(੧੧) ੧. વਲਾਹਕવਗ੍ਗੋ
੧. ਪਠਮવਲਾਹਕਸੁਤ੍ਤਂ
੧੦੧. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ। ‘‘ਭਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਂ। ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ –
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਲਾਹਕਾ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ, વਸ੍ਸਿਤਾ ਨੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ, ਨੇવ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ, ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਚ વਸ੍ਸਿਤਾ ਚ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਲਾਹਕਾ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਲਾਹਕੂਪਮਾ ਪੁ॰ ਪ॰ ੧੫੭ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ, વਸ੍ਸਿਤਾ ਨੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ, ਨੇવ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ, ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਚ વਸ੍ਸਿਤਾ ਚ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਹੋਤਿ ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਕਤ੍ਤਾ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਲਾਹਕੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ, ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਭਾਸਿਤਾ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਲਾਹਕੋ વਸ੍ਸਿਤਾ, ਨੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇવ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇવ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਕਤ੍ਤਾ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇવ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਲਾਹਕੋ ਨੇવ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਨੇવ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਹੋਤਿ (ਕ॰), ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਚ ਹੋਤਿ વਸ੍ਸਿਤਾ ਚ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਭਾਸਿਤਾ ਚ ਹੋਤਿ ਕਤ੍ਤਾ ਚ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਚ ਹੋਤਿ વਸ੍ਸਿਤਾ ਚ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਲਾਹਕੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਚ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਚ ਹੋਤਿ (ਕ॰) વਸ੍ਸਿਤਾ ਚ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਲਾਹਕੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਠਮਂ।
੨. ਦੁਤਿਯવਲਾਹਕਸੁਤ੍ਤਂ
੧੦੨. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਲਾਹਕਾ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ, વਸ੍ਸਿਤਾ ਨੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ, ਨੇવ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਚ વਸ੍ਸਿਤਾ ਚ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਲਾਹਕਾ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਲਾਹਕੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ, વਸ੍ਸਿਤਾ ਨੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ, ਨੇવ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ, ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਚ વਸ੍ਸਿਤਾ ਚ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ – ਸੁਤ੍ਤਂ, ਗੇਯ੍ਯਂ, વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਗਾਥਂ, ਉਦਾਨਂ, ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਂ, ਜਾਤਕਂ, ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ, વੇਦਲ੍ਲਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ, ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਲਾਹਕੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ, ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ – ਸੁਤ੍ਤਂ, ਗੇਯ੍ਯਂ, વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਗਾਥਂ, ਉਦਾਨਂ, ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਂ, ਜਾਤਕਂ, ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ, વੇਦਲ੍ਲਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਲਾਹਕੋ વਸ੍ਸਿਤਾ, ਨੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇવ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇવ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ – ਸੁਤ੍ਤਂ, ਗੇਯ੍ਯਂ, વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਗਾਥਂ, ਉਦਾਨਂ, ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਂ, ਜਾਤਕਂ, ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ, વੇਦਲ੍ਲਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇવ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਲਾਹਕੋ ਨੇવ ਗਜ੍ਜਿਤਾ, ਨੋ વਸ੍ਸਿਤਾ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਚ ਹੋਤਿ વਸ੍ਸਿਤਾ ਚ ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ – ਸੁਤ੍ਤਂ, ਗੇਯ੍ਯਂ, વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਗਾਥਂ, ਉਦਾਨਂ, ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਂ, ਜਾਤਕਂ, ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ, વੇਦਲ੍ਲਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਚ ਹੋਤਿ વਸ੍ਸਿਤਾ ਚ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਲਾਹਕੋ ਗਜ੍ਜਿਤਾ ਚ વਸ੍ਸਿਤਾ ਚ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ વਲਾਹਕੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਦੁਤਿਯਂ।
੩. ਕੁਮ੍ਭਸੁਤ੍ਤਂ
੧੦੩. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕੁਮ੍ਭਾ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਤੁਚ੍ਛੋ ਪਿਹਿਤੋ, ਪੂਰੋ વਿવਟੋ, ਤੁਚ੍ਛੋ વਿવਟੋ, ਪੂਰੋ ਪਿਹਿਤੋ – ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕੁਮ੍ਭਾ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕੁਮ੍ਭੂਪਮਾ ਪੁ॰ ਪ॰ ੧੬੦ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਤੁਚ੍ਛੋ ਪਿਹਿਤੋ, ਪੂਰੋ વਿવਟੋ, ਤੁਚ੍ਛੋ વਿવਟੋ, ਪੂਰੋ ਪਿਹਿਤੋ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਤੁਚ੍ਛੋ ਹੋਤਿ ਪਿਹਿਤੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਹੋਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਆਲੋਕਿਤਂ વਿਲੋਕਿਤਂ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ ਪਸਾਰਿਤਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਾਰਣਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਤੁਚ੍ਛੋ ਹੋਤਿ ਪਿਹਿਤੋ । ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕੁਮ੍ਭੋ ਤੁਚ੍ਛੋ ਪਿਹਿਤੋ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪੂਰੋ ਹੋਤਿ વਿવਟੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਨ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਹੋਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਆਲੋਕਿਤਂ વਿਲੋਕਿਤਂ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ ਪਸਾਰਿਤਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਾਰਣਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪੂਰੋ ਹੋਤਿ વਿવਟੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕੁਮ੍ਭੋ ਪੂਰੋ વਿવਟੋ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਤੁਚ੍ਛੋ ਹੋਤਿ વਿવਟੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਨ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਹੋਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਆਲੋਕਿਤਂ વਿਲੋਕਿਤਂ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ ਪਸਾਰਿਤਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਾਰਣਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਤੁਚ੍ਛੋ ਹੋਤਿ વਿવਟੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕੁਮ੍ਭੋ ਤੁਚ੍ਛੋ વਿવਟੋ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪੂਰੋ ਹੋਤਿ ਪਿਹਿਤੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਹੋਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਆਲੋਕਿਤਂ વਿਲੋਕਿਤਂ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ ਪਸਾਰਿਤਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਾਰਣਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪੂਰੋ ਹੋਤਿ ਪਿਹਿਤੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕੁਮ੍ਭੋ ਪੂਰੋ ਪਿਹਿਤੋ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕੁਮ੍ਭੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਤਿਯਂ।
੪. ਉਦਕਰਹਦਸੁਤ੍ਤਂ
੧੦੪. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਦਕਰਹਦਾ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਉਤ੍ਤਾਨੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋਭਾਸੋ, ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਉਤ੍ਤਾਨੋਭਾਸੋ, ਉਤ੍ਤਾਨੋ ਉਤ੍ਤਾਨੋਭਾਸੋ, ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋਭਾਸੋ – ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਉਦਕਰਹਦਾ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਉਦਕਰਹਦੂਪਮਾ ਪੁ॰ ਪ॰ ੧੬੧ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਉਤ੍ਤਾਨੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋਭਾਸੋ , ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਉਤ੍ਤਾਨੋਭਾਸੋ, ਉਤ੍ਤਾਨੋ ਉਤ੍ਤਾਨੋਭਾਸੋ, ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋਭਾਸੋ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਤ੍ਤਾਨੋ ਹੋਤਿ ਗਮ੍ਭੀਰੋਭਾਸੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਹੋਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਆਲੋਕਿਤਂ વਿਲੋਕਿਤਂ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ ਪਸਾਰਿਤਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਾਰਣਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਤ੍ਤਾਨੋ ਹੋਤਿ ਗਮ੍ਭੀਰੋਭਾਸੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਦਕਰਹਦੋ ਉਤ੍ਤਾਨੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋਭਾਸੋ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਹੋਤਿ ਉਤ੍ਤਾਨੋਭਾਸੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਨ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਹੋਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਆਲੋਕਿਤਂ વਿਲੋਕਿਤਂ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ ਪਸਾਰਿਤਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਾਰਣਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਹੋਤਿ ਉਤ੍ਤਾਨੋਭਾਸੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਦਕਰਹਦੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਉਤ੍ਤਾਨੋਭਾਸੋ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਤ੍ਤਾਨੋ ਹੋਤਿ ਉਤ੍ਤਾਨੋਭਾਸੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਨ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਹੋਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਆਲੋਕਿਤਂ વਿਲੋਕਿਤਂ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ ਪਸਾਰਿਤਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਾਰਣਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਤ੍ਤਾਨੋ ਹੋਤਿ ਉਤ੍ਤਾਨੋਭਾਸੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਦਕਰਹਦੋ ਉਤ੍ਤਾਨੋ ਉਤ੍ਤਾਨੋਭਾਸੋ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਹੋਤਿ ਗਮ੍ਭੀਰੋਭਾਸੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਹੋਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਆਲੋਕਿਤਂ વਿਲੋਕਿਤਂ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ ਪਸਾਰਿਤਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਾਰਣਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਹੋਤਿ ਗਮ੍ਭੀਰੋਭਾਸੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਦਕਰਹਦੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋਭਾਸੋ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ। ਇਮੇ ਖੋ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਉਦਕਰਹਦੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਚਤੁਤ੍ਥਂ।
੫. ਅਮ੍ਬਸੁਤ੍ਤਂ
੧੦੫. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਮ੍ਬਾਨਿ। ਕਤਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ? ਆਮਂ ਪਕ੍ਕવਣ੍ਣਿ ਪਕ੍ਕવਣ੍ਣੀ (ਪੁ॰ ਪ॰ ੧੫੯), ਪਕ੍ਕਂ ਆਮવਣ੍ਣਿ ਆਮવਣ੍ਣੀ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰), ਆਮਂ ਆਮવਣ੍ਣਿ, ਪਕ੍ਕਂ ਪਕ੍ਕવਣ੍ਣਿ – ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਅਮ੍ਬਾਨਿ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਮ੍ਬੂਪਮਾ ਪਕ੍ਕવਣ੍ਣੀ (ਪੁ॰ ਪ॰ ੧੫੯) ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਆਮੋ ਪਕ੍ਕવਣ੍ਣੀ, ਪਕ੍ਕੋ ਆਮવਣ੍ਣੀ, ਆਮੋ ਆਮવਣ੍ਣੀ, ਪਕ੍ਕੋ ਪਕ੍ਕવਣ੍ਣੀ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਮੋ ਹੋਤਿ ਪਕ੍ਕવਣ੍ਣੀ? ਇਧ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਹੋਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਆਲੋਕਿਤਂ વਿਲੋਕਿਤਂ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ ਪਸਾਰਿਤਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਾਰਣਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਮੋ ਹੋਤਿ ਪਕ੍ਕવਣ੍ਣੀ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਮ੍ਬਂ ਆਮਂ ਪਕ੍ਕવਣ੍ਣਿ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਕ੍ਕੋ ਹੋਤਿ ਆਮવਣ੍ਣੀ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਨ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਹੋਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਆਲੋਕਿਤਂ વਿਲੋਕਿਤਂ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ ਪਸਾਰਿਤਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਾਰਣਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਕ੍ਕੋ ਹੋਤਿ ਆਮવਣ੍ਣੀ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਮ੍ਬਂ ਪਕ੍ਕਂ ਆਮવਣ੍ਣਿ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਮੋ ਹੋਤਿ ਆਮવਣ੍ਣੀ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਨ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਹੋਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਆਲੋਕਿਤਂ વਿਲੋਕਿਤਂ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ ਪਸਾਰਿਤਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਾਰਣਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਮੋ ਹੋਤਿ ਆਮવਣ੍ਣੀ । ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਮ੍ਬਂ ਆਮਂ ਆਮવਣ੍ਣਿ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਕ੍ਕੋ ਹੋਤਿ ਪਕ੍ਕવਣ੍ਣੀ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਹੋਤਿ ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ ਆਲੋਕਿਤਂ વਿਲੋਕਿਤਂ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ ਪਸਾਰਿਤਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਤ੍ਤਚੀવਰਧਾਰਣਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਕ੍ਕੋ ਹੋਤਿ ਪਕ੍ਕવਣ੍ਣੀ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਮ੍ਬਂ ਪਕ੍ਕਂ ਪਕ੍ਕવਣ੍ਣਿ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅਮ੍ਬੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਞ੍ਚਮਂ।
੬. ਦੁਤਿਯਅਮ੍ਬਸੁਤ੍ਤਂ
(ਛਟ੍ਠਂ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવਾਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਪਾਲ਼ਿਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਪਨ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ।) ( ) ‘‘ਛਟ੍ਠਂ ਉਕ੍ਕਾਨਤ੍ਥਮੇવਾ’’ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਪਾਲ਼ਿਪੋਤ੍ਥਕੇਸੁ ਪਨ ਕਤ੍ਥਚਿਪਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ‘‘… ਆਮਂ ਪਕ੍ਕੋਭਾਸਂ, ਪਕ੍ਕਂ ਆਮੋਭਾਸ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਾਠੋ ਭવੇਯ੍ਯ
੭. ਮੂਸਿਕਸੁਤ੍ਤਂ
੧੦੭. ‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਇਮਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮੂਸਿਕਾ। ਕਤਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ? ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ ਨੋ વਸਿਤਾ, વਸਿਤਾ ਨੋ ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ, ਨੇવ ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ ਨੋ વਸਿਤਾ, ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ ਚ વਸਿਤਾ ਚ – ਇਮਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਮੂਸਿਕਾ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮੂਸਿਕੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ ਨੋ વਸਿਤਾ, વਸਿਤਾ ਨੋ ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ, ਨੇવ ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ ਨੋ વਸਿਤਾ, ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ ਚ વਸਿਤਾ ਚ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਨੋ વਸਿਤਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ – ਸੁਤ੍ਤਂ, ਗੇਯ੍ਯਂ, વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਗਾਥਂ, ਉਦਾਨਂ, ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਂ, ਜਾਤਕਂ, ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ, વੇਦਲ੍ਲਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ વਸਿਤਾ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸਾ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮੂਸਿਕਾ ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ, ਨੋ વਸਿਤਾ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਸਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ – ਸੁਤ੍ਤਂ, ਗੇਯ੍ਯਂ, વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਗਾਥਂ , ਉਦਾਨਂ, ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਂ, ਜਾਤਕਂ, ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ, વੇਦਲ੍ਲਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ વਸਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮੂਸਿਕਾ વਸਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ, ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇવ ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ ਨੋ વਸਿਤਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ – ਸੁਤ੍ਤਂ, ਗੇਯ੍ਯਂ, વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਗਾਥਂ, ਉਦਾਨਂ, ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਂ, ਜਾਤਕਂ, ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ, વੇਦਲ੍ਲਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਨਪ੍ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇવ ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ વਸਿਤਾ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮੂਸਿਕਾ ਨੇવ ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ વਸਿਤਾ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ ਚ ਹੋਤਿ વਸਿਤਾ ਚ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਤਿ – ਸੁਤ੍ਤਂ, ਗੇਯ੍ਯਂ, વੇਯ੍ਯਾਕਰਣਂ, ਗਾਥਂ, ਉਦਾਨਂ, ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਂ, ਜਾਤਕਂ, ਅਬ੍ਭੁਤਧਮ੍ਮਂ, વੇਦਲ੍ਲਂ। ਸੋ ‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’ਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ…ਪੇ॰… ‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ ਚ ਹੋਤਿ વਸਿਤਾ ਚ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮੂਸਿਕਾ ਗਾਧਂ ਕਤ੍ਤਾ ਚ ਹੋਤਿ વਸਿਤਾ ਚ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮੂਸਿਕੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਤ੍ਤਮਂ।
