੬. ਛਕ੍ਕਨਿਪਾਤੋ
੧. ਅવਾਰਿਯવਗ੍ਗੋ
[੩੭੬] ੧. ਅવਾਰਿਯਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਮਾਸੁ ਕੁਜ੍ਝ ਭੂਮਿਪਤੀਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਤਿਤ੍ਥਨਾવਿਕਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਬਾਲੋ ਅਹੋਸਿ ਅਞ੍ਞਾਣੋ, ਨੇવ ਸੋ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਨਂ ਰਤਨਾਨਂ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਗੁਣਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਚਣ੍ਡੋ ਫਰੁਸੋ ਸਾਹਸਿਕੋ। ਅਥੇਕੋ ਜਾਨਪਦੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘‘ਬੁਦ੍ਧੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਾਯਂ ਅਚਿਰવਤੀਤਿਤ੍ਥਂ ਪਤ੍વਾ ਤਂ ਏવਮਾਹ ‘‘ਉਪਾਸਕ, ਪਰਤੀਰਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਨਾવਂ ਮੇ ਦੇਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਦਾਨਿ ਅਕਾਲੋ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ વਸਸ੍ਸੂ’’ਤਿ। ‘‘ਉਪਾਸਕ, ਇਧ ਕੁਹਿਂ વਸਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਹਿ ਰੇ ਸਮਣ, વਹਾਮੀ’’ਤਿ ਥੇਰਂ ਨਾવਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਉਜੁਕਂ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਨਾવਂ ਨੇਤ੍વਾ ਉਲ੍ਲੋਲ਼ਂ ਕਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਤੇਮੇਤ੍વਾ ਕਿਲਮੇਤ੍વਾ ਤੀਰਂ ਪਤ੍વਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰવੇਲਾਯਂ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ। ਅਥ ਸੋ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਦਿવਸਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸ ਓਕਾਸਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਕਤਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰੋ ‘‘ਕਦਾ ਆਗਤੋਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਹਿਯ੍ਯੋ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਅਜ੍ਜ ਬੁਦ੍ਧੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਤੋਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪੇਸ ਚਣ੍ਡੋ ਫਰੁਸੋ ਸਾਹਸਿਕੋ, ਇਦਾਨਿ ਪਨ ਤੇਨ ਤ੍વਂ ਕਿਲਮਿਤੋ, ਪੁਬ੍ਬੇਪੇਸ ਪਣ੍ਡਿਤੇ ਕਿਲਮੇਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਨ ਯਾਚਿਤੋ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਕ੍ਕਸਿਲਾਯਂ
੧.
‘‘ਮਾਸੁ ਕੁਜ੍ਝ ਭੂਮਿਪਤਿ, ਮਾਸੁ ਕੁਜ੍ਝ ਰਥੇਸਭ।
ਕੁਦ੍ਧਂ ਅਪ੍ਪਟਿਕੁਜ੍ਝਨ੍ਤੋ, ਰਾਜਾ ਰਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪੂਜਿਤੋ॥
੨.
‘‘ਗਾਮੇ વਾ ਯਦਿ વਾਰਞ੍ਞੇ, ਨਿਨ੍ਨੇ વਾ ਯਦਿ વਾ ਥਲੇ।
ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਨੁਸਾਸਾਮਿ, ਮਾਸੁ ਕੁਜ੍ਝ ਰਥੇਸਭਾ’’ਤਿ॥ – ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।
ਤਤ੍ਥ ਰਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪੂਜਿਤੋਤਿ ਏવਰੂਪੋ ਰਾਜਾ ਰਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪੂਜਨੀਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਨੁਸਾਸਾਮੀਤਿ ਏਤੇਸੁ ਗਾਮਾਦੀਸੁ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ વਸਨ੍ਤੋਪਾਹਂ ਮਹਾਰਾਜ, ਇਮਾਯ ਏવ ਅਨੁਸਿਟ੍ਠਿਯਾ ਤਮਨੁਸਾਸਾਮਿ, ਏਤੇਸੁ વਾ ਗਾਮਾਦੀਸੁ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਏਕਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਏਕਸਤ੍ਤੇਪਿ ਅਨੁਸਾਸਾਮਿ। ਮਾਸੁ ਕੁਜ੍ਝ ਰਥੇਸਭਾਤਿ ਏવਮੇવਾਹਂ ਤਂ ਅਨੁਸਾਸਾਮਿ, ਰਞ੍ਞਾ ਨਾਮ ਕੁਜ੍ਝਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਕਿਂਕਾਰਣਾ? ਰਾਜਾਨੋ ਨਾਮ વਾਚਾવੁਧਾ, ਤੇਸਂ ਕੁਦ੍ਧਾਨਂ વਚਨਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਬਹੂ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੀਤਿ।
ਏવਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਰਞ੍ਞੋ ਆਗਤਾਗਤਦਿવਸੇ ਇਮਾ ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ। ਰਾਜਾ ਅਨੁਸਿਟ੍ਠਿਯਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਸਹਸ੍ਸੁਟ੍ਠਾਨਕਂ ਏਕਂ ਗਾਮવਰਂ ਅਦਾਸਿ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ। ਇਤਿ ਸੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਦ੍વਾਦਸਸਂવਚ੍ਛਰਂ વਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਤਿਚਿਰਂ ਨਿવੁਤ੍ਥੋਮ੍ਹਿ, ਜਨਪਦਚਾਰਿਕਂ ਤਾવ ਚਰਿਤ੍વਾ ਆਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਅਕਥੇਤ੍વਾવ ਉਯ੍ਯਾਨਪਾਲਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਤਾਤ, ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਰੂਪੋਸ੍ਮਿ, ਜਨਪਦਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਆਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤ੍વਂ ਰਞ੍ਞੋ ਕਥੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤੋ
੩.
‘‘ਅવਾਰਿਯਪਿਤਾ
ਪੁਬ੍ਬੇ ਜਨਂ ਤਾਰੇਤ੍વਾਨ, ਪਚ੍ਛਾ ਯਾਚਤਿ વੇਤਨਂ।
ਤੇਨਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਨਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਭੋਗੇਹਿ વਡ੍ਢਤੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਅવਾਰਿਯਪਿਤਾ ਨਾਮਾਤਿ ਅવਾਰਿਯਾ ਨਾਮ ਤਸ੍ਸ ਧੀਤਾ, ਤਸ੍ਸਾ વਸੇਨ ਅવਾਰਿਯਪਿਤਾ ਨਾਮ ਜਾਤੋ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਨਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ, ਤੇਨ વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਯਾਚਿਯਮਾਨੇਨ ਜਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਨਂ ਹੋਤਿ।
ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਂ ਨਾવਿਕਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਆવੁਸੋ, ਪਰਤੀਰਂ ਮਂ ਨੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੋ ਆਹ ‘‘ਸਮਣ, ਕਿਂ ਮੇ ਨਾવਾવੇਤਨਂ ਦਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਆવੁਸੋ, ਅਹਂ ਭੋਗવਡ੍ਢਿਂ ਅਤ੍ਥવਡ੍ਢਿਂ ਧਮ੍ਮવਡ੍ਢਿਂ ਨਾਮ ਤੇ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਨਾવਿਕੋ ‘‘ਧੁવਂ ਏਸ ਮਯ੍ਹਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਤਂ ਪਰਤੀਰਂ ਨੇਤ੍વਾ ‘‘ਦੇਹਿ ਮੇ ਨਾવਾਯ વੇਤਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਸ੍ਸ ‘‘ਸਾਧੁ, ਆવੁਸੋ’’ਤਿ ਪਠਮਂ ਭੋਗવਡ੍ਢਿਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ –
੪.
‘‘ਅਤਿਣ੍ਣਂਯੇવ ਯਾਚਸ੍ਸੁ, ਅਪਾਰਂ ਤਾਤ ਨਾવਿਕ।
ਅਞ੍ਞੋ ਹਿ ਤਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਮਨੋ, ਅਞ੍ਞੋ ਹੋਤਿ ਪਾਰੇਸਿਨੋ’’ਤਿ॥ – ਗਾਥਮਾਹ।
ਤਤ੍ਥ ਅਪਾਰਨ੍ਤਿ ਤਾਤ, ਨਾવਿਕ ਪਰਤੀਰਂ ਅਤਿਣ੍ਣਮੇવ ਜਨਂ ਓਰਿਮਤੀਰੇ ਠਿਤਞ੍ਞੇવ વੇਤਨਂ ਯਾਚਸ੍ਸੁ, ਤਤੋ ਲਦ੍ਧਞ੍ਚ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਪਰਤੀਰਂ ਨੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਏવਂ ਤੇ ਭੋਗવਡ੍ਢਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਅਞ੍ਞੋ ਹਿ ਤਿਣ੍ਣਸ੍ਸ ਮਨੋਤਿ ਤਾਤ ਨਾવਿਕ, ਪਰਤੀਰਂ ਗਤਸ੍ਸ ਅਞ੍ਞੋ ਮਨੋ ਭવਤਿ, ਅਦਤ੍વਾવ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ। ਯੋ ਪਨੇਸ ਪਾਰੇਸੀ ਨਾਮ ਪਰਤੀਰਂ ਏਸਤਿ, ਪਰਤੀਰਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਅਤਿਰੇਕਮ੍ਪਿ ਦਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਇਤਿ ਪਾਰੇਸਿਨੋ ਅਞ੍ਞੋ ਮਨੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤ੍વਂ ਅਤਿਣ੍ਣਮੇવ ਯਾਚੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਅਯਂ ਤਾવ ਤੇ ਭੋਗਾਨਂ વਡ੍ਢਿ ਨਾਮਾਤਿ।
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਨਾવਿਕੋ
੫.
