੧. ਉਰਗવਗ੍ਗੋ
੧. ਖੇਤ੍ਤੂਪਮਪੇਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
ਤਂ
ਅਥ ਨਂ ਏਕਦਿવਸਂ ਚੋਰਾ ਸਮਾਗਤਾ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘‘ਅਮ੍ਭੋ ਪੁਰਿਸ, ਕਿਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਇਮਿਨਾ ਦੁਜ੍ਜੀવਿਤੇਨ, ਤਰੁਣੋ ਤ੍વਮਸਿ
ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਗਰੇ ਸੁਲਸਾ ਨਾਮ ਨਗਰਸੋਭਿਨੀ ਪਾਸਾਦੇ ਠਿਤਾ વਾਤਪਾਨਨ੍ਤਰੇਨ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੀ ਤਂ ਤਥਾ ਨੀਯਮਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤੇਨ ਕਤਪਰਿਚਯਾ ‘‘ਅਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਨਗਰੇ ਮਹਤਿਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਿਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਏવਰੂਪਂ ਅਨਤ੍ਥਂ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਂ ਪਤ੍ਤੋ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਕਾਰੁਞ੍ਞਂ
ਅਥੇਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨੋ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਸਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕਰੁਣਾਯ ਸਞ੍ਚੋਦਿਤਮਾਨਸੋ – ‘‘ਅਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਅਕਤਪੁਞ੍ਞੋ ਕਤਪਾਪੋ, ਤੇਨਾਯਂ ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤਿ, ਮਯਿ ਪਨ ਗਤੇ ਮੋਦਕੇ ਚ ਪਾਨੀਯਞ੍ਚ ਦਤ੍વਾ ਭੁਮ੍ਮਦੇવੇਸੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਇਮਸ੍ਸ ਅવਸ੍ਸਯੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਾਨੀਯਮੋਦਕੇਸੁ ਉਪਨੀਯਮਾਨੇਸੁ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਸੋ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ‘‘ਕਿਂ ਮੇ ਇਦਾਨੇવ ਇਮੇਹਿ ਮਾਰਿਯਮਾਨਸ੍ਸ ਮੋਦਕੇਹਿ ਖਾਦਿਤੇਹਿ, ਇਦਂ ਪਨ ਪਰਲੋਕਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਥੇਯ੍ਯਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਮੋਦਕੇ ਚ ਪਾਨੀਯਞ੍ਚ ਥੇਰਸ੍ਸ ਦਾਪੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਤਸ੍ਸ ਪਸਾਦਸਂવਡ੍ਢਨਤ੍ਥਂ ਤਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਤਥਾਰੂਪੇ ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਮੋਦਕੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਾਨੀਯਞ੍ਚ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਸੋ ਪਨ ਪੁਰਿਸੋ ਚੋਰਘਾਤਕੇਹਿ ਆਘਾਤਨਂ ਨੇਤ੍વਾ ਸੀਸਚ੍ਛੇਦਂ ਪਾਪਿਤੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰੇ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤੇ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰੇ ਕਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞੇਨ ਉਲ਼ਾਰੇ ਦੇવਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਾਰਹੋਪਿ ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਸੁਲਸਂ ਆਗਮ੍ਮ ਮਯਾ ਅਯਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੋ ਲਦ੍ਧੋ’’ਤਿ ਸੁਲਸਾਯ ਗਤੇਨ ਸਿਨੇਹੇਨ ਮਰਣਕਾਲੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਕ੍ਕਿਲਿਟ੍ਠਂ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਹੀਨਕਾਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਪਬ੍ਬਤਗਹਨਸਮ੍ਭੂਤੇ ਸਨ੍ਦਚ੍ਛਾਯੇ ਮਹਾਨਿਗ੍ਰੋਧਰੁਕ੍ਖੇ ਰੁਕ੍ਖਦੇવਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ।
ਸੋ
ਅਥ
ਤਤੋ ਮਹਾਜਨੋ ਸੁਲਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਅਮ੍ਮ ਸੁਲਸੇ, ਤ੍વਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਦਿવਸਂ ਕੁਹਿਂ ਗਤਾ? ਤવ ਮਾਤਾ ਤ੍વਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ ਪਰਿਦੇવਸੋਕਸਮਾਪਨ੍ਨਾ ਉਮ੍ਮਾਦਪ੍ਪਤ੍ਤਾ વਿਯ ਜਾਤਾ’’ਤਿ। ਸਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਆਚਿਕ੍ਖਿ। ਮਹਾਜਨੇਨ ਚ ‘‘ਕਥਂ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤਥਾਪਾਪਪਸੁਤੋ ਅਕਤਕੁਸਲੋ ਦੇવੂਪਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਲਭਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸੁਲਸਾ ‘‘ਮਯਾ ਦਾਪਿਤੇ ਮੋਦਕੇ ਪਾਨੀਯਞ੍ਚ ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਦਤ੍વਾ ਤੇਨ ਪੁਞ੍ਞੇਨ ਦੇવੂਪਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਲਭਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਚਿਤ੍ਤਜਾਤੋ ਅਹੋਸਿ – ‘‘ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਨਾਮ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤਂ ਲੋਕਸ੍ਸ, ਯੇਸੁ ਅਪ੍ਪਕੋਪਿ ਕਤੋ ਕਾਰੋ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਦੇવੂਪਪਤ੍ਤਿਂ ਆવਹਤੀ’’ਤਿ ਉਲ਼ਾਰਂ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਸਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਮਤ੍ਥਂ ਭਗવਤੋ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਤਤੋ ਭਗવਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ –
੧.
‘‘ਖੇਤ੍ਤੂਪਮਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ, ਦਾਯਕਾ ਕਸ੍ਸਕੂਪਮਾ।
ਬੀਜੂਪਮਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ, ਏਤ੍ਤੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੇ ਫਲਂ॥
੨.
‘‘ਏਤਂ
ਤਂ ਪੇਤਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਦਾਤਾ ਪੁਞ੍ਞੇਨ વਡ੍ਢਤਿ॥
੩.
‘‘ਇਧੇવ
ਸਗ੍ਗਞ੍ਚ ਕਮਤਿਟ੍ਠਾਨਂ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾਨ ਭਦ੍ਦਕ’’ਨ੍ਤਿ॥ – ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।
੧. ਤਤ੍ਥ ਖੇਤ੍ਤੂਪਮਾਤਿ ਖਿਤ੍ਤਂ વੁਤ੍ਤਂ ਬੀਜਂ ਤਾਯਤਿ ਮਹਪ੍ਫਲਭਾવਕਰਣੇਨ ਰਕ੍ਖਤੀਤਿ ਖੇਤ੍ਤਂ, ਸਾਲਿਬੀਜਾਦੀਨਂ વਿਰੁਹਨਟ੍ਠਾਨਂ। ਤਂ ਉਪਮਾ ਏਤੇਸਨ੍ਤਿ ਖੇਤ੍ਤੂਪਮਾ, ਕੇਦਾਰਸਦਿਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਰਹਨ੍ਤੋਤਿ ਖੀਣਾਸવਾ। ਤੇ ਹਿ ਕਿਲੇਸਾਰੀਨਂ ਸਂਸਾਰਚਕ੍ਕਸ੍ਸ ਅਰਾਨਞ੍ਚ ਹਤਤ੍ਤਾ, ਤਤੋ ਏવ ਆਰਕਤ੍ਤਾ, ਪਚ੍ਚਯਾਦੀਨਂ ਅਰਹਤ੍ਤਾ, ਪਾਪਕਰਣੇ ਰਹਾਭਾવਾ ਚ ‘‘ਅਰਹਨ੍ਤੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ਖੇਤਞ੍ਹਿ ਤਿਣਾਦਿਦੋਸਰਹਿਤਂ ਸ੍વਾਭਿਸਙ੍ਖਤਬੀਜਮ੍ਹਿ વੁਤ੍ਤੇ ਉਤੁਸਲਿਲਾਦਿਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰੂਪੇਤਂ ਕਸ੍ਸਕਸ੍ਸ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਖੀਣਾਸવਸਨ੍ਤਾਨੋ ਲੋਭਾਦਿਦੋਸਰਹਿਤੋ ਸ੍વਾਭਿਸਙ੍ਖਤੇ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਬੀਜੇ વੁਤ੍ਤੇ ਕਾਲਾਦਿਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਹਿਤੋ ਦਾਯਕਸ੍ਸ ਮਹਪ੍ਫਲੋ ਹੋਤਿ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ ‘‘ਖੇਤ੍ਤੂਪਮਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਅਯਂ ਤਸ੍ਸ ਸੇਖਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਖੇਤ੍ਤਭਾવਾਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ।
ਦਾਯਕਾਤਿ ਚੀવਰਾਦੀਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਂ ਦਾਤਾਰੋ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨਕਾ, ਤੇਸਂ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਲੋਭਾਦੀਨਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨਕਾ ਛੇਦਨਕਾ, ਤਤੋ વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਾਨਸ੍ਸ ਸੋਧਕਾ, ਰਕ੍ਖਕਾ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਸ੍ਸਕੂਪਮਾਤਿ ਕਸ੍ਸਕਸਦਿਸਾ। ਯਥਾ ਕਸ੍ਸਕੋ ਸਾਲਿਖੇਤ੍ਤਾਦੀਨਿ ਕਸਿਤ੍વਾ ਯਥਾਕਾਲਞ੍ਚ વੁਤ੍ਤੁਦਕਦਾਨਨੀਹਰਣਨਿਧਾਨਰਕ੍ਖਣਾਦੀਹਿ ਅਪ੍ਪਮਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਉਲ਼ਾਰਂ વਿਪੁਲਞ੍ਚ ਸਸ੍ਸਫਲਂ ਪਟਿਲਭਤਿ, ਏવਂ ਦਾਯਕੋਪਿ ਅਰਹਨ੍ਤੇਸੁ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਚਾਗੇਨ ਪਾਰਿਚਰਿਯਾਯ ਚ ਅਪ੍ਪਮਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਉਲ਼ਾਰਂ વਿਪੁਲਞ੍ਚ ਦਾਨਫਲਂ ਪਟਿਲਭਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਦਾਯਕਾ ਕਸ੍ਸਕੂਪਮਾ’’ਤਿ।
ਬੀਜੂਪਮਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਲਿਙ੍ਗવਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ, ਬੀਜਸਦਿਸੋ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਨ੍ਨਪਾਨਾਦਿਕਸ੍ਸ ਹਿ ਦਸવਿਧਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬવਤ੍ਥੁਨੋ ਏਤਂ ਨਾਮਂ। ਏਤ੍ਤੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੇ ਫਲਨ੍ਤਿ ਏਤਸ੍ਮਾ ਦਾਯਕਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਪਰਿਚ੍ਚਾਗਤੋ
੨. ਏਤਂ ਬੀਜਂ ਕਸੀ ਖੇਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਂ ਬੀਜਂ, ਯਥਾવੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਖੇਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਬੀਜਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖੇਤ੍ਤੇ વਪਨਪਯੋਗਸਙ੍ਖਾਤਾ ਕਸਿ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤਂ ਤਯਂ ਕੇਸਂ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਆਹ ‘‘ਪੇਤਾਨਂ ਦਾਯਕਸ੍ਸ ਚਾ’’ਤਿ। ਯਦਿ ਦਾਯਕੋ ਪੇਤੇ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਪੇਤਾਨਞ੍ਚ ਦਾਯਕਸ੍ਸ ਚ, ਯਦਿ ਨ ਪੇਤੇ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਦੇਤਿ, ਦਾਯਕਸ੍ਸੇવ ਏਤਂ ਬੀਜਂ ਏਸਾ ਕਸਿ ਏਤਂ ਖੇਤ੍ਤਂ ਉਪਕਾਰਾਯ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਉਪਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤਂ ਪੇਤਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਦਾਤਾ ਪੁਞ੍ਞੇਨ વਡ੍ਢਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਤਂ ਪੇਤਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਦਾਯਕੇਨ ਪੇਤੇ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਦਾਨੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਖੇਤ੍ਤਕਸਿਬੀਜਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਮੋਦਨਾਯ ਚ ਯਂ ਪੇਤਾਨਂ ਉਪਕਪ੍ਪਤਿ, ਤਂ ਦਾਨਫਲਂ ਪੇਤਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਦਾਤਾ ਪੁਞ੍ਞੇਨ વਡ੍ਢਤੀਤਿ ਦਾਤਾ ਪਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਾਨਮਯਪੁਞ੍ਞਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਭੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਞ੍ਞਫਲੇਨ ਅਭਿવਡ੍ਢਤਿ। ਪੁਞ੍ਞਫਲਮ੍ਪਿ ਹਿ ‘‘ਕੁਸਲਾਨਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਦਾਨਹੇਤੁ ਏવਮਿਦਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪવਡ੍ਢਤੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੮੦) ਪੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
੩. ਇਧੇવ ਕੁਸਲਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਨવਜ੍ਜਸੁਖવਿਪਾਕਟ੍ਠੇਨ ਕੁਸਲਂ ਪੇਤਾਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸਨવਸੇਨ ਦਾਨਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਂ ਉਪਚਿਨਿਤ੍વਾ ਇਧੇવ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ। ਪੇਤੇ ਚ ਪਟਿਪੂਜਿਯਾਤਿ ਪੇਤੇ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਦਾਨੇਨ ਸਮ੍ਮਾਨੇਤ੍વਾ ਅਨੁਭੁਯ੍ਯਮਾਨਦੁਕ੍ਖਤੋ ਤੇ ਮੋਚੇਤ੍વਾ। ਪੇਤੇ ਹਿ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਦਾਨਂ ਤੇਸਂ ਪੂਜਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਞ੍ਚ ਕਤਾ ਪੂਜਾ’’ਤਿ (ਪੇ॰ વ॰ ੧੮), ‘‘ਪੇਤਾਨਂ ਪੂਜਾ ਚ ਕਤਾ ਉਲ਼ਾਰਾ’’ਤਿ (ਪੇ॰ વ॰ ੨੫) ਚ। ‘‘ਪੇਤੇ ਚਾ’’ਤਿ ਚ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਗ੍ਗਞ੍ਚ ਕਮਤਿ ਠਾਨਂ, ਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾਨ ਭਦ੍ਦਕਨ੍ਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਂ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬੇਹਿ ਆਯੁਆਦੀਹਿ ਦਸਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਗ੍ਗਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਗ੍ਗ’’ਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਕਤਪੁਞ੍ਞਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਟ੍ਠਾਨਂ ਦੇવਲੋਕਂ ਕਮਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜਨવਸੇਨ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ।
ਏਤ੍ਥ
ਖੇਤ੍ਤੂਪਮਪੇਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੨. ਸੂਕਰਮੁਖਪੇਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
ਕਾਯੋ ਤੇ ਸਬ੍ਬਸੋવਣ੍ਣੋਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਰਾਜਗਹਂ ਉਪਨਿਸ੍ਸਾਯ વੇਲ਼ੁવਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿવਾਪੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸੂਕਰਮੁਖਪੇਤਂ ਆਰਬ੍ਭ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਤੀਤੇ ਕਿਰ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯੇਨ
੪.
‘‘ਕਾਯੋ ਤੇ ਸਬ੍ਬਸੋવਣ੍ਣੋ, ਸਬ੍ਬਾ ਓਭਾਸਤੇ ਦਿਸਾ।
ਮੁਖਂ ਤੇ ਸੂਕਰਸ੍ਸੇવ, ਕਿਂ ਕਮ੍ਮਮਕਰੀ ਪੁਰੇ’’ਤਿ॥ –
ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਕਾਯੋ ਤੇ ਸਬ੍ਬਸੋવਣ੍ਣੋਤਿ ਤવ ਕਾਯੋ ਦੇਹੋ ਸਬ੍ਬੋ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣੋ ਉਤ੍ਤਤ੍ਤਕਨਕਸਨ੍ਨਿਭੋ। ਸਬ੍ਬਾ ਓਭਾਸਤੇ ਦਿਸਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਭਾਯ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਦਿਸਾ ਸਮਨ੍ਤਨ੍ਤੋ ਓਭਾਸਤਿ વਿਜ੍ਜੋਤਤਿ। ਓਭਾਸਤੇਤਿ વਾ ਅਨ੍ਤੋਗਧਹੋਤੁਅਤ੍ਥਮਿਦਂ ਪਦਨ੍ਤਿ ‘‘ਤੇ ਕਾਯੋ ਸਬ੍ਬਸੋવਣ੍ਣੋ ਸਬ੍ਬਾ ਦਿਸਾ ਓਭਾਸੇਤਿ વਿਜ੍ਜੋਤੇਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਮੁਖਂ ਤੇ ਸੂਕਰਸ੍ਸੇવਾਤਿ ਮੁਖਂ ਪਨ ਤੇ ਸੂਕਰਸ੍ਸ વਿਯ, ਸੂਕਰਮੁਖਸਦਿਸਂ ਤવ ਮੁਖਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਿਂ ਕਮ੍ਮਮਕਰੀ ਪੁਰੇਤਿ ‘‘ਤ੍વਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਤੀਤਜਾਤਿਯਂ ਕੀਦਿਸਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ।
ਏવਂ ਥੇਰੇਨ ਸੋ ਪੇਤੋ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਗਾਥਾਯ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ –
੫.
‘‘ਕਾਯੇਨ ਸਞ੍ਞਤੋ ਆਸਿਂ, વਾਚਾਯਾਸਿਮਸਞ੍ਞਤੋ।
ਤੇਨ ਮੇਤਾਦਿਸੋ વਣ੍ਣੋ, ਯਥਾ ਪਸ੍ਸਸਿ ਨਾਰਦਾ’’ਤਿ॥ –
ਆਹ ਕਾਯੇਨ ਸਞ੍ਞਤੋ ਆਸਿਨ੍ਤਿ ਕਾਯਿਕੇਨ ਸਂਯਮੇਨ ਸਂਯਤੋ ਕਾਯਦ੍વਾਰਿਕੇਨ ਸਂવਰੇਨ ਸਂવੁਤੋ ਅਹੋਸਿਂ। વਾਚਾਯਾਸਿਮਸਞ੍ਞਤੋਤਿ ਤੇਨਾਤਿ ਤੇਨ ਉਭਯੇਨ ਸਂਯਮੇਨ ਅਸਂਯਮੇਨ ਚ। ਮੇਤਿ ਮਯ੍ਹਂ। ਏਤਾਦਿਸੋ વਣ੍ਣੋਤਿ ਏਦਿਸੋ। ਯਥਾ ਤ੍વਂ, ਨਾਰਦ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਪਸ੍ਸਸਿ, ਏવਰੂਪੋ, ਕਾਯੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਸਣ੍ਠਾਨੋ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣੋ, ਮੁਖੇਨ ਸੂਕਰਸਦਿਸੋ ਆਸਿਨ੍ਤਿ ਯੋਜਨਾ। વਣ੍ਣਸਦ੍ਦੋ ਹਿ ਇਧ ਛવਿਯਂ ਸਣ੍ਠਾਨੇ ਚ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।
ਏવਂ ਪੇਤੋ ਥੇਰੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਤਮਤ੍ਥਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਤਮੇવ ਕਾਰਣਂ ਕਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ ਓવਾਦਂ ਦੇਨ੍ਤੋ –
੬.
