(੬) ੧. ਨੀવਰਣવਗ੍ਗੋ
੧. ਆવਰਣਸੁਤ੍ਤਂ
੫੧. ਏવਂ
‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆવਰਣਾ ਨੀવਰਣਾ ਚੇਤਸੋ ਅਜ੍ਝਾਰੁਹਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆવਰਣੋ ਨੀવਰਣੋ ਚੇਤਸੋ ਅਜ੍ਝਾਰੁਹੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣੋ। ਬ੍ਯਾਪਾਦੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆવਰਣੋ ਨੀવਰਣੋ ਚੇਤਸੋ ਅਜ੍ਝਾਰੁਹੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣੋ। ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆવਰਣਂ ਨੀવਰਣਂ ਚੇਤਸੋ ਅਜ੍ਝਾਰੁਹਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣਂ। ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆવਰਣਂ ਨੀવਰਣਂ ਚੇਤਸੋ ਅਜ੍ਝਾਰੁਹਂ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣਂ। વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆવਰਣਾ ਨੀવਰਣਾ ਚੇਤਸੋ ਅਜ੍ਝਾਰੁਹਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣਾ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਞ੍ਚ ਆવਰਣਾ ਨੀવਰਣਾ ਚੇਤਸੋ ਅਜ੍ਝਾਰੁਹਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣਾ।
‘‘ਸੋ વਤ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਆવਰਣੇ ਨੀવਰਣੇ ਚੇਤਸੋ ਅਜ੍ਝਾਰੁਹੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣੇ ਅਪ੍ਪਹਾਯ, ਅਬਲਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲਾਯ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਂ વਾ ਞਸ੍ਸਤਿ ਪਰਤ੍ਥਂ
‘‘ਸੋ વਤ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਆવਰਣੇ ਨੀવਰਣੇ ਚੇਤਸੋ ਅਜ੍ਝਾਰੁਹੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣੇ ਪਹਾਯ, ਬਲવਤਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਂ વਾ ਞਸ੍ਸਤਿ ਪਰਤ੍ਥਂ વਾ ਞਸ੍ਸਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥਂ વਾ ਞਸ੍ਸਤਿ ਉਤ੍ਤਰਿ વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾ ਅਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨવਿਸੇਸਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਦੀ ਪਬ੍ਬਤੇਯ੍ਯਾ ਦੂਰਙ੍ਗਮਾ ਸੀਘਸੋਤਾ ਹਾਰਹਾਰਿਨੀ। ਤਸ੍ਸਾ ਪੁਰਿਸੋ ਉਭਤੋ ਨਙ੍ਗਲਮੁਖਾਨਿ ਪਿਦਹੇਯ੍ਯ। ਏવਞ੍ਹਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਜ੍ਝੇ ਨਦਿਯਾ ਸੋਤੋ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅવਿਸਟੋ ਅਬ੍ਯਾਦਿਣ੍ਣੋ ਦੂਰਙ੍ਗਮੋ ਚੇવ ਅਸ੍ਸ ਸੀਘਸੋਤੋ ਚ ਹਾਰਹਾਰੀ ਚ। ਏવਮੇવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੋ વਤ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਆવਰਣੇ ਨੀવਰਣੇ ਚੇਤਸੋ ਅਜ੍ਝਾਰੁਹੇ ਪਞ੍ਞਾਯ ਦੁਬ੍ਬਲੀਕਰਣੇ ਪਹਾਯ, ਬਲવਤਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਤ੍ਤਤ੍ਥਂ વਾ ਞਸ੍ਸਤਿ ਪਰਤ੍ਥਂ વਾ ਞਸ੍ਸਤਿ ਉਭਯਤ੍ਥਂ વਾ ਞਸ੍ਸਤਿ ਉਤ੍ਤਰਿ વਾ ਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾ ਅਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨવਿਸੇਸਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਠਾਨਮੇਤਂ વਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ। ਪਠਮਂ।
੨. ਅਕੁਸਲਰਾਸਿਸੁਤ੍ਤਂ
੫੨. ‘‘ਅਕੁਸਲਰਾਸੀਤਿ
੩. ਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਸੁਤ੍ਤਂ