‘‘ਗਾਮੇ
ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਨੁਸਾਸਾਮਿ, ਮਾਸੁ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍ਥ ਨਾવਿਕਾ’’ਤਿ॥ – ਗਾਥਮਾਹ।
ਇਤਿਸ੍ਸ ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਅਤ੍ਥਧਮ੍ਮવਡ੍ਢਿਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਤੇ ਅਤ੍ਥવਡ੍ਢਿ ਚ ਧਮ੍ਮવਡ੍ਢਿ ਚਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਪਨ ਦਨ੍ਧਪੁਰਿਸੋ ਤਂ ਓવਾਦਂ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ‘‘ਇਦਂ, ਸਮਣ, ਤਯਾ ਮਯ੍ਹਂ ਦਿਨ੍ਨਂ
ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਇਤਿ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਾਪਸੋ ਯਂ ਓવਾਦਂ ਦਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਗਾਮવਰਂ ਲਭਿ, ਤਮੇવ ਓવਾਦਂ ਅਨ੍ਧਬਾਲਸ੍ਸ ਨਾવਿਕਸ੍ਸ ਕਥੇਤ੍વਾ ਮੁਖਪੋਥਨਂ ਪਾਪੁਣਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਓવਾਦਂ ਦੇਨ੍ਤੇਨ ਯੁਤ੍ਤਜਨਸ੍ਸੇવ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਅਯੁਤ੍ਤਜਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍વਾ ਤਦਨਨ੍ਤਰਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੬.
‘‘ਯਾਯੇવਾਨੁਸਾਸਨਿਯਾ, ਰਾਜਾ ਗਾਮવਰਂ ਅਦਾ।
ਤਾਯੇવਾਨੁਸਾਸਨਿਯਾ, ਨਾવਿਕੋ ਪਹਰੀ ਮੁਖ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਪਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਭਰਿਯਾ ਭਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਆਗਤਾ ਪਾਪਪੁਰਿਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਸਾਮਿ, ਅਯਂ ਤਾਪਸੋ ਨਾਮ ਰਾਜਕੁਲੂਪਕੋ, ਮਾ ਪਹਰੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਮੇ ਇਮਂ ਕੂਟਤਾਪਸਂ ਪਹਰਿਤੁਂ ਨ ਦੇਸੀ’’ਤਿ ਉਟ੍ਠਾਯ ਤਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਪਾਤੇਸਿ। ਅਥ ਭਤ੍ਤਪਾਤਿ ਪਤਿਤ੍વਾ ਭਿਜ੍ਜਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਚ ਪਨ ਗਰੁਗਬ੍ਭਾਯ ਗਬ੍ਭੋ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਸਮ੍ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਰਿਸਘਾਤਕਚੋਰੋ’’ਤਿ
੭.
