਜ੍ਜੁਤ੍ਤਰਾ, ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਉਪਾਸਿਕਂ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾਮਾવਤੀਪਿ ਏਕਂ ਉਪਾਸਿਕਂ ਮੇਤ੍ਤਾવਿਹਾਰੀਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਤਾਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਯਾવਜੀવਂ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੀਨਂਯੇવ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ।
ਅਥ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਰੇਤਰਮੇવ ਅਲ੍ਲਕਪ੍ਪਰਟ੍ਠੇ ਅਹਿવਾਤਕਰੋਗੋ ਨਾਮ ਉਦਪਾਦਿ। ਏਕੇਕਸ੍ਮਿਂ ਗੇਹੇ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਦਸਪਿ વੀਸਮ੍ਪਿ ਤਿਂਸਮ੍ਪਿ ਜਨਾ ਮਰਨ੍ਤਿ, ਤਿਰੋਰਟ੍ਠਂ ਗਤਾ ਪਨ ਜੀવਿਤਂ ਲਭਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਞਤ੍વਾ ਏਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਂ ਆਦਾਯ ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਰਟ੍ਠਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਘਰੇ ਗਹਿਤਪਾਥੇਯ੍ਯਂ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਕਨ੍ਤਾਰੇ ਅਨੁਤ੍ਤਿਣ੍ਣੇਯੇવ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤੇਸਂ ਸਰੀਰਬਲਂ ਪਰਿਹਾਯਿ, ਸਕਿਂ ਮਾਤਾ ਪੁਤ੍ਤਂ ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਸਕਿਂ ਪਿਤਾ। ਅਥਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਰੀਰਬਲਂ ਪਰਿਹੀਨਂ, ਪੁਤ੍ਤਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਕਨ੍ਤਾਰਂ ਨਿਤ੍ਥਰਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਰਂ ਅਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾવ ਉਦਕਕਿਚ੍ਚੇਨ ਓਹੀਨੋ વਿਯ ਪੁਤ੍ਤਂ ਮਗ੍ਗੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਏਕਕੋવ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ। ‘‘ਅਥਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ਆਗਮਨਂ ਓਲੋਕਯਮਾਨਾ ਠਿਤਾ ਹਤ੍ਥੇ ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਦਿਸ੍વਾ વਿਰવਮਾਨਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਹਂ ਮੇ ਸਾਮਿ ਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਕੋ ਤੇ ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥੋ? ਜੀવਮਾਨਾ ਪੁਤ੍ਤਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ। ਸਾ ‘‘ਅਤਿਸਾਹਸਿਕੋ વਤਾਯਂ ਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ ਤ੍વਂ, ਨਾਹਂ ਤਾਦਿਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ‘‘ਅਨੁਪਧਾਰੇਤ੍વਾ ਮੇ ਭਦ੍ਦੇ ਕਤਂ, ਖਮੇਤਂ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਂ ਆਦਾਯਾਗਤੋ।
ਤੇ ਤਂ ਕਨ੍ਤਾਰਂ ਸਮਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਾਯਂ ਏਕਂ ਗੋਪਾਲਕਕੁਲਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਤਂ ਦਿવਸਞ੍ਚ ਗੋਪਾਲਕਕੁਲવਾਸਿਨੋ ਨਿਰੁਦਕਪਾਯਾਸਂ ਪਚਿਂਸੁ। ਤੇ ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮੇ ਅਤਿવਿਯ ਛਾਤਕਾ’’ਤਿ ਪਾਯਾਸਸ੍ਸ ਮਹਾਭਾਜਨਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਉਲ਼ੁਙ੍ਕਪੂਰਂ ਸਪ੍ਪਿਂ ਆਸਿਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਅਦਂਸੁ। ਤੇਸੁ ਤਂ ਪਾਯਾਸਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੇਸੁ ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ਪਮਾਣੇਨੇવ ਭੁਞ੍ਜਿ, ਪੁਰਿਸੋ ਪਨ ਪਮਾਣਾਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਜੀਰਾਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗਸਮਨਨ੍ਤਰੇ ਕਾਲਮਕਾਸਿ। ਸੋ ਕਾਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤੇਸੁ ਸਾਲਯਭਾવੇਨ ਗੋਪਾਲਕਾਨਂ ਗੇਹੇ ਸੁਨਖਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਸੁਨਖੀ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ વਿਜਾਤਾ। ਗੋਪਾਲਕੋ ਤਂ ਕੁਕ੍ਕੁਰਂ ਸਸ੍ਸਿਰਿਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡੇਨ ਪਲੋਭੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਿਨੇਹਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਦ੍ਧਿਮੇવ ਚਰਤਿ।
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਏਕੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰવੇਲਾਯ ਗੋਪਾਲਕਸ੍ਸ ਘਰਦ੍વਾਰਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋ। ਸੋਪਿ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਂ ਦਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਸਨਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਗੋਪਾਲਕਕੁਲਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਾਨੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ વਨਸਣ੍ਡੇ વਾਸਂ ਉਪਗਤੋ। ਗੋਪਾਲਕੋ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤਂ ਕੁਕ੍ਕੁਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਚ વਾਲ਼ਮਿਗਟ੍ਠਾਨੇ વਾਲ਼ਮਿਗਾਨਂ ਪਲਾਯਨਤ੍ਥਂ ਰੁਕ੍ਖੇ વਾ ਪਾਸਾਣੇ વਾ ਪਹਾਰਂ ਦੇਤਿ, ਸੋਪਿ ਕੁਕ੍ਕੁਰੋ ਤਸ੍ਸ ਕਰਣવਿਧਾਨਂ વવਤ੍ਥਪੇਤਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਸੋ ਗੋਪਾਲਕੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਆਗਮਨਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਪਨ ਕੁਕ੍ਕੁਰੋ ਛੇਕੋ, ਇਮਸ੍ਸ ਆਗਤਸਞ੍ਞਾਯ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗੇਹਦ੍વਾਰਂ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ‘‘ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਏਹੀ’’ਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਰਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਕੁਕ੍ਕੁਰੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰવੇਲਾਯ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਾਦਮੂਲੇ ਉਰੇਨ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ‘‘ਅਯਂ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਆਦਾਯ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ વੀਮਂਸਨਤ੍ਥਾਯ ਉਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਮਗ੍ਗਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਕੁਕ੍ਕੁਰੋ ਪੁਰਤੋ ਠਤ੍વਾ ਗੋਪਾਲਕਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਕਾਲੇ ਅਪਸਕ੍ਕਿ। ਯਸ੍ਮਿਂ ਚ ਯਸ੍ਮਿਂ ਚ ਠਾਨੇ વਾਲ਼ਮਿਗਾਨਂ ਪਲਾਯਨਤ੍ਥਂ ਗੋਪਾਲਕੋ ਰੁਕ੍ਖਂ વਾ ਪਾਸਾਣਂ વਾ ਪਹਰਿ, ਤਂ ਤਂ ਠਾਨਂ ਪਤ੍વਾ ਕੁਕ੍ਕੁਰੋ ਮਹਾવਿਰવਂ વਿਰવਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦੇਨ વਾਲ਼ਮਿਗਾ ਪਲਾਯਨ੍ਤਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚવੇਲਾਯ ਮਹਨ੍ਤਂ ਸਿਨਿਦ੍ਧਪਿਣ੍ਡਂ ਤਸ੍ਸ ਦੇਤਿ। ਸੋਪਿ ਪਿਣ੍ਡਲਾਭੇਨ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਸਿਨੇਹਂ ਕਰੋਤਿ।
ਗੋਪਾਲਕੋ ਤੇਮਾਸਂ વੁਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਤਿਚੀવਰਪ੍ਪਹੋਨਕਂ ਸਾਟਕਂ ਦਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਸਚੇ વੋ ਰੁਚ੍ਚਤਿ, ਇਧੇવ વਸਥ। ਨੋ ਚੇ ਰੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਥਾਸੁਖਂ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਗਮਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸੋ ਗੋਪਾਲਕੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਅਨੁਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਤਿ। ਕੁਕ੍ਕੁਰੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਮਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਅਤਿਸਿਨੇਹੇਨ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਬਲવਸੋਕੋ ਹਦਯਫਾਲਨਂ ਪਤ੍વਾ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਤਾવਤਿਂਸਪੁਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਮਨਕਾਲੇ ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਂ ਕਤ੍વਾ વਾਲ਼ਮਿਗਾਨਂ ਪਲਾਪਿਤਭਾવੇਨ ਦੇવਤਾਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦੋ ਸਕਲਦੇવਪੁਰਂ ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸੋ ਤੇਨੇવ ਨਾਮਧੇਯ੍ਯਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਘੋਸਕਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਅਥਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤਸ੍ਸ ਮਨੁਸ੍ਸਪਥੇ ਕੋਸਮ੍ਬਿਨਗਰੇ ਉਦੇਨੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਰਜ੍ਜਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ। ਤਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁ ਮਜ੍ਝਿਮਪਣ੍ਣਾਸਕੇ ਬੋਧਿਰਾਜਕੁਮਾਰਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੩੨੪ ਆਦਯੋ) વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰਯਮਾਨੇ ਘੋਸਕਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਰੂਪੂਪਜੀવਿਨਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਸਾ ਦਸਮਾਸਚ੍ਚਯੇਨ વਿਜਾਯਿਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਸਙ੍ਕਾਰਕੂਟੇ ਛਡ੍ਡਾਪੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਕੋਸਮ੍ਬਿਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿਕੋ ਪਾਤੋવ ਸੇਟ੍ਠਿਘਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਇਮਂ ਕਾਕੇਹਿ ਸਮ੍ਪਰਿਕਿਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਪੁਞ੍ਞવਾ ਏਸ ਦਾਰਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਕਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਗੇਹਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਘਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਪਿ ਰਾਜੂਪਟ੍ਠਾਨવੇਲਾਯ ਰਾਜਕੁਲਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਪੁਰੋਹਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਕਿਂ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਠਿਤੋ ਗਣੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ, ਅਜ੍ਜ ਇਮਿਨਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨ ਜਾਤਦਾਰਕੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਸੇਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ ਲਭਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ વੇਗੇਨ ਘਰਂ ਪੇਸੇਸਿ – ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਪੁਰੋਹਿਤਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਕਥਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਘਰਣੀ ਚ ਮੇ ਗਰੁਗਬ੍ਭਾ, ਜਾਨਾਥ ਤਾવ ਨਂ વਿਜਾਤਾ વਾ ਨੋ વਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਜਾਨਿਤ੍વਾ, ‘‘ਅਯ੍ਯ, ਨ ਤਾવ વਿਜਾਤਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਤੇਨ ਹਿ ਗਚ੍ਛਥ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਅਜ੍ਜ ਜਾਤਦਾਰਕਂ ਪਰਿਯੇਸਥਾਤਿ। ਤੇ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਤਂ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ। ਤੇਨ ਹਿ ਗਚ੍ਛਥ ਭਣੇ, ਤਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿਕਂ ਪਕ੍ਕੋਸਥਾਤਿ। ਤੇ ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਿਂਸੁ। ਅਥ ਨਂ ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਗੇਹੇ ਕਿਰ ਤੇ ਦਾਰਕੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਆਮ, ਅਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤਂ ਦਾਰਕਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਨ ਦੇਮਿ, ਅਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਹਨ੍ਦ ਸਹਸ੍ਸਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਦੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਅਯਂ ਜੀવੇਯ੍ਯ વਾ ਮਰੇਯ੍ਯ વਾ, ਦੁਜ੍ਜਾਨਮਿਦ’’ਨ੍ਤਿ ਸਹਸ੍ਸਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ।
ਤਤੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਚੇ ਮੇ ਭਰਿਯਾ ਧੀਤਰਂ વਿਜਾਯਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਮਮੇવ ਪੁਤ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਸਚੇ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਾਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਗੇਹੇ ਪੋਸੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ਕਤਿਪਾਹਚ੍ਚਯੇਨ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਿ। ਤਤੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਏવਂ ਤਂ ਗਾવੋ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਮਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਂ ਦਾਰਕਂ વਜਦ੍વਾਰੇ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਸੁਂ। ਅਥ ਨਂ ਯੂਥਪਤਿ ਉਸਭੋ ਪਠਮਂ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੋ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਏવਂ ਤਂ ਅਞ੍ਞੇ ਨ ਮਦ੍ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਾਦਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਕਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਗੋਪਾਲਕਾ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਪੁਞ੍ਞੋ ਏਸ ਦਾਰਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ , ਯਸ੍ਸ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਪਿ ਗੁਣਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਸ੍ਸਾਮ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹਂ ਨਯਿਂਸੁ।
ਸੋਪਿ ਸੇਟ੍ਠਿ ਤਸ੍ਸ ਮਤਭਾવਂ ਅਨੁવਿਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ‘‘ਗੋਪਾਲਕੇਹਿ ਨੀਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਪੁਨ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ਆਮਕਸੁਸਾਨੇ ਛਡ੍ਡਾਪੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਚ ਕਾਲੇ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਘਰੇ ਅਜਪਾਲਕੋ ਸੁਸਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਜਿਕਾ ਚਾਰੇਤਿ। ਅਥੇਕਾ ਧੇਨੁ ਅਜਿਕਾ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞੇਨ ਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਖੀਰਂ ਦਤ੍વਾ ਗਤਾ। ਤਤੋ ਨਿવਤ੍ਤਮਾਨਾਪਿ ਤਥੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਖੀਰਮਦਾਸਿ। ਅਜਪਾਲਕੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਅਜਿਕਾ ਪਾਤੋਪਿ ਇਮਸ੍ਮਾ ਠਾਨਾ ਓਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਗਤਾ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਤਂ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਪੁਞ੍ਞੋ ਏਸ ਦਾਰਕੋ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਾਪਿਸ੍ਸ ਗੁਣਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗੇਹਂ ਗਤੋ।
ਪੁਨਦਿવਸੇ ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਮਤੋ ਨੁ ਖੋ ਦਾਰਕੋ, ਨ ਮਤੋ’’ਤਿ ਓਲੋਕਾਪੇਨ੍ਤੋ ਅਜਪਾਲਕੇਨ ਗਹਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਸ੍વੇ ਇਮਂ ਨਗਰਂ ਏਕੋ ਸਤ੍ਥવਾਹਪੁਤ੍ਤੋ ਪવਿਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਮਂ ਦਾਰਕਂ ਨੇਤ੍વਾ ਚਕ੍ਕਮਗ੍ਗੇ ਠਪੇਥ, ਏવਂ ਤਂ ਸਕਟਚਕ੍ਕਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਂ ਤਤ੍ਥ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਸਤ੍ਥવਾਹਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਸਕਟੇ ਗੋਣਾ ਦਿਸ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਾਦੇ ਥਮ੍ਭੇ વਿਯ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਸਤ੍ਥવਾਹੋ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਠਿਤਕਾਰਣਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਪੁਞ੍ਞੋ ਦਾਰਕੋ, ਪਤਿਜਗ੍ਗਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ।