੫੩. ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਧਾਨਿਯਙ੍ਗਾਨਿ। ਕਤਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਸਦ੍ਦਹਤਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਬੋਧਿਂ – ‘ਇਤਿਪਿ ਸੋ ਭਗવਾ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ વਿਜ੍ਜਾਚਰਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੁਗਤੋ ਲੋਕવਿਦੂ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ ਪੁਰਿਸਦਮ੍ਮਸਾਰਥਿ ਸਤ੍ਥਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ’ਤਿ
੪. ਸਮਯਸੁਤ੍ਤਂ
੫੪. ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਬ੍ਯਾਧਿਤੋ ਹੋਤਿ ਬ੍ਯਾਧਿਨਾਭਿਭੂਤੋ। ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੁਤਿਯੋ ਅਸਮਯੋ ਪਧਾਨਾਯ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੁਬ੍ਭਿਕ੍ਖਂ ਹੋਤਿ ਦੁਸ੍ਸਸ੍ਸਂ ਦੁਲ੍ਲਭਪਿਣ੍ਡਂ, ਨ ਸੁਕਰਂ ਉਞ੍ਛੇਨ ਪਗ੍ਗਹੇਨ ਯਾਪੇਤੁਂ। ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਤਿਯੋ ਅਸਮਯੋ ਪਧਾਨਾਯ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਯਂ ਹੋਤਿ ਅਟવਿਸਙ੍ਕੋਪੋ, ਚਕ੍ਕਸਮਾਰੂਲ਼੍ਹਾ ਜਾਨਪਦਾ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਅਸਮਯੋ ਪਧਾਨਾਯ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਙ੍ਘੋ ਭਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਸਙ੍ਘੇ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਨ੍ਨੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਕ੍ਕੋਸਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਰਿਭਾਸਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾ ਚੇવ ਨਪ੍ਪਸੀਦਨ੍ਤਿ, ਪਸਨ੍ਨਾਨਞ੍ਚ ਏਕਚ੍ਚਾਨਂ ਅਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਞ੍ਚਮੋ ਅਸਮਯੋ ਪਧਾਨਾਯ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਞ੍ਚ ਅਸਮਯਾ ਪਧਾਨਾਯਾਤਿ।
‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਯਾ ਪਧਾਨਾਯ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਦਹਰੋ ਹੋਤਿ
‘‘ਪੁਨ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੁਭਿਕ੍ਖਂ ਹੋਤਿ ਸੁਸਸ੍ਸਂ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਸਮਗ੍ਗਾ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨਾ ਅવਿવਦਮਾਨਾ ਖੀਰੋਦਕੀਭੂਤਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਿਯਚਕ੍ਖੂਹਿ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਤੁਤ੍ਥੋ ਸਮਯੋ ਪਧਾਨਾਯ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਙ੍ਘੋ ਸਮਗ੍ਗੋ ਸਮ੍ਮੋਦਮਾਨੋ ਅવਿવਦਮਾਨੋ ਏਕੁਦ੍ਦੇਸੋ ਫਾਸੁ વਿਹਰਤਿ। ਸਙ੍ਘੇ ਖੋ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮਗ੍ਗੇ ਨ ਚੇવ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਅਕ੍ਕੋਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਰਿਭਾਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾ ਚੇવ ਪਸੀਦਨ੍ਤਿ, ਪਸਨ੍ਨਾਨਞ੍ਚ ਭਿਯ੍ਯੋਭਾવੋ
੫. ਮਾਤਾਪੁਤ੍ਤਸੁਤ੍ਤਂ
੫੫. ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਉਭੋ ਮਾਤਾਪੁਤ੍ਤਾ વਸ੍ਸਾવਾਸਂ ਉਪਗਮਿਂਸੁ
ਅਥ
‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮੋਘਪੁਰਿਸੋ ਮਞ੍ਞਤਿ – ‘ਨ ਮਾਤਾ ਪੁਤ੍ਤੇ ਸਾਰਜ੍ਜਤਿ, ਪੁਤ੍ਤੋ વਾ ਪਨ ਮਾਤਰੀ’ਤਿ? ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਞ੍ਞਂ ਏਕਰੂਪਮ੍ਪਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ ਏવਂ