‘‘ਤਂ ਤ੍ਯਾਹਂ ਨਾਰਦ ਬ੍ਰੂਮਿ, ਸਾਮਂ ਦਿਟ੍ਠਮਿਦਂ ਤਯਾ।
ਮਾਕਾਸਿ ਮੁਖਸਾ ਪਾਪਂ, ਮਾ ਖੋ ਸੂਕਰਮੁਖੋ ਅਹੂ’’ਤਿ॥ –
ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਾ। ਤ੍ਯਾਹਨ੍ਤਿ ਤੇ ਅਹਂ। ਨਾਰਦਾਤਿ ਥੇਰਂ ਆਲਪਤਿ। ਬ੍ਰੂਮੀਤਿ ਕਥੇਮਿ। ਸਾਮਨ੍ਤਿ ਸਯਮੇવ। ਇਦਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વਦਤਿ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ਯਸ੍ਮਾ, ਭਨ੍ਤੇ ਨਾਰਦ, ਇਦਂ ਮਮ ਸਰੀਰਂ ਗਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ ਮਨੁਸ੍ਸਸਣ੍ਠਾਨਂ, ਉਪਰਿ ਸੂਕਰਸਣ੍ਠਾਨਂ, ਤਯਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋવ ਦਿਟ੍ਠਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਅਹਂ ਓવਾਦવਸੇਨ વਦਾਮੀਤਿ। ਕਿਨ੍ਤਿ ਚੇਤਿ ਆਹ ‘‘ਮਾਕਾਸਿ ਮੁਖਸਾ ਪਾਪਂ, ਮਾ ਖੋ ਸੂਕਰਮੁਖੋ ਅਹੂ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਮਾਤਿ ਪਟਿਸੇਧੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਮੁਖਸਾਤਿ ਮੁਖੇਨ। ਖੋਤਿ ਅવਧਾਰਣੇ, વਾਚਾਯ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਮਾਕਾਸਿ ਮਾ ਕਰੋਹਿ। ਮਾ ਖੋ ਸੂਕਰਮੁਖੋ ਅਹੂਤਿ ਅਹਂ વਿਯ ਸੂਕਰਮੁਖੋ ਮਾ ਅਹੋਸਿਯੇવ। ਸਚੇ ਪਨ ਤ੍વਂ ਮੁਖਰੋ ਹੁਤ੍વਾ વਾਚਾਯ ਪਾਪਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਏਕਂਸੇਨ ਸੂਕਰਮੁਖੋ ਭવੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਾਕਾਸਿ ਮੁਖਸਾ ਪਾਪਨ੍ਤਿ ਫਲਪਟਿਸੇਧਨਮੁਖੇਨਪਿ ਹੇਤੁਮੇવ ਪਟਿਸੇਧੇਤਿ।
ਅਥਾਯਸ੍ਮਾ ਨਾਰਦੋ ਰਾਜਗਹੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਚਤੁਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁਨੋ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ, ‘‘ਨਾਰਦ, ਪੁਬ੍ਬੇવ ਮਯਾ
ਸੂਕਰਮੁਖਪੇਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੩. ਪੂਤਿਮੁਖਪੇਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
ਦਿਬ੍ਬਂ ਸੁਭਂ ਧਾਰੇਸਿ વਣ੍ਣਧਾਤੁਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਰਿ વੇਲ਼ੁવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿવਾਪੇ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪੂਤਿਮੁਖਪੇਤਂ ਆਰਬ੍ਭ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਤੀਤੇ ਕਿਰ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਦ੍વੇ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਸੀਲਾਚਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸਲ੍ਲੇਖવੁਤ੍ਤਿਨੋ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਕਾવਾਸੇ ਸਮਗ੍ਗવਾਸਂ વਸਿਂਸੁ। ਅਥ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਪਾਪਜ੍ਝਾਸਯੋ ਪੇਸੁਞ੍ਞਾਭਿਰਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਸਂ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਉਪਗਞ੍ਛਿ। ਥੇਰਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਤ੍વਾ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਿਂਸੁ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਤੇਸੁ ਥੇਰੇਸੁ ਅਤਿવਿਯ ਪਰਮਨਿਪਚ੍ਚਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਾਦੀਹਿ ਪਟਿਮਾਨੇਸੁਂ। ਸੋ વਿਹਾਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਸੁਨ੍ਦਰੋ વਤਾਯਂ ਗੋਚਰਗਾਮੋ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਚ ਸਦ੍ਧਾ ਪਸਨ੍ਨਾ, ਪਣੀਤਪਣੀਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਅਯਞ੍ਚ વਿਹਾਰੋ ਛਾਯੂਦਕਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸਕ੍ਕਾ ਮੇ ਇਧ ਸੁਖੇਨ વਸਿਤੁਂ। ਇਮੇਸੁ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਇਧ વਸਨ੍ਤੇਸੁ ਮਯ੍ਹਂ ਫਾਸੁવਿਹਾਰੋ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕવਾਸੋ વਿਯ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਹਨ੍ਦਾਹਂ ਇਮੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਯਥਾ ਨ ਪੁਨ ਇਧ વਸਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ
ਪੇਸੁਣਿਕਂ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਮਨੋਰਥਂ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦਿਸ੍વਾ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਥੇਰਾ ਕੁਹਿਂ ਗਤਾ’’ਤਿ? ਸੋ ਆਹ – ‘‘ਸਬ੍ਬਰਤ੍ਤਿਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਲਹਂ ਕਤ੍વਾ ਮਯਾ ‘ਮਾ ਕਲਹਂ ਕਰੋਥ, ਸਮਗ੍ਗਾ ਹੋਥ, ਕਲਹੋ ਨਾਮ ਅਨਤ੍ਥਾવਹੋ ਆਯਤਿਦੁਕ੍ਖੁਪ੍ਪਾਦਕੋ ਅਕੁਸਲਸਂવਤ੍ਤਨਿਕੋ, ਪੁਰਿਮਕਾਪਿ ਕਲਹੇਨ ਮਹਤਾ ਹਿਤਾ ਪਰਿਭਟ੍ਠਾ’ਤਿਆਦੀਨਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾਪਿ ਮਮ વਚਨਂ ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾ’’ਤਿ। ਤਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘‘ਥੇਰਾ ਤਾવ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਨ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਇਧੇવ ਅਨੁਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤ੍વਾ વਸਥਾ’’ਤਿ ਯਾਚਿਂਸੁ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ વਸਨ੍ਤੋ ਕਤਿਪਾਹੇਨ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਮਯਾ ਸੀਲવਨ੍ਤੋ ਕਲ੍ਯਾਣਧਮ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੂ
ਇਤਰੇ ਦ੍વੇ ਸਹਾਯਕਤ੍ਥੇਰਾ ਜਨਪਦਚਾਰਿਕਂ ਚਰਨ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਆવਾਸੇ ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿਤ੍વਾ ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ વੁਤ੍ਤਂ ਭੇਦવਚਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਅਭੂਤਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਸਮਗ੍ਗਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਤਮੇવ ਆવਾਸਂ ਪਚ੍ਚਾਗਮਿਂਸੁ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਦ੍વੇ ਥੇਰੇ ਦਿਸ੍વਾ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠਾ ਸਞ੍ਜਾਤਸੋਮਨਸ੍ਸਾ ਹੁਤ੍વਾ ਚਤੂਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਥੇਰਾ ਚ ਤਤ੍ਥੇવ વਸਨ੍ਤਾ ਸਪ੍ਪਾਯਆਹਾਰਲਾਭੇਨ ਸਮਾਹਿਤਚਿਤ੍ਤਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਨਚਿਰੇਨੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ।
ਪੇਸੁਣਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਨਿਰਯੇ ਪਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਪੂਤਿਮੁਖਪੇਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਕਾਯੋ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣੋ ਅਹੋਸਿ, ਮੁਖਤੋ ਪਨ ਪੁਲ਼વਕਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਮੁਖਂ ਖਾਦਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦੂਰਮ੍ਪਿ ਓਕਾਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਂ વਾਯਤਿ। ਅਥਾਯਸ੍ਮਾ ਨਾਰਦੋ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟਪਬ੍ਬਤਾ ਓਰੋਹਨ੍ਤੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ –
੭.
‘‘ਦਿਬ੍ਬਂ ਸੁਭਂ ਧਾਰੇਸਿ વਣ੍ਣਧਾਤੁਂ, વੇਹਾਯਸਂ ਤਿਟ੍ਠਸਿ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ।
ਮੁਖਞ੍ਚ ਤੇ ਕਿਮਯੋ ਪੂਤਿਗਨ੍ਧਂ, ਖਾਦਨ੍ਤਿ ਕਿਂ ਕਮ੍ਮਮਕਾਸਿ ਪੁਬ੍ਬੇ’’ਤਿ॥ –
ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤਤ੍ਥ ਦਿਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਦਿવਿ ਭવਂ ਦੇવਤ੍ਤਭਾવਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ। ਇਧ ਪਨ ਦਿਬ੍ਬਂ વਿਯਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਂ। ਸੁਭਨ੍ਤਿ ਸੋਭਨਂ, ਸੁਨ੍ਦਰਭਾવਂ વਾ। વਣ੍ਣਧਾਤੁਨ੍ਤਿ ਛવਿવਣ੍ਣਂ। ਧਾਰੇਸੀਤਿ વਹਸਿ વੇਹਾਯਸਂ ਤਿਟ੍ਠਸਿ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇਤਿ વੇਹਾਯਸਸਞ੍ਞਿਤੇ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ ਤਿਟ੍ਠਸਿ। ਕੇਚਿ ਪਨ ‘‘વਿਹਾਯਸਂ ਤਿਟ੍ਠਸਿ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ’’ਤਿ ਪਾਠਂ વਤ੍વਾ વਿਹਾਯਸਂ ਓਭਾਸੇਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ ਤਿਟ੍ਠਸੀਤਿ વਚਨਸੇਸੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਪੂਤਿਗਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਕੁਣਪਗਨ੍ਧਂ, ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਿਂ ਕਮ੍ਮਮਕਾਸਿ ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਪਰਮਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਂ ਤੇ ਮੁਖਂ ਕਿਮਯੋ ਖਾਦਨ੍ਤਿ, ਕਾਯੋ ਚ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣੋ, ਕੀਦਿਸਂ ਨਾਮ ਕਮ੍ਮਂ ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਭਾવਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭੂਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤ੍વਂ ਅਕਾਸੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ।
ਏવਂ
੮.
‘‘ਸਮਣੋ ਅਹਂ ਪਾਪੋਤਿਦੁਟ੍ਠવਾਚੋ, ਤਪਸ੍ਸਿਰੂਪੋ ਮੁਖਸਾ ਅਸਞ੍ਞਤੋ।
ਲਦ੍ਧਾ ਚ ਮੇ ਤਮਸਾ વਣ੍ਣਧਾਤੁ, ਮੁਖਞ੍ਚ ਮੇ ਪੇਸੁਣਿਯੇਨ ਪੂਤੀ’’ਤਿ॥ –
ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਮਣੋ ਅਹਂ ਪਾਪੋਤਿ ਅਹਂ ਲਾਮਕੋ ਸਮਣੋ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁ ਅਹੋਸਿਂ। ਅਤਿਦੁਟ੍ਠવਾਚੋਤਿ ਅਤਿਦੁਟ੍ਠવਚਨੋ, ਪਰੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਲਙ੍ਘਿਤ੍વਾ વਤ੍ਤਾ, ਪਰੇਸਂ ਗੁਣਪਰਿਧਂਸਕવਚਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਅਤਿਦੁਕ੍ਖવਾਚੋ’’ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ, ਅਤਿવਿਯ ਫਰੁਸવਚਨੋ ਮੁਸਾવਾਦਪੇਸੁਞ੍ਞਾਦਿવਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਨਿਰਤੋ। ਤਪਸ੍ਸਿਰੂਪੋਤਿ ਸਮਣਪਤਿਰੂਪਕੋ। ਮੁਖਸਾਤਿ ਮੁਖੇਨ। ਲਦ੍ਧਾਤਿ ਪਟਿਲਦ੍ਧਾ। ਚ-ਕਾਰੋ ਸਮ੍ਪਿਣ੍ਡਨਤ੍ਥੋ। ਮੇਤਿ ਮਯਾ। ਤਪਸਾਤਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯੇਨ। ਪੇਸੁਣਿਯੇਨਾਤਿ ਪਿਸੁਣવਾਚਾਯ। ਪੁਤੀਤਿ ਪੂਤਿਗਨ੍ਧਂ।
ਏવਂ ਸੋ ਪੇਤੋ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਥੇਰਸ੍ਸ ਓવਾਦਂ ਦੇਨ੍ਤੋ –
੯.
‘‘ਤਯਿਦਂ ਤਯਾ ਨਾਰਦ ਸਾਮਂ ਦਿਟ੍ਠਂ,
ਅਨੁਕਮ੍ਪਕਾ ਯੇ ਕੁਸਲਾ વਦੇਯ੍ਯੁਂ।
ਮਾ ਪੇਸੁਣਂ ਮਾ ਚ ਮੁਸਾ ਅਭਾਣਿ,
ਯਕ੍ਖੋ ਤੁવਂ ਹੋਹਿਸਿ ਕਾਮਕਾਮੀ’’ਤਿ॥ –
ਓਸਾਨਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਤਯਿਦਨ੍ਤਿ ਤਂ ਇਦਂ ਮਮ ਰੂਪਂ। ਅਨੁਕਮ੍ਪਕਾ ਯੇ ਕੁਸਲਾ વਦੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ ਯੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਨਸੀਲਾ ਕਾਰੁਣਿਕਾ ਪਰਹਿਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਕੁਸਲਾ ਨਿਪੁਣਾ ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਯਂ વਦੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਦੇવ વਦਾਮੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਓવਾਦਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਾ ਪੇਸੁਣਂ ਮਾ ਚ ਮੁਸਾ ਅਭਾਣਿ, ਯਕ੍ਖੋ ਤੁવਂ ਹੋਹਿਸਿ ਕਾਮਕਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਪੇਸੁਣਂ ਪਿਸੁਣવਚਨਂ ਮੁਸਾ ਚ ਮਾ ਅਭਾਣਿ
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਥੇਰੋ ਤਤੋ ਰਾਜਗਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥੁ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਸਾ ਦੇਸਨਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਸਾਯ ਸਾਤ੍ਥਿਕਾ ਅਹੋਸੀਤਿ।
ਪੂਤਿਮੁਖਪੇਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੪. ਪਿਟ੍ਠਧੀਤਲਿਕਪੇਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਨੋ ਦਾਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਕਿਰ ਗਹਪਤਿਨੋ ਧੀਤੁ ਧੀਤਾਯ ਦਾਰਿਕਾਯ ਧਾਤਿ ਪਿਟ੍ਠਧੀਤਲਿਕਂ ਅਦਾਸਿ ‘‘ਅਯਂ ਤੇ ਧੀਤਾ, ਇਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕੀਲ਼ਸ੍ਸੂ’’ਤਿ। ਸਾ ਤਤ੍ਥ ਧੀਤੁਸਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿਯਾ ਪਮਾਦੇਨ ਪਤਿਤ੍વਾ ਭਿਜ੍ਜਿ। ਤਤੋ ਦਾਰਿਕਾ ‘‘ਮਮ ਧੀਤਾ ਮਤਾ’’ਤਿ ਪਰੋਦਿ। ਤਂ ਰੋਦਨ੍ਤਿਂ ਕੋਚਿਪਿ ਗੇਹਜਨੋ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਮਯੇ ਸਤ੍ਥਾ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਨੋ ਗੇਹੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਮਹਾਸੇਟ੍ਠਿ ਚ ਭਗવਤੋ
ਅਥ ਭਗવਾ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਘਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ –
੧੦.
‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾ, ਦਜ੍ਜਾ ਦਾਨਂ ਅਮਚ੍ਛਰੀ।
ਪੁਬ੍ਬਪੇਤੇ ਚ ਆਰਬ੍ਭ, ਅਥ વਾ વਤ੍ਥੁਦੇવਤਾ॥
੧੧.
‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ
ਕੁવੇਰਂ ਧਤਰਟ੍ਠਞ੍ਚ, વਿਰੂਪਕ੍ਖਂ વਿਰੂਲ਼੍ਹਕਂ।
ਤੇ ਚੇવ ਪੂਜਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਦਾਯਕਾ ਚ ਅਨਿਪ੍ਫਲਾ॥
੧੨.
‘‘ਨ ਹਿ ਰੁਣ੍ਣਂ વਾ ਸੋਕੋ વਾ, ਯਾ ਚਞ੍ਞਾ ਪਰਿਦੇવਨਾ।
ਨ ਤਂ ਪੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਏવਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਞਾਤਯੋ॥
੧੩.
‘‘ਅਯਞ੍ਚ ਖੋ ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਦਿਨ੍ਨਾ, ਸਙ੍ਘਮ੍ਹਿ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ।
ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯਸ੍ਸ, ਠਾਨਸੋ ਉਪਕਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿ॥ – ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।
੧੦. ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਾਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਮਙ੍ਗਲਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਆਰਬ੍ਭ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ। ਦਜ੍ਜਾਤਿ ਦਦੇਯ੍ਯ। ਅਮਚ੍ਛਰੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਰੇਹਿ ਸਾਧਾਰਣਭਾવਾਸਹਨਲਕ੍ਖਣਸ੍ਸ ਮਚ੍ਛੇਰਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ ਅਮਚ੍ਛਰੀ, ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਸੀਲੋ ਮਚ੍ਛਰਿਯਲੋਭਾਦਿਚਿਤ੍ਤਮਲਂ ਦੂਰਤੋ ਕਤ੍વਾ ਦਾਨਂ ਦਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਪੁਬ੍ਬਪੇਤੇ ਚ ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਕੇਪਿ ਪੇਤੇ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ। વਤ੍ਥੁਦੇવਤਾਤਿ ਘਰવਤ੍ਥੁਆਦੀਸੁ ਅਧਿવਤ੍ਥਾ ਦੇવਤਾ ਆਰਬ੍ਭਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਅਥ વਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਦਿਕੇ ਯੇ ਕੇਚਿ ਆਰਬ੍ਭ ਦਾਨਂ ਦਦੇਯ੍ਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
੧੧. ਤਤ੍ਥ ਦੇવੇਸੁ ਤਾવ ਏਕਚ੍ਚੇ ਪਾਕਟੇ ਦੇવੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਮਹਾਰਾਜੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤੇ ਕੁવੇਰਨ੍ਤਿ વੇਸ੍ਸવਣਂ। ਧਤਰਟ੍ਠਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ ਸੇਸਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਲੋਕਪਾਲਾਨਂ ਨਾਮਾਨਿ। ਤੇ ਚੇવ ਪੂਜਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇ ਚ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਪੁਬ੍ਬਪੇਤવਤ੍ਥੁਦੇવਤਾਯੋ ਚ ਉਦ੍ਦਿਸਨਕਿਰਿਯਾਯ ਪਟਿਮਾਨਿਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਦਾਯਕਾ ਚ ਅਨਿਪ੍ਫਲਾਤਿ ਯੇ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਦਾਯਕਾ ਚ ਪਰੇਸਂ ਉਦ੍ਦਿਸਨਮਤ੍ਤੇਨ ਨ ਨਿਪ੍ਫਲਾ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਦਾਨਫਲਸ੍ਸ ਭਾਗਿਨੋ ਏવ ਹੋਨ੍ਤਿ।
੧੨. ਇਦਾਨਿ ‘‘ਯੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਤੀਨਂ ਮਰਣੇਨ ਰੋਦਨ੍ਤਿ ਪਰਿਦੇવਨ੍ਤਿ ਸੋਚਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ, ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਮਤ੍ਤਮੇવਾ’’ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਹਿ ਰੁਣ੍ਣਂ વਾ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਰੁਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਰੁਦਿਤਂ ਅਸ੍ਸੁਮੋਚਨਂ ਨ ਹਿ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸੋਕੋਤਿ ਸੋਚਨਂ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਪੋ, ਅਨ੍ਤੋਨਿਜ੍ਝਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਾ ਚਞ੍ਞਾ ਪਰਿਦੇવਨਾਤਿ ਯਾ ਚ ਰੁਣ੍ਣਸੋਕਤੋ ਅਞ੍ਞਾ ਪਰਿਦੇવਨਾ, ‘‘ਕਹਂ ਏਕਪੁਤ੍ਤਕਾ’’ਤਿਆਦਿવਾਚਾવਿਪ੍ਪਲਾਪੋ, ਸੋਪਿ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વਾ-ਸਦ੍ਦੋ વਿਕਪ੍ਪਨਤ੍ਥੋ ਨ ਤਂ ਪੇਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਰੁਣ੍ਣਂ વਾ ਸੋਕੋ વਾ ਪਰਿਦੇવਨਾ વਾਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਤਂ ਪੇਤਸ੍ਸ ਕਾਲਕਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ ਉਪਕਾਰਾਯ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਹਿ ਤਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਤਥਾਪਿ ਏવਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਞਾਤਯੋ ਅવਿਦ੍ਦਸੁਨੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
੧੩. ਏવਂ ਰੁਣ੍ਣਾਦੀਨਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਯਾ ਪੁਬ੍ਬਪੇਤਾਦਿਕੇ ਆਰਬ੍ਭ ਦਾਯਕੇਨ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਦਿਨ੍ਨਾ, ਤਸ੍ਸਾ ਸਾਤ੍ਥਕਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਞ੍ਚ ਖੋ ਦਕ੍ਖਿਣਾ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਯਨ੍ਤਿ ਦਾਯਕੇਨ ਤਂ ਦਿਨ੍ਨਂ ਦਾਨਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ વਦਤਿ। ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਬ੍ਯਤਿਰੇਕਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਯਥਾ ਰੁਣ੍ਣਾਦਿ ਪੇਤਸ੍ਸ ਨ ਕਸ੍ਸਚਿ ਅਤ੍ਥਾਯ ਹੋਤਿ, ਨ ਏવਮਯਂ, ਅਯਂ ਪਨ ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯਸ੍ਸ ਹੋਤੀਤਿ વਕ੍ਖਮਾਨਮੇવ વਿਸੇਸਂ ਜੋਤੇਤਿ। ਖੋਤਿ ਅવਧਾਰਣੇ। ਦਕ੍ਖਿਣਾਤਿ ਦਾਨਂ। ਸਙ੍ਘਮ੍ਹਿ ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਤਿ ਅਨੁਤ੍ਤਰੇ ਪੁਞ੍ਞਕ੍ਖੇਤ੍ਤੇ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯਸ੍ਸਾਤਿ ਅਸ੍ਸ ਪੇਤਸ੍ਸ ਚਿਰਕਾਲਂ ਹਿਤਾਯ ਅਤ੍ਥਾਯ। ਠਾਨਸੋ ਉਪਕਪ੍ਪਤੀਤਿ ਤਙ੍ਖਣਞ੍ਞੇવ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਕਾਲਨ੍ਤਰੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਯਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਤਾ – ਯਂ ਪੇਤੇ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਦਾਨੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ਪੇਤਾ ਚੇ ਅਨੁਮੋਦਨ੍ਤਿ, ਤਾવਦੇવ ਤਸ੍ਸ ਫਲੇਨ ਪੇਤਾ ਪਰਿਮੁਚ੍ਚਨ੍ਤੀਤਿ।
ਏવਂ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਂ ਪੇਤੇ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਦਾਨਾਭਿਰਤਮਾਨਸਂ ਕਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਪੁਨਦਿવਸੇ ਸੇਟ੍ਠਿਭਰਿਯਾ ਅવਸੇਸਾ ਚ ਞਾਤਕਾ ਸੇਟ੍ਠਿਂ ਅਨੁવਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ਏવਂ ਤੇਮਾਸਮਤ੍ਤਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਸੁਂ। ਅਥ ਰਾਜਾ ਪਸੇਨਦਿ ਕੋਸਲੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਮਾਸਮਤ੍ਤਂ ਮਮ ਘਰਂ ਨਾਗਮਿਂਸੂ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਾਰਣੇ ਕਥਿਤੇ ਰਾਜਾਪਿ ਸੇਟ੍ਠਿਂ ਅਨੁવਤ੍ਤਨ੍ਤੋ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ, ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਾਗਰਾ ਰਾਜਾਨਂ ਅਨੁવਤ੍ਤਨ੍ਤਾ ਮਾਸਮਤ੍ਤਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਸੁਂ। ਏવਂ ਮਾਸਦ੍વਯਂ ਪਿਟ੍ਠਧੀਤਲਿਕਮੂਲਕਂ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤੇਸੁਨ੍ਤਿ।
ਪਿਟ੍ਠਧੀਤਲਿਕਪੇਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੫. ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਪੇਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟੇਸੁ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਰਾਜਗਹੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇ ਪੇਤੇ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ।
ਤਤ੍ਰਾਯਂ વਿਤ੍ਥਾਰਕਥਾ – ਇਤੋ ਦ੍વਾਨવੁਤਿਕਪ੍ਪੇ ਕਾਸਿ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਅਹੋਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਜਯਸੇਨੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਿਰਿਮਾ ਨਾਮ ਦੇવੀ। ਤਸ੍ਸਾ ਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਫੁਸ੍ਸੋ ਨਾਮ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ
ਭਗવਤੋ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਰੋ વੇਮਾਤਿਕਾ ਤਯੋ ਭਾਤਰੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸੁਂ – ‘‘ਬੁਦ੍ਧਾ
ਤੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਇਚ੍ਛਾਮ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਤੇਮਾਸਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤੁਂ, ਅਧਿવਾਸੇਤੁ ਨੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਇਮਂ ਤੇਮਾਸਂ વਸ੍ਸਾવਾਸ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਧਿવਾਸੇਸਿ ਭਗવਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇਨ। ਤੇ ਤਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਨਪਦੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਕਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਖਂ ਪੇਸੇਸੁਂ ‘‘ਇਮਂ ਤੇਮਾਸਂ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਭਗવਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬੋ, વਿਹਾਰਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਭਗવਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਮ੍ਭਾਰਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਸਬ੍ਬਂ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਪਟਿਪੇਸੇਸਿ। ਤੇ
ਤੇਸਂ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ ਏਕੋ ਗਹਪਤਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸਪਜਾਪਤਿਕੋ ਸਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ ਪਸਨ੍ਨੋ। ਸੋ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਾਨવਤ੍ਤਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਅਦਾਸਿ। ਜਨਪਦੇ ਨਿਯੁਤ੍ਤਕਪੁਰਿਸੋ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਜਾਨਪਦੇਹਿ ਏਕਾਦਸਮਤ੍ਤੇਹਿ ਪੁਰਿਸਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਮੇવ ਦਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਾਪੇਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਕੇਚਿ ਜਾਨਪਦਾ ਪਟਿਹਤਚਿਤ੍ਤਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਤੇ ਦਾਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਰਾਯਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਖਾਦਿਂਸੁ, ਭਤ੍ਤਸਾਲਞ੍ਚ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਦਹਿਂਸੁ। ਪવਾਰਿਤਾ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਾ ਭਗવਤੋ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਤ੍વਾ
ਅਥ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਦ੍ਦਕਪ੍ਪੇ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਤੇ ਪਟਿਹਤਚਿਤ੍ਤਾ ਜਨਾ ਪੇਤੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾ। ਤਦਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਤਕਾਨਂ ਪੇਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਨੋ ਞਾਤੀਨਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ, ਤੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਲਭਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਇਮੇਪਿ ਪੇਤਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕਸ੍ਸਪਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ – ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯਮ੍ਪਿ ਏવਰੂਪਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਲਭੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ? ਭਗવਾ ਆਹ – ‘‘ਇਦਾਨਿ ਨ ਲਭਥ, ਅਨਾਗਤੇ ਪਨ ਗੋਤਮੋ ਨਾਮ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਇਤੋ ਦ੍વਾਨવੁਤਿਕਪ੍ਪੇ ਞਾਤਿ ਅਹੋਸਿ, ਸੋ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਦਾ ਲਭਿਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਕਿਰ ਤੇਸਂ ਪੇਤਾਨਂ ਤਂ વਚਨਂ ‘‘ਸ੍વੇ ਲਭਿਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ વਿਯ ਅਹੋਸਿ।
ਤਤੋ
ਅਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪਿ ਭਗવਾ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਸਤ੍ਤਾਹਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਆਗਮ੍ਮ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚવਗ੍ਗਿਯੇ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਯਾવ ਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰੇ ਤਯੋ ਜਟਿਲੇ વਿਨੇਤ੍વਾ ਰਾਜਗਹਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਤਤ੍ਥ
‘‘ਦਨ੍ਤੋ ਦਨ੍ਤੇਹਿ ਸਹ ਪੁਰਾਣਜਟਿਲੇਹਿ, વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੇਹਿ।
ਸਿਙ੍ਗੀਨਿਕ੍ਖਸવਣ੍ਣੋ, ਰਾਜਗਹਂ ਪਾવਿਸਿ ਭਗવਾ’’ਤਿ॥ (ਮਹਾવ॰ ੫੮) –
ਏવਮਾਦੀਹਿ
ਰਾਜਾ ਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਕਤ੍ਥ ਨੁ ਖੋ ਭਗવਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਭਗવਤੋ વਿਹਾਰਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ, ਨ ਤਂ ਦਾਨਂ ਕਸ੍ਸਚਿ ਉਦ੍ਦਿਸਿ। ਤਥਾ ਤਂ ਦਾਨਂ ਅਲਭਨ੍ਤਾ ਪੇਤਾ ਛਿਨ੍ਨਾਸਾ ਹੁਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਿਯਂ ਰਞ੍ਞੋ ਨਿવੇਸਨੇ ਅਤਿવਿਯ ਭਿਂਸਨਕਂ વਿਸ੍ਸਰਮਕਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਭਯਸਨ੍ਤਾਸਸਂવੇਗਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વਿਭਾਤਾਯ
ਰਾਜਾ ਨਿવੇਸਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਹਾਦਾਨਂ ਪਟਿਯਾਦਾਪੇਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਕਾਲਂ ਆਰੋਚਾਪੇਸਿ
੧੪.
