੨੬. ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਗ੍ਗੋ
੧. ਪਸਾਦਬਹੁਲਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ
ਛਿਨ੍ਦ ਸੋਤਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਪਸਾਦਬਹੁਲਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਸੋ ਕਿਰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਭਗવਤੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹੇ ਸੋਲ਼ਸਮਤ੍ਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਨਿਚ੍ਚਭਤ੍ਤਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਗਤવੇਲਾਯ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ ਭੋਨ੍ਤੋ ਅਰਹਨ੍ਤੋ, ਨਿਸੀਦਨ੍ਤੁ ਭੋਨ੍ਤੋ ਅਰਹਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ વਦਨ੍ਤੋ ਅਰਹਨ੍ਤવਾਦਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਮੇવ વਦਤਿ। ਤੇਸੁ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾ ‘‘ਅਯਂ ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਅਰਹਨ੍ਤਸਞ੍ਞੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੁ, ਖੀਣਾਸવਾ ‘‘ਅਯਂ ਨੋ ਖੀਣਾਸવਭਾવਂ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ। ਏવਂ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਨ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਗੇਹਂ ਨਾਗਮਿਂਸੁ। ਸੋ ਦੁਕ੍ਖੀ ਦੁਮ੍ਮਨੋ ‘‘ਕਿਨ੍ਨੁ ਖੋ, ਅਯ੍ਯਾ, ਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਏਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਆਰੋਚਿਤੇ ‘‘ਸਾਦਿਯਥ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਰਹਨ੍ਤવਾਦ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਨ ਸਾਦਿਯਾਮ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਏਤਂ ਪਸਾਦਭਞ੍ਞਂ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਸਾਦਭਞ੍ਞੇ, ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਪਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਰਹਨ੍ਤੇਸੁ ਅਧਿਮਤ੍ਤਂ ਪੇਮਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿਪਿ ਤਣ੍ਹਾਸੋਤਂ ਛੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਮੇવ ਪਤ੍ਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੩੮੩.
‘‘ਛਿਨ੍ਦ ਸੋਤਂ ਪਰਕ੍ਕਮ੍ਮ, ਕਾਮੇ ਪਨੁਦ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।
ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਖਯਂ ਞਤ੍વਾ, ਅਕਤਞ੍ਞੂਸਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਪਰਕ੍ਕਮ੍ਮਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਸੋਤਂ ਨਾਮ ਨ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇਨ વਾਯਾਮੇਨ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਞਾਣਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਕ੍ਕਮੇਨ ਪਰਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਂ ਸੋਤਂ ਛਿਨ੍ਦ। ਉਭੋਪਿ ਕਾਮੇ ਪਨੁਦ ਨੀਹਰ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ ਖੀਣਾਸવਾਨਂ ਆਲਪਨਮੇਤਂ। ਸਙ੍ਖਾਰਾਨਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਖਯਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ। ਅਕਤਞ੍ਞੂਤਿ ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਤ੍વਂ ਸੁવਣ੍ਣਾਦੀਸੁ ਕੇਨਚਿ ਅਕਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਜਾਨਨਤੋ ਅਕਤਞ੍ਞੂ ਨਾਮ ਹੋਸੀਤਿ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਪਸਾਦਬਹੁਲਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ ਪਠਮਂ।
੨. ਸਮ੍ਬਹੁਲਭਿਕ੍ਖੁવਤ੍ਥੁ
ਯਦਾ ਦ੍વਯੇਸੂਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਏਕਦਿવਸਞ੍ਹਿ ਤਿਂਸਮਤ੍ਤਾ ਦਿਸਾવਾਸਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਤੇਸਂ ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਠਿਤਕੋવ ਇਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਕਤਮੇ ਨੁ ਖੋ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ? ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾਤਿ ਖੋ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੩੮੪.
‘‘ਯਦਾ ਦ੍વਯੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ, ਪਾਰਗੂ ਹੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ।
ਅਥਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇ ਸਂਯੋਗਾ, ਅਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਜਾਨਤੋ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਯਦਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਕਾਲੇ ਦ੍વਿਧਾ ਠਿਤੇਸੁ ਸਮਥવਿਪਸ੍ਸਨਾਧਮ੍ਮੇਸੁ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਰਗਾਦਿવਸੇਨ ਅਯਂ ਖੀਣਾਸવੋ ਪਾਰਗੂ ਹੋਤਿ, ਅਥਸ੍ਸ વਟ੍ਟਸ੍ਮਿਂ ਸਂਯੋਜਨਸਮਤ੍ਥਾ ਸਬ੍ਬੇ ਕਾਮਯੋਗਾਦਯੋ ਸਂਯੋਗਾ ਏવਂ ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੂਤਿ।
ਸਮ੍ਬਹੁਲਭਿਕ੍ਖੁવਤ੍ਥੁ ਦੁਤਿਯਂ।
੩. ਮਾਰવਤ੍ਥੁ
ਯਸ੍ਸ ਪਾਰਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਮਾਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਸੋ ਕਿਰੇਕਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸੇ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਪੁਰਿਸੋ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ , ਪਾਰਂ ਪਾਰਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਕਿਨ੍ਨੁ ਖੋ ਏਤਂ ਪਾਰਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਮਾਰੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ વਿਦਿਤ੍વਾ, ‘‘ਪਾਪਿਮ, ਕਿਂ ਤવ ਪਾਰੇਨ, ਤਞ੍ਹਿ વੀਤਰਾਗੇਹਿ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੩੮੫.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਪਾਰਂ ਅਪਾਰਂ વਾ, ਪਾਰਾਪਾਰਂ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ।
વੀਤਦ੍ਦਰਂ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਪਾਰਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਾਨਿ ਛ ਆਯਤਨਾਨਿ। ਅਪਾਰਨ੍ਤਿ ਬਾਹਿਰਾਨਿ ਛ ਆਯਤਨਾਨਿ। ਪਾਰਾਪਾਰਨ੍ਤਿ ਤਦੁਭਯਂ। ਨ વਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਯਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ‘‘ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ‘‘ਮਮ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ਗਹਣਾਭਾવੇਨ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਕਿਲੇਸਦਰਥਾਨਂ વਿਗਮੇਨ વੀਤਦ੍ਦਰਂ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਹਿ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਮਾਰવਤ੍ਥੁ ਤਤਿਯਂ।
੪. ਅਞ੍ਞਤਰਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ
ਝਾਯਿਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਸੋ ਕਿਰ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾવਕੇ, ‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’ਤਿ વਦਤਿ, ਅਹਞ੍ਚਮ੍ਹਿ ਜਾਤਿਗੋਤ੍ਤੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਮਮ੍ਪਿ ਨੁ ਖੋ ਏવਂ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨਾਹਂ ਜਾਤਿਗੋਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮਿ, ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਮੇવ ਪਨੇવਂ વਦਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੩੮੬.
‘‘ਝਾਯਿਂ વਿਰਜਮਾਸੀਨਂ, ਕਤਕਿਚ੍ਚਮਨਾਸવਂ।
ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਝਾਯਿਨ੍ਤਿ ਦੁવਿਧੇਨ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯਨ੍ਤਂ ਕਾਮਰਜੇਨ વਿਰਜਂ વਨੇ ਏਕਕਮਾਸੀਨਂ ਚਤੂਹਿ ਮਗ੍ਗੇਹਿ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ ਕਿਚ੍ਚਾਨਂ ਕਤਤ੍ਤਾ ਕਤਕਿਚ੍ਚਂ ਆਸવਾਨਂ ਅਭਾવੇਨ ਅਨਾਸવਂ ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਾਤ੍ਥਿਕਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਅਹੋਸੀਤਿ।
ਅਞ੍ਞਤਰਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ ਚਤੁਤ੍ਥਂ।
੫. ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਦਿવਾ ਤਪਤੀਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਮਿਗਾਰਮਾਤੁਪਾਸਾਦੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋ ਕਿਰ ਮਹਾਪવਾਰਣਾਯ ਸਬ੍ਬਾਭਰਣਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੋ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦੀਨਿ ਆਦਾਯ વਿਹਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਕਾਲ਼ੁਦਾਯਿਤ੍ਥੇਰੋ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਨਾਮਮੇવ ਪਨਸ੍ਸੇਤਂ, ਸਰੀਰਂ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਂ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਖਣੇ ਚਨ੍ਦੋ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸੂਰਿਯੋ ਅਤ੍ਥਮੇਤਿ। ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਥਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਸੂਰਿਯਸ੍ਸ ਉਗ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਚਨ੍ਦਸ੍ਸ ਓਭਾਸਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਰਞ੍ਞੋ ਸਰੀਰੋਭਾਸਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਰੀਰੋਭਾਸਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਚ ਸਰੀਰੋਭਾਸਂ ਓਲੋਕੇਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬੋਭਾਸੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾવ વਿਰੋਚਤਿ। ਥੇਰੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਜ੍ਜ ਮਮ ਇਮੇ ਓਭਾਸੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤੁਮ੍ਹਾਕਮੇવ ਓਭਾਸੋ ਰੁਚ੍ਚਤਿ। ਤੁਮ੍ਹਾਕਞ੍ਹਿ ਸਰੀਰਂ ਸਬ੍ਬੋਭਾਸੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਿਰੋਚਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ, ‘‘ਆਨਨ੍ਦ, ਸੂਰਿਯੋ ਨਾਮ ਦਿવਾ વਿਰੋਚਤਿ, ਚਨ੍ਦੋ ਰਤ੍ਤਿਂ, ਰਾਜਾ ਅਲਙ੍ਕਤਕਾਲੇਯੇવ, ਖੀਣਾਸવੇ ਗਣਸਙ੍ਗਣਿਕਂ ਪਹਾਯ ਅਨ੍ਤੋਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਂਯੇવ વਿਰੋਚਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਾ ਪਨ ਰਤ੍ਤਿਮ੍ਪਿ ਦਿવਾਪਿ ਪਞ੍ਚવਿਧੇਨ ਤੇਜੇਨ વਿਰੋਚਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੩੮੭.
‘‘ਦਿવਾ ਤਪਤਿ ਆਦਿਚ੍ਚੋ, ਰਤ੍ਤਿਮਾਭਾਤਿ ਚਨ੍ਦਿਮਾ।
ਸਨ੍ਨਦ੍ਧੋ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਤਪਤਿ, ਝਾਯੀ ਤਪਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ।
ਅਥ ਸਬ੍ਬਮਹੋਰਤ੍ਤਿਂ, ਬੁਦ੍ਧੋ ਤਪਤਿ ਤੇਜਸਾ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਦਿવਾ ਤਪਤੀਤਿ ਦਿવਾ વਿਰੋਚਤਿ, ਰਤ੍ਤਿਂ ਪਨਸ੍ਸ ਗਤਮਗ੍ਗੋਪਿ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਚਨ੍ਦਿਮਾਤਿ ਚਨ੍ਦੋਪਿ ਅਬ੍ਭਾਦੀਹਿ વਿਮੁਤ੍ਤੋ ਰਤ੍ਤਿਮੇવ વਿਰੋਚਤਿ, ਨੋ ਦਿવਾ। ਸਨ੍ਨਦ੍ਧੋਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਮਣਿવਿਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਸਬ੍ਬਾਭਰਣੇਹਿ ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੋ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨਿਯਾ ਸੇਨਾਯ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋવ ਰਾਜਾ વਿਰੋਚਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਾਤਕવੇਸੇਨ ਠਿਤੋ। ਝਾਯੀਤਿ ਖੀਣਾਸવੋ ਪਨ ਗਣਂ વਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਝਾਯਨ੍ਤੋવ વਿਰੋਚਤਿ। ਤੇਜਸਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਪਨ ਸੀਲਤੇਜੇਨ ਦੁਸ੍ਸੀਲ੍ਯਤੇਜਂ, ਗੁਣਤੇਜੇਨ ਨਿਗ੍ਗੁਣਤੇਜਂ, ਪਞ੍ਞਾਤੇਜੇਨ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਤੇਜਂ, ਪੁਞ੍ਞਤੇਜੇਨ ਅਪੁਞ੍ਞਤੇਜਂ, ਧਮ੍ਮਤੇਜੇਨ ਅਧਮ੍ਮਤੇਜਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਇਮਿਨਾ ਪਞ੍ਚવਿਧੇਨ ਤੇਜਸਾ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਮੇવ વਿਰੋਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਪਞ੍ਚਮਂ।
੬. ਅਞ੍ਞਤਰਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਬ੍ਬਜਿਤવਤ੍ਥੁ
ਬਾਹਿਤਪਾਪੋਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਏਕੋ ਕਿਰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਬਾਹਿਰਕਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾવਕੇ ‘ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ’ਤਿ વਦਤਿ, ਅਹਞ੍ਚਮ੍ਹਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਮਮ੍ਪਿ ਖੋ ਏવਂ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨਾਹਂ ਏਤ੍ਤਕੇਨ ‘ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’ਤਿ વਦਾਮਿ, ਕਿਲੇਸਮਲਾਨਂ ਪਨ ਪਬ੍ਬਾਜਿਤਤ੍ਤਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੩੮੮.
‘‘ਬਾਹਿਤਪਾਪੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਸਮਚਰਿਯਾ ਸਮਣੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
ਪਬ੍ਬਾਜਯਮਤ੍ਤਨੋ ਮਲਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਸਮਚਰਿਯਾਤਿ ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਨਿ ਸਮੇਤ੍વਾ ਚਰਣੇਨ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਬਾਹਿਤਪਾਪਤਾਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਅਕੁਸਲਾਨਿ ਸਮੇਤ੍વਾ ਚਰਣੇਨ ਸਮਣੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰਾਗਾਦਿਮਲਂ ਪਬ੍ਬਾਜਯਨ੍ਤੋ વਿਨੋਦੇਨ੍ਤੋ ਚਰਤਿ, ਸੋਪਿ ਤੇਨ ਪਬ੍ਬਾਜਨੇਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਾਤ੍ਥਿਕਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਅਹੋਸੀਤਿ।
ਅਞ੍ਞਤਰਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਬ੍ਬਜਿਤવਤ੍ਥੁ ਛਟ੍ਠਂ।
੭. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਠਾਨੇ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘‘ਅਹੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ , ਅਯ੍ਯੋ, ਖਨ੍ਤਿਬਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤੇਸੁ વਾ ਪਹਰਨ੍ਤੇਸੁ વਾ ਕੋਪਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਗੁਣੇ ਕਥਯਿਂਸੁ। ਅਥੇਕੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ‘‘ਕੋ ਏਸ ਨ ਕੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਥੇਰੋ’’ਤਿ। ‘‘ਨਂ ਕੁਜ੍ਝਾਪੇਨ੍ਤੋ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨਤ੍ਥੇਤਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਅਹਂ ਨਂ ਕੁਜ੍ਝਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਚੇ ਸਕ੍ਕੋਸਿ, ਕੁਜ੍ਝਾਪੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਹੋਤੁ, ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਿਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਥੇਰਂ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਪવਿਟ੍ਠਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਭਾਗੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਿਟ੍ਠਿਮਜ੍ਝੇ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪਾਣਿਪ੍ਪਹਾਰਮਦਾਸਿ। ਥੇਰੋ ‘‘ਕਿਂ ਨਾਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨੋਲੋਕੇਤ੍વਾવ ਗਤੋ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਕਲਸਰੀਰੇ ਡਾਹੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਸੋ ‘‘ਅਹੋ ਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਅਯ੍ਯੋ’’ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਦਮੂਲੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ‘‘ਖਮਥ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਹਂ વੀਮਂਸਨਤ੍ਥਾਯ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਹਰਿ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਹੋਤੁ ਖਮਾਮਿ ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਸਚੇ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਖਮਥ, ਮਮ ਗੇਹੇਯੇવ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਥੇਰੋਪਿ ਪਤ੍ਤਂ ਅਦਾਸਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਥੇਰਂ ਗੇਹਂ ਨੇਤ੍વਾ ਪਰਿવਿਸਿ।
ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਨਿਰਪਰਾਧੋ ਅਯ੍ਯੋ ਪਹਟੋ, ਦਣ੍ਡੇਨਪਿਸ੍ਸ ਮੋਕ੍ਖੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਤ੍ਥੇવ ਨਂ ਮਾਰੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਲੇਡ੍ਡੁਦਣ੍ਡਾਦਿਹਤ੍ਥਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਗੇਹਦ੍વਾਰੇ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ਥੇਰੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਪਤ੍ਤਂ ਅਦਾਸਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤਂ ਥੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਕਿਂ ਏਤਂ ਉਪਾਸਕਾਤਿ? ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਹਟਾ, ਮਯਮਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ। ਕਿਂ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਇਮਿਨਾ ਪਹਟਾ, ਉਦਾਹੁ ਅਹਨ੍ਤਿ? ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ‘‘ਮਂ ਏਸ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਖਮਾਪੇਸਿ, ਗਚ੍ਛਥ ਤੁਮ੍ਹੇ’’ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਨਿવਤ੍ਤਾਪੇਤ੍વਾ ਥੇਰੋ વਿਹਾਰਮੇવ ਗਤੋ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਜ੍ਝਾਯਿਂਸੁ ‘‘ਕਿਂ ਨਾਮੇਤਂ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ ਯੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਪਹਟੋ, ਤਸ੍ਸੇવ ਗੇਹੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਤੋ। ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਹਟਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਇਦਾਨਿ ਸੋ ਕਸ੍ਸ ਲਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਅવਸੇਸੇ ਪੋਥੇਨ੍ਤੋ વਿਚਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਪਹਰਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਗਿਹਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਪਨ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਹਟੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਕੋਧੋ ਨਾਮੇਸ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
੩੮੯.
‘‘ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਹਰੇਯ੍ਯ, ਨਾਸ੍ਸ ਮੁਞ੍ਚੇਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ।
ਧੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਹਨ੍ਤਾਰਂ, ਤਤੋ ਧੀ ਯਸ੍ਸ ਮੁਞ੍ਚਤਿ॥
੩੯੦.
‘‘ਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸੇਤਦਕਿਞ੍ਚਿ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਯਦਾ ਨਿਸੇਧੋ ਮਨਸੋ ਪਿਯੇਹਿ।
ਯਤੋ ਯਤੋ ਹਿਂਸਮਨੋ ਨਿવਤ੍ਤਤਿ, ਤਤੋ ਤਤੋ ਸਮ੍ਮਤਿਮੇવ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਪਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ‘‘ਖੀਣਾਸવਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ વਾ ਜਾਤਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨ ਪਹਰੇਯ੍ਯ। ਨਾਸ੍ਸ ਮੁਞ੍ਚੇਥਾਤਿ ਸੋਪਿ ਪਹਟੋ ਖੀਣਾਸવਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਸ੍ਸ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਠਿਤਸ੍ਸ વੇਰਂ ਨ ਮੁਞ੍ਚੇਥ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਕੋਪਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਧੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸਾਤਿ ਖੀਣਾਸવਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਹਨ੍ਤਾਰਂ ਗਰਹਾਮਿ। ਤਤੋ ਧੀਤਿ ਯੋ ਪਨ ਤਂ ਪਹਰਨ੍ਤਂ ਪਟਿਪਹਰਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਉਪਰਿ વੇਰਂ ਮੁਞ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਤਤੋਪਿ ਗਰਹਾਮਿਯੇવ।
ਏਤਦਕਿਞ੍ਚਿ ਸੇਯ੍ਯੋਤਿ ਯਂ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਂ વਾ ਅਪਚ੍ਚਕ੍ਕੋਸਨਂ, ਪਹਰਨ੍ਤਂ વਾ ਅਪ੍ਪਟਿਪਹਰਣਂ, ਏਤਂ ਤਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸવਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਂ ਸੇਯ੍ਯੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਅਧਿਮਤ੍ਤਮੇવ ਸੇਯ੍ਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਦਾ ਨਿਸੇਧੋ ਮਨਸੋ ਪਿਯੇਹੀਤਿ ਕੋਧਨਸ੍ਸ ਹਿ ਕੋਧੁਪ੍ਪਾਦੋવ ਮਨਸੋ ਪਿਯੋ ਨਾਮ। ਕੋਧੋ ਹਿ ਪਨੇਸ ਮਾਤਾਪਿਤੂਸੁਪਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਸੁਪਿ ਅਪਰਜ੍ਝਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯੋ ਅਸ੍ਸ ਤੇਹਿ ਮਨਸੋ ਨਿਸੇਧੋ ਕੋਧવਸੇਨ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਗ੍ਗਹੋ, ਏਤਂ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸੇਯ੍ਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਹਿਂਸਮਨੋਤਿ ਕੋਧਮਨੋ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਯਤੋ ਯਤੋ વਤ੍ਥੁਤੋ ਅਨਾਗਾਮਿਮਗ੍ਗੇਨ ਸਮੁਗ੍ਘਾਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨਿવਤ੍ਤਤਿ । ਤਤੋ ਤਤੋਤਿ ਤਤੋ ਤਤੋ વਤ੍ਥੁਤੋ ਸਕਲਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿવਤ੍ਤਤਿਯੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਸਤ੍ਤਮਂ।
੮. ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਗੋਤਮੀવਤ੍ਥੁ
ਯਸ੍ਸ ਕਾਯੇਨ વਾਚਾਯਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਂ ਗੋਤਮਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਭਗવਤਾ ਹਿ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠ ਗਰੁਧਮ੍ਮੇ ਮਣ੍ਡਨਕਜਾਤਿਯੋ ਪੁਰਿਸੋ ਸੁਰਭਿਪੁਪ੍ਫਦਾਮਂ વਿਯ ਸਿਰਸਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਪਰਿવਾਰਾ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿ ਗੋਤਮੀ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਲਭਿ, ਅਞ੍ਞੋ ਤਸ੍ਸਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ વਾ ਆਚਰਿਯੋ વਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਏવਂ ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਦਂ ਥੇਰਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਯਾ ਗੋਤਮਿਯਾ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਸਹਤ੍ਥੇਨੇવ ਕਾਸਾਯਾਨਿ ਗਣ੍ਹੀ’’ਤਿ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਨ੍ਤਿਯੋ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨੇવ ਉਪੋਸਥਂ ਨ ਪવਾਰਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸਪਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਾਸਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਾ ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਯਾ ਗੋਤਮਿਯਾ ਅਟ੍ਠ ਗਰੁਧਮ੍ਮਾ ਦਿਨ੍ਨਾ, ਅਹਮੇવਸ੍ਸਾਚਰਿਯੋ, ਅਹਮੇવ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ। ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿવਿਰਹਿਤੇਸੁ ਖੀਣਾਸવੇਸੁ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਨਾਮ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੩੯੧.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਕਾਯੇਨ વਾਚਾਯ, ਮਨਸਾ ਨਤ੍ਥਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ।
ਸਂવੁਤਂ ਤੀਹਿ ਠਾਨੇਹਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਸਾવਜ੍ਜਂ ਦੁਕ੍ਖੁਦ੍ਰਯਂ ਅਪਾਯਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਂ ਕਮ੍ਮਂ। ਤੀਹਿ ਠਾਨੇਹੀਤਿ ਏਤੇਹਿ ਕਾਯਾਦੀਹਿ ਤੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿਪવੇਸਨਿવਾਰਣਤ੍ਥਾਯ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਹਿਤਂ, ਤਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਮਹਾਪਜਾਪਤਿਗੋਤਮੀવਤ੍ਥੁ ਅਟ੍ਠਮਂ।
੯. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਯਮ੍ਹਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਸੋ ਕਿਰਾਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਜਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਪਤ੍ਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਯਸ੍ਸਂ ਦਿਸਾਯਂ ਥੇਰੋ વਸਤੀ’’ਤਿ ਸੁਣਾਤਿ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ਤਤੋવ ਸੀਸਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ વਿਚਰਤੀ’’ਤਿ ਤਮਤ੍ਥਂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਸਤ੍ਥਾ ਥੇਰਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤ, ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤੋ વਿਚਰਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ , ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਮ ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸਨਭਾવਂ વਾ ਅਨਮਸ੍ਸਨਭਾવਂ વਾ ਤੁਮ੍ਹੇવ ਜਾਨਾਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸਤਿ, ਅਸ੍ਸਜਿਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਨ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਪਤ੍ਤਤਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਚਰਿਯਂ ਨਮਸ੍ਸਤਿ। ਯਞ੍ਹਿ ਆਚਰਿਯਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮਂ વਿਜਾਨਾਤਿ, ਤੇਨ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਅਗ੍ਗਿ વਿਯ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਨਮਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੩੯੨.
‘‘ਯਮ੍ਹਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਦੇਸਿਤਂ।
ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਤਂ ਨਮਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਅਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਂવ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਅਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਂવਾਤਿ ਯਥਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਅਗ੍ਗਿਹੁਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਰਿਚਰਣੇਨ ਚੇવ ਅਞ੍ਜਲਿਕਮ੍ਮਾਦੀਹਿ ਚ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਨਮਸ੍ਸਤਿ, ਏવਂ ਯਮ੍ਹਾ ਆਚਰਿਯਾ ਤਥਾਗਤਪવੇਦਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ વਿਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਨਮਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਨવਮਂ।
੧੦. ਜਟਿਲਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ
ਨ ਜਟਾਹੀਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਜਟਿਲਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਸੋ ਕਿਰ ‘‘ਅਹਂ ਮਾਤਿਤੋ ਚ ਪਿਤਿਤੋ ਚ ਸੁਜਾਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਸਚੇ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾવਕੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ વਦਤਿ, ਮਮ੍ਪਿ ਨੁ ਖੋ ਤਥਾ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨਾਹਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਜਟਾਮਤ੍ਤੇਨ, ਨ ਜਾਤਿਗੋਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮਿ, ਪਟਿવਿਦ੍ਧਸਚ੍ਚਮੇવ ਪਨਾਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਤਿ વਦਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੩੯੩.
‘‘ਨ ਜਟਾਹਿ ਨ ਗੋਤ੍ਤੇਨ, ਨ ਜਚ੍ਚਾ ਹੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ।
ਯਮ੍ਹਿ ਸਚ੍ਚਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੋ ਚ, ਸੋ ਸੁਚੀ ਸੋ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਸੋਲ਼ਸਹਾਕਾਰੇਹਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ ਸਚ੍ਚਞਾਣਞ੍ਚੇવ ਨવવਿਧੋ ਚ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਧਮ੍ਮੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਸੁਚਿ, ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਜਟਿਲਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ ਦਸਮਂ।
੧੧. ਕੁਹਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ
ਕਿਂ ਤੇਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਕੂਟਾਗਾਰਸਾਲਾਯਂ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ વਗ੍ਗੁਲਿવਤਂ ਕੁਹਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਸੋ ਕਿਰ વੇਸਾਲਿਨਗਰਦ੍વਾਰੇ ਏਕਂ ਕਕੁਧਰੁਕ੍ਖਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਦ੍વੀਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਰੁਕ੍ਖਸਾਖਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਅਧੋਸਿਰੋ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਪਿਲਾਨਂ ਮੇ ਸਤਂ ਦੇਥ, ਕਹਾਪਣੇ ਦੇਥ, ਪਰਿਚਾਰਿਕਂ ਦੇਥ, ਨੋ ਚੇ ਦਸ੍ਸਥ, ਇਤੋ ਪਤਿਤ੍વਾ ਮਰਨ੍ਤੋ ਨਗਰਂ ਅਨਗਰਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤਸ੍ਸ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਨਕਾਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨਕਾਲੇਪਿ ਨਂ ਤਥੇવ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਂਸੁ। ਨਾਗਰਾਪਿ ‘‘ਅਯਂ ਪਾਤੋવ ਪਟ੍ਠਾਯ ਏવਂ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤੋ ਪਤਿਤ੍વਾ ਮਰਨ੍ਤੋ ਨਗਰਂ ਅਨਗਰਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਨਗਰવਿਨਾਸਭੀਤਾ ‘‘ਯਂ ਸੋ ਯਾਚਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਦੇਮਾ’’ਤਿ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਿਤ੍વਾ ਅਦਂਸੁ। ਸੋ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ વਿਹਾਰੂਪਚਾਰੇ ਤਂ ਗਾવਿਂ વਿਯ વਿਰવਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਞ੍ਜਾਨਿਤ੍વਾ ‘‘ਲਦ੍ਧਂ ਤੇ , ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਯਥਾਪਤ੍ਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਆਮ, ਲਦ੍ਧਂ ਮੇ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋવਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવ ਸੋ ਕੁਹਕਚੋਰੋ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਕੁਹਕਚੋਰੋਯੇવ ਅਹੋਸਿ। ਇਦਾਨਿ ਪਨੇਸ ਬਾਲਜਨਂ વਞ੍ਚੇਤਿ, ਤਦਾ ਪਨ ਪਣ੍ਡਿਤੇ વਞ੍ਚੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਯਾਚਿਤੋ ਅਤੀਤਮਾਹਰਿ।
ਅਤੀਤੇ ਏਕਂ ਕਾਸਿਕਗਾਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਏਕੋ ਕੁਹਕਤਾਪਸੋ વਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ। ਤਂ ਏਕਂ ਕੁਲਂ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿ। ਦਿવਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਖਾਦਨੀਯਭੋਜਨੀਯਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ વਿਯ ਤਸ੍ਸਪਿ ਏਕਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਦੇਤਿ, ਸਾਯਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਦੇਤਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਸਾਯਂ ਗੋਧਮਂਸਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਸਾਧੁਕਂ ਪਚਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਤਸ੍ਸ ਅਦਂਸੁ। ਤਾਪਸੋ ਮਂਸਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾવ ਰਸਤਣ੍ਹਾਯ ਬਦ੍ਧੋ ‘‘ਕਿਂ ਮਂਸਂ ਨਾਮੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਗੋਧਮਂਸ’’ਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪਿਦਧਿਕਟੁਕਭਣ੍ਡਾਦੀਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਪੇਸਿ। ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯ ਪਨ ਅવਿਦੂਰੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ વਮ੍ਮਿਕੇ ਗੋਧਰਾਜਾ વਿਹਰਤਿ। ਸੋ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਤਾਪਸਂ વਨ੍ਦਿਤੁਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਂਦਿવਸਂ ਪਨੇਸ ‘‘ਤਂ વਧਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਦਣ੍ਡਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ વਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਠਾਨੇ ਨਿਦ੍ਦਾਯਨ੍ਤੋ વਿਯ ਨਿਸੀਦਿ। ਗੋਧਰਾਜਾ વਮ੍ਮਿਕਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋવ ਆਕਾਰਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ‘‘ਨ ਮੇ ਅਜ੍ਜ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਆਕਾਰੋ ਰੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਤਤੋવ ਨਿવਤ੍ਤਿ। ਤਾਪਸੋ ਤਸ੍ਸ ਨਿવਤ੍ਤਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਮਾਰਣਤ੍ਥਾਯ ਦਣ੍ਡਂ ਖਿਪਿ, ਦਣ੍ਡੋ વਿਰਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਗਤੋ। ਗੋਧਰਾਜਾਪਿ ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਸੀਸਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਆਗਤਮਗ੍ਗਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਤਾਪਸਂ ਆਹ –
‘‘ਸਮਣਂ ਤਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ, ਉਪਗਚ੍ਛਿਮਸਞ੍ਞਤਂ।
ਸੋ ਮਂ ਦਣ੍ਡੇਨ ਪਾਹਾਸਿ, ਯਥਾ ਅਸਮਣੋ ਤਥਾ॥
‘‘ਕਿਂ ਤੇ ਜਟਾਹਿ ਦੁਮ੍ਮੇਧ, ਕਿਂ ਤੇ ਅਜਿਨਸਾਟਿਯਾ।
ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਤੇ ਗਹਨਂ, ਬਾਹਿਰਂ ਪਰਿਮਜ੍ਜਸੀ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੪.੯੭-੯੮)।
ਅਥ ਨਂ ਤਾਪਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕੇਨ ਪਲੋਭੇਤੁਂ ਏવਮਾਹ –
‘‘ਏਹਿ ਗੋਧ ਨਿવਤ੍ਤਸ੍ਸੁ, ਭੁਞ੍ਜ ਸਾਲੀਨਮੋਦਨਂ।
ਤੇਲਂ ਲੋਣਞ੍ਚ ਮੇ ਅਤ੍ਥਿ, ਪਹੂਤਂ ਮਯ੍ਹ ਪਿਪ੍ਫਲੀ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੪.੯੯)।
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਗੋਧਰਾਜਾ ‘‘ਯਥਾ ਯਥਾ ਤ੍વਂ ਕਥੇਸਿ, ਤਥਾ ਤਥਾ ਮੇ ਪਲਾਯਿਤੁਕਾਮਤਾવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਏਸ ਭਿਯ੍ਯੋ ਪવੇਕ੍ਖਾਮਿ, વਮ੍ਮਿਕਂ ਸਤਪੋਰਿਸਂ।
ਤੇਲਂ ਲੋਣਞ੍ਚ ਕਿਤ੍ਤੇਸਿ, ਅਹਿਤਂ ਮਯ੍ਹ ਪਿਪ੍ਫਲੀ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੪.੧੦੦)।
ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਤਯਿ ਸਮਣਸਞ੍ਞਂ ਅਕਾਸਿਂ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਤੇ ਮਂ ਪਹਰਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਦਣ੍ਡੋ ਖਿਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਖਿਤ੍ਤਕਾਲੇਯੇવ ਅਸਮਣੋ ਜਾਤੋ। ਕਿਂ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਜਟਾਹਿ, ਕਿਂ ਸਖੁਰੇਨ ਅਜਿਨਚਮ੍ਮੇਨ। ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਞ੍ਹਿ ਤੇ ਗਹਨਂ, ਕੇવਲਂ ਬਾਹਿਰਮੇવ ਪਰਿਮਜ੍ਜਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਤਦਾ ਏਸ ਕੁਹਕੋ ਤਾਪਸੋ ਅਹੋਸਿ, ਗੋਧਰਾਜਾ ਪਨ ਅਹਮੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍વਾ ਤਦਾ ਗੋਧਪਣ੍ਡਿਤੇਨ ਤਸ੍ਸ ਨਿਗ੍ਗਹਿਤਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੩੯੪.
‘‘ਕਿਂ ਤੇ ਜਟਾਹਿ ਦੁਮ੍ਮੇਧ, ਕਿਂ ਤੇ ਅਜਿਨਸਾਟਿਯਾ।
ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਂ ਤੇ ਗਹਨਂ, ਬਾਹਿਰਂ ਪਰਿਮਜ੍ਜਸੀ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੪.੯੮)।
ਤਤ੍ਥ ਕਿਂ ਤੇ ਜਟਾਹੀਤਿ ਅਮ੍ਭੋ ਦੁਪ੍ਪਞ੍ਞ ਤવ ਬਦ੍ਧਾਹਿਪਿ ਇਮਾਹਿ ਜਟਾਹਿ ਸਖੁਰਾਯ ਨਿવਤ੍ਥਾਯਪਿ ਇਮਾਯ ਅਜਿਨਚਮ੍ਮਸਾਟਿਕਾਯ ਚ ਕਿਮਤ੍ਥੋਤਿ। ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਞ੍ਹਿ ਤੇ ਰਾਗਾਦਿਕਿਲੇਸਗਹਨਂ, ਕੇવਲਂ ਹਤ੍ਥਿਲਣ੍ਡਂ ਅਸ੍ਸਲਣ੍ਡਂ વਿਯ ਮਟ੍ਠਂ ਬਾਹਿਰਂ ਪਰਿਮਜ੍ਜਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਕੁਹਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ ਏਕਾਦਸਮਂ।
੧੨. ਕਿਸਾਗੋਤਮੀવਤ੍ਥੁ
ਪਂਸੁਕੂਲਧਰਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ ਪਬ੍ਬਤੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਕਿਸਾਗੋਤਮਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਤਦਾ ਕਿਰ ਸਕ੍ਕੋ ਪਠਮਯਾਮਾવਸਾਨੇ ਦੇવਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਕਿਸਾਗੋਤਮੀ ‘‘ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਕਾਸੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਕਾ ਨਾਮੇਸਾ , ਭਨ੍ਤੇ, ਆਗਚ੍ਛਮਾਨਾવ ਤੁਮ੍ਹੇ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ? ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਕਿਸਾਗੋਤਮੀ ਨਾਮੇਸਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਮਮ ਧੀਤਾ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਤ੍ਥੇਰੀਨਂ ਅਗ੍ਗਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੩੯੫.
‘‘ਪਂਸੁਕੂਲਧਰਂ ਜਨ੍ਤੁਂ, ਕਿਸਂ ਧਮਨਿਸਨ੍ਥਤਂ।
ਏਕਂ વਨਸ੍ਮਿਂ ਝਾਯਨ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਕਿਸਨ੍ਤਿ ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਾ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਰੂਪਂ ਪਟਿਪਦਂ ਪੂਰੇਨ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਮਂਸਲੋਹਿਤਾ ਚੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ ਧਮਨਿਸਨ੍ਥਤਗਤ੍ਤਾ ਚ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹ। ਏਕਂ વਨਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ વਿવਿਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਏਕਕਂ વਨਸ੍ਮਿਂ ਝਾਯਨ੍ਤਂ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਕਿਸਾਗੋਤਮੀવਤ੍ਥੁ ਦ੍વਾਦਸਮਂ।
੧੩. ਏਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ
ਨ ਚਾਹਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਸੋ ਕਿਰ ‘‘ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਾવਕੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ વਦਤਿ ਅਹਞ੍ਚਮ੍ਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਮਮ੍ਪਿ ਨੁ ਖੋ ਏવਂ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨਾਹਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇਨੇવਂ વਦਾਮਿ, ਯੋ ਪਨ ਅਕਿਞ੍ਚਨੋ ਅਗਹਣੋ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੩੯੬.
‘‘ਨ ਚਾਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਬ੍ਰੂਮਿ, ਯੋਨਿਜਂ ਮਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਂ।
ਭੋવਾਦਿ ਨਾਮ ਸੋ ਹੋਤਿ, ਸਚੇ ਹੋਤਿ ਸਕਿਞ੍ਚਨੋ।
ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਅਨਾਦਾਨਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਯੋਨਿਜਨ੍ਤਿ ਯੋਨਿਯਂ ਜਾਤਂ। ਮਤ੍ਤਿਸਮ੍ਭવਨ੍ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਮਾਤੁ ਸਨ੍ਤਕੇ ਉਦਰਸ੍ਮਿਂ ਸਮ੍ਭੂਤਂ। ਭੋવਾਦੀਤਿ ਸੋ ਪਨ ਆਮਨ੍ਤਨਾਦੀਸੁ ‘‘ਭੋ, ਭੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਭੋવਾਦਿ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਸਚੇ ਰਾਗਾਦੀਹਿ ਕਿਞ੍ਚਨੇਹਿ ਸਕਿਞ੍ਚਨੋ। ਅਹਂ ਪਨ ਰਾਗਾਦੀਹਿ ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਚਤੂਹਿ ਉਪਾਦਾਨੇਹਿ ਅਨਾਦਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਾਤ੍ਥਿਕਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਅਹੋਸੀਤਿ।
ਏਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ ਤੇਰਸਮਂ।
੧੪. ਉਗ੍ਗਸੇਨਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤવਤ੍ਥੁ
ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਉਗ੍ਗਸੇਨਂ ਨਾਮ ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। વਤ੍ਥੁ ‘‘ਮੁਞ੍ਚ ਪੁਰੇ ਮੁਞ੍ਚ ਪਚ੍ਛਤੋ’’ਤਿ (ਧ॰ ਪ॰ ੩੪੮) ਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾਯ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਮੇવ।
ਤਦਾ ਹਿ ਸਤ੍ਥਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਉਗ੍ਗਸੇਨੋ ‘ਨ ਭਾਯਾਮੀ’ਤਿ વਦਤਿ, ਅਭੂਤੇਨ ਮਞ੍ਞੇ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ વੁਤ੍ਤੇ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਸਦਿਸਾ ਛਿਨ੍ਨਸਂਯੋਜਨਾ ਨ ਭਾਯਨ੍ਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੩੯੭.
‘‘ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਂ ਛੇਤ੍વਾ, ਯੋ વੇ ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤਿ।
ਸਙ੍ਗਾਤਿਗਂ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਸਂਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਦਸવਿਧਸਂਯੋਜਨਂ। ਨ ਪਰਿਤਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਣ੍ਹਾਯ ਨ ਭਾਯਤਿ। ਤਮਹਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਹਂ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਾਨਂ ਅਤੀਤਤ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗਾਤਿਗਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਯੋਗਾਨਂ ਅਭਾવੇਨ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਉਗ੍ਗਸੇਨਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤવਤ੍ਥੁ ਚੁਦ੍ਦਸਮਂ।
੧੫. ਦ੍વੇਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ
ਛੇਤ੍વਾ ਨਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਦ੍વੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਤੇਸੁ ਕਿਰੇਕਸ੍ਸ ਚੂਲ਼ਰੋਹਿਤੋ ਨਾਮ ਗੋਣੋ ਅਹੋਸਿ, ਏਕਸ੍ਸ ਮਹਾਰੋਹਿਤੋ ਨਾਮ। ਤੇ ਏਕਦਿવਸਂ ‘‘ਤવ ਗੋਣੋ ਬਲવਾ, ਮਮ ਗੋਣੋ ਬਲવਾ’’ਤਿ વਿવਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੋ વਿવਾਦੇਨ, ਪਾਜੇਤ੍વਾ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਅਚਿਰવਤੀਤੀਰੇ ਸਕਟਂ વਾਲੁਕਾਯ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਗੋਣੇ ਯੋਜਯਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਨ੍ਹਾਯਿਤੁਂ ਤਤ੍ਥ ਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਗੋਣੇ ਪਾਜੇਸੁਂ। ਸਕਟਂ ਨਿਚ੍ਚਲਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ, ਨਦ੍ਧਿવਰਤ੍ਤਾ ਪਨ ਛਿਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਿਸ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚਯਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਬਾਹਿਰਾ ਏਤਾ ਨਦ੍ਧਿવਰਤ੍ਤਾ, ਯੋ ਕੋਚਿ ਏਤਾ ਛਿਨ੍ਦਤੇવ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਨ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਂ ਕੋਧਨਦ੍ਧਿਞ੍ਚੇવ ਤਣ੍ਹਾવਰਤ੍ਤਞ੍ਚ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੩੯੮.
‘‘ਛੇਤ੍વਾ ਨਦ੍ਧਿਂ વਰਤ੍ਤਞ੍ਚ, ਸਨ੍ਦਾਨਂ ਸਹਨੁਕ੍ਕਮਂ।
ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਪਲਿਘਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਨਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਨਯ੍ਹਨਭਾવੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਕੋਧਂ। વਰਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਬਨ੍ਧਨਭਾવੇਨ ਪવਤ੍ਤਂ ਤਣ੍ਹਂ। ਸਨ੍ਦਾਨਂ ਸਹਨੁਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ ਅਨੁਸਯਾਨੁਕ੍ਕਮਸਹਿਤਂ ਦ੍વਾਸਟ੍ਠਿਦਿਟ੍ਠਿਸਨ੍ਦਾਨਂ, ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ ਅવਿਜ੍ਜਾਪਲਿਘਸ੍ਸ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਪਲਿਘਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਬੁਦ੍ਧਂ ਤਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੁ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਾਤ੍ਥਿਕਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਅਹੋਸੀਤਿ।
ਦ੍વੇਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ ਪਨ੍ਨਰਸਮਂ।
੧੬. ਅਕ੍ਕੋਸਕਭਾਰਦ੍વਾਜવਤ੍ਥੁ
ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਕ੍ਕੋਸਕਭਾਰਦ੍વਾਜਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਭਾਤੁ ਭਾਰਦ੍વਾਜਸ੍ਸ ਧਨਞ੍ਜਾਨੀ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਅਹੋਸਿ। ਸਾ ਖੀਪਿਤ੍વਾਪਿ ਕਾਸਿਤ੍વਾਪਿ ਪਕ੍ਖਲਿਤ੍વਾਪਿ ‘‘ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ। ਸਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪਰਿવੇਸਨਾਯ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਪਕ੍ਖਲਿਤ੍વਾ ਤਥੇવ ਮਹਾਸਦ੍ਦੇਨ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ‘‘ਏવਮੇવਾਯਂ વਸਲੀ ਯਤ੍ਥ વਾ ਤਤ੍ਥ વਾ ਪਕ੍ਖਲਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਮੁਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਸਮਣਕਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਤੇ, વਸਲਿ, ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ વਾਦਂ ਆਰੋਪੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਸਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਨਾਹਂ ਤਂ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਯੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ વਾਦਂ ਆਰੋਪੇਯ੍ਯ, ਅਪਿ ਚ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਸ੍ਸੂ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅવਨ੍ਦਿਤ੍વਾવ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਕਿਂਸੁ ਛੇਤ੍વਾ ਸੁਖਂ ਸੇਤਿ, ਕਿਂਸੁ ਛੇਤ੍વਾ ਨ ਸੋਚਤਿ।
ਕਿਸ੍ਸਸ੍ਸੁ ਏਕਧਮ੍ਮਸ੍ਸ, વਧਂ ਰੋਚੇਸਿ ਗੋਤਮਾ’’ਤਿ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੮੭)।
ਅਥਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਕੋਧਂ ਛੇਤ੍વਾ ਸੁਖਂ ਸੇਤਿ, ਕੋਧਂ ਛੇਤ੍વਾ ਨ ਸੋਚਤਿ।
ਕੋਧਸ੍ਸ વਿਸਮੂਲਸ੍ਸ, ਮਧੁਰਗ੍ਗਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ।
વਧਂ ਅਰਿਯਾ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ, ਤਞ੍ਹਿ ਛੇਤ੍વਾ ਨ ਸੋਚਤੀ’’ਤਿ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੮੭)।
ਸੋ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਕਨਿਟ੍ਠੋ ਅਕ੍ਕੋਸਕਭਾਰਦ੍વਾਜੋ ‘‘ਭਾਤਾ ਕਿਰ ਮੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਕੁਦ੍ਧੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਸਬ੍ਭਾਹਿ ਫਰੁਸਾਹਿ વਾਚਾਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸਿ। ਸੋਪਿ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਅਤਿਥੀਨਂ ਖਾਦਨੀਯਾਦਿਦਾਨਓਪਮ੍ਮੇਨ ਸਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਸਨ੍ਨੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਅਪਰੇਪਿਸ੍ਸ ਸੁਨ੍ਦਰਿਕਭਾਰਦ੍વਾਜੋ ਬਿਲਿਙ੍ਗਕਭਾਰਦ੍વਾਜੋਤਿ ਦ੍વੇ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਰੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਾવ ਸਤ੍ਥਾਰਾ વਿਨੀਤਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ।
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਅਚ੍ਛਰਿਯਾ વਤ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣਾ, ਚਤੂਸੁ ਨਾਮ ਭਾਤਿਕੇਸੁ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤੇਸੁ ਸਤ੍ਥਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅવਤ੍વਾ ਤੇਸਂਯੇવ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਜਾਤੋ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਹਂ ਮਮ ਖਨ੍ਤਿਬਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਦੁਟ੍ਠੇਸੁ ਅਦੁਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਹੋਮਿਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੩੯੯.
‘‘ਅਕ੍ਕੋਸਂ વਧਬਨ੍ਧਞ੍ਚ, ਅਦੁਟ੍ਠੋ ਯੋ ਤਿਤਿਕ੍ਖਤਿ।
ਖਨ੍ਤੀਬਲਂ ਬਲਾਨੀਕਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਅਦੁਟ੍ਠੋਤਿ ਏਤਂ ਦਸਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸવਤ੍ਥੂਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸਞ੍ਚ ਪਾਣਿਆਦੀਹਿ ਪੋਥਨਞ੍ਚ ਅਨ੍ਦੁਬਨ੍ਧਨਾਦੀਹਿ ਬਨ੍ਧਨਞ੍ਚ ਯੋ ਅਕੁਦ੍ਧਮਾਨਸੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਧਿવਾਸੇਤਿ , ਖਨ੍ਤਿਬਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਖਨ੍ਤਿਬਲਂ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੀਕਭੂਤੇਨ ਤੇਨੇવ ਖਨ੍ਤਿਬਲੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਬਲਾਨੀਕਂ ਤਂ ਏવਰੂਪਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਅਕ੍ਕੋਸਕਭਾਰਦ੍વਾਜવਤ੍ਥੁ ਸੋਲ਼ਸਮਂ।
੧੭. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਅਕ੍ਕੋਧਨਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਤਦਾ ਕਿਰ ਥੇਰੋ ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਨਾਲਕਗਾਮੇ ਮਾਤੁ ਘਰਦ੍વਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਾ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਪਰਿવਿਸਮਾਨਾ ਅਕ੍ਕੋਸਿ – ‘‘ਅਮ੍ਭੋ, ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਖਾਦਕ ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਕਞ੍ਜਿਯਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਪਰਘਰੇਸੁ ਉਲ਼ੁਙ੍ਕਪਿਟ੍ਠੇਨ ਘਟ੍ਟਿਤਕਞ੍ਜਿਯਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਅਸੀਤਿਕੋਟਿਧਨਂ ਪਹਾਯ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਸਿ, ਨਾਸਿਤਮ੍ਹਾ ਤਯਾ, ਭੁਞ੍ਜਾਹਿ ਦਾਨੀ’’ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂਨਮ੍ਪਿ ਭਤ੍ਤਂ ਦਦਮਾਨਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚੂਲ਼ੁਪਟ੍ਠਾਕੋ ਕਤੋ, ਇਦਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਥਾ’’ਤਿ વਦੇਤਿ। ਥੇਰੋ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਮੇવ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥਾਯਸ੍ਮਾ ਰਾਹੁਲੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੇਨ ਆਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਆਹ – ‘‘ਰਾਹੁਲ, ਕਹਂ ਗਮਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਯ੍ਯਿਕਾਯ ਗਾਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤੇ ਅਯ੍ਯਿਕਾਯ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ વੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿ? ‘‘ਅਯ੍ਯਿਕਾਯ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਅਕ੍ਕੁਟ੍ਠੋ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ’’ਤਿ? ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਪਨ ਤੇ ਕਿਂ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਅਚ੍ਛਰਿਯਾ વਤ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਗੁਣਾ, ਏવਂਨਾਮਸ੍ਸ ਮਾਤਰਿ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿਯਾ ਕੋਧਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨਾਹੋਸੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਖੀਣਾਸવਾ ਨਾਮ ਅਕ੍ਕੋਧਨਾવ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੦੦.
‘‘ਅਕ੍ਕੋਧਨਂ વਤવਨ੍ਤਂ, ਸੀਲવਨ੍ਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਦਂ।
ਦਨ੍ਤਂ ਅਨ੍ਤਿਮਸਾਰੀਰਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ વਤવਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਧੁਤવਤੇਨ, ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲੇਨ ਸੀਲવਨ੍ਤਂ, ਤਣ੍ਹਾਉਸ੍ਸਦਾਭਾવੇਨ ਅਨੁਸ੍ਸਦਂ , ਛਲ਼ਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਦਮਨੇਨ ਦਨ੍ਤਂ, ਕੋਟਿਯਂ ਠਿਤੇਨ ਅਤ੍ਤਭਾવੇਨ ਅਨ੍ਤਿਮਸਰੀਰਂ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਸਤ੍ਤਰਸਮਂ।
੧੮. ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ
વਾਰਿ ਪੋਕ੍ਖਰਪਤ੍ਤੇવਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਥੇਰਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। વਤ੍ਥੁ ‘‘ਮਧੁવਾ ਮਞ੍ਞਤਿ ਬਾਲੋ’’ਤਿ ਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾਯ (ਧ॰ ਪ॰ ੬੯) વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਮੇવ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ (ਧ॰ ਪ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੬੯) –
ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਮਹਾਜਨੋ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸਿ ‘‘ਖੀਣਾਸવਾਪਿ ਮਞ੍ਞੇ ਕਾਮਸੁਖਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਿ, ਕਾਮਂ ਸੇવਨ੍ਤਿ, ਕਿਂ ਨ ਸੇવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਨ ਹੇਤੇ ਕੋਲ਼ਾਪਰੁਕ੍ਖਾ, ਨ ਚ વਮ੍ਮਿਕਾ, ਅਲ੍ਲਮਂਸਸਰੀਰਾવ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤੇਪਿ ਕਾਮਸੁਖਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਖੀਣਾਸવਾ ਕਾਮਸੁਖਂ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਕਾਮਂ ਸੇવਨ੍ਤਿ। ਯਥਾ ਹਿ ਪਦੁਮਪਤ੍ਤੇ ਪਤਿਤਂ ਉਦਕਬਿਨ੍ਦੁ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ ਨ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, વਿਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਨ ਪਤਤੇવ। ਯਥਾ ਚ ਆਰਗ੍ਗੇ ਸਾਸਪੋ ਨ ਉਪਲਿਮ੍ਪਤਿ ਨ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, વਿਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪਤਤੇવ, ਏવਂ ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤੇ ਦੁવਿਧੋਪਿ ਕਾਮੋ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ ਨ ਸਣ੍ਠਾਤੀ’’ਤਿ ਅਨੁਸਨ੍ਧਿਂ ਘਟੇਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੦੧.
‘‘વਾਰਿ ਪੋਕ੍ਖਰਪਤ੍ਤੇવ, ਆਰਗ੍ਗੇਰਿવ ਸਾਸਪੋ।
ਯੋ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤਿ ਕਾਮੇਸੁ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਨ ਲਿਮ੍ਪਤੀਤਿ ਏવਮੇવਂ ਯੋ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਦੁવਿਧੇਪਿ ਕਾਮੇ ਨ ਉਪਲਿਮ੍ਪਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਮੇ ਨ ਸਣ੍ਠਾਤਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ ਅਟ੍ਠਾਰਸਮਂ।
੧੯. ਅਞ੍ਞਤਰਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ
ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਤਸ੍ਸ ਕਿਰੇਕੋ ਦਾਸੋ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਦਿਸ੍વਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਨ੍ਤਂ ਦ੍વਾਰਨ੍ਤਰੇ ਦਿਸ੍વਾ ਚੀવਰਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਇਦਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਦਾਸੋ ਮੇ, ਭੋ ਗੋਤਮਾਤਿ । ਪਨ੍ਨਭਾਰੋ ਏਸ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ। ‘‘ਪਨ੍ਨਭਾਰੋ’’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ‘‘ਅਰਹਾ’’ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਨਪਿ ਤੇਨ ‘‘ਏવਂ, ਭੋ ਗੋਤਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਆਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਪਨ੍ਨਭਾਰੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੦੨.
‘‘ਯੋ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਇਧੇવ ਖਯਮਤ੍ਤਨੋ।
ਪਨ੍ਨਭਾਰਂ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਾਤਿ ਖਨ੍ਧਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ। ਪਨ੍ਨਭਾਰਨ੍ਤਿ ਓਹਿਤਖਨ੍ਧਭਾਰਂ ਚਤੂਹਿ ਯੋਗੇਹਿ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਹਿ વਾ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਮ੍ਪਿ ਸਾਤ੍ਥਿਕਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਅਹੋਸੀਤਿ।
ਅਞ੍ਞਤਰਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ ਏਕੂਨવੀਸਤਿਮਂ।
੨੦. ਖੇਮਾਭਿਕ੍ਖੁਨੀવਤ੍ਥੁ
ਗਮ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਖੇਮਂ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਏਕਦਿવਸਞ੍ਹਿ ਪਠਮਯਾਮਸਮਨਨ੍ਤਰੇ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਰਾਜਾ ਪਰਿਸਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਸਾਰਣੀਯਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਖੇਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ‘‘ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਠਿਤਾવ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤਿ। ਸਕ੍ਕੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕੋ ਏਸਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਗਚ੍ਛਮਾਨਾ ਆਕਾਸੇ ਠਿਤਾવ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਨਿવਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਏਸਾ, ਮਹਾਰਾਜ, ਮਮ ਧੀਤਾ ਖੇਮਾ ਨਾਮ ਮਹਾਪਞ੍ਞਾ ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਕੋવਿਦਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੦੩.
‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞਂ ਮੇਧਾવਿਂ, ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਕੋવਿਦਂ।
ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਗਬ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਗਮ੍ਭੀਰੇਸੁ ਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ ਪવਤ੍ਤਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਧਮ੍ਮੋਜਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਮੇਧਾવਿਂ ‘‘ਅਯਂ ਦੁਗ੍ਗਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗੋ, ਅਯਂ ਸੁਗਤਿਯਾ ਮਗ੍ਗੋ, ਅਯਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੋ, ਅਯਂ ਅਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਮਗ੍ਗੇ ਚ ਅਮਗ੍ਗੇ ਚ ਛੇਕਤਾਯ ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਕੋવਿਦਂ ਅਰਹਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਖੇਮਾਭਿਕ੍ਖੁਨਿવਤ੍ਥੁ વੀਸਤਿਮਂ।
੨੧. ਪਬ੍ਭਾਰવਾਸੀਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਅਸਂਸਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਪਬ੍ਭਾਰવਾਸੀਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਸੋ ਕਿਰ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪਾਯਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਲੇਣਪਬ੍ਭਾਰਂ ਪਾਪੁਣਿ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਯੇવਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਏਕਗ੍ਗਤਂ ਲਭਿ। ਸੋ ‘‘ਅਹਂ ਇਧ વਸਨ੍ਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਿਚ੍ਚਂ ਨਿਪ੍ਫਾਦੇਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਲੇਣੇਪਿ ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾ ‘‘ਸੀਲવਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਗਤੋ, ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ વਸਿਤੁਂ ਦੁਕ੍ਖਂ। ਅਯਂ ਪਨ ਇਧ ਏਕਰਤ੍ਤਿਮੇવ વਸਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤੇ ਆਦਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਥੇਰੋ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਪਾਤੋવ ਗੋਚਰਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾવਿਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਏਕਾ ਉਪਾਸਿਕਾ ਦਿਸ੍વਾવ ਪੁਤ੍ਤਸਿਨੇਹਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਗੇਹੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਭੋਜੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤੇਮਾਸਂ વਸਨਤ੍ਥਾਯ ਯਾਚਿ। ਸੋਪਿ ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਮਯਾ ਇਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਭવਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਅਧਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਤਮੇવ ਲੇਣਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਦੇવਤਾ ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਕੇਨਚਿ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸ੍વੇ વਾ ਪਰਸੁવੇ વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ।
ਏવਂ ਅਡ੍ਢਮਾਸਮਤ੍ਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ‘‘ਅਯਂ ਇਧੇવ ਮਞ੍ਞੇ ਅਨ੍ਤੋવਸ੍ਸਂ વਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੀਲવਤਾ ਪਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ ਪੁਤ੍ਤਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਸਿਤੁਂ ਦੁਕ੍ਕਰਂ, ਇਮਞ੍ਚ ‘ਨਿਕ੍ਖਮਾ’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸ ਸੀਲੇ ਖਲਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ਉਪਸਮ੍ਪਦਮਾਲ਼ਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਸ੍ਸ ਸੀਲੇ ਖਲਿਤਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਮਸ੍ਸ ਸੀਲਂ, ਕਿਞ੍ਚਿਦੇવਸ੍ਸ ਕਤ੍વਾ ਅਯਸਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕਕੁਲੇ ਉਪਾਸਿਕਾਯ ਜੇਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਅਧਿਮੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਗੀવਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ, ਮੁਖਤੋ ਖੇਲ਼ੋ ਪਗ੍ਘਰਿ। ਉਪਾਸਿਕਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ વਿਰવਿ। ਅਥ ਨਂ ਦੇવਤਾ ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨਰੂਪਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਮਯਾ ਏਸ ਗਹਿਤੋ, ਬਲਿਕਮ੍ਮੇਨਪਿ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਕੁਲੂਪਕਂ ਥੇਰਂ ਲਟ੍ਠਿਮਧੁਕਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਤੇਨ ਤੇਲਂ ਪਚਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥੁਕਮ੍ਮਂ ਦੇਥ, ਏવਾਹਂ ਇਮਂ ਮੁਞ੍ਚਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਨਸ੍ਸਤੁ વਾ ਏਸ ਮਰਤੁ વਾ, ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਹਂ ਅਯ੍ਯਂ ਲਟ੍ਠਿਮਧੁਕਂ ਯਾਚਿਤੁਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਲਟ੍ਠਿਮਧੁਕਂ ਯਾਚਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਥ, ਨਾਸਿਕਾਯਸ੍ਸ ਹਿਙ੍ਗੁਚੁਣ੍ਣਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ વਦੇਥਾਤਿ। ਇਦਮ੍ਪਿ વਤ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਾਤਿ। ਤੇਨ ਹਿਸ੍ਸ ਪਾਦਧੋવਨਉਦਕਂ ਆਦਾਯ ਸੀਸੇ ਆਸਿਞ੍ਚਥਾਤਿ। ਉਪਾਸਿਕਾ ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਇਦਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ વੇਲਾਯ ਆਗਤਂ ਥੇਰਂ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਯਾਗੁਖਜ੍ਜਕਂ ਦਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਭਤ੍ਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਾਦੇ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਦਂ ਉਦਕਂ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਸੀਸੇ ਆਸਿਞ੍ਚਾਮਾ’’ਤਿ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਆਸਿਞ੍ਚਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ। ਸਾ ਦੇવਤਾ ਤਾવਦੇવ ਤਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਲੇਣਦ੍વਾਰੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ।
ਥੇਰੋਪਿ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਾવਸਾਨੇ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਅવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਤਾਯ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਂ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤੋવ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਥ ਨਂ ਲੇਣਦ੍વਾਰਂ ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਸਾ ਦੇવਤਾ ‘‘ਮਹਾવੇਜ੍ਜ ਮਾ ਇਧ ਪવਿਸਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਸਿ ਤ੍વ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਅਹਂ ਇਧ ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾਤਿ। ਥੇਰੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਮਯਾ વੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਟ੍ਠਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਮਾਲ਼ਕਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੀਲੇ ਤਿਲਕਂ વਾ ਕਾਲ਼ਕਂ વਾ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ ਮਯਾ વੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਏવਂ વਦੇਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਨ ਪਸ੍ਸਸੀਤਿ। ਆਮ, ਨ ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ? ਆਚਿਕ੍ਖਾਮਿ ਤੇਤਿ। ਆਮ, ਆਚਿਕ੍ਖਾਹੀਤਿ। ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਤਾવ ਦੂਰੇ ਕਤਂ, ਅਜ੍ਜੇવ ਤਯਾ ਅਮਨੁਸ੍ਸਗਹਿਤਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਦਧੋવਨਉਦਕਂ ਸੀਸੇ ਆਸਿਤ੍ਤਂ, ਨਾਸਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ? ਆਮ, ਆਸਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਕਿਂ ਏਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਸੀਤਿ? ਏਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਤ੍વਂ વਦੇਸੀਤਿ? ਆਮ, ਏਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਾਮੀਤਿ। ਥੇਰੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹੋ વਤ ਮੇ ਸਮ੍ਮਾ ਪਣਿਹਿਤੋ ਅਤ੍ਤਾ, ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪਂ વਤ ਮੇ ਚਰਿਤਂ, ਦੇવਤਾਪਿ ਮਮ ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲੇ ਤਿਲਕਂ વਾ ਕਾਲ਼ਕਂ વਾ ਅਦਿਸ੍વਾ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਸੀਸੇ ਆਸਿਤ੍ਤਪਾਦਧੋવਨਮਤ੍ਤਂ ਅਦ੍ਦਸਾ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸੀਲਂ ਆਰਬ੍ਭ ਬਲવਪੀਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਸੋ ਤਂ વਿਕ੍ਖਮ੍ਭੇਤ੍વਾ ਪਾਦੁਦ੍ਧਾਰਮ੍ਪਿ ਅਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ‘‘ਮਾਦਿਸਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਸਮਣਂ ਦੂਸੇਤ੍વਾ ਮਾ ਇਧ વਨਸਣ੍ਡੇ વਸਿ, ਤ੍વਮੇવ ਨਿਕ੍ਖਮਾਹੀ’’ਤਿ ਦੇવਤਂ ਓવਦਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ –
‘‘વਿਸੁਦ੍ਧੋ વਤ ਮੇ વਾਸੋ, ਨਿਮ੍ਮਲਂ ਮਂ ਤਪਸ੍ਸਿਨਂ।
ਮਾ ਤ੍વਂ વਿਸੁਦ੍ਧਂ ਦੂਸੇਸਿ, ਨਿਕ੍ਖਮ ਪવਨਾ ਤੁવ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਸੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਤੇਮਾਸਂ વਸਿਤ੍વਾ વੁਤ੍ਥવਸ੍ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ‘‘ਕਿਂ, ਆવੁਸੋ, ਪਬ੍ਬਜਿਤਕਿਚ੍ਚਂ ਤੇ ਮਤ੍ਥਕਂ ਪਾਪਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਲੇਣੇ વਸ੍ਸੂਪਗਮਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਤ੍વਂ ਦੇવਤਾਯ ਏવਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਨ ਕੁਜ੍ਝੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ ਕੁਜ੍ਝਿ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸੁਂ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ, ਦੇવਤਾਯ ਇਦਂ ਨਾਮ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋਪਿ ਨ ਕੁਜ੍ਝਿਨ੍ਤਿ વਦਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਸਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨੇવ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਕੁਜ੍ਝਤਿ, ਏਤਸ੍ਸ ਗਿਹੀਹਿ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਹਿ વਾ ਸਂਸਗ੍ਗੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ ਏਸ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੦੪.
‘‘ਅਸਂਸਟ੍ਠਂ ਗਹਟ੍ਠੇਹਿ, ਅਨਾਗਾਰੇਹਿ ਚੂਭਯਂ।
ਅਨੋਕਸਾਰਿਮਪ੍ਪਿਚ੍ਛਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਅਸਂਸਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਨਸવਨਸਮੁਲ੍ਲਪਨਪਰਿਭੋਗਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਾਨਂ ਅਭਾવੇਨ ਅਸਂਸਟ੍ਠਂ। ਉਭਯਨ੍ਤਿ ਗਿਹੀਹਿ ਚ ਅਨਾਗਾਰੇਹਿ ਚਾਤਿ ਉਭਯੇਹਿਪਿ ਅਸਂਸਟ੍ਠਂ । ਅਨੋਕਸਾਰਿਨ੍ਤਿ ਅਨਾਲਯਚਾਰਿਂ ਤਂ ਏવਰੂਪਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਪਬ੍ਭਾਰવਾਸੀਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਏਕવੀਸਤਿਮਂ।
੨੨. ਅਞ੍ਞਤਰਭਿਕ੍ਖੁવਤ੍ਥੁ
ਨਿਧਾਯ ਦਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਸੋ ਕਿਰ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞੇ વਾਯਮਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ‘‘ਪਟਿਲਦ੍ਧਗੁਣਂ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਅਥ ਨਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਏਕਾ ਇਤ੍ਥੀ ਸਾਮਿਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਲਹਂ ਕਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇ ‘‘ਕੁਲਘਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮਂ ਥੇਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿ। ਥੇਰੋ ਪਨ ਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਸਾਮਿਕੋ ਗੇਹਂ ਆਗਤੋ ਤਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕੁਲਗਾਮਂ ਗਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਅਨੁਬਨ੍ਧਨ੍ਤੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਇਮਾਯ ਏਕਿਕਾਯ ਇਮਂ ਅਟવਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤੁਂ, ਕਂ ਨੁ ਖੋ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਸਨ੍ਤਜ੍ਜੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ‘‘ਨੇવ ਮਂ ਏਸ ਭਦਨ੍ਤੋ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਆਲਪਤਿ, ਮਾ ਨਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅવਚਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤ੍વਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਮਮ ਆਚਿਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ, ਤੁਯ੍ਹਮੇવ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਇਮਸ੍ਸ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕੋਧੋ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਆਘਾਤੇਨ ਥੇਰਂ ਪੋਥੇਤ੍વਾ ਤਂ ਆਦਾਯ ਨਿવਤ੍ਤਿ। ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਕਲਸਰੀਰਂ ਸਞ੍ਜਾਤਗਣ੍ਡਂ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ વਿਹਾਰਂ ਗਤਕਾਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਰੀਰਂ ਸਮ੍ਬਾਹਨ੍ਤਾ ਗਣ੍ਡੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਸੋ ਤੇਸਂ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਰਿਸੇ ਏવਂ ਪਹਰਨ੍ਤੇ ਤ੍વਂ ਕਿਂ ਅવਚ, ਕਿਂ વਾ ਤੇ ਕੋਧੋ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ। ‘‘ਨ ਮੇ, ਆવੁਸੋ, ਕੋਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਏਸ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘ਕੋਧੋ ਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ‘ਨ ਮੇ, ਆવੁਸੋ, ਕੋਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’ਤਿ ਅਭੂਤਂ વਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਸਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਖੀਣਾਸવਾ ਨਾਮ ਨਿਹਿਤਦਣ੍ਡਾ, ਤੇ ਪਹਰਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਕੋਧਂ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੦੫.
‘‘ਨਿਧਾਯ ਦਣ੍ਡਂ ਭੂਤੇਸੁ, ਤਸੇਸੁ ਥਾવਰੇਸੁ ਚ।
ਯੋ ਨ ਹਨ੍ਤਿ ਨ ਘਾਤੇਤਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਨਿਧਾਯਾਤਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਓਰੋਪੇਤ੍વਾ। ਤਸੇਸੁ ਥਾવਰੇਸੁ ਚਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾਤਾਸੇਨ ਤਸੇਸੁ, ਤਣ੍ਹਾਅਭਾવੇਨ ਥਿਰਤਾਯ ਥਾવਰੇਸੁ ਚ। ਯੋ ਨ ਹਨ੍ਤੀਤਿ ਯੋ ਏવਂ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਸੁ વਿਗਤਪਟਿਘਤਾਯ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਦਣ੍ਡੋ ਨੇવ ਕਞ੍ਚਿ ਸਯਂ ਹਨਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞੇ ਘਾਤੇਤਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਅਞ੍ਞਤਰਭਿਕ੍ਖੁવਤ੍ਥੁ ਬਾવੀਸਤਿਮਂ।
੨੩. ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ વਤ੍ਥੁ
ਅવਿਰੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਾਮਣੇਰੇ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਏਕਾ ਕਿਰ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਦ੍ਦੇਸਭਤ੍ਤਂ ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਹ – ‘‘વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਲ੍ਲਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਉਦ੍ਦਿਸਾਪੇਤ੍વਾ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਸ੍ਸ ਸਂਕਿਚ੍ਚੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਸੋਪਾਕੋ ਰੇવਤੋਤਿ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਿਕਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਖੀਣਾਸવਸਾਮਣੇਰਾ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਮਹਾਰਹਾਨਿ ਆਸਨਾਨਿ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾ ਸਾਮਣੇਰੇ ਦਿਸ੍વਾવ ਕੁਪਿਤਾ ਉਦ੍ਧਨੇ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਲੋਣਂ વਿਯ ਤਟਤਟਾਯਮਾਨਾ ‘‘ਤ੍વਂ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਤ੍ਤੁਮਤ੍ਤੇਪਿ ਅਪ੍ਪਹੋਨ੍ਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਕੁਮਾਰਕੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਤੋਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਤੇਸੁ ਆਸਨੇਸੁ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ ਅਦਤ੍વਾ ਨੀਚਪੀਠਕਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਤੇਸੁ ਨਿਸੀਦਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਮਹਲ੍ਲਕੇ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਏਥ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗੇਹਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਆਨੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਾਮਣੇਰੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮੇਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ ਭਤ੍ਤਂ ਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਨ ਲਦ੍ਧ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਚਤੁਨ੍ਨਮੇવ ਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਯਤ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਆਹਰ ਮੇ ਪਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀਪਿ ‘‘ਕਿਂ ਇਮਿਨਾ વੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਤੇਸਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਆਹਰ ਮੇ ਪਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਤੋ, ਨ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਕਾਮੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੀਘਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਆਨੇਹੀਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਥੇવ વਤ੍વਾ ਆਨੇਸਿ। ਸੋਪਿ ਸਾਮਣੇਰੇ ਦਿਸ੍વਾ ਤਥੇવ વਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਥ ਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਆਹ – ‘‘ਏਤੇ ਨ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਕਾਮਾ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਾਦਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਂ ਮਹਲ੍ਲਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ।
ਸਾਮਣੇਰਾਪਿ ਪਾਤੋવ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਲਭਮਾਨਾ ਜਿਘਚ੍ਛਾਯ ਪੀਲ਼ਿਤਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਅਥ ਨੇਸਂ ਗੁਣਤੇਜੇਨ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਆਸਨਂ ਉਣ੍ਹਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਸੋ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਤੇਸਂ ਪਾਤੋવ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ ਕਿਲਨ੍ਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਾ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਜਰਾਜਿਣ੍ਣੋ ਮਹਲ੍ਲਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਾਦਕੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਅਗ੍ਗਾਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਹਿ ਗੇਹਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤਂ ਆਦਾਯ ਗੇਹਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾવ ਤੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ ਦ੍વੀਸੁ ਆਸਨੇਸੁ ਅਤ੍ਥਰਣਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ, ‘‘ਅਯ੍ਯ, ਇਧ ਨਿਸੀਦਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਕ੍ਕੋ ਗੇਹਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਸਾਮਣੇਰੇ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਆਸਨਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਭੂਮਿਯਂ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥ ਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਹ – ‘‘ਅਹੋ ਤੇ ਆਨੀਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਏਤਮ੍ਪਿ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਤੋਸਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਤ੍ਤੁਮਤ੍ਤੇ વਨ੍ਦਨ੍ਤੋ વਿਚਰਤਿ, ਕਿਂ ਇਮਿਨਾ, ਨੀਹਰਾਹਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਖਨ੍ਧੇਪਿ ਹਤ੍ਥੇਪਿ ਕਚ੍ਛਾਯਪਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਿਯਮਾਨੋ ਉਟ੍ਠਾਤੁਮ੍ਪਿ ਨ ਇਚ੍ਛਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ‘‘ਏਹਿ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤ੍વਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਹਤ੍ਥੇ ਗਣ੍ਹ, ਅਹਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਹਤ੍ਥੇ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਭੋਪਿ ਦ੍વੀਸੁ ਹਤ੍ਥੇਸੁ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਪੋਥੇਨ੍ਤਾ ਗੇਹਦ੍વਾਰਤੋ ਬਹਿ ਅਕਂਸੁ। ਸਕ੍ਕੋਪਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹਤ੍ਥਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਸਿ। ਤੇ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਮੇવ ਦਿਸ੍વਾ ਭੀਤਰવਂ ਰવਨ੍ਤਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸੁਂ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਕ੍ਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਕ੍ਕਭਾવਂ ਜਾਨਾਪੇਸਿ। ਅਥ ਨੇਸਂ ਆਹਾਰਂ ਅਦਂਸੁ। ਪਞ੍ਚਪਿ ਜਨਾ ਆਹਾਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਕੋ ਕਣ੍ਣਿਕਾਮਣ੍ਡਲਂ વਿਨਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ, ਏਕੋ ਛਦਨਸ੍ਸ ਪੁਰਿਮਭਾਗਂ, ਏਕੋ ਪਚ੍ਛਿਮਭਾਗਂ, ਏਕੋ ਪਥવਿਯਂ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ, ਸਕ੍ਕੋਪਿ ਏਕੇਨ ਠਾਨੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮੀਤਿ ਏવਂ ਪਞ੍ਚਧਾ ਅਗਮਂਸੁ । ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚ ਪਨ ਤਂ ਗੇਹਂ ਪਞ੍ਚਛਿਦ੍ਦਗੇਹਂ ਕਿਰ ਨਾਮ ਜਾਤਂ।
ਸਾਮਣੇਰੇਪਿ વਿਹਾਰਂ ਗਤਕਾਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਕੀਦਿਸ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਮਾ ਨੋ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍ਥ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਿਟ੍ਠਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਕੋਧਾਭਿਭੂਤਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਸਨੇਸੁ ਨੋ ਨਿਸੀਦਿਤੁਮ੍ਪਿ ਅਦਤ੍વਾ ‘‘ਸੀਘਂ ਸੀਘਂ ਮਹਲ੍ਲਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮੇਸਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਪਤ੍ਤਂ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਮਹਲ੍ਲਕਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਨੇਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਂ ਆਨੇਸਿ, ਸੋਪਿ ਅਮ੍ਹੇ ਦਿਸ੍વਾ ਤਥੇવ વਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ‘‘ਨ ਏਤੇ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਕਾਮਾ, ਗਚ੍ਛ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਾਦਕਤੋ ਏਕਂ ਮਹਲ੍ਲਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਆਨੇਹੀ’’ਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਪਹਿਣਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવੇਸੇਨ ਆਗਤਂ ਸਕ੍ਕਂ ਆਨੇਸਿ, ਤਸ੍ਸ ਆਗਤਕਾਲੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਹਾਰਂ ਅਦਂਸੂਤਿ। ਏવਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ਪਨ ਤੇਸਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਨ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍ਥਾਤਿ? ਨ ਕੁਜ੍ਝਿਮ੍ਹਾਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚੇਸੁਂ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮੇ ‘ਨ ਕੁਜ੍ਝਿਮ੍ਹਾ’ਤਿ ਅਭੂਤਂ વਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਖੀਣਾਸવਾ ਨਾਮ વਿਰੁਦ੍ਧੇਸੁਪਿ ਨ વਿਰੁਜ੍ਝਨ੍ਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੦੬.
‘‘ਅવਿਰੁਦ੍ਧਂ વਿਰੁਦ੍ਧੇਸੁ, ਅਤ੍ਤਦਣ੍ਡੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬੁਤਂ।
ਸਾਦਾਨੇਸੁ ਅਨਾਦਾਨਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਅવਿਰੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਆਘਾਤવਸੇਨ વਿਰੁਦ੍ਧੇਸੁਪਿ ਲੋਕਿਯਮਹਾਜਨੇਸੁ ਆਘਾਤਾਭਾવੇਨ ਅવਿਰੁਦ੍ਧਂ। ਹਤ੍ਥਗਤੇ ਦਣ੍ਡੇ વਾ ਸਤ੍ਥੇ વਾ ਅવਿਜ੍ਜਮਾਨੇਪਿ ਪਰੇਸਂ ਪਹਾਰਦਾਨਤੋ ਅવਿਰਤਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਦਣ੍ਡੇਸੁ ਜਨੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬੁਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਦਣ੍ਡਂ, ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਖਨ੍ਧਾਨਂ ਅਹਂ ਮਮਨ੍ਤਿ ਗਹਿਤਤ੍ਤਾ ਸਾਦਾਨੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਗਹਣਸ੍ਸ ਅਭਾવੇਨ ਅਨਾਦਾਨਂ ਤਂ ਏવਰੂਪਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ વਤ੍ਥੁ ਤੇવੀਸਤਿਮਂ।
੨੪. ਮਹਾਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਯਸ੍ਸ ਰਾਗੋ ਚਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਮਹਾਪਨ੍ਥਕਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਸੋ ਹਾਯਸ੍ਮਾ ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕਂ ਚਤੂਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਏਕਂ ਗਾਥਂ ਪਗੁਣਂ ਕਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਂ ‘‘ਤ੍વਂ ਸਾਸਨੇ ਅਭਬ੍ਬੋ, ਗਿਹਿਭੋਗਾਪਿ ਪਰਿਹੀਨੋ, ਕਿਂ ਤੇ ਇਧ વਾਸੇਨ, ਇਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਾ’’ਤਿ વਿਹਾਰਾ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਥਕੇਸਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਮਹਾਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰੇਨ ਇਦਂ ਨਾਮ ਕਤਂ , ਖੀਣਾਸવਾਨਮ੍ਪਿ ਮਞ੍ਞੇ ਕੋਧੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਖੀਣਾਸવਾਨਂ ਰਾਗਾਦਯੋ ਕਿਲੇਸਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਤਾਯ ਚੇવ ਧਮ੍ਮਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਤਾਯ ਚ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੦੭.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਰਾਗੋ ਚ ਦੋਸੋ ਚ, ਮਾਨੋ ਮਕ੍ਖੋ ਚ ਪਾਤਿਤੋ।
ਸਾਸਪੋਰਿવ ਆਰਗ੍ਗਾ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਆਰਗ੍ਗਾਤਿ ਯਸ੍ਸੇਤੇ ਰਾਗਾਦਯੋ ਕਿਲੇਸਾ, ਅਯਞ੍ਚ ਪਰਗੁਣਮਕ੍ਖਨਲਕ੍ਖਣੋ ਮਕ੍ਖੋ ਆਰਗ੍ਗਾ ਸਾਸਪੋ વਿਯ ਪਾਤਿਤੋ, ਯਥਾ ਸਾਸਪੋ ਆਰਗ੍ਗੇ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਏવਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਮਹਾਪਨ੍ਥਕਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਚਤੁવੀਸਤਿਮਂ।
੨੫. ਪਿਲਿਨ੍ਦવਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਅਕਕ੍ਕਸਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਪਿਲਿਨ੍ਦવਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਸੋ ਕਿਰਾਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਏਹਿ, વਸਲਿ, ਯਾਹਿ, વਸਲੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਦਨ੍ਤੋ ਗਿਹੀਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਪਿ વਸਲਿવਾਦੇਨੇવ ਸਮੁਦਾਚਰਤਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚੇਸੁਂ – ‘‘ਆਯਸ੍ਮਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਿਲਿਨ੍ਦવਚ੍ਛੋ ਭਿਕ੍ਖੂ વਸਲਿવਾਦੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ ਪਿਲਿਨ੍ਦવਚ੍ਛ ਭਿਕ੍ਖੂ વਸਲਿવਾਦੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਤਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਮਨਸਿਕਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਾ ਖੋ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਚ੍ਛਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਉਜ੍ਝਾਯਿਤ੍ਥ, ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਚ੍ਛੋ ਦੋਸਨ੍ਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂ વਸਲਿવਾਦੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰਤਿ, વਚ੍ਛਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਞ੍ਚ ਜਾਤਿਸਤਾਨਿ ਅਬ੍ਬੋਕਿਣ੍ਣਾਨਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਤਾਨਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਪਚ੍ਚਾਜਾਤਾਨਿ, ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ વਸਲਿવਾਦੋ ਸਮੁਦਾਚਿਣ੍ਣੋ, ਖੀਣਾਸવਸ੍ਸ ਨਾਮ ਕਕ੍ਕਸਂ ਫਰੁਸਂ ਪਰੇਸਂ ਮਮ੍ਮਘਟ੍ਟਨવਚਨਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ। ਆਚਿਣ੍ਣવਸੇਨ ਹਿ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਕਥੇਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੦੮.