‘‘ਨਾਹਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਞ੍ਞਂ ਏਕਸਦ੍ਦਮ੍ਪਿ…ਪੇ॰… ਏਕਗਨ੍ਧਮ੍ਪਿ… ਏਕਰਸਮ੍ਪਿ… ਏਕਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ ਏવਂ ਰਜਨੀਯਂ ਏવਂ ਕਮਨੀਯਂ ਏવਂ ਮਦਨੀਯਂ ਏવਂ ਬਨ੍ਧਨੀਯਂ ਏવਂ ਮੁਚ੍ਛਨੀਯਂ ਏવਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਰਂ ਅਨੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਯੋਗਕ੍ਖੇਮਸ੍ਸ ਅਧਿਗਮਾਯ ਯਥਯਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਤ੍ਥਿਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ
‘‘ਇਤ੍ਥੀ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਪਿ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ; ਠਿਤਾਪਿ…ਪੇ॰… ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਪਿ… ਸਯਾਨਾਪਿ… ਹਸਨ੍ਤੀਪਿ… ਭਣਨ੍ਤੀਪਿ… ਗਾਯਨ੍ਤੀਪਿ… ਰੋਦਨ੍ਤੀਪਿ… ਉਗ੍ਘਾਤਿਤਾਪਿ
‘‘ਸਲ੍ਲਪੇ
ਆਸੀવਿਸਮ੍ਪਿ ਆਸੀਦੇ
‘‘ਨਤ੍વੇવ
ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਂ
‘‘ਅਥੋਪਿ ਦੁਨ੍ਨਿવਤ੍ਥੇਨ, ਮਞ੍ਜੁਨਾ ਭਣਿਤੇਨ ਚ।
ਨੇਸੋ ਜਨੋ ਸ੍વਾਸੀਸਦੋ, ਅਪਿ ਉਗ੍ਘਾਤਿਤੋ ਮਤੋ॥
‘‘ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ ਏਤੇ, ਇਤ੍ਥਿਰੂਪਸ੍ਮਿਂ ਦਿਸ੍ਸਰੇ।
ਰੂਪਾ ਸਦ੍ਦਾ ਰਸਾ ਗਨ੍ਧਾ, ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਚ ਮਨੋਰਮਾ॥
‘‘ਤੇਸਂ ਕਾਮੋਘવੂਲ਼੍ਹਾਨਂ, ਕਾਮੇ ਅਪਰਿਜਾਨਤਂ।
ਕਾਲਂ ਗਤਿ
‘‘ਯੇ
ਤੇ વੇ ਪਾਰਙ੍ਗਤਾ ਲੋਕੇ, ਯੇ ਪਤ੍ਤਾ ਆਸવਕ੍ਖਯ’’ਨ੍ਤਿ॥ ਪਞ੍ਚਮਂ।
੬. ਉਪਜ੍ਝਾਯਸੁਤ੍ਤਂ
੫੬. ਅਥ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇਨ ਸਕੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਕਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਏਤਰਹਿ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਧੁਰਕਜਾਤੋ ਚੇવ ਕਾਯੋ, ਦਿਸਾ ਚ ਮੇ ਨ ਪਕ੍ਖਾਯਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਾ ਚ ਮਂ ਨਪ੍ਪਟਿਭਨ੍ਤਿ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਞ੍ਚ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਨਭਿਰਤੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਾਮਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਚ ਮੇ ਧਮ੍ਮੇਸੁ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਂ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਦਾਯ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਮਾਹ – ‘ਏਤਰਹਿ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਧੁਰਕਜਾਤੋ ਚੇવ ਕਾਯੋ, ਦਿਸਾ ਚ ਮਂ ਨ ਪਕ੍ਖਾਯਨ੍ਤਿ, ਧਮ੍ਮਾ ਚ ਮੇ ਨਪ੍ਪਟਿਭਨ੍ਤਿ, ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਞ੍ਚ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਾਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਨਭਿਰਤੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਾਮਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਚ ਮੇ ਧਮ੍ਮੇਸੁ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ’’’ਤਿ।
‘‘ਏવਞ੍ਹੇਤਂ
ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਗવਤਾ ਇਮਿਨਾ ਓવਾਦੇਨ ਓવਦਿਤੋ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਕੋ વੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ – ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ, ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਂ – ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਾਸਿ। ‘‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, વੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’’ਤਿ ਅਬ੍ਭਞ੍ਞਾਸਿ। ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਪਨ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਤਂ ਅਹੋਸਿ।
ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ ਯੇਨ ਸਕੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਕਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਏਤਰਹਿ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨ ਚੇવ
‘‘ਏવਞ੍ਹੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਹੋਤਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਸੁ ਗੁਤ੍ਤਦ੍વਾਰਸ੍ਸ, ਭੋਜਨੇ ਮਤ੍ਤਞ੍ਞੁਨੋ, ਜਾਗਰਿਯਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, વਿਪਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ, ਪੁਬ੍ਬਰਤ੍ਤਾਪਰਰਤ੍ਤਂ ਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਭਾવਨਾਨੁਯੋਗਂ
੭. ਅਭਿਣ੍ਹਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਠਾਨਸੁਤ੍ਤਂ
੫੭. ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਠਾਨਾਨਿ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਨਿ ਇਤ੍ਥਿਯਾ વਾ ਪੁਰਿਸੇਨ વਾ ਗਹਟ੍ਠੇਨ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ વਾ। ਕਤਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ? ‘ਜਰਾਧਮ੍ਮੋਮ੍ਹਿ, ਜਰਂ ਅਨਤੀਤੋ’ਤਿ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ વਾ ਪੁਰਿਸੇਨ વਾ ਗਹਟ੍ਠੇਨ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ વਾ। ‘ਬ੍ਯਾਧਿਧਮ੍ਮੋਮ੍ਹਿ, ਬ੍ਯਾਧਿਂ ਅਨਤੀਤੋ’ਤਿ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ વਾ ਪੁਰਿਸੇਨ વਾ ਗਹਟ੍ਠੇਨ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ વਾ। ‘ਮਰਣਧਮ੍ਮੋਮ੍ਹਿ, ਮਰਣਂ ਅਨਤੀਤੋ’ਤਿ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ
‘‘ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਤ੍ਥવਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ‘ਜਰਾਧਮ੍ਮੋਮ੍ਹਿ, ਜਰਂ ਅਨਤੀਤੋ’ਤਿ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ વਾ ਪੁਰਿਸੇਨ વਾ ਗਹਟ੍ਠੇਨ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ વਾ? ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਯੋਬ੍ਬਨੇ ਯੋਬ੍ਬਨਮਦੋ, ਯੇਨ ਮਦੇਨ ਮਤ੍ਤਾ ਕਾਯੇਨ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, વਾਚਾਯ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਮਨਸਾ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਤੋ ਯੋ ਯੋਬ੍ਬਨੇ ਯੋਬ੍ਬਨਮਦੋ ਸੋ ਸਬ੍ਬਸੋ વਾ ਪਹੀਯਤਿ ਤਨੁ વਾ ਪਨ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਤ੍ਥવਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ‘ਜਰਾਧਮ੍ਮੋਮ੍ਹਿ, ਜਰਂ ਅਨਤੀਤੋ’ਤਿ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ વਾ ਪੁਰਿਸੇਨ વਾ ਗਹਟ੍ਠੇਨ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ વਾ।