ਸੇਟ੍ਠਿਪਿ ਤਸ੍ਸ ਚਕ੍ਕਪਥੇ ਮਤਭਾવਂ વਾ ਅਮਤਭਾવਂ વਾ ਓਲੋਕਾਪੇਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥવਾਹੇਨ ਗਹਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਪਿ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ਨਗਰਤੋ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਾਨੇ ਪਪਾਤੇ ਪਾਤਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਪਪਤਨ੍ਤੋ ਨਲ਼ਕਾਰਾਨਂ ਕਮ੍ਮਕਰਣਟ੍ਠਾਨੇ ਏਕਸਾਲਾਯ ਪਤਿਤੋ। ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਾਨੁਭਾવੇਨ ਸਤવਿਹਤਕਪ੍ਪਾਸਪਿਚੁਸਮ੍ਫਸ੍ਸਸਦਿਸਾ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਨਲ਼ਕਾਰਜੇਟ੍ਠਕੋ ‘‘ਪੁਞ੍ਞવਾ ਏਸ ਦਾਰਕੋ, ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਗੇਹਂ ਗਤੋ। ਸੇਟ੍ਠਿ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਪਪਾਤਤੋ ਪਤਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਮਤਭਾવਂ વਾ ਅਮਤਭਾવਂ વਾ ਪਰਿਯੇਸਾਪੇਨ੍ਤੋ ਨਲ਼ਕਾਰਜੇਟ੍ਠਕੇਨ ਗਹਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਪਿ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਆਣਾਪੇਸਿ।
ਅਪਰਭਾਗੇ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਸਕਪੁਤ੍ਤੋਪਿ ਸੋਪਿ ਉਭੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਸੇਟ੍ਠਿ ਪੁਨ ਘੋਸਕਦਾਰਕਸ੍ਸ ਮਾਰਣੁਪਾਯਂ ਚਿਨ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਸ੍ਸ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਭੋ ਮਯ੍ਹਂ ਗੇਹੇ ਏવਰੂਪੋ ਏਕੋ ਅવਜਾਤਦਾਰਕੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਦਾਰਕਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍વਾ ਮਾਰੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ ਰਹਸ੍ਸੇਨਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਉਭੋਪਿ ਕਣ੍ਣੇ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਏવਰੂਪਂ ਨਾਮ ਭਾਰਿਯਂ ਕਥਂ ਕਥੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਤੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਅਯਂ ਮੁਧਾ ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ – ‘‘ਹਨ੍ਦ, ਭੋ, ਸਹਸ੍ਸਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਏਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਲਞ੍ਜਂ ਨਾਮ ਅਭਿਨ੍ਨਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋ ਸਹਸ੍ਸਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ, ਅਯ੍ਯ, ਅਸੁਕਦਿવਸੇ ਨਾਮ ਆવਾਪਂ ਆਲਿਮ੍ਪੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਦਾ ਤਂ ਦਾਰਕਂ ਅਸੁਕવੇਲਾਯ ਨਾਮ ਪੇਸੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੇਟ੍ਠਿਪਿ ਖੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਿવਸੇ ਗਣੇਨ੍ਤੋ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰੇਨ વੁਤ੍ਤਦਿવਸਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਘੋਸਕਕੁਮਾਰਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਤਾਤ, ਅਸੁਕਦਿવਸੇ ਨਾਮ ਬਹੂਹਿ ਭਾਜਨੇਹਿ ਅਤ੍ਥੋ, ਤ੍વਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘ਪਿਤਰਾ ਕਿਰ ਮੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਏਕਂ ਕਥਿਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਅਜ੍ਜ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਹੀ’ਤਿ વਦੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿ।
ਅਥ ਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਸਕਪੁਤ੍ਤੋ ਗੁਲ਼ਕੀਲ਼ਂ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੋ ਦਿਸ੍વਾ વੇਗੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ ਭਾਤਿਕ ਦਾਰਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੋ ਏਤ੍ਤਕਂ ਨਾਮ ਜਿਤੋ, ਤਂ ਮੇ ਪਟਿਜਿਨਿਤ੍વਾ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਇਦਾਨਿ ਓਕਾਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਿਤਾ ਮਂ ਅਚ੍ਚਾਯਿਕਕਮ੍ਮੇਨ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪਹਿਣੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਇਤਰੋ ‘‘ਅਹਂ ਭਾਤਿਕ ਤਤ੍ਥ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤ੍વਂ ਇਮੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੀਲ਼ਿਤ੍વਾ ਮਯ੍ਹਂ ਲਕ੍ਖਂ ਪਚ੍ਚਾਹਰਿਤ੍વਾ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਗਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਥਿਤਸਾਸਨਂ ਤਸ੍ਸ ਕਥੇਤ੍વਾ ਦਾਰਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੀਲ਼ਿ। ਸੋਪਿ ਕੁਮਾਰੋ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਸਾਸਨਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਤਾਤ, ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਂ ਕੁਮਾਰਂ ਗਬ੍ਭਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਤਿਖਿਣਾਯ વਾਸਿਯਾ ਖਣ੍ਡਾਖਣ੍ਡਿਕਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਚਾਟਿਯਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਚਾਟਿਮੁਖਂ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ ਭਾਜਨਨ੍ਤਰੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਆવਾਪਂ ਆਲਿਮ੍ਪੇਸਿ। ਘੋਸਕਕੁਮਾਰੋ ਬਹੂ ਜਿਨਿਤ੍વਾ ਕਨਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਆਗਮਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਸੋ ਤਂ ਚਿਰਾਯਮਾਨਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਚਿਰਾਯਤੀ’’ਤਿ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਗੇਹਸਭਾਗਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਗੇਹਂ ਗਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਗੇਹਂ ਅਗਮਾਸਿ।
ਸੇਟ੍ਠਿ ਨਂ ਦੂਰਤੋવ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕਾਰਣਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਯਾ ਏਸ ਮਾਰਣਤ੍ਥਾਯ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪਹਿਤੋ, ਸੋ ਦਾਨਿ ਪੁਨ ਇਧੇવਾਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂਯੇવ ਨਂ ‘‘ਕਿਂ, ਤਾਤ, ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਨ ਗਤੋਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਆਮ, ਤਾਤ, ਨ ਗਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਸ੍ਮਾ, ਤਾਤਾ’’ਤਿ? ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿવਤ੍ਤਕਾਰਣਞ੍ਚ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਿਕਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਗਤਕਾਰਣਞ੍ਚ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸੇਟ੍ਠਿ ਤਸ੍ਸ વਚਨਸ੍ਸ ਸੁਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਹਾਪਥવਿਯਾ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਟੋ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਨਾਮੇਤਂ ਤ੍વਂ વਦਸੀ’’ਤਿ વਿਪ੍ਫਨ੍ਦਚਿਤ੍ਤੋ વੇਗੇਨ ਕੁਮ੍ਭਕਾਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਕਥਨੀਯਭਾવੇਨ ‘‘ਪੇਕ੍ਖ, ਭੋ, ਪੇਕ੍ਖ, ਭੋ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਕਿਂ ਪੇਕ੍ਖਾਪੇਸਿ ਤ੍વਂ’’? ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਏਤਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਤੋવ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਗੇਹਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚਸ੍ਸ ਚੇਤਸਿਕਰੋਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ।
ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਆਸਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਉਪਾਯੇਨ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤੁਨੋ ਅਨ੍ਤਰਮੇવ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਏਕਂ ਪਣ੍ਣਂ ਲਿਖਿਤ੍વਾ ਘੋਸਕਕੁਮਾਰਂ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਇਮਂ ਪਣ੍ਣਂ ਆਦਾਯ ਅਸੁਕਗਾਮੇ ਨਾਮ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿਕੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਇਮਂ ਪਣ੍ਣਂ ਦਤ੍વਾ ‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਪਣ੍ਣੇ ਸਾਸਨਂ ਸੀਘਂ ਕਰੋਹੀ’ਤਿ વਦ। ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਹਾਯਕੋ ਗਾਮਕਸੇਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਏਕੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸ ਘਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ ਚ ਮੁਖਸਾਸਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਸੇਟ੍ਠਿਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਗਾਮਕਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਗੇਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਂ ਬਹਿਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਮਸ੍ਸੁਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ‘‘ਕੁਤੋ ਆਗਚ੍ਛਸਿ, ਤਾਤਾ’’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕੋਸਮ੍ਬਿਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਪੁਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ, ਤਾਤਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਹਾਯਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠੋ ਅਹੋਸਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਚ ਖਣੇ ਤਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਧੀਤਾਯ ਏਕਾ ਦਾਸੀ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤੁ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਆਹਰਿਤੁਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੇਟ੍ਠਿ ਆਹ – ‘‘ਤ੍વਂ, ਅਮ੍ਮ, ਏਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਘੋਸਕਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਪਾਦੇ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਸਯਨਂ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਦੇਹੀ’’ਤਿ। ਸਾ ਤਥਾ ਕਤ੍વਾ ਆਪਣਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤੁ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਆਹਰਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਅਜ੍ਜ ਚਿਰਂ ਬਹਿ ਪਪਞ੍ਚੇਸੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਤੇ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਏਤ੍ਥ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਮਾ ਕਥੇਸਿ, ਅਯ੍ਯੇ, ਮਯਾ ਏવਰੂਪੋ ਨਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਕਿਰ ਪਿਤੁ ਸਹਾਯਕਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਏਕੋ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਤਸ੍ਸ ਰੂਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਥੇਤੁਂ। ਸੇਟ੍ਠਿ ਮਂ ਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਂ ‘ਤਸ੍ਸ ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਪਾਦੇ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਸਯਨਂ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਦੇਹੀ’ਤਿ ਆਹ, ਤੇਨਾਹਂ ਬਹਿ ਚਿਰਂ ਪਪਞ੍ਚੇਸਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਾਪਿ ਖੋ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਤਸ੍ਸ ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਘਰਸਾਮਿਨੀ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸਾ વਚਨਸ੍ਸ ਸੁਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨੇવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਿਤਭਾવਂ , ਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨਭਾવਂ ਅਞ੍ਞਾਸਿ। ਸਾ ਤਮੇવ ਦਾਸਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿਪਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਨਿਦ੍ਦਾਯਮਾਨਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਪਣ੍ਣਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਏਤਂ ਪਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ ਕੁਮਾਰਂ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾવ ਪਣ੍ਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਾਚੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਰਣਪਣ੍ਣਂ ਸਯਮੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਤਂ ਪਣ੍ਣਂ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧੇਯੇવ ‘‘ਮਯਾ ਤવ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਪੇਸਿਤੋ, ਸਹਾਯਕਸ੍ਸ ਮੇ ਗਾਮਕਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਦਾਰਿਕਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਤ੍વਂ ਸੀਘਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਣਾਪવਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨੇ ਉਪ੍ਪਾਦਂ ਧਨਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਸਤੇਨ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਕਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਧੀਤਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਙ੍ਗਲਂ ਕਰੋਹਿ। ਮਙ੍ਗਲੇ ਚ ਨਿਟ੍ਠਿਤੇ ‘ਇਮਿਨਾ ਮੇ વਿਧਾਨੇਨ ਕਤ’ਨ੍ਤਿ ਮਯ੍ਹਂ ਸਾਸਨਂ ਪੇਸੇਹਿ। ਅਹਂ ਤવ ਇਧ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਣ੍ਣਂ ਲਿਖਿਤ੍વਾ ਤਮੇવ ਲਞ੍ਛਨਂ ਦਤ੍વਾ ਪਠਮਂ ਬਦ੍ਧਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤੇ ਬਨ੍ਧਿ।
ਸੋਪਿ ਖੋ ਕੁਮਾਰੋ ਤਂਦਿવਸਂ ਤਤ੍ਥ વਸਿਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਸੇਟ੍ਠਿਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਗਾਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਂ ਅਦਾਸਿ । ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿਕੋ ਪਣ੍ਣਂ વਾਚੇਤ੍વਾ ਗਾਮਿਕੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇવ ਮਂ ਨ ਗਣੇਥ, ਮਮ ਸਾਮੀ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜੇਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਸਤੇਨ ਦਾਰਿਕਂ ਆਨੇਤੁਂ ਮਯ੍ਹਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਸਿ, વੇਗੇਨ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਉਪ੍ਪਾਦਂ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡੇਥਾ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਮਙ੍ਗਲਸਕ੍ਕਾਰਂ ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਗਾਮਕਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਸਤੇਨ ਮਙ੍ਗਲਕਿਰਿਯਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਕੋਸਮ੍ਬਿਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਂ ਪਹਿਣਿ ‘‘ਮਯਾ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਪਹਿਤਪਣ੍ਣੇ ਸਾਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ।