੮. ਬਲੀਬਦ੍ਦਸੁਤ੍ਤਂ
੧੦੮. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਲੀਬਦ੍ਦਾ ਬਲਿવਦ੍ਦਾ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰), ਬਲਿਬਦ੍ਧਾ (ਕ॰) ਪੁ॰ ਪ॰ ੧੬੨। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਸਗવਚਣ੍ਡੋ ਨੋ ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ, ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ ਨੋ ਸਗવਚਣ੍ਡੋ, ਸਗવਚਣ੍ਡੋ ਚ ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ ਚ, ਨੇવ ਸਗવਚਣ੍ਡੋ ਨੋ ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ – ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਬਲੀਬਦ੍ਦਾ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਬਲੀਬਦ੍ਦੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਸਗવਚਣ੍ਡੋ ਨੋ ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ, ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ ਨੋ ਸਗવਚਣ੍ਡੋ, ਸਗવਚਣ੍ਡੋ ਚ ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ ਚ, ਨੇવ ਸਗવਚਣ੍ਡੋ ਨੋ ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਗવਚਣ੍ਡੋ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਕਪਰਿਸਂ ਉਬ੍ਬੇਜੇਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਪਰਪਰਿਸਂ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਗવਚਣ੍ਡੋ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਲੀਬਦ੍ਦੋ ਸਗવਚਣ੍ਡੋ, ਨੋ ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਸਗવਚਣ੍ਡੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਪਰਿਸਂ ਉਬ੍ਬੇਜੇਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਸਕਪਰਿਸਂ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਸਗવਚਣ੍ਡੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਲੀਬਦ੍ਦੋ ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ, ਨੋ ਸਗવਚਣ੍ਡੋ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਗવਚਣ੍ਡੋ ਚ ਹੋਤਿ ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ ਚ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਕਪਰਿਸਂ ਉਬ੍ਬੇਜੇਤਾ ਹੋਤਿ ਪਰਪਰਿਸਞ੍ਚ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਗવਚਣ੍ਡੋ ਚ ਹੋਤਿ ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ ਚ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਲੀਬਦ੍ਦੋ ਸਗવਚਣ੍ਡੋ ਚ ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ ਚ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇવ ਸਗવਚਣ੍ਡੋ ਹੋਤਿ ਨੋ ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇવ ਸਕਪਰਿਸਂ ਉਬ੍ਬੇਜੇਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਪਰਪਰਿਸਞ੍ਚ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇવ ਸਗવਚਣ੍ਡੋ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਲੀਬਦ੍ਦੋ ਨੇવ ਸਗવਚਣ੍ਡੋ, ਨੋ ਪਰਗવਚਣ੍ਡੋ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਬਲੀਬਦ੍ਦੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਟ੍ਠਮਂ।
੯. ਰੁਕ੍ਖਸੁਤ੍ਤਂ
੧੦੯. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰੁਕ੍ਖਾ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਫੇਗ੍ਗੁ ਫੇਗ੍ਗੁਪਰਿવਾਰੋ, ਫੇਗ੍ਗੁ ਸਾਰਪਰਿવਾਰੋ, ਸਾਰੋ ਫੇਗ੍ਗੁਪਰਿવਾਰੋ, ਸਾਰੋ ਸਾਰਪਰਿવਾਰੋ – ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਰੁਕ੍ਖਾ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਰੁਕ੍ਖੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਫੇਗ੍ਗੁ ਫੇਗ੍ਗੁਪਰਿવਾਰੋ, ਫੇਗ੍ਗੁ ਸਾਰਪਰਿવਾਰੋ, ਸਾਰੋ ਫੇਗ੍ਗੁਪਰਿવਾਰੋ, ਸਾਰੋ ਸਾਰਪਰਿવਾਰੋ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਫੇਗ੍ਗੁ ਹੋਤਿ ਫੇਗ੍ਗੁਪਰਿવਾਰੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਹੋਤਿ ਪਾਪਧਮ੍ਮੋ; ਪਰਿਸਾਪਿਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲਾ ਪਾਪਧਮ੍ਮਾ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਫੇਗ੍ਗੁ ਹੋਤਿ ਫੇਗ੍ਗੁਪਰਿવਾਰੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰੁਕ੍ਖੋ ਫੇਗ੍ਗੁ ਫੇਗ੍ਗੁਪਰਿવਾਰੋ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਫੇਗ੍ਗੁ ਹੋਤਿ ਸਾਰਪਰਿવਾਰੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਹੋਤਿ ਪਾਪਧਮ੍ਮੋ; ਪਰਿਸਾ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸੀਲવਤੀ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮਾ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਫੇਗ੍ਗੁ ਹੋਤਿ ਸਾਰਪਰਿવਾਰੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰੁਕ੍ਖੋ ਫੇਗ੍ਗੁ ਸਾਰਪਰਿવਾਰੋ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਾਰੋ ਹੋਤਿ ਫੇਗ੍ਗੁਪਰਿવਾਰੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੀਲવਾ ਹੋਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮੋ; ਪਰਿਸਾ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲਾ ਪਾਪਧਮ੍ਮਾ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਾਰੋ ਹੋਤਿ ਫੇਗ੍ਗੁਪਰਿવਾਰੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰੁਕ੍ਖੋ ਸਾਰੋ ਫੇਗ੍ਗੁਪਰਿવਾਰੋ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਾਰੋ ਹੋਤਿ ਸਾਰਪਰਿવਾਰੋ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸੀਲવਾ ਹੋਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮੋ; ਪਰਿਸਾਪਿਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਸੀਲવਤੀ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮਾ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਾਰੋ ਹੋਤਿ ਸਾਰਪਰਿવਾਰੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰੁਕ੍ਖੋ ਸਾਰੋ ਸਾਰਪਰਿવਾਰੋ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਰੁਕ੍ਖੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁ॰ ਪ॰ ੧੭੦। ਨવਮਂ।
੧੦. ਆਸੀવਿਸਸੁਤ੍ਤਂ
੧੧੦. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਸੀવਿਸਾ ਆਸਿવਿਸਾ (ਕ॰) ਪੁ॰ ਪ॰ ੧੬੩। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਆਗਤવਿਸੋ ਨ ਘੋਰવਿਸੋ, ਘੋਰવਿਸੋ ਨ ਆਗਤવਿਸੋ, ਆਗਤવਿਸੋ ਚ ਘੋਰવਿਸੋ ਚ, ਨੇવਾਗਤવਿਸੋ ਨ ਘੋਰવਿਸੋ – ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਸੀવਿਸਾ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਸੀવਿਸੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਆਗਤવਿਸੋ ਨ ਘੋਰવਿਸੋ, ਘੋਰવਿਸੋ ਨ ਆਗਤવਿਸੋ , ਆਗਤવਿਸੋ ਚ ਘੋਰવਿਸੋ ਚ, ਨੇવਾਗਤવਿਸੋ ਨ ਘੋਰવਿਸੋ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਗਤવਿਸੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਘੋਰવਿਸੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਕੁਜ੍ਝਤਿ। ਸੋ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਕੋਧੋ ਕੋਪੋ (ਕ॰) ਪੁ॰ ਪ॰ ੧੬੩ ਨ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਨੁਸੇਤਿ। ਏવਂ ਖੋ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਗਤવਿਸੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਘੋਰવਿਸੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਸੀવਿਸੋ ਆਗਤવਿਸੋ, ਨ ਘੋਰવਿਸੋ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਘੋਰવਿਸੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਆਗਤવਿਸੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨ ਹੇવ ਖੋ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਕੁਜ੍ਝਤਿ। ਸੋ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਕੋਧੋ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਨੁਸੇਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਘੋਰવਿਸੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਆਗਤવਿਸੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਸੀવਿਸੋ ਘੋਰવਿਸੋ, ਨ ਆਗਤવਿਸੋ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਗਤવਿਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਘੋਰવਿਸੋ ਚ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਕੁਜ੍ਝਤਿ। ਸੋ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਕੋਧੋ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਨੁਸੇਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਗਤવਿਸੋ ਚ ਹੋਤਿ ਘੋਰવਿਸੋ ਚ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਸੀવਿਸੋ ਆਗਤવਿਸੋ ਚ ਘੋਰવਿਸੋ ਚ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇવਾਗਤવਿਸੋ ਹੋਤਿ ਨ ਘੋਰવਿਸੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨ ਹੇવ ਖੋ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਕੁਜ੍ਝਤਿ। ਸੋ ਚ ਖ੍વਸ੍ਸ ਕੋਧੋ ਨ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਅਨੁਸੇਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨੇવਾਗਤવਿਸੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਘੋਰવਿਸੋ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਸੀવਿਸੋ ਨੇવਾਗਤવਿਸੋ ਨ ਘੋਰવਿਸੋ; ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਦਾਮਿ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਸੀવਿਸੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਦਸਮਂ।
વਲਾਹਕવਗ੍ਗੋ ਪਠਮੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਦ੍વੇ વਲਾਹਾ ਕੁਮ੍ਭ-ਉਦਕ, ਰਹਦਾ ਦ੍વੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਮ੍ਬਾਨਿ।
ਮੂਸਿਕਾ ਬਲੀਬਦ੍ਦਾ ਰੁਕ੍ਖਾ, ਆਸੀવਿਸੇਨ ਤੇ ਦਸਾਤਿ॥