‘‘ਕਿਞ੍ਚ
‘‘ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਤ੍ਥવਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ‘ਮਰਣਧਮ੍ਮੋਮ੍ਹਿ, ਮਰਣਂ ਅਨਤੀਤੋ’ਤਿ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ વਾ ਪੁਰਿਸੇਨ વਾ ਗਹਟ੍ਠੇਨ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ વਾ? ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਜੀવਿਤੇ ਜੀવਿਤਮਦੋ, ਯੇਨ ਮਦੇਨ ਮਤ੍ਤਾ ਕਾਯੇਨ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, વਾਚਾਯ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ
‘‘ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਤ੍ਥવਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ‘ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਮੇ ਪਿਯੇਹਿ ਮਨਾਪੇਹਿ ਨਾਨਾਭਾવੋ વਿਨਾਭਾવੋ’ਤਿ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ વਾ ਪੁਰਿਸੇਨ વਾ ਗਹਟ੍ਠੇਨ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ વਾ? ਅਤ੍ਥਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਿਯੇਸੁ ਮਨਾਪੇਸੁ ਯੋ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਯੇਨ ਰਾਗੇਨ ਰਤ੍ਤਾ ਕਾਯੇਨ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, વਾਚਾਯ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਨ੍ਤਿ, ਮਨਸਾ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਤੋ ਯੋ ਪਿਯੇਸੁ ਮਨਾਪੇਸੁ ਛਨ੍ਦਰਾਗੋ ਸੋ ਸਬ੍ਬਸੋ વਾ ਪਹੀਯਤਿ ਤਨੁ વਾ ਪਨ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਤ੍ਥવਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ‘ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਮੇ ਪਿਯੇਹਿ ਮਨਾਪੇਹਿ ਨਾਨਾਭਾવੋ વਿਨਾਭਾવੋ’ਤਿ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ વਾ ਪੁਰਿਸੇਨ વਾ ਗਹਟ੍ਠੇਨ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ વਾ।
‘‘ਕਿਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਤ੍ਥવਸਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ‘ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕੋਮ੍ਹਿ, ਕਮ੍ਮਦਾਯਾਦੋ ਕਮ੍ਮਯੋਨਿ ਕਮ੍ਮਬਨ੍ਧੁ ਕਮ੍ਮਪਟਿਸਰਣੋ, ਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ – ਕਲ੍ਯਾਣਂ વਾ ਪਾਪਕਂ વਾ – ਤਸ੍ਸ ਦਾਯਾਦੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ ਇਤ੍ਥਿਯਾ વਾ ਪੁਰਿਸੇਨ વਾ ਗਹਟ੍ਠੇਨ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ વਾ
‘‘ਸ ਖੋ
‘‘ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਅਹਞ੍ਞੇવੇਕੋ ਬ੍ਯਾਧਿਧਮ੍ਮੋ ਬ੍ਯਾਧਿਂ ਅਨਤੀਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਯਾવਤਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਗਤਿ ਗਤਿ ਚੁਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਬ੍ਯਾਧਿਧਮ੍ਮਾ ਬ੍ਯਾਧਿਂ ਅਨਤੀਤਾ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਤੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸਞ੍ਜਾਯਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਆਸੇવਤਿ ਭਾવੇਤਿ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਆਸੇવਤੋ ਭਾવਯਤੋ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤੋ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਸਯਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਹੋਨ੍ਤਿ।