ਸੇਟ੍ਠਿ ਤਂ ਸਾਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਿਦਡ੍ਢੋ વਿਯ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਨਟ੍ਠੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤਨવਸੇਨ ਲੋਹਿਤਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਕਰੋਗਂ ਪਤ੍વਾ ‘‘ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਤਂ ਉਪਾਯੇਨ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਮਿਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ‘‘ਮਙ੍ਗਲਸ੍ਸ ਨਿਟ੍ਠਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਸ੍ਮਾ ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਬਹਿ ਹੋਤਿ, ਸੀਘਂ ਆਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ ਸਾਸਨਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਸਾਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕੁਮਾਰੇ ਗਨ੍ਤੁਂ ਆਰਦ੍ਧੇ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਬਾਲੋ ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਇਮਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਲਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਸ ਗਮਨਪਟਿਬਾਹਨੁਪਾਯੋ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਨਂ ਆਹ – ‘‘ਕੁਮਾਰ, ਮਾ ਅਤਿવੇਗੇਨ ਗਚ੍ਛਾਹਿ, ਕੁਲਗਾਮਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਨਾਮ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿવਚ੍ਛਂ ਕਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ।
ਕੋਸਮ੍ਬਕਸੇਟ੍ਠਿਪਿ ਤਸ੍ਸ ਚਿਰਾਯਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਪੁਨ ਸਾਸਨਂ ਪਹਿਣਿ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਮੇ ਪੁਤ੍ਤੋ ਚਿਰਾਯਤਿ, ਅਹਂ ਲੋਹਿਤਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਕਰੋਗਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਜੀવਨ੍ਤਮੇવ ਮਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਟ੍ਠੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸਿ – ‘‘ਨ ਏਸੋ ਤવ ਪਿਤਾ, ਤ੍વਂ ਪਨ ‘ਪਿਤਾ’ਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਕਰੋਸਿ । ਏਸ ਤવ ਮਾਰਣਤ੍ਥਾਯ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਂ ਪਹਿਣਿ, ਅਹਂ ਤਂ ਪਣ੍ਣਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਸਾਸਨਂ ਲਿਖਿਤ੍વਾ ਤવ ਏਤਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦਯਿਂ। ਏਸ ਤਂ ‘ਅਪੁਤ੍ਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਪਕ੍ਕੋਸਤਿ, ਏਤਸ੍ਸ ਕਾਲਕਿਰਿਯਂ ਆਗਮੇਹੀ’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਧਰਮਾਨਕਸ੍ਸੇવ ਕਾਲਕਤਭਾવਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕੋਸਮ੍ਬਿਨਗਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ਬਹਿਯੇવ ਸਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ ‘‘ਤ੍વਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੋ ਸਕਲਗੇਹੇ ਤવ ਆਰਕ੍ਖਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋવ ਪવਿਸਾਹੀ’’ਤਿ। ਸਯਮ੍ਪਿ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਮੇવ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਉਭੋ ਹਤ੍ਥੇ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਰੋਦਨ੍ਤੀ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਪਨ੍ਨਕਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੀਸੇਨੇવ ਹਦਯਂ ਪਹਰਿ। ਸੋ ਦੁਬ੍ਬਲਤਾਯ ਤੇਨੇવ ਪਹਾਰੇਨ ਕਾਲਮਕਾਸਿ।
ਕੁਮਾਰੋਪਿ ਪਿਤੁ ਸਰੀਰਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਹਾਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਮਂ ਸਕਪੁਤ੍ਤੋਤਿ વਦਥਾ’’ਤਿ ਪਾਦਮੂਲਿਕਾਨਂ ਲਞ੍ਜਂ ਅਦਾਸਿ। ਤਤੋ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਰਾਜਾ ‘‘ਸੇਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਾਰਹਂ ਏਕਂ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ‘‘ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਸਪੁਤ੍ਤਕਨਿਪੁਤ੍ਤਕਭਾવਂ ਜਾਨਾਥਾ’’ਤਿ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਪਾਦਮੂਲਿਕਾ ਰਞ੍ਞੋ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਸਪੁਤ੍ਤਭਾવਂ ਕਥਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਘੋਸਕਸੇਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਅਥ ਨਂ ਭਰਿਯਾ ਆਹ – ‘‘ਅਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਅવਜਾਤੋ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਦੁਗ੍ਗਤਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਕੁਸਲવਸੇਨ ਪਨ ਏવਰੂਪਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਲਭਿਮ੍ਹ, ਅਧੁਨਾਪਿ ਕੁਸਲਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ ਭਦ੍ਦੇ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਦੇવਸਿਕਂ ਸਹਸ੍ਸਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਦਾਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਤਾਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਜਨਾਨਂ ਖੁਜ੍ਜੁਤ੍ਤਰਾ ਦੇવਲੋਕਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਘੋਸਕਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਧਾਤਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਸਾ ਜਾਤਕਾਲੇ ਖੁਜ੍ਜਾ ਅਹੋਸੀਤਿ ਖੁਜ੍ਜੁਤ੍ਤਰਾਤੇવਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸਾਮਾવਤੀਪਿ ਦੇવਲੋਕਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਭਦ੍ਦવਤਿਯਰਟ੍ਠੇ ਭਦ੍ਦਿਯਨਗਰੇ ਭਦ੍ਦવਤਿਯਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਸਾਮਾਤਿਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਛਾਤਕਭਯਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਛਾਤਕਭਯਭੀਤਾ ਯੇਨ વਾ ਤੇਨ વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤਦਾ ਅਯਂ ਭਦ੍ਦવਤਿਯਸੇਟ੍ਠਿ ਭਰਿਯਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਦ੍ਦੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਛਾਤਕਭਯਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਕੋਸਮ੍ਬਿਨਗਰੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਹਾਯਕਸ੍ਸ ਘੋਸਕਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਨ ਸੋ ਅਮ੍ਹੇ ਦਿਸ੍વਾ ਪਮਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਸੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ਅਦਿਟ੍ਠਸਹਾਯਕੋ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ। ਸੋ ਸੇਸਜਨਂ ਨਿવਤ੍ਤਾਪੇਤ੍વਾ ਭਰਿਯਞ੍ਚ ਧੀਤਰਞ੍ਚ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਕੋਸਮ੍ਬਿਨਗਰਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ। ਤੇ ਤਯੋਪਿ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਕੋਸਮ੍ਬਿਂ ਪਤ੍વਾ ਏਕਾਯ ਸਾਲਾਯ ਨਿવਾਸਂ ਅਕਂਸੁ।
ਘੋਸਕਸੇਟ੍ਠਿਪਿ ਖੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਘਰਦ੍વਾਰੇ ਕਪਣਦ੍ਧਿਕવਨਿਬ੍ਬਕਯਾਚਕਾਨਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਾਪੇਸਿ। ਅਥਾਯਂ ਭਦ੍ਦવਤਿਯਸੇਟ੍ਠਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਇਮਿਨਾવ ਕਪਣવੇਸੇਨ ਸਹਾਯਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ, ਸਰੀਰੇ ਪਾਕਤਿਕੇ ਜਾਤੇ ਸੁਨਿવਤ੍ਥਾ ਸੁਪਾਰੁਤਾ ਸੇਟ੍ਠਿਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਧੀਤਰਂ ਘੋਸਕਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਦਾਨਗ੍ਗਂ ਪਹਿਣਿਂਸੁ। ਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਤ੍ਤਂ ਆਹਰਣਤ੍ਥਾਯ ਭਾਜਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਾਨਗ੍ਗਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਓਕਾਸੇ ਲਜ੍ਜਮਾਨਰੂਪਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਦਾਨਕਮ੍ਮਿਕੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸੇਸਜਨਾ ਸਮ੍ਮੁਖਸਮ੍ਮੁਖਟ੍ਠਾਨੇ ਕੇવਟ੍ਟਾ ਮਚ੍ਛવਿਲੋਪੇ વਿਯ ਮਹਾਸਦ੍ਦਂ ਕਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਪਨ ਦਾਰਿਕਾ ਕੁਲਧੀਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਉਪਧਿਸਮ੍ਪਦਾਪਿਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ।
ਤਤੋ ਨਂ ਆਹ – ‘‘ਤ੍વਂ, ਅਮ੍ਮ, ਕਸ੍ਮਾ ਸੇਸਜਨੋ વਿਯ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਨ ਗਚ੍ਛਸੀ’’ਤਿ? ਤਾਤ, ਏવਰੂਪਂ ਸਮ੍ਬਾਧਟ੍ਠਾਨਂ ਕਿਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ਪવਿਸਾਮੀਤਿ। ਅਮ੍ਮ, ਕਤਿ ਪਨ ਜਨਾ ਤੁਮ੍ਹੇਤਿ? ਤਯੋ ਜਨਾ, ਤਾਤਾਤਿ। ਸੋ ਤਯੋ ਭਤ੍ਤਪਿਣ੍ਡੇ ਅਦਾਸਿ। ਸਾ ਤਂ ਭਤ੍ਤਂ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਅਦਾਸਿ, ਪਿਤਾ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਛਾਤਕਤ੍ਤਾ ਅਤਿਰੇਕਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਾਲਮਕਾਸਿ। ਸਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦ੍વੇਯੇવ ਭਤ੍ਤਪਿਣ੍ਡੇ ਗਣ੍ਹਿ। ਤਂਦਿવਸਂ ਸੇਟ੍ਠਿਭਰਿਯਾ ਭਤ੍ਤੇਨ ਚ ਕਿਲਨ੍ਤਤਾਯ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਚ ਮਰਣਸੋਕੇਨ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗਸਮਨਨ੍ਤਰੇ ਕਾਲਮਕਾਸਿ। ਸਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਏਕਮੇવ ਭਤ੍ਤਪਿਣ੍ਡਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਦਾਨਕਮ੍ਮਿਕੋ ਤਸ੍ਸਾ ਕਿਰਿਯਂ ਉਪਧਾਰੇਤ੍વਾ, ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਤਯਾ ਪਠਮਦਿવਸੇ ਤਯੋ ਪਿਣ੍ਡਾ ਗਹਿਤਾ, ਪੁਨਦਿવਸੇ ਦ੍વੇ, ਅਜ੍ਜ ਏਕਮੇવ ਗਣ੍ਹਸਿ। ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਾ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਕਥੇਸਿ। ਕਤਰਗਾਮવਾਸਿਨੋ ਪਨ, ਅਮ੍ਮ, ਤੁਮ੍ਹੇਤਿ। ਸਾ ਤਮ੍ਪਿ ਕਾਰਣਂ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਤੋ ਕਥੇਸਿ। ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤ੍વਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ, ਮਯ੍ਹਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਾ ਦਾਰਿਕਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਤ੍વਂ ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਮ ਧੀਤਾ, ਅਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਤਂ ਧੀਤਰਂ ਕਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿ।
ਸਾ ਉਟ੍ਠਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਯ ਦਾਨਗ੍ਗੇ ਮਹਾਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਅਯਂ, ਤਾਤ, ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਮਹਾਸਦ੍ਦੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਮ੍ਮ, ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰੇ ਨਾਮ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦਂ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ। ਅਹਮੇਤ੍ਥ ਉਪਾਯਂ ਜਾਨਾਮਿ, ਤਾਤਾਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਅਮ੍ਮਾਤਿ? ਸਮਨ੍ਤਾ વਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਦ੍વਾਰਾਨਿ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋ ਭਾਜਨਾਨਿ ਠਪਾਪੇਤ੍વਾ ਏਕੇਨ ਦ੍વਾਰੇਨ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਏਕੇਨ ਦ੍વਾਰੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਕਰੋਥ, ਤਾਤਾਤਿ। ਸਾਧੁ, ਅਮ੍ਮਾਤਿ ਪੁਨਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਥਾ ਕਾਰੇਸਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਾਨਗ੍ਗਂ ਪਦੁਮਸ੍ਸਰਂ વਿਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਸਦ੍ਦਂ ਅਹੋਸਿ।
ਤਤੋ ਘੋਸਕਸੇਟ੍ਠਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦਾਨਗ੍ਗਸ੍ਮਿਂ ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਮਹਾਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਦਾ ਤਂ ਅਸੁਣਨ੍ਤੋ ਦਾਨਕਮ੍ਮਿਕਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਤ੍વਂ ਅਜ੍ਜ ਦਾਨਂ ਨ ਦਾਪੇਸੀ’’ਤਿ। ਦਿਨ੍ਨਂ , ਅਯ੍ਯਾਤਿ। ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਪੁਬ੍ਬੇ વਿਯ ਦਾਨਗ੍ਗੇ ਸਦ੍ਦੋ ਨ ਸੁਯ੍ਯਤੀਤਿ? ਆਮ, ਅਯ੍ਯ, ਏਕਾ ਮੇ ਧੀਤਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਅਹਂ ਤਾਯ ਕਥਿਤਉਪਾਯੇ ਠਤ੍વਾ ਦਾਨਗ੍ਗਂ ਨਿਸ੍ਸਦ੍ਦਮਕਾਸਿਨ੍ਤਿ। ਤવ ਧੀਤਾ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਕੁਤੋ ਤੇ ਧੀਤਾ ਲਦ੍ਧਾਤਿ? ਸੋ વਞ੍ਚੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਭਾવੇਨ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਂ ਧੀਤੁ ਆਗਮਨવਿਧਾਨਂ ਕਥੇਸਿ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਭੋ ਤ੍વਂ ਏવਰੂਪਂ ਭਾਰਿਯਂ ਕਮ੍ਮਮਕਾਸਿ? ਤ੍વਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਮਮ ਧੀਤਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਸਮਾਨਂ ਨਾਰੋਚੇਸਿ , વੇਗੇਨ ਤਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗੇਹਂ ਆਣਾਪੇਹੀਤਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਕਾਮਕੋ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸੇਟ੍ਠਿ ਤਂ ਧੀਤੁਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਧੀਤੁ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮਾਨਜਾਤਿਕੇਹਿ ਕੁਲੇਹਿ ਧੀਤੁ ਸਮਾਨવਯਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਕੁਮਾਰਿਕਸਤਾਨਿ ਤਸ੍ਸਾ ਪਰਿવਾਰਮਕਾਸਿ।
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਉਦੇਨੋ ਰਾਜਾ ਨਗਰੇ ਅਨੁਸਞ੍ਚਰਨ੍ਤੋ ਤਂ ਸਾਮਾવਤਿਂ ਤਾਹਿ ਕੁਮਾਰੀਹਿ ਪਰਿવਾਰਿਤਂ ਕੀਲ਼ਮਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਸ੍ਸਾਯਂ ਦਾਰਿਕਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਘੋਸਕਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਧੀਤਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਸਸ੍ਸਾਮਿਕਅਸ੍ਸਾਮਿਕਭਾવਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤਤੋ ਅਸ੍ਸਾਮਿਕਭਾવੇ ਕਥਿਤੇ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਕਥੇਥ ‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਧੀਤਰਂ ਰਾਜਾ ਇਚ੍ਛਤੀ’’’ਤਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਞ੍ਞਾ ਦਾਰਿਕਾ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਕਧੀਤਿਕਂ ਸਪਤ੍ਤਿવਾਸੇ ਦਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਾ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ਤਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿਂ ਚ ਸੇਟ੍ਠਿਭਰਿਯਞ੍ਚ ਬਹਿ ਕਤ੍વਾ ਸਕਲਗੇਹਂ ਲਞ੍ਛਾਪੇਸਿ। ਸਾਮਾવਤੀ ਬਹਿ ਕੀਲ਼ਿਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਬਹਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਮਤਾਤਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਇਧ ਨਿਸਿਨ੍ਨਤ੍ਥਾ’’ਤਿ? ਤੇ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਕਥਯਿਂਸੁ। ਅਮ੍ਮਤਾਤਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਤੁਮ੍ਹੇ ਇਮਂ ਪਟਿવਚਨਂ ਨ ਜਾਨਾਥ ‘‘ਮਮ ਧੀਤਾ ਸਪਤ੍ਤਿવਾਸੇ વਸਨ੍ਤੀ ਏਕਿਕਾ વਸਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਚਸ੍ਸਾ ਪਰਿવਾਰਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਕੁਮਾਰਿਯੋ વਸਾਪੇਥ, ਏવਂ વਸਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਏવਂ ਕਥਾਪੇਥ, ਤਾਤਾਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਅਮ੍ਮ, ਮਯਂ ਤવ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਜਾਨਿਮ੍ਹਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇ ਤਥਾ ਕਥਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਹੋਤੁ, ਸਬ੍ਬਾ ਆਨੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਭਦ੍ਦਕੇਨ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਮੁਹੁਤ੍ਤਕੇਨ ਪਞ੍ਚਮਾਤੁਗਾਮਸਤਪਰਿવਾਰਂ ਰਾਜਗੇਹਂ ਨਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਤਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾਪਿ ਤਸ੍ਸਾਯੇવ ਪਰਿવਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਅਭਿਸੇਕਂ ਕਤ੍વਾ વਿਸੁਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਾਸਾਦੇ વਸਾਪੇਸਿ।
ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਕੋਸਮ੍ਬਿਯਂ ਘੋਸਕਸੇਟ੍ਠਿ ਕੁਕ੍ਕੁਟਸੇਟ੍ਠਿ ਪવਾਰਿਕਸੇਟ੍ਠੀਤਿ ਤਯੋ ਜਨਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਹਾਯਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਤਯੋਪਿ ਜਨਾ ਪਞ੍ਚਸਤੇ ਤਾਪਸੇ ਪਟਿਜਗ੍ਗਨ੍ਤਿ। ਤਾਪਸਾਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਸਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠ ਮਾਸੇ ਹਿਮવਨ੍ਤੇ વਸਨ੍ਤਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਤੇ ਤਾਪਸਾ ਹਿਮવਨ੍ਤਤੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਮਹਾਕਨ੍ਤਾਰੇ ਤਸਿਤਾ ਕਿਲਨ੍ਤਾ ਏਕਂ ਮਹਨ੍ਤਂ વਟਰੁਕ੍ਖਂ ਪਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਅਧਿવਤ੍ਥਾਯ ਦੇવਤਾਯ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਸਙ੍ਗਹਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨ੍ਤਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਦੇવਤਾ ਸਬ੍ਬਾਲਙ੍ਕਾਰવਿਭੂਸਿਤਂ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਪਾਨੀਯਪਾਨਕਾਦੀਨਿ ਦਤ੍વਾ ਕਿਲਮਥਂ ਪਟਿવਿਨੋਦੇਸਿ। ਤੇ ਦੇવਤਾਯ ਆਨੁਭਾવੇਨ વਿਮ੍ਹਿਤਾ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਦੇવਤੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਯਾ ਅਯਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਾ’’ਤਿ? ਦੇવਤਾ ਆਹ – ਲੋਕੇ ਬੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮ ਭਗવਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸੋ ਏਤਰਹਿ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ। ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ਗਹਪਤਿ ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ। ਸੋ ਉਪੋਸਥਦਿવਸੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਤਕਾਨਂ ਪਕਤਿਭਤ੍ਤવੇਤਨਮੇવ ਦਤ੍વਾ ਉਪੋਸਥਂ ਕਾਰਾਪੇਸਿ। ਅਥਾਹਂ ਏਕਦਿવਸਂ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕੇ ਪਾਤਰਾਸਤ੍ਥਾਯ ਆਗਤੋ ਕਞ੍ਚਿ ਭਤਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਕਸ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂ। ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਅਥਾਹਂ ਏਤਦવੋਚਂ – ‘‘ਇਦਾਨਿ ਉਪਡ੍ਢਦਿવਸੋ ਗਤੋ, ਸਕ੍ਕਾ ਨੁ ਖੋ ਉਪਡ੍ਢਉਪੋਸਥਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਪਟਿવੇਦੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਸ੍વਾਹਂ ਉਪਡ੍ਢਦਿવਸਂ ਉਪੋਸਥਂ ਸਮਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਤਦਹੇવ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਇਮਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਲਭਿਨ੍ਤਿ।
ਅਥ ਤੇ ਤਾਪਸਾ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੋ ਕਿਰ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਪੀਤਿਪਾਮੋਜ੍ਜਾ ਤਤੋ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮਾ ਹੁਤ੍વਾਪਿ ‘‘ਬਹੂਪਕਾਰਾ ਨੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕਸੇਟ੍ਠਿਨੋ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਕੋਸਮ੍ਬਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠੀਹਿ ਕਤਸਕ੍ਕਾਰਬਹੁਮਾਨਾ ‘‘ਤਦਹੇવ ਮਯਂ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ‘‘ਕਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਰਿਤਤ੍ਥ, ਨਨੁ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਞ੍ਚ ਮਾਸੇ વਸਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਹੇવ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੇ – ‘‘ਗਚ੍ਛਾਮ ਮਯਂ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਸਣਿਕਂ ਆਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ।
ਤੇਪਿ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਪਚ੍ਛਾ ਪਞ੍ਚਸਤਪਞ੍ਚਸਤਸਕਟਪਰਿવਾਰਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਜੇਤવਨਤੋ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਾਨੇ ਖਨ੍ਧਾવਾਰਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਸਂ ਚਰਿਯਾવਸੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਤਯੋਪਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਸ੍વਾਤਨਾਯ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਤੇਨੇવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਅਜ੍ਜਤਨਾਯ ਸ੍વਾਤਨਾਯਾਤਿ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਦ੍ਧਮਾਸਂ ਖਨ੍ਧਾવਾਰਭਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਦਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਗਰਂ ਆਗਮਨਤ੍ਥਾਯ ਯਾਚਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਸੁਞ੍ਞਾਗਾਰੇ ਤਥਾਗਤਾ ਅਭਿਰਮਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਕਥੇਸਿ। ਤੇ ‘‘ਅਞ੍ਞਾਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਪਹਿਤਸਾਸਨੇਨ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਗਰਮੇવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਯੋਪਿ ਜਨਾ ਸਕੇ ਸਕੇ ਉਯ੍ਯਾਨੇ વਿਹਾਰੇ ਕਾਰਾਪੇਸੁਂ। ਘੋਸਕਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ਕਾਰਿਤੋ ਘੋਸਿਤਾਰਾਮੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ, ਕੁਕ੍ਕੁਟਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ਕਾਰਿਤੋ ਕੁਕ੍ਕੁਟਾਰਾਮੋ ਨਾਮ ਜਾਤੋ, ਪਾવਾਰਿਕਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ਕਾਰਿਤਂ ਪਾવਾਰਿਕਮ੍ਬવਨਂ ਨਾਮ ਜਾਤਂ। ਤੇ વਿਹਾਰੇ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਦੂਤਂ ਪਹਿਣਿਂਸੁ – ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਙ੍ਗਹਂ ਕਾਤੁਂ ਇਮਂ ਨਗਰਂ ਆਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਕੋਸਮ੍ਬਿਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਹਾਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવਾਰੋ ਚਾਰਿਕਂ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਗਮਨਂ વਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕੁਰੁਰਟ੍ਠੇ ਕਮ੍ਮਾਸਦਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਨਿਗਮਂ ਅਗਮਾਸਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਬਹਿਗਾਮੇ ਅਗ੍ਗਿਂ ਜੁਹਿਤ੍વਾ ਪਾਤੋવ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਂ ਪવਿਸਤਿ। ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਪਥੇ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਸੋ ਦਸਬਲਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਮਮ ਧੀਤੁ ਰੂਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਦਿਸਂ ਦਾਰਕਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤੋ ਚਰਾਮਿ, ਰੂਪਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਸਤਿਪਿ ਏવਰੂਪਂ ਗਹਿਤਪਬ੍ਬਜ੍ਜਮੇવ ਪਤ੍ਥੇਸਿਂ। ਅਯਂ ਖੋ ਪਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਅਭਿਰੂਪੋ ਦਸ੍ਸਨੀਯੋ ਮਮ ਧੀਤੁਯੇવ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ’’ਤਿ વੇਗੇਨ ਗੇਹਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਿਰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬੇ ਏਕੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤવਂਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਮੇવ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨਮਤਿ। ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਦ੍ਦੇ ਮਯਾ ਏવਰੂਪੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨਾਮ ਨਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮવਣ੍ਣੋ ਮਮ ਧੀਤੁਯੇવ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ, ਸੀਘਂ ਮੇ ਧੀਤਰਂ ਅਲਙ੍ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਧੀਤਰਂ ਅਲਙ੍ਕਰੋਨ੍ਤਿਯਾવ ਸਤ੍ਥਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਪਦਚੇਤਿਯਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਨਗਰਂ ਪਾવਿਸਿ।
ਅਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਧੀਤਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਂ ਪવਿਟ੍ਠਕਾਲੇ ਆਗਤਤ੍ਤਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਦਸਬਲਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਪਰਿਭਾਸਤਿ – ‘‘ਤવ ਕਾਰਣਂ ਭਦ੍ਦਕਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਯਿ ਪਪਞ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਯਾવ ਸੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਗਤੋ’’ਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਗਤੋ ਤਾવ ਹੋਤੁ, ਕਤਰਦਿਸਾਭਾਗੇਨ ਗਤੋਤਿ? ਇਮਿਨਾ ਦਿਸਾਭਾਗੇਨਾਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਗਤਟ੍ਠਾਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋવ ਪਦਚੇਤਿਯਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਭਦ੍ਦੇ ਇਮਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪਦਾਨਿ, ਇਤੋ ਗਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ, ਸਤ੍ਥੁ ਪਦਚੇਤਿਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਬਾਲੋ વਤਾਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਨ੍ਥਮਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿਹਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ ਆਹ – ‘‘ਯਾવ ਬਾਲੋ ਚਾਸਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਨਾਮ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਧੀਤਰਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀਤਿ વਦਸਿ। ਰਾਗੇਨ ਹਿ ਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਦੋਸੇਨ ਦੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਮੋਹੇਨ ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪਦਂ ਨਾਮ ਏવਰੂਪਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਲੋਕੇ ਪਨ વਿવਟਚ੍ਛਦਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਏਤਂ ਪਦਂ’’ ਪਸ੍ਸ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ –
‘‘ਰਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਂ ਪਦਂ ਭવੇ,
ਦੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਅવਕਡ੍ਢਿਤਂ ਪਦਂ।
ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸਹਸਾਨੁਪੀਲ਼ਿਤਂ,
વਿવਟਚ੍ਛਦਸ੍ਸ ਇਦਮੀਦਿਸਂ ਪਦ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿਯਾਪਿ ਅਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਨਾਮ ਚਣ੍ਡਾ ਮੁਖਰਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ વਿવਾਦਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂਯੇવ ਸਤ੍ਥਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਕਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨੂਪਚਾਰੇਨੇવ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਦੂਰਤੋવ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਅਪਸਾਦੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ’’ਤਿ ਹਟ੍ਠਪਹਟ੍ਠੋ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਭੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ, ਅਹਂ ਪਾਤੋવ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤੋ ਚਰਾਮਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਮਮ ਧੀਤਾਯ ਸਮਾਨਰੂਪਾ ਇਤ੍ਥੀ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਪੁਰਿਸੋਪਿ ਤਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮਾਨਰੂਪੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਮਮ ਧੀਤਰਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਪੋਸਨਤ੍ਥਾਯ ਦਮ੍ਮਿ, ਗਣ੍ਹਾਹਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਅਹਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਕਾਮਗ੍ਗવਾਸਿਨਿਯੋ ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਧਰਾ ਨਾਨਾવਣ੍ਣਂ ਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਿਯੋ ਮਮ ਪਲੋਭਨਤ੍ਥਮੇવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਠਿਤਾ ਦੇવਧੀਤਾਪਿ ਨ ਇਚ੍ਛਿਂ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨ ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਦਿਸ੍વਾਨ ਤਣ੍ਹਂ ਅਰਤਿਂ ਰਗਞ੍ਚ,
ਨਾਹੋਸਿ ਛਨ੍ਦੋ ਅਪਿ ਮੇਥੁਨਸ੍ਮਿਂ।
ਕਿਂਮੇવਿਦਂ ਮੁਤ੍ਤਕਰੀਸਪੁਣ੍ਣਂ,
ਪਾਦਾਪਿ ਨਂ ਸਮ੍ਫੁਸਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛੇ’’ਤਿ॥ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੮੪੧)।
ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਨਤ੍ਥਿਕੇਨ ਨਾਮ ‘ਅਲ’ਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤੁਮੇવ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਯਂ ਪਨ ਮਮ ਸਰੀਰਂ ਮੁਤ੍ਤਕਰੀਸਪੁਣ੍ਣਂ ਨਾਮ ਕਤ੍વਾ ‘ਪਾਦਾਪਿ ਨਂ ਸਮ੍ਫੁਸਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛੇ’ਤਿ ਅવੋਚ, ਏਕਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਟ੍ਠਾਨਂ ਲਭਨ੍ਤੀ ਅਨ੍ਤਰਮੇવਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਅਮਨਸਿਕਤ੍વਾ ਚਰਿਯવਸੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਉਭੋਪਿ ਜਾਯਮ੍ਪਤਿਕਾ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਘਰਾવਾਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਧੀਤਰਂ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਂ ਚੂਲ਼ਪਿਤਰਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ ਉਭੋਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਅਥ ਰਾਜਾ ਉਦੇਨੋ ਚੂਲ਼ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ વੋਹਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਦਾਰਿਕਂ ਰਾਜਾਨੁਭਾવੇਨ ਗੇਹਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਅਭਿਸੇਕਂ ਕਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਪਞ੍ਚਮਾਤੁਗਾਮਸਤਪਰਿવਾਰਾਯ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ વਿਸੁਂ ਪਾਸਾਦਂ ਅਦਾਸਿ।
ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਖੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਕੋਸਮ੍ਬਿਨਗਰਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਸਤ੍ਥੁ ਆਗਮਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮਨਂ ਕਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਇਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਯੋ વਿਹਾਰਾ ਤੁਮ੍ਹੇ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਕਤਾ, ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਥ, ਭਨ੍ਤੇ, વਿਹਾਰੇ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸਙ੍ਗਹਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ। ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸਿ ਭਗવਾ વਿਹਾਰੇ। ਤੇਪਿ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਸ੍વਾਤਨਾਯ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਘਰਂ ਅਗਮਂਸੁ।
ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਪਿ ਖੋ ਸਤ੍ਥੁ ਆਗਤਭਾવਂ ਸੁਤ੍વਾ ਛਿਨ੍ਨਭਿਨ੍ਨਕੇ ਧੁਤ੍ਤੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਲਞ੍ਜਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਇਮਿਨਾ ਇਮਿਨਾ ਚ ਨਿਯਾਮੇਨ ਅਕ੍ਕੋਸਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ। ਤੇ ਸਤ੍ਥੁ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਂ ਪવਿਸਨવੇਲਾਯ ਸਪਰਿવਾਰਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਨਾਨਾવਿਧੇਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸੇਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸਿਂਸੁ। ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਏવਰੂਪੇ ਅਕ੍ਕੋਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਨ વਸਿਸ੍ਸਾਮ, ਅਞ੍ਞਂ ਨਗਰਂ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ, ‘‘ਆਨਨ੍ਦ, ਤਥਾਗਤਾ ਨਾਮ ਅਟ੍ਠਹਿ ਲੋਕਧਮ੍ਮੇਹਿ ਨ ਕਮ੍ਪਨ੍ਤਿ, ਅਯਮ੍ਪਿ ਸਦ੍ਦੋ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਕ੍ਕੋਸਕਾਨਂਯੇવ ਉਪਰਿ ਪਤਿਸ੍ਸਤਿ, ਤ੍વਂ ਮਾ વਿਤਕ੍ਕਯਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ। ਤੇਪਿ ਤਯੋ ਨਗਰਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਮਹਾਸਕ੍ਕਾਰੇਨ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਮਹਾਦਾਨਂ ਅਦਂਸੁ। ਤੇਸਂ ਅਪਰਾਪਰਂ ਦਾਨਂ ਦਦਨ੍ਤਾਨਂਯੇવ ਮਾਸੋ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿ, ਅਥ ਨੇਸਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਲੋਕਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਓਕਾਸਂ ਦਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਤੇ ਕੋਸਮ੍ਬਿਨਗਰવਾਸਿਨੋਪਿ ਜਨਸ੍ਸ ਓਕਾਸਂ ਅਕਂਸੁ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨਾਗਰਾਪਿ વੀਥਿਸਭਾਗੇਨ ਗਣਸਭਾਗੇਨ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਿ।
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਸਤ੍ਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤੋ ਮਾਲਾਕਾਰਕਜੇਟ੍ਠਕਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਾਮਾવਤਿਯਾ ਉਪਟ੍ਠਾਯਿਕਾ ਖੁਜ੍ਜੁਤ੍ਤਰਾ ਅਟ੍ਠ ਕਹਾਪਣੇ ਆਦਾਯ ਮਾਲਤ੍ਥਾਯ ਤਂ ਗੇਹਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਮਾਲਾਕਾਰਜੇਟ੍ਠਕੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਅਮ੍ਮ ਉਤ੍ਤਰੇ, ਅਜ੍ਜ ਤੁਯ੍ਹਂ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਦਾਤੁਂ ਖਣੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਹਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪਰਿવਿਸਾਮਿ। ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਪਰਿવੇਸਨਾਯ ਸਹਾਯਿਕਾ ਹੋਹਿ, ਏવਂ ਇਤੋ ਪਰੇਸਂ વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਕਰਣਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਤੋ ਖੁਜ੍ਜੁਤ੍ਤਰਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਲਦ੍ਧਂ ਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗੇ વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਂ ਅਕਾਸਿ। ਸਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਉਪਨਿਸਿਨ੍ਨਕਥਾવਸੇਨ ਕਥਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਬ੍ਬਮੇવ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿ। ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਪਨ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ।
ਸਾ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਦਿવਸੇਸੁ ਚਤ੍ਤਾਰੋવ ਕਹਾਪਣੇ ਦਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਦਿવਸੇ ਦਿਟ੍ਠਸਚ੍ਚਭਾવੇਨ ਪਰਸਨ੍ਤਕੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇવ ਅਟ੍ਠ ਕਹਾਪਣੇ ਦਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਿਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਆਦਾਯ ਸਾਮਾવਤਿਯਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਾ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਅਮ੍ਮ ਉਤ੍ਤਰੇ, ਤ੍વਂ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਦਿવਸੇਸੁ ਨ ਬਹੂਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਆਹਰਸਿ, ਅਜ੍ਜ ਪਨ ਬਹੁਕਾਨਿ, ਕਿਂ ਨੋ ਰਾਜਾ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਪਸਨ੍ਨੋ’’ਤਿ? ਸਾ ਮੁਸਾવਾਦੇ ਅਭਬ੍ਬਤਾਯ ਅਤੀਤੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਂ ਅਨਿਗੁਹਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਕਥੇਸਿ। ‘‘ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਅਜ੍ਜ ਬਹੂਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਆਹਰਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ਚ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਅਹਂ ਅਜ੍ਜ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਮਤਂ ਸਚ੍ਛਾਕਾਸਿਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਮ੍ਹੇ ਨ વਞ੍ਚੇਮੀ’’ਤਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ, ‘‘ਅਮ੍ਮ ਉਤ੍ਤਰੇ, ਤਯਾ ਲਦ੍ਧਂ ਅਮਤਧਮ੍ਮਂ ਅਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਾવ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰਯਿਂਸੁ। ਅਯ੍ਯੇ, ਏવਂ ਦਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਅਹਂ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਕਥਿਤਨਿਯਾਮੇਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹੇਤੁਮ੍ਹਿ ਸਤਿ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਲਭਿਸ੍ਸਥਾਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ, ਅਮ੍ਮ ਉਤ੍ਤਰੇ, ਕਥੇਹੀਤਿ। ‘‘ਏવਂ ਕਥੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਮਯ੍ਹਂ ਉਚ੍ਚਂ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਤੁਮ੍ਹੇ ਨੀਚਾਸਨੇਸੁ ਨਿਸੀਦਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾਪਿ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਖੁਜ੍ਜੁਤ੍ਤਰਾਯ ਉਚ੍ਚਾਸਨਂ ਦਤ੍વਾ ਸਯਂ ਨੀਚਾਸਨਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਖੁਜ੍ਜੁਤ੍ਤਰਾਪਿ ਸੇਕ੍ਖਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸੁ ਠਤ੍વਾ ਤਾਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਾਮਾવਤਿਂ ਜੇਟ੍ਠਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾવ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਖੁਜ੍ਜੁਤ੍ਤਰਂ વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਕਰਣਤੋ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹੇ ਸਾવੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਖੁਜ੍ਜੁਤ੍ਤਰਾਪਿ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ।
ਕਸ੍ਮਾ ਪਨੇਸਾ ਦਾਸੀ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਤਿ? ਸਾ ਕਿਰ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਏਕਾਯ ਸਾਮਣੇਰਿਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ ਪਰੇਸਂ ਦਾਸੀਯੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਖੁਜ੍ਜਾ ਅਹੋਸੀਤਿ? ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਕਿਰ ਬੁਦ੍ਧੇ ਅਯਂ ਬਾਰਾਣਸਿਰਞ੍ਞੋ ਗੇਹੇ વਸਨ੍ਤੀ ਏਕਂ ਰਾਜਕੁਲੂਪਕਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਖੁਜ੍ਜਧਾਤੁਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਹવਾਸੀਨਂ ਮਾਤੁਗਾਮਾਨਂ ਪੁਰਤੋ ਪਰਿਹਾਸਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ ਖੁਜ੍ਜਾਕਾਰੇਨ વਿਚਰਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਖੁਜ੍ਜਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਕਿਂ ਪਨ ਕਤ੍વਾ ਸਾ ਪਞ੍ਞવਨ੍ਤੀ ਜਾਤਾਤਿ? ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਅਯਂ ਬਾਰਾਣਸਿਰਞ੍ਞੋ ਗੇਹੇ વਸਨ੍ਤੀ ਅਟ੍ਠ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇ ਰਾਜਗੇਹਤੋ ਉਣ੍ਹਪਾਯਾਸਸ੍ਸ ਪੂਰਿਤੇ ਪਤ੍ਤੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਏਤ੍ਥ ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਥ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠ ਸੁવਣ੍ਣਕਟਕੇ ਓਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਪਞ੍ਞવਨ੍ਤੀ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਤਾ ਸਾਮਾવਤਿਯਾ ਪਰਿવਾਰਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਸਚ੍ਚਾਪਿ ਸਮਾਨਾ ਰਞ੍ਞੋ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਭਾવੇਨ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਦਸ੍ਸਨਂ ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਦਸਬਲੇ ਅਨ੍ਤਰવੀਥਿਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੇ વਾਤਪਾਨੇਸੁ ਨਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਬ੍ਭੇਸੁ ਛਿਦ੍ਦਂ ਕਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਿ । ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਸਾਦਤਲਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਚਙ੍ਕਮਮਾਨਾ ਤਾਸਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗਬ੍ਭਚ੍ਛਿਦ੍ਦਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਮਿਦ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤਾਹਿ ਤਸ੍ਸਾ ਸਤ੍ਥਰਿ ਬਦ੍ਧਾਘਾਤਤਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੀਹਿ – ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਨਗਰਂ ਆਗਤੋ, ਮਯਂ ਏਤ੍ਥ ਠਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਸ੍ਸਾਮ ਚੇવ ਪੂਜੇਮ ਚਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਇਦਾਨਿਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਇਮਾਪਿ ਤਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਯਿਕਾ, ਇਮਾਸਮ੍ਪਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਰਹੋਗਤਕਾਲੇ, ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਸਾਮਾવਤਿਮਿਸ੍ਸਕਾਨਂ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪਤ੍ਥਨਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਕਤਿਪਾਹੇਨੇવ ਤੇ ਜੀવਿਤਂ ਮਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਸਾਮਾવਤੀ, ਸਪਰਿવਾਰਾ ਤੁਮ੍ਹੇਸੁ ਸਿਨੇਹਂ વਾ ਪੇਮਂ વਾ ਨ ਕਰੋਤਿ, ਸਮਣਂ ਪਨ ਗੋਤਮਂ ਅਨ੍ਤਰવੀਥਿਯਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ વਾਤਪਾਨੇਸੁ ਅਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤੇਸੁ ਤਾਨਿ ਖਣ੍ਡਿਤ੍વਾਪਿ ਓਕਾਸਂ ਕਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਾਜਾ ‘‘ਨ ਤਾ ਏવਰੂਪਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਨ ਸਦ੍ਦਹਤਿ। ਪੁਨ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਨ ਸਦ੍ਦਹਤਿਯੇવ। ਅਥ ਨਂ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਅਸ੍ਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤਂ ‘‘ਸਚੇ ਮੇ વਚਨਂ ਨ ਸਦ੍ਦਹਸਿ, ਤਾਸਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਪਧਾਰੇਹਿ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਾਜਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗਬ੍ਭੇਸੁ ਛਿਦ੍ਦਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਕਿ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਆਰੋਚਿਤੇ ਤਾਸਂ ਅਕ੍ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅવਤ੍વਾ ਛਿਦ੍ਦਾਨਿ ਪਿਦਹਾਪੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਾਸਂ ਪਾਸਾਦੇ ਉਦ੍ਧਚ੍ਛਿਦ੍ਦਕਜਾਲવਾਤਪਾਨਾਨਿ ਕਾਰੇਸਿ।
ਸਾ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਰਾਜਾਨਂ ਕੋਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ, ‘‘ਦੇવ, ਏਤਾਸਂ ਤੁਮ੍ਹੇਸੁ ਪੇਮਂ ਅਤ੍ਥਿ વਾ ਨਤ੍ਥਿ વਾਤਿ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮ, ਅਟ੍ਠ ਕੁਕ੍ਕੁਟੇ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਪਚਾਪੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਾਜਾ ਤਸ੍ਸਾ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਇਮੇ ਪਚਿਤ੍વਾ ਪੇਸੇਤੂ’’ਤਿ ਸਾਮਾવਤਿਯਾ ਅਟ੍ਠ ਕੁਕ੍ਕੁਟੇ ਪਹਿਣਿ। ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਅਰਿਯਸਾવਿਕਾ ਜੀવਮਾਨੇ ਕੁਕ੍ਕੁਟੇ ਕਿਂ ਪਚਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਲਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਨ ਹਤ੍ਥੇਨਪਿ ਫੁਸਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛਿ। ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾ ‘‘ਹੋਤੁ, ਮਹਾਰਾਜ, ਏਤੇਯੇવ ਚ ਕੁਕ੍ਕੁਟੇ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਪਚਨਤ੍ਥਾਯ ਪੇਸੇਹੀ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇਯੇવ ਕੁਕ੍ਕੁਟੇ ਮਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਮੇ ਕੁਕ੍ਕੁਟੇ ਪਚਾਪੇਤ੍વਾ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਦੇਤੂ’’ਤਿ ਪਹਿਣਿ। ਸਾ ਤੇਸਂ ਮਤਭਾવੇਨ ਦਸਬਲਞ੍ਚ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਪਹਿਤਭਾવੇਨ ਪਚਿਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਪੇਸੇਸਿ। ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾ ‘‘ਪਸ੍ਸ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਏਤ੍ਤਕੇਨਪਿ ਰਾਜਾਨਂ ਕੋਪੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ।
ਅਯਂ ਪਨ ਉਦੇਨੋ ਤਾਸੁ ਏਕੇਕਿਸ੍ਸਾ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਸਤ੍ਤ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ વਸਿ। ਅਥਾਯਂ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾ ਏਕਂ ਕਣ੍ਹਸਪ੍ਪਪੋਤਕਂ વੇਲ਼ੁਪਬ੍ਬੇ ਪਕ੍ਖਿਪਾਪੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸਿ। ਰਞ੍ਞੋ ਚ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਿਕਨ੍ਤવੀਣਂ ਆਦਾਯਯੇવ ਗਮਨਂ ਆਚਿਣ੍ਣਂ, ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾ ਰਞ੍ਞੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਮਨਕਾਲੇ ਤਂ ਸਪ੍ਪਪੋਤਕਂ ਅਨ੍ਤੋવੀਣਾਯ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਛਿਦ੍ਦਂ ਪਿਦਹਾਪੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਾਮਾવਤਿਯਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਮਨਕਾਲੇ, ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਸਾਮਾવਤੀ ਨਾਮ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਪਕ੍ਖਾ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਨ ਗਣੇਤਿ। ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍વਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਦੋਸਮੇવ ਚਿਨ੍ਤੇਤਿ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਹੋਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਾਜਾ ਸਾਮਾવਤਿਯਾ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਸਤ੍ਤਾਹਂ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਸਤ੍ਤਾਹੇ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਯ ਨਿવੇਸਨਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਯੇવ ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਾਮਾવਤੀ ਓਤਾਰਂ ਨ ਗવੇਸਤੀ’’ਤਿ ਕਥੇਨ੍ਤੀ વਿਯ ਰਞ੍ਞੋ ਹਤ੍ਥਤੋ વੀਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਚਾਲੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਏਤ੍ਥ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ વਿਚਰਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪਸ੍ਸ ਨਿਕ੍ਖਮਨੋਕਾਸਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਅਬ੍ਭੁਮ੍ਮੇ ਅਨ੍ਤੋ ਸਪ੍ਪੋ’’ਤਿ વੀਣਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਪਲਾਯਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਰਾਜਾ ਪਦਿਤ੍ਤਂ વੇਣੁવਨਂ વਿਯ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਲੋਣਂ ਉਦ੍ਧਨਂ વਿਯ ਚ ਦੋਸੇਨ ਤਟਤਟਾਯਨ੍ਤੋ ‘‘વੇਗੇਨ ਸਪਰਿવਾਰਂ ਸਾਮਾવਤਿਂ ਪਕ੍ਕੋਸਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਾਜਪੁਰਿਸਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕੋਸਿਂਸੁ।
ਸਾ ਰਞ੍ਞੋ ਕੁਦ੍ਧਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਸੇਸਮਾਤੁਗਾਮਾਨਂ ਸਞ੍ਞਮਦਾਸਿ। ‘‘ਰਾਜਾ ਤੁਮ੍ਹੇ ਘਾਤੇਤੁਕਾਮੋ ਪਕ੍ਕੋਸਤਿ, ਅਜ੍ਜ ਦਿવਸਂ ਓਦਿਸ੍ਸਕੇਨ ਮੇਤ੍ਤਾਫਰਣੇਨ ਰਾਜਾਨਂ ਫਰਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਾਜਾ ਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾવ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਹਾਧਨੁਂ ਆਦਾਯ વਿਸਪੀਤਕਣ੍ਡਂ ਸਨ੍ਨਯ੍ਹਿਤ੍વਾ ਧਨੁਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਬ੍ਬਾવ ਤਾ ਸਾਮਾવਤਿਪ੍ਪਮੁਖਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਓਧਿਸੋ ਮੇਤ੍ਤਂ ਫਰਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਕਣ੍ਡਂ ਨੇવ ਖਿਪਿਤੁਂ ਨ ਅਪਨੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਗਤ੍ਤੇਹਿ ਸੇਦਾ ਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਸਰੀਰਂ વੇਧਤਿ, ਮੁਖਤੋ ਖੇਲ਼ੋ ਪਤਤਿ, ਗਹੇਤਬ੍ਬਗਹਣਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਾਮਾવਤੀ ‘‘ਕਿਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕਿਲਮਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਆਮ, ਦੇવਿ, ਕਿਲਮਾਮਿ, ਅવਸ੍ਸਯੋ ਮੇ ਹੋਹੀਤਿ। ਸਾਧੁ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕਣ੍ਡਂ ਮਹਾਪਥવਿਮੁਖਂ ਕਰੋਹੀਤਿ। ਰਾਜਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਸਾ ‘‘ਰਞ੍ਞੋ ਹਤ੍ਥਤੋ ਕਣ੍ਡਂ ਮੁਚ੍ਚਤੂ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਕਣ੍ਡਂ ਮੁਚ੍ਚਿ। ਰਾਜਾ ਤਂਖਣਂਯੇવ ਉਦਕੇ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਆਗਮ੍ਮ ਅਲ੍ਲਕੇਸੋ ਅਲ੍ਲવਤ੍ਥੋ ਸਾਮਾવਤਿਯਾ ਪਾਦੇਸੁ ਪਤਿਤ੍વਾ ‘‘ਖਮ, ਦੇવਿ, ਮਯ੍ਹਂ, ਭੇਦਕਾਨਂ ਮੇ વਚਨੇਨ ਅਨੁਪਧਾਰੇਤ੍વਾ ਏਤਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਖਮਾਮਿ, ਦੇવਾਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਦੇવਿ, ਏવਂ ਤਯਾ ਮਯ੍ਹਂ ਖਮਿਤਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਯਥਾਰੁਚਿਯਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਦੇਥ, ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਾਥ, ਅਜ੍ਜ વੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਰਿਹਾਰਂ ਦਮ੍ਮੀਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ, ਦੇવ, ਅਜ੍ਜ ਪਟ੍ਠਾਯ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਆਨੇਥ, ਯੋ ਨੋ ਧਮ੍ਮਂ વਾਚੇਸ੍ਸਤੀਤਿ। ਰਾਜਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਯਾਚਨ੍ਤੋ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ ਲਭਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਥੇਰਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨਂ ਕਤ੍વਾ ਕਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤਿ।
ਤਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਨੁਮੋਦਨਾਯ ਪਸਨ੍ਨਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਸਤਾਨਿ ਅਦਂਸੁ। ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤੁਨ੍ਨવਾਯਕਾਲੇ ਏਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਏਕਾਯ ਸੂਚਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਹਤ੍ਥਤਲਮਤ੍ਤਂ ਚੋਲ਼ਖਣ੍ਡਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਸੂਚਿਯਾ ਫਲੇਨ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਮਹਾਪਞ੍ਞੋ ਅਹੋਸਿ, ਚੋਲ਼ਖਣ੍ਡਸ੍ਸ ਫਲੇਨ ਇਮਿਨਾવ ਨਿਯਾਮੇਨ ਪਞ੍ਚਸਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਦੁਸ੍ਸਾਨਿ ਪਟਿਲਭਿ।
ਤਤੋ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾ ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ ‘‘ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਚ੍ਛਾਮ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾਧੁ, ਦੇવੀਤਿ। ਸਾ ਰਞ੍ਞੋ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਚੂਲ਼ਪਿਤਰਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਤਕਾਲੇ ਸਾਮਾવਤਿਯਾ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਾਮਾવਤਿਂ ਸਪਰਿવਾਰਂ ਅਨ੍ਤੋਕਰਿਤ੍વਾ ‘ਰਞ੍ਞੋ ਆਣਾ’ਤਿ વਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ ਪਲਾਲੇਨ ਪਲਿવੇਠੇਤ੍વਾ ਗੇਹੇ ਅਗ੍ਗਿਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ। ਮਾਗਣ੍ਡਿਯੋ ਤਸ੍ਸਾ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸੇ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਤਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਸ੍ਸ ਉਪਪੀਲ਼ਕਕਮ੍ਮਸ੍ਸਾਨੁਭਾવੇਨ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਅਪ੍ਪੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿਂਸੁ, ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਭੁਸਮੁਟ੍ਠਿ વਿਯ ਝਾਯਿਂਸੁ। ਤਾਸਂ ਆਰਕ੍ਖਪੁਰਿਸਾ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ, ‘‘ਦੇવ, ਇਦਂ ਨਾਮ ਕਰਿਂਸੂ’’ਤਿ ਆਚਿਕ੍ਖਿਂਸੁ।
ਰਾਜਾ ‘‘ਕੇਨ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤੋ ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਾਯ ਕਾਰਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਭਦ੍ਦਕਂ ਤਯਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ ਮਯਾ ਕਾਤਬ੍ਬਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਯਾ, ‘‘ਉਟ੍ਠਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਯ ਮਯ੍ਹਂ વਧਾਯ ਪਰਿਸਕ੍ਕਮਾਨਾ ਘਾਤਿਤਾ, ਪਸਨ੍ਨੋਸ੍ਮਿ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਤવ ਞਾਤਕੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ਰਞ੍ਞੋ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਾਤਕੇਪਿ ਞਾਤਕੇ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਰਾਜਙ੍ਗਣੇ ਗਲਪ੍ਪਮਾਣੇਸੁ ਆવਾਟੇਸੁ ਨਿਖਨਿਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਠਿਤਾਨਿ ਸੀਸਾਨਿ ਭਿਨ੍ਦਾਪੇਨ੍ਤੋ ਮਹਨ੍ਤੇਹਿ ਅਯਨਙ੍ਗਲੇਹਿ ਕਸਾਪੇਸਿ। ਮਾਗਣ੍ਡਿਯਮ੍ਪਿ ਖਣ੍ਡਾਖਣ੍ਡਿਕਂ ਛਿਨ੍ਦਾਪੇਤ੍વਾ ਪੂવਪਚਨਕਟਾਹੇ ਪਚਾਪੇਸਿ।
ਕਿਂ ਪਨ ਸਾਮਾવਤਿਯਾ ਸਪਰਿવਾਰਾਯ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਝਾਪਨਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ? ਸਾ ਕਿਰ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਬੁਦ੍ਧੇ ਤੇਹੇવ ਪਞ੍ਚਹਿ ਮਾਤੁਗਾਮਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਙ੍ਗਾਯਂ ਕੀਲ਼ਿਤ੍વਾ ਬਹਿਤਿਤ੍ਥੇ ਠਿਤਾ ਸੀਤੇ ਜਾਤੇ ਅવਿਦੂਰਟ੍ਠਾਨੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋ ਅਸੋਧੇਤ੍વਾવ ਬਹਿ ਅਗ੍ਗਿਂ ਦਤ੍વਾ વਿਸਿਬ੍ਬੇਸੁਂ। ਅਨ੍ਤੋਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ। ਤਾ ਜਾਲਾਸੁ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਸੁ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਕਤਂ, ਅਯਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਰਞ੍ਞੋ ਕੁਲੂਪਕੋ, ਇਮਂ ਦਿਸ੍વਾ ਰਾਜਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕੁਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤਿ, ਇਦਾਨਿ ਨਂ ਸੁਜ੍ਝਾਪਿਤਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਦਾਰੂਨਿ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਅਦਂਸੁ। ਪੁਨ ਜਾਲਾਯ ਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾਯ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਤਾਸਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀਨਂਯੇવ ਚੀવਰਾਨਿ ਪਪ੍ਫੋਟੇਤ੍વਾ વੇਹਾਸਂ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਗਤੋ। ਤੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਨਿਰਯੇ ਪਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾવਸੇਸੇਨ ਇਮਂ ਬ੍ਯਸਨਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਚਤੁਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਪਨ ਕਥਾ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ વਤ ਖੁਜ੍ਜੁਤ੍ਤਰਾ, ਮਾਤੁਗਾਮਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਠਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਮਾਤੁਗਾਮਸਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਸਾਮਾવਤੀਪਿ ਰਞ੍ਞਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਪ੍ਪਿਤਂ ਕਣ੍ਡਂ ਮੇਤ੍ਤਾਫਰਣੇਨ ਫਰਿਤ੍વਾ ਪਟਿਬਾਹੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਮਹਾਜਨੋ ਗੁਣਂ ਕਥੇਸਿ। ਏવਮੇਤਂ વਤ੍ਥੁ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ। ਅਥ ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਤਦੇવ ਕਾਰਣਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਖੁਜ੍ਜੁਤ੍ਤਰਂ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾਨਂ, ਸਾਮਾવਤਿਂ ਮੇਤ੍ਤਾવਿਹਾਰੀਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਉਤ੍ਤਰਾਨਨ੍ਦਮਾਤਾવਤ੍ਥੁ
੨੬੨. ਪਞ੍ਚਮੇ ਝਾਯੀਨਨ੍ਤਿ ਝਾਨਾਭਿਰਤਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ, ਉਤ੍ਤਰਾ ਨਨ੍ਦਮਾਤਾ, ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਾ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੀ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਉਪਾਸਿਕਂ ਝਾਨਾਭਿਰਤਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹਨਗਰੇ ਸੁਮਨਸੇਟ੍ਠਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਣ੍ਣਸੀਹਸ੍ਸ ਨਾਮ ਭਰਿਯਾਯ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਉਤ੍ਤਰਾਤਿਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।
ਅਥੇਕਸ੍ਮਿਂ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਮਹਦਿવਸੇ ਰਾਜਗਹਸੇਟ੍ਠਿ ਪੁਣ੍ਣਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਤਾਤ ਪੁਣ੍ਣ, ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ વਾ ਉਪੋਸਥੋ વਾ ਦੁਗ੍ਗਤਸ੍ਸ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ વਦੇਹਿ ‘ਕਿਂ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਪਰਿਬ੍ਬਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਕੀਲ਼ਿਸ੍ਸਸਿ, ਬਲવਗੋਣੇ ਚ ਫਾਲਞ੍ਚ ਨਙ੍ਗਲਞ੍ਚ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਸਿਸ੍ਸਸੀ’’’ਤਿ। ‘‘ਮਮ ਭਰਿਯਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਤਂ ਕਥਂ ਭਰਿਯਾਯ ਆਰੋਚੇਸਿ। ‘‘ਸੇਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਅਯ੍ਯੋ ਇਸ੍ਸਰੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਥਾ ਸੋਭਤਿ, ਤ੍વਂ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਸਿਕਮ੍ਮਂ ਮਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਸ੍ਸਾ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕਸਿਭਣ੍ਡਂ ਆਦਾਯ ਕਸਿਤੁਂ ਗਤੋ।
ਤਂਦਿવਸਞ੍ਚ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਕਸ੍ਸ ਅਜ੍ਜ ਮਯਾ ਸਙ੍ਗਹਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਇਮਸ੍ਸ ਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰવੇਲਾਯ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਕਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅવਿਦੂਰੇ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਪੁਣ੍ਣੋ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕਸਿਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿ। ਥੇਰੋ ਤਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਉਦਕਸਭਾਗਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਯ੍ਯੋ ਮੁਖਂ ਧੋવਿਤੁਕਾਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਤਤੋ વੇਗੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਦਾਸਿ। ਥੇਰੇ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਖਾਦਨ੍ਤੇ ਪਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਧਮ੍ਮਕਰਣਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਉਦਕਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਆਹਰਿ। ਥੇਰੋ ਮੁਖਂ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿ। ਪੁਣ੍ਣੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਥੇਰੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਦਿવਸੇਸੁ ਇਮਂ ਮਗ੍ਗਂ ਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਜ੍ਜ ਪਨ ਮਯ੍ਹਂ ਸਙ੍ਗਹਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਹੋ વਤ ਮੇ ਭਰਿਯਾ ਮਮਤ੍ਥਾਯ ਆਹਰਣਕਂ ਆਹਾਰਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ।
ਅਥਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਦਿવਸੋ’’ਤਿ ਪਾਤੋવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਲਭਨਕਨਿਯਾਮੇਨ ਖਾਦਨੀਯਭੋਜਨੀਯਂ ਸਂવਿਧਾਯ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਕਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਦਿવਸੇਸੁ ਮਯ੍ਹਂ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੇ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਮਮ ਅਯ੍ਯਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਜ੍ਜ ਪਨ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭਾવੋ ਜਾਤੋ। ਮਮ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਪੁਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਇਮਂ ਤਾવ ਆਹਾਰਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤੀਹਿ ਚੇਤਨਾਹਿ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਭੋਜਨਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਏવਂવਿਧਾ ਦੁਗ੍ਗਤਜੀવਿਤਾ ਮੁਚ੍ਚਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਥੇਰੋਪਿ ‘‘ਤવ ਅਜ੍ਝਾਸਯੋ ਪੂਰਤੂ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸਾਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤੋ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ।
ਸਾਪਿ ਪੁਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਆਹਾਰਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਆਦਾਯ ਕਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਕੁਜ੍ਝਨਭਾવਤੋ ਭੀਤਾ ‘‘ਸਾਮਿ, ਅਜ੍ਜ ਏਕਦਿવਸਂ ਤવ ਮਨਂ ਸਨ੍ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਾਤਿ? ਅਹਂ ਅਜ੍ਜ ਤਾવ ਆਹਾਰਂ ਆਹਰਨ੍ਤੀ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤવ ਭਾਗਭਤ੍ਤਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਹਾਰਂ ਪਚਿਤ੍વਾ ਆਦਾਯ ਆਗਤਾਮ੍ਹੀਤਿ। ਮਨਾਪਂ ਤੇ, ਭਦ੍ਦੇ, ਕਤਂ, ਮਯਾਪਿ ਪਾਤੋવ ਥੇਰਸ੍ਸ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਞ੍ਚ ਮੁਖੋਦਕਞ੍ਚ ਦਿਨ੍ਨਂ। ਅਜ੍ਜ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸੁਪ੍ਪਭਾਤਂ, ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਕਮੇવ ਜਾਤਨ੍ਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਜਨਾਨਂ ਏਕਸਦਿਸਮੇવ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਪੁਣ੍ਣੋ ਆਹਾਰਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਭਰਿਯਾਯ ਊਰੁਮ੍ਹਿ ਸੀਸਂ ਕਤ੍વਾ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦਾ ਓਕ੍ਕਮਿ। ਸੋ ਥੋਕਂ ਨਿਦ੍ਦਾਯਿਤ੍વਾ ਪਬੁਦ੍ਧੋ ਕਸਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਓਲੋਕੇਸਿ, ਓਲੋਕਿਤੋਲੋਕਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਮਹਾਕੋਸਾਤਕਿਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਸਮ੍ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਂ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਭਰਿਯਂ ਆਹ – ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਕਿਨ੍ਨਾਮੇਤਂ ਅਜ੍ਜ ਇਦਂ ਕਸਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ ਹੁਤ੍વਾ ਖਾਯਤੀ’’ਤਿ। ਅਯ੍ਯ , ਅਜ੍ਜ ਤੇ ਸਕਲਦਿવਸਂ ਕਿਲਨ੍ਤਤਾਯ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਮਞ੍ਞੇ ਭਮਨ੍ਤੀਤਿ। ਭਦ੍ਦੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਅਸ੍ਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤੀ ਸਯਂ ਓਲੋਕੇਹੀਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਸਾ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਸਭਾવਂ ਅਯ੍ਯ, ਕਥੇਸਿ, ਏવਮੇਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ।