‘‘ਭਤ੍ਤਂ ਭਿਨ੍ਨਂ ਹਤਾ ਭਰਿਯਾ, ਗਬ੍ਭੋ ਚ ਪਤਿਤੋ ਛਮਾ।
ਮਿਗੋવ ਜਾਤਰੂਪੇਨ, ਨ ਤੇਨਤ੍ਥਂ ਅਬਨ੍ਧਿ ਸੂ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਭਤ੍ਤਂ ਭਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਭਤ੍ਤਪਾਤਿ ਭਿਨ੍ਨਾ। ਹਤਾਤਿ ਪਹਤਾ। ਛਮਾਤਿ ਭੂਮਿਯਂ। ਮਿਗੋવ ਜਾਤਰੂਪੇਨਾਤਿ ਯਥਾ ਮਿਗੋ ਸੁવਣ੍ਣਂ વਾ ਹਿਰਞ੍ਞਂ વਾ ਮੁਤ੍ਤਾਮਣਿਆਦੀਨਿ વਾ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਅਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋਪਿ ਤੇਨ ਜਾਤਰੂਪੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਂ વਡ੍ਢੇਤੁਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਏવਮੇવ ਸੋ ਅਨ੍ਧਬਾਲੋ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਦਿਨ੍ਨਂ ਓવਾਦਂ ਸੁਤ੍વਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਂ વਡ੍ਢੇਤੁਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਬਨ੍ਧਿ ਸੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਬਨ੍ਧਿ ਸੋਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਸ-ਓਇਤਿ ਇਮੇਸਂ ਪਦਾਨਞ੍ਹਿ ਸੂਤਿ ਸਨ੍ਧਿ ਹੋਤਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ
ਅવਾਰਿਯਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਪਠਮਾ।
[੩੭੭] ੨. ਸੇਤਕੇਤੁਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਮਾ ਤਾਤ ਕੁਜ੍ਝਿ ਨ ਹਿ ਸਾਧੁ ਕੋਧੋਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਕੁਹਕਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ, ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨવਤ੍ਥੁ ਉਦ੍ਦਾਲਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੧.੧੪.੬੨ ਆਦਯੋ) ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਦਿਸਾਪਾਮੋਕ੍ਖੋ ਆਚਰਿਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਸਤੇ ਮਾਣવੇ ਮਨ੍ਤੇ વਾਚੇਸਿ। ਤੇਸਂ ਜੇਟ੍ਠਕੋ ਸੇਤਕੇਤੁ ਨਾਮ ਉਦਿਚ੍ਚਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਮਾਣવੋ, ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਹਨ੍ਤੋ ਮਾਨੋ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਮਾਣવੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਗਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੋ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਂ ਏਕਂ ਚਣ੍ਡਾਲਂ
ਚਣ੍ਡਾਲਪੁਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਪਰਿਸਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਾਣવ, ਦਿਸਾ ਨਾਮ ਕਤਰਾ’’ਤਿ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਦਿਸਾ ਨਾਮ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਦਯੋ ਚਤਸ੍ਸੋ ਦਿਸਾ’’ਤਿ। ਚਣ੍ਡਾਲੋ ‘‘ਨਾਹਂ ਤਂ ਏਤਂ ਦਿਸਂ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ, ਤ੍વਂ ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਮਮ ਸਰੀਰੇ ਪਹਟવਾਤਂ ਜਿਗੁਚ੍ਛਸੀ’’ਤਿ ਤਂ ਖਨ੍ਧਟ੍ਠਿਕੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਓਨਮੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਦਨ੍ਤਰੇਨ ਗਮੇਸਿ। ਮਾਣવਾ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਆਚਿਕ੍ਖਿਂਸੁ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਆਚਰਿਯੋ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ, ਤਾਤ, ਸੇਤਕੇਤੁ ਚਣ੍ਡਾਲੇਨਾਸਿ ਪਾਦਨ੍ਤਰੇਨ ਗਮਿਤੋ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਆਚਰਿਯ, ਸੋ ਮਂ ਚਣ੍ਡਾਲਦਾਸਿਪੁਤ੍ਤੋ ਦਿਸਾਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਾਸੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਦਨ੍ਤਰੇਨ ਗਮੇਸਿ, ਇਦਾਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਸ੍ਸ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਕੁਦ੍ਧੋ ਚਣ੍ਡਾਲਪੁਤ੍ਤਂ ਅਕ੍ਕੋਸਿ ਪਰਿਭਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਆਚਰਿਯੋ ‘ਤਾਤ, ਸੇਤਕੇਤੁ ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਕੁਜ੍ਝਿ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਚਣ੍ਡਾਲਦਾਸਿਪੁਤ੍ਤੋ
੮.
‘‘ਮਾ ਤਾਤ ਕੁਜ੍ਝਿ ਨ ਹਿ ਸਾਧੁ ਕੋਧੋ, ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਤੇ ਅਦਿਟ੍ਠਮਸ੍ਸੁਤਞ੍ਚ।
ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ
੯.