‘‘ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਅਹਞ੍ਞੇવੇਕੋ ਮਰਣਧਮ੍ਮੋ ਮਰਣਂ ਅਨਤੀਤੋ, ਅਥ ਖੋ ਯਾવਤਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਗਤਿ ਗਤਿ ਚੁਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤਾ ਮਰਣਧਮ੍ਮਾ ਮਰਣਂ ਅਨਤੀਤਾ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਤੋ ਮਗ੍ਗੋ ਸਞ੍ਜਾਯਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਆਸੇવਤਿ ਭਾવੇਤਿ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਮਗ੍ਗਂ ਆਸੇવਤੋ ਭਾવਯਤੋ ਬਹੁਲੀਕਰੋਤੋ ਸਂਯੋਜਨਾਨਿ ਸਬ੍ਬਸੋ ਪਹੀਯਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਸਯਾ ਬ੍ਯਨ੍ਤੀਹੋਨ੍ਤਿ।
‘‘ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਮਯ੍ਹੇવੇਕਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਪਿਯੇਹਿ ਮਨਾਪੇਹਿ ਨਾਨਾਭਾવੋ વਿਨਾਭਾવੋ, ਅਥ ਖੋ ਯਾવਤਾ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਗਤਿ ਗਤਿ ਚੁਤਿ ਉਪਪਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਪਿਯੇਹਿ ਮਨਾਪੇਹਿ ਨਾਨਾਭਾવੋ વਿਨਾਭਾવੋ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਭਿਣ੍ਹਂ
‘‘ਸ ਖੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਿਯਸਾવਕੋ ਇਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਤਿ – ‘ਨ
‘‘ਬ੍ਯਾਧਿਧਮ੍ਮਾ ਜਰਾਧਮ੍ਮਾ, ਅਥੋ ਮਰਣਧਮ੍ਮਿਨੋ।
ਯਥਾ ਧਮ੍ਮਾ ਤਥਾ ਸਤ੍ਤਾ
‘‘ਅਹਞ੍ਚੇ ਤਂ ਜਿਗੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਂ, ਏવਂ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਪਾਣਿਸੁ।
ਨ ਮੇਤਂ ਪਤਿਰੂਪਸ੍ਸ, ਮਮ ਏવਂ વਿਹਾਰਿਨੋ॥
‘‘ਸੋਹਂ ਏવਂ વਿਹਰਨ੍ਤੋ, ਞਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਨਿਰੂਪਧਿਂ।
ਆਰੋਗ੍ਯੇ ਯੋਬ੍ਬਨਸ੍ਮਿਞ੍ਚ, ਜੀવਿਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਯੇ ਮਦਾ॥
‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਮਦੇ ਅਭਿਭੋਸ੍ਮਿ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਦਟ੍ਠੁ ਖੇਮਤੋ
ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਅਹੁ ਉਸ੍ਸਾਹੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਅਭਿਪਸ੍ਸਤੋ॥
‘‘ਨਾਹਂ ਭਬ੍ਬੋ ਏਤਰਹਿ, ਕਾਮਾਨਿ ਪਟਿਸੇવਿਤੁਂ।
ਅਨਿવਤ੍ਤਿ
੮. ਲਿਚ੍ਛવਿਕੁਮਾਰਕਸੁਤ੍ਤਂ
੫੮. ਏਕਂ
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਲਿਚ੍ਛવਿਕੁਮਾਰਕਾ ਸਜ੍ਜਾਨਿ ਧਨੂਨਿ ਆਦਾਯ ਕੁਕ੍ਕੁਰਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤਾ ਮਹਾવਨੇ ਅਨੁਚਙ੍ਕਮਮਾਨਾ ਅਨੁવਿਚਰਮਾਨਾ ਅਦ੍ਦਸੁ
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਮਹਾਨਾਮੋ ਲਿਚ੍ਛવਿ ਮਹਾવਨੇ ਜਙ੍ਘਾવਿਹਾਰਂ ਅਨੁਚਙ੍ਕਮਮਾਨੋ ਅਦ੍ਦਸ ਤੇ ਲਿਚ੍ਛવਿਕੁਮਾਰਕੇ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤੇ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤੇ ਪਞ੍ਜਲਿਕੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤੇ; ਦਿਸ੍વਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਮਹਾਨਾਮੋ ਲਿਚ੍ਛવਿ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ – ‘ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਜ੍ਜੀ, ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਜ੍ਜੀ’’’ਤਿ!
‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਮਹਾਨਾਮ, ਏવਂ વਦੇਸਿ – ‘ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਜ੍ਜੀ, ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਜ੍ਜੀ’’’ਤਿ? ‘‘ਇਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਲਿਚ੍ਛવਿਕੁਮਾਰਕਾ ਚਣ੍ਡਾ ਫਰੁਸਾ ਅਪਾਨੁਭਾ
‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਮਹਾਨਾਮ, ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ – ਯਦਿ વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਖਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸ ਮੁਦ੍ਧਾવਸਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਯਦਿ વਾ ਰਟ੍ਠਿਕਸ੍ਸ ਪੇਤ੍ਤਨਿਕਸ੍ਸ
‘‘ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਇਧ, ਮਹਾਨਾਮ, ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਉਟ੍ਠਾਨવੀਰਿਯਾਧਿਗਤੇਹਿ ਭੋਗੇਹਿ ਬਾਹਾਬਲਪਰਿਚਿਤੇਹਿ ਸੇਦਾવਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮਿਕੇਹਿ ਧਮ੍ਮਲਦ੍ਧੇਹਿ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਸਕ੍ਕਰੋਤਿ ਗਰੁਂ ਕਰੋਤਿ ਮਾਨੇਤਿ ਪੂਜੇਤਿ
‘‘ਪੁਨ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਮਹਾਨਾਮ, ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਉਟ੍ਠਾਨવੀਰਿਯਾਧਿਗਤੇਹਿ ਭੋਗੇਹਿ ਬਾਹਾਬਲਪਰਿਚਿਤੇਹਿ ਸੇਦਾવਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮਿਕੇਹਿ ਧਮ੍ਮਲਦ੍ਧੇਹਿ ਖੇਤ੍ਤਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸਾਮਨ੍ਤਸਬ੍ਯੋਹਾਰੇ ਸਕ੍ਕਰੋਤਿ ਗਰੁਂ ਕਰੋਤਿ ਮਾਨੇਤਿ ਪੂਜੇਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਖੇਤ੍ਤਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸਾਮਨ੍ਤਸਬ੍ਯੋਹਾਰਾ ਸਕ੍ਕਤਾ ਗਰੁਕਤਾ ਮਾਨਿਤਾ ਪੂਜਿਤਾ ਕਲ੍ਯਾਣੇਨ ਮਨਸਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਨ੍ਤਿ – ‘ਚਿਰਂ ਜੀવ, ਦੀਘਮਾਯੁਂ ਪਾਲੇਹੀ’ਤਿ। ਖੇਤ੍ਤਕਮ੍ਮਨ੍ਤਸਾਮਨ੍ਤਸਬ੍ਯੋਹਾਰਾਨੁਕਮ੍ਪਿਤਸ੍ਸ, ਮਹਾਨਾਮ, ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ વੁਦ੍ਧਿਯੇવ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ, ਨੋ ਪਰਿਹਾਨਿ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਮਹਾਨਾਮ, ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਉਟ੍ਠਾਨવੀਰਿਯਾਧਿਗਤੇਹਿ ਭੋਗੇਹਿ ਬਾਹਾਬਲਪਰਿਚਿਤੇਹਿ ਸੇਦਾવਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇਹਿ ਧਮ੍ਮਿਕੇਹਿ ਧਮ੍ਮਲਦ੍ਧੇਹਿ ਯਾવਤਾ ਬਲਿਪਟਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾ ਦੇવਤਾ ਸਕ੍ਕਰੋਤਿ ਗਰੁਂ ਕਰੋਤਿ ਮਾਨੇਤਿ ਪੂਜੇਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਬਲਿਪਟਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾ ਦੇવਤਾ ਸਕ੍ਕਤਾ ਗਰੁਕਤਾ ਮਾਨਿਤਾ ਪੂਜਿਤਾ ਕਲ੍ਯਾਣੇਨ ਮਨਸਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਨ੍ਤਿ – ‘ਚਿਰਂ ਜੀવ, ਦੀਘਮਾਯੁਂ ਪਾਲੇਹੀ’ਤਿ। ਦੇવਤਾਨੁਕਮ੍ਪਿਤਸ੍ਸ, ਮਹਾਨਾਮ, ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ વੁਦ੍ਧਿਯੇવ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ, ਨੋ ਪਰਿਹਾਨਿ।