ਪੁਣ੍ਣੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਏਕਂ ਕਟ੍ਠਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਙ੍ਗਲਸੀਸੇ ਪਹਰਿ, ਗੁਲ਼ਪਿਣ੍ਡੋ વਿਯ ਨਙ੍ਗਲਸੀਸੇ ਅਲ੍ਲੀਯਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸੋ ਭਰਿਯਂ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਅਞ੍ਞੇਸਂ વਪਿਤਬੀਜਂ ਨਾਮ ਤੀਹਿ વਾ ਚਤੂਹਿ વਾ ਮਾਸੇਹਿ ਫਲਂ ਦੇਤਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰੇ ਰੋਪਿਤੇਨ ਸਦ੍ਧਾਬੀਜੇਨ ਅਜ੍ਜੇવ ਅવਸ੍ਸਂ ਫਲਂ ਦਿਨ੍ਨਂ। ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਰੀਸਮਤ੍ਤੇ ਪਦੇਸੇ ਆਮਲਕਮਤ੍ਤੋਪਿ ਪਂਸੁਪਿਣ੍ਡੋ ਅਸੁવਣ੍ਣੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਅਯ੍ਯਾਤਿ? ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਇਮਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਸੁવਣ੍ਣਂ ਥੇਨੇਤ੍વਾ ਖਾਦਿਤੁਂ ਨਾਮ ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਭਰਿਯਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਆਭਤਂ ਪਾਤਿਂ ਸੁવਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚਾਪੇਸਿ – ‘‘ਏਕੋ ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਿਤੋ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ ਤੇ, ਤਾਤ, ਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਦੇવ, ਮਯ੍ਹਂ ਏਕਂ ਕਸਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਸਬ੍ਬਂ ਸੁવਣ੍ਣਮੇવ ਜਾਤਂ, ਪਹਿਣਿਤ੍વਾ ਆਹਰਾਪੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤ੍વਂ ਕਿਨ੍ਨਾਮੋਸੀਤਿ? ਪੁਣ੍ਣੋ ਨਾਮ ਅਹਂ, ਦੇવਾਤਿ। ਗਚ੍ਛਥ, ਭਣੇ, ਸਕਟਾਨਿ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਕਸਿਤਟ੍ਠਾਨਤੋ ਸੁવਣ੍ਣਮਾਹਰਥਾਤਿ।
ਸਕਟੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਤਰਾਜਪੁਰਿਸਾ ‘‘ਰਞ੍ਞੋ ਪੁਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਪਿਣ੍ਡੇ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਗਹਿਤਗਹਿਤਮ੍ਪਿ ਕਸਿਤਲੇਡ੍ਡੁਯੇવ ਹੋਤਿ। ਤੇ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਤੇਨ ਹਿ ਭਣੇ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਣ੍ਣਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਥਾਤਿ। ਗਹਿਤਗਹਿਤਂ ਸੁવਣ੍ਣਮੇવ ਹੋਤਿ। ਤੇ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤਂ ਸੁવਣ੍ਣਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਰਾਜਙ੍ਗਣੇ ਰਾਸਿਂ ਅਕਂਸੁ। ਰਾਸਿ ਉਬ੍ਬੇਧੇਨ ਤਾਲਪ੍ਪਮਾਣੋ ਅਹੋਸਿ। ਰਾਜਾ વਾਣਿਜੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਏਤ੍ਤਕਂ ਸੁવਣ੍ਣਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਨਤ੍ਥਿ, ਦੇવ, ਕਸ੍ਸਚੀਤਿ। ਏਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਪਨ ਧਨਸ੍ਸ ਸਾਮਿਨੋ ਕਿਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ? ਧਨਸੇਟ੍ਠਿਂ ਨਾਮ ਨਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਦੇવਾਤਿ? ਤੇਨ ਹਿ ਪੁਣ੍ਣਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਧਨਸੇਟ੍ਠਿਂ ਨਾਮ ਕਰੋਥਾਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਸੁવਣ੍ਣਂ ਤਸ੍ਸੇવ ਦਤ੍વਾ ਤਂਦਿવਸਂਯੇવਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ਮਙ੍ਗਲਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਭਤ੍ਤਾਨੁਮੋਦਨਾਯ ਪੁਣ੍ਣਸੇਟ੍ਠਿਪਿ ਭਰਿਯਾਪਿ ਧੀਤਾਪਿ ਸਬ੍ਬੇ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੁ।
ਅਪਰਭਾਗੇ ਰਾਜਗਹਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਪੁਣ੍ਣਸੇਟ੍ਠਿਨੋ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਦਾਰਿਕਾ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾ ਤਸ੍ਸ ਗੇਹਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨਾਹਂ ਧੀਤਰਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਟਿਸਾਸਨਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੁਮਨਸੇਟ੍ਠਿਪਿ ਪੁਨ ਪੇਸੇਸਿ – ‘‘ਤ੍વਂ ਮਮ ਗੇਹਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਸਿਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવ ਇਸ੍ਸਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਮਯ੍ਹਂ ਦਾਰਿਕਂ ਨ ਦੇਸੀ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਪੁਣ੍ਣਸੇਟ੍ਠਿ ਆਹ – ‘‘ਇਮਂ ਤਾવ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸੇਟ੍ਠਿ ਸਭਾવਮੇવ ਕਥੇਸਿ , ਪੁਰਿਸੋ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਕਾਲੇ ਏવਂવਿਧੋਯੇવਾਤਿ ਨ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਹਞ੍ਹਿ ਇਦਾਨਿ ਤਾਦਿਸੇ ਪੁਰਿਸੇ ਦਾਸੇ ਕਤ੍વਾ ਗਹੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਪਨ ਜਾਤਿਂ વਾ ਗੋਤ੍ਤਂ વਾ ਨ ਕੋਪੇਮਿ। ਅਪਿਚ ਖੋ ਮਮ ਧੀਤਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਅਰਿਯਸਾવਿਕਾ ਦੇવਸਿਕਂ ਕਹਾਪਣਗ੍ਘਨਕੇਹਿ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਪੂਜਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਮਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਸ੍ਸ ਗੇਹਂ ਨ ਪੇਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਏવਂ ਪੁਣ੍ਣਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਪਟਿਬਾਹਕਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਰਾਜਗਹਸੇਟ੍ਠਿ ਪੁਨ ਸਾਸਨਂ ਪੇਸੇਸਿ – ‘‘ਪੋਰਾਣਕਂ વਿਸ੍ਸਾਸਂ ਮਾ ਭਿਨ੍ਦਤੁ, ਅਹਂ ਮਯ੍ਹਂ ਸੁਣਿਸਾਯ ਦੇવਸਿਕਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਕਹਾਪਣਾਨਂ ਅਨ੍ਧਨਕਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਸਜ੍ਜਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਧੀਤਰਂ ਤਸ੍ਸ ਘਰਂ ਪੇਸੇਸਿ।
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਸਾ ਪੁਣ੍ਣਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਧੀਤਾ ਉਤ੍ਤਰਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾਮਿਕਂ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਅਹਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਲਗੇਹੇ ਮਾਸਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠ ਦਿવਸਾਨਿ ਨਿਬਦ੍ਧਂ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਮਿ, ਇਦਾਨਿਪਿ ਤੁਮ੍ਹੇਸੁ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤੇਸੁ ਉਪੋਸਥਙ੍ਗਾਨਿ ਅਧਿਟ੍ਠਹੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਤਂ ਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਸਾ ਤਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸਿ। ਪੁਨ ਅਨ੍ਤੋવਸ੍ਸੇ ‘‘ਉਪੋਸਥਿਕਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਦਾਪਿ ਓਕਾਸਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੀ ਨੇવ ਅਲਤ੍ਥ। ਸਾ ਅਨ੍ਤੋવਸ੍ਸੇ ਅਡ੍ਢਤਿਯੇਸੁ ਮਾਸੇਸੁ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇਸੁ ਅਡ੍ਢਮਾਸੇ ਅવਸਿਟ੍ਠੇ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਸਾਸਨਂ ਪੇਸੇਸਿ – ‘‘ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਚਾਰਕੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਏਤ੍ਤਕੇ ਅਦ੍ਧਾਨੇ ਏਕਦਿવਸਮ੍ਪਿ ਉਪੋਸਥਙ੍ਗਾਨਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਨ ਲਭਾਮਿ, ਪਞ੍ਚਦਸ ਮੇ ਕਹਾਪਣਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਪੇਸੇਥਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਧੀਤੁ ਸਾਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂਕਾਰਣਾ’’ਤਿ ਅਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾવ ਪਹਿਣਿਂਸੁ। ਉਤ੍ਤਰਾ ਤੇ ਕਹਾਪਣੇ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਸਿਰਿਮਾ ਨਾਮ ਗਣਿਕਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਮ ਸਿਰਿਮੇ, ਅਹਂ ਇਮਂ ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ ਉਪੋਸਥਙ੍ਗਾਨਿ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤ੍વਂ ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚਦਸ ਕਹਾਪਣਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਇਮਂ ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਂ ਪਰਿਚਰਾਹੀ’’ਤਿ। ਸਾ ‘‘ਸਾਧੁ, ਅਯ੍ਯੇ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਹਂ ਸਿਰਿਮਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮੋਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ।
ਸਾ ਤੇਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਪਾਤੋવ ਦਾਸਿਗਣਪਰਿવੁਤਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਹਤ੍ਥਾ ਖਾਦਨੀਯਭੋਜਨੀਯਂ ਸਂવਿਦਹਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਰਿ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਗਤੇ ਉਪੋਸਥਙ੍ਗਾਨਿ ਅਧਿਟ੍ਠਾਯ ਪਾਸਾਦવਰਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੀਲਾਨਿ ਆવਜ੍ਜਮਾਨਾ ਨਿਸੀਦਤਿ। ਏવਂ ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਉਪੋਸਥਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਦਿવਸੇ ਪਾਤੋવ ਯਾਗੁਖਜ੍ਜਕਾਦੀਨਿ ਸਂવਿਦਹਨ੍ਤੀ વਿਚਰਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸਿਰਿਮਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪਰਿਪਾਸਾਦવਰਗਤੋ ਜਾਲવਾਤਪਾਨਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰવਤ੍ਥੁਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਉਤ੍ਤਰਾ, વਾਤਪਾਨਚ੍ਛਿਦ੍ਦੇਨ ਉਦ੍ਧਂ ਓਲੋਕੇਸਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ਉਤ੍ਤਰਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਨੇਰਯਿਕਜਾਤਿਕਾ વਤਾਯਂ ਏવਂવਿਧਂ ਨਾਮ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਹਾਯ ਉਕ੍ਖਲਿਕਮਸਿਮਕ੍ਖਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਕਾਰਣਾ ਦਾਸੀਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ વਿਚਰਤੀ’’ਤਿ ਸਿਤਂ ਅਕਾਸਿ। ਉਤ੍ਤਰਾ, ਤਸ੍ਸ ਪਮਾਦਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਬਾਲੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਥਾવਰਾਤਿ ਸਞ੍ਞੀ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਯਮ੍ਪਿ ਸਿਤਂ ਅਕਾਸਿ। ਤਤੋ ਸਿਰਿਮਾ ‘‘ਅਯਂ ਚੇਟਿਕਾ ਮਯਿ ਠਿਤਾਯ ਏવਂ ਮਮ ਸਾਮਿਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਿਤਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਕੁਪਿਤਾ વੇਗੇਨ ਓਤਰਿ। ਉਤ੍ਤਰਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਆਗਮਨਾਕਪ੍ਪੇਨੇવ ‘‘ਅਯਂ ਬਾਲਾ ਅਡ੍ਢਮਾਸਮਤ੍ਤਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਗੇਹੇ વਸਿਤ੍વਾ ਮਯ੍ਹਮੇવੇਤਂ ਗੇਹਨ੍ਤਿਸਞ੍ਞੀ ਜਾਤਾ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਤਙ੍ਖਣਞ੍ਞੇવ ਮੇਤ੍ਤਾਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਿਰਿਮਾਪਿ ਦਾਸੀਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਲ਼ੁਙ੍ਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪੂવਪਚਨਟ੍ਠਾਨੇ ਪਕ੍ਕੁਥਿਤਤੇਲਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਮਤ੍ਥਕੇ ਆਸਿਞ੍ਚਿ, ਮੇਤ੍ਤਾਝਾਨਸ੍ਸ વਿਪ੍ਫਾਰੇਨ ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਮਤ੍ਥਕੇ ਆਸਿਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਕੁਥਿਤਤੇਲਂ ਪਦੁਮਪਤ੍ਤੇ ਆਸਿਤ੍ਤਉਦਕਂ વਿਯ વਿਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਗਤਂ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਿਰਿਮਾਯ ਸਮੀਪੇ ਠਿਤਾ ਦਾਸਿਯੋ ਤਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ, ‘‘ਭੋ ਜੇ, ਤ੍વਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਯ੍ਯਾਯ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੂਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਤਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਗੇਹੇ વਸਮਾਨਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਯ੍ਯਾਯ ਸਦਿਸਾ ਭવਿਤੁਂ વਾਯਮਸੀ’’ਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਟ੍ਠਾਨੇ ਤਂ ਪਰਿਭਾਸਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਿਰਿਮਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਗਨ੍ਤੁਕਭਾવਂ ਅਞ੍ਞਾਸਿ। ਸਾ ਤਤੋવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਪਾਦੇਸੁ ਪਤਿਤ੍વਾ, ‘‘ਅਯ੍ਯੇ, ਅਨੁਪਧਾਰੇਤ੍વਾ ਮੇ ਕਤਂ, ਖਮਥ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਅਮ੍ਮ ਸਿਰਿਮੇ, ਨਾਹਂ ਤવ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਖਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਹਂ ਸਪਿਤਿਕਾ ਧੀਤਾ, ਦਸਬਲੇ ਖਮਨ੍ਤੇਯੇવ ਖਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ।
ਸਤ੍ਥਾਪਿ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવਾਰੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਨਿવੇਸਨੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਸਿਰਿਮਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਪਾਦੇਸੁ ਪਤਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯਾ ਅਯ੍ਯਾਯ ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਅਨ੍ਤਰੇ ਏਕੋ ਦੋਸੋ ਕਤੋ, ਤੁਮ੍ਹੇਸੁ ਖਮਨ੍ਤੇਸੁ ਖਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ વਦਤਿ, ਖਮਥ ਮਯ੍ਹਂ ਭਗવਾ’’ਤਿ। ਖਮਾਮਿ ਤੇ ਸਿਰਿਮੇਤਿ। ਸਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਂ ਖਮਾਪੇਸਿ। ਤਂਦਿવਸਞ੍ਚ ਸਿਰਿਮਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਭਤ੍ਤਾਨੁਮੋਦਨਂ ਸੁਤ੍વਾ –
‘‘ਅਕ੍ਕੋਧੇਨ ਜਿਨੇ ਕੋਧਂ, ਅਸਾਧੁਂ ਸਾਧੁਨਾ ਜਿਨੇ।
ਜਿਨੇ ਕਦਰਿਯਂ ਦਾਨੇਨ, ਸਚ੍ਚੇਨਾਲਿਕવਾਦਿਨ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੨੨੩) –
ਗਾਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ ਦਸਬਲਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਮਹਾਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਏવਮੇਤਂ વਤ੍ਥੁ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਉਪਾਸਿਕਾਯੋ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਉਤ੍ਤਰਂ ਨਨ੍ਦਮਾਤਰਂ ਝਾਯੀਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਸੁਪ੍ਪવਾਸਾવਤ੍ਥੁ
੨੬੩. ਛਟ੍ਠੇ ਪਣੀਤਦਾਯਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਪਣੀਤਰਸਦਾਯਿਕਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ, ਸੁਪ੍ਪવਾਸਾ ਕੋਲਿਯਧੀਤਾ, ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਾ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੀ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਉਪਾਸਿਕਂ ਪਣੀਤਦਾਯਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕੋਲਿਯਨਗਰੇ ਖਤ੍ਤਿਯਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਸੁਪ੍ਪવਾਸਾਤਿਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਸਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਏਕਸ੍ਸ ਸਕ੍ਯਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਗੇਹਂ ਗਤਾ, ਪਠਮਦਸ੍ਸਨੇਯੇવ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸੀવਲਿਂ ਨਾਮ ਦਾਰਕਂ વਿਜਾਯਿ। ਤਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁ ਹੇਟ੍ਠਾ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਮੇવ।
ਸਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਨਾਨਗ੍ਗਰਸਪਣੀਤਭੋਜਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਕਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚੋ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸੁਪ੍ਪવਾਸਾਯ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ ‘‘ਭੋਜਨਂ ਸੁਪ੍ਪવਾਸੇ ਦੇਨ੍ਤੀ ਅਰਿਯਸਾવਿਕਾ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਾਨਂ ਪਞ੍ਚ ਠਾਨਾਨਿ ਦੇਤਿ। ਆਯੁਂ ਦੇਤਿ, વਣ੍ਣਂ ਦੇਤਿ, ਸੁਖਂ ਦੇਤਿ, ਬਲਂ ਦੇਤਿ, ਪਟਿਭਾਨਂ ਦੇਤਿ। ਆਯੁਂ ਖੋ ਪਨ ਦਤ੍વਾ ਆਯੁਸ੍ਸ ਭਾਗਿਨੀ ਹੋਤਿ ਦਿਬ੍ਬਸ੍ਸ વਾ ਮਾਨੁਸਸ੍ਸ વਾ…ਪੇ॰… ਪਟਿਭਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਪਟਿਭਾਨਸ੍ਸ ਭਾਗਿਨੀ ਹੋਤਿ ਦਿਬ੍ਬਸ੍ਸ વਾ ਮਾਨੁਸਸ੍ਸ વਾ’’ਤਿ। ਏવਮੇਤਂ વਤ੍ਥੁ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ। ਅਥ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਉਪਾਸਿਕਾਯੋ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਸੁਪ੍ਪવਾਸਂ ਕੋਲਿਯਧੀਤਰਂ ਪਣੀਤਦਾਯਿਕਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਸੁਪ੍ਪਿਯਾવਤ੍ਥੁ
੨੬੪. ਸਤ੍ਤਮੇ ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕੀਨਨ੍ਤਿ ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕੀਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ, ਸੁਪ੍ਪਿਯਾ ਉਪਾਸਿਕਾ, ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤੀ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਉਪਾਸਿਕਂ ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕੀਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਸੁਪ੍ਪਿਯਾਤਿਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવਾਰੋ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਪਠਮਦਸ੍ਸਨੇਯੇવ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ।
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਤ੍ਥਾਯ વਿਹਾਰਂ ਗਤਾ। વਿਹਾਰਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨਾ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਗਿਲਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਕਿਂ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਰਸਂ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਉਪਾਸਿਕੇਤਿ। ‘‘ਹੋਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹਂ ਪਹਿਣਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਥੇਰਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਨਗਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਪવਤ੍ਤਮਂਸਤ੍ਥਾਯ ਦਾਸਿਂ ਅਨ੍ਤਰਾਪਣਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਸਾ ਸਕਲਨਗਰੇ ਪવਤ੍ਤਮਂਸਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਅਲਦ੍ਧਭਾવਂ ਕਥੇਸਿ। ਉਪਾਸਿਕਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹਂ ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਰਸਂ ਪਹਿਣਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ વਤ੍વਾ ਸਚੇ ਨ ਪੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ , ਅਯ੍ਯੋ ਅਞ੍ਞਤੋਪਿ ਅਲਭਨ੍ਤੋ ਕਿਲਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍વਾ ਪੇਸੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਗਬ੍ਭਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਊਰੁਮਂਸਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦਾਸਿਯਾ ਅਦਾਸਿ ‘‘ਇਦਂ ਮਂਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਭਾਰੇਹਿ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਰਸਂ ਕਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਨੇਤ੍વਾ ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਦੇਹਿ। ਸੋ ਚੇ ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਗਿਲਾਨਾਤਿ વਦੇਹੀ’’ਤਿ। ਸਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਞਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰવੇਲਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤੋ ਉਪਾਸਿਕਾਯ ਗੇਹਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਆਗਤਭਾવਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਾਮਿਕਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤ, ਅਹਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਗਚ੍ਛ ਤ੍વਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਨ੍ਤੋਗੇਹਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਾਪੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਕਹਂ ਸੁਪ੍ਪਿਯਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਗਿਲਾਨਾ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ਪਕ੍ਕੋਸਥ, ਨਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਤੇ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਸਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਬ੍ਬਲੋਕਸ੍ਸ ਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪਕੋ ਸਤ੍ਥਾ ਨ ਇਮਂ ਕਾਰਣਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਹਸਾ ਮਞ੍ਚਮ੍ਹਾ વੁਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾવੇਨ ਤਂਖਣਂਯੇવ વਣੋ ਰੁਹਿਤ੍વਾ ਸੁਚ੍ਛવਿ ਅਹੋਸਿ ਸੇਸਟ੍ਠਾਨਤੋ ਅਤਿਰੇਕਤਰਂ વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨવਣ੍ਣੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਉਪਾਸਿਕਾ ਸਿਤਂ ਕਤ੍વਾ ਦਸਬਲਂ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਉਪਾਸਿਕਾਯ ਕਿਂ ਅਫਾਸੁਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਕਾਰਣਂ ਸਬ੍ਬਂ ਕਥੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਕਤਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚੋ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤ੍વਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ વਿਗਰਹਿਤ੍વਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ (ਮਹਾવ॰ ੨੮੦) ਪਞ੍ਞਪੇਸਿ। ਏવਮੇਤਂ વਤ੍ਥੁ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਉਪਾਸਿਕਾਯੋ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਸੁਪ੍ਪਿਯਂ ਉਪਾਸਿਕਂ ਗਿਲਾਨੁਪਟ੍ਠਾਕੀਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਕਾਤਿਯਾਨੀવਤ੍ਥੁ
੨੬੫. ਅਟ੍ਠਮੇ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਅਧਿਗਤੇਨ ਅਚਲਪ੍ਪਸਾਦੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ, ਕਾਤਿਯਾਨੀ, ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਾ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਉਪਾਸਿਕਂ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਕੁਰਰਘਰਨਗਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਕਾਤਿਯਾਨੀਤਿਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।
ਸਾ ਅਪਰਭਾਗੇ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਕੁਰਰਘਰਿਕਾਯ, ਕਾਲ਼ਿਯਾ ਸਹਾਯਿਕਾ, ਦਲ਼੍ਹਮਿਤ੍ਤਾ ਅਹੋਸਿ। ਯਦਾ ਪਨ ਕੁਟਿਕਣ੍ਣਸੋਣਤ੍ਥੇਰੋ ‘‘ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਕਥਿਤਨਿਯਾਮੇਨ ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਹੀ’’ਤਿ ਮਾਤਰਾ ਯਾਚਿਤੋ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇ ਅਨ੍ਤੋਨਗਰੇ ਅਲਙ੍ਕਤਧਮ੍ਮਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਮਾਤਰਂ ਕਾਯਸਕ੍ਖਿਂ ਕਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਰਭਿ, ਤਦਾ ਅਯਂ ਕਾਤਿਯਾਨੀ ਉਪਾਸਿਕਾ ਕਾਲ਼ਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੀ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤਾਨਿ ਚੋਰਸਤਾਨਿ ਅਨ੍ਤੋਨਗਰੇ ਦਿવਾ ਕਤਸਞ੍ਞਾਯ ਕੋਟਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਉਮ੍ਮਙ੍ਗਂ ਖਨਿਤ੍વਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਕਾਤਿਯਾਨਿਯਾ ਘਰਂ ਸਮ੍ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਤੇਸਂ ਚੋਰਜੇਟ੍ਠਕੋ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਪવਿਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਯਂ ਪਰਿਸਾ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਾ’’ਤਿ વੀਮਂਸਨਤ੍ਥਾਯ ਸੋਣਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਕਥਨਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਕਾਤਿਯਾਨਿਯਾ ਪਿਟ੍ਠਿਪਸ੍ਸੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ, ਕਾਤਿਯਾਨੀ, ਦਾਸਿਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਗਚ੍ਛ ਜੇ, ਗੇਹਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਦੀਪਤੇਲਂ ਆਹਰ, ਮਯਂ ਦੀਪੇ ਜਾਲੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਸਾ ਘਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਮ੍ਮਙ੍ਗੇ ਚੋਰੇ ਦਿਸ੍વਾ ਦੀਪਤੇਲਂ ਅਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਯ੍ਯਾਯ ਆਰੋਚੇਸਿ – ‘‘ਅਯ੍ਯੇ, ਗੇਹੇ ਚੋਰਾ ਉਮ੍ਮਙ੍ਗਂ ਖਨਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਚੋਰਜੇਟ੍ਠਕੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਚਾਯਂ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਕਥਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਗੇਹਂ ਗਮਿਸ੍ਸਤਿ , ਏਤ੍ਥੇવ ਨਂ ਅਸਿਨਾ ਦ੍વੇਧਾ ਛਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਗਹਿਤਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਿਸ੍ਸਤਿ, ਚੋਰੇਹਿ ਗਹਿਤਭਣ੍ਡਕਮ੍ਪਿ ਪੁਨ ਦਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਕਾਤਿਯਾਨੀਪਿ ਖੋ ਦਾਸਿਯਾ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ, ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਮਾ ਸਦ੍ਦਂ ਕਰਿ, ਚੋਰਾ ਨਾਮ ਹਰਨ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦਿਟ੍ਠਮੇવ ਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਹਂ ਪਨ ਅਜ੍ਜ ਦੁਲ੍ਲਭਸ੍ਸવਨਂ ਸੁਣਾਮਿ, ਮਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਚੋਰਜੇਟ੍ਠਕੋ ਤਸ੍ਸਾ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਮਿਨਾ ਅਜ੍ਝਾਸਯੇਨ ਠਿਤਾਯ ਨਾਮ ਗੇਹੇ ਭਣ੍ਡਂ ਹਰਨ੍ਤੇਹਿ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਮਹਾਪਥવੀ ਪવਿਸਿਤਬ੍ਬਾ ਭવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਾવਦੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚੋਰੇਹਿ ਗਹਿਤਭਣ੍ਡਂ ਛਡ੍ਡਾਪੇਤ੍વਾ ਚੋਰੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਕਾਤਿਯਾਨੀਪਿ ਉਪਾਸਿਕਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ।
ਅਥ ਅਰੁਣੇ ਉਗ੍ਗਤੇ ਚੋਰਜੇਟ੍ਠਕੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਪਾਸਿਕਾਯ ਪਾਦੇਸੁ ਪਤਿਤ੍વਾ, ‘‘ਅਯ੍ਯੇ, ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇવ ਨੋ ਖਮਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਕਿਂ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਮਯ੍ਹਂ ਕਤਨ੍ਤਿ? ਸੋ ਸਬ੍ਬਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਦੋਸਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਤੇਨ ਹਿ, ਤਾਤਾ, ਖਮਾਮਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਨ੍ਤਿ। ਅਯ੍ਯੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਏવਂ ਖਮਿਤਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇવ ਨੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਦਾਪੇਹੀਤਿ। ਸਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕੁਟਿਕਣ੍ਣਸੋਣਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ। ਤੇਪਿ ਖੋ ਚੋਰਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਸਬ੍ਬੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਏવਮੇਤਂ વਤ੍ਥੁ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਉਪਾਸਿਕਾਯੋ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਕਾਤਿਯਾਨਿਂ ਉਪਾਸਿਕਂ ਅવੇਚ੍ਚਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਨਕੁਲਮਾਤਾવਤ੍ਥੁ
੨੬੬. ਨવਮੇ વਿਸ੍ਸਾਸਿਕਾਨਨ੍ਤਿ વਿਸ੍ਸਾਸਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੀਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ, ਨਕੁਲਮਾਤਾ ਗਹਪਤਾਨੀ, ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਪਾਸਕਪਾਲ਼ਿਯਂ વੁਤ੍ਤਮੇવ। ਕੇવਲਂ ਇਧ ਨਕੁਲਮਾਤਰਂ ਧੁਰਂ ਕਤ੍વਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।
ਕਾਲ਼ੀਕੁਰਰਘਰਿਕਾવਤ੍ਥੁ
੨੬੭. ਦਸਮੇ ਅਨੁਸ੍ਸવਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸવੇਨੇવ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਪਸਾਦੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ, ਕਾਲ਼ੀ ਉਪਾਸਿਕਾ, ਕੁਰਰਘਰਿਕਾ ਅਗ੍ਗਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਸਾ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਹਂਸવਤਿਯਂ ਕੁਰਰਘਰਨਗਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੀ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਉਪਾਸਿਕਂ ਅਨੁਸ੍ਸવਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਧਿਕਾਰਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਠਾਨਨ੍ਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਸਿ। ਸਾ ਕਪ੍ਪਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਕਾਲ਼ੀਤਿਸ੍ਸਾ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ।
ਸਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਕੁਰਰਘਰਨਗਰੇ ਕੁਲਗੇਹਂ ਗਤਾ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਸਂવਾਸੇਨ ਗਬ੍ਭੋ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ। ਸਾ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਗਬ੍ਭਾ ‘‘ਪਰੇਸਂ ਗੇਹੇ ਗਬ੍ਭવੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨਾਮ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੁਲਨਗਰਮੇવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗਸਮਨਨ੍ਤਰੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਆਕਾਸੇ ਠਿਤਾਨਂ ਸਾਤਾਗਿਰਹੇਮવਤਾਨਂ ਰਤਨਤ੍ਤਯਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾਨਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਨੁਸ੍ਸવਿਕਪ੍ਪਸਾਦਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਅਦਸ੍ਸਨੇਨੇવ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ, ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨਸ੍ਸਾ ਗਬ੍ਭવੁਟ੍ਠਾਨਂ ਅਹੋਸੀਤਿ ਸਬ੍ਬਂ વਤ੍ਥੁ ਹੇਟ੍ਠਾ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਮੇવ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਉਪਾਸਿਕਾਯੋ ਠਾਨਨ੍ਤਰੇਸੁ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਉਪਾਸਿਕਂ ਅਨੁਸ੍ਸવਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਸੀਤਿ।
ਦਸਸੁਤ੍ਤਪਰਿਮਾਣਾਯ ਉਪਾਸਿਕਾਪਾਲ਼ਿਯਾ વਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ ਮਨੋਰਥਪੂਰਣਿਯਾ
ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ
ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਏਤਦਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।