‘‘ਅਗਾਰਿਨੋ ਅਨ੍ਨਦਪਾਨવਤ੍ਥਦਾ, ਅવ੍ਹਾਯਿਕਾ ਤਮ੍ਪਿ ਦਿਸਂ વਦਨ੍ਤਿ।
ਏਸਾ ਦਿਸਾ ਪਰਮਾ ਸੇਤਕੇਤੁ, ਯਂ ਪਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖੀ ਸੁਖਿਨੋ ਭવਨ੍ਤੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਨ ਹਿ ਸਾਧੁ ਕੋਧੋਤਿ ਕੋਧੋ ਨਾਮ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਸੁਭਾਸਿਤਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਅਤ੍ਥਾਨਤ੍ਥਂ ਹਿਤਾਹਿਤਂ ਜਾਨਿਤੁਂ ਨ ਦੇਤੀਤਿ ਨ ਸਾਧੁ ਨ ਲਦ੍ਧਕੋ। ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਤੇ ਅਦਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਤਯਾ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਸੋਤੇਨ ਚ ਅਸ੍ਸੁਤਮੇવ ਬਹੁਤਰਂ। ਦਿਸਤਾਤਿ ਦਿਸਾ। ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪੁਰਿਮਤਰਂ ਆਚਰਿਯਮਾਹੁ ਦਿਸਤਂ ਪਸਤ੍ਥਾਤਿ ਆਚਰਿਯਾ ਪਨ ਦਕ੍ਖਿਣੇਯ੍ਯਤ੍ਤਾ ਦਿਸਤਂ ਪਸਤ੍ਥਾ ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਦਿਸਾਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਅਰਿਯਾ ਆਹੁ ਕਥੇਨ੍ਤਿ ਦੀਪੇਨ੍ਤਿ।
ਅਗਾਰਿਨੋਤਿ ਗਹਟ੍ਠਾ। ਅਨ੍ਨਦਪਾਨવਤ੍ਥਦਾਤਿ ਅਨ੍ਨਦਾ, ਪਾਨਦਾ, વਤ੍ਥਦਾ ਚ। ਅવ੍ਹਾਯਿਕਾਤਿ ‘‘ਏਥ ਦੇਯ੍ਯਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਪਕ੍ਕੋਸਨਕਾ। ਤਮ੍ਪਿ ਦਿਸਂ વਦਨ੍ਤੀਤਿ ਤਮ੍ਪਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਅਰਿਯਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ વਦਨ੍ਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਦਾਯਕਾ ਗਹਟ੍ਠਾ ਪਚ੍ਚਯੇ ਅਪਦਿਸਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਿਕਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਹਿ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਏਕਾ ਦਿਸਾ ਨਾਮਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਯੇ ਏਤੇ ਅਗਾਰਿਨੋ ਅਨ੍ਨਪਾਨવਤ੍ਥਦਾ, ਤੇਸਂ ਛਕਾਮਸਗ੍ਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਦਾਯਕਟ੍ਠੇਨ ਉਪਰੂਪਰਿ ਅવ੍ਹਾਯਨਤੋ ਯੇ ਅવ੍ਹਾਯਿਕਾ ਧਮ੍ਮਿਕਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ, ਤਮ੍ਪਿ ਦਿਸਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ ਅਰਿਯਾ ਉਪਰਿਮਦਿਸਂ ਨਾਮ વਦਨ੍ਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –
‘‘ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਦਿਸਾ ਪੁਬ੍ਬਾ, ਆਚਰਿਯਾ ਦਕ੍ਖਿਣਾ ਦਿਸਾ।
ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਾ ਦਿਸਾ ਪਚ੍ਛਾ, ਮਿਤ੍ਤਾਮਚ੍ਚਾ ਚ ਉਤ੍ਤਰਾ॥
‘‘ਦਾਸਕਮ੍ਮਕਰਾ ਹੇਟ੍ਠਾ, ਉਦ੍ਧਂ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ।
ਏਤਾ ਦਿਸਾ ਨਮਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਅਲਮਤ੍ਤੋ ਕੁਲੇ ਗਿਹੀ’’ਤਿ॥ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੩.੨੭੩)।
ਏਸਾ ਦਿਸਾਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਜਾਤਿਆਦਿਨਾ ਹਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰੇਨ ਦੁਕ੍ਖੇਨ