‘‘ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟੇਸੁ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਸਨ੍ਧਿਸਿਙ੍ਘਾਟਕੇਸੁ ਚ।
ਦ੍વਾਰਬਾਹਾਸੁ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਆਗਨ੍ਤ੍વਾਨ ਸਕਂ ਘਰਂ॥
੧੫.
‘‘ਪਹੂਤੇ
ਨ ਤੇਸਂ ਕੋਚਿ ਸਰਤਿ, ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾ॥
੧੬.
‘‘ਏવਂ
ਸੁਚਿਂ ਪਣੀਤਂ ਕਾਲੇਨ, ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਪਾਨਭੋਜਨਂ॥
੧੭.
‘‘ਇਦਂ વੋ ਞਾਤੀਨਂ ਹੋਤੁ, ਸੁਖਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੁ ਞਾਤਯੋ।
ਤੇ ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍વਾ, ਞਾਤਿਪੇਤਾ ਸਮਾਗਤਾ।
ਪਹੂਤੇ ਅਨ੍ਨਪਾਨਮ੍ਹਿ, ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਅਨੁਮੋਦਰੇ॥
੧੮.
‘‘ਚਿਰਂ ਜੀવਨ੍ਤੁ ਨੋ ਞਾਤੀ, ਯੇਸਂ ਹੇਤੁ ਲਭਾਮਸੇ।
ਅਮ੍ਹਾਕਞ੍ਚ ਕਤਾ ਪੂਜਾ, ਦਾਯਕਾ ਚ ਅਨਿਪ੍ਫਲਾ॥
੧੯.
‘‘ਨ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਕਸਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਗੋਰਕ੍ਖੇਤ੍ਥ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ।
વਣਿਜ੍ਜਾ ਤਾਦਿਸੀ ਨਤ੍ਥਿ, ਹਿਰਞ੍ਞੇਨ ਕਯਾਕਯਂ।
ਇਤੋ ਦਿਨ੍ਨੇਨ ਯਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਪੇਤਾ ਕਾਲਗਤਾ ਤਹਿਂ॥
੨੦.
‘‘ਉਨ੍ਨਮੇ ਉਦਕਂ વੁਟ੍ਠਂ, ਯਥਾ ਨਿਨ੍ਨਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ।
ਏવਮੇવ ਇਤੋ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਪੇਤਾਨਂ ਉਪਕਪ੍ਪਤਿ॥
੨੧.
‘‘ਯਥਾ વਾਰਿવਹਾ ਪੂਰਾ, ਪਰਿਪੂਰੇਨ੍ਤਿ ਸਾਗਰਂ।
ਏવਮੇવ
੨੨.
‘‘ਅਦਾਸਿ ਮੇ ਅਕਾਸਿ ਮੇ, ਞਾਤਿਮਿਤ੍ਤਾ ਸਖਾ ਚ ਮੇ।
ਪੇਤਾਨਂ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਦਜ੍ਜਾ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਮਨੁਸ੍ਸਰਂ॥
੨੩.
‘‘ਨ ਹਿ ਰੁਣ੍ਣਂ વਾ ਸੋਕੋ વਾ, ਯਾ ਚਞ੍ਞਾ ਪਰਿਦੇવਨਾ।
ਨ ਤਂ ਪੇਤਾਨਮਤ੍ਥਾਯ, ਏવਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਞਾਤਯੋ॥
੨੪.
‘‘ਅਯਞ੍ਚ
ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਹਿਤਾਯਸ੍ਸ, ਠਾਨਸੋ ਉਪਕਪ੍ਪਤਿ॥
੨੫.
‘‘ਸੋ ਞਾਤਿਧਮ੍ਮੋ ਚ ਅਯਂ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਪੇਤਾਨ ਪੂਜਾ ਚ ਕਤਾ ਉਲ਼ਾਰਾ।
ਬਲਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਨਮਨੁਪ੍ਪਦਿਨ੍ਨਂ, ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਹੁਤਂ ਅਨਪ੍ਪਕ’’ਨ੍ਤਿ॥
੧੪. ਤਤ੍ਥ ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟੇਸੂਤਿ ਕੁਟ੍ਟਾਨਂ ਪਰਭਾਗੇਸੁ। ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਸਜ੍ਜਾਦਿਪਟਿਕ੍ਖੇਪਤੋ ਠਾਨਕਪ੍ਪਨવਚਨਮੇਤਂ, ਗੇਹਪਾਕਾਰਕੁਟ੍ਟਾਨਂ ਦ੍વਾਰਤੋ ਬਹਿ ਏવ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਨ੍ਧਿਸਿਙ੍ਘਾਟਕੇਸੁ ਚਾਤਿ ਸਨ੍ਧੀਸੁ ਚ ਸਿਙ੍ਘਾਟਕੇਸੁ ਚ। ਸਨ੍ਧੀਤਿ ਚਤੁਕ੍ਕੋਣਰਚ੍ਛਾ, ਘਰਸਨ੍ਧਿਭਿਤ੍ਤਿਸਨ੍ਧਿਆਲੋਕਸਨ੍ਧਿਯੋਪਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਸਿਙ੍ਘਾਟਕਾਤਿ ਤਿਕੋਣਰਚ੍ਛਾ। ਦ੍વਾਰਬਾਹਾਸੁ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀਤਿ ਨਗਰਦ੍વਾਰਘਰਦ੍વਾਰਾਨਂ ਬਾਹਾ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਆਗਨ੍ਤ੍વਾਨ ਸਕਂ ਘਰਨ੍ਤਿ ਸਕਘਰਂ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬਞਾਤਿਘਰਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਸਾਮਿਭਾવੇਨ ਅਜ੍ਝਾવੁਤ੍ਥਘਰਮ੍ਪਿ, ਤਦੁਭਯਮ੍ਪਿ ਤੇ ਯਸ੍ਮਾ ਸਕਘਰਸਞ੍ਞਾਯ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਆਗਨ੍ਤ੍વਾਨ ਸਕਂ ਘਰ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ।
੧੫. ਏવਂ ਭਗવਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਨਜ੍ਝਾવੁਤ੍ਥਪੁਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਪੁਬ੍ਬਞਾਤਿਘਰਤ੍ਤਾ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਨਿવੇਸਨਂ ਸਕਘਰਸਞ੍ਞਾਯ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਾਦੀਸੁ ਠਿਤੇ ਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛਰਿਯਫਲਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤੇ ਅਤਿવਿਯ ਦੁਦ੍ਦਸਿਕવਿਰੂਪਭਯਾਨਕਦਸ੍ਸਨੇ ਬਹੂ ਪੇਤੇ ਰਞ੍ਞੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟੇਸੁ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਗਾਥਂ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤੇਹਿ ਕਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਦਾਰੁਣਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਹੂਤੇ ਅਨ੍ਨਪਾਨਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਦੁਤਿਯਗਾਥਮਾਹ।
ਤਤ੍ਥ ਪਹੂਤੇਤਿ ਅਨਪ੍ਪਕੇ ਬਹੁਮ੍ਹਿ, ਯਾવਦਤ੍ਥੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ ਅਨ੍ਨਪਾਨਮ੍ਹੀਤਿ ਅਨ੍ਨੇ ਚ ਪਾਨੇ ਚ। ਖਜ੍ਜਭੋਜ੍ਜੇਤਿ ਖਜ੍ਜੇ ਚ ਭੋਜ੍ਜੇ ਚ। ਏਤੇਨ ਅਸਿਤਪੀਤਖਾਯਿਤਸਾਯਿਤવਸੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਆਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਉਪਟ੍ਠਿਤੇਤਿ ਉਪਗਮ੍ਮ ਠਿਤੇ ਸਜ੍ਜਿਤੇ, ਪਟਿਯਤ੍ਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨ ਤੇਸਂ ਕੋਚਿ ਸਰਤਿ ਸਤ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਕੋਚਿ ਮਾਤਾ વਾ ਪਿਤਾ વਾ ਪੁਤ੍ਤੋ વਾ ਨਤ੍ਤਾ વਾ ਨ ਸਰਤਿ। ਕਿਂ ਕਾਰਣਾ? ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾਤਿ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਸ੍ਸ ਅਦਾਨਦਾਨਪਟਿਸੇਧਨਾਦਿਭੇਦਸ੍ਸ ਕਦਰਿਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭਾવਤੋ। ਤਞ੍ਹਿ ਕਮ੍ਮਂ ਤੇਸਂ ਞਾਤੀਨਂ ਸਰਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤਿ।
੧੬. ਏવਂ ਭਗવਾ ਅਨਪ੍ਪਕੇਪਿ ਅਨ੍ਨਪਾਨਾਦਿਮ੍ਹਿ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਞਾਤੀਨਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨ੍ਤਾਨਂ ਪੇਤਾਨਂ ‘‘ਏવਂ ਦਦਨ੍ਤਿ ਞਾਤੀਨ’’ਨ੍ਤਿ ਤਤਿਯਗਾਥਮਾਹ।
ਤਤ੍ਥ ਏવਨ੍ਤਿ ਉਪਮਾવਚਨਂ। ਤਸ੍ਸ ਦ੍વਿਧਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ – ਤੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾ ਅਸਰਨ੍ਤੇਸੁਪਿ ਕੇਸੁਚਿ ਕੇਚਿ ਦਦਨ੍ਤਿ ਞਾਤੀਨਂ, ਯੇ ਏવਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਚ, ਮਹਾਰਾਜ, ਯਥਾ ਤਯਾ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਏવਂ ਸੁਚਿਂ ਪਣੀਤਂ ਕਾਲੇਨ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਪਾਨਭੋਜਨਂ ਦਦਨ੍ਤਿ ਞਾਤੀਨਂ, ਯੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕਾਤਿ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਦਦਨ੍ਤੀਤਿ ਦੇਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤਿ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਨ੍ਤਿ। ਞਾਤੀਨਨ੍ਤਿ ਮਾਤਿਤੋ ਚ ਪਿਤਿਤੋ ਚ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾਨਂ। ਯੇਤਿ ਯੇ ਕੇਚਿ ਪੁਤ੍ਤਾਦਯੋ। ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਭવਨ੍ਤਿ। ਅਨੁਕਮ੍ਪਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥਕਾਮਾ ਹਿਤੇਸਿਨੋ। ਸੁਚਿਨ੍ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਂ ਮਨੋਹਰਂ ਧਮ੍ਮਿਕਞ੍ਚ। ਪਣੀਤਨ੍ਤਿ ਉਲ਼ਾਰਂ। ਕਾਲੇਨਾਤਿ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਾਨਂ ਪਰਿਭੋਗਯੋਗ੍ਗਕਾਲੇਨ, ਞਾਤਿਪੇਤਾਨਂ વਾ ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਾਦੀਸੁ ਕਪ੍ਪਿਯਨ੍ਤਿ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਪਤਿਰੂਪਂ ਅਰਿਯਾਨਂ ਪਰਿਭੋਗਾਰਹਂ। ਪਾਨਭੋਜਨਨ੍ਤਿ ਪਾਨਞ੍ਚ ਭੋਜਨਞ੍ਚ, ਤਦੁਪਦੇਸੇਨ ਚੇਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਂ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ વਦਤਿ।
੧੭. ਇਦਾਨਿ ਯੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਤੇਸਂ ਪੇਤਾਨਂ ਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਦਂ વੋ ਞਾਤੀਨਂ ਹੋਤੁ, ਸੁਖਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੁ ਞਾਤਯੋ’’ਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥਗਾਥਾਯ ਪੁਬ੍ਬਡ੍ਢਂ ਆਹ। ਤਂ ਤਤਿਯਗਾਥਾਯ ਪੁਬ੍ਬਡ੍ਢੇਨ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ –
‘‘ਏવਂ ਦਦਨ੍ਤਿ ਞਾਤੀਨਂ, ਯੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕਾ।
ਇਦਂ વੋ ਞਾਤੀਨਂ ਹੋਤੁ, ਸੁਖਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੁ ਞਾਤਯੋ’’ਤਿ॥
ਤੇਨ ‘‘ਇਦਂ વੋ ਞਾਤੀਨਂ ਹੋਤੂਤਿ ਏવਂ ਪਕਾਰੇਨ ਦਦਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਅਞ੍ਞਥਾ’’ਤਿ ਆਕਾਰਤ੍ਥੇਨ ਏવਂਸਦ੍ਦੇਨ ਦਾਤਬ੍ਬਾਕਾਰਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ।
ਤਤ੍ਥ ਇਦਨ੍ਤਿ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਨਿਦਸ੍ਸਨਂ। વੋਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ ‘‘ਯੇਹਿ વੋ ਅਰਿਯਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੩੬) વਿਯ। ਞਾਤੀਨਂ ਹੋਤੂਤਿ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਞਾਤਕਾਨਂ ਹੋਤੁ। ‘‘ਨੋ ਞਾਤੀਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਞਾਤੀਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁਖਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੁ ਞਾਤਯੋਤਿ ਤੇ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੂਪਪਨ੍ਨਾ ਞਾਤਯੋ ਇਦਂ ਫਲਂ ਪਚ੍ਚਨੁਭવਨ੍ਤਾ ਸੁਖਿਤਾ ਸੁਖਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤੁ।
ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਇਦਂ વੋ ਞਾਤੀਨਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਨ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਫਲਦਂ ਹੋਤਿ ‘‘ਤੇ ਚ ਤਤ੍ਥੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
ਤਤ੍ਥ ਤੇਤਿ ਞਾਤਿਪੇਤਾ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਯਤ੍ਥ ਦਾਨਂ ਦੀਯਤਿ, ਤਤ੍ਥ। ਸਮਾਗਨ੍ਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਇਮੇ ਨੋ ਞਾਤਯੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਦਾਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਨੁਮੋਦਨਤ੍ਥਂ ਤਤ੍ਥ ਸਮਾਗਤਾ ਹੁਤ੍વਾ। ਪਹੂਤੇ ਅਨ੍ਨਪਾਨਮ੍ਹੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਦੀਯਮਾਨੇ ਤਸ੍ਮਿਂ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ। ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਅਨੁਮੋਦਰੇਤਿ ਕਮ੍ਮਫਲਂ ਅਭਿਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤਾ ਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰਂ ਅવਿਜਹਨ੍ਤਾ ਅવਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਨੋ ਦਾਨਂ
੧੮. ਚਿਰਂ ਜੀવਨ੍ਤੂਤਿ ਚਿਰਂ ਜੀવਿਨੋ ਦੀਘਾਯੁਕਾ ਹੋਨ੍ਤੁ। ਨੋ ਞਾਤੀਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਞਾਤਕਾ। ਯੇਸਂ ਹੇਤੂਤਿ ਯੇਸਂ ਕਾਰਣਾ ਯੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ। ਲਭਾਮਸੇਤਿ ਈਦਿਸਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਲਭਾਮ। ਇਦਞ੍ਹਿ ਉਦ੍ਦਿਸਨੇਨ ਲਦ੍ਧਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤਾਨਂ ਪੇਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਤੀਨਂ ਥੋਮਨਾਕਾਰਦਸ੍ਸਨਂ। ਪੇਤਾਨਞ੍ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਮੋਦਨੇਨ, ਦਾਯਕਾਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸਨੇਨ, ਉਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚਾਤਿ ਤੀਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਤਙ੍ਖਣਞ੍ਞੇવ ਫਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਕਾ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਦਾਯਕਾ વਿਸੇਸਹੇਤੁ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਯੇਸਂ ਹੇਤੁ ਲਭਾਮਸੇ’’ਤਿ। ਅਮ੍ਹਾਕਞ੍ਚ ਕਤਾ ਪੂਜਾਤਿ ‘‘ਇਦਂ વੋ ਞਾਤੀਨਂ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਏવਂ ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੇਹਿ ਦਾਯਕੇਹਿ ਅਮ੍ਹਾਕਞ੍ਚ ਪੂਜਾ ਕਤਾ, ਤੇ ਦਾਯਕਾ ਚ ਅਨਿਪ੍ਫਲਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਨ੍ਤਾਨੇ ਪਰਿਚ੍ਚਾਗਮਯਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥੇવ ਫਲਦਾਨਤੋ।
ਏਤ੍ਥਾਹ – ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੂਪਪਨ੍ਨਾ ਏવ ਞਾਤੀ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਲਭਨ੍ਤਿ, ਉਦਾਹੁ ਅਞ੍ਞੇਪੀ’’ਤਿ? ਨ ਚੇਤ੍ਥ ਅਮ੍ਹੇਹਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਭਗવਤਾ ਏવਂ ਬ੍ਯਾਕਤਤ੍ਤਾ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –-
‘‘ਮਯਮਸ੍ਸੁ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਨਾਮ ਦਾਨਾਨਿ ਦੇਮ, ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਮ ‘ਇਦਂ ਦਾਨਂ ਪੇਤਾਨਂ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾਨਂ ਉਪਕਪ੍ਪਤੁ, ਇਦਂ ਦਾਨਂ ਪੇਤਾ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੂ’ਤਿ। ਕਚ੍ਚਿ ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਦਾਨਂ ਪੇਤਾਨਂ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾਨਂ ਉਪਕਪ੍ਪਤਿ
‘‘ਕਤਮਂ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਠਾਨਂ, ਕਤਮਂ ਅਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ? ਇਧ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀ
‘‘ਇਧ ਪਨ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਂ
‘‘ਇਧ ਪਨ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ…ਪੇ॰… ਦੇવਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ। ਯੋ ਦੇવਾਨਂ ਆਹਾਰੋ, ਤੇਨ ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਯਾਪੇਤਿ, ਤੇਨ ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਇਦਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਅਟ੍ਠਾਨਂ, ਯਤ੍ਥ ਠਿਤਸ੍ਸ ਤਂ ਦਾਨਂ ਨ ਉਪਕਪ੍ਪਤਿ।
‘‘ਇਧ ਪਨ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਏਕਚ੍ਚੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੀ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਕਾਯਸ੍ਸ ਭੇਦਾ ਪਰਂ ਮਰਣਾ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯਂ ਉਪਪਜ੍ਜਤਿ। ਯੋ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯਿਕਾਨਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਆਹਾਰੋ, ਤੇਨ ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਯਾਪੇਤਿ, ਤੇਨ ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਯਂ વਾ ਪਨਸ੍ਸ ਇਤੋ ਅਨੁਪવੇਚ੍ਛੇਨ੍ਤਿ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ વਾ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ વਾ, ਤੇਨ ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਯਾਪੇਤਿ, ਤੇਨ ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਇਦਂ ਖੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਠਾਨਂ, ਯਤ੍ਥ ਠਿਤਸ੍ਸ ਤਂ ਦਾਨਂ ਉਪਕਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿ।
‘‘ਸਚੇ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸੋ ਪੇਤੋ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤੋ ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਨੁਪਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਕੋ ਤਂ ਦਾਨਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੀ’’ਤਿ
‘‘ਸਚੇ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸੋ ਚੇવ ਪੇਤੋ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤੋ ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਨੁਪਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਪਿਸ੍ਸ ਪੇਤਾ ਞਾਤਿਸਾਲੋਹਿਤਾ ਤਂ ਠਾਨਂ ਅਨੁਪਪਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕੋ ਤਂ ਦਾਨਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਂ ਖੋ ਏਤਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਅਨવਕਾਸੋ, ਯਂ ਤਂ ਠਾਨਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸ
੧੯. ਇਦਾਨਿ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੂਪਪਨ੍ਨਾਨਂ ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਸਿਗੋਰਕ੍ਖਾਦਿਨੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਟਿਲਾਭਕਾਰਣਸ੍ਸ ਅਭਾવਂ ਇਤੋ ਦਿਨ੍ਨੇਨ ਯਾਪਨਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ।
ਤਤ੍ਥ ਨ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਕਸਿ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੇ ਕਸਿ ਨ ਹਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਯਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪੇਤਾ ਸੁਖੇਨ ਜੀવੇਯ੍ਯੁਂ। ਗੋਰਕ੍ਖੇਤ੍ਥ ਨ વਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੇ ਨ ਕੇવਲਂ ਕਸਿਯੇવ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਥ ਖੋ ਗੋਰਕ੍ਖਾਪਿ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ, ਯਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ વਣਿਜ੍ਜਾ ਤਾਦਿਸੀ ਨਤ੍ਥੀਤਿ વਣਿਜ੍ਜਾਪਿ ਤਾਦਿਸੀ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਾ ਤੇਸਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਟਿਲਾਭਹੇਤੁ ਭવੇਯ੍ਯ। ਹਿਰਞ੍ਞੇਨ ਕਯਾਕਯਨ੍ਤਿ ਹਿਰਞ੍ਞੇਨ ਕਯવਿਕ੍ਕਯਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥ ਤਾਦਿਸਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਂ ਤੇਸਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਪਟਿਲਾਭਹੇਤੁ ਭવੇਯ੍ਯ। ਇਤੇ ਦਿਨ੍ਨੇਨ ਯਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਪੇਤਾ ਕਾਲਗਤਾ ਤਹਿਨ੍ਤਿ ਕੇવਲਂ ਪਨ ਇਤੋ ਞਾਤੀਹਿ વਾ ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚੇਹਿ વਾ ਦਿਨ੍ਨੇਨ ਯਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਤਭਾવਂ ਪવਤ੍ਤੇਨ੍ਤਿ। ਪੇਤਾਤਿ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੂਪਪਨ੍ਨਾ ਸਤ੍ਤਾ। ਕਾਲਗਤਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਰਣਕਾਲੇਨ ਗਤਾ। ‘‘ਕਾਲਕਤਾ’’ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ, ਕਤਕਾਲਾ ਕਤਮਰਣਾ ਮਰਣਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾ। ਤਹਿਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੇ।
੨੦-੨੧. ਇਦਾਨਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਉਪਮਾਹਿ ਪਕਾਸੇਤੁਂ ‘‘ਉਨ੍ਨਮੇ ਉਦਕਂ વੁਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯਥਾ ਉਨ੍ਨਮੇ ਥਲੇ ਉਨ੍ਨਤਪ੍ਪਦੇਸੇ ਮੇਘੇਹਿ ਅਭਿવੁਟ੍ਠਂ ਉਦਕਂ ਯਥਾ ਨਿਨ੍ਨਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਯੋ ਭੂਮਿਭਾਗੋ ਨਿਨ੍ਨੋ ਓਣਤੋ, ਤਂ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ; ਏવਮੇવ ਇਤੋ ਦਿਨ੍ਨਂ ਦਾਨਂ ਪੇਤਾਨਂ ਉਪਕਪ੍ਪਤਿ
੨੨. ਯਸ੍ਮਾ ਪੇਤਾ ‘‘ਇਤੋ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲਭਾਮਾ’’ਤਿ ਆਸਾਭਿਭੂਤਾ ਞਾਤਿਘਰਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾਪਿ ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ ਨੋ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਯਾਚਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਇਮਾਨਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਣવਤ੍ਥੂਨਿ ਅਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੋ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਦਜ੍ਜਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਦਾਸਿ ਮੇ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ।
ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ਞਾਤਿ, ਸਿਨੇਹવਸੇਨ ਮਿਤ੍ਤੋ, ਅਸੁਕੋ ਮੇ ਸਹਪਂਸੁਕੀਲ਼ਕਸਹਾਯੋ ਸਖਾ’’ਤਿ ਚ ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਮਨੁਸ੍ਸਰਨ੍ਤੋ ਪੇਤਾਨਂ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਦਜ੍ਜਾ ਦਾਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਤੇਯ੍ਯ। ‘‘ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਦਜ੍ਜਾ’’ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ, ਪੇਤਾਨਂ ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਦਾਤਬ੍ਬਾ, ਤੇਨ ‘‘ਅਦਾਸਿ ਮੇ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਮਨੁਸ੍ਸਰਂ ਅਨੁਸ੍ਸਰਤਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਹਿ ਇਦਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤવਚਨਂ।
੨੩-੨੪. ਯੇ ਪਨ ਸਤ੍ਤਾ ਞਾਤਿਮਰਣੇਨ ਰੁਣ੍ਣਸੋਕਾਦਿਪਰਾ ਏવ ਹੁਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਨ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਤਂ ਰੁਣ੍ਣਸੋਕਾਦਿ ਕੇવਲਂ ਅਤ੍ਤਪਰਿਤਾਪਨਮਤ੍ਤਮੇવ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਨ ਪੇਤਾਨਂ ਕਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨ ਹਿ ਰੁਣ੍ਣਂ વਾ’’ਤਿ ਗਾਥਂ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ਮਗਧਰਾਜੇਨ ਦਿਨ੍ਨਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਸਾਤ੍ਥਕਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਅਯਞ੍ਚ ਖੋ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੋ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤੋਯੇવ।
੨੫. ਇਦਾਨਿ ਯਸ੍ਮਾ ਇਮਂ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਦੇਨ੍ਤੇਨ ਰਞ੍ਞਾ ਞਾਤੀਨਂ ਞਾਤੀਹਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਕਰਣੇਨ ਞਾਤਿਧਮ੍ਮੋ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤੋ, ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ ਪਾਕਟੋ ਕਤੋ, ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ ਪਾਕਟਂ ਕਤਂ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿਪਿ ਏવਮੇવ ਞਾਤੀਸੁ ਞਾਤਿਧਮ੍ਮੋ ਪਰਿਪੂਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ। ਤੇ ਚ ਪੇਤੇ ਦਿਬ੍ਬਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਅਧਿਗਮੇਨ੍ਤੇਨ ਪੇਤਾਨਂ ਪੂਜਾ ਕਤਾ ਉਲ਼ਾਰਾ ‘‘ਸੋ ਞਾਤਿਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਓਸਾਨਗਾਥਮਾਹ।
ਤਤ੍ਥ ਞਾਤਿਧਮ੍ਮੋਤਿ ਞਾਤੀਹਿ ਞਾਤੀਨਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਰਣਂ। ਉਲ਼ਾਰਾਤਿ ਫੀਤਾ ਸਮਿਦ੍ਧਾ। ਬਲਨ੍ਤਿ ਕਾਯਬਲਂ। ਪਸੁਤਨ੍ਤਿ ਉਪਚਿਤਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸੋ ਞਾਤਿਧਮ੍ਮੋ ਚ ਅਯਂ ਨਿਦਸ੍ਸਿਤੋ’’ਤਿ ਏਤੇਨ ਭਗવਾ ਰਾਜਾਨਂ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਞਾਤਿਧਮ੍ਮਦਸ੍ਸਨਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਂ। ‘‘ਪੇਤਾਨ ਪੂਜਾ ਚ ਕਤਾ ਉਲ਼ਾਰਾ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮਾਦਪੇਸਿ। ‘‘ਉਲ਼ਾਰਾ’’ਤਿ ਪਸਂਸਨਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪੂਜਾਕਰਣੇ ਸਮਾਦਪਨਂ। ‘‘ਬਲਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੂਨਮਨੁਪ੍ਪਦਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਸਿ। ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬਲਾਨੁਪ੍ਪਦਾਨਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਏવਂવਿਧਾਨਂ ਬਲਾਨੁਪ੍ਪਦਾਨੇ ਉਸ੍ਸਾਹવਡ੍ਢਨੇਨ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਪੁਞ੍ਞਂ ਪਸੁਤਂ ਅਨਪ੍ਪਕ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਸਿ। ਪੁਞ੍ਞਪਸવਨਕਿਤ੍ਤਨਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸ ਯਥਾਭੁਚ੍ਚਗੁਣਸਂવਣ੍ਣਨਭਾવੇਨ ਸਮ੍ਪਹਂਸਨਨ੍ਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ।
ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਚ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੂਪਪਤ੍ਤਿਆਦੀਨવਸਂવਣ੍ਣਨੇਨ ਸਂવਿਗ੍ਗਹਦਯਾਨਂ ਯੋਨਿਸੋ ਪਦਹਤਂ
ਤਿਰੋਕੁਟ੍ਟਪੇਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੬. ਪਞ੍ਚਪੁਤ੍ਤਖਾਦਕਪੇਤਿવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
ਨਗ੍ਗਾ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਰੂਪਾਸੀਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚਪੁਤ੍ਤਖਾਦਕਪੇਤਿਂ ਆਰਬ੍ਭ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਾવਤ੍ਥਿਯਾ ਕਿਰ ਅવਿਦੂਰੇ ਗਾਮਕੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ વਞ੍ਝਾ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸ ਞਾਤਕਾ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਤવ ਪਜਾਪਤਿ વਞ੍ਝਾ, ਅਞ੍ਞਂ ਤੇ ਕਞ੍ਞਂ ਆਨੇਮਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸੋ ਭਰਿਯਾਯ ਸਿਨੇਹੇਨ ਨ ਇਚ੍ਛਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਾਮਿਕਂ ਏવਮਾਹ
ਤਦਾ ਜਨਪਦੇ વੁਤ੍ਥવਸ੍ਸਾ ਅਟ੍ਠ ਥੇਰਾ ਸਤ੍ਥੁ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਛਾਯੂਦਕਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅਰਞ੍ਞਟ੍ਠਾਨੇ વਾਸਂ ਉਪਗਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਅਥ ਸਾ ਪੇਤੀ ਥੇਰਾਨਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਤੇਸੁ ਸਙ੍ਘਤ੍ਥੇਰੋ ਤਂ ਪੇਤਿਂ –
੨੬.
‘‘ਨਗ੍ਗਾ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਰੂਪਾਸਿ, ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਾ ਪੂਤਿ વਾਯਸਿ।
ਮਕ੍ਖਿਕਾਹਿ ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਾ, ਕਾ ਨੁ ਤ੍વਂ ਇਧ ਤਿਟ੍ਠਸੀ’’ਤਿ॥ –
ਗਾਥਾਯ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿ। ਤਤ੍ਥ ਨਗ੍ਗਾਤਿ ਨਿਚ੍ਚੋਲ਼ਾ। ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਰੂਪਾਸੀਤਿ ਣવਿਰੂਪਾ ਅਤਿવਿਯ ਬੀਭਚ੍ਛਰੂਪੇਨ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਾਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਗਨ੍ਧਾ। ਪੂਤਿ વਾਯਸੀਤਿ ਸਰੀਰਤੋ ਕੁਣਪਗਨ੍ਧਂ વਾਯਸਿ। ਮਕ੍ਖਿਕਾਹਿ ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਾਤਿ ਨੀਲਮਕ੍ਖਿਕਾਹਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਆਕਿਣ੍ਣਾ। ਕਾ ਨੁ ਤ੍વਂ ਇਧ ਤਿਟ੍ਠਸੀਤਿ ਕਾ ਨਾਮ ਏવਰੂਪਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਤਿਟ੍ਠਸਿ, ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ વਿਚਰਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਅਥ ਸਾ ਪੇਤੀ ਮਹਾਥੇਰੇਨ ਏવਂ ਪੁਟ੍ਠਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੀ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਂવੇਗਂ ਜਨੇਨ੍ਤੀ –
੨੭.
‘‘ਅਹਂ
ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਤ੍વਾਨ, ਪੇਤਲੋਕਂ ਇਤੋ ਗਤਾ॥
੨੮.
‘‘ਕਾਲੇਨ ਪਞ੍ਚ ਪੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਸਾਯਂ ਪਞ੍ਚ ਪੁਨਾਪਰੇ।
વਿਜਾਯਿਤ੍વਾਨ ਖਾਦਾਮਿ, ਤੇਪਿ ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਮੇ ਅਲਂ॥
੨੯.
‘‘ਪਰਿਡਯ੍ਹਤਿ
ਪਾਨੀਯਂ ਨ ਲਭੇ ਪਾਤੁਂ, ਪਸ੍ਸ ਮਂ ਬ੍ਯਸਨਂ ਗਤ’’ਨ੍ਤਿ॥ –
ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।
੨੭. ਤਤ੍ਥ ਭਦਨ੍ਤੇਤਿ ਥੇਰਂ ਗਾਰવੇਨ ਆਲਪਤਿ। ਦੁਗ੍ਗਤਾਤਿ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਗਤਾ। ਯਮਲੋਕਿਕਾਤਿ ‘‘ਯਮਲੋਕੋ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੇ ਪੇਤਲੋਕੇ ਤਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਭਾવੇਨ વਿਦਿਤਾ। ਇਤੋ ਗਤਾਤਿ ਇਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕਤੋ ਪੇਤਲੋਕਂ ਉਪਪਜ੍ਜਨવਸੇਨ ਗਤਾ, ਉਪਪਨ੍ਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
੨੮. ਕਾਲੇਨਾਤਿ ਰਤ੍ਤਿਯਾ વਿਭਾਤਕਾਲੇ। ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਹਿ ਏਤਂ ਕਰਣવਚਨਂ। ਪਞ੍ਚ ਪੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਪਞ੍ਚ ਪੁਤ੍ਤੇ। ਲਿਙ੍ਗવਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਹੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਾਯਂ ਪਞ੍ਚ ਪੁਨਾਪਰੇਤਿ ਸਾਯਨ੍ਹਕਾਲੇ ਪੁਨ ਅਪਰੇ ਪਞ੍ਚ ਪੁਤ੍ਤੇ ਖਾਦਾਮੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। વਿਜਾਯਿਤ੍વਾਨਾਤਿ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਦਸ ਦਸ ਪੁਤ੍ਤੇ વਿਜਾਯਿਤ੍વਾ। ਤੇਪਿ ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਮੇ ਅਲਨ੍ਤਿ ਤੇਪਿ ਦਸਪੁਤ੍ਤਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਮਯ੍ਹਂ ਖੁਦਾਯ ਪਟਿਘਾਤਾਯ ਅਹਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਾ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਗਾਥਾਸੁਖਤ੍ਥਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਨਾ-ਇਤਿ ਦੀਘਂ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ।
੨੯. ਪਰਿਡਯ੍ਹਤਿ ਧੂਮਾਯਤਿ ਖੁਦਾਯ ਹਦਯਂ ਮਮਾਤਿ ਖੁਦਾਯ ਜਿਘਚ੍ਛਾਯ ਬਾਧਿਯਮਾਨਾਯ ਮਮ ਹਦਯਪਦੇਸੋ ਉਦਰਗ੍ਗਿਨਾ ਪਰਿਸਮਨ੍ਤਤੋ ਝਾਯਤਿ ਧੂਮਾਯਤਿ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪਤਿ। ਪਾਨੀਯਂ ਨ ਲਭੇ ਪਾਤੁਨ੍ਤਿ ਪਿਪਾਸਾਭਿਭੂਤਾ ਪਸ੍ਸ ਮਂ ਬ੍ਯਸਨਂ ਗਤਨ੍ਤਿ ਪੇਤੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਾਧਾਰਣਂ ਅਸਾਧਾਰਣਞ੍ਚ ਇਮਂ ਈਦਿਸਂ ਬ੍ਯਸਨਂ ਉਪਗਤਂ ਮਂ ਪਸ੍ਸ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਨੁਭવਿਯਮਾਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪવੇਦੇਸਿ।
ਤਂ
੩੦.
‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਕਾਯੇਨ વਾਚਾਯ, ਮਨਸਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਕਤਂ।
ਕਿਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕੇਨ, ਪੁਤ੍ਤਮਂਸਾਨਿ ਖਾਦਸੀ’’ਤਿ॥ –
ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ। ਕਿਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕੇਨਾਤਿ ਕੀਦਿਸਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વਿਪਾਕੇਨ, ਕਿਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਸ੍ਸ, ਉਦਾਹੁ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਕੇਨ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕੇਨਾ’’ਤਿ ਕੇਚਿ ਪਠਨ੍ਤਿ।
ਅਥ
੩੧.
‘‘ਸਪਤੀ ਮੇ ਗਬ੍ਭਿਨੀ ਆਸਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਾਪਂ ਅਚੇਤਯਿਂ।
ਸਾਹਂ ਪਦੁਟ੍ਠਮਨਸਾ, ਅਕਰਿਂ ਗਬ੍ਭਪਾਤਨਂ॥
੩੨.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਦ੍વੇਮਾਸਿਕੋ ਗਬ੍ਭੋ, ਲੋਹਿਤਞ੍ਞੇવ ਪਗ੍ਘਰਿ।
ਤਦਸ੍ਸਾ ਮਾਤਾ ਕੁਪਿਤਾ, ਮਯ੍ਹਂ ਞਾਤੀ ਸਮਾਨਯਿ।
ਸਪਥਞ੍ਚ ਮਂ ਅਕਾਰੇਸਿ, ਪਰਿਭਾਸਾਪਯੀ ਚ ਮਂ॥
੩੩.
‘‘ਸਾਹਂ ਘੋਰਞ੍ਚ ਸਪਥਂ, ਮੁਸਾવਾਦਂ ਅਭਾਸਿਸਂ।
‘ਪੁਤ੍ਤਮਂਸਾਨਿ ਖਾਦਾਮਿ, ਸਚੇ ਤਂ ਪਕਤਂ ਮਯਾ’॥
੩੪.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વਿਪਾਕੇਨ, ਮੁਸਾવਾਦਸ੍ਸ ਚੂਭਯਂ।
ਪੁਤ੍ਤਮਂਸਾਨਿ ਖਾਦਾਮਿ, ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਮਕ੍ਖਿਤਾ’’ਤਿ॥ – ਗਾਥਾਯੋ ਅਭਾਸਿ।
੩੧-੩੨. ਤਤ੍ਥ ਸਪਤੀਤਿ ਸਮਾਨਪਤਿਕਾ ਇਤ੍ਥੀ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਪਾਪਂ ਅਚੇਤਯਿਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਪਤਿਯਾ ਪਾਪਂ ਲੁਦ੍ਦਕਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਚੇਤਯਿਂ। ਪਦੁਟ੍ਠਮਨਸਾਤਿ ਪਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ, ਪਦੁਟ੍ਠੇਨ વਾ ਮਨਸਾ। ਦ੍વੇਮਾਸਿਕੋਤਿ ਦ੍વੇਮਾਸਜਾਤੋ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਦ੍વੇਮਾਸਿਕਾ। ਲੋਹਿਤਞ੍ਞੇવ ਪਗ੍ਘਰੀਤਿ વਿਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਰੁਹਿਰਞ੍ਞੇવ ਹੁਤ੍વਾ વਿਸ੍ਸਨ੍ਦਿ। ਤਦਸ੍ਸਾ ਮਾਤਾ ਕੁਪਿਤਾ, ਮਯ੍ਹਂ ਞਾਤੀ ਸਮਾਨਯੀਤਿ ਤਦਾ ਅਸ੍ਸਾ ਸਪਤਿਯਾ
੩੩-੩੪. ਸਪਥਨ੍ਤਿ ਪਰਿਭਾਸਾਪਯੀਤਿ ਭਯੇਨ ਤਜ੍ਜਾਪੇਸਿ। ਸਪਥਂ ਮੁਸਾવਾਦਂ ਅਭਾਸਿਸਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਚੇ ਤਂ ਮਯਾ ਕਤਂ, ਈਦਿਸੀ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਕਤਮੇવ ਪਾਪਂ ਅਕਤਂ ਕਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੀ ਮੁਸਾવਾਦਂ ਅਭੂਤਂ ਸਪਥਂ ਅਭਾਸਿਂ। ਮੁਤ੍ਤਮਂਸਾਨਿ ਖਾਦਾਮਿ, ਸਚੇਤਂ ਪਕਤਂ ਮਯਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਗਬ੍ਭਪਾਤਨવਸੇਨ ਪਕਤਸ੍ਸ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਕਮ੍ਮਸ੍ਸ। ਮੁਸਾવਾਦਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਮੁਸਾવਾਦਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ। ਉਭਯਨ੍ਤਿ ਉਭਯਸ੍ਸਪਿ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਉਭਯੇਨ વਿਪਾਕੇਨ। ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਹਿ ਇਦਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤવਚਨਂ। ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਮਕ੍ਖਿਤਾਤਿ ਪਸવਨવਸੇਨ ਪਰਿਭਿਜ੍ਜਨવਸੇਨ ਚ ਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚ ਲੋਹਿਤੇਨ ਚ ਮਕ੍ਖਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਮਂਸਾਨਿ ਖਾਦਾਮੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।
ਏવਂ ਸਾ ਪੇਤੀ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮવਿਪਾਕਂ ਪવੇਦੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਥੇਰੇ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਗਾਮੇ ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ਇਸ੍ਸਾਪਕਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਏવਂ ਪੇਤਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ। ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਸ੍ਸ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਸ੍ਸ ਗੇਹਂ ਗਚ੍ਛਥ, ਸੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਦਾਨਂ ਦਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਮਯ੍ਹਂ ਉਦ੍ਦਿਸਾਪੇਯ੍ਯਾਥ, ਏવਂ ਮੇ ਇਤੋ ਪੇਤਲੋਕਤੋ ਮੁਤ੍ਤਿ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਥੇਰਾ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨਾ ਉਲ੍ਲੁਮ੍ਪਨਸਭਾવਸਣ੍ਠਿਤਾ ਤਸ੍ਸ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਸ੍ਸ ਗੇਹਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਿਂਸੁ। ਕੁਟਮ੍ਬਿਕੋ ਥੇਰੇ ਦਿਸ੍વਾ ਸਞ੍ਜਾਤਪ੍ਪਸਾਦੋ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਾਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਥੇਰੇ ਆਸਨੇਸੁ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਪਣੀਤੇਨ ਆਹਾਰੇਨ ਭੋਜੇਤੁਂ ਆਰਭਿ। ਥੇਰਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਤਂ ਦਾਨਂ ਤਸ੍ਸਾ ਪੇਤਿਯਾ ਉਦ੍ਦਿਸਾਪੇਸੁਂ। ਤਙ੍ਖਣਞ੍ਞੇવ ਚ ਸਾ ਪੇਤੀ ਤਤੋ ਦੁਕ੍ਖਤੋ ਅਪੇਤਾ ਉਲ਼ਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਿਯਂ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਅਥ ਥੇਰਾ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਭਗવਾ ਚ ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਸਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਦੇਸਨਾવਸਾਨੇ ਮਹਾਜਨੋ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਂવੇਗੋ ਇਸ੍ਸਾਮਚ੍ਛੇਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਮਿ। ਏવਂ ਸਾ ਦੇਸਨਾ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਸਾਤ੍ਥਿਕਾ ਅਹੋਸੀਤਿ।
ਪਞ੍ਚਪੁਤ੍ਤਖਾਦਕਪੇਤਿવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੭. ਸਤ੍ਤਪੁਤ੍ਤਖਾਦਕਪੇਤਿવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
ਨਗ੍ਗਾ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਰੂਪਾਸੀਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਸਤ੍ਤਪੁਤ੍ਤਖਾਦਕਪੇਤਿਂ ਆਰਬ੍ਭ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਾવਤ੍ਥਿਯਾ ਕਿਰ ਅવਿਦੂਰੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮਕੇ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਪੁਤ੍ਤਾ ਅਹੇਸੁਂ – ਪਠਮવਯੇ ਠਿਤਾ ਰੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਸੀਲਾਚਾਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ। ਤੇਸਂ ਮਾਤਾ ‘‘ਪੁਤ੍ਤવਤੀ ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਤ੍ਤਬਲੇਨ ਭਤ੍ਤਾਰਂ ਅਤਿਮਞ੍ਞਤਿ। ਸੋ ਭਰਿਯਾਯ ਅવਮਾਨਿਤੋ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ਅਞ੍ਞਂ ਕਞ੍ਞਂ ਆਨੇਸਿ। ਸਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਗਬ੍ਭਿਨੀ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਜੇਟ੍ਠਭਰਿਯਾ ਇਸ੍ਸਾਪਕਤਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ વੇਜ੍ਜਂ ਆਮਿਸੇਨ ਉਪਲਾਪੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਤਸ੍ਸਾ ਤੇਮਾਸਿਕਂ ਗਬ੍ਭਂ ਪਾਤੇਸਿ। ਅਥ ਸਾ ਞਾਤੀਹਿ ਚ ਭਤ੍ਤਾਰਾ ਚ ‘‘ਤਯਾ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਗਬ੍ਭੋ ਪਾਤਿਤੋ’’ਤਿ ਪੁਟ੍ਠਾ ‘‘ਨਾਹਂ ਪਾਤੇਮੀ’’ਤਿ ਮੁਸਾ વਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਅਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤੇਹਿ ‘‘ਸਪਥਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ‘‘ਸਾਯਂ ਪਾਤਂ ਸਤ੍ਤ ਸਤ੍ਤ ਪੁਤ੍ਤੇ વਿਜਾਯਿਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਮਂਸਾਨਿ ਖਾਦਾਮਿ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਾ ਚ ਮਕ੍ਖਿਕਾਪਰਿਕਿਣ੍ਣਾ ਚ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਸਪਥਂ ਅਕਾਸਿ।
ਸਾ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਗਬ੍ਭਪਾਤਨਸ੍ਸ ਮੁਸਾવਾਦਸ੍ਸ ਚ ਫਲੇਨੇવ ਪੇਤਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪੁਤ੍ਤਮਂਸਾਨਿ ਖਾਦਨ੍ਤੀ ਤਸ੍ਸੇવ ਗਾਮਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ વਿਚਰਤਿ। ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਥੇਰਾ ਗਾਮਕਾવਾਸੇ વੁਤ੍ਥવਸ੍ਸਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਪਦੇਸੇ ਰਤ੍ਤਿਯਂ વਾਸਂ ਕਪ੍ਪੇਸੁਂ। ਅਥ ਸਾ ਪੇਤੀ ਤੇਸਂ ਥੇਰਾਨਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਤਂ ਮਹਾਥੇਰੋ ਗਾਥਾਯ ਪੁਚ੍ਛਿ –
੩੫.
‘‘ਨਗ੍ਗਾ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਰੂਪਾਸਿ, ਦੁਗ੍ਗਨ੍ਧਾ ਪੂਤਿ વਾਯਸਿ।
ਮਕ੍ਖਿਕਾਹਿ ਪਰਿਕਿਣ੍ਣਾ, ਕਾ ਨੁ ਤ੍વਂ ਇਧ ਤਿਟ੍ਠਸੀ’’ਤਿ॥
ਸਾ ਥੇਰੇਨ ਪੁਟ੍ਠਾ ਤੀਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਪਟਿવਚਨਂ ਅਦਾਸਿ –
੩੬.
‘‘ਅਹਂ ਭਦਨ੍ਤੇ ਪੇਤੀਮ੍ਹਿ, ਦੁਗ੍ਗਤਾ ਯਮਲੋਕਿਕਾ।
ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਕਰਿਤ੍વਾਨ, ਪੇਤਲੋਕਂ ਇਤੋ ਗਤਾ॥
੩੭.
‘‘ਕਾਲੇਨ ਸਤ੍ਤ ਪੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਸਾਯਂ ਸਤ੍ਤ ਪੁਨਾਪਰੇ।
વਿਜਾਯਿਤ੍વਾਨ ਖਾਦਾਮਿ, ਤੇਪਿ ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਮੇ ਅਲਂ॥
੩੮.
‘‘ਪਰਿਡਯ੍ਹਤਿ
ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਅਗ੍ਗਿਦਡ੍ਢਾવ ਆਤਪੇ’’ਤਿ॥
੩੮. ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਨ੍ਤਿ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ વੂਪਸਮਂ। ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਨ ਲਭਾਮਿ। ਅਗ੍ਗਿਦਡ੍ਢਾવ ਆਤਪੇਤਿ ਅਤਿਉਣ੍ਹਆਤਪੇ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਡਯ੍ਹਮਾਨਾ વਿਯ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਨਾਧਿਗਚ੍ਛਾਮੀਤਿ ਯੋਜਨਾ।
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਾਥੇਰੋ ਤਾਯ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ –
੩੯.
‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਕਾਯੇਨ વਾਚਾਯ, ਮਨਸਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਕਤਂ।
ਕਿਸ੍ਸਕਮ੍ਮવਿਪਾਕੇਨ, ਪੁਤ੍ਤਮਂਸਾਨਿ ਖਾਦਸੀ’’ਤਿ॥ – ਗਾਥਮਾਹ।
ਅਥ ਸਾ ਪੇਤੀ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੇਤਲੋਕੂਪਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਪੁਤ੍ਤਮਂਸਖਾਦਨਕਾਰਣਞ੍ਚ ਕਥੇਨ੍ਤੀ –
੪੦.
‘‘ਅਹੂ ਮਯ੍ਹਂ ਦੁવੇ ਪੁਤ੍ਤਾ, ਉਭੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਯੋਬ੍ਬਨਾ।
ਸਾਹਂ ਪੁਤ੍ਤਬਲੂਪੇਤਾ, ਸਾਮਿਕਂ ਅਤਿਮਞ੍ਞਿਸਂ॥
੪੧.
‘‘ਤਤੋ ਮੇ ਸਾਮਿਕੋ ਕੁਦ੍ਧੋ, ਸਪਤਿਂ ਮਯ੍ਹਮਾਨਯਿ।
ਸਾ ਚ ਗਬ੍ਭਂ ਅਲਭਿਤ੍ਥ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਾਪਂ ਅਚੇਤਯਿਂ॥
੪੨.
‘‘ਸਾਹਂ ਪਦੁਟ੍ਠਮਨਸਾ, ਅਕਰਿਂ ਗਬ੍ਭਪਾਤਨਂ।
ਤਸ੍ਸ ਤੇਮਾਸਿਕੋ ਗਬ੍ਭੋ, ਪੂਤਿਲੋਹਿਤਕੋ ਪਤਿ॥
੪੩.
‘‘ਤਦਸ੍ਸਾ ਮਾਤਾ ਕੁਪਿਤਾ, ਮਯ੍ਹਂ ਞਾਤੀ ਸਮਾਨਯਿ।
ਸਪਥਞ੍ਚ ਮਂ ਕਾਰੇਸਿ, ਪਰਿਭਾਸਾਪਯੀ ਚ ਮਂ॥
੪੪.
‘‘ਸਾਹਂ ਘੋਰਞ੍ਚ ਸਪਥਂ, ਮੁਸਾવਾਦਂ ਅਭਾਸਿਸਂ।
‘ਪੁਤ੍ਤਮਂਸਾਨਿ ਖਾਦਾਮਿ, ਸਚੇ ਤਂ ਪਕਤਂ ਮਯਾ’॥
੪੫.
‘‘ਤਸ੍ਸ
ਪੁਤ੍ਤਮਂਸਾਨਿ ਖਾਦਾਮਿ, ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਮਕ੍ਖਿਤਾ’’ਤਿ॥ – ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।
੪੦-੪੫. ਤਤ੍ਥ ਪੁਤ੍ਤਬਲੂਪੇਤਾਤਿ ਪੁਤ੍ਤਬਲੇਨ ਉਪੇਤਾ, ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ વਸੇਨ ਲਦ੍ਧਬਲਾ। ਅਤਿਮਞ੍ਞਿਸਨ੍ਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਮਞ੍ਞਿਂ ਅવਮਞ੍ਞਿਂ। ਪੂਤਿਲੋਹਿਤਕੋ ਪਤੀਤਿ ਕੁਣਪਲੋਹਿਤਂ ਹੁਤ੍વਾ ਗਬ੍ਭੋ ਪਰਿਪਤਿ। ਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਨਨ੍ਤਰਸਦਿਸਮੇવ। ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਠ ਥੇਰਾ, ਇਧ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ। ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚ ਪੁਤ੍ਤਾ, ਇਧ ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਅਯਮੇવ વਿਸੇਸੋਤਿ।
ਸਤ੍ਤਪੁਤ੍ਤਖਾਦਕਪੇਤਿવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਾਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੮. ਗੋਣਪੇਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
ਕਿਂ ਨੁ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਰੂਪੋ વਾਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਮਤਪਿਤਿਕਂ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਕਿਰ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਕੁਟੁਮ੍ਬਿਕਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਕਾਲਮਕਾਸਿ। ਸੋ ਪਿਤੁ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕਸਨ੍ਤਤ੍ਤਹਦਯੋ ਰੋਦਮਾਨੋ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਪਿਯ વਿਚਰਨ੍ਤੋ ਯਂ ਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ – ‘‘ਅਪਿ ਮੇ ਪਿਤਰਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ? ਨ ਕੋਚਿ ਤਸ੍ਸ ਸੋਕਂ વਿਨੋਦੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਖਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਹਦਯੇ ਘਟੇ ਪਦੀਪੋ વਿਯ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯੋ ਪਜ੍ਜਲਤਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਲੋਕਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਸ੍ਸ ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਅਤੀਤਕਾਰਣਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸੋਕਂ વੂਪਸਮੇਤ੍વਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਂ ਦਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਪਚ੍ਛਾਸਮਣਂ ਅਨਾਦਾਯ ਤਸ੍ਸ ਘਰਦ੍વਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਸੋ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਗੇਹਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਰਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਸਯਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ‘‘ਕਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਪਿਤੁ ਗਤਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਸਤ੍ਥਾ, ‘‘ਉਪਾਸਕ, ਕਿਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਪਿਤਰਂ ਪੁਚ੍ਛਸਿ, ਉਦਾਹੁ ਅਤੀਤੇ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਬਹੂ ਕਿਰ ਮਯ੍ਹਂ ਪਿਤਰੋ’’ਤਿ ਤਨੁਭੂਤਸੋਕੋ ਥੋਕਂ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਂ ਪਟਿਲਭਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਸੋਕવਿਨੋਦਨਂ ਧਮ੍ਮਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਅਪਗਤਸੋਕਂ ਕਲ੍ਲਚਿਤ੍ਤਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਸਾਮੁਕ੍ਕਂਸਿਕਾਯ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਯ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਅਗਮਾਸਿ।
ਅਥ
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਕਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਕਾਲਮਕਾਸਿ। ਸੋ ਪਿਤੁ ਮਰਣੇਨ ਸੋਕਪਰਿਦੇવਸਮਾਪਨ੍ਨੋ
੪੬.
‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਰੂਪੋવ, ਲਾਯਿਤ੍વਾ ਹਰਿਤਂ ਤਿਣਂ।
ਖਾਦ ਖਾਦਾਤਿ ਲਪਸਿ, ਗਤਸਤ੍ਤਂ ਜਰਗ੍ਗવਂ॥
੪੭.
‘‘ਨ ਹਿ ਅਨ੍ਨੇਨ ਪਾਨੇਨ, ਮਤੋ ਗੋਣੋ ਸਮੁਟ੍ਠਹੇ।
ਤ੍વਂਸਿ ਬਾਲੋ ਚ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ, ਯਥਾ ਤਞ੍ਞੋવ ਦੁਮ੍ਮਤੀ’’ਤਿ॥ –
ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਂ ਨੂਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾવਚਨਂ। ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਰੂਪੋવਾਤਿ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਸਭਾવੋ વਿਯ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖੇਪਂ ਪਤ੍ਤੋ વਿਯ। ਲਾਯਿਤ੍વਾਤਿ ਹਰਿਤਂ ਤਿਣਨ੍ਤਿ ਅਲ੍ਲਤਿਣਂ। ਲਪਸਿ વਿਲਪਸਿ। ਗਤਸਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਿਗਤਜੀવਿਤਂ। ਜਰਗ੍ਗવਨ੍ਤਿ ਬਲਿਬਦ੍ਦਂ ਅਨ੍ਨੇਨ ਪਾਨੇਨਾਤਿ ਤਯਾ ਦਿਨ੍ਨੇਨ ਹਰਿਤਤਿਣੇਨ વਾ ਪਾਨੀਯੇਨ વਾ। ਮਤੋ ਗੋਣੋ ਸਮੁਟ੍ਠਹੇਤਿ ਕਾਲਕਤੋ ਗੋਣੋ ਲਦ੍ਧਜੀવਿਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨ ਹਿ ਸਮੁਟ੍ਠਹੇਯ੍ਯ। ਤ੍વਂਸਿ ਬਾਲੋ ਚ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋਤਿ ਤ੍વਂ ਬਾਲ੍ਯਯੋਗਤੋ ਬਾਲੋ, ਮੇਧਾਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਭਾવਤੋ ਦੁਮ੍ਮੇਧੋ ਅਸਿ। ਯਥਾ ਤਞ੍ਞੋવ ਦੁਮ੍ਮਤੀਤਿ ਯਥਾ ਤਂ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਨਿਪ੍ਪਞ੍ਞੋ વਿਪ੍ਪਲਪੇਯ੍ਯ, ਏવਂ ਤ੍વਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਂ વਿਪ੍ਪਲਪਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥਾ ਤਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ।
ਤਂ
੪੮.
‘‘ਇਮੇ ਪਾਦਾ ਇਦਂ ਸੀਸਂ, ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਸવਾਲਧਿ।
ਨੇਤ੍ਤਾ ਤਥੇવ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਗੋਣੋ ਸਮੁਟ੍ਠਹੇ॥
੪੯.
‘‘ਨਾਯ੍ਯਕਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾ, ਕਾਯੋ ਸੀਸਞ੍ਚ ਦਿਸ੍ਸਤਿ।
ਰੁਦਂ ਮਤ੍ਤਿਕਥੂਪਸ੍ਮਿਂ, ਨਨੁ ਤ੍વਞ੍ਞੇવ ਦੁਮ੍ਮਤੀ’’ਤਿ॥ –
ਗਾਥਾਦ੍વਯਂ ਅਭਾਸਿ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਇਮਸ੍ਸ ਗੋਣਸ੍ਸ ਇਮੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪਾਦਾ, ਇਦਂ ਸੀਸਂ, ਸਹ વਾਲਧਿਨਾ વਤ੍ਤਤੀਤਿ ਸવਾਲਧਿ ਅਯਂ ਕਾਯੋ। ਇਮਾਨਿ ਚ ਨੇਤ੍ਤਾ ਨਯਨਾਨਿ ਯਥਾ ਮਰਣਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਤਥੇવ ਅਭਿਨ੍ਨਸਣ੍ਠਾਨਾਨਿ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਗੋਣੋ ਸਮੁਟ੍ਠਹੇਤਿ ਇਮਸ੍ਮਾ ਕਾਰਣਾ ਅਯਂ ਗੋਣੋ ਸਮੁਟ੍ਠਹੇਯ੍ਯ ਸਮੁਤ੍ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯਾਤਿ ਮਮ ਚਿਤ੍ਤਂ ਭવੇਯ੍ਯ। ‘‘ਮਞ੍ਞੇ ਗੋਣੋ ਸਮੁਟ੍ਠਹੇ’’ਤਿ ਕੇਚਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਅਯਂ ਗੋਣੋ ਸਹਸਾਪਿ ਕਾਯਂ ਸਮੁਟ੍ਠਹੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਹਂ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਂ, ਏવਂ ਮੇ ਮਞ੍ਞਨਾ ਸਮ੍ਭવੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਅਯ੍ਯਕਸ੍ਸ ਨ ਹਤ੍ਥਪਾਦਾ ਕਾਯੋ ਸੀਸਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਕੇવਲਂ ਪਨ ਤਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠਿਕਾਨਿ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਕਤੇ ਮਤ੍ਤਿਕਾਮਯੇ ਥੂਪੇ ਰੁਦਨ੍ਤੋ ਸਤਗੁਣੇਨ ਸਹਸ੍ਸਗੁਣੇਨ, ਤਾਤ, ਤ੍વਞ੍ਞੇવ ਦੁਮ੍ਮਤਿ ਨਿਪ੍ਪਞ੍ਞੋ, ਭਿਜ੍ਜਨਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ વਿਜਾਨਤਂ ਕਾ ਪਰਿਦੇવਨਾਤਿ ਪਿਤੁ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਸਿ।
ਤਂ
੫੦.
‘‘ਆਦਿਤ੍ਤਂ વਤ ਮਂ ਸਨ੍ਤਂ, ਘਤਸਿਤ੍ਤਂવ ਪਾવਕਂ।
વਾਰਿਨਾ વਿਯ ਓਸਿਞ੍ਚਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਨਿਬ੍ਬਾਪਯੇ ਦਰਂ॥
੫੧.
‘‘ਅਬ੍ਬਹੀ વਤ ਮੇ ਸਲ੍ਲਂ, ਸੋਕਂ ਹਦਯਨਿਸ੍ਸਿਤਂ।
ਯੋ ਮੇ ਸੋਕਪਰੇਤਸ੍ਸ, ਪਿਤੁਸੋਕਂ ਅਪਾਨੁਦਿ॥
੫੨.
‘‘ਸ੍વਾਹਂ
ਨ ਸੋਚਾਮਿ ਨ ਰੋਦਾਮਿ, ਤવ ਸੁਤ੍વਾਨ ਮਾਣવ॥
੫੩.
‘‘ਏવਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪਞ੍ਞਾ, ਯੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕਾ।
વਿਨਿવਤ੍ਤਯਨ੍ਤਿ ਸੋਕਮ੍ਹਾ, ਸੁਜਾਤੋ ਪਿਤਰਂ ਯਥਾ’’ਤਿ॥ –
ਚਤਸ੍ਸੋ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਆਦਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸੋਕਗ੍ਗਿਨਾ ਆਦਿਤ੍ਤਂ ਜਲਿਤਂ। ਸਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸਮਾਨਂ। ਪਾવਕਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਿ। વਾਰਿਨਾ વਿਯ ਓਸਿਞ੍ਚਨ੍ਤਿ ਉਦਕੇਨ ਅવਸਿਞ੍ਚਨ੍ਤੋ વਿਯ। ਸਬ੍ਬਂ ਨਿਬ੍ਬਾਪਯੇ ਦਰਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਦਰਥਂ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਸਿ। ਅਬ੍ਬਹੀ વਤਾਤਿ ਨੀਹਰਿ વਤ। ਸਲ੍ਲਨ੍ਤਿ ਸੋਕਸਲ੍ਲਂ। ਹਦਯਨਿਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸਲ੍ਲਭੂਤਂ। ਸੋਕਪਰੇਤਸ੍ਸਾਤਿ ਸੋਕੇਨ ਅਭਿਭੂਤਸ੍ਸ। ਪਿਤੁਸੋਕਨ੍ਤਿ ਪਿਤਰਂ ਆਰਬ੍ਭ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸੋਕਂ। ਅਪਾਨੁਦੀਤਿ ਅਪਨੇਸਿ। ਤવ ਸੁਤ੍વਾਨ ਮਾਣવਾਤਿ, ਕੁਮਾਰ, ਤવ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਨ ਸੋਚਾਮਿ ਨ ਰੋਦਾਮਿ। ਸੁਜਾਤੋ ਪਿਤਰਂ ਯਥਾਤਿ ਯਥਾ ਅਯਂ ਸੁਜਾਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਤਰਂ ਸੋਕਤੋ વਿਨਿવਤ੍ਤੇਸਿ, ਏવਂ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਯੇ ਅਨੁਕਮ੍ਪਕਾ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹਸੀਲਾ
ਮਾਣવਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਿਤਾ ਅਪਗਤਸੋਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸੀਸਂ ਨਹਾਯਿਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੇ ਪવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਸਗ੍ਗਪਰਾਯਣੋ ਅਹੋਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲਾਦੀਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਤਦਾ ਸੁਜਾਤੋ ਲੋਕਨਾਥੋ ਅਹੋਸੀਤਿ।
ਗੋਣਪੇਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੯. ਮਹਾਪੇਸਕਾਰਪੇਤਿવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
ਗੂਥਞ੍ਚ ਮੁਤ੍ਤਂ ਰੁਹਿਰਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪੇਸਕਾਰਪੇਤਿਂ ਆਰਬ੍ਭ વੁਤ੍ਤਂ। ਦ੍વਾਦਸਮਤ੍ਤਾ ਕਿਰ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਸਨਯੋਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨਂ વੀਮਂਸਨ੍ਤਾ ਉਪਕਟ੍ਠਾਯ વਸ੍ਸੂਪਨਾਯਿਕਾਯ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਛਾਯੂਦਕਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਰਮਣੀਯਂ ਅਰਞ੍ਞਾਯਤਨਂ ਤਸ੍ਸ ਚ ਨਾਤਿਦੂਰੇ ਨਾਚ੍ਚਾਸਨ੍ਨੇ ਗੋਚਰਗਾਮਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਏਕਰਤ੍ਤਿਂ વਸਿਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਿਂਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਏਕਾਦਸ ਪੇਸਕਾਰਾ ਪਟਿવਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਞ੍ਜਾਤਸੋਮਨਸ੍ਸਾ
ਤਤ੍ਥ ਜੇਟ੍ਠਕਪੇਸਕਾਰੋ ਦ੍વੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚਤੂਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿ, ਇਤਰੇ ਏਕੇਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਜੇਟ੍ਠਕਪੇਸਕਾਰਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾ ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾ ਮਚ੍ਛਰਿਨੀ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ। ਸੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾਯੇવ ਕਨਿਟ੍ਠਭਗਿਨਿਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੇਹੇ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਸਿ। ਸਾ ਸਦ੍ਧਾ
ਤਤ੍ਥ ਜੇਟ੍ਠਪੇਸਕਾਰੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ વਿਞ੍ਝਾਟવਿਯਂ ਆਨੁਭਾવਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਰੁਕ੍ਖਦੇવਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਕਦਰਿਯਾ ਭਰਿਯਾ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸੇવ વਸਨਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਪੇਤੀ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਸਾ ਨਗ੍ਗਾ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਰੂਪਾ ਜਿਘਚ੍ਛਾਪਿਪਾਸਾਭਿਭੂਤਾ ਤਸ੍ਸ ਭੂਮਦੇવਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਅਹਂ, ਸਾਮਿ, ਨਿਚ੍ਚੋਲ਼ਾ ਅਤਿવਿਯ ਜਿਘਚ੍ਛਾਪਿਪਾਸਾਭਿਭੂਤਾ વਿਚਰਾਮਿ, ਦੇਹਿ ਮੇ વਤ੍ਥਂ ਅਨ੍ਨਪਾਨਞ੍ਚਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸਾ ਦਿਬ੍ਬਂ ਉਲ਼ਾਰਂ ਅਨ੍ਨਪਾਨਂ ਉਪਨੇਸਿ। ਤਂ ਤਾਯ ਗਹਿਤਮਤ੍ਤਮੇવ ਗੂਥਮੁਤ੍ਤਂ ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਞ੍ਚ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਸਾਟਕਞ੍ਚ ਦਿਨ੍ਨਂ ਤਾਯ ਪਰਿਦਹਿਤਂ ਪਜ੍ਜਲਿਤਂ ਅਯੋਮਯਪਟ੍ਟਂ ਹੋਤਿ। ਸਾ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤੀ ਤਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤੀ વਿਚਰਤਿ।
ਤੇਨ
੫੪.