‘‘ਅਕਕ੍ਕਸਂ વਿਞ੍ਞਾਪਨਿਂ, ਗਿਰਂ ਸਚ੍ਚਮੁਦੀਰਯੇ।
ਯਾਯ ਨਾਭਿਸਜੇ ਕਞ੍ਚਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਅਕਕ੍ਕਸਨ੍ਤਿ ਅਫਰੁਸਂ। વਿਞ੍ਞਾਪਨਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥવਿਞ੍ਞਾਪਨਿਂ। ਸਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਭੂਤਤ੍ਥਂ। ਨਾਭਿਸਜੇਤਿ ਯਾਯ ਗਿਰਾਯ ਅਞ੍ਞਂ ਕੁਜ੍ਝਾਪਨવਸੇਨ ਨ ਲਗ੍ਗਾਪੇਯ੍ਯ, ਖੀਣਾਸવੋ ਨਾਮ ਏવਰੂਪਮੇવ ਗਿਰਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਪਿਲਿਨ੍ਦવਚ੍ਛਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਪਞ੍ਚવੀਸਤਿਮਂ।
੨੬. ਅਞ੍ਞਤਰਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਯੋਧ ਦੀਘਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਕਿਰੇਕੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਰੀਰਗਨ੍ਧਗਹਣਭਯੇਨ ਉਤ੍ਤਰਸਾਟਕਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਗੇਹਦ੍વਾਰਾਭਿਮੁਖੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥੇਕੋ ਖੀਣਾਸવੋ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤਂ ਸਾਟਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਕਞ੍ਚਿ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਾਮਿਕੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਂਸੁਕੂਲਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿ। ਅਥ ਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਦਿਸ੍વਾ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਮੁਣ੍ਡਕ , ਸਮਣ, ਮਮ ਸਾਟਕਂ ਗਣ੍ਹਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤવੇਸੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ। ਆਮ, ਸਮਣਾਤਿ। ‘‘ਮਯਾ ਕਞ੍ਚਿ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੇਨ ਪਂਸੁਕੂਲਸਞ੍ਞਾਯ ਗਹਿਤੋ, ਗਣ੍ਹ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਦਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕੇਲ਼ਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਸਾਟਕੋ ਦੀਘੋ ਰਸ੍ਸੋ ਥੂਲੋ ਸਣ੍ਹੋ’’ਤਿ। ਆવੁਸੋ, ਦੀਘੋ વਾ ਹੋਤੁ ਰਸ੍ਸੋ વਾ ਥੂਲੋ વਾ ਸਣ੍ਹੋ વਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਯ੍ਹਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਲਯੋ, ਪਂਸੁਕੂਲਸਞ੍ਞਾਯ ਨਂ ਗਣ੍ਹਿਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸੁਂ – ‘‘ਏਸ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਭੂਤਂ વਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਭੂਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਸ ਕਥੇਤਿ, ਖੀਣਾਸવਾ ਨਾਮ ਪਰੇਸਂ ਸਨ੍ਤਕਂ ਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੦੯.
‘‘ਯੋਧ ਦੀਘਂ વ ਰਸ੍ਸਂ વਾ, ਅਣੁਂ ਥੂਲਂ ਸੁਭਾਸੁਭਂ।
ਲੋਕੇ ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਦਿਯਤਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਸਾਟਕਾਭਰਣਾਦੀਸੁ ਦੀਘਂ વਾ ਰਸ੍ਸਂ વਾ ਮਣਿਮੁਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਅਣੁਂ વਾ ਥੂਲਂ વਾ ਮਹਗ੍ਘਅਪ੍ਪਗ੍ਘવਸੇਨ ਸੁਭਂ વਾ ਅਸੁਭਂ વਾ ਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਪਰਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਾਦਿਯਤਿ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਅਞ੍ਞਤਰਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਛਬ੍ਬੀਸਤਿਮਂ।
੨੭. ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਆਸਾ ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਪਞ੍ਚਭਿਕ੍ਖੁਸਤਪਰਿવਾਰੋ ਜਨਪਦੇ ਏਕਂ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਞ੍ਛਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਬਹੁਂ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਂ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਿਂਸੁ। ਥੇਰੋ ਪવਾਰੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਸ੍ਮਿਂ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕੇ ਅਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇਯੇવ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਹ – ‘‘ਦਹਰਾਨਞ੍ਚੇવ ਸਾਮਣੇਰਾਨਞ੍ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕੇ ਆਹਟੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪੇਸੇਯ੍ਯਾਥ, ਠਪੇਤ੍વਾ વਾ ਸਾਸਨਂ ਪਹਿਣੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ। ਏવਂ વਤ੍વਾ ਚ ਪਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਮਞ੍ਞੇ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾ ਅਤ੍ਥਿਯੇવ। ਤਥਾ ਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਕਾਨਂ ‘વਸ੍ਸਾવਾਸਿਕਂ ਪੇਸੇਯ੍ਯਾਥ , ਠਪੇਤ੍વਾ વਾ ਸਾਸਨਂ ਪਹਿਣੇਯ੍ਯਾਥਾ’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਤ੍વਾ ਆਗਤੋ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਣ੍ਹਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਨ ਪੁਞ੍ਞਤੋ ਦਹਰਸਾਮਣੇਰਾਨਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਿਕਲਾਭਤੋ ਪਰਿਹਾਨਿ ਮਾ ਅਹੋਸੀਤਿ ਤੇਨੇવਂ ਕਥਿਤ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੧੦.
‘‘ਆਸਾ ਯਸ੍ਸ ਨ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਪਰਮ੍ਹਿ ਚ।
ਨਿਰਾਸਾਸਂ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਆਸਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਨਿਰਾਸਾਸਨ੍ਤਿ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹਂ। વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਕਿਲੇਸੇਹਿ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਸਤ੍ਤવੀਸਤਿਮਂ।
੨੮. ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਯਸ੍ਸਾਲਯਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। વਤ੍ਥੁ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਮੇવ। ਇਧ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹਭਾવਂ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੧੧.
‘‘ਯਸ੍ਸਾਲਯਾ ਨ વਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਾਯ ਅਕਥਂਕਥੀ।
ਅਮਤੋਗਧਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਆਲਯਾਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਅਞ੍ਞਾਯ ਅਕਥਂਕਥੀਤਿ ਅਟ੍ਠ વਤ੍ਥੂਨਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠવਤ੍ਥੁਕਾਯ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਯ ਨਿਬ੍ਬਿਚਿਕਿਚ੍ਛੋ। ਅਮਤੋਗਧਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਮਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਓਗਾਹੇਤ੍વਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਅਟ੍ਠવੀਸਤਿਮਂ।
੨੯. ਰੇવਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਯੋਧ ਪੁਞ੍ਞਞ੍ਚਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਰੇવਤਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। વਤ੍ਥੁ ‘‘ਗਾਮੇ વਾ ਯਦਿ વਾਰਞ੍ਞੇ’’ਤਿ (ਧ॰ ਪ॰ ੯੮) ਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾਯ વਿਤ੍ਥਾਰਿਤਮੇવ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ (ਧ॰ ਪ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੯੮) –
ਪੁਨ ਏਕਦਿવਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਅਹੋ ਸਾਮਣੇਰਸ੍ਸ ਲਾਭੋ, ਅਹੋ ਪੁਞ੍ਞਂ, ਯੇਨ ਏਕਕੇਨ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਾਨਂ ਪਞ੍ਚਕੂਟਾਗਾਰਸਤਾਨਿ ਕਤਾਨੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨੇવ ਪੁਞ੍ਞਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਨ ਪਾਪਂ, ਉਭਯਮਸ੍ਸ ਪਹੀਨ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੧੨.
‘‘ਯੋਧ ਪੁਞ੍ਞਞ੍ਚ ਪਾਪਞ੍ਚ, ਉਭੋ ਸਙ੍ਗਮੁਪਚ੍ਚਗਾ।
ਅਸੋਕਂ વਿਰਜਂ ਸੁਦ੍ਧਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਉਭੋਤਿ ਦ੍વੇਪਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਪਾਪਾਨਿ ਚ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਙ੍ਗਨ੍ਤਿ ਰਾਗਾਦਿਭੇਦਂ ਸਙ੍ਗਂ। ਉਪਚ੍ਚਗਾਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ। વਟ੍ਟਮੂਲਕਸੋਕਾਭਾવੇਨ ਅਸੋਕਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਰਾਗਰਜਾਦੀਨਂ ਅਭਾવੇਨ વਿਰਜਂ ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਤਾਯ ਸੁਦ੍ਧਂ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਰੇવਤਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਏਕੂਨਤਿਂਸਤਿਮਂ।
੩੦. ਚਨ੍ਦਾਭਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਚਨ੍ਦਂ વਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਚਨ੍ਦਾਭਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੀ ਕਥਾ – ਅਤੀਤੇ ਏਕੋ ਬਾਰਾਣਸਿવਾਸੀ વਾਣਿਜੋ ‘‘ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚਨ੍ਦਨਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਬਹੂਨਿ વਤ੍ਥਾਭਰਣਾਦੀਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਕਟਸਤੇਹਿ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗਾਮਦ੍વਾਰੇ ਨਿવਾਸਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਟવਿਯਂ ਗੋਪਾਲਦਾਰਕੇ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਪਬ੍ਬਤਪਾਦਕਮ੍ਮਿਕੋ ਕੋਚਿ ਮਨੁਸ੍ਸੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕੋ ਨਾਮੇਸੋ’’ਤਿ? ‘‘ਅਸੁਕੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਭਰਿਯਾਯ ਪਨਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ વਾ ਕਿਂਨਾਮ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕਹਂ ਪਨਸ੍ਸ ਠਾਨੇ ਗੇਹ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਅਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਤੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨਸਞ੍ਞਾਯ ਸੁਖਯਾਨਕੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਗੇਹਦ੍વਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਯਾਨਾ ਓਰੁਯ੍ਹ ਗੇਹਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਸੁਕਨਾਮੇ’’ਤਿ ਤਂ ਇਤ੍ਥਿਂ ਪਕ੍ਕੋਸਿ। ਸਾ ‘‘ਏਕੋ ਨੋ ਞਾਤਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વੇਗੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਸਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਨਾਮਂ વਤ੍વਾ ‘‘ਮਮ ਸਹਾਯੋ ਕਹ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਅਰਞ੍ਞਂ ਗਤੋ, ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਸੁਕੋ ਨਾਮ, ਮਮ ਧੀਤਾ ਅਸੁਕਾ ਨਾਮ ਕਹ’’ਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਨਾਮਂ ਕਿਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋવ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਨਿ ਨੇਸਂ વਤ੍ਥਾਭਰਣਾਨਿ ਦਦੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਸਹਾਯਸ੍ਸਾਪਿ ਮੇ ਅਟવਿਤੋ ਆਗਤਕਾਲੇ ਇਦਂ વਤ੍ਥਾਭਰਣਂ ਦਦੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ ਅਦਾਸਿ। ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਉਲ਼ਾਰਂ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਆਗਤਕਾਲੇ ‘‘ਸਾਮਿ, ਇਮਿਨਾ ਆਗਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਨਾਮਂ વਤ੍વਾ ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ ਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਸੋਪਿਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਕਰਿ।
ਅਥ ਨਂ ਸਾਯਂ ਸਯਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਸਮ੍ਮ, ਪਬ੍ਬਤਪਾਦੇ ਚਰਨ੍ਤੇਨ ਤੇ ਕਿਂ ਬਹੁਂ ਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਰਤ੍ਤਸਾਖਾ ਪਨ ਮੇ ਬਹੂ ਰੁਕ੍ਖਾ ਦਿਟ੍ਠਾ’’ਤਿ। ‘‘ਬਹੂ ਰੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਬਹੂ’’ਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਤੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸ੍ਸੇਹੀਤਿ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਚਨ੍ਦਨਰੁਕ੍ਖੇ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚ ਸਕਟਸਤਾਨਿ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤਂ ਆਹ – ‘‘ਸਮ੍ਮ, ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਅਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ ਨਾਮ ਮਮ ਗੇਹਂ, ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਚ ਮੇ ਪਣ੍ਣਾਕਾਰੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਰਤ੍ਤਸਾਖਰੁਕ੍ਖੇ ਏવ ਆਹਰੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਰਤ੍ਤਚਨ੍ਦਨਮੇવ ਆਹਰਤਿ, ਸੋਪਿਸ੍ਸ ਬਹੁਧਨਂ ਦੇਤਿ।
ਤਤੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੇ ਕਸ੍ਸਪਦਸਬਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇ ਕਞ੍ਚਨਥੂਪੇ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਬਹੁਂ ਚਨ੍ਦਨਂ ਆਦਾਯ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸੋ ਸਹਾਯਕੋ વਾਣਿਜੋ ਬਹੁਂ ਚਨ੍ਦਨਂ ਪਿਸਾਪੇਤ੍વਾ ਪਾਤਿਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਹਿ, ਸਮ੍ਮ, ਯਾવ ਭਤ੍ਤਂ ਪਚਤਿ, ਤਾવ ਚੇਤਿਯਕਰਣਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤਂ ਆਦਾਯ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚਨ੍ਦਨਪੂਜਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋਪਿਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤવਾਸੀ ਸਹਾਯਕੋ ਚੇਤਿਯਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਚਨ੍ਦਨੇਨ ਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲਂ ਅਕਾਸਿ। ਏਤ੍ਤਕਮੇવਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮਂ।
ਸੋ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਤਤ੍ਥ ਖੇਪੇਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹਨਗਰੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਨਾਭਿਮਣ੍ਡਲਤੋ ਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲਸਦਿਸਾ ਪਭਾ ਉਟ੍ਠਹਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਚਨ੍ਦਾਭੋਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਚੇਤਿਯੇ ਕਿਰਸ੍ਸ ਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲਕਰਣਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੋ ਏਸ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੁ – ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਇਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਲੋਕਂ ਖਾਦਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਯਾਨੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਯੋ ਇਮਸ੍ਸ ਸਰੀਰਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਪਰਾਮਸਤਿ, ਸੋ ਏવਰੂਪਂ ਨਾਮ ਇਸ੍ਸਰਿਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਲਭਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ વਿਚਰਿਂਸੁ। ਸਤਂ વਾ ਸਹਸ੍ਸਂ વਾ ਦਦਮਾਨਾ ਏવ ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਂ ਹਤ੍ਥੇਨ ਫੁਸਿਤੁਂ ਲਭਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਏવਂ ਅਨੁવਿਚਰਨ੍ਤਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਨਗਰਸ੍ਸ ਚ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਚ ਅਨ੍ਤਰਾ ਨਿવਾਸਂ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ। ਸਾવਤ੍ਥਿਯਮ੍ਪਿ ਪਞ੍ਚਕੋਟਿਮਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਸਾવਕਾ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਗਨ੍ਧਮਾਲવਤ੍ਥਭੇਸਜ੍ਜਾਦਿਹਤ੍ਥਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਾਯਾਤਿ। ਏਥ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਥ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਚਨ੍ਦਾਭਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾવਸਦਿਸੋ ਆਨੁਭਾવੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਏਤਸ੍ਸ ਹਿ ਸਰੀਰਂ ਫੁਸਨ੍ਤਾ ਇਦਂ ਨਾਮ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਏਥ ਪਸ੍ਸਥ ਨਨ੍ਤਿ। ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਚਨ੍ਦਾਭਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਕੋ ਆਨੁਭਾવੋ ਨਾਮ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾਯੇવ ਮਹਾਨੁਭਾવੋਤਿ। ਤੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ‘‘વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚਨ੍ਦਾਭਸ੍ਸ વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਆਨੁਭਾવਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਅਗਮਂਸੁ।
ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੇਯੇવ ਚਨ੍ਦਾਭਾਯ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਙ੍ਗਾਰਪਚ੍ਛਿਯਂ ਕਾਕੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਯਿਂਸੁ, ਆਭਾ ਪਟਿਪਾਕਤਿਕਾ ਅਹੋਸਿ। ਪੁਨ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਨਯਿਂਸੁ, ਆਭਾ ਤਥੇવ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ। ਏવਂ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਮਾਨਂ ਆਭਂ ਦਿਸ੍વਾ ਚਨ੍ਦਾਭੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਯਂ ਆਭਾਯ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਮਨ੍ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ ਮਞ੍ਞੇ’’ਤਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਆਭਾਯ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਮਨ੍ਤਂ ਜਾਨਾਥਾ’’ਤਿ? ਆਮ, ਜਾਨਾਮੀਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਮੇ ਦੇਥਾਤਿ। ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਦਾਤੁਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਆਹ – ‘‘ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਮਨ੍ਤੇ ਗਹਿਤੇ ਅਹਂ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਜੇਟ੍ਠਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਏਤ੍ਥੇવ ਹੋਥ, ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਕਤਿਪਾਹੇਨੇવ ਮਨ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿ। ਸੋ ‘‘ਕਿਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਇਦਂ ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਸਜ੍ਝਾਯਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਪਿ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਗਹਿਤੋ ਤੇ ਮਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਨ ਤਾવ ਗਣ੍ਹਾਮੀਤਿ। ਸੋ ਕਤਿਪਾਹੇਨੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਕਾਲੇ ‘‘ਯਾਥ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਇਦਾਨਾਹਂ ਅਨਾਗਮਨਧਮ੍ਮੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਸੁਂ – ‘‘ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਭੂਤਂ વਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਖੀਣਾਸવੋ ਇਦਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਚਨ੍ਦਾਭੋ, ਭੂਤਮੇવੇਸ ਕਥੇਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੧੩.
‘‘ਚਨ੍ਦਂવ વਿਮਲਂ ਸੁਦ੍ਧਂ, વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਮਨਾવਿਲਂ।
ਨਨ੍ਦੀਭવਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ વਿਮਲਨ੍ਤਿ ਅਬ੍ਭਾਦਿਮਲਰਹਿਤਂ। ਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ। વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਂ। ਅਨਾવਿਲਨ੍ਤਿ ਕਿਲੇਸਾવਿਲਤ੍ਤਰਹਿਤਂ। ਨਨ੍ਦੀਭવਪਰਿਕ੍ਖੀਣਨ੍ਤਿ ਤੀਸੁ ਭવੇਸੁ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਤਣ੍ਹਂ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਚਨ੍ਦਾਭਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਤਿਂਸਤਿਮਂ।
੩੧. ਸੀવਲਿਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਯੋ ਇਮਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਕੁਣ੍ਡਕੋਲਿਯਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕੁਣ੍ਡਧਾਨવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸੀવਲਿਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਏਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਮਯੇ ਸੁਪ੍ਪવਾਸਾ ਨਾਮ ਕੋਲਿਯਧੀਤਾ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਾਨਿ ਗਬ੍ਭਂ ਧਾਰੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮੂਲ਼੍ਹਗਬ੍ਭਾ ਦੁਕ੍ਖਾਹਿ ਤਿਬ੍ਬਾਹਿ ਕਟੁਕਾਹਿ વੇਦਨਾਹਿ ਫੁਟ੍ਠਾ ‘‘ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ વਤ ਸੋ ਭਗવਾ, ਯੋ ਇਮਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ। ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ વਤ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਸਙ੍ਘੋ, ਯੋ ਇਮਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ। ਸੁਸੁਖਂ વਤ ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਯਥਿਦਂ ਏવਰੂਪਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਸਂવਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ (ਉਦਾ॰ ੧੮) ਇਮੇਹਿ ਤੀਹਿ વਿਤਕ੍ਕੇਹਿ ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਧਿવਾਸੇਨ੍ਤੀ ਸਾਮਿਕਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਤਸ੍ਸਾ વਚਨੇਨ ਸਤ੍ਥੁ વਨ੍ਦਨਾਯ ਆਰੋਚਿਤਾਯ ‘‘ਸੁਖਿਨੀ ਹੋਤੁ ਸੁਪ੍ਪવਾਸਾ ਕੋਲਿਯਧੀਤਾ, ਅਰੋਗਾ ਅਰੋਗਂ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਤੂ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਾ વੁਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਸੁਖਿਨੀ ਅਰੋਗਾ ਅਰੋਗਂ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਪੁਤ੍ਤੋਪਿਸ੍ਸਾ ਜਾਤਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਧਮ੍ਮਕਰਣਂ ਆਦਾਯ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਉਦਕਂ ਪਰਿਸ੍ਸਾવੇਸਿ। ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ।
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਪਸ੍ਸਥਾવੁਸੋ, ਏવਰੂਪੋ ਨਾਮ ਅਰਹਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭੋਸਿ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨ ਅਞ੍ਞੇ, ਬਹੁਂ વਤ ਇਮਿਨਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਤ੍ਥਿਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਆਮ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਏਤ੍ਤਕਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ વਿਹਰਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੧੪.
‘‘ਯੋਮਂ ਪਲਿਪਥਂ ਦੁਗ੍ਗਂ, ਸਂਸਾਰਂ ਮੋਹਮਚ੍ਚਗਾ।
ਤਿਣ੍ਣੋ ਪਾਰਙ੍ਗਤੋ ਝਾਯੀ, ਅਨੇਜੋ ਅਕਥਂਕਥੀ।
ਅਨੁਪਾਦਾਯ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਮਂ ਰਾਗਪਲਿਪਥਞ੍ਚੇવ ਕਿਲੇਸਦੁਗ੍ਗਞ੍ਚ ਸਂਸਾਰવਟ੍ਟਞ੍ਚ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਾਨਂ ਅਪ੍ਪਟਿવਿਜ੍ਝਨਕਮੋਹਞ੍ਚ ਅਤੀਤੋ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਓਘੇ ਤਿਣ੍ਣੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਾਰਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਦੁવਿਧੇਨ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਤਣ੍ਹਾਯ ਅਭਾવੇਨ ਅਨੇਜੋ, ਕਥਂਕਥਾਯ ਅਭਾવੇਨ ਅਕਥਂਕਥੀ, ਉਪਾਦਾਨਾਨਂ ਅਭਾવੇਨ ਅਨੁਪਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਕਿਲੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨੇਨ ਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਸੀવਲਿਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਏਕਤਿਂਸਤਿਮਂ।
੩੨. ਸੁਨ੍ਦਰਸਮੁਦ੍ਦਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਯੋਧ ਕਾਮੇਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸੁਨ੍ਦਰਸਮੁਦ੍ਦਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਕਿਰੇਕੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸੁਨ੍ਦਰਸਮੁਦ੍ਦਕੁਮਾਰੋ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਕੋਟਿવਿਭવੇ ਮਹਾਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦਿਹਤ੍ਥਂ ਮਹਾਜਨਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਤ੍ਥਾਯ ਜੇਤવਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਤ੍ਥਾਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਆਸਯਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਂ ਕਥਂ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਨ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਖਲਿਖਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਜਾਤੁਸ੍ਸਾਹੋ ਪਰਿਸਾਯ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਾਤਾਪਿਤੂਹਿ ਅਨਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਤਥਾਗਤਾ ਨ ਪਬ੍ਬਾਜੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਟ੍ਠਪਾਲਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਦਯੋ વਿਯ ਮਹਨ੍ਤੇਨ વਾਯਾਮੇਨ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਦੋ ‘‘ਕਿਂ ਮੇ ਇਧ વਾਸੇਨਾ’’ਤਿ ਤਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ વੀਤਿਨਾਮੇਸਿ।
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਛਣਦਿવਸੇ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਸਿਰਿਸੋਭਗ੍ਗੇਨ ਤਸ੍ਸ ਸਹਾਯਕਕੁਮਾਰਕੇ ਕੀਲ਼ਮਾਨੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਇਦਂ ਦੁਲ੍ਲਭਂ ਜਾਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਦੇવਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਏਕਾ ਗਣਿਕਾ ਤਂ ਕੁਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਰਂ ਰੋਦਮਾਨਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ ਰੋਦਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਿਤ੍વਾ ਰੋਦਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਹਂ ਪਨ ਸੋ, ਅਮ੍ਮਾ’’ਤਿ? ‘‘ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਉਪ੍ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ? ‘‘વਟ੍ਟਤਿ, ਨ ਪਨ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਇਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਰਾਜਗਹਂ ਗਤੋ’’ਤਿ। ‘‘ਸਚਾਹਂ ਤਂ ਉਪ੍ਪਬ੍ਬਾਜੇਯ੍ਯਂ, ਕਿਂ ਮੇ ਕਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਤੇ ਕੁਲਸ੍ਸ ਕੁਟੁਮ੍ਬਸਾਮਿਨਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਮੇ ਪਰਿਬ੍ਬਯਂ ਦੇਥਾਤਿ ਪਰਿਬ੍ਬਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਣવੀਥਿਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇਕਂ ਨਿવਾਸਗੇਹਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਾਤੋવ ਪਣੀਤਂ ਆਹਾਰਂ ਪਟਿਯਾਦੇਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠਕਾਲੇ ਭਿਕ੍ਖਂ ਦਤ੍વਾ ਕਤਿਪਾਹਚ੍ਚਯੇਨ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਧੇવ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਪਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਸੋ ਪਤ੍ਤਮਦਾਸਿ।
ਅਥ ਨਂ ਪਣੀਤੇਨ ਆਹਾਰੇਨ ਪਰਿવਿਸਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਧੇવ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤੁਂ ਫਾਸੁਕ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਕਤਿਪਾਹਂ ਆਲਿਨ੍ਦੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਭੋਜੇਤ੍વਾ ਦਾਰਕੇ ਪੂવੇਹਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਥ ਤੁਮ੍ਹੇ ਥੇਰਸ੍ਸ ਆਗਤਕਾਲੇ ਮਯਿ વਾਰੇਨ੍ਤਿਯਾਪਿ ਇਧਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਜਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤੇ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਥੇਰਸ੍ਸ ਭੋਜਨવੇਲਾਯ ਤਾਯ વਾਰਿਯਮਾਨਾਪਿ ਰਜਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ। ਸਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਦਾਰਕਾ વਾਰਿਯਮਾਨਾਪਿ ਮਮ વਚਨਂ ਅਸੁਣਿਤ੍વਾ ਇਧ ਰਜਂ ਉਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਗੇਹੇ ਨਿਸੀਦਥਾ’’ਤਿ ਅਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਕਤਿਪਾਹਂ ਭੋਜੇਸਿ। ਪੁਨ ਦਾਰਕੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਯਾ વਾਰਿਯਮਾਨਾਪਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਭੋਜਨਕਾਲੇ ਮਹਾਸਦ੍ਦਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤੇ ਤਥਾ ਕਰਿਂਸੁ। ਸਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਅਤਿવਿਯ ਮਹਾਸਦ੍ਦੋ ਹੋਤਿ, ਦਾਰਕਾ ਮਯਾ વਾਰਿਯਮਾਨਾਪਿ વਚਨਂ ਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਉਪਰਿਪਾਸਾਦੇਯੇવ ਨਿਸੀਦਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਥੇਰੇਨ ਅਧਿવਾਸਿਤੇ ਥੇਰਂ ਪੁਰਤੋ ਕਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦਂ ਅਭਿਰੁਹਨ੍ਤੀ ਦ੍વਾਰਾਨਿ ਪਿਦਹਮਾਨਾવ ਪਾਸਾਦਂ ਅਭਿਰੁਹਿ। ਥੇਰੋ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਸਪਦਾਨਚਾਰਿਕੋ ਸਮਾਨੋਪਿ ਰਸਤਣ੍ਹਾਯ ਬਦ੍ਧੋ ਤਸ੍ਸਾ વਚਨੇਨ ਸਤ੍ਤਭੂਮਿਕਂ ਪਾਸਾਦਂ ਅਭਿਰੁਹਿ।
ਸਾ ਥੇਰਂ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਖਲੁ, ਸਮ੍ਮ, ਪੁਣ੍ਣਮੁਖ ਠਾਨੇਹਿ ਇਤ੍ਥੀ ਪੁਰਿਸਂ ਅਚ੍ਚਾવਦਤਿ વਿਜਮ੍ਭਤਿ વਿਨਮਤਿ ਗਿਲਸਤਿ વਿਲਜ੍ਜਤਿ ਨਖੇਨ ਨਖਂ ਘਟ੍ਟੇਤਿ, ਪਾਦੇਨ ਪਾਦਂ ਅਕ੍ਕਮਤਿ, ਕਟ੍ਠੇਨ ਪਥવਿਂ વਿਲਿਖਤਿ, ਦਾਰਕਂ ਉਲ੍ਲਙ੍ਘੇਤਿ ਓਲਙ੍ਘੇਤਿ, ਕੀਲ਼ਤਿ ਕੀਲ਼ਾਪੇਤਿ, ਚੁਮ੍ਬਤਿ ਚੁਮ੍ਬਾਪੇਤਿ, ਭੁਞ੍ਜਤਿ ਭੁਞ੍ਜਾਪੇਤਿ, ਦਦਾਤਿ ਆਯਾਚਤਿ, ਕਤਮਨੁਕਰੋਤਿ, ਉਚ੍ਚਂ ਭਾਸਤਿ, ਨੀਚਂ ਭਾਸਤਿ, ਅવਿਚ੍ਚਂ ਭਾਸਤਿ, વਿવਿਚ੍ਚਂ ਭਾਸਤਿ, ਨਚ੍ਚੇਨ ਗੀਤੇਨ વਾਦਿਤੇਨ ਰੋਦਿਤੇਨ વਿਲਸਿਤੇਨ વਿਭੂਸਿਤੇਨ ਜਗ੍ਘਤਿ, ਪੇਕ੍ਖਤਿ, ਕਟਿਂ ਚਾਲੇਤਿ, ਗੁਯ੍ਹਭਣ੍ਡਕਂ ਚਾਲੇਤਿ, ਊਰੁਂ વਿવਰਤਿ, ਊਰੁਂ ਪਿਦਹਤਿ, ਥਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਕਚ੍ਛਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਨਾਭਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਕ੍ਖਿਂ ਨਿਖਣਤਿ, ਭਮੁਕਂ ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਓਟ੍ਠਂ ਪਲਿਖਤਿ, ਜਿવ੍ਹਂ ਨਿਲ੍ਲਾਲੇਤਿ, ਦੁਸ੍ਸਂ ਮੁਞ੍ਚਤਿ, ਦੁਸ੍ਸਂ ਬਨ੍ਧਤਿ, ਸਿਰਸਂ ਮੁਞ੍ਚਤਿ, ਸਿਰਸਂ ਬਨ੍ਧਤੀ’’ਤਿ (ਜਾ॰ ੨.੨੧.੩੦੦) ਏવਂ ਆਗਤਂ ਇਤ੍ਥਿਕੁਤ੍ਤਂ ਇਤ੍ਥਿਲੀਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਠਿਤਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਅਲਤ੍ਤਕਕਤਾ ਪਾਦਾ, ਪਾਦੁਕਾਰੁਯ੍ਹ વੇਸਿਯਾ।
ਤੁવਮ੍ਪਿ ਦਹਰੋ ਮਮ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਦਹਰਾ ਤવ।
ਉਭੋਪਿ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮ, ਜਿਣ੍ਣਾ ਦਣ੍ਡਪਰਾਯਣਾ’’ਤਿ॥ (ਥੇਰਗਾ॰ ੪੫੯, ੪੬੨)।
ਥੇਰਸ੍ਸ ‘‘ਅਹੋ વਤ ਮੇ ਭਾਰਿਯਂ ਅਨੁਪਧਾਰੇਤ੍વਾ ਕਤਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਮਹਾਸਂવੇਗੋ ਉਦਪਾਦਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਤ੍ਥਾ ਪਞ੍ਚਚਤ੍ਤਾਲੀਸਯੋਜਨਮਤ੍ਥਕੇ ਜੇਤવਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋવ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਿਤਂ ਪਾਤ੍વਾਕਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਹੇਤੁ, ਕੋ ਪਚ੍ਚਯੋ ਸਿਤਸ੍ਸ ਪਾਤੁਕਮ੍ਮਾਯਾ’’ਤਿ। ਆਨਨ੍ਦ, ਰਾਜਗਹਨਗਰੇ ਸਤ੍ਤਭੂਮਿਕਪਾਸਾਦਤਲੇ ਸੁਨ੍ਦਰਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਗਣਿਕਾਯ ਚ ਸਙ੍ਗਾਮੋ વਤ੍ਤਤੀਤਿ। ਕਸ੍ਸ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਕਸ੍ਸ ਪਰਾਜਯੋਤਿ? ਸਤ੍ਥਾ, ‘‘ਆਨਨ੍ਦ, ਸੁਨ੍ਦਰਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਜਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਗਣਿਕਾਯ ਪਰਾਜਯੋ’’ਤਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਜਯਂ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕੋવ ਓਭਾਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਭੋਪਿ ਕਾਮੇ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖੋ ਪਜਹਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੧੫.
‘‘ਯੋਧ ਕਾਮੇ ਪਹਨ੍ਤ੍વਾਨ, ਅਨਾਗਾਰੋ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ।
ਕਾਮਭવਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਇਧ ਲੋਕੇ ਉਭੋਪਿ ਕਾਮੇ ਹਿਤ੍વਾ ਅਨਾਗਾਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿਬ੍ਬਜਤਿ, ਤਂ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਕਾਮਞ੍ਚੇવ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭવਞ੍ਚ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਸੋ ਥੇਰੋ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਇਦ੍ਧਿਬਲੇਨ વੇਹਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਣ੍ਣਿਕਾਮਣ੍ਡਲਂ વਿਨਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਰੀਰਂ ਥੋਮੇਨ੍ਤੋਯੇવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿ। ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਮ੍ਪਿ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਰਸਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਨਂ ਨਟ੍ਠੋ ਸੁਨ੍ਦਰਸਮੁਦ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ, ਸਤ੍ਥਾ ਪਨਸ੍ਸ ਅવਸ੍ਸਯੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਾਹਂ ਏਤਸ੍ਸ ਰਸਤਣ੍ਹਾਯ ਬਦ੍ਧਮਨਸ੍ਸ ਅવਸ੍ਸਯੋ ਜਾਤੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਯਾਚਿਤੋ ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ –
‘‘ਨ ਕਿਰਤ੍ਥਿ ਰਸੇਹਿ ਪਾਪਿਯੋ,
ਆવਾਸੇਹਿ વਾ ਸਨ੍ਥવੇਹਿ વਾ।
વਾਤਮਿਗਂ ਗਹਨਨਿਸ੍ਸਿਤਂ,
વਸਮਾਨੇਸਿ ਰਸੇਹਿ ਸਞ੍ਜਯੋ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧.੧੪) –
ਏਕਕਨਿਪਾਤੇ ਇਮਂ વਾਤਮਿਗਜਾਤਕਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਤਦਾ ਸੁਨ੍ਦਰਸਮੁਦ੍ਦੋ વਾਤਮਿਗੋ ਅਹੋਸਿ, ਇਮਂ ਪਨ ਗਾਥਂ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਾਪੇਤਾ ਰਞ੍ਞੋ ਮਹਾਮਚ੍ਚੋ ਅਹਮੇવਾ’’ਤਿ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸੀਤਿ।
ਸੁਨ੍ਦਰਸਮੁਦ੍ਦਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਬਤ੍ਤਿਂਸਤਿਮਂ।
੩੩. ਜਟਿਲਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਯੋਧ ਤਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਜਟਿਲਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੀ ਕਥਾ – ਅਤੀਤੇ ਕਿਰ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਦ੍વੇ ਭਾਤਰੋ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਉਚ੍ਛੁਖੇਤ੍ਤਂ ਕਾਰੇਸੁਂ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਾ ਉਚ੍ਛੁਖੇਤ੍ਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਏਕਂ ਜੇਟ੍ਠਭਾਤਿਕਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਮਿ, ਏਕਂ ਮਯ੍ਹਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਦ੍વੇ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਯੋ ਰਸਸ੍ਸ ਅਨਿਕ੍ਖਮਨਤ੍ਥਾਯ ਛਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿ। ਤਦਾ ਕਿਰ ਉਚ੍ਛੂਨਂ ਯਨ੍ਤੇਨ ਪੀਲ਼ਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਗ੍ਗੇ વਾ ਮੂਲੇ વਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਾਲੇ ਧਮ੍ਮਕਰਣਤੋ ਉਦਕਂ વਿਯ ਸਯਮੇવ ਰਸੋ ਨਿਕ੍ਖਮਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਖੇਤ੍ਤਤੋ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਯੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਮਨਕਾਲੇ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਕਸ੍ਸ ਨੁ ਖੋ ਅਜ੍ਜ ਅਨੁਗ੍ਗਹਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਪਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਣਜਾਲੇ ਪવਿਟ੍ਠਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਙ੍ਗਹਂ ਕਾਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਭਾવਞ੍ਚ ਞਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਆਦਾਯ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾવ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਉਤ੍ਤਰਸਾਟਕਂ ਉਚ੍ਚਤਰੇ ਭੂਮਿਪਦੇਸੇ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਧ ਨਿਸੀਦਥਾ’’ਤਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਪਤ੍ਤਂ ਉਪਨਾਮੇਥਾ’’ਤਿ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਯਾ ਬਨ੍ਧਨਟ੍ਠਾਨਂ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਅਕਾਸਿ, ਰਸੋ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਸਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਰਸੇ ਪੀਤੇ ‘‘ਸਾਧੁਕਂ વਤ ਮੇ ਅਯ੍ਯੇਨ ਰਸੋ ਪੀਤੋ। ਸਚੇ ਮੇ ਜੇਟ੍ਠਭਾਤਿਕੋ ਮੂਲਂ ਆਹਰਾਪੇਸ੍ਸਤਿ, ਮੂਲਂ ਦਸ੍ਸਾਮਿ। ਸਚੇ ਪਤ੍ਤਿਂ ਆਹਰਾਪੇਸ੍ਸਤਿ, ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਪਤ੍ਤਂ ਮੇ ਉਪਨਾਮੇਥਾ’’ਤਿ ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਂ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਰਸਂ ਅਦਾਸਿ। ‘‘ਭਾਤਾ ਮੇ ਉਚ੍ਛੁਖੇਤ੍ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਉਚ੍ਛੁਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਖਾਦਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਕਿਰਸ੍ਸ વਞ੍ਚਨਚਿਤ੍ਤਂ ਨਾਹੋਸਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਪਨ ਪਠਮਂ ਉਚ੍ਛੁਰਸਸ੍ਸ ਪੀਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਉਚ੍ਛੁਰਸਂ ਅਞ੍ਞੇਹਿਪਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂવਿਭਜਿਤੁਕਾਮੋ ਹੁਤ੍વਾ ਗਹੇਤ੍વਾવ ਨਿਸੀਦਿ । ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਆਕਾਰਂ ਞਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਯੋ ਅਯਂ ਮਯਾ ਦਿਨ੍ਨੋ ਅਗ੍ਗਰਸੋ, ਇਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਿਤ੍વਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਪਤ੍ਤਧਮ੍ਮਮੇવ ਪਾਪੁਣੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋਪਿਸ੍ਸ ‘‘ਏવਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਇਚ੍ਛਿਤਂ ਪਤ੍ਥਿਤਂ ਤੁਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਦ੍વੀਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍વਾ ਯਥਾ ਸੋ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਏવਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇਨ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸਤਾਨਂ ਤਂ ਰਸਂ ਅਦਾਸਿ।
ਸੋ ਤਂ ਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭਾਤੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ ਗਤੋਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਉਚ੍ਛੁਖੇਤ੍ਤਂ ਓਲੋਕੇਤੁਂ ਗਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਤਾਦਿਸੇਨ ਉਚ੍ਛੁਖੇਤ੍ਤਂ ਗਤੇਨ, ਨਨੁ ਨਾਮ ਏਕਂ વਾ ਦ੍વੇ વਾ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਯੋ ਆਦਾਯ ਆਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਭવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਭਾਤਰਾ વੁਤ੍ਤੋ – ‘‘ਆਮ, ਭਾਤਿਕ, ਦ੍વੇ ਮੇ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਯੋ ਗਹਿਤਾ, ਏਕਂ ਪਨ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਦਿਸ੍વਾ ਮਮ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਤੋ ਰਸਂ ਦਤ੍વਾ ‘ਮੂਲਂ વਾ ਪਤ੍ਤਿਂ વਾ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਮੇ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਤੋ ਰਸੋ ਦਿਨ੍ਨੋ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਤਸ੍ਸ ਮੂਲਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਥ, ਉਦਾਹੁ ਪਤ੍ਤਿ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਨ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਮਮ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਤੋ ਰਸਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਤੋ ਰਸਂ ਆਦਾਯ ਆਕਾਸੇਨ ਗਨ੍ਧਮਾਦਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਅਦਾਸੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਥੇਨ੍ਤੇਯੇવ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਪੀਤਿਯਾ ਫੁਟ੍ਠਸਰੀਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਤੇਨ ਮੇ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਨ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਸ੍ਸੇવ ਅਧਿਗਮੋ ਭવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਏવਂ ਕਨਿਟ੍ਠੇਨ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਪਤ੍ਥਿਤਾ, ਜੇਟ੍ਠੇਨ ਪਨ ਏਕਪਦੇਨੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਥਿਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਤੇਸਂ ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮਂ।
ਤੇ ਯਾવਤਾਯੁਕਂ ਠਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਖੇਪਯਿਂਸੁ। ਤੇਸਂ ਦੇવਲੋਕੇ ਠਿਤਕਾਲੇਯੇવ વਿਪਸ੍ਸੀ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿ। ਤੇਪਿ ਦੇવਲੋਕਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਬਨ੍ਧੁਮਤਿਯਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕੁਲਗੇਹੇ ਜੇਟ੍ਠੋ ਜੇਟ੍ਠੋવ, ਕਨਿਟ੍ਠੋ ਕਨਿਟ੍ਠੋવ ਹੁਤ੍વਾ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ। ਤੇਸੁ ਜੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸੇਨੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ, ਕਨਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਪਰਾਜਿਤੋਤਿ । ਤੇਸੁ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਕੁਟੁਮ੍ਬਂ ਸਣ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ વਿਹਰਨ੍ਤੇਸੁ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਰਤਨਂ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਧਮ੍ਮਰਤਨਂ, ਸਙ੍ਘਰਤਨਂ, ਦਾਨਾਨਿ ਦੇਥ, ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਥ, ਅਜ੍ਜ ਅਟ੍ਠਮੀ, ਅਜ੍ਜ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੀ, ਅਜ੍ਜ ਪਨ੍ਨਰਸੀ, ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੋਥ, ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਾਥਾ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਘੋਸਕਸ੍ਸ ਬਨ੍ਧੁਮਤੀਨਗਰੇ ਘੋਸਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਂ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸੇਨਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ‘‘ਕਹਂ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਾਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਰਿਸਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਨਿਸੀਦਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਸਯਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਂ ਕਥਂ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਉਸ੍ਸਾਹਜਾਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਯਾਚਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ ਤੇ ਅਪਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾ ਞਾਤਕਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਅਤ੍ਥਿ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾ ਏਹੀਤਿ। ਸੋ ਕਨਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕੁਲੇ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਂ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤવ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਆਹ। ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਨ, ਸਾਮੀਤਿ। ਅਹਂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਸਾਮਿ ਕਿਂ વਦੇਥ, ਅਹਂ ਮਾਤਰਿ ਮਤਾਯ ਮਾਤਰਂ વਿਯ, ਪਿਤਰਿ ਮਤੇ ਪਿਤਰਂ વਿਯ ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਲਤ੍ਥਂ, ਇਦਂ ਕੁਲਂ ਮਹਾਭੋਗਂ, ਗੇਹੇ ਠਿਤੇਨੇવ ਸਕ੍ਕਾ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਾਤੁਂ, ਮਾ ਏવਂ ਕਰਿਤ੍ਥਾਤਿ। ਮਯਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮੋ ਸੁਤੋ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਤਂ ਅਗਾਰਮਜ੍ਝੇ ਠਿਤੇਨ ਪੂਰੇਤੁਂ, ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੇવਾਹਂ, ਤ੍વਂ ਨਿવਤ੍ਤਾਹੀਤਿ। ਏવਂ ਸੋ ਕਨਿਟ੍ਠਂ ਨਿવਤ੍ਤਾਪੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਦੋ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਕਨਿਟ੍ਠੋਪਿ ‘‘ਭਾਤੁ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਭਾਤਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭવਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਕਤਂ, ਅਹਂ ਪਨ ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਬਦ੍ਧੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਮਯ੍ਹਂ ਗੇਹੇ ਠਿਤਸ੍ਸੇવ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਂ ਆਚਿਕ੍ਖਥਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਥੇਰੋ ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਪਣ੍ਡਿਤ, ਸਤ੍ਥੁ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਨਾਨਾਦਾਰੂਨਿ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਥਮ੍ਭਾਦੀਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਤਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਸੁવਣ੍ਣਖਚਿਤਂ, ਏਕਂ ਰਜਤਖਚਿਤਂ, ਏਕਂ ਮਣਿਖਚਿਤਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਸਤ੍ਤਰਤਨਖਚਿਤਾਨਿ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਰਤਨਖਚਿਤਾਹੇવ ਛਦਨਿਟ੍ਠਕਾਹਿ ਛਾਦਾਪੇਸਿ। ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਾ ਕਰਣਕਾਲੇਯੇવ ਪਨ ਤਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਮਾਨਨਾਮਕੋ ਅਪਰਾਜਿਤੋਯੇવ ਨਾਮ ਭਾਗਿਨੇਯ੍ਯੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਪਤ੍ਤਿਂ ਦੇਥ ਮਾਤੁਲਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਨ ਦੇਮਿ, ਤਾਤ, ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਅਸਾਧਾਰਣਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਸੋ ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਲਭਮਾਨੋ ‘‘ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਾ ਪੁਰਤੋ ਕੁਞ੍ਜਰਸਾਲਂ ਲਦ੍ਧੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯਂ ਕੁਞ੍ਜਰਸਾਲਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਸੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਮੇਣ੍ਡਕਸੇਟ੍ਠਿ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ।
ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂ ਪਨ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯਾਨਿ ਤੀਣਿ ਮਹਾવਾਤਪਾਨਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ। ਤੇਸਂ ਅਭਿਮੁਖੇ ਹੇਟ੍ਠਾ ਸੁਧਾਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਯੋ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਚਤੁਜ੍ਜਾਤਿਕਗਨ੍ਧੋਦਕਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਅਪਰਾਜਿਤੋ, ਗਹਪਤਿ, ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣਾਨਿ ਕੁਸੁਮਾਨਿ ਰੋਪਾਪੇਸਿ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕਾਲੇ વਾਤવੇਗੇਨ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾਹਿ ਰੇਣੁવਟ੍ਟੀਹਿ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਓਕਿਰਣਤ੍ਥਂ। ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਥੂਪਿਕਾਯ ਕਪਲ੍ਲਂ ਰਤ੍ਤਸੁવਣ੍ਣਮਯਂ ਅਹੋਸਿ, ਪવਾਲ਼ਮਯਾ ਸਿਖਰਾ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਮਣਿਮਯਾ ਛਦਨਿਟ੍ਠਕਾ। ਇਤਿ ਸਾ ਨਚ੍ਚਨ੍ਤੋ વਿਯ ਮੋਰੋ ਸੋਭਮਾਨਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਤ੍ਤਸੁ ਪਨ ਰਤਨੇਸੁ ਕੋਟ੍ਟੇਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕਂ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਇਤਰਂ ਸਕਲਮੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਜਣ੍ਣੁਮਤ੍ਤੇਨ ਓਧਿਨਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਰਿવੇਣਂ ਪੂਰੇਸਿ।
ਏવਂ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਅਪਰਾਜਿਤੋ, ਗਹਪਤਿ, ਭਾਤਿਕਤ੍ਥੇਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿ, ਪਰਿਭੋਗਮਸ੍ਸਾ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਾਮਿ, ਪਰਿਭੋਗੇਨ ਕਿਰ ਮਹਨ੍ਤਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ । ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਿਨਾ ਕਿਰ વੋ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੇਨ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿ ਕਾਰਿਤਾ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਪਰਿਭੋਗਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਤ੍ਥਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਅਭਿਮੁਖਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਰਤਨਰਾਸਿਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ‘‘ਪવਿਸਥ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਠਤ੍વਾ ਤਤਿਯવਾਰੇ ਤਸ੍ਸ ਭਾਤਿਕਤ੍ਥੇਰਂ ਓਲੋਕੇਸਿ। ਸੋ ਓਲੋਕਿਤਾਕਾਰੇਨੇવ ਞਤ੍વਾ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਰਂ ਆਹ – ‘‘ਏਹਿ, ਤਾਤ, ‘ਮਮੇવ ਰਕ੍ਖਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਯਥਾਸੁਖਂ વਸਥਾ’ਤਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਦੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪਞ੍ਚਪਤਿਟ੍ਠਿਤੇਨ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਯਥਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਅਨਪੇਕ੍ਖਾ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਯਥਾ વਾ ਨਦਿਂ ਤਰਿਤ੍વਾ ਉਲ਼ੁਮ੍ਪਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਾ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਅਨਪੇਕ੍ਖਾ ਹੁਤ੍વਾ ਤੁਮ੍ਹੇ વਸਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ? ਏવਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ – ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਬਹੂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇਸੁ ਰਤਨਾਨਿ ਆਦਾਯ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤੇਸੁ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ વਾਰੇਤੁਂ, ਪਰਿવੇਣਮ੍ਹਿ ਏਤ੍ਤਕੇ ਰਤਨੇ વੋਕਿਣ੍ਣੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕੇ ਹਰਨ੍ਤੇਪਿ ਨ વਾਰੇਤੀਤਿ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਮਯਿ ਆਘਾਤਂ ਕਤ੍વਾ ਅਪਾਯੂਪਗੋ ਭવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤੇਨ ਪਨ , ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਮੇવ ਰਕ੍ਖਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ વਸਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪਾવਿਸਿ।
ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਸਮਨ੍ਤਾ ਰਕ੍ਖਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਆਹ – ‘‘ਤਾਤਾ, ਉਚ੍ਛਙ੍ਗੇਨ વਾ ਪਚ੍ਛਿਪਸਿਬ੍ਬਕੇਹਿ વਾ ਆਦਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ વਾਰੇਯ੍ਯਾਥ, ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਪਨ ਮਾ વਾਰਯਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ। ਅਨ੍ਤੋਨਗਰੇਪਿ ਆਰੋਚਾਪੇਸਿ ‘‘ਮਯਾ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਪਰਿવੇਣੇ ਸਤ੍ਤ ਰਤਨਾਨਿ ਓਕਿਣ੍ਣਾਨਿ, ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਦੁਗ੍ਗਤਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਭੋ ਹਤ੍ਥੇ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੁ, ਸੁਖਿਤਾਪਿ ਏਕੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ। ਏવਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ ‘‘ਸਦ੍ਧਾ ਤਾવ ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਤੁਕਾਮਾ ਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯੇવ, ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾਪਿ ਪਨ ਧਨਲੋਭੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਜਨਸਙ੍ਗਹਤ੍ਥਾਯ ਏવਂ ਆਰੋਚਾਪੇਸਿ। ਮਹਾਜਨੋ ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਨਿਯਾਮੇਨੇવ ਰਤਨਾਨਿ ਗਣ੍ਹਿ। ਸਕਿਂ ਓਕਿਣ੍ਣਰਤਨੇਸੁ ਖੀਣੇਸੁ ਯਾવਤਤਿਯਂ ਜਣ੍ਣੁਮਤ੍ਤੇਨ ਓਧਿਨਾ ਓਕਿਰਾਪੇਸਿਯੇવ। ਸਤ੍ਥੁ ਪਨ ਪਾਦਮੂਲੇ ਤਿਪੁਸਮਤ੍ਤਂ ਅਨਗ੍ਘਂ ਮਣਿਰਤਨਂ ਠਪੇਸਿ। ਏવਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਅਹੋਸਿ – ‘‘ਸਤ੍ਥੁ ਸਰੀਰਤੋ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਾਯ ਪਭਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਣਿਪਭਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਾਨਂ ਤਿਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਕਾਸਿ। ਮਹਾਜਨੋਪਿ ਅਤਿਤ੍ਤੋવ ਓਲੋਕੇਸਿ।
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਏਕੋ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ‘‘ਸਤ੍ਥੁ ਕਿਰ ਪਾਦਮੂਲੇ ਮਹਗ੍ਘਂ ਮਣਿਰਤਨਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤੁਂ ਆਗਤਸ੍ਸ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਪਾવਿਸਿ। ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਤਸ੍ਸ ਪવਿਸਨਾਕਾਰੇਨੇવ ‘‘ਮਣਿਂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਕਾਮੋ’’ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਹੋ વਤ ਨ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਸੋਪਿ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਨ੍ਤੋ વਿਯ ਪਾਦਮੂਲੇ ਹਤ੍ਥਂ ਉਪਨਾਮੇਤ੍વਾ ਮਣਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਓવਟ੍ਟਿਕਾਯ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਸੋ ਧਮ੍ਮਕਥਾવਸਾਨੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯਾ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਜਣ੍ਣੁਮਤ੍ਤੇਨ ਓਧਿਨਾ ਸਤ੍ਤ ਰਤਨਾਨਿ ਓਕਿਣ੍ਣਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਮੇ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਸੁ ਆਘਾਤੋ ਨਾਮ ਨਾਹੋਸਿ, ਚਿਤ੍ਤਂ ਭਿਯ੍ਯੋ ਭਿਯ੍ਯੋ ਪਸੀਦਿਯੇવ। ਅਜ੍ਜ ਪਨ ‘ਅਹੋ વਤਾਯਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਣਿਂ ਨ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਣਿਂ ਆਦਾਯ ਗਤੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨਨੁ, ਉਪਾਸਕ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਪਰੇਹਿ ਅਨਾਹਰਣੀਯਂ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਸੀ’’ਤਿ ਨਯਂ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਦਿਨ੍ਨਨਯੇ ਠਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਦਸਿਕਸੁਤ੍ਤਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਮਂ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਅਨੇਕਸਤਾਪਿ ਰਾਜਾਨੋ વਾ ਚੋਰਾ વਾ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਾ ਨਾਮ ਮਾ ਹੋਨ੍ਤੁ, ਅਗ੍ਗਿਨਾਪਿ ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਮਾ ਡਯ੍ਹਤੁ, ਉਦਕੇਨਪਿ ਮਾ વੁਯ੍ਹਤੂ’’ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਅਕਾਸਿ । ਸਤ੍ਥਾਪਿਸ੍ਸ ‘‘ਏવਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਮਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਸਟ੍ਠਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਅਨ੍ਤੋવਿਹਾਰੇਯੇવ ਨવ ਮਾਸੇ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਦਾਨਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਤਿਚੀવਰਂ ਅਦਾਸਿ। ਸਙ੍ਘਨવਕਸ੍ਸ ਚੀવਰਸਾਟਕਾ ਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕਾ ਅਹੇਸੁਂ।
ਸੋ ਏવਂ ਯਾવਤਾਯੁਕਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰਿਤ੍વਾ ਤਤੋ ਚੁਤੋ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲੇ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਡ੍ਢਮਾਸਾਧਿਕੇ ਨવ ਮਾਸੇ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਯਂ વਸਿ। ਜਾਤਦਿવਸੇ ਪਨਸ੍ਸ ਸਕਲਨਗਰੇ ਸਬ੍ਬਾવੁਧਾਨਿ ਪਜ੍ਜਲਿਂਸੁ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਕਾਯਰੂਲ਼੍ਹਾਨਿ ਆਭਰਣਾਨਿਪਿ ਪਜ੍ਜਲਿਤਾਨਿ વਿਯ ਓਭਾਸਂ ਮੁਞ੍ਚਿਂਸੁ, ਨਗਰਂ ਏਕਪਜ੍ਜੋਤਂ ਅਹੋਸਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਪਿ ਪਾਤੋવ ਰਾਜੂਪਟ੍ਠਾਨਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਰਾਜਾ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਅਜ੍ਜ ਸਬ੍ਬਾવੁਧਾਨਿ ਪਜ੍ਜਲਿਂਸੁ, ਨਗਰਂ ਏਕਪਜ੍ਜੋਤਂ ਜਾਤਂ, ਜਾਨਾਸਿ ਨੁ ਖੋ ਏਤ੍ਥ ਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਜਾਨਾਮਿ, ਦੇવਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ, ਸੇਟ੍ਠੀ’’ਤਿ? ‘‘ਮਮ ਗੇਹੇ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਦਾਸੋ ਜਾਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਞ੍ਞਤੇਜੇਨੇવਂ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਚੋਰੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨਤ੍ਥੇਤਂ, ਦੇવ, ਪੁਞ੍ਞવਾ ਸਤ੍ਤੋ ਕਤਾਭਿਨੀਹਾਰੋ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਨਂ ਸਮ੍ਮਾ ਪੋਸੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਇਦਮਸ੍ਸ ਖੀਰਮੂਲਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਦੇવਸਿਕਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਨਾਮਗਹਣਦਿવਸੇ ਸਕਲਨਗਰਸ੍ਸ ਏਕਪਜ੍ਜੋਤਭੂਤਤ੍ਤਾ ਜੋਤਿਕੋਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ।
ਅਥਸ੍ਸ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਗੇਹਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਭੂਮਿਤਲੇ ਸੋਧਿਯਮਾਨੇ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਭવਨਂ ਉਣ੍ਹਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਸਕ੍ਕੋ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਉਪਧਾਰਯਮਾਨੋ ‘‘ਜੋਤਿਕਸ੍ਸ ਗੇਹਟ੍ਠਾਨਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਨਾਯਂ ਏਤੇਹਿ ਕਤਗੇਹੇ વਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਯਾਪੇਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વਡ੍ਢਕੀવੇਸੇਨ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਜੋਤਿਕਸ੍ਸ ਗੇਹਟ੍ਠਾਨਂ ਗਣ੍ਹਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਅਪੇਥ, ਨਾਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਕਤਗੇਹੇ વਸਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸੋਲ਼ਸਕਰੀਸਮਤ੍ਤਂ ਭੂਮਿਪਦੇਸਂ ਓਲੋਕੇਸਿ, ਸੋ ਤਾવਦੇવ ਕਸਿਣਮਣ੍ਡਲਂ વਿਯ ਸਮੋ ਅਹੋਸਿ। ਪੁਨ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਪਥવਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯੋ ਸਤ੍ਤਭੂਮਿਕਪਾਸਾਦੋ ਉਟ੍ਠਹਤੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਸਿ, ਤਾવਦੇવ ਤਥਾਰੂਪੋ ਪਾਸਾਦੋ ਉਟ੍ਠਹਿ। ਪੁਨ ‘‘ਇਮਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯਾ ਸਤ੍ਤ ਪਾਕਾਰਾ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਸਿ, ਤਥਾਰੂਪਾ ਪਾਕਾਰਾ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਅਥ ‘‘ਨੇਸਂ ਪਰਿਯਨ੍ਤੇ ਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖਾ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਸਿ, ਤਥਾਰੂਪਾ ਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖਾ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ‘‘ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਚਤੂਸੁ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਚਤਸ੍ਸੋ ਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭਿਯੋ ਉਟ੍ਠਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਸਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਥੇવ ਅਹੋਸਿ। ਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭੀਸੁ ਪਨ ਏਕਾ ਯੋਜਨਿਕਾ ਅਹੋਸਿ, ਏਕਾ ਤਿਗਾવੁਤਿਕਾ, ਏਕਾ ਅਡ੍ਢਯੋਜਨਿਕਾ, ਏਕਾ ਗਾવੁਤਪ੍ਪਮਾਣਾ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭੀਨਂ ਪਨ ਏਕਮੁਖਪ੍ਪਮਾਣਂ ਅਹੋਸਿ, ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਥવੀਪਰਿਯਨ੍ਤਾવ ਅਹੇਸੁਂ। ਜੋਤਿਕਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭੀਨਂ ਮੁਖਪਰਿਮਾਣਂ ਨ ਕਥਿਤਂ, ਸਬ੍ਬਾ ਮੁਖਛਿਨ੍ਨਤਾਲਫਲਂ વਿਯ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਾવ ਉਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਚਤੂਸੁ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਤਰੁਣਤਾਲਕ੍ਖਨ੍ਧਪ੍ਪਮਾਣਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਸੁવਣ੍ਣਮਯਾ ਉਚ੍ਛੁਯਟ੍ਠਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਤਾਸਂ ਮਣਿਮਯਾਨਿ ਪਤ੍ਤਾਨਿ, ਸੋવਣ੍ਣਮਯਾਨਿ ਖਨ੍ਧਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ। ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਕਿਰੇਤਾਨਿ, ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਂਸੁ।
ਸਤ੍ਤਸੁ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇਸੁ ਸਤ੍ਤ ਯਕ੍ਖਾ ਆਰਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ। ਪਠਮੇ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇ ਯਮਕੋਲ਼ੀ ਨਾਮ ਯਕ੍ਖੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਯਕ੍ਖਸਹਸ੍ਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਰਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਦੁਤਿਯੇ ਉਪ੍ਪਲੋ ਨਾਮ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿવਾਰਯਕ੍ਖਾਨਂ ਦ੍વੀਹਿ ਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ, ਤਤਿਯੇ વਜਿਰੋ ਨਾਮ ਤੀਹਿ ਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ, ਚਤੁਤ੍ਥੇ વਜਿਰਬਾਹੁ ਨਾਮ ਚਤੂਹਿ ਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ, ਪਞ੍ਚਮੇ ਕਸਕਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ, ਛਟ੍ਠੇ ਕਟਤ੍ਥੋ ਨਾਮ ਛਹਿ ਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ, ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿਸਾਮੁਖੋ ਨਾਮ ਸਤ੍ਤਹਿ ਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਰਕ੍ਖਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਏવਂ ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਚ ਬਹਿ ਚ ਗਾਲ਼੍ਹਰਕ੍ਖਾ ਅਹੋਸਿ। ‘‘ਜੋਤਿਕਸ੍ਸ ਕਿਰ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯੋ ਸਤ੍ਤਭੂਮਿਕਪਾਸਾਦੋ ਉਟ੍ਠਿਤੋ, ਸਤ੍ਤ ਪਾਕਾਰਾ ਸਤ੍ਤਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਾ ਚਤਸ੍ਸੋ ਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭਿਯੋ ਉਟ੍ਠਿਤਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਰਾਜਾ ਸੇਟ੍ਠਿਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਪਹਿਣਿ। ਸੋ ਜੋਤਿਕਸੇਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ।
ਤੇਨ ਪਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਤਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਾ ਇਤ੍ਥੀ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੂਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਦੇવਤਾ ਤਤੋ ਆਨੇਤ੍વਾ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਸੁਂ। ਸਾ ਆਗਚ੍ਛਮਾਨਾ ਏਕਂ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਂ ਤਯੋ ਚ ਜੋਤਿਪਾਸਾਣੇ ਗਣ੍ਹਿ। ਤੇਸਂ ਯਾવਜੀવਂ ਤਾਯੇવ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿਯਾ ਭਤ੍ਤਂ ਅਹੋਸਿ। ਸਚੇ ਕਿਰ ਤੇ ਸਕਟਸਤਮ੍ਪਿ ਤਣ੍ਡੁਲਾਨਂ ਪੂਰੇਤੁਕਾਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਤਣ੍ਡੁਲਨਾਲ਼ਿ ਨਾਲ਼ਿਯੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਭਤ੍ਤਪਚਨਕਾਲੇ ਤਣ੍ਡੁਲੇ ਉਕ੍ਖਲਿਯਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਪਾਸਾਣਾਨਂ ਉਪਰਿ ਠਪੇਤਿ, ਪਾਸਾਣਾ ਤਾવਦੇવ ਪਜ੍ਜਲਿਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤੇ ਪਕ੍ਕਮਤ੍ਤੇ ਨਿਬ੍ਬਾਯਨ੍ਤਿ। ਤੇਨੇવ ਸਞ੍ਞਾਣੇਨ ਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਕ੍ਕਭਾવਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਸੂਪੇਯ੍ਯਾਦਿਪਚਨਕਾਲੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਏવਂ ਤੇਸਂ ਜੋਤਿਪਾਸਾਣੇਹਿ ਆਹਾਰੋ ਪਚ੍ਚਤਿ। ਮਣਿਆਲੋਕੇਨ ਚ વਸਨ੍ਤਿ, ਅਗ੍ਗਿਸ੍ਸ વਾ ਦੀਪਸ੍ਸ વਾ ਓਭਾਸਂ ਨੇવ ਜਾਨਿਂਸੁ। ‘‘ਜੋਤਿਕਸ੍ਸ ਕਿਰ ਏવਰੂਪਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਪਾਕਟੋ ਅਹੋਸਿ। ਮਹਾਜਨੋ ਯਾਨਾਦੀਨਿ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਜੋਤਿਕਸੇਟ੍ਠਿ ਆਗਤਾਗਤਾਨਂ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਤਣ੍ਡੁਲਾਨਂ ਭਤ੍ਤਂ ਪਚਾਪੇਤ੍વਾ ਦਾਪੇਸਿ। ‘‘ਕਪ੍ਪਰੁਕ੍ਖੇਹਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੁ, ਆਭਰਣਾਨਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਸਿ। ‘‘ਗਾવੁਤਿਕਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਮੁਖਂ વਿવਰਾਪੇਤ੍વਾ ਯਾਪਨਮਤ੍ਤਂ ਧਨਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪવਾਸਿਕੇਸੁ ਧਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਸੁ ਨਿਧਿਕੁਮ੍ਭਿਯਾ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਊਨਂ ਨਾਹੋਸਿ। ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਪਰਿવੇਣੇ વਾਲੁਕਂ ਕਤ੍વਾ ਓਕਿਣ੍ਣਰਤਨਾਨਂ ਕਿਰਸ੍ਸ ਏਸੋ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੋ।
ਏવਂ ਮਹਾਜਨੇ વਤ੍ਥਾਭਰਣਾਨਿ ਚੇવ ਧਨਞ੍ਚ ਯਦਿਚ੍ਛਕਂ ਆਦਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਤਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਂ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮੋਪਿ ਮਹਾਜਨੇ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਓਕਾਸਂ ਨਾਲਤ੍ਥ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਯਦਿਚ੍ਛਕਂ ਆਦਾਯ ਗਤਤ੍ਤਾ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਮਨ੍ਦੀਭੂਤੇਸੁ ਰਾਜਾ ਜੋਤਿਕਸ੍ਸ ਪਿਤਰਂ ਆਹ – ‘‘ਤવ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਂ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਮ੍ਹਾ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਦੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਥੇਸਿ – ‘‘ਤਾਤ, ਰਾਜਾ ਤੇ ਪਾਸਾਦਂ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮੋ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਤਾਤ, ਆਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਤਤ੍ਥ ਅਗਮਾਸਿ। ਪਠਮਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਚવਰਛਡ੍ਡਿਕਾ ਦਾਸੀ ਰਞ੍ਞੋ ਹਤ੍ਥਂ ਅਦਾਸਿ, ਰਾਜਾ ‘‘ਸੇਟ੍ਠਿਜਾਯਾ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਲਜ੍ਜਮਾਨੋ ਤਸ੍ਸਾ ਬਾਹਾਯ ਹਤ੍ਥਂ ਨ ਠਪੇਸਿ। ਏવਂ ਸੇਸਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇਸੁਪਿ ਦਾਸਿਯੋ ‘‘ਸੇਟ੍ਠਿਭਰਿਯਾਯੋ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਤਾਸਂ ਬਾਹਾਯ ਹਤ੍ਥਂ ਨ ਠਪੇਸਿ। ਜੋਤਿਕੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਰਤੋ ਯਾਥ, ਦੇવਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਰਞ੍ਞੋ ਮਣਿਪਥવੀ ਸਤਪੋਰਿਸਪਪਾਤੋ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਟ੍ਠਹਿ। ਸੋ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਮਮ ਗਹਣਤ੍ਥਾਯ ਓਪਾਤੋ ਖਣਿਤੋ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਪਾਦਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਨ વਿਸਹਿ। ਜੋਤਿਕੋ ‘‘ਨਾਯਂ, ਦੇવ, ਓਪਾਤੋ, ਮਮ ਪਚ੍ਛਤੋ ਆਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਪੁਰਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਰਾਜਾ ਤੇਨ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਕਾਲੇ ਭੂਮਿਂ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਤਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਾਸਾਦਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ વਿਚਰਿ। ਤਦਾ ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁਕੁਮਾਰੋਪਿ ਪਿਤੁ ਅਙ੍ਗੁਲਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਹੋ ਅਨ੍ਧਬਾਲੋ ਮਮ ਪਿਤਾ, ਗਹਪਤਿਕੇ ਨਾਮ ਸਤ੍ਤਰਤਨਮਯੇ ਪਾਸਾਦੇ વਸਨ੍ਤੇ ਏਸ ਰਾਜਾ ਹੁਤ੍વਾ ਦਾਰੁਮਯੇ ਗੇਹੇ વਸਤਿ, ਅਹਂ ਦਾਨਿ ਰਾਜਾ ਹੁਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਸ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਾਸਾਦੇ વਸਿਤੁਂ ਨ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।
ਰਞ੍ਞੋਪਿ ਉਪਰਿਮਤਲਾਨਿ ਅਭਿਰੁਹਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਪਾਤਰਾਸવੇਲਾ ਜਾਤਾ। ਸੋ ਸੇਟ੍ਠਿਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ, ‘‘ਮਹਾਸੇਟ੍ਠਿ, ਇਧੇવ ਪਾਤਰਾਸਂ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ਜਾਨਾਮਿ, ਦੇવ, ਸਜ੍ਜਿਤੋ ਦੇવਸ੍ਸਾਹਾਰੋਤਿ। ਸੋ ਸੋਲ਼ਸਹਿ ਗਨ੍ਧੋਦਕਘਟੇਹਿ ਨ੍ਹਤ੍વਾ ਰਤਨਮਯੇ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਨਿਸੀਦਨਮਣ੍ਡਪੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਤਸ੍ਸੇવ ਨਿਸੀਦਨਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਧੋવਨੂਦਕਂ ਦਤ੍વਾ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਿਕਾਯ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿਯਾ ਕਿਲਿਨ੍ਨਪਾਯਾਸਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਪੁਰਤੋ ਠਪਯਿਂਸੁ। ਰਾਜਾ ‘‘ਭੋਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਆਰਭਿ। ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਨਯਿਦਂ, ਦੇવ, ਭੋਜਨਂ, ਕਿਲਿਨ੍ਨਪਾਯਾਸੋ ਏਸੋ’’ਤਿ ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ ਸੁવਣ੍ਣਪਾਤਿਯਾ ਭੋਜਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਪੁਰਿਮਪਾਤਿਯਂ ਠਪਯਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਉਟ੍ਠਿਤਉਤੁਨਾ ਕਿਰ ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਸੁਖਂ ਹੋਤਿ। ਰਾਜਾ ਮਧੁਰਭੋਜਨਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਪਮਾਣਂ ਨ ਅਞ੍ਞਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੇਟ੍ਠਿ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਯ੍ਹ ‘‘ਅਲਂ, ਦੇવ, ਏਤ੍ਤਕਮੇવ ਹੋਤੁ, ਇਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਜਿਰਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਰਾਜਾ ਆਹ – ‘‘ਕਿਂ, ਗਹਪਤਿ, ਗਰੁਕਂ ਕਤ੍વਾ ਕਥੇਸਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ? ਦੇવ, ਨਤ੍ਥੇਤਂ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਬ੍ਬਸ੍ਸਾਪਿ ਹਿ ਬਲਕਾਯਸ੍ਸ ਇਦਮੇવ ਭਤ੍ਤਂ ਇਦਂ ਸੁਪੇਯ੍ਯਂ। ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਅਹਂ ਅਯਸਸ੍ਸ ਭਾਯਾਮੀਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਾਤਿ? ਸਚੇ ਦੇવਸ੍ਸ ਕਾਯਾਲਸਿਯਮਤ੍ਤਂ ਭવੇਯ੍ਯ, ‘‘ਹਿਯ੍ਯੋ ਰਞ੍ਞਾ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਗੇਹੇ ਭਤ੍ਤਂ ਭੁਤ੍ਤਂ, ਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વਚਨਸ੍ਸ ਭਾਯਾਮਿ, ਦੇવਾਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ਭਤ੍ਤਂ ਹਰ, ਉਦਕਂ ਆਹਰਾਤਿ। ਰਞ੍ਞੋ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਾવਸਾਨੇ ਸਬ੍ਬੋ ਰਾਜਪਰਿવਾਰੋ ਤਦੇવ ਭਤ੍ਤਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿ।
ਰਾਜਾ ਸੁਖਕਥਾਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਸੇਟ੍ਠਿਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ, ‘‘ਕਿਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਗੇਹੇ ਸੇਟ੍ਠਿਭਰਿਯਾ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਆਹ? ‘‘ਆਮ ਅਤ੍ਥਿ, ਦੇવਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕਹਂ ਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਸਿਰਿਗਬ੍ਭੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ, ਦੇવਸ੍ਸ ਆਗਤਭਾવਂ ਨ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਹਿ ਪਾਤੋવ ਰਾਜਾ ਸਪਰਿવਾਰੋ ਆਗਤੋ, ਸਾ ਪਨਸ੍ਸ ਆਗਤਭਾવਂ ਨ ਜਾਨਾਤੇવ। ਤਤੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਰਾਜਾ ਮੇ ਭਰਿਯਂ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮੋ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਰਾਜਾ ਆਗਤੋ, ਕਿਂ ਤવ ਰਾਜਾਨਂ ਦਟ੍ਠੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ਨਿਪਨ੍ਨਕਾવ ‘‘ਕੋ ਏਸ, ਸਾਮਿ, ਰਾਜਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਰਾਜਾ ਨਾਮ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਇਸ੍ਸਰੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅਨਤ੍ਤਮਨਤਂ ਪવੇਦੇਨ੍ਤੀ ‘‘ਦੁਕ੍ਕਟਾਨਿ વਤ ਨੋ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਯੇਸਂ ਨੋ ਇਸ੍ਸਰੋਪਿ ਅਤ੍ਥਿ। ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾਯ ਨਾਮ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਮਯਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰਿਯਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮ੍ਹਾ। ਅਦ੍ਧਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਅਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ਦਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਦਾਨਿ ਕਰੋਮਿ, ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਾਲવਣ੍ਟਂ ਆਦਾਯ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਬੀਜਾਹੀਤਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਤਾਲવਣ੍ਟਂ ਆਦਾਯ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਬੀਜੇਨ੍ਤਿਯਾ ਰਞ੍ਞੋ વੇਠਨਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧવਾਤੋ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਪਹਰਿ, ਅਥਸ੍ਸਾ ਅਕ੍ਖੀਹਿ ਅਸ੍ਸੁਧਾਰਾ ਪવਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਰਾਜਾ ਸੇਟ੍ਠਿਂ ਆਹ – ‘‘ਮਹਾਸੇਟ੍ਠਿ, ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਨਾਮ ਅਪ੍ਪਬੁਦ੍ਧਿਕੋ, ‘ਰਾਜਾ ਮੇ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ ਭਯੇਨ ਰੋਦਤਿ ਮਞ੍ਞੇ, ਅਸ੍ਸਾਸੇਹਿ ਨਂ ‘ਨ ਮੇ ਤવ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਤ੍ਥੋ’’’ਤਿ। ਨ ਏਸਾ, ਦੇવ, ਰੋਦਤੀਤਿ। ਅਥ ਕਿਂ ਏਤਨ੍ਤਿ? ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ વੇਠਨਗਨ੍ਧੇਨਸ੍ਸਾ ਅਸ੍ਸੂਨਿ ਪવਤ੍ਤਿਂਸੁ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਦੀਪੋਭਾਸਂ વਾ ਅਗ੍ਗਿਓਭਾਸਂ વਾ ਅਦਿਸ੍વਾ ਮਣਿਆਲੋਕੇਨੇવ ਭੁਞ੍ਜਤਿ ਚ ਨਿਸੀਦਤਿ ਚ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ ਚ, ਦੇવੋ ਪਨ ਦੀਪਾਲੋਕੇਨ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ? ਆਮ, ਸੇਟ੍ਠੀਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ, ਦੇવ, ਅਜ੍ਜ ਪਟ੍ਠਾਯ ਮਣਿਆਲੋਕੇਨ ਨਿਸੀਦਥਾਤਿ ਮਹਨ੍ਤਂ ਤਿਪੁਸਮਤ੍ਤਂ ਅਨਗ੍ਘਂ ਮਣਿਰਤਨਂ ਅਦਾਸਿ। ਰਾਜਾ ਗੇਹਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਤੀ વਤ ਜੋਤਿਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਯਂ ਤਾવ ਜੋਤਿਕਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ।
ਇਦਾਨਿ ਜਟਿਲਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਬਾਰਾਣਸਿਯਞ੍ਹਿ ਏਕਾ ਸੇਟ੍ਠਿਧੀਤਾ ਅਭਿਰੂਪਾ ਅਹੋਸਿ, ਤਂ ਪਨ੍ਨਰਸਸੋਲ਼ਸવਸ੍ਸੁਦ੍ਦੇਸਿਕਕਾਲੇ ਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਏਕਂ ਦਾਸਿਂ ਦਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਭੂਮਿਕਸ੍ਸ ਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਉਪਰਿਮਤਲੇ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭੇ વਾਸਯਿਂਸੁ। ਤਂ ਏਕਦਿવਸਂ વਾਤਪਾਨਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਬਹਿ ਓਲੋਕਯਮਾਨਂ ਆਕਾਸੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਏਕੋ વਿਜ੍ਜਾਧਰੋ ਦਿਸ੍વਾ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਿਨੇਹੋ વਾਤਪਾਨੇਨ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਤਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਨ੍ਥવਮਕਾਸਿ। ਸਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂવਾਸਮਨ੍વਾਯ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਗਬ੍ਭਂ ਪਟਿਲਭਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਾ ਦਾਸੀ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਕਿਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਹੋਤੁ ਮਾ ਕਸ੍ਸਚਿ ਆਚਿਕ੍ਖੀ’’ਤਿ ਤਾਯ વੁਤ੍ਤਾ ਭਯੇਨ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸਿ। ਸਾਪਿ ਦਸਮਾਸਚ੍ਚਯੇਨ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਿਤ੍વਾ ਨવਭਾਜਨਂ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਤਂ ਦਾਰਕਂ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਤਂ ਭਾਜਨਂ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਪੁਪ੍ਫਦਾਮਾਨਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਂ ਸੀਸੇਨ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਙ੍ਗਾਯ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਹਿ, ‘ਕਿਂ ਇਦ’ਨ੍ਤਿ ਚ ਪੁਟ੍ਠਾ ‘ਅਯ੍ਯਾਯ ਮੇ ਬਲਿਕਮ੍ਮ’ਨ੍ਤਿ વਦੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ ਦਾਸਿਂ ਆਣਾਪੇਸਿ। ਸਾ ਤਥਾ ਅਕਾਸਿ।