‘‘ਸਮਤਿਤ੍ਤਿਕਂ
ਏવਂ ਸਚਿਤ੍ਤਮਨੁਰਕ੍ਖੇ, ਪਤ੍ਥਯਾਨੋ ਦਿਸਂ ਅਗਤਪੁਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧.੯੬)।
ਏવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਮਾਣવਸ੍ਸ ਦਿਸਾ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਪਨ ‘‘ਚਣ੍ਡਾਲੇਨਮ੍ਹਿ ਪਾਦਨ੍ਤਰੇਨ ਗਮਿਤੋ’’ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਅવਸਿਤ੍વਾ ਤਕ੍ਕਸਿਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ
ਸੇਤਕੇਤੁ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਾਪਸੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਾਰਿਸਾ, ਅਜ੍ਜ ਰਾਜਾ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਰਾਜਾਨੋ ਚ ਨਾਮ ਸਕਿਂ ਆਰਾਧੇਤ੍વਾ ਯਾવਤਾਯੁਕਂ ਸੁਖਂ ਜੀવਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਅਜ੍ਜ ਏਕਚ੍ਚੇ વਗ੍ਗੁਲਿવਤਂ ਚਰਥ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਕਣ੍ਟਕਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਥ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਪਞ੍ਚਾਤਪਂ ਤਪ੍ਪੇਥ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਪ੍ਪਧਾਨਮਨੁਯੁਞ੍ਜਥ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਉਦਕੋਰੋਹਣਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਥ, ਏਕਚ੍ਚੇ ਮਨ੍ਤੇ ਸਜ੍ਝਾਯਥਾ’’ਤਿ વਿਚਾਰੇਤ੍વਾ ਸਯਂ ਪਕ੍ਕਸਾਲਦ੍વਾਰੇ ਅਪਸ੍ਸਯਪੀਠਕੇ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚવਣ੍ਣਰਙ੍ਗਸਮੁਜ੍ਜਲવਾਸਨਂ ਏਕਂ ਪੋਤ੍ਥਕਂ વਿਚਿਤ੍ਰવਣ੍ਣੇ ਆਧਾਰਕੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸੁਸਿਕ੍ਖਿਤੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਮਾਣવੇਹਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇ ਪਞ੍ਹੇ ਕਥੇਸਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਰਾਜਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ
੧੦.
‘‘ਖਰਾਜਿਨਾ ਜਟਿਲਾ ਪਙ੍ਕਦਨ੍ਤਾ, ਦੁਮ੍ਮਕ੍ਖਰੂਪਾ ਯੇਮੇ ਜਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਮਨ੍ਤੇ।
ਕਚ੍ਚਿ ਨੁ ਤੇ ਮਾਨੁਸਕੇ ਪਯੋਗੇ, ਇਦਂ વਿਦੂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਾ ਅਪਾਯਾ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਖਰਾਜਿਨਾਤਿ ਸਖੁਰੇਹਿ ਅਜਿਨਚਮ੍ਮੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ। ਪਙ੍ਕਦਨ੍ਤਾਤਿ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਸ੍ਸ ਅਖਾਦਨੇਨ ਮਲਗ੍ਗਹਿਤਦਨ੍ਤਾ। ਦੁਮ੍ਮਕ੍ਖਰੂਪਾਤਿ ਅਨਞ੍ਜਿਤਾਮਣ੍ਡਿਤਲੂਖਨਿવਾਸਨਪਾਰੁਪਨਾ ਮਾਲਾਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨવਜ੍ਜਿਤਾ ਯੇਮੇ ਜਪ੍ਪਨ੍ਤੀਤਿ ਯੇ ਇਮੇ ਮਨ੍ਤੇ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ। ਮਾਨੁਸਕੇ ਪਯੋਗੇਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਪਯੋਗੇ ਠਿਤਾ। ਇਦਂ વਿਦੂ ਪਰਿਮੁਤ੍ਤਾ ਅਪਾਯਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੧੧.
‘‘ਪਾਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰਿਤ੍વ ਰਾਜ, ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਚੇ ਨ ਚਰੇਯ੍ਯ ਧਮ੍ਮਂ।
ਸਹਸ੍ਸવੇਦੋਪਿ ਨ ਤਂ ਪਟਿਚ੍ਚ, ਦੁਕ੍ਖਾ ਪਮੁਞ੍ਚੇ ਚਰਣਂ ਅਪਤ੍વਾ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਕਰਿਤ੍વਾਤਿ ਕਤ੍વਾ। ਚਰਣਨ੍ਤਿ ਸਹ ਸੀਲੇਨ ਅਟ੍ਠ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਮਹਾਰਾਜ, ‘‘ਅਹਂ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਸਹਸ੍ਸવੇਦੋਪਿ ਚੇ ਤਿવਿਧਂ ਸੁਚਰਿਤਧਮ੍ਮਂ ਨ ਚਰੇਯ੍ਯ, ਪਾਪਾਨੇવ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਸੋ ਤਾਨਿ ਪਾਪਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਤਂ ਬਾਹੁਸਚ੍ਚਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਸੀਲਸਮਾਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਚਰਣਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਨ ਪਮੁਞ੍ਚੇ, ਅਪਾਯਦੁਕ੍ਖਤੋ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤੇવਾਤਿ।
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ਤਾਪਸੇਸੁ ਪਸਾਦਂ ਹਰਿ। ਤਤੋ ਸੇਤਕੇਤੁ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਤਾਪਸੇਸੁ ਪਸਾਦੋ ਉਦਪਾਦਿ, ਤਂ ਪਨੇਸ ਪੁਰੋਹਿਤੋ વਾਸਿਯਾ ਪਹਰਿਤ੍વਾ વਿਯ ਛਿਨ੍ਦਿ, ਮਯਾ ਏਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਚਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੧੨.
‘‘ਸਹਸ੍ਸવੇਦੋਪਿ
ਮਞ੍ਞਾਮਿ વੇਦਾ ਅਫਲਾ ਭવਨ੍ਤਿ, ਸਸਂਯਮਂ ਚਰਣਮੇવ ਸਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਛਟ੍ਠਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੧੩.
‘‘ਨ ਹੇવ વੇਦਾ ਅਫਲਾ ਭવਨ੍ਤਿ, ਸਸਂਯਮਂ ਚਰਣਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ।
ਕਿਤ੍ਤਿਞ੍ਹਿ ਪਪ੍ਪੋਤਿ ਅਧਿਚ੍ਚ વੇਦੇ, ਸਨ੍ਤਿਂ ਪੁਣੇਤਿ ਚਰਣੇਨ ਦਨ੍ਤੋ’’ਤਿ॥
ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਤਯੋ વੇਦਾ ਅਫਲਾ ਨ ਭવਨ੍ਤਿ, ਸਸਂਯਮਂ ਚਰਣਮੇવ ਸਚ੍ਚਂ ਸੇਯ੍ਯਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਪવਰਂ ਨ ਹੇવ ਹੋਤਿ। ਕਿਂਕਾਰਣਾ? ਕਿਤ੍ਤਿਞ੍ਹਿ ਪਪ੍ਪੋਤਿ ਅਧਿਚ੍ਚ વੇਦੇਤਿ ਤਯੋ વੇਦੇ ਅਧਿਚ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੇ ਕਿਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਂ ਯਸਮਤ੍ਤਂ ਲਾਭਮਤ੍ਤਂ ਲਭਤਿ, ਇਤੋ ਪਰਂ ਅਞ੍ਞਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਤੇ ਅਫਲਾ। ਸਨ੍ਤਿਂ ਪੁਣੇਤਿ ਚਰਣੇਨ ਦਨ੍ਤੋਤਿ ਸੀਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਪਦਟ੍ਠਾਨਂ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਨ੍ਤੋ ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਂ ਸਨ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਨਾਮ ਤਂ ਏਤਿ ਪਾਪੁਣਾਤਿ।
ਇਤਿ ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਸੇਤਕੇਤੁਨੋ વਾਦਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਗਿਹੀ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਫਲਕਾવੁਧਾਨਿ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤਤਰਕੇ ਕਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕੇ ਕਾਰੇਸਿ। ਅਯਂ ਕਿਰ ਮਹਨ੍ਤਤਰਕਾਨਂ વਂਸੋ।
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਸੇਤਕੇਤੁ ਕੁਹਕਭਿਕ੍ਖੁ ਅਹੋਸਿ, ਚਣ੍ਡਾਲੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਰਾਜਾ ਆਨਨ੍ਦੋ, ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।
ਸੇਤਕੇਤੁਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਦੁਤਿਯਾ।
[੩੭੮] ੩. ਦਰੀਮੁਖਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਪਙ੍ਕੋ ਚ ਕਾਮਾਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਮਹਾਭਿਨਿਕ੍ਖਮਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨવਤ੍ਥੁ ਹੇਟ੍ਠਾ ਕਥਿਤਮੇવ।
ਅਤੀਤੇ ਰਾਜਗਹਨਗਰੇ ਮਗਧਰਾਜਾ ਨਾਮ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤਕੁਮਾਰੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਤਸ੍ਸ ਜਾਤਦਿવਸੇਯੇવ ਪੁਰੋਹਿਤਸ੍ਸਪਿ ਪੁਤ੍ਤੋ ਜਾਯਿ, ਤਸ੍ਸ ਮੁਖਂ ਅਤਿવਿਯ ਸੋਭਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਦਰੀਮੁਖੋਤਿ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਰਾਜਕੁਲੇਯੇવ ਸਂવਡ੍ਢਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਪਿਯਸਹਾਯਾ ਹੁਤ੍વਾ ਸੋਲ਼ਸવਸ੍ਸਕਾਲੇ ਤਕ੍ਕਸਿਲਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਸਿਪ੍ਪਾਨਿ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਬ੍ਬਸਮਯਸਿਪ੍ਪਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮ, ਦੇਸਚਾਰਿਤ੍ਤਞ੍ਚ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਗਾਮਨਿਗਮਾਦੀਸੁ ਚਰਨ੍ਤਾ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਪਤ੍વਾ ਦੇવਕੁਲੇ વਸਿਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਪવਿਸਿਂਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕੁਲੇ ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇ ਭੋਜੇਤ੍વਾ
ਤਦਾ ਬਾਰਾਣਸਿਰਞ੍ਞੋ ਮਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਮੋ ਦਿવਸੋ ਹੋਤਿ। ਪੁਰੋਹਿਤੋ ਰਞ੍ਞੋ ਸਰੀਰਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਅਪੁਤ੍ਤਕੇ ਰਜ੍ਜੇ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਫੁਸ੍ਸਰਥਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸਿ। ਫੁਸ੍ਸਰਥવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਕਿਚ੍ਚਂ ਮਹਾਜਨਕਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੨.੨੨.੧੨੩ ਆਦਯੋ) ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਫੁਸ੍ਸਰਥੋ ਨਗਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨਿਯਾ
ਤਸ੍ਮਿਂ
ਦਰੀਮੁਖਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋਪਿ ਪਞ੍ਞਾਸવਸ੍ਸਚ੍ਚਯੇਨ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਂ ਖੋ ਸਹਾਯੋ ਸਰਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਸੋ ਮਹਲ੍ਲਕੋ ਪੁਤ੍ਤਧੀਤਾਦੀਹਿ વੁਦ੍ਧਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਆਕਾਸੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਪਟਿਮਾ વਿਯ ਸਿਲਾਪਟ੍ਟੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਉਯ੍ਯਾਨਪਾਲੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਕੁਤੋ ਤੁਮ੍ਹੇ ਏਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਨਨ੍ਦਮੂਲਕਪਬ੍ਭਾਰਤੋ’’ਤਿ। ‘‘ਕੇ ਨਾਮ ਤੁਮ੍ਹੇ’’ਤਿ? ‘‘ਦਰੀਮੁਖਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਨਾਮਾਹਂ, ਆવੁਸੋ’’ਤਿ। ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਰਾਜਾਨਂ ਜਾਨਾਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ ਜਾਨਾਮਿ, ਗਿਹਿਕਾਲੇ ਨੋ ਸਹਾਯੋ’’ਤਿ। ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਰਾਜਾ ਤੁਮ੍ਹੇ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮੋ, ਕਥੇਸ੍ਸਾਮਿ ਤਸ੍ਸ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਆਗਤਭਾવ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਗਚ੍ਛ ਕਥੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੁਰਿਤਤੁਰਿਤੋવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਿਲਾਪਟ੍ਟੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਭਾવਂ ਰਞ੍ਞੋ ਕਥੇਸਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਆਗਤੋ ਕਿਰ ਮੇ ਸਹਾਯੋ, ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਰਥਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਟਿਸਨ੍ਥਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥ ਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ‘‘ਕਿਂ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਸਿ, ਅਗਤਿਗਮਨਂ ਨ ਗਚ੍ਛਸਿ, ਧਨਤ੍ਥਾਯ
੧੪.
‘‘ਪਙ੍ਕੋ ਚ ਕਾਮਾ ਪਲਿਪੋ ਚ ਕਾਮਾ, ਭਯਞ੍ਚ ਮੇਤਂ ਤਿਮੂਲਂ ਪવੁਤ੍ਤਂ।
ਰਜੋ ਚ ਧੂਮੋ ਚ ਮਯਾ ਪਕਾਸਿਤਾ, ਹਿਤ੍વਾ ਤੁવਂ ਪਬ੍ਬਜ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤਