੨. ਅਨੁਸਯવਗ੍ਗੋ
੧. ਪਠਮਅਨੁਸਯਸੁਤ੍ਤਂ
੧੧. ‘‘ਸਤ੍ਤਿਮੇ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨੁਸਯਾ। ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ? ਕਾਮਰਾਗਾਨੁਸਯੋ, ਪਟਿਘਾਨੁਸਯੋ , ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਸਯੋ, વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੁਸਯੋ, ਮਾਨਾਨੁਸਯੋ, ਭવਰਾਗਾਨੁਸਯੋ , ਅવਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯੋ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤ ਅਨੁਸਯਾ’’ਤਿ। ਪਠਮਂ।
੨. ਦੁਤਿਯਅਨੁਸਯਸੁਤ੍ਤਂ
੧੨. ‘‘ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨੁਸਯਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ વੁਸ੍ਸਤਿ। ਕਤਮੇਸਂ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ? ਕਾਮਰਾਗਾਨੁਸਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ વੁਸ੍ਸਤਿ, ਪਟਿਘਾਨੁਸਯਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਸਯਸ੍ਸ… વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੁਸਯਸ੍ਸ… ਮਾਨਾਨੁਸਯਸ੍ਸ… ਭવਰਾਗਾਨੁਸਯਸ੍ਸ… ਅવਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ વੁਸ੍ਸਤਿ। ਇਮੇਸਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਅਨੁਸਯਾਨਂ ਪਹਾਨਾਯ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦਾਯ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ વੁਸ੍ਸਤਿ।
‘‘ਯਤੋ ਚ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਾਮਰਾਗਾਨੁਸਯੋ ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲੋ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤੋ ਅਨਭਾવਂਕਤੋ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮੋ। ਪਟਿਘਾਨੁਸਯੋ…ਪੇ॰… ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਸਯੋ… વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੁਸਯੋ… ਮਾਨਾਨੁਸਯੋ… ਭવਰਾਗਾਨੁਸਯੋ… ਅવਿਜ੍ਜਾਨੁਸਯੋ ਪਹੀਨੋ ਹੋਤਿ ਉਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮੂਲੋ ਤਾਲਾવਤ੍ਥੁਕਤੋ ਅਨਭਾવਂਕਤੋ ਆਯਤਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦਧਮ੍ਮੋ। ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਚ੍ਛੇਚ੍ਛਿ ਤਣ੍ਹਂ, વਿવਤ੍ਤਯਿ ਸਂਯੋਜਨਂ, ਸਮ੍ਮਾ ਮਾਨਾਭਿਸਮਯਾ ਅਨ੍ਤਮਕਾਸਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਦੁਤਿਯਂ।
੩. ਕੁਲਸੁਤ੍ਤਂ
੧੩. ‘‘ਸਤ੍ਤਹਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਕੁਲਂ ਅਨੁਪਗਨ੍ਤ੍વਾ વਾ ਨਾਲਂ ਉਪਗਨ੍ਤੁਂ, ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ વਾ ਨਾਲਂ ਉਪਨਿਸੀਦਿਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ? ਨ ਮਨਾਪੇਨ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਮਨਾਪੇਨ ਅਭਿવਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਮਨਾਪੇਨ ਆਸਨਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਸਨ੍ਤਮਸ੍ਸ ਪਰਿਗੁਹਨ੍ਤਿ, ਬਹੁਕਮ੍ਪਿ ਥੋਕਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਪਣੀਤਮ੍ਪਿ ਲੂਖਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਅਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਦੇਨ੍ਤਿ ਨੋ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ। ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਕੁਲਂ ਅਨੁਪਗਨ੍ਤ੍વਾ વਾ ਨਾਲਂ ਉਪਗਨ੍ਤੁਂ, ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ વਾ ਨਾਲਂ ਉਪਨਿਸੀਦਿਤੁਂ।
‘‘ਸਤ੍ਤਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਕੁਲਂ ਅਨੁਪਗਨ੍ਤ੍વਾ વਾ ਅਲਂ ਉਪਗਨ੍ਤੁਂ, ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ વਾ ਅਲਂ ਉਪਨਿਸੀਦਿਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ? ਮਨਾਪੇਨ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠੇਨ੍ਤਿ, ਮਨਾਪੇਨ ਅਭਿવਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਮਨਾਪੇਨ ਆਸਨਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਸਨ੍ਤਮਸ੍ਸ ਨ ਪਰਿਗੁਹਨ੍ਤਿ, ਬਹੁਕਮ੍ਪਿ ਬਹੁਕਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਪਣੀਤਮ੍ਪਿ ਪਣੀਤਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਦੇਨ੍ਤਿ ਨੋ ਅਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ। ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਕੁਲਂ ਅਨੁਪਗਨ੍ਤ੍વਾ વਾ ਅਲਂ ਉਪਗਨ੍ਤੁਂ, ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ વਾ ਅਲਂ ਉਪਨਿਸੀਦਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਤਿਯਂ।
੪. ਪੁਗ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਂ
੧੪. ‘‘ਸਤ੍ਤਿਮੇ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯਾ ਪਾਹੁਨੇਯ੍ਯਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ ਅਞ੍ਜਲਿਕਰਣੀਯਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸ। ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ? ਉਭਤੋਭਾਗવਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਕਾਯਸਕ੍ਖੀ, ਦਿਟ੍ਠਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠਪ੍ਪਤ੍ਤੋ (ਕ॰), ਸਦ੍ਧਾવਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਸਾਰੀ, ਸਦ੍ਧਾਨੁਸਾਰੀ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯਾ ਪਾਹੁਨੇਯ੍ਯਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ ਅਞ੍ਜਲਿਕਰਣੀਯਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਚਤੁਤ੍ਥਂ।
੫. ਉਦਕੂਪਮਾਸੁਤ੍ਤਂ
੧੫. ‘‘ਸਤ੍ਤਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਦਕੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ। ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ? ਪੁ॰ ਪ॰ ੨੦੩; ਕਥਾ॰ ੮੫੨ ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਕਿਂ ਨਿਮੁਗ੍ਗੋ ਨਿਮੁਗ੍ਗੋવ ਹੋਤਿ; ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਮੁਜ੍ਜਤਿ; ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ; ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਤਿ વਿਲੋਕੇਤਿ; ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਤਰਤਿ; ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਤਿਗਾਧਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ; ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਪਾਰਗਤੋ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰) ਥਲੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਕਿਂ ਨਿਮੁਗ੍ਗੋ ਨਿਮੁਗ੍ਗੋવ ਹੋਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ ਏਕਨ੍ਤਕਾਲ਼ਕੇਹਿ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਕਿਂ ਨਿਮੁਗ੍ਗੋ ਨਿਮੁਗ੍ਗੋવ ਹੋਤਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਮੁਜ੍ਜਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਤਿ ਸਾਧੁ ਸਦ੍ਧਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਸਾਧੁ ਹਿਰੀ…ਪੇ॰… ਸਾਧੁ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ… ਸਾਧੁ વੀਰਿਯਂ વਿਰਿਯਂ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰) … ਸਾਧੁ ਪਞ੍ਞਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਸਦ੍ਧਾ ਨੇવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨੋ વਡ੍ਢਤਿ ਹਾਯਤਿਯੇવ, ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਹਿਰੀ…ਪੇ॰… ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ… ਤਸ੍ਸ ਤਂ વੀਰਿਯਂ… ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਪਞ੍ਞਾ ਨੇવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਨੋ વਡ੍ਢਤਿ ਹਾਯਤਿਯੇવ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਮੁਜ੍ਜਤਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਤਿ ਸਾਧੁ ਸਦ੍ਧਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਸਾਧੁ ਹਿਰੀ…ਪੇ॰… ਸਾਧੁ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ… ਸਾਧੁ વੀਰਿਯਂ… ਸਾਧੁ ਪਞ੍ਞਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਸਦ੍ਧਾ ਨੇવ ਹਾਯਤਿ ਨੋ વਡ੍ਢਤਿ ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਹਿਰੀ…ਪੇ॰… ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ… ਤਸ੍ਸ ਤਂ વੀਰਿਯਂ… ਤਸ੍ਸ ਸਾ ਪਞ੍ਞਾ ਨੇવ ਹਾਯਤਿ ਨੋ વਡ੍ਢਤਿ ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਤਿ વਿਲੋਕੇਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਤਿ ਸਾਧੁ ਸਦ੍ਧਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਸਾਧੁ ਹਿਰੀ…ਪੇ॰… ਸਾਧੁ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ… ਸਾਧੁ વੀਰਿਯਂ… ਸਾਧੁ ਪਞ੍ਞਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ। ਸੋ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ ਅવਿਨਿਪਾਤਧਮ੍ਮੋ ਨਿਯਤੋ ਸਮ੍ਬੋਧਿਪਰਾਯਣੋ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਤਿ વਿਲੋਕੇਤਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਤਰਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਤਿ ਸਾਧੁ ਸਦ੍ਧਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਸਾਧੁ ਹਿਰੀ…ਪੇ॰… ਸਾਧੁ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ… ਸਾਧੁ વੀਰਿਯਂ… ਸਾਧੁ ਪਞ੍ਞਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ। ਸੋ ਤਿਣ੍ਣਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਾਨਂ ਤਨੁਤ੍ਤਾ ਸਕਦਾਗਾਮੀ ਹੋਤਿ, ਸਕਿਦੇવ ਸਕਿਂਦੇવ (ਕ॰) ਇਮਂ ਲੋਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਂ ਕਰੋਤਿ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਰੋ ਹੋਤਿ (ਕ॰)। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਤਰਤਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਤਿਗਾਧਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਤਿ ਸਾਧੁ ਸਦ੍ਧਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਸਾਧੁ ਹਿਰੀ…ਪੇ॰… ਸਾਧੁ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ… ਸਾਧੁ વੀਰਿਯਂ… ਸਾਧੁ ਪਞ੍ਞਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ। ਸੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਓਪਪਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਅਨਾવਤ੍ਤਿਧਮ੍ਮੋ ਤਸ੍ਮਾ ਲੋਕਾ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਤਿਗਾਧਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਥਲੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ। ਇਧ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਤਿ ਸਾਧੁ ਸਦ੍ਧਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਸਾਧੁ ਹਿਰੀ…ਪੇ॰… ਸਾਧੁ ਓਤ੍ਤਪ੍ਪਂ… ਸਾਧੁ વੀਰਿਯਂ… ਸਾਧੁ ਪਞ੍ਞਾ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ। ਸੋ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ ਅਨਾਸવਂ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਿਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਥਲੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ।
‘‘ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤ ਉਦਕੂਪਮਾ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਸਨ੍ਤੋ ਸਂવਿਜ੍ਜਮਾਨਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਞ੍ਚਮਂ।
੬. ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀਸੁਤ੍ਤਂ
੧੬. ‘‘ਸਤ੍ਤਿਮੇ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯਾ ਪਾਹੁਨੇਯ੍ਯਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ ਅਞ੍ਜਲਿਕਰਣੀਯਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸ। ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ, ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞੀ, ਅਨਿਚ੍ਚਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ ਚੇਤਸਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਯੋਗਾਹਮਾਨੋ। ਸੋ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਠਮੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯੋ ਪਾਹੁਨੇਯ੍ਯੋ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋ ਅਞ੍ਜਲਿਕਰਣੀਯੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ, ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞੀ, ਅਨਿਚ੍ਚਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ ਚੇਤਸਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਯੋਗਾਹਮਾਨੋ। ਤਸ੍ਸ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਆਸવਪਰਿਯਾਦਾਨਞ੍ਚ ਹੋਤਿ ਜੀવਿਤਪਰਿਯਾਦਾਨਞ੍ਚ। ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੁਤਿਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯੋ…ਪੇ॰… ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਅਨਿਚ੍ਚਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ, ਅਨਿਚ੍ਚਸਞ੍ਞੀ, ਅਨਿਚ੍ਚਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ ਚੇਤਸਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਯੋਗਾਹਮਾਨੋ। ਸੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਉਪਹਚ੍ਚਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਅਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋ ਹੋਤਿ ਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮੀ। ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤਮੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯੋ ਪਾਹੁਨੇਯ੍ਯੋ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯੋ ਅਞ੍ਜਲਿਕਰਣੀਯੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯਾ ਪਾਹੁਨੇਯ੍ਯਾ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾ ਅਞ੍ਜਲਿਕਰਣੀਯਾ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਛਟ੍ਠਂ।
੭. ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸੀਸੁਤ੍ਤਂ
੧੭. ਸਤ੍ਤਿਮੇ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯਾ…ਪੇ॰… ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸ। ਕਤਮੇ ਸਤ੍ਤ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ…ਪੇ॰…। ਸਤ੍ਤਮਂ।
੮. ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀਸੁਤ੍ਤਂ
੧੮. ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਨਤ੍ਤਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ…ਪੇ॰…। ਅਟ੍ਠਮਂ।
੯. ਨਿਬ੍ਬਾਨਸੁਤ੍ਤਂ
੧੯. ਕਥਾ॰ ੫੪੭-੫੪੮ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਸੁਖਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਸੁਖਸਞ੍ਞੀ ਸੁਖਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ ਚੇਤਸਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਯੋਗਾਹਮਾਨੋ। ਸੋ ਆਸવਾਨਂ ਖਯਾ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਠਮੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯੋ…ਪੇ॰… ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਸੁਖਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਸੁਖਸਞ੍ਞੀ ਸੁਖਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ ਚੇਤਸਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਯੋਗਾਹਮਾਨੋ। ਤਸ੍ਸ ਅਪੁਬ੍ਬਂ ਅਚਰਿਮਂ ਆਸવਪਰਿਯਾਦਾਨਞ੍ਚ ਹੋਤਿ ਜੀવਿਤਪਰਿਯਾਦਾਨਞ੍ਚ। ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੁਤਿਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯੋ…ਪੇ॰… ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨੇ ਸੁਖਾਨੁਪਸ੍ਸੀ વਿਹਰਤਿ ਸੁਖਸਞ੍ਞੀ ਸੁਖਪਟਿਸਂવੇਦੀ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਂ ਚੇਤਸਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਯੋਗਾਹਮਾਨੋ। ਸੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਓਰਮ੍ਭਾਗਿਯਾਨਂ ਸਂਯੋਜਨਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਅਨ੍ਤਰਾਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਉਪਹਚ੍ਚਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਅਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਸਙ੍ਖਾਰਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯੀ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਉਦ੍ਧਂਸੋਤੋ ਹੋਤਿ ਅਕਨਿਟ੍ਠਗਾਮੀ। ਅਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤਮੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯੋ…ਪੇ॰… ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸ । ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਆਹੁਨੇਯ੍ਯਾ…ਪੇ॰… ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਨવਮਂ।
੧੦. ਨਿਦ੍ਦਸવਤ੍ਥੁਸੁਤ੍ਤਂ
੨੦. ‘‘ਸਤ੍ਤਿਮਾਨਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਿਦ੍ਦਸવਤ੍ਥੂਨਿ। ਕਤਮਾਨਿ ਸਤ੍ਤ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਦਾਨੇ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਸਮਾਦਾਨੇ ਅવਿਗਤਪੇਮੋ ਅਧਿਗਤਪੇਮੋ (ਸ੍ਯਾ॰) ਅ॰ ਨਿ॰ ੭.੪੨; ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੩੧, ਧਮ੍ਮਨਿਸਨ੍ਤਿਯਾ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਨਿਸਨ੍ਤਿਯਾ ਅવਿਗਤਪੇਮੋ, ਇਚ੍ਛਾવਿਨਯੇ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਇਚ੍ਛਾવਿਨਯੇ ਅવਿਗਤਪੇਮੋ, ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨੇ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨੇ ਅવਿਗਤਪੇਮੋ, વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੇ વੀਰਿਯਾਰਬ੍ਭੇ (ਕ॰) ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ ਆਯਤਿਞ੍ਚ વੀਰਿਯਾਰਮ੍ਭੇ ਅવਿਗਤਪੇਮੋ, ਸਤਿਨੇਪਕ੍ਕੇ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਸਤਿਨੇਪਕ੍ਕੇ ਅવਿਗਤਪੇਮੋ, ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿવੇਧੇ ਤਿਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਹੋਤਿ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਪਟਿવੇਧੇ ਅવਿਗਤਪੇਮੋ। ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤ ਨਿਦ੍ਦਸવਤ੍ਥੂਨੀ’’ਤਿ। ਦਸਮਂ।
ਅਨੁਸਯવਗ੍ਗੋ ਦੁਤਿਯੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਦੁવੇ ਅਨੁਸਯਾ ਕੁਲਂ, ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਉਦਕੂਪਮਂ।
ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨਤ੍ਤਾ ਚ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਿਦ੍ਦਸવਤ੍ਥੁ ਚਾਤਿ॥