ਹੇਟ੍ਠਾਗਙ੍ਗਾਯਮ੍ਪਿ ਦ੍વੇ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਨ੍ਹਾਯਮਾਨਾ ਤਂ ਭਾਜਨਂ ਉਦਕੇਨਾਹਰਿਯਮਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏਕਾ ‘‘ਮਯ੍ਹੇਤਂ ਭਾਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਏਕਾ ‘‘ਯਂ ਏਤਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ, ਤਂ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਭਾਜਨੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਤਂ ਆਦਾਯ ਥਲੇ ਠਪੇਤ੍વਾ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏਕਾ ‘‘ਮਮ ਭਾਜਨਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਤਾਯ ਦਾਰਕੋ ਮਮੇવ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਏਕਾ ‘‘ਯਂ ਭਾਜਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ, ਤਂ ਮਮੇવ ਹੋਤੂਤਿ વੁਤ੍ਤਤਾਯ ਮਮ ਦਾਰਕੋ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਾ વਿવਦਮਾਨਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਅਮਚ੍ਚੇਸੁ વਿਨਿਚ੍ਛਿਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇਸੁ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਤਾਸਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਦਾਰਕਂ ਗਣ੍ਹ, ਤ੍વਂ ਭਾਜਨਂ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਯਾਯ ਪਨ ਦਾਰਕੋ ਲਦ੍ਧੋ, ਸਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਯਿਕਾ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਾ ਦਾਰਕਂ ‘‘ਇਮਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪੋਸੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਦਿવਸੇ ਗਬ੍ਭਮਲਸ੍ਸ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਅਨਪਨੀਤਤਾਯ ਕੇਸਾ ਜਟਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਂਸੁ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਜਟਿਲੋਤ੍વੇવ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਸ ਪਦਸਾ વਿਚਰਣਕਾਲੇ ਥੇਰੋ ਤਂ ਗੇਹਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾવਿਸਿ। ਉਪਾਸਿਕਾ ਥੇਰਂ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਆਹਾਰਮਦਾਸਿ। ਥੇਰੋ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਉਪਾਸਿਕੇ ਦਾਰਕੋ ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਾਹਂ ਦਾਰਕਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪੋਸੇਸਿਂ, ਪਬ੍ਬਾਜੇਥ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਅਦਾਸਿ। ਥੇਰੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਆਦਾਯ ਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਇਮਸ੍ਸ ਗਿਹਿਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਿਤੁਂ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਹਾਪੁਞ੍ਞੋ ਸਤ੍ਤੋ ਮਹਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਦਹਰੋ ਏਸ ਤਾવ, ਞਾਣਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਪਰਿਪਾਕਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਂ ਆਦਾਯ ਤਕ੍ਕਸਿਲਾਯਂ ਏਕਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕਸ੍ਸ ਗੇਹਂ ਅਗਮਾਸਿ।
ਸੋ ਥੇਰਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਤਂ ਦਾਰਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਦਾਰਕੋ વੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਆਮ, ਉਪਾਸਕ, ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਦਹਰੋ ਤਾવ, ਤવੇવ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਹੋਤੂਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਤਂ ਪੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਗੇਹੇ ਦ੍વਾਦਸ વਸ੍ਸਾਨਿ ਭਣ੍ਡਕਂ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਗਾਮਨ੍ਤਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਆਪਣਂ ਹਰਿਤ੍વਾ ਦਾਰਕਂ ਆਪਣੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਕਸ੍ਸ ਮੂਲਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਞ੍ਚ ਇਦਞ੍ਚ ਏਤ੍ਤਕਂ ਨਾਮ ਧਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦਦੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਤਂਦਿવਸਂ ਨਗਰਪਰਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾ ਦੇવਤਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਮਰਿਚਜੀਰਕਮਤ੍ਤੇਨਾਪਿ ਅਤ੍ਥਿਕੇ ਤਸ੍ਸੇવ ਆਪਣਾਭਿਮੁਖੇ ਕਰਿਂਸੁ। ਸੋ ਦ੍વਾਦਸ વਸ੍ਸਾਨਿ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਭਣ੍ਡਕਂ ਏਕਦਿવਸੇਨੇવ વਿਕ੍ਕਿਣਿ। ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਪਣੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਂ ਤੇ, ਤਾਤ, ਭਣ੍ਡਕਂ ਨਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਨ ਨਾਸੇਮਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વਿਕ੍ਕਿਣਿਂ, ਇਦਂ ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਮੂਲਂ, ਇਦਂ ਅਸੁਕਸ੍ਸਾਤਿ। ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕੋ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਨਗ੍ਘੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਜੀવਿਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹੇ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਧੀਤਰਂ ਤਸ੍ਸ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਗੇਹਮਸ੍ਸ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਪੁਰਿਸੇ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤੇ ਗੇਹੇ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹੇ વਸਥਾ’’ਤਿ ਆਹ।
ਅਥਸ੍ਸ ਗੇਹਪવਿਸਨਕਾਲੇ ਏਕੇਨ ਪਾਦੇਨ ਉਮ੍ਮਾਰੇ ਅਕ੍ਕਨ੍ਤਮਤ੍ਤੇ ਗੇਹਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਭਾਗੇ ਭੂਮਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥੋ ਸੁવਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤੋ ਉਟ੍ਠਹਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਜਟਿਲਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਕਿਰ ਗੇਹੇ ਭੂਮਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤੋ ਉਟ੍ਠਿਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾવ ਤਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਚ੍ਛਤ੍ਤਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਜਟਿਲਸੇਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਤਯੋ ਪੁਤ੍ਤਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਸੋ ਤੇਸਂ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤਕਾਲੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਚੇ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਸਮਾਨਭੋਗਂ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਨੋ ਚੇ, ਨ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਸਮਾਨਭੋਗਂ ਕੁਲ’’ਨ੍ਤਿ વੀਮਂਸਨਤ੍ਥਾਯ ਸੁવਣ੍ਣਮਯਂ ਇਟ੍ਠਕਂ ਸੁવਣ੍ਣਮਯਂ ਪਤੋਦਲਟ੍ਠਿਂ ਸੁવਣ੍ਣਮਯਂ ਪਾਦੁਕਞ੍ਚ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਹਤ੍ਥੇ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ, ਇਮਾਨਿ ਆਦਾਯ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਓਲੋਕਯਮਾਨਾ વਿਯ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪਤਲੇ વਿਚਰਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਸਮਾਨਭੋਗਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿਭਾવਂ વਾ ਨਤ੍ਥਿਭਾવਂ વਾ ਞਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਪਹਿਣਿ।
ਤੇ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਨ੍ਤਾ ਭਦ੍ਦਿਯਨਗਰਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਅਥ ਨੇ ਮੇਣ੍ਡਕਸੇਟ੍ਠਿ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤਾ, ਕਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ વਿਚਰਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਕਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਾ વਿਚਰਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਇਮੇਸਂ ਇਮਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਓਲੋਕੇਤੁਂ વਿਚਰਣਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਰਟ੍ਠਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਮਾਨਾ વਿਚਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤਾ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਚ੍ਛਿਮਗੇਹਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਤੇ ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠਕਰੀਸਮਤ੍ਤੇ ਠਾਨੇ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਉਸਭਪ੍ਪਮਾਣੇ ਪਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਿਟ੍ਠਿਂ ਆਹਚ੍ਚ ਪਥવਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਿਤੇ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੇ ਸੁવਣ੍ਣਮੇਣ੍ਡਕੇ ਦਿਸ੍વਾ ਤੇਸਂ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ વਿਚਰਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ। ਅਥ ਨੇ ਸੇਟ੍ਠਿ, ‘‘ਤਾਤਾ, ਯਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਾ વਿਚਰਥ, ਦਿਟ੍ਠੋ વੋ ਸੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਪਸ੍ਸਾਮ, ਸਾਮੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ। ਤੇ ਤਤੋવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੇਟ੍ਠਿਨਾ ‘‘ਕਿਂ, ਤਾਤਾ, ਦਿਟ੍ਠਂ વੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਮਾਨਭੋਗਂ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ, ‘‘ਸਾਮਿ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕਿਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਭਦ੍ਦਿਯਨਗਰੇ ਮੇਣ੍ਡਕਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਏવਰੂਪੋ ਨਾਮ વਿਭવੋ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੇਟ੍ਠਿ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਏਕਂ ਤਾવ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲਂ ਲਦ੍ਧਂ, ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਨੁ ਖੋ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਿਕਂ ਕਮ੍ਬਲਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ, ਤਾਤਾ, ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲਂ વਿਚਿਨਥਾ’’ਤਿ ਪਹਿਣਿ।
ਤੇ ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਜੋਤਿਕਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਗੇਹਤੋ ਅવਿਦੂਰੇ ਦਾਰੁਰਾਸਿਂ ਕਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਦਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਂਸੁ। ‘‘ਕਿਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਟ੍ਠਕਾਲੇ ਚ ‘‘ਏਕਂ ਨੋ ਮਹਗ੍ਘਕਮ੍ਬਲਂ વਿਕ੍ਕਿਣਨ੍ਤਾਨਂ ਕਯਿਕੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਚਰਨ੍ਤਾਪਿ ਚੋਰਾਨਂ ਭਾਯਾਮ, ਤੇਨ ਤਂ ਝਾਪੇਤ੍વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વਦਿਂਸੁ। ਅਥ ਨੇ ਜੋਤਿਕਸੇਟ੍ਠਿ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮੇ ਕਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਅਗ੍ਘਨਕੋ ਕਮ੍ਬਲੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਸਤਸਹਸ੍ਸਗ੍ਘਨਕੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸਤਸਹਸ੍ਸਂ ਦਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਚવਰਛਡ੍ਡਿਕਾਯ ਦਾਸਿਯਾ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਤੇਸਂਯੇવ ਹਤ੍ਥੇ ਪਹਿਣਿ। ਸਾ ਕਮ੍ਬਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਰੋਦਮਾਨਾ ਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਮਂ, ਸਾਮਿ, ਅਪਰਾਧੇ ਸਤਿ ਪਹਰਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਮੇ ਏવਰੂਪਂ ਥੂਲਕਮ੍ਬਲਂ ਪਹਿਣਿਤ੍ਥ, ਕਥਾਹਂ ਇਮਂ ਨਿવਾਸੇਸ੍ਸਾਮਿ વਾ ਪਾਰੁਪਿਸ੍ਸਾਮਿ વਾ’’ਤਿ। ਨਾਹਂ ਤવ ਏਤਦਤ੍ਥਾਯ ਪਹਿਣਿਂ, ਏਤਂ ਪਨ ਪਲਿવੇਠੇਤ੍વਾ ਤવ ਸਯਨਪਾਦਮੂਲੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਨਕਾਲੇ ਗਨ੍ਧੋਦਕੇਨ ਧੋਤਾਨਂ ਪਾਦਾਨਂ ਪੁਞ੍ਛਨਤ੍ਥਾਯ ਤੇ ਪਹਿਣਿਂ, ਕਿਂ ਏਤਮ੍ਪਿ ਕਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਸੀਤਿ। ਸਾ ‘‘ਏਤਂ ਪਨ ਕਾਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ। ਤੇ ਚ ਪੁਰਿਸਾ ਤਂ ਕਾਰਣਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ, ਤਾਤਾ, ਦਿਟ੍ਠਂ વੋ ਸੇਟ੍ਠਿਕੁਲ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ, ‘‘ਸਾਮਿ, ਕਿਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਰਾਜਗਹਨਗਰੇ ਜੋਤਿਕਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਾ ਨਾਮ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਗੇਹਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਸੇਟ੍ਠਿ ਤੇਸਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸੋ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਕਾਮੋਮ੍ਹਿ, ਦੇવਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾਧੁ, ਮਹਾਸੇਟ੍ਠਿ, ਪਬ੍ਬਜਾਹੀਤਿ । ਸੋ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਦਣ੍ਡਂ વਜਿਰਕੁਦ੍ਦਾਲਂ ਜੇਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਤ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤ, ਪਚ੍ਛਿਮਗੇਹੇ ਸੁવਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤਤੋ ਸੁવਣ੍ਣਪਿਣ੍ਡਂ ਉਦ੍ਧਰਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਕੁਦ੍ਦਾਲਂ ਆਦਾਯ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤਂ ਪਹਰਿ, ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣੇ ਪਹਟਕਾਲੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਕੁਦ੍ਦਾਲਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝਿਮਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਦਤ੍વਾ ਪਹਿਣਿ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਸੁવਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤਂ ਪਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠਿਪਾਸਾਣੇ ਪਹਟਕਾਲੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਕਨਿਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਦਤ੍વਾ ਪਹਿਣਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕੋਟ੍ਟੇਤ੍વਾ ਰਾਸਿਕਤਾਯ ਮਤ੍ਤਿਕਾਯ ਪਹਟਕਾਲੋ વਿਯ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਏਹਿ, ਤਾਤ, ਅਲਂ ਏਤ੍ਤਕੇਨਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਤਰੇ ਦ੍વੇ ਜੇਟ੍ਠਭਾਤਿਕੇ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਸੁવਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤੋ ਨ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਮਯ੍ਹਞ੍ਚ ਕਨਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਚ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ, ਇਮਿਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਕਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੋ ਤੇਸਮੇવ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਚ ਜਟਿਲੋ ਜਾਤਕਾਲੇ ਉਦਕੇ ਪਾਤਿਤੋਤਿ? ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਤਕਮ੍ਮੇਨੇવ।
ਕਸ੍ਸਪਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਹਿ ਚੇਤਿਯੇ ਕਰਿਯਮਾਨੇ ਏਕੋ ਖੀਣਾਸવੋ ਚੇਤਿਯਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ, ‘‘ਤਾਤਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ ਉਤ੍ਤਰੇਨ ਮੁਖਂ ਨ ਉਟ੍ਠਹਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਸੁવਣ੍ਣਂ ਨਪ੍ਪਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਅਹਂ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਮਾਦਪੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਆਦਰੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਥਾਤਿ। ਸੋ ਏવਂ વਤ੍વਾ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ, ‘‘ਅਮ੍ਮਾ, ਤਾਤਾ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਚੇਤਿਯਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਮੁਖੇ ਸੁવਣ੍ਣਂ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ, ਸੁવਣ੍ਣਂ ਜਾਨਾਥਾ’’ਤਿ ਮਹਾਜਨਂ ਸਮਾਦਪੇਨ੍ਤੋ ਸੁવਣ੍ਣਕਾਰਕੁਲਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸੁવਣ੍ਣਕਾਰੋਪਿ ਤਙ੍ਖਣੇਯੇવ ਭਰਿਯਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਲਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਥੇਰੋ ‘‘ਚੇਤਿਯੇ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਗਹਿਤਮੁਖਸ੍ਸ ਸੁવਣ੍ਣਂ ਨਪ੍ਪਹੋਤਿ, ਤਂ ਜਾਨਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਭਰਿਯਾਯ ਕੋਪੇਨ ‘‘ਤવ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਦਕੇ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਸਾ ‘‘ਅਤਿਸਾਹਸਿਕਕਮ੍ਮਂ ਤੇ ਕਤਂ, ਮਮ ਕੁਦ੍ਧੇਨ ਤੇ ਅਹਮੇવ ਅਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬਾ વਾ ਪਹਰਿਤਬ੍ਬਾ વਾ, ਕਸ੍ਮਾ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਬੁਦ੍ਧੇਸੁ વੇਰਮਕਾਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੁવਣ੍ਣਕਾਰੋ ਤਾવਦੇવ ਸਂવੇਗਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਖਮਥ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਦਮੂਲੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਤਾਤ, ਅਹਂ ਤਯਾ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ વੁਤ੍ਤੋ, ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਖਮਾਪੇਹੀਤਿ। ਕਿਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ਖਮਾਪੇਮਿ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ਸੁવਣ੍ਣਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਤਯੋ ਕੁਮ੍ਭੇ ਕਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਧਾਤੁਨਿਧਾਨੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਲ੍ਲવਤ੍ਥੋ ਅਲ੍ਲਕੇਸੋ ਹੁਤ੍વਾ ਖਮਾਪੇਹਿ, ਤਾਤਾਤਿ।
ਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਤੀਸੁ ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਜੇਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਹਿ, ਤਾਤ, ਅਹਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વੇਰવਚਨੇਨ ਅવਚਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਇਮਾਨਿ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਧਾਤੁਨਿਧਾਨੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਖਮਾਪੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਖੋ ਮੇ ਸਹਾਯੋ ਹੋਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ‘‘ਨ ਤ੍વਂ ਮਯਾ વੇਰવਚਨਂ વਦਾਪਿਤੋ, ਤ੍વਂਯੇવ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਕਾਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛਿ। ਮਜ੍ਝਿਮਪੁਤ੍ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ ਤਥੇવਾਹ, ਸੋਪਿ ਤਥੇવ વਤ੍વਾ ਕਾਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛਿ। ਕਨਿਟ੍ਠਂ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ ਤਥੇવਾਹ, ਸੋ ‘‘ਪਿਤੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਾਰੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਿਤੁਸਹਾਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਅਕਾਸਿ। ਸੁવਣ੍ਣਕਾਰੋ વਿਦਤ੍ਥਿਪ੍ਪਮਾਣਾਨਂ ਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਤਯੋ ਕੁਮ੍ਭੇ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਧਾਤੁਨਿਧਾਨੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਅਲ੍ਲવਤ੍ਥੋ ਅਲ੍ਲਕੇਸੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਖਮਾਪੇਸਿ। ਇਤਿ ਸੋ ਸਤ੍ਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਜਾਤਕਾਲੇ ਉਦਕੇ ਪਾਤਨਂ ਲਭਿ। ਅਯਂ ਪਨਸ੍ਸ ਕੋਟਿਯਂ ਠਿਤੋ ਅਤ੍ਤਭਾવੋ। ਇਧਾਪਿ ਤਸ੍ਸੇવ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਉਦਕੇ ਪਾਤਿਤੋ। ਯੇ ਪਨਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਜੇਟ੍ਠਭਾਤਿਕਾ ਪੁਤ੍ਤਾ ਸੁવਣ੍ਣਪੁਪ੍ਫਾਨਂ ਕਰਣਕਾਲੇ ਸਹਾਯਾ ਭવਿਤੁਂ ਨ ਇਚ੍ਛਿਂਸੁ, ਤੇਸਂ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਸੁવਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤੋ ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਜਟਿਲਸ੍ਸ ਚੇવ ਕਨਿਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਏਕਤੋ ਕਤਭਾવੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਸੋ ਪੁਤ੍ਤੇ ਅਨੁਸਾਸਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਕਤਿਪਾਹੇਨੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਗੇਹਦ੍વਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ, ਤੇ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਡ੍ਢਮਾਸਂ ਭਿਕ੍ਖਾਦਾਨਂ ਅਦਂਸੁ।
ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਅਜ੍ਜਾਪਿ ਤੇ, ਆવੁਸੋ ਜਟਿਲ, ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥੇ ਸੁવਣ੍ਣਪਬ੍ਬਤੇ ਚ ਪੁਤ੍ਤੇਸੁ ਚ ਤਣ੍ਹਾ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ। ‘‘ਨ ਮੇ, ਆવੁਸੋ, ਏਤੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾ વਾ ਮਾਨੋ વਾ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ। ਤੇ ‘‘ਅਯਂ ਜਟਿਲਤ੍ਥੇਰੋ ਅਭੂਤਂ વਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ વਦਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਸਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾ વਾ ਮਾਨੋ વਾ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੧੬.
‘‘ਯੋਧ ਤਣ੍ਹਂ ਪਹਨ੍ਤ੍વਾਨ, ਅਨਾਗਾਰੋ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ।
ਤਣ੍ਹਾਭવਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯੋ ਇਧ ਲੋਕੇ ਛਦ੍વਾਰਿਕਂ ਤਣ੍ਹਂ વਾ ਮਾਨਂ વਾ ਜਹਿਤ੍વਾ ਘਰਾવਾਸੇਨ ਅਨਤ੍ਥਿਕੋ ਅਨਾਗਾਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿਬ੍ਬਜਤਿ, ਤਣ੍ਹਾਯ ਚੇવ ਭવਸ੍ਸ ਚ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਾਭવਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ ਤਮਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਜਟਿਲਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਤੇਤ੍ਤਿਂਸਤਿਮਂ।
੩੪. ਜੋਤਿਕਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਯੋਧ ਤਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਪੁਨ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਜੋਤਿਕਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁਕੁਮਾਰੋ ਹਿ ਦੇવਦਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਿਤਰਂ ਘਾਤੇਤ੍વਾ ਰਜ੍ਜੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ‘‘ਜੋਤਿਕਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਮਹਾਪਾਸਾਦਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਯੁਦ੍ਧਸਜ੍ਜੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਮਣਿਪਾਕਾਰੇ ਸਪਰਿવਾਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਛਾਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਗਹਪਤਿਕੋ ਯੁਦ੍ਧਸਜ੍ਜੋ ਹੁਤ੍વਾ ਬਲਂ ਆਦਾਯ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਉਪਗਨ੍ਤੁਂ ਨ વਿਸਹਿ। ਸੇਟ੍ਠਿਪਿ ਤਂ ਦਿવਸਂ ਉਪੋਸਥਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਾਤੋવ ਭੁਤ੍ਤਪਾਤਰਾਸੋ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਪਠਮੇ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇ ਆਰਕ੍ਖਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਪਨ ਯਮਕੋਲ਼ਿ ਨਾਮ ਯਕ੍ਖੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ ਗਚ੍ਛਸੀ’’ਤਿ ਸਪਰਿવਾਰਂ વਿਦ੍ਧਂਸੇਤ੍વਾ ਦਿਸਾવਿਦਿਸਾਸੁ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿ। ਰਾਜਾ વਿਹਾਰਮੇવ ਅਗਮਾਸਿ।
ਅਥ ਨਂ ਸੇਟ੍ਠਿ ਦਿਸ੍વਾવ ‘‘ਕਿਂ, ਦੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਗਹਪਤਿ, ਕਿਂ ਤ੍વਂ ਤવ ਪੁਰਿਸੇ ‘‘ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੁਜ੍ਝਥਾ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ਇਧਾਗਮ੍ਮ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ વਿਯ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋਤਿ। ਕਿਂ ਪਨ ਦੇવੋ ਮਮ ਗੇਹਂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਗਤੋਤਿ? ਆਮ, ਗਤੋਮ੍ਹੀਤਿ। ਮਮ ਅਨਿਚ੍ਛਾਯ ਮਮ ਗੇਹਂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ ਰਾਜਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਦੇવਾਤਿ। ਸੋ ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤ੍વਂ ਰਾਜਾ ਭવਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ ਕੁਜ੍ਝਿ। ਨਾਹਂ ਰਾਜਾ, ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਪਨ ਦਸਿਕਸੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਮਮ ਅਨਿਚ੍ਛਾਯ ਰਾਜੂਹਿ વਾ ਚੋਰੇਹਿ વਾ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾਤਿ। ਕਿਂ ਪਨਾਹਂ ਤવ ਰੁਚਿਯਾ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ? ਤੇਨ ਹਿ, ਦੇવ, ਇਮਾ ਮੇ ਦਸਸੁ ਅਙ੍ਗੁਲੀਸੁ વੀਸਤਿ ਮੁਦ੍ਦਿਕਾ, ਇਮਾਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਨ ਦੇਮਿ। ਸਚੇ ਸਕ੍ਕੋਥ, ਗਣ੍ਹਥਾਤਿ । ਸੋ ਪਨ ਰਾਜਾ ਭੂਮਿਯਂ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਉਲ੍ਲਙ੍ਘਨ੍ਤੋ ਅਟ੍ਠਾਰਸਹਤ੍ਥਂ ਠਾਨਂ ਅਭਿਰੁਹਤਿ, ਠਤ੍વਾ ਉਲ੍ਲਙ੍ਘਨ੍ਤੋ ਅਸੀਤਿਹਤ੍ਥਂ ਠਾਨਂ ਅਭਿਰੁਹਤਿ। ਏવਂਮਹਾਬਲੋ ਸਮਾਨੋਪਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਮੁਦ੍ਦਿਕਮ੍ਪਿ ਕਡ੍ਢਿਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਸਾਟਕਂ ਪਤ੍ਥਰ, ਦੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋ ਉਜੁਕਾ ਅਕਾਸਿ, વੀਸਤਿਪਿ ਮੁਦ੍ਦਿਕਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਂਸੁ। ਅਥ ਨਂ ਸੇਟ੍ਠਿ ‘‘ਏવਂ, ਦੇવ, ਮਮ ਸਨ੍ਤਕਂ ਮਮ ਅਨਿਚ੍ਛਾਯ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਗਣ੍ਹਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਕਿਰਿਯਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਸਂવੇਗੋ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਮੇ ਅਨੁਜਾਨ, ਦੇવਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਸੁਖਂ ਪਾਸਾਦਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਏਕવਚਨੇਨੇવ ‘‘ਤ੍વਂ ਪਬ੍ਬਜਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਜੋਤਿਕਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਸਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ, ਤਮ੍ਪਿਸ੍ਸ ਸਤੁਲਕਾਯਿਂ ਨਾਮ ਭਰਿਯਂ ਦੇવਤਾ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਮੇવ ਨਯਿਂਸੁ।
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ, ‘‘ਆવੁਸੋ ਜੋਤਿਕ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਤੇ ਪਾਸਾਦੇ વਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ વਾ ਤਣ੍ਹਾ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਨਤ੍ਥਾવੁਸੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚੇਸੁਂ – ‘‘ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਭੂਤਂ વਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨਤ੍ਥੇવ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਣ੍ਹਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੧੬.
‘‘ਯੋਧ ਤਣ੍ਹਂ ਪਹਨ੍ਤ੍વਾਨ, ਅਨਾਗਾਰੋ ਪਰਿਬ੍ਬਜੇ।
ਤਣ੍ਹਾਭવਪਰਿਕ੍ਖੀਣਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਗਾਥਾਯਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਜਟਿਲਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਜੋਤਿਕਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਚਤੁਤਿਂਸਤਿਮਂ।
੩੫. ਨਟਪੁਤ੍ਤਕਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਹਿਤ੍વਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਨਟਪੁਤ੍ਤਕਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਸੋ ਕਿਰ ਏਕਂ ਨਟਕੀਲ਼ਂ ਕੀਲ਼ਯਮਾਨੋ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਨ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਕਂ ਨਟਪੁਤ੍ਤਂ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਆવੁਸੋ, ਏਸ ਤਯਾ ਕੀਲ਼ਿਤਕੀਲ਼ਿਤਂ ਕੀਲ਼ਤਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ ਤੇ ਏਤ੍ਥ ਸਿਨੇਹੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਭੂਤਂ વਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਸਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਸਬ੍ਬਯੋਗੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੧੭.
‘‘ਹਿਤ੍વਾ ਮਾਨੁਸਕਂ ਯੋਗਂ, ਦਿਬ੍ਬਂ ਯੋਗਂ ਉਪਚ੍ਚਗਾ।
ਸਬ੍ਬਯੋਗવਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਮਾਨੁਸਕਂ ਯੋਗਨ੍ਤਿ ਮਾਨੁਸਕਂ ਆਯੁਞ੍ਚੇવ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਚ। ਦਿਬ੍ਬਯੋਗੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਉਪਚ੍ਚਗਾਤਿ ਯੋ ਮਾਨੁਸਕਂ ਯੋਗਂ ਹਿਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬਂ ਯੋਗਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ, ਤਂ ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਚਤੂਹਿਪਿ ਯੋਗੇਹਿ વਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਨਟਪੁਤ੍ਤਕਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਪਞ੍ਚਤਿਂਸਤਿਮਂ।
੩੬. ਨਟਪੁਤ੍ਤਕਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਹਿਤ੍વਾ ਰਤਿਞ੍ਚਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਨਟਪੁਤ੍ਤਕਂਯੇવ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। વਤ੍ਥੁ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਮੇવ। ਇਧ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਰਤਿਞ੍ਚ ਅਰਤਿਞ੍ਚ ਪਹਾਯ ਠਿਤੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੧੮.
‘‘ਹਿਤ੍વਾ ਰਤਿਞ੍ਚ ਅਰਤਿਞ੍ਚ, ਸੀਤਿਭੂਤਂ ਨਿਰੂਪਧਿਂ।
ਸਬ੍ਬਲੋਕਾਭਿਭੁਂ વੀਰਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਰਤਿਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਕਾਮਗੁਣਰਤਿਂ। ਅਰਤਿਨ੍ਤਿ ਅਰਞ੍ਞવਾਸੇ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਤ੍ਤਂ। ਸੀਤਿਭੂਤਨ੍ਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਂ। ਨਿਰੂਪਧਿਨ੍ਤਿ ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਂ। વੀਰਨ੍ਤਿ ਤਂ ਏવਰੂਪਂ ਸਬ੍ਬਂ ਖਨ੍ਧਲੋਕਂ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ વੀਰਿਯવਨ੍ਤਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਨਟਪੁਤ੍ਤਕਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਛਤ੍ਤਿਂਸਤਿਮਂ।
੩੭. વਙ੍ਗੀਸਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਚੁਤਿਂ ਯੋ વੇਦੀਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ વਙ੍ਗੀਸਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਰਾਜਗਹੇ ਕਿਰੇਕੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਙ੍ਗੀਸੋ ਨਾਮ ਮਤਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸੀਸਂ ਆਕੋਟੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੀਸਂ, ਇਦਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਯਂ, ਇਦਂ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੇ, ਇਦਂ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ, ਇਦਂ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੀਸ’’ਨ੍ਤਿ ਜਾਨਾਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ‘‘ਸਕ੍ਕਾ ਇਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਲੋਕਂ ਖਾਦਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਂ ਦ੍વੇ ਰਤ੍ਤવਤ੍ਥਾਨਿ ਪਰਿਦਹਾਪੇਤ੍વਾ ਆਦਾਯ ਜਨਪਦਂ ਚਰਨ੍ਤਾ ਮਨੁਸ੍ਸੇ વਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਏਸੋ વਙ੍ਗੀਸੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਮਤਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸੀਸਂ ਆਕੋਟੇਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਤਕਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਯਥਾਬਲਂ ਦਸਪਿ ਕਹਾਪਣੇ વੀਸਤਿਪਿ ਸਤਮ੍ਪਿ ਦਤ੍વਾ ਞਾਤਕਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਪਤ੍વਾ ਜੇਤવਨਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਨਿવਾਸਂ ਗਣ੍ਹਿਂਸੁ। ਤੇ ਭੁਤ੍ਤਪਾਤਰਾਸਾ ਮਹਾਜਨਂ ਗਨ੍ਧਮਾਲਾਦਿਹਤ੍ਥਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਹਂ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘વਿਹਾਰਂ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸવਨਾਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਥ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ વਙ੍ਗੀਸਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਸਦਿਸੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਮਤਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸੀਸਂ ਆਕੋਟੇਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਞਾਤਕਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਤੇ ‘‘વਙ੍ਗੀਸੋ ਕਿਂ ਜਾਨਾਤਿ , ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਸਦਿਸੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਤਰੇਹਿਪਿ ‘‘વਙ੍ਗੀਸਸਦਿਸੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਕਥਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ‘‘ਏਥ, ਦਾਨਿ વੋ વਙ੍ਗੀਸਸ੍ਸ વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਜਾਨਨਭਾવਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤੇ ਆਦਾਯ વਿਹਾਰਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਤੇਸਂ ਆਗਮਨਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਨਿਰਯੇ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਯਂ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਦੇવਲੋਕੇਤਿ ਚਤੂਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸੀਸਾਨਿ, ਖੀਣਾਸવਸੀਸਞ੍ਚਾਤਿ ਪਞ੍ਚ ਸੀਸਾਨਿ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਆਗਤਕਾਲੇ વਙ੍ਗੀਸਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਤ੍વਂ ਕਿਰ ਸੀਸਂ ਆਕੋਟੇਤ੍વਾ ਮਤਕਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਇਦਂ ਕਸ੍ਸ ਸੀਸ’’ਨ੍ਤਿ? ਸੋ ਤਂ ਆਕੋਟੇਤ੍વਾ ‘‘ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍વਾ ਇਤਰਾਨਿਪਿ ਤੀਣਿ ਸੀਸਾਨਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਤੇਨ ਅવਿਰਜ੍ਝਿਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਕ੍ਖਣੇ ਤਥੇવ ਤਸ੍ਸ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਮਂ ਸੀਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਕਸ੍ਸ ਸੀਸ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਸੋ ਤਮ੍ਪਿ ਆਕੋਟੇਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ।
ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਕਿਂ, વਙ੍ਗੀਸ, ਨ ਜਾਨਾਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ, ‘‘ਆਮ, ਨ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਹਂ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ વਙ੍ਗੀਸੋ ਯਾਚਿ ‘‘ਦੇਥ ਮੇ ਇਮਂ ਮਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਦਾਤੁਨ੍ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਮਨ੍ਤੇ ਗਹਿਤੇ ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਅਹਂ ਜੇਟ੍ਠਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਤਤ੍ਥੇવ ਕਤਿਪਾਹਂ વਸਥ, ਅਹਂ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਦੋ વਙ੍ਗੀਸਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਾਕਾਰਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕਮ੍ਮਂ ਸਜ੍ਝਾਯਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਂ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ ‘‘ਗਹਿਤੋ ਤੇ ਮਨ੍ਤੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਯਮਾਨੋ ‘‘ਆਗਮੇਥ ਤਾવ, ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਕਤਿਪਾਹੇਨੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਪੁਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ‘‘ਅਭਬ੍ਬੋ ਦਾਨਾਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਗਨ੍ਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਭੂਤੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਸਤ੍ਥੁ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਮਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਂ ਅવਚੁਤ੍ਥ, ਇਦਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਚੁਤਿਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕੁਸਲੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
੪੧੯.
‘‘ਚੁਤਿਂ ਯੋ વੇਦਿ ਸਤ੍ਤਾਨਂ, ਉਪਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਸਬ੍ਬਸੋ।
ਅਸਤ੍ਤਂ ਸੁਗਤਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ॥
੪੨੦.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਗਤਿਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਦੇવਾ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਮਾਨੁਸਾ।
ਖੀਣਾਸવਂ ਅਰਹਨ੍ਤਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਯੋ વੇਦੀਤਿ ਯੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਚੁਤਿਞ੍ਚ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਞ੍ਚ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍વਾ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਮਹਂ ਅਲਗ੍ਗਤਾਯ ਅਸਤ੍ਤਂ, ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਗਤਤ੍ਤਾ ਸੁਗਤਂ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਚ੍ਚਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਯਸ੍ਸੇਤੇ ਦੇવਾਦਯੋ ਗਤਿਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤਮਹਂ ਆਸવਾਨਂ ਖੀਣਤਾਯ ਖੀਣਾਸવਂ, ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਆਰਕਤ੍ਤਾ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
વਙ੍ਗੀਸਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸਤਿਮਂ।
੩੮. ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਤ੍ਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ
ਯਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਏਕਦਿવਸਞ੍ਹਿ ਤਸ੍ਸਾ ਗਿਹਿਕਾਲੇ ਸਾਮਿਕੋ વਿਸਾਖੋ ਉਪਾਸਕੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਨਾਗਾਮਿਫਲਂ ਪਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਯਾ ਸਬ੍ਬਂ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਂ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਂ વਾਤਪਾਨੇਨ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਿਤਂ ਕਰੋਤਿ। ਤਂ ਦਿવਸਂ ਪਨ વਾਤਪਾਨੇਨ ਠਿਤਂ ਅਨੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋવ ਅਗਮਾਸਿ। ਸਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਹੋਤੁ, ਭੋਜਨਕਾਲੇ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਭੋਜਨવੇਲਾਯ ਭਤ੍ਤਂ ਉਪਨਾਮੇਸਿ। ਸੋ ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਦਿવਸੇਸੁ ‘‘ਏਹਿ, ਏਕਤੋ ਭੁਞ੍ਜਾਮਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤਂ ਦਿવਸਂ ਪਨ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤੋવ ਭੁਞ੍ਜਿ। ਸਾ ‘‘ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਾਰਣੇਨ ਕੁਪਿਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ વਿਸਾਖੋ ਸੁਖਨਿਸਿਨ੍ਨવੇਲਾਯ ਤਂ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਗੇਹੇ ਸਬ੍ਬਂ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ‘‘ਕੁਦ੍ਧਾ ਨਾਮ ਸਾਪਤੇਯ੍ਯਂ ਨ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਨ, ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਹਂ ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ વਿਚਾਰੇਮੀਤਿ। ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਛਡ੍ਡਿਤਂ ਖੇਲ਼ਂ ਕੋ ਪਟਿਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤਿ, ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਮਮ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਅਨੁਜਾਨਾਥਾਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਦ੍ਦੇ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਸਕ੍ਕਾਰੇਨ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਉਪਸ੍ਸਯਂ ਨੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ। ਸਾ ਲਦ੍ਧੂਪਸਮ੍ਪਦਾ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਤ੍ਥੇਰੀ ਨਾਮ ਅਹੋਸਿ।
ਸਾ ਪવਿવੇਕਕਾਮਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਜਨਪਦਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ વਿਹਰਨ੍ਤੀ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਞਾਤਿਜਨਾ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪੁਨਦੇવ ਰਾਜਗਹਂ ਪਚ੍ਚਾਗਞ੍ਛਿ। ਉਪਾਸਕੋ ਤਸ੍ਸਾ ਆਗਤਭਾવਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਕੇਨ ਨੁ ਖੋ ਕਾਰਣੇਨ ਆਗਤਾ’’ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਉਪਸ੍ਸਯਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਥੇਰਿਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ‘‘ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਾ ਨੁ ਖੋਸਿ, ਅਯ੍ਯੇਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ, ਪਞ੍ਹਮੇਕਂ ਨਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਮਗ੍ਗੇ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿ, ਸਾ ਤਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ। ਉਪਾਸਕੋ ਤੇਨੇવ ਉਪਾਯੇਨ ਸੇਸਮਗ੍ਗੇਸੁਪਿ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਪਞ੍ਹਸ੍ਸ ਪੁਟ੍ਠਕਾਲੇ ਤਾਯ ‘‘ਅਚ੍ਚਯਾਸਿ, ਆવੁਸੋ, વਿਸਾਖਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਇਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਥੇਰਿਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਕਥਾਸਲ੍ਲਾਪਂ ਸਬ੍ਬਂ ਭਗવਤੋ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਸੁਕਥਿਤਂ ਮਮ ਧੀਤਾਯ ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਾਯ, ਅਹਮ੍ਪੇਤਂ ਪਞ੍ਹਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਏવਮੇવ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੨੧.
‘‘ਯਸ੍ਸ ਪੁਰੇ ਚ ਪਚ੍ਛਾ ਚ, ਮਜ੍ਝੇ ਚ ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਨਂ।
ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਅਨਾਦਾਨਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਪੁਰੇਤਿ ਅਤੀਤੇਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ। ਪਚ੍ਛਾਤਿ ਅਨਾਗਤੇਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ। ਮਜ੍ਝੇਤਿ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਖਨ੍ਧੇਸੁ। ਨਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਨਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਸੇਤੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਤਣ੍ਹਾਗਾਹਸਙ੍ਖਾਤਂ ਕਿਞ੍ਚਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਮਹਂ ਰਾਗਕਿਞ੍ਚਨਾਦੀਹਿ ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਗਹਣਸ੍ਸ ਅਭਾવੇਨ ਅਨਾਦਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਧਮ੍ਮਦਿਨ੍ਨਤ੍ਥੇਰੀવਤ੍ਥੁ ਅਟ੍ਠਤਿਂਸਤਿਮਂ।
੩੯. ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ
ਉਸਭਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲਤ੍ਥੇਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। વਤ੍ਥੁ ‘‘ਨ વੇ ਕਦਰਿਯਾ ਦੇવਲੋਕਂ વਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਧ॰ ਪ॰ ੧੭੭) ਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾਯ વੁਤ੍ਤਮੇવ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ –
ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲਂ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਆવੁਸੋ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲ, ਦੁਟ੍ਠਹਤ੍ਥਿਂ ਛਤ੍ਤਂ ਧਾਰੇਤ੍વਾ ਠਿਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭਾਯੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਭਾਯਿਂ, ਆવੁਸੋ’’ਤਿ। ਤੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਮ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲੋ ਭਾਯਤਿ। ਖੀਣਾਸવਉਸਭਾਨਞ੍ਹਿ ਅਨ੍ਤਰੇ ਜੇਟ੍ਠਕਉਸਭਾ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਸਦਿਸਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਭਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੨੨.
‘‘ਉਸਭਂ ਪવਰਂ વੀਰਂ, ਮਹੇਸਿਂ વਿਜਿਤਾવਿਨਂ।
ਅਨੇਜਂ ਨ੍ਹਾਤਕਂ ਬੁਦ੍ਧਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਅਚ੍ਛਮ੍ਭਿਤਟ੍ਠੇਨ ਉਸਭਸਦਿਸਤਾਯ ਉਸਭਂ ਉਤ੍ਤਮਟ੍ਠੇਨ ਪવਰਂ વੀਰਿਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ વੀਰਂ ਮਹਨ੍ਤਾਨਂ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਏਸਿਤਤ੍ਤਾ ਮਹੇਸਿਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਾਰਾਨਂ વਿਜਿਤਤ੍ਤਾ વਿਜਿਤਾવਿਨਂ ਨ੍ਹਾਤਕਿਲੇਸਤਾਯ ਨ੍ਹਾਤਕਂ ਚਤੁਸਚ੍ਚਬੁਦ੍ਧਤਾਯ ਬੁਦ੍ਧਂ ਤਂ ਏવਰੂਪਂ ਅਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੂਤਿ।
ਅਙ੍ਗੁਲਿਮਾਲਤ੍ਥੇਰવਤ੍ਥੁ ਏਕੂਨਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ।
੪੦. ਦੇવਹਿਤਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ
ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਨ੍ਤਿ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਦੇવਹਿਤਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਪਞ੍ਹਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਏਕਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਸਮਯੇ ਭਗવਾ વਾਤਰੋਗੇਨ ਆਬਾਧਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪવਾਣਤ੍ਥੇਰਂ ਉਣ੍ਹੋਦਕਤ੍ਥਾਯ ਦੇવਹਿਤਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪਹਿਣਿ। ਸੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਆਬਾਧਿਕਭਾવਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਉਣ੍ਹੋਦਕਂ ਯਾਚਿ, ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਲਾਭਾ વਤ ਮੇ, ਯਂ ਮਮ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਉਣ੍ਹੋਦਕਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਸਾવਕਂ ਪਹਿਣੀ’’ਤਿ ਉਣ੍ਹੋਦਕਸ੍ਸ ਕਾਜਂ ਪੁਰਿਸੇਨ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਫਾਣਿਤਸ੍ਸ ਚ ਪੁਟਂ ਉਪવਾਣਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਾਦਾਸਿ। ਥੇਰੋ ਤਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਣ੍ਹੋਦਕੇਨ ਨ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਉਣ੍ਹੋਦਕੇਨ ਫਾਣਿਤਂ ਆਲੋਲ਼ੇਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਪਾਦਾਸਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਙ੍ਖਣੇਯੇવ ਸੋ ਆਬਾਧੋ ਪਟਿਪਸ੍ਸਮ੍ਭਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਕਸ੍ਸ ਨੁ ਖੋ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੋ ਦਿਨ੍ਨੋ ਮਹਪ੍ਫਲੋ ਹੋਤਿ, ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਕਤ੍ਥ ਦਜ੍ਜਾ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ, ਕਤ੍ਥ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ।
ਕਥਞ੍ਹਿ ਯਜਮਾਨਸ੍ਸ, ਕਥਂ ਇਜ੍ਝਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣਾ’’ਤਿ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੯੯)।
ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੨੩.
‘‘ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਯੋ વੇਦਿ, ਸਗ੍ਗਾਪਾਯਞ੍ਚ ਪਸ੍ਸਤਿ।
ਅਥੋ ਜਾਤਿਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਅਭਿਞ੍ਞਾવੋਸਿਤੋ ਮੁਨਿ। (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੯੯)।
ਸਬ੍ਬવੋਸਿਤવੋਸਾਨਂ, ਤਮਹਂ ਬ੍ਰੂਮਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯੋ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਪਾਕਟਂ ਕਤ੍વਾ ਜਾਨਾਤਿ, ਛਬ੍ਬੀਸਤਿਦੇવਲੋਕਭੇਦਂ ਸਗ੍ਗਞ੍ਚ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਅਪਾਯਞ੍ਚ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਅਥੋ ਜਾਤਿਕ੍ਖਯਸਙ੍ਖਾਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਅਭਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਭਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪਰਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ ਪਰਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ ਪਹਾਯ ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ વੋਸਿਕੋ ਨਿਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਤੋ, વੁਸਿਤવੋਸਾਨਂ વਾ ਪਤ੍ਤੋ, ਆਸવਕ੍ਖਯਪਞ੍ਞਾਯ ਮੋਨਭਾવਂ ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਮੁਨਿ, ਤਮਹਂ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ વੋਸਾਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਂ વੁਤ੍ਥਭਾવੇਨ ਸਬ੍ਬવੋਸਿਤવੋਸਾਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਦਾਮੀਤਿ।
ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਨਿ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਪਿ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਸਰਣੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਉਪਾਸਕਤ੍ਤਂ ਪવੇਦੇਸੀਤਿ।
ਦੇવਹਿਤਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਤ੍ਥੁ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਂ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
ਛਬ੍ਬੀਸਤਿਮੋ વਗ੍ਗੋ।
ਨਿਗਮਨਕਥਾ
ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਬ੍ਬਪਠਮੇ ਯਮਕવਗ੍ਗੇ ਚੁਦ੍ਦਸ વਤ੍ਥੂਨਿ, ਅਪ੍ਪਮਾਦવਗ੍ਗੇ ਨવ, ਚਿਤ੍ਤવਗ੍ਗੇ ਨવ, ਪੁਪ੍ਫવਗ੍ਗੇ ਦ੍વਾਦਸ, ਬਾਲવਗ੍ਗੇ ਪਨ੍ਨਰਸ, ਪਣ੍ਡਿਤવਗ੍ਗੇ ਏਕਾਦਸ, ਅਰਹਨ੍ਤવਗ੍ਗੇ ਦਸ, ਸਹਸ੍ਸવਗ੍ਗੇ ਚੁਦ੍ਦਸ, ਪਾਪવਗ੍ਗੇ ਦ੍વਾਦਸ, ਦਣ੍ਡવਗ੍ਗੇ ਏਕਾਦਸ, ਜਰਾવਗ੍ਗੇ ਨવ, ਅਤ੍ਤવਗ੍ਗੇ ਦਸ, ਲੋਕવਗ੍ਗੇ ਏਕਾਦਸ, ਬੁਦ੍ਧવਗ੍ਗੇ ਨવ, ਸੁਖવਗ੍ਗੇ ਅਟ੍ਠ, ਪਿਯવਗ੍ਗੇ ਨવ, ਕੋਧવਗ੍ਗੇ ਅਟ੍ਠ, ਮਲવਗ੍ਗੇ ਦ੍વਾਦਸ, ਧਮ੍ਮਟ੍ਠવਗ੍ਗੇ ਦਸ, ਮਗ੍ਗવਗ੍ਗੇ ਦ੍વਾਦਸ, ਪਕਿਣ੍ਣਕવਗ੍ਗੇ ਨવ, ਨਿਰਯવਗ੍ਗੇ ਨવ, ਨਾਗવਗ੍ਗੇ ਅਟ੍ਠ, ਤਣ੍ਹਾવਗ੍ਗੇ ਦ੍વਾਦਸ, ਭਿਕ੍ਖੁવਗ੍ਗੇ ਦ੍વਾਦਸ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવਗ੍ਗੇ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਤਿ ਪਞ੍ਚਾਧਿਕਾਨਿ ਤੀਣਿ વਤ੍ਥੁਸਤਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਨਾਤਿਸਙ੍ਖੇਪਨਾਤਿવਿਤ੍ਥਾਰવਸੇਨ ਉਪਰਚਿਤਾ ਦ੍વਾਸਤ੍ਤਤਿਭਾਣવਾਰਪਮਾਣਾ ਧਮ੍ਮਪਦਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾਤਿ।
ਪਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਪਦਂ ਯੇਨ, ਧਮ੍ਮਰਾਜੇਨਨੁਤ੍ਤਰਂ।
ਗਾਥਾ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਤੇਨ, ਭਾਸਿਤਾ ਯਾ ਮਹੇਸਿਨਾ॥
ਸਤੇવੀਸਾ ਚਤੁਸ੍ਸਤਾ, ਚਤੁਸਚ੍ਚવਿਭਾવਿਨਾ।
ਸਤਤ੍ਤਯਞ੍ਹਿ વਤ੍ਥੂਨਂ, ਪਞ੍ਚਾਧਿਕਾ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾ॥
વਿਹਾਰੇ ਅਧਿਰਾਜੇਨ, ਕਾਰਿਤਮ੍ਹਿ ਕਤਞ੍ਞੁਨਾ।
ਪਾਸਾਦੇ ਸਿਰਿਕੂਟਸ੍ਸ, ਰਞ੍ਞੋ વਿਹਰਤਾ ਮਯਾ॥
ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਅਤ੍ਥਾਯ ਚ ਹਿਤਾਯ ਚ।
ਲੋਕਸ੍ਸ ਲੋਕਨਾਥਸ੍ਸ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਕਮ੍ਯਤਾ॥
ਤਾਸਂ ਅਟ੍ਠਕਥਂ ਏਤਂ, ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਸੁਨਿਮ੍ਮਲਂ।
ਦ੍વਾਸਤ੍ਤਤਿਪਮਾਣਾਯ, ਭਾਣવਾਰੇਹਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ॥
ਯਂ ਪਤ੍ਤਂ ਕੁਸਲਂ ਤੇਨ, ਕੁਸਲਾ ਸਬ੍ਬਪਾਣਿਨਂ।
ਸਬ੍ਬੇ ਇਜ੍ਝਨ੍ਤੁ ਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ, ਲਭਨ੍ਤੁ ਮਧੁਰਂ ਫਲਨ੍ਤਿ॥
ਪਰਮવਿਸੁਦ੍ਧਸਦ੍ਧਾਬੁਦ੍ਧਿવੀਰਿਯਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੇਨ ਸੀਲਾਚਾਰਜ੍ਜવਮਦ੍ਦવਾਦਿਗੁਣਸਮੁਦਯਸਮੁਦਿਤੇਨ ਸਕਸਮਯਸਮਯਨ੍ਤਰਗਹਨਜ੍ਝੋਗਾਹਣਸਮਤ੍ਥੇਨ ਪਞ੍ਞਾવੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਤਿਪਿਟਕਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪ੍ਪਭੇਦੇ ਸਾਟ੍ਠਕਥੇ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਞਾਣਪ੍ਪਭਾવੇਨ ਮਹਾવੇਯ੍ਯਾਕਰਣੇਨ ਕਰਣਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਜਨਿਤਸੁਖવਿਨਿਗ੍ਗਤਮਧੁਰੋਦਾਰવਚਨਲਾવਣ੍ਣਯੁਤ੍ਤੇਨ ਯੁਤ੍ਤਮੁਤ੍ਤવਾਦਿਨਾ વਾਦੀવਰੇਨ ਮਹਾਕવਿਨਾ ਪਭਿਨ੍ਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਰਿવਾਰੇ ਛਲ਼ਭਿਞ੍ਞਾਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦਗੁਣਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤੇ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੇ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਬੁਦ੍ਧੀਨਂ ਥੇਰવਂਸਪ੍ਪਦੀਪਾਨਂ ਥੇਰਾਨਂ ਮਹਾવਿਹਾਰવਾਸੀਨਂ વਂਸਾਲਙ੍ਕਾਰਭੂਤੇਨ વਿਪੁਲવਿਸੁਦ੍ਧਬੁਦ੍ਧਿਨਾ ਬੁਦ੍ਧਘੋਸੋਤਿ ਗਰੂਹਿ ਗਹਿਤਨਾਮਧੇਯ੍ਯੇਨ ਥੇਰੇਨ ਕਤਾਯਂ ਧਮ੍ਮਪਦਟ੍ਠਕਥਾ –
ਤਾવ ਤਿਟ੍ਠਤੁ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ, ਲੋਕਨਿਤ੍ਥਰਣੇਸਿਨਂ।
ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੀ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਨਂ, ਨਯਂ ਸਦ੍ਧਾਦਿਬੁਦ੍ਧਿਯਾ॥
ਯਾવ ਬੁਦ੍ਧੋਤਿ ਨਾਮਮ੍ਪਿ, ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ।
ਲੋਕਮ੍ਹਿ ਲੋਕਜੇਟ੍ਠਸ੍ਸ, ਪવਤ੍ਤਤਿ ਮਹੇਸਿਨੋਤਿ॥
ਇਤਿ ਤੇવੀਸਾਧਿਕਚਤੁਸਤਗਾਥਾਪਞ੍ਚਾਧਿਕਤਿਸਤવਤ੍ਥੁਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਾ
ਛਬ੍ਬੀਸਤਿવਗ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਧਮ੍ਮਪਦવਣ੍ਣਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
ਧਮ੍ਮਪਦ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰੇਨ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।