‘‘ਗੂਥਞ੍ਚ ਮੁਤ੍ਤਂ ਰੁਹਿਰਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਂ, ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ ਕਿਸ੍ਸ ਅਯਂ વਿਪਾਕੋ।
ਅਯਂ ਨੁ ਕਿਂ ਕਮ੍ਮਮਕਾਸਿ ਨਾਰੀ, ਯਾ ਸਬ੍ਬਦਾ ਲੋਹਿਤਪੁਬ੍ਬਭਕ੍ਖਾ॥
੫੫.
‘‘ਨવਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਸੁਭਾਨਿ ਚੇવ, ਮੁਦੂਨਿ ਸੁਦ੍ਧਾਨਿ ਚ ਲੋਮਸਾਨਿ।
ਦਿਨ੍ਨਾਨਿ ਮਿਸ੍ਸਾ ਕਿਤਕਾ ਭવਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਨੁ ਕਿਂ ਕਮ੍ਮਮਕਾਸਿ ਨਾਰੀ’’ਤਿ॥ –
ਦ੍વੀਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਸ੍ਸ ਅਯਂ વਿਪਾਕੋਤਿ ਕੀਦਿਸਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਯਂ વਿਪਾਕੋ, ਯਂ ਏਸਾ ਇਦਾਨਿ ਪਚ੍ਚਨੁਭવਤੀਤਿ। ਅਯਂ ਨੁ ਕਿਂ ਕਮ੍ਮਮਕਾਸਿ ਨਾਰੀਤਿ ਅਯਂ ਇਤ੍ਥੀ ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਕਮ੍ਮਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਕਾਸਿ। ਯਾ ਸਬ੍ਬਦਾ ਲੋਹਿਤਪੁਬ੍ਬਭਕ੍ਖਾਤਿ ਯਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਰੁਹਿਰਪੁਬ੍ਬਮੇવ ਭਕ੍ਖਤਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ। ਨવਾਨੀਤਿ ਪਚ੍ਚਗ੍ਘਾਨਿ ਤਾવਦੇવ ਪਾਤੁਭੂਤਾਨਿ। ਸੁਭਾਨੀਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਾਨਿ ਦਸ੍ਸਨੀਯਾਨਿ। ਮੁਦੂਨੀਤਿ ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਨਿ। ਸੁਦ੍ਧਾਨੀਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧવਣ੍ਣਾਨਿ। ਲੋਮਸਾਨੀਤਿ ਸਲੋਮਕਾਨਿ ਸੁਖਸਮ੍ਫਸ੍ਸਾਨਿ ਦਿਨ੍ਨਾਨਿ ਮਿਸ੍ਸਾ ਕਿਤਕਾ ਭવਨ੍ਤੀਤਿ ਕਿਤਕਕਣ੍ਟਕਸਦਿਸਾਨਿ ਲੋਹਪਟ੍ਟਸਦਿਸਾਨਿ ਭવਨ੍ਤਿ। ‘‘ਕੀਟਕਾ ਭવਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ, ਖਾਦਕਪਾਣਕવਣ੍ਣਾਨਿ ਭવਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਏવਂ
੫੬.
‘‘ਭਰਿਯਾ ਮਮੇਸਾ ਅਹੁ ਭਦਨ੍ਤੇ, ਅਦਾਯਿਕਾ ਮਚ੍ਛਰਿਨੀ ਕਦਰਿਯਾ।
ਸਾ ਮਂ ਦਦਨ੍ਤਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ, ਅਕ੍ਕੋਸਤਿ ਚ ਪਰਿਭਾਸਤਿ ਚ॥
੫੭.
‘‘ਗੂਥਞ੍ਚ
ਏਤਂ ਤੇ ਪਰਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਹੋਤੁ, વਤ੍ਥਾ ਚ ਤੇ ਕਿਤਕਸਮਾ ਭવਨ੍ਤੁ।
ਏਤਾਦਿਸਂ ਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਚਰਿਤ੍વਾ, ਇਧਾਗਤਾ ਚਿਰਰਤ੍ਤਾਯ ਖਾਦਤੀ’’ਤਿ॥ –
ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਅਦਾਯਿਕਾਤਿ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿਪਿ ਅਦਾਨਸੀਲਾ। ਮਚ੍ਛਰਿਨੀ ਕਦਰਿਯਾਤਿ ਪਠਮਂ ਮਚ੍ਛੇਰਮਲਸ੍ਸ ਸਭਾવੇਨ ਮਚ੍ਛਰਿਨੀ, ਤਾਯ ਚ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਆਸੇવਨਤਾਯ ਥਦ੍ਧਮਚ੍ਛਰਿਨੀ, ਤਾਯ ਕਦਰਿਯਾ ਅਹੂਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸਾ ਤਮੇવ ਕਦਰਿਯਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸਾ ਮਂ ਦਦਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਏਤਾਦਿਸਨ੍ਤਿ ਏવਰੂਪਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤવਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਾਦਿਂ ਚਰਿਤ੍વਾ। ਇਧਾਗਤਾਤਿ ਇਮਂ ਪੇਤਲੋਕਂ ਆਗਤਾ, ਪੇਤਤ੍ਤਭਾવਂ ਉਪਗਤਾ। ਚਿਰਰਤ੍ਤਾਯ ਖਾਦਤੀਤਿ ਚਿਰਕਾਲਂ ਗੂਥਾਦਿਮੇવ ਖਾਦਤਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਹਿ ਯੇਨਾਕਾਰੇਨ ਅਕ੍ਕੁਟ੍ਠਂ, ਤੇਨੇવਾਕਾਰੇਨ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਮ੍ਪਿ ਫਲਂ। ਯਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਅਕ੍ਕੁਟ੍ਠਂ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਪਥવਿਯਂ ਕਮਨ੍ਤਕਸਙ੍ਖਾਤੇ ਮਤ੍ਥਕੇ ਅਸਨਿਪਾਤੋ વਿਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਰਿ ਪਤਤਿ।
ਏવਂ ਸੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਤਾਯ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਹ – ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੋਚਿ ਉਪਾਯੋ ਇਮਂ ਪੇਤਲੋਕਤੋ ਮੋਚੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ
ਮਹਾਪੇਸਕਾਰਪੇਤਿવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੧੦. ਖਲ੍ਲਾਟਿਯਪੇਤਿવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
ਕਾ ਨੁ ਅਨ੍ਤੋવਿਮਾਨਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਖਲ੍ਲਾਟਿਯਪੇਤਿਂ ਆਰਬ੍ਭ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਤੀਤੇ ਕਿਰ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਾ ਰੂਪੂਪਜੀવਿਨੀ ਇਤ੍ਥੀ ਅਭਿਰੂਪਾ ਦਸ੍ਸਨੀਯਾ ਪਾਸਾਦਿਕਾ ਪਰਮਾਯ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਅਤਿਮਨੋਹਰਕੇਸਕਲਾਪੀ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਹਿ ਕੇਸਾ ਨੀਲਾ ਦੀਘਾ ਤਨੂ ਮੁਦੂ ਸਿਨਿਦ੍ਧਾ વੇਲ੍ਲਿਤਗ੍ਗਾ ਦ੍વਿਹਤ੍ਥਗਯ੍ਹਾ વਿਸਟ੍ਠਾ ਯਾવ ਮੇਖਲਾ ਕਲਾਪਾ ਓਲਮ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਤਸ੍ਸਾ ਕੇਸਸੋਭਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਰੁਣਜਨੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਤਸ੍ਸਂ ਪਟਿਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਥਸ੍ਸਾ ਤਂ ਕੇਸਸੋਭਂ ਅਸਹਮਾਨਾ ਇਸ੍ਸਾਪਕਤਾ ਕਤਿਪਯਾ ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਏવ ਪਰਿਚਾਰਿਕਦਾਸਿਂ ਆਮਿਸੇਨ ਉਪਲਾਪੇਤ੍વਾ ਤਾਯ ਤਸ੍ਸਾ ਕੇਸੂਪਪਾਤਨਂ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਦਾਪੇਸੁਂ। ਸਾ ਕਿਰ ਦਾਸੀ ਤਂ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਨ੍ਹਾਨਿਯਚੁਣ੍ਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਯੋਜੇਤ੍વਾ ਗਙ੍ਗਾਯ ਨਦਿਯਾ ਨ੍ਹਾਨਕਾਲੇ ਤਸ੍ਸਾ ਅਦਾਸਿ
ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਸਾ ਏਕਂ ਖੀਣਾਸવਤ੍ਥੇਰਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਘਰਂ ਨੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਤੇਲਸਂਸਟ੍ਠਂ ਦੋਣਿਨਿਮ੍ਮਜ੍ਜਨਿਂ ਪਿਞ੍ਞਾਕਮਦਾਸਿ। ਸੋ ਤਸ੍ਸਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿ। ਸਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸਾ ਉਪਰਿ ਛਤ੍ਤਂ ਧਾਰਯਮਾਨਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸੋ ਚ ਥੇਰੋ ਤਸ੍ਸਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਹਂਸੇਨ੍ਤੋ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਸਾ ਚ ਇਤ੍ਥੀ ਅਨੁਮੋਦਨਕਾਲੇਯੇવ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਕੇਸਾ ਦੀਘਾ ਤਨੂ ਸਿਨਿਦ੍ਧਾ ਮੁਦੂ વੇਲ੍ਲਿਤਗ੍ਗਾ ਹੋਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਮਕਾਸਿ।
ਸਾ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ ਕਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਮਿਸ੍ਸਕਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਫਲੇਨ ਸਮੁਦ੍ਦਮਜ੍ਝੇ ਕਨਕવਿਮਾਨੇ ਏਕਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਕੇਸਾ ਪਤ੍ਥਿਤਾਕਾਰਾਯੇવ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸਾਟਕਾવਹਰਣੇਨ ਪਨ ਨਗ੍ਗਾ ਅਹੋਸਿ। ਸਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਨਕવਿਮਾਨੇ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਨਗ੍ਗਾવ ਹੁਤ੍વਾ વੀਤਿਨਾਮੇਸਿ। ਅਥ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗવਤਿ ਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਤવਰਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕੇ
੫੮.
‘‘ਕਾ
ਉਪਨਿਕ੍ਖਮਸ੍ਸੁ ਭਦ੍ਦੇ, ਪਸ੍ਸਾਮ ਤਂ ਬਹਿਟ੍ਠਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥ –
ਗਾਥਮਾਹ ਕਾ ਨੁ ਅਨ੍ਤੋવਿਮਾਨਸ੍ਮਿਂ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀਤਿ વਿਮਾਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੀ ਕਾ ਨੁ ਤ੍વਂ, ਕਿਂ ਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀ, ਉਦਾਹੁ ਅਮਨੁਸ੍ਸਿਤ੍ਥੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਨੂਪਨਿਕ੍ਖਮੀਤਿ વਿਮਾਨਤੋ ਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਉਪਨਿਕ੍ਖਮਸ੍ਸੁ, ਭਦ੍ਦੇ, ਪਸ੍ਸਾਮ ਤਂ ਬਹਿਟ੍ਠਿਤਨ੍ਤਿ, ਭਦ੍ਦੇ, ਤਂ ਮਯਂ ਬਹਿ ਠਿਤਂ ਪਸ੍ਸਾਮ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਮ੍ਹਾ, ਤਸ੍ਮਾ વਿਮਾਨਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਸ੍ਸੁ। ‘‘ਉਪਨਿਕ੍ਖਮਸ੍ਸੁ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ, ਭਦ੍ਦਂ ਤੇ ਅਤ੍ਥੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਅਥਸ੍ਸ ਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਸੁਂ ਅਸਕ੍ਕੁਣੇਯ੍ਯਤਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੀ –
੫੯.
‘‘ਅਟ੍ਟੀਯਾਮਿ ਹਰਾਯਾਮਿ, ਨਗ੍ਗਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤੁਂ ਬਹਿ।
ਕੇਸੇਹਮ੍ਹਿ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ, ਪੁਞ੍ਞਂ ਮੇ ਅਪ੍ਪਕਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ॥ –
ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਟ੍ਟੀਯਾਮੀਤਿ ਨਗ੍ਗਾ ਹੁਤ੍વਾ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤੁਂ ਅਟ੍ਟਿਕਾ ਦੁਕ੍ਖਿਤਾ ਅਮ੍ਹਿ। ਹਰਾਯਾਮੀਤਿ ਲਜ੍ਜਾਮਿ। ਕੇਸੇਹਮ੍ਹਿ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾਤਿ ਕੇਸੇਹਿ ਅਮ੍ਹਿ ਅਹਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਤਾ ਪਾਰੁਤਸਰੀਰਾ। ਪੁਞ੍ਞਂ ਮੇ ਅਪ੍ਪਕਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਕਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਮਯਾ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਪਿਞ੍ਞਾਕਦਾਨਮਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
ਅਥਸ੍ਸਾ વਾਣਿਜੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਤ੍ਤਰਿਸਾਟਕਂ ਦਾਤੁਕਾਮੋ –-
੬੦.
‘‘ਹਨ੍ਦੁਤ੍ਤਰੀਯਂ ਦਦਾਮਿ ਤੇ, ਇਦਂ ਦੁਸ੍ਸਂ ਨਿવਾਸਯ।
ਇਦਂ ਦੁਸ੍ਸਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ, ਏਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮ ਸੋਭਨੇ।
ਉਪਨਿਕ੍ਖਮਸ੍ਸੁ ਭਦ੍ਦੇ, ਪਸ੍ਸਾਮ ਤਂ ਬਹਿਟ੍ਠਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥ –
ਗਾਥਮਾਹ ਹਨ੍ਦਾਤਿ ਗਣ੍ਹ। ਉਤ੍ਤਰੀਯਨ੍ਤਿ ਉਪਸਂਬ੍ਯਾਨਂ ਉਤ੍ਤਰਿਸਾਟਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦਦਾਮਿ ਤੇਤਿ ਤੁਯ੍ਹਂ ਦਦਾਮਿ। ਇਦਂ ਦੁਸ੍ਸਂ ਨਿવਾਸਯਾਤਿ ਇਦਂ ਮਮ ਉਤ੍ਤਰਿਸਾਟਕਂ ਤ੍વਂ ਨਿવਾਸੇਹਿ। ਸੋਭਨੇਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਰੂਪੇ।
ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਤ੍ਤਰਿਸਾਟਕਂ ਤਸ੍ਸਾ ਉਪਨੇਸਿ, ਸਾ ਤਥਾ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਨੁਪਕਪ੍ਪਨੀਯਤਞ੍ਚ, ਯਥਾ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਉਪਕਪ੍ਪਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੀ –
੬੧.
‘‘ਹਤ੍ਥੇਨ ਹਤ੍ਥੇ ਤੇ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਉਪਕਪ੍ਪਤਿ।
ਏਸੇਤ੍ਥੁਪਾਸਕੋ ਸਦ੍ਧੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾવਕੋ॥
੬੨.
‘‘ਏਤਂ ਅਚ੍ਛਾਦਯਿਤ੍વਾਨ, ਮਮ ਦਕ੍ਖਿਣਮਾਦਿਸ।
ਤਥਾਹਂ ਸੁਖਿਤਾ ਹੇਸ੍ਸਂ, ਸਬ੍ਬਕਾਮਸਮਿਦ੍ਧਿਨੀ’’ਤਿ॥ –
ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ ਹਤ੍ਥੇਨ ਹਤ੍ਥੇ ਤੇ ਦਿਨ੍ਨਂ, ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਉਪਕਪ੍ਪਤੀਤਿ, ਮਾਰਿਸ, ਤવ ਹਤ੍ਥੇਨ ਮਮ ਹਤ੍ਥੇ ਤਯਾ ਦਿਨ੍ਨਂ ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਉਪਕਪ੍ਪਤਿ ਨ વਿਨਿਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਉਪਭੋਗਯੋਗ੍ਗਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਸੇਤ੍ਥੁਪਾਸਕੋ ਸਦ੍ਧੋਤਿ ਏਸੋ ਰਤਨਤ੍ਤਯਂ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਸਰਣਗਮਨੇਨ ਉਪਾਸਕੋ ਕਮ੍ਮਫਲਸਦ੍ਧਾਯ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਧੋ ਏਤ੍ਥ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਜਨਸਮੂਹੇ ਅਤ੍ਥਿ। ਏਤਂ ਅਚ੍ਛਾਦਯਿਤ੍વਾਨ, ਮਮ ਦਕ੍ਖਿਣਮਾਦਿਸਾਤਿ ਏਤਂ ਉਪਾਸਕਂ ਮਮ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਸਾਟਕਂ ਪਰਿਦਹਾਪੇਤ੍વਾ ਤਂ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਮਯ੍ਹਂ ਆਦਿਸ ਪਤ੍ਤਿਦਾਨਂ ਦੇਹਿ। ਤਥਾਹਂ ਸੁਖਿਤਾ ਹੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਤਥਾ ਕਤੇ ਅਹਂ ਸੁਖਿਤਾ ਦਿਬ੍ਬવਤ੍ਥਨਿવਤ੍ਥਾ ਸੁਖਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ।
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ વਾਣਿਜਾ ਤਂ ਉਪਾਸਕਂ ਨ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ વਿਲਿਮ੍ਪੇਤ੍વਾ વਤ੍ਥਯੁਗੇਨ ਅਚ੍ਛਾਦੇਸੁਂ। ਤਮਤ੍ਥਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਾ –
੬੩.
‘‘ਤਞ੍ਚ ਤੇ ਨ੍ਹਾਪਯਿਤ੍વਾਨ, વਿਲਿਮ੍ਪੇਤ੍વਾਨ વਾਣਿਜਾ।
વਤ੍ਥੇਹਚ੍ਛਾਦਯਿਤ੍વਾਨ, ਤਸ੍ਸਾ ਦਕ੍ਖਿਣਮਾਦਿਸੁਂ॥
੬੪.
‘‘ਸਮਨਨ੍ਤਰਾਨੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇ
ਭੋਜਨਚ੍ਛਾਦਨਪਾਨੀਯਂ, ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਇਦਂ ਫਲਂ॥
੬੫.
‘‘ਤਤੋ
ਹਸਨ੍ਤੀ વਿਮਾਨਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿ, ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਇਦਂ ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ॥ –
ਤਿਸ੍ਸੋ ਗਾਥਾਯੋ ਅવੋਚੁਂ।
੬੩. ਤਤ੍ਥ ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਉਪਾਸਕਂ। ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਤੇਤਿ ਤੇ વਾਣਿਜਾਤਿ ਯੋਜਨਾ। વਿਲਿਮ੍ਪੇਤ੍વਾਨਾਤਿ ਉਤ੍ਤਮੇਨ ਗਨ੍ਧੇਨ વਿਲਿਮ੍ਪੇਤ੍વਾ। વਤ੍ਥੇਹਚ੍ਛਾਦਯਿਤ੍વਾਨਾਤਿ વਣ੍ਣਗਨ੍ਧਰਸਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਭੋਜਨਂ ਭੋਜੇਤ੍વਾ ਨਿવਾਸਨਂ ਉਤ੍ਤਰੀਯਨ੍ਤਿ ਦ੍વੀਹਿ વਤ੍ਥੇਹਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਸੁਂ, ਦ੍વੇ વਤ੍ਥਾਨਿ ਅਦਂਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਸਾ ਦਕ੍ਖਿਣਮਾਦਿਸੁਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਪੇਤਿਯਾ ਤਂ ਦਕ੍ਖਿਣਂ ਆਦਿਸਿਂਸੁ।
੬੪. ਸਮਨਨ੍ਤਰਾਨੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠੇਤਿ ਅਨੂ-ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸਾ ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਸਮਨਨ੍ਤਰਮੇવ। વਿਪਾਕੋ ਉਦਪਜ੍ਜਥਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਪੇਤਿਯਾ વਿਪਾਕੋ ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਭੋਜਨਚ੍ਛਾਦਨਪਾਨੀਯਨ੍ਤਿ। ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਿਬ੍ਬਭੋਜਨਸਦਿਸਂ ਭੋਜਨਞ੍ਚ ਨਾਨਾવਿਰਾਗવਣ੍ਣਸਮੁਜ੍ਜਲਂ ਦਿਬ੍ਬવਤ੍ਥਸਦਿਸਂ વਤ੍ਥਞ੍ਚ ਅਨੇਕવਿਧਂ ਪਾਨਕਞ੍ਚ ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਇਦਂ ਈਦਿਸਂ ਫਲਂ ਉਦਪਜ੍ਜਥਾਤਿ ਯੋਜਨਾ।
੬੫. ਤਤੋਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਭੋਜਨਾਦਿਪਟਿਲਾਭਤੋ ਪਚ੍ਛਾ। ਸੁਦ੍ਧਾਤਿ ਨ੍ਹਾਨੇਨ ਸੁਦ੍ਧਸਰੀਰਾ। ਸੁਚਿવਸਨਾਤਿ ਸੁવਿਸੁਦ੍ਧવਤ੍ਥਨਿવਤ੍ਥਾ। ਕਾਸਿਕੁਤ੍ਤਮਧਾਰਿਨੀਤਿ ਕਾਸਿਕવਤ੍ਥਤੋਪਿ ਉਤ੍ਤਮવਤ੍ਥਧਾਰਿਨੀ। ਹਸਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਪਸ੍ਸਥ ਤਾવ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਇਦਂ ਫਲવਿਸੇਸ’’ਨ੍ਤਿ ਪਕਾਸਨવਸੇਨ ਹਸਮਾਨਾ વਿਮਾਨਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿ।
ਅਥ ਤੇ વਾਣਿਜਾ ਏવਂ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਪੁਞ੍ਞਫਲਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਚ੍ਛਰਿਯਬ੍ਭੁਤਚਿਤ੍ਤਜਾਤਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਪਾਸਕੇ ਸਞ੍ਜਾਤਗਾਰવਬਹੁਮਾਨਾ ਕਤਞ੍ਜਲੀ ਤਂ ਪਯਿਰੁਪਾਸਿਂਸੁ। ਸੋਪਿ ਤੇ ਧਮ੍ਮਕਥਾਯ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਪਸਾਦੇਤ੍વਾ ਸਰਣੇਸੁ ਚ ਸੀਲੇਸੁ ਚ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਤੇ ਤਾਯ વਿਮਾਨਪੇਤਿਯਾ ਕਤਕਮ੍ਮਂ –
੬੬.
