(੧੭) ੨. ਪਟਿਪਦਾવਗ੍ਗੋ
੧. ਸਂਖਿਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ
੧੬੧. ‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ
੨. વਿਤ੍ਥਾਰਸੁਤ੍ਤਂ
੧੬੨. ‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਇਮਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਟਿਪਦਾ। ਕਤਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ? ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ।
‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਤਿਬ੍ਬਰਾਗਜਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ ਰਾਗਜਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ। ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਤਿਬ੍ਬਦੋਸਜਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ ਦੋਸਜਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ। ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਤਿਬ੍ਬਮੋਹਜਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ ਮੋਹਜਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ। ਤਸ੍ਸਿਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਮੁਦੂਨਿ ਪਾਤੁਭવਨ੍ਤਿ – ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, વੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ। ਸੋ ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਮੁਦੁਤ੍ਤਾ ਦਨ੍ਧਂ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾਯ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ।
‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਤਿਬ੍ਬਰਾਗਜਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ ਰਾਗਜਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ। ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਤਿਬ੍ਬਦੋਸਜਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ ਦੋਸਜਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ। ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਤਿਬ੍ਬਮੋਹਜਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ
‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਨ ਤਿਬ੍ਬਰਾਗਜਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਨਾਭਿਕ੍ਖਣਂ ਰਾਗਜਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ
‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਨ ਤਿਬ੍ਬਰਾਗਜਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਨਾਭਿਕ੍ਖਣਂ ਰਾਗਜਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ। ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਨ ਤਿਬ੍ਬਦੋਸਜਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਨਾਭਿਕ੍ਖਣਂ ਦੋਸਜਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ। ਪਕਤਿਯਾਪਿ ਨ ਤਿਬ੍ਬਮੋਹਜਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਨਾਭਿਕ੍ਖਣਂ ਮੋਹਜਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ। ਤਸ੍ਸਿਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਅਧਿਮਤ੍ਤਾਨਿ ਪਾਤੁਭવਨ੍ਤਿ – ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, વੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ
੩. ਅਸੁਭਸੁਤ੍ਤਂ
੧੬੩. ‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਇਮਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਟਿਪਦਾ। ਕਤਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ? ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ।
‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਸੁਭਾਨੁਪਸ੍ਸੀ
‘‘ਕਤਮਾ
‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ; વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾવਂ ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ; ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ – ‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖવਿਹਾਰੀ’ਤਿ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ; ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸੋ ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਸੇਖਬਲਾਨਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਤਿ – ਸਦ੍ਧਾਬਲਂ…ਪੇ॰… ਪਞ੍ਞਾਬਲਂ। ਤਸ੍ਸਿਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਮੁਦੂਨਿ ਪਾਤੁਭવਨ੍ਤਿ – ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ…ਪੇ॰… ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ। ਸੋ ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਮੁਦੁਤ੍ਤਾ ਦਨ੍ਧਂ ਆਨਨ੍ਤਰਿਯਂ ਪਾਪੁਣਾਤਿ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾਯ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ।
‘‘ਕਤਮਾ
੪. ਪਠਮਖਮਸੁਤ੍ਤਂ
੧੬੪. ‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ
‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਖਮਾ ਪਟਿਪਦਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਂ ਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਕੋਸਤਿ, ਰੋਸਨ੍ਤਂ ਨ ਪਟਿਰੋਸਤਿ, ਭਣ੍ਡਨ੍ਤਂ ਨ ਪਟਿਭਣ੍ਡਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਖਮਾ ਪਟਿਪਦਾ।
‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਮਾ ਪਟਿਪਦਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ; ਯਤ੍વਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂવੁਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂવਰਾਯ
‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਾ ਪਟਿਪਦਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਂ ਨਾਧਿવਾਸੇਤਿ ਪਜਹਤਿ વਿਨੋਦੇਤਿ ਸਮੇਤਿ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤਿ; ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਤਕ੍ਕਂ…ਪੇ॰… ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕਂ… ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਾਪਕੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨਾਧਿવਾਸੇਤਿ ਪਜਹਤਿ વਿਨੋਦੇਤਿ ਸਮੇਤਿ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਾ ਪਟਿਪਦਾ। ਇਮਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ। ਚਤੁਤ੍ਥਂ।
੫. ਦੁਤਿਯਖਮਸੁਤ੍ਤਂ
੧੬੫. ‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਇਮਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਟਿਪਦਾ। ਕਤਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ? ਅਕ੍ਖਮਾ ਪਟਿਪਦਾ, ਖਮਾ ਪਟਿਪਦਾ, ਦਮਾ ਪਟਿਪਦਾ, ਸਮਾ ਪਟਿਪਦਾ।
‘‘ਕਤਮਾ
‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਖਮਾ ਪਟਿਪਦਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਖਮੋ ਹੋਤਿ ਸੀਤਸ੍ਸ ਉਣ੍ਹਸ੍ਸ ਜਿਘਚ੍ਛਾਯ ਪਿਪਾਸਾਯ, ਡਂਸਮਕਸવਾਤਾਤਪਸਰੀਸਪਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਨਂ ਦੁਰੁਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਰਾਗਤਾਨਂ વਚਨਪਥਾਨਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਾਰੀਰਿਕਾਨਂ વੇਦਨਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਾਨਂ ਤਿਬ੍ਬਾਨਂ ਖਰਾਨਂ ਕਟੁਕਾਨਂ ਅਸਾਤਾਨਂ ਅਮਨਾਪਾਨਂ ਪਾਣਹਰਾਨਂ ਅਧਿવਾਸਕਜਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਖਮਾ ਪਟਿਪਦਾ।
‘‘ਕਤਮਾ
‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਾ ਪਟਿਪਦਾ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਾਮવਿਤਕ੍ਕਂ ਨਾਧਿવਾਸੇਤਿ ਪਜਹਤਿ વਿਨੋਦੇਤਿ ਸਮੇਤਿ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤਿ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਬ੍ਯਾਪਾਦવਿਤਕ੍ਕਂ…ਪੇ॰… ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ વਿਹਿਂਸਾવਿਤਕ੍ਕਂ… ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਾਪਕੇ ਅਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ ਨਾਧਿવਾਸੇਤਿ ਪਜਹਤਿ વਿਨੋਦੇਤਿ ਸਮੇਤਿ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਕਰੋਤਿ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਤਿ। ਅਯਂ
੬. ਉਭਯਸੁਤ੍ਤਂ
੧੬੬. ‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ
‘‘ਤਤ੍ਰ
‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਟਿਪਦਾ ਦੁਕ੍ਖਤ੍ਤਾ ਹੀਨਾ ਅਕ੍ਖਾਯਤਿ।
‘‘ਤਤ੍ਰ
‘‘ਤਤ੍ਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਸੁਖਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਟਿਪਦਾ ਉਭਯੇਨੇવ ਪਣੀਤਾ ਅਕ੍ਖਾਯਤਿ। ਯਮ੍ਪਾਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਸੁਖਾ, ਇਮਿਨਾਪਾਯਂ ਪਣੀਤਾ ਅਕ੍ਖਾਯਤਿ; ਯਮ੍ਪਾਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾ, ਇਮਿਨਾਪਾਯਂ ਪਣੀਤਾ ਅਕ੍ਖਾਯਤਿ। ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਟਿਪਦਾ ਉਭਯੇਨੇવ ਪਣੀਤਾ ਅਕ੍ਖਾਯਤਿ। ਇਮਾ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ। ਛਟ੍ਠਂ।
੭. ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਸੁਤ੍ਤਂ
੧੬੭. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ। ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ
‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਇਮਾ, ਆવੁਸੋ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਪਟਿਪਦਾ। ਕਤਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ? ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ। ਇਮਾ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਪਦਾ
‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ
੮. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ
੧੬੮. ਅਥ
‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਇਮਾ, ਆવੁਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਪਟਿਪਦਾ। ਕਤਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ? ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ। ਇਮਾ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਪਦਾ। ਇਮਾਸਂ, ਆવੁਸੋ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਟਿਪਦਾਨਂ
‘‘ਚਤਸ੍ਸੋ ਇਮਾ, ਆવੁਸੋ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਪਟਿਪਦਾ। ਕਤਮਾ ਚਤਸ੍ਸੋ? ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਸੁਖਾ ਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ। ਇਮਾ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਪਦਾ। ਇਮਾਸਂ, ਆવੁਸੋ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਟਿਪਦਾਨਂ ਯਾਯਂ ਪਟਿਪਦਾ ਸੁਖਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ, ਇਮਂ ਮੇ ਪਟਿਪਦਂ ਆਗਮ੍ਮ ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਟ੍ਠਮਂ।
੯. ਸਸਙ੍ਖਾਰਸੁਤ੍ਤਂ
੧੬੯. ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ। ਕਤਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ। ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ। ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਅਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ। ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਅਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਸੁਭਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਕਾਯੇ વਿਹਰਤਿ, ਆਹਾਰੇ ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞੀ, ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ ਅਨਭਿਰਤਿਸਞ੍ਞੀ, ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਸੁਭਾਨੁਪਸ੍ਸੀ ਕਾਯੇ વਿਹਰਤਿ, ਆਹਾਰੇ ਪਟਿਕੂਲਸਞ੍ਞੀ, ਸਬ੍ਬਲੋਕੇ ਅਨਭਿਰਤਿਸਞ੍ਞੀ, ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ। ਮਰਣਸਞ੍ਞਾ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸੂਪਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਸੇਖਬਲਾਨਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਤਿ – ਸਦ੍ਧਾਬਲਂ, ਹਿਰਿਬਲਂ, ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਬਲਂ, વੀਰਿਯਬਲਂ, ਪਞ੍ਞਾਬਲਂ। ਤਸ੍ਸਿਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਮੁਦੂਨਿ ਪਾਤੁਭવਨ੍ਤਿ – ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, વੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ। ਸੋ ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਂ ਮੁਦੁਤ੍ਤਾ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਅਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ॰… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ…ਪੇ॰… ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸੋ ਇਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਸੇਖਬਲਾਨਿ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વਿਹਰਤਿ – ਸਦ੍ਧਾਬਲਂ…ਪੇ॰…
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਅਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ
੧੦. ਯੁਗਨਦ੍ਧਸੁਤ੍ਤਂ
੧੭੦. ਏવਂ
‘‘ਯੋ
‘‘ਕਤਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ? ਇਧ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮਥਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਭਾવੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਮਥਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਭਾવਯਤੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸਞ੍ਜਾਯਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਆਸੇવਤਿ ਭਾવੇਤਿ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਆਸੇવਤੋ ਭਾવਯਤੋ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤੋ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਸਯਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਹੋਨ੍ਤਿ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਸਮਥਂ ਭਾવੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਂ ਸਮਥਂ ਭਾવਯਤੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸਞ੍ਜਾਯਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਆਸੇવਤਿ ਭਾવੇਤਿ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤਿ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਂ ਯੁਗਨਦ੍ਧਂ ਭਾવੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਂ ਯੁਗਨਦ੍ਧਂ ਭਾવਯਤੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸਞ੍ਜਾਯਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਆਸੇવਤਿ ਭਾવੇਤਿ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਆਸੇવਤੋ ਭਾવਯਤੋ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤੋ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਸਯਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਹੋਨ੍ਤਿ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਧਮ੍ਮੁਦ੍ਧਚ੍ਚવਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਮਾਨਸਂ ਹੋਤਿ। ਹੋਤਿ ਸੋ, ਆવੁਸੋ, ਸਮਯੋ ਯਂ ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇવ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਸਨ੍ਨਿਸੀਦਤਿ ਏਕੋਦਿ ਹੋਤਿ ਸਮਾਧਿਯਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੋ ਸਞ੍ਜਾਯਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਆਸੇવਤਿ ਭਾવੇਤਿ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਆਸੇવਤੋ ਭਾવਯਤੋ
‘‘ਯੋ ਹਿ ਕੋਚਿ, ਆવੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖੁ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ વਾ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ
ਪਟਿਪਦਾવਗ੍ਗੋ ਦੁਤਿਯੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਸਂਖਿਤ੍ਤਂ વਿਤ੍ਥਾਰਾਸੁਭਂ, ਦ੍વੇ ਖਮਾ ਉਭਯੇਨ ਚ।
ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਸਸਙ੍ਖਾਰਂ ਯੁਗਨਦ੍ਧੇਨ ਚਾਤਿ॥