‘‘ਪੁਨ
‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ, ਮਹਾਨਾਮ, ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਾ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ – ਯਦਿ વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਖਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸ ਮੁਦ੍ਧਾવਸਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਯਦਿ વਾ ਰਟ੍ਠਿਕਸ੍ਸ ਪੇਤ੍ਤਨਿਕਸ੍ਸ
‘‘ਮਾਤਾਪਿਤੁਕਿਚ੍ਚਕਰੋ, ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਹਿਤੋ ਸਦਾ।
ਅਨ੍ਤੋਜਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਯੇ ਚਸ੍ਸ ਅਨੁਜੀવਿਨੋ॥
‘‘ਉਭਿਨ੍ਨਞ੍ਚੇવ ਅਤ੍ਥਾਯ, વਦਞ੍ਞੂ ਹੋਤਿ ਸੀਲવਾ।
ਞਾਤੀਨਂ ਪੁਬ੍ਬਪੇਤਾਨਂ, ਦਿਟ੍ਠੇ ਧਮ੍ਮੇ ਚ ਜੀવਤਂ
‘‘ਸਮਣਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ, ਦੇવਤਾਨਞ੍ਚ ਪਣ੍ਡਿਤੋ।
વਿਤ੍ਤਿਸਞ੍ਜਨਨੋ ਹੋਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਘਰਮਾવਸਂ॥
‘‘ਸੋ ਕਰਿਤ੍વਾਨ ਕਲ੍ਯਾਣਂ, ਪੁਜ੍ਜੋ ਹੋਤਿ ਪਸਂਸਿਯੋ।
ਇਧੇવ ਨਂ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ, ਪੇਚ੍ਚ ਸਗ੍ਗੇ ਪਮੋਦਤੀ’’ਤਿ॥ ਅਟ੍ਠਮਂ।
੯. ਪਠਮવੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤਸੁਤ੍ਤਂ
੫੯. ‘‘ਪਞ੍ਚਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਦੁਲ੍ਲਭੋ વੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਦੁਲ੍ਲਭੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨਿਪੁਣੋ, ਦੁਲ੍ਲਭੋ ਆਕਪ੍ਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਦੁਲ੍ਲਭੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ
੧੦. ਦੁਤਿਯવੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤਸੁਤ੍ਤਂ
੬੦. ‘‘ਪਞ੍ਚਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਦੁਲ੍ਲਭੋ વੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਦੁਲ੍ਲਭੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੁਡ੍ਢਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸੁવਚੋ, ਦੁਲ੍ਲਭੋ ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਗ੍ਗਾਹੀ
ਨੀવਰਣવਗ੍ਗੋ ਪਠਮੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਆવਰਣਂ ਰਾਸਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ, ਸਮਯਂ ਮਾਤੁਪੁਤ੍ਤਿਕਾ।
ਉਪਜ੍ਝਾ ਠਾਨਾ ਲਿਚ੍ਛવਿ, ਕੁਮਾਰਾ ਅਪਰਾ ਦੁવੇਤਿ॥