‘‘ਸੁਚਿਤ੍ਤਰੂਪਂ
ਦੇવਤੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾਚਿਕ੍ਖ, ਕਿਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ॥ –
ਇਮਾਯ ਸੁਚਿਤ੍ਤਰੂਪਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਾਦਿવਸੇਨ ਚੇવ ਮਾਲਾਕਮ੍ਮਲਤਾਕਮ੍ਮਾਦਿવਸੇਨ ਚ ਸੁਟ੍ਠੁ વਿਹਿਤਚਿਤ੍ਤਰੂਪਂ। ਰੁਚਿਰਨ੍ਤਿ ਰਮਣੀਯਂ ਦਸ੍ਸਨੀਯਂ। ਕਿਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਿਦਂ ਫਲਨ੍ਤਿ ਕੀਦਿਸਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਕਿਂ ਦਾਨਮਯਸ੍ਸ ਉਦਾਹੁ ਸੀਲਮਯਸ੍ਸ ਇਦਂ ਫਲਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਸਾ ਤੇਹਿ ਏવਂ ਪੁਟ੍ਠਾ ‘‘ਮਯਾ ਕਤਸ੍ਸ ਪਰਿਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਤਾવ ਇਦਂ ਫਲਂ, ਅਕੁਸਲਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਨ ਆਯਤਿਂ ਨਿਰਯੇ ਏਦਿਸਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤਦੁਭਯਂ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀ –
੬੭.
‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਰਮਾਨਸ੍ਸ, ਦੋਣਿਨਿਮ੍ਮਜ੍ਜਨਿਂ ਅਹਂ।
ਅਦਾਸਿਂ ਉਜੁਭੂਤਸ੍ਸ, વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਚੇਤਸਾ॥
੬੮.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕੁਸਲਸ੍ਸ, વਿਪਾਕਂ ਦੀਘਮਨ੍ਤਰਂ।
ਅਨੁਭੋਮਿ વਿਮਾਨਸ੍ਮਿਂ, ਤਞ੍ਚ ਦਾਨਿ ਪਰਿਤ੍ਤਕਂ॥
੬੯.
‘‘ਉਦ੍ਧਂ
ਏਕਨ੍ਤਕਟੁਕਂ ਘੋਰਂ, ਨਿਰਯਂ ਪਪਤਿਸ੍ਸਹਂ॥
੭੦.
‘‘ਚਤੁਕ੍ਕਣ੍ਣਂ ਚਤੁਦ੍વਾਰਂ, વਿਭਤ੍ਤਂ ਭਾਗਸੋ ਮਿਤਂ।
ਅਯੋਪਾਕਾਰਪਰਿਯਨ੍ਤਂ, ਅਯਸਾ ਪਟਿਕੁਜ੍ਜਿਤਂ॥
੭੧.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਅਯੋਮਯਾ ਭੂਮਿ, ਜਲਿਤਾ ਤੇਜਸਾ ਯੁਤਾ।
ਸਮਨ੍ਤਾ ਯੋਜਨਸਤਂ, ਫਰਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਸਬ੍ਬਦਾ॥
੭੨.
‘‘ਤਤ੍ਥਾਹਂ ਦੀਘਮਦ੍ਧਾਨਂ, ਦੁਕ੍ਖਂ વੇਦਿਸ੍ਸ વੇਦਨਂ।
ਫਲਞ੍ਚ ਪਾਪਕਮ੍ਮਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੋਚਾਮਹਂ ਭੁਸ’’ਨ੍ਤਿ॥ – ਗਾਥਾਯੋ ਅਭਾਸਿ।
੬੭. ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਰਮਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਭਿਨ੍ਨਕਿਲੇਸਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਦੋਣਿਨਿਮ੍ਮਜ੍ਜਨਿਨ੍ਤਿ વਿਸ੍ਸਨ੍ਦਮਾਨਤੇਲਂ ਪਿਞ੍ਞਾਕਂ। ਉਜੁਭੂਤਸ੍ਸਾਤਿ ਚਿਤ੍ਤਜਿਮ੍ਹવਙ੍ਕਕੁਟਿਲਭਾવਕਰਾਨਂ વਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਚੇਤਸਾਤਿ ਕਮ੍ਮਫਲਸਦ੍ਧਾਯ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਸਨ੍ਨੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ।
੬੮-੬੯. ਦੀਘਮਨ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਮ-ਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿਕਰੋ, ਦੀਘਅਨ੍ਤਰਂ ਦੀਘਕਾਲਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਞ੍ਚ ਦਾਨਿ ਪਰਿਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਤਞ੍ਚ ਪੁਞ੍ਞਫਲਂ વਿਪਕ੍ਕવਿਪਾਕਤ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਇਦਾਨਿ ਪਰਿਤ੍ਤਕਂ ਅਪ੍ਪਾવਸੇਸਂ, ਨ ਚਿਰੇਨੇવ ਇਤੋ ਚવਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਦ੍ਧਂ ਚਤੂਹਿ ਮਾਸੇਹਿ, ਕਾਲਂਕਿਰਿਯਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਤੂਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਉਦ੍ਧਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਮਾਸਾਨਂ ਉਪਰਿ ਪਞ੍ਚਮੇ ਮਾਸੇ ਮਮ ਕਾਲਂਕਿਰਿਯਾ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏਕਨ੍ਤਕਟੁਕਨ੍ਤਿ ਏਕਨ੍ਤੇਨੇવ ਅਨਿਟ੍ਠਛਫਸ੍ਸਾਯਤਨਿਕਭਾવਤੋ ਏਕਨ੍ਤਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਘੋਰਨ੍ਤਿ ਦਾਰੁਣਂ। ਨਿਰਯਨ੍ਤਿ ਨਤ੍ਥਿ ਏਤ੍ਥ ਅਯੋ ਸੁਖਨ੍ਤਿ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਨਿਰਯ’’ਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਨਰਕਂ। ਪਪਤਿਸ੍ਸਹਨ੍ਤਿ ਪਪਹਿਸ੍ਸਾਮਿ ਅਹਂ।
੭੦. ‘‘ਨਿਰਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਅવੀਚਿਮਹਾਨਿਰਯਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਤ੍ਤਾ ਤਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚਤੁਕ੍ਕਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਚਤੁਕ੍ਕਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਚਤੁਕ੍ਕੋਣਂ। ਚਤੁਦ੍વਾਰਨ੍ਤਿ ਚਤੂਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਚਤੂਹਿ ਦ੍વਾਰੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਂ। વਿਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ વਿਭਤ੍ਤਂ।
ਭਾਗਸੋਤਿ ਮਿਤਨ੍ਤਿ ਤੁਲਿਤਂ। ਅਯੋਪਾਕਾਰਪਰਿਯਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਯੋਮਯੇਨ ਪਾਕਾਰੇਨ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ। ਅਯਸਾ ਪਟਿਕੁਜ੍ਜਿਤਨ੍ਤਿ ਅਯੋਪਟਲੇਨੇવ ਉਪਰਿ ਪਿਹਿਤਂ।
੭੧-੭੨. ਤੇਜਸਾ ਯੁਤਾਤਿ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਜਾਲੇਨ ਮਹਤਾ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ ਸਮਾਯੁਤਜਾਲਾ। ਸਮਨ੍ਤਾ ਯੋਜਨਸਤਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਪਨ ਸਮਨ੍ਤਾ ਬਹਿ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ਯੋਜਨਸਤਂ ਯੋਜਨਾਨਂ ਸਤਂ। ਸਬ੍ਬਦਾਤਿ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ। ਫਰਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤੀਤਿ ਬ੍ਯਾਪੇਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਹਾਨਿਰਯੇ। વੇਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વੇਦਿਸ੍ਸਾਮਿ ਅਨੁਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਫਲਞ੍ਚ ਪਾਪਕਮ੍ਮਸ੍ਸਾਤਿ ਇਦਂ ਈਦਿਸਂ ਦੁਕ੍ਖਾਨੁਭવਨਂ ਮਹਾ ਏવਂ ਕਤਸ੍ਸ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਫਲਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਏવਂ ਤਾਯ ਅਤ੍ਤਨਾ ਕਤਕਮ੍ਮਫਲੇ ਆਯਤਿਂ ਨੇਰਯਿਕਭਯੇ ਚ ਪਕਾਸਿਤੇ
ਅਥ ਤੇ વਾਣਿਜਾ ਤਤੋ ਪਟ੍ਟਨਤੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਪਤ੍વਾ ਜੇਤવਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਤਂ ਦੁਸ੍ਸਯੁਗਂ ਦਤ੍વਾ વਨ੍ਦਨਞ੍ਚ ਨਿવੇਦੇਤ੍વਾ ਆਦਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਭਗવਤੋ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਸਾਯ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ, ਸਾ ਦੇਸਨਾ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਸਾਤ੍ਥਿਕਾ ਜਾਤਾ। ਤੇ ਪਨ ਉਪਾਸਕਾ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਬੁਦ੍ਧਪ੍ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸਾ ਦਕ੍ਖਿਣਮਾਦਿਸਿਂਸੁ। ਸਾ ਚ ਤਤੋ ਪੇਤਲੋਕਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ વਿવਿਧਰਤਨવਿਜ੍ਜੋਤਿਤੇ ਤਾવਤਿਂਸਭવਨੇ ਕਨਕવਿਮਾਨੇ ਅਚ੍ਛਰਾਸਹਸ੍ਸਪਰਿવਾਰਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੀਤਿ।
ਖਲ੍ਲਾਟਿਯਪੇਤਿવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੧੧. ਨਾਗਪੇਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
ਪੁਰਤੋવ ਸੇਤੇਨ ਪਲੇਤਿ ਹਤ੍ਥਿਨਾਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਰਿ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਦ੍વੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਪੇਤੇ ਆਰਮ੍ਭ વੁਤ੍ਤਂ। ਆਯਸ੍ਮਾ ਕਿਰ ਸਂਕਿਚ੍ਚੋ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਿਕੋ ਖੁਰਗ੍ਗੇਯੇવ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍વਾ ਸਾਮਣੇਰਭੂਮਿਯਂ ਠਿਤੋ ਤਿਂਸਮਤ੍ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ
ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਪੁਤ੍ਤਾ ਏਕਾ ਚ ਧੀਤਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਤੇਸੁ ਜੇਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸਂਕਿਚ੍ਚਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਂਕਿਚ੍ਚੋ ਤਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਸੋ ਮੁਦੁਚਿਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸੋ ਉਪਾਸਕੋ ਆਹ – ‘‘ਤ੍વਂ ਏਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨਿਚ੍ਚਭਤ੍ਤਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ
ਏવਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਕਾਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਸੁਣਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਾ ਚ ਭਗਿਨੀ ਚ ਸਾਸਨੇ ਅਭਿਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾ ਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮਰਤਾ ਚ ਅਹੇਸੁਂ। ਏવਂ ਤੇ ਤਯੋ ਜਨਾ ਯਥਾવਿਭવਂ ਦਾਨਾਨਿ ਦੇਨ੍ਤਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਸਕ੍ਕਰਿਂਸੁ ਗਰੁਂ ਕਰਿਂਸੁ ਮਾਨੇਸੁਂ ਪੂਜੇਸੁਂ। ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਪਨ ਨੇਸਂ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧਾ
ਅਥ ਸਾਮਣੇਰੋ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਾਭਿਭੂਤੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਹ – ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਮਯਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਦਿવਸਾ વੀਤਿવਤ੍ਤਾ, ਗੇਹਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਨੁਜਾਨਾਥ ਮ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤੇ ਸੂਰਿਯੇ ਕਾਲਪਕ੍ਖਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਯਾ ਪવਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਏਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਇਸਿਪਤਨવਿਹਾਰਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠਿਪਸ੍ਸੇਨ ਥੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਤੇਨ ਚ ਸਮਯੇਨ ਤੇ ਦ੍વੇ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਗਿਨਿਯਾ ਤੇਨੇવ ਮਗ੍ਗੇਨ
ਅਥਾਯਸ੍ਮਾ ਸਂਕਿਚ੍ਚੋ ਯਥਾ ਸੋ ਸਾਮਣੇਰੋ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤਥਾਰੂਪਂ ਇਦ੍ਧਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਸਾਮਣੇਰਂ ਆਹ – ‘‘ਪਸ੍ਸਸਿ ਤ੍વਂ, ਸਾਮਣੇਰ, ਇਮੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਇਮੇਹਿ ਕਤਕਮ੍ਮਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਹਤ੍ਥਿਯਾਨਾਦੀਹਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿ। ਤੇ ਆਹਂਸੁ – ‘‘ਯੇ ਪਚ੍ਛਤੋ ਪੇਤਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਾ’’ਤਿ। ਸਾਮਣੇਰੋ ਤੇ ਪੇਤੇ ਗਾਥਾਹਿ ਅਜ੍ਝਭਾਸਿ –
੭੩.
‘‘ਪੁਰਤੋવ ਸੇਤੇਨ ਪਲੇਤਿ ਹਤ੍ਥਿਨਾ, ਮਜ੍ਝੇ ਪਨ ਅਸ੍ਸਤਰੀਰਥੇਨ।
ਪਚ੍ਛਾ ਚ ਕਞ੍ਞਾ ਸਿવਿਕਾਯ ਨੀਯਤਿ, ਓਭਾਸਯਨ੍ਤੀ ਦਸ ਸਬ੍ਬਸੋ ਦਿਸਾ॥
੭੪.
‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਨ ਮੁਗ੍ਗਰਹਤ੍ਥਪਾਣਿਨੋ, ਰੁਦਂਮੁਖਾ ਛਿਨ੍ਨਪਭਿਨ੍ਨਗਤ੍ਤਾ।
ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤਾ ਕਿਮਕਤ੍ਥ ਪਾਪਂ, ਯੇਨਞ੍ਞਮਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਿવਾਥ ਲੋਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਤੋਤਿ ਸਬ੍ਬਪਠਮਂ। ਸੇਤੇਨਾਤਿ ਪਣ੍ਡਰੇਨ। ਪਲੇਤੀਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਮਜ੍ਝੇ ਪਨਾਤਿ ਹਤ੍ਥਿਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਸਿવਿਕਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹਾਯ ਚ ਅਨ੍ਤਰੇ। ਅਸ੍ਸਤਰੀਰਥੇਨਾਤਿ ਅਸ੍ਸਤਰੀਯੁਤ੍ਤੇਨ ਰਥੇਨ ਪਲੇਤੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਨੀਯਤੀਤਿ વਹੀਯਤਿ। ਓਭਾਸਯਨ੍ਤੀ ਦਸ ਸਬ੍ਬਸੋ ਦਿਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਤੋ ਸਮਨ੍ਤਤੋ ਸਬ੍ਬਾ ਦਸ ਦਿਸਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰਪ੍ਪਭਾਹਿ વਤ੍ਥਾਭਰਣਾਦਿਪ੍ਪਭਾਹਿ ਚ વਿਜ੍ਜੋਤਯਮਾਨਾ। ਮੁਗ੍ਗਰਹਤ੍ਥਪਾਣਿਨੋਤਿ ਮੁਗ੍ਗਰਾ ਹਤ੍ਥਸਙ੍ਖਾਤੇਸੁ ਪਾਣੀਸੁ ਯੇਸਂ ਤੇ ਮੁਗ੍ਗਰਹਤ੍ਥਪਾਣਿਨੋ, ਭੂਮਿਸਣ੍ਹਕਰਣੀਯਾਦੀਸੁ ਪਾਣਿવੋਹਾਰਸ੍ਸ ਲਬ੍ਭਮਾਨਤ੍ਤਾ ਹਤ੍ਥਸਦ੍ਦੇਨ ਪਾਣਿ ਏવ વਿਸੇਸਿਤੋ। ਛਿਨ੍ਨਪਭਿਨ੍ਨਗਤ੍ਤਾਤਿ ਮੁਗ੍ਗਰਪ੍ਪਹਾਰੇਨ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਛਿਨ੍ਨਪਭਿਨ੍ਨਸਰੀਰਾ। ਪਿવਾਥਾਤਿ ਪਿવਥ।
ਏવਂ
ਪવਤ੍ਤਿਂ ਚਤੂਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਪਚ੍ਚਭਾਸਿਂਸੁ –
੭੫.
‘‘ਪੁਰਤੋવ
ਅਮ੍ਹਾਕ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਹੁ ਜੇਟ੍ਠਕੋ ਸੋ, ਦਾਨਾਨਿ ਦਤ੍વਾਨ ਸੁਖੀ ਪਮੋਦਤਿ॥
੭੬.
‘‘ਯੋ
ਅਮ੍ਹਾਕ ਪੁਤ੍ਤੋ ਅਹੁ ਮਜ੍ਝਿਮੋ ਸੋ, ਅਮਚ੍ਛਰੀ ਦਾਨਪਤੀ વਿਰੋਚਤਿ॥
੭੭.
‘‘ਯਾ ਸਾ ਚ ਪਚ੍ਛਾ ਸਿવਿਕਾਯ ਨੀਯਤਿ, ਨਾਰੀ ਸਪਞ੍ਞਾ ਮਿਗਮਨ੍ਦਲੋਚਨਾ।
ਅਮ੍ਹਾਕ ਧੀਤਾ ਅਹੁ ਸਾ ਕਨਿਟ੍ਠਿਕਾ, ਭਾਗਡ੍ਢਭਾਗੇਨ ਸੁਖੀ ਪਮੋਦਤਿ॥
੭੮.
‘‘ਏਤੇ ਚ ਦਾਨਾਨਿ ਅਦਂਸੁ ਪੁਬ੍ਬੇ, ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ।
ਮਯਂ ਪਨ ਮਚ੍ਛਰੀਨੋ ਅਹੁਮ੍ਹ, ਪਰਿਭਾਸਕਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ।
ਏਤੇ ਚ ਦਤ੍વਾ ਪਰਿਚਾਰਯਨ੍ਤਿ, ਮਯਞ੍ਚ ਸੁਸ੍ਸਾਮ ਨਲ਼ੋવ ਛਿਨ੍ਨੋ’’ਤਿ॥
੭੫. ਤਤ੍ਥ ਪੁਰਤੋવ ਯੋ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਇਮੇਸਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਯੋ ਪੁਰਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ। ‘‘ਯੋਸੋ ਪੁਰਤੋ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ, ਤਸ੍ਸ ਯੋ ਏਸੋ ਪੁਰਤੋ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੁਞ੍ਜਰੇਨਾਤਿ ਕੁਂ ਪਥવਿਂ ਜੀਰਯਤਿ, ਕੁਞ੍ਜੇਸੁ વਾ ਰਮਤਿ ਚਰਤੀਤਿ ‘‘ਕੁਞ੍ਜਰੋ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੇਨ ਹਤ੍ਥਿਨਾ। ਨਾਗੇਨਾਤਿ, ਨਾਸ੍ਸ ਅਗਮਨੀਯਂ ਅਨਭਿਭવਨੀਯਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਨਾਗਾ, ਤੇਨ ਨਾਗੇਨ। ਚਤੁਕ੍ਕਮੇਨਾਤਿ ਚਤੁਪ੍ਪਦੇਨ। ਜੇਟ੍ਠਕੋਤਿ ਪੁਬ੍ਬਜੋ।
੭੬-੭੭. ਚਤੁਬ੍ਭੀਤਿ ਚਤੂਹਿ ਅਸ੍ਸਤਰੀਹਿ। ਸੁવਗ੍ਗਿਤੇਨਾਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਗਮਨੇਨ ਚਾਤੁਰਗਮਨੇਨ। ਮਿਗਮਨ੍ਦਲੋਚਨਾਤਿ ਮਿਗੀ વਿਯ ਮਨ੍ਦਕ੍ਖਿਕਾ। ਭਾਗਡ੍ਢਭਾਗੇਨਾਤਿ ਸੁਖੀਤਿ ਸੁਖਿਨੀ। ਲਿਙ੍ਗવਿਪਲ੍ਲਾਸੇਨ ਹੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ।
੭੮. ਪਰਿਭਾਸਕਾਤਿ ਪਰਿਚਾਰਯਨ੍ਤੀਤਿ ਦਿਬ੍ਬੇਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਯਥਾਸੁਖਂ ਚਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਪਰਿਜਨੇਹਿ વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਞ੍ਞਾਨੁਭਾવਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਪਰਿਚਰਿਯਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤਿ। ਮਯਞ੍ਚ ਸੁਸ੍ਸਾਮ ਨਲ਼ੋવ ਛਿਨ੍ਨੋਤਿ ਮਯਂ ਪਨ ਛਿਨ੍ਨੋ ਆਤਪੇ ਖਿਤ੍ਤੋ ਨਲ਼ੋ વਿਯ ਸੁਸ੍ਸਾਮ, ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸਾਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਦਣ੍ਡਾਭਿਘਾਤੇਹਿ ਚ ਸੁਕ੍ਖਾ વਿਸੁਕ੍ਖਾ ਭવਾਮਾਤਿ।
ਏવਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਪਂ ਸਮ੍ਪવੇਦੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਮਾਤੁਲਮਾਤੁਲਾਨਿਯੋ’’ਤਿ ਆਚਿਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਾਮਣੇਰੋ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂવੇਗੋ ‘‘ਏવਰੂਪਾਨਂ ਕਿਬ੍ਬਿਸਕਾਰੀਨਂ ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਭੋਜਨਾਨਿ ਸਿਜ੍ਝਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ –
੭੯.
‘‘ਕਿਂ
ਪਹੂਤਭੋਗੇਸੁ ਅਨਪ੍ਪਕੇਸੁ, ਸੁਖਂ વਿਰਾਧਾਯ ਦੁਕ੍ਖਜ੍ਜ ਪਤ੍ਤਾ’’ਤਿ॥ –
ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਕਿਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਭੋਜਨਨ੍ਤਿ ਕੀਦਿਸਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਭੋਜਨਂ? ਕਿਂ ਸਯਾਨਨ੍ਤਿ ਕੀਦਿਸਂ ਸਯਨਂ? ‘‘ਕਿਂ ਸਯਾਨਾ’’ਤਿ ਕੇਚਿ ਪਠਨ੍ਤਿ, ਕੀਦਿਸਾ ਸਯਨਾ, ਕੀਦਿਸੇ ਸਯਨੇ ਸਯਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਥਞ੍ਚ ਯਾਪੇਥਾਤਿ ਕੇਨ ਪਕਾਰੇਨ ਯਾਪੇਥ, ‘‘ਕਥਂ વੋ ਯਾਪੇਥਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਕਥਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਯਾਪੇਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁਪਾਪਧਮ੍ਮਿਨੋਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਅਤਿવਿਯ ਪਾਪਧਮ੍ਮਾ। ਪਹੂਤਭੋਗੇਸੂਤਿ ਅਪਰਿਯਨ੍ਤੇਸੁ ਉਲ਼ਾਰੇਸੁ ਭੋਗੇਸੁ ਸਨ੍ਤੇਸੁ। ਅਨਪ੍ਪਕੇਸੂਤਿ ਨ ਅਪ੍ਪਕੇਸੁ ਬਹੂਸੁ। ਸੁਖਂ વਿਰਾਧਾਯਾਤਿ ਸੁਖਹੇਤੁਨੋ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਕਰਣੇਨ ਦੁਕ੍ਖਜ੍ਜ ਪਤ੍ਤਾਤਿ ਅਜ੍ਜ ਇਦਾਨਿ ਇਦਂ ਪੇਤਯੋਨਿਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾਤਿ।
ਏવਂ ਸਾਮਣੇਰੇਨ ਪੁਟ੍ਠਾ ਪੇਤਾ ਤੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤਮਤ੍ਥਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤਾ –
੮੦.
‘‘ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ વਧਿਤ੍વਾਨ, ਪਿવਾਮ ਪੁਬ੍ਬਲੋਹਿਤਂ।
ਬਹੁਂ વਿਤ੍વਾ ਨ ਧਾਤਾ ਹੋਮ, ਨਚ੍ਛਾਦਿਮ੍ਹਸੇ ਮਯਂ॥
੮੧.
‘‘ਇਚ੍ਚੇવ
ਯੇ ਤੇ વਿਦਿਚ੍ਚ ਅਧਿਗਮ੍ਮ ਭੋਗੇ, ਨ ਭੁਞ੍ਜਰੇ ਨਾਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਂ॥
੮੨.
‘‘ਤੇ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸੂਪਗਤਾ ਪਰਤ੍ਥ, ਪਚ੍ਛਾ ਚਿਰਂ ਝਾਯਰੇ ਡਯ੍ਹਮਾਨਾ।
ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਤ੍વਾਨ ਦੁਖੁਦ੍ਰਾਨਿ, ਅਨੁਭੋਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਕਟੁਕਪ੍ਫਲਾਨਿ॥
੮੩.
‘‘ਇਤ੍ਤਰਞ੍ਹਿ ਧਨਂ ਧਞ੍ਞਂ, ਇਤ੍ਤਰਂ ਇਧ ਜੀવਿਤਂ।
ਇਤ੍ਤਰਂ ਇਤ੍ਤਰਤੋ ਞਤ੍વਾ, ਦੀਪਂ ਕਯਿਰਾਥ ਪਣ੍ਡਿਤੋ॥
੮੪.
‘‘ਯੇ ਤੇ ਏવਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਨਰਾ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕੋવਿਦਾ।
ਤੇ ਦਾਨੇ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਸੁਤ੍વਾ ਅਰਹਤਂ વਚੋ’’ਤਿ॥ –
ਪਞ੍ਚ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿਂਸੁ।
੮੦-੮੧. ਤਤ੍ਥ ਨ ਧਾਤਾ ਹੋਮਾਤਿ ਧਾਤਾ ਸੁਹਿਤਾ ਤਿਤ੍ਤਾ ਨ ਹੋਮ। ਨਚ੍ਛਾਦਿਮ੍ਹਸੇਤਿ ਨ ਰੁਚ੍ਚਾਮ, ਨ ਰੁਚਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਮ, ਨ ਤਂ ਮਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੁਚਿਯਾ ਪਿવਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਚ੍ਚੇવਾਤਿ ਏવਮੇવ। ਮਚ੍ਚਾ ਪਰਿਦੇવਯਨ੍ਤੀਤਿ ਮਯਂ વਿਯ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਕਤਕਿਬ੍ਬਿਸਾ ਪਰਿਦੇવਨ੍ਤਿ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤਿ। ਅਦਾਯਕਾਤਿ ਅਦਾਨਸੀਲਾ ਮਚ੍ਛਰਿਨੋ। ਯਮਸ੍ਸ ਠਾਯਿਨੋਤਿ ਯਮਲੋਕਸਞ੍ਞਿਤੇ ਯਮਸ੍ਸ ਠਾਨੇ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੇ ਠਾਨਸੀਲਾ ਯੇ ਤੇ વਿਦਿਚ੍ਚ ਅਧਿਗਮ੍ਮਭੋਗੇਤਿ ਯੇ ਤੇ ਸਮ੍ਪਤਿ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਸੁਖવਿਸੇਸવਿਧਾਯਕੇ ਭੋਗੇ વਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ। ਨ ਭੁਞ੍ਜਰੇ ਨਾਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਅਮ੍ਹੇ વਿਯ ਸਯਮ੍ਪਿ ਨ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਪਰੇਸਂ ਦੇਨ੍ਤਾ ਦਾਨਮਯਂ ਪੁਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ।
੮੨. ਤੇ ਖੁਪ੍ਪਿਪਾਸੂਪਗਤਾ ਪਰਤ੍ਥਾਤਿ ਤੇ ਸਤ੍ਤਾ ਪਰਤ੍ਥ ਪਰਲੋਕੇ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯੇ ਜਿਘਚ੍ਛਾਪਿਪਾਸਾਭਿਭੂਤਾ ਹੁਤ੍વਾ। ਚਿਰਂ ਝਾਯਰੇ ਡਯ੍ਹਮਾਨਾਤਿ ਖੁਦਾਦਿਹੇਤੁਕੇਨ ਦੁਕ੍ਖਗ੍ਗਿਨਾ ‘‘ਅਕਤਂ વਤ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਕੁਸਲਂ, ਕਤਂ ਪਾਪ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ વਤ੍ਤਮਾਨੇਨ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਗ੍ਗਿਨਾ ਪਰਿਡਯ੍ਹਮਾਨਾ ਝਾਯਨ੍ਤਿ, ਅਨੁਤ੍ਥੁਨਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦੁਖੁਦ੍ਰਾਨੀਤਿ ਦੁਕ੍ਖવਿਪਾਕਾਨਿ। ਅਨੁਭੋਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਕਟੁਕਪ੍ਫਲਾਨੀਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਫਲਾਨਿ ਪਾਪਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਚਿਰਕਾਲਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਆਪਾਯਿਕਦੁਕ੍ਖਂ ਅਨੁਭવਨ੍ਤਿ।
੮੩-੮੪. ਇਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਇਤ੍ਤਰਂ ਇਧ ਜੀવਿਤਨ੍ਤਿ ਇਧ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਜੀવਿਤਮ੍ਪਿ ਇਤ੍ਤਰਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਅਪ੍ਪਕਂ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ – ‘‘ਯੋ ਚਿਰਂ ਜੀવਤਿ, ਸੋ વਸ੍ਸਸਤਂ ਅਪ੍ਪਂ વਾ ਭਿਯ੍ਯੋ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੯੧; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੪੫; ਅ॰ ਨਿ॰ ੭.੭੪)। ਇਤ੍ਤਰਂ ਇਤ੍ਤਰਤੋ ਞਤ੍વਾਤਿ ਧਨਧਞ੍ਞਾਦਿਉਪਕਰਣਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਜੀવਿਤਞ੍ਚ ਇਤ੍ਤਰਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਖਣਿਕਂ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ। ਦੀਪਂ ਕਯਿਰਾਥ ਪਣ੍ਡਿਤੋਤਿ ਸਪਞ੍ਞੋ ਪੁਰਿਸੋ ਦੀਪਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਪਰਲੋਕੇ ਹਿਤਸੁਖਾਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਕਰੇਯ੍ਯ। ਯੇ ਤੇ ਏવਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ ਯੇ ਤੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਭੋਗਾਨਂ ਜੀવਿਤਸ੍ਸ ਚ ਇਤ੍ਤਰਭਾવਂ ਯਾਥਾવਤੋ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਦਾਨੇ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਸੁਤ੍વਾ ਅਰਹਤਂ વਚੋਤਿ ਅਰਹਤਂ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਅਰਿਯਾਨਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ, ਸੁਤਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਂ ਪਾਕਟਮੇવ।
ਏવਂ ਤੇ ਪੇਤਾ ਸਾਮਣੇਰੇਨ ਪੁਟ੍ਠਾ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਯਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਮਾਤੁਲਮਾਤੁਲਾਨਿਯੋ’’ਤਿ ਪવੇਦੇਸੁਂ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਾਮਣੇਰੋ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂવੇਗੋ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਂ ਪਟਿવਿਨੋਦੇਤ੍વਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਪਾਦੇਸੁ ਸਿਰਸਾ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨੁਕਮ੍ਪਕੇਨ
ਨਾਗਪੇਤવਤ੍ਥੁવਣਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੧੨. ਉਰਗਪੇਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ
ਉਰਗੋવ ਤਚਂ ਜਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਉਪਾਸਕਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਕਿਰ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਕਾਲਮਕਾਸਿ। ਸੋ ਪੁਤ੍ਤਮਰਣਹੇਤੁ ਪਰਿਦੇવਸੋਕਸਮਾਪਨ੍ਨੋ ਬਹਿ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਗੇਹੇਯੇવ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥ
ਅਤੀਤੇ ਕਿਰ ਕਾਸਿਰਟ੍ਠੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਧਮ੍ਮਪਾਲਂ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲਂ ਅਹੋਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਪੁਤ੍ਤੋ ਧੀਤਾ ਸੁਣਿਸਾ ਦਾਸੀਤਿ ਇਮੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਮਰਣਾਨੁਸ੍ਸਤਿਭਾવਨਾਭਿਰਤਾ
ਅਥ
੮੫.
‘‘ਉਰਗੋવ ਤਚਂ ਜਿਣ੍ਣਂ, ਹਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ ਸਂ ਤਨੁਂ।
ਏવਂ ਸਰੀਰੇ ਨਿਬ੍ਭੋਗੇ, ਪੇਤੇ ਕਾਲਕਤੇ ਸਤਿ॥
੮੬.
‘‘ਡਯ੍ਹਮਾਨੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਞਾਤੀਨਂ ਪਰਿਦੇવਿਤਂ।
ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਨ ਰੋਦਾਮਿ, ਗਤੋ ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਯਾ ਗਤੀ’’ਤਿ॥ –
ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।
੮੫-੮੬. ਤਤ੍ਥ ਉਰਗੋਤਿ ਉਰੇਨ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਉਰਗੋ। ਸਪ੍ਪਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਤਚਂ ਜਿਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਜਜ੍ਜਰਭਾવੇਨ ਜਿਣ੍ਣਂ ਪੁਰਾਣਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤਚਂ ਨਿਮ੍ਮੋਕਂ। ਹਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ ਸਂ ਤਨੁਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਉਰਗੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜਿਣ੍ਣਤਚਂ ਰੁਕ੍ਖਨ੍ਤਰੇ વਾ ਕਟ੍ਠਨ੍ਤਰੇ વਾ ਮੂਲਨ੍ਤਰੇ વਾ ਪਾਸਾਣਨ੍ਤਰੇ વਾ ਕਞ੍ਚੁਕਂ ਓਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੋ વਿਯ ਸਰੀਰਤੋ ਓਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਪਹਾਯ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਯਥਾਕਾਮਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏવਮੇવ ਸਂਸਾਰੇ ਪਰਿਬ੍ਭਮਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤੋ ਪੋਰਾਣਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਤ੍ਤਾ ਜਜ੍ਜਰੀਭੂਤਂ ਸਂ ਤਨੁਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਰੀਰਂ ਹਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਯਥਾਕਮ੍ਮਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪੁਨਬ੍ਭવવਸੇਨ ਉਪਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏવਨ੍ਤਿ ਡਯ੍ਹਮਾਨਂ ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ। ਸਰੀਰੇ ਨਿਬ੍ਭੋਗੇਤਿ ਅਸ੍ਸ વਿਯ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਕਾਯੇ ਏવਂ ਭੋਗવਿਰਹਿਤੇ ਨਿਰਤ੍ਥਕੇ ਜਾਤੇ। ਪੇਤੇਤਿ ਆਯੁਉਸ੍ਮਾવਿਞ੍ਞਾਣਤੋ ਅਪਗਤੇ। ਕਾਲਕਤੇ ਸਤੀਤਿ ਮਤੇ ਜਾਤੇ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਡਯ੍ਹਮਾਨੋ ਕਾਯੋ ਅਪੇਤવਿਞ੍ਞਾਣਤ੍ਤਾ ਡਾਹਦੁਕ੍ਖਂ વਿਯ ਞਾਤੀਨਂ ਰੁਦਿਤਂ ਪਰਿਦੇવਿਤਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਮਮ ਪੁਤ੍ਤਂ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਨ ਰੋਦਾਮਿ। ਗਤੋ ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਯਾ ਗਤੀਤਿ ਯਦਿ ਮਤਸਤ੍ਤਾ ਨ ਉਚ੍ਛਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਮਤਸ੍ਸ ਪਨ ਕਤੋਕਾਸਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વਸੇਨ ਯਾ ਗਤਿ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾ, ਤਂ
ਏવਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਸੋਚਨਕਾਰਣੇ ਕਥਿਤੇ ਪਰਿਯਾਯਮਨਸਿਕਾਰਕੋਸਲ੍ਲੇ ਪਕਾਸਿਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਰੂਪੋ ਸਕ੍ਕੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਂ ਆਹ – ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਸੋ ਮਤੋ ਕਿਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਦਸ ਮਾਸੇ ਕੁਚ੍ਛਿਨਾ ਪਰਿਹਰਿਤ੍વਾ ਥਞ੍ਞਂ ਪਾਯੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਪਾਦੇ ਸਣ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਂવਡ੍ਢਿਤੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਮੇ, ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਯਦਿ ਏવਂ ਪਿਤਾ ਤਾવ ਪੁਰਿਸਭਾવੇਨ ਮਾ ਰੋਦਤੁ, ਮਾਤੁ ਨਾਮ ਹਦਯਂ ਮੁਦੁਕਂ, ਤ੍વਂ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਰੋਦਸੀ’’ਤਿ? ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਾ ਅਰੋਦਨਕਾਰਣਂ ਕਥੇਨ੍ਤੀ –
੮੭.
‘‘ਅਨਬ੍ਭਿਤੋ
ਯਥਾਗਤੋ ਤਥਾ ਗਤੋ, ਤਤ੍ਥ ਕਾ ਪਰਿਦੇવਨਾ॥
੮੮.
‘‘ਡਯ੍ਹਮਾਨੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਞਾਤੀਨਂ ਪਰਿਦੇવਿਤਂ।
ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਨ ਰੋਦਾਮਿ, ਗਤੋ ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਯਾ ਗਤੀ’’ਤਿ॥ –
ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਨਬ੍ਭਿਤੋਤਿ ਅਨવ੍ਹਾਤੋ, ‘‘ਏਹਿ ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਤ੍ਤਭਾવਂ ਉਪਗਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਪਕ੍ਕੋਸਿਤੋ। ਤਤੋਤਿ ਯਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬੇ ਠਿਤੋ, ਤਤੋ ਪਰਲੋਕਤੋ। ਆਗਾਤਿ ਆਗਞ੍ਛਿ। ਨਾਨੁਞ੍ਞਾਤੋਤਿ ਅਨਨੁਮਤੋ, ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਤਾਤ, ਪਰਲੋਕ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਅવਿਸ੍ਸਟ੍ਠੋ। ਇਤੋਤਿ ਇਧਲੋਕਤੋ। ਗਤੋਤਿ ਅਪਗਤੋ। ਯਥਾਗਤੋਤਿ ਯੇਨਾਕਾਰੇਨ ਆਗਤੋ, ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਅਨਬ੍ਭਿਤੋ ਏવ ਆਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਥਾ ਗਤੋਤਿ ਤੇਨੇવਾਕਾਰੇਨ ਗਤੋ। ਯਥਾ ਸਕੇਨੇવ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਆਗਤੋ, ਤਥਾ ਸਕੇਨੇવ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਗਤੋਤਿ। ਏਤੇਨ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸਕਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਾ ਪਰਿਦੇવਨਾਤਿ ਏવਂ ਅવਸવਤ੍ਤਿਕੇ ਸਂਸਾਰਪવਤ੍ਤੇ ਮਰਣਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਕਾ ਨਾਮ ਪਰਿਦੇવਨਾ, ਅਯੁਤ੍ਤਾ ਸਾ ਪਞ੍ਞવਤਾ ਅਕਰਣੀਯਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
ਏવਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਭਗਿਨਿਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਸੋ ਕਿਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਭਾਤਾ ਮੇ, ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਭਗਿਨਿਯੋ ਨਾਮ ਭਾਤੂਸੁ ਸਿਨੇਹਾ, ਤ੍વਂ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਰੋਦਸੀ’’ਤਿ? ਸਾਪਿ ਅਰੋਦਨਕਾਰਣਂ ਕਥੇਨ੍ਤੀ –
੮੯.
‘‘ਸਚੇ
ਞਾਤਿਮਿਤ੍ਤਸੁਹਜ੍ਜਾਨਂ, ਭਿਯ੍ਯੋ ਨੋ ਅਰਤੀ ਸਿਯਾ॥
੯੦.
‘‘ਡਯ੍ਹਮਾਨੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਞਾਤੀਨਂ ਪਰਿਦੇવਿਤਂ।
ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਨ ਰੋਦਾਮਿ, ਗਤੋ ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਯਾ ਗਤੀ’’ਤਿ॥ –
ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਸਚੇ ਰੋਦੇ ਕਿਸਾ ਅਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਯਦਿ ਅਹਂ ਰੋਦੇਯ੍ਯਂ, ਕਿਸਾ ਪਰਿਸੁਕ੍ਖਸਰੀਰਾ ਭવੇਯ੍ਯਂ। ਤਤ੍ਥ ਮੇ ਕਿਂ ਫਲਂ ਸਿਯਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਯ੍ਹਂ ਭਾਤੁ ਮਰਣਨਿਮਿਤ੍ਤੇ ਰੋਦਨੇ ਕਿਂ ਨਾਮ ਫਲਂ, ਕੋ ਆਨਿਸਂਸੋ ਭવੇਯ੍ਯ? ਨ ਤੇਨ ਮਯ੍ਹਂ ਭਾਤਿਕੋ ਞਾਤਿਮਿਤ੍ਤਸੁਹਜ੍ਜਾਨਂ, ਭਿਯ੍ਯੋ ਨੋ ਅਰਤੀ ਸਿਯਾਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਞਾਤੀਨਂ ਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਸੁਹਦਯਾਨਞ੍ਚ ਮਮ ਸੋਚਨੇਨ ਭਾਤੁਮਰਣਦੁਕ੍ਖਤੋ ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਅਰਤਿ ਦੁਕ੍ਖਮੇવ ਸਿਯਾਤਿ।
ਏવਂ ਭਗਿਨਿਯਾ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਭਰਿਯਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਤੁਯ੍ਹਂ ਸੋ ਕਿਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਭਤ੍ਤਾ ਮੇ, ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਨਾਮ ਭਤ੍ਤਰਿ ਸਿਨੇਹਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਮਤੇ વਿਧવਾ ਅਨਾਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਕਸ੍ਮਾ ਤ੍વਂ ਨ ਰੋਦਸੀ’’ਤਿ? ਸਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਰੋਦਨਕਾਰਣਂ ਕਥੇਨ੍ਤੀ –
੯੧.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਦਾਰਕੋ ਚਨ੍ਦਂ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਮਨੁਰੋਦਤਿ।
ਏવਂਸਮ੍ਪਦਮੇવੇਤਂ, ਯੋ ਪੇਤਮਨੁਸੋਚਤਿ॥
੯੨.
‘‘ਡਯ੍ਹਮਾਨੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਞਾਤੀਨਂ ਪਰਿਦੇવਿਤਂ।
ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਨ ਰੋਦਾਮਿ, ਗਤੋ ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਯਾ ਗਤੀ’’ਤਿ॥ – ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ।
ਤਤ੍ਥ ਦਾਰਕੋਤਿ ਬਾਲਦਾਰਕੋ। ਚਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਚਨ੍ਦਮਣ੍ਡਲਂ। ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨਭਂ ਅਬ੍ਭੁਸ੍ਸੁਕ੍ਕਮਾਨਂ। ਅਨੁਰੋਦਤੀਤਿ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਰਥਚਕ੍ਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਅਨੁਰੋਦਤਿ। ਏવਂਸਮ੍ਪਦਮੇવੇਤਨ੍ਤਿ ਯੋ ਪੇਤਂ ਮਤਂ ਅਨੁਸੋਚਤਿ, ਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਨੁਸੋਚਨਂ ਏવਂਸਮ੍ਪਦਂ ਏવਰੂਪਂ, ਆਕਾਸੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚਨ੍ਦਸ੍ਸ ਗਹੇਤੁਕਾਮਤਾਸਦਿਸਂ ਅਲਬ੍ਭਨੇਯ੍ਯવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਇਚ੍ਛਾਭਾવਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
ਏવਂ ਤਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾਯ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਦਾਸਿਂ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਅਮ੍ਮ, ਤੁਯ੍ਹਂ ਸੋ ਕਿਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਅਯ੍ਯੋ ਮੇ, ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਯਦਿ ਏવਂ ਤੇਨ ਤ੍વਂ ਪੋਥੇਤ੍વਾ વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਂ
੯੩.
‘‘ਯਥਾਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ ਉਦਕੁਮ੍ਭੋ, ਭਿਨ੍ਨੋ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯੋ।
ਏવਂਸਮ੍ਪਦਮੇવੇਤਂ, ਯੋ ਪੇਤਮਨੁਸੋਚਤਿ॥
੯੪.
‘‘ਡਯ੍ਹਮਾਨੋ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਞਾਤੀਨਂ ਪਰਿਦੇવਿਤਂ।
ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਨ ਰੋਦਾਮਿ, ਗਤੋ ਸੋ ਤਸ੍ਸ ਯਾ ਗਤੀ’’ਤਿ॥ –
ਗਾਥਾਦ੍વਯਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਥਾਪਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮੇ ਉਦਕੁਬ੍ਭੋ, ਭਿਨ੍ਨੋ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯੋਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਉਦਕਘਟੋ ਮੁਗ੍ਗਰਪ੍ਪਹਾਰਾਦਿਨਾ ਭਿਨ੍ਨੋ ਅਪ੍ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਯੋ ਪੁਨ ਪਾਕਤਿਕੋ ਨ ਹੋਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।
ਸਕ੍ਕੋ ਤੇਸਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ ‘‘ਸਮ੍ਮਦੇવ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਮਰਣਸ੍ਸਤਿ ਭਾવਿਤਾ, ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨ ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਕਸਿਆਦਿਕਰਣਕਿਚ੍ਚਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਤੇਸਂ ਗੇਹਂ ਸਤ੍ਤਰਤਨਭਰਿਤਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਦਾਨਂ ਦੇਥ, ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖਥ, ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਥਾ’’ਤਿ ਓવਦਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਤੇਸਂ ਨਿવੇਦੇਤ੍વਾ ਸਕਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਗਤੋ। ਤੇਪਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਦਯੋ ਦਾਨਾਦੀਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਯਾવਤਾਯੁਕਂ ਠਤ੍વਾ ਦੇવਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਂਸੁ।
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਜਾਤਕਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਸੋਕਸਲ੍ਲਂ ਸਮੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਉਪਾਸਕੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹੀਤਿ।
ਉਰਗਪੇਤવਤ੍ਥੁવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
ਇਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਪੇਤવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ
ਦ੍વਾਦਸવਤ੍ਥੁਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਸ੍ਸ
ਪਠਮਸ੍ਸ ਉਰਗવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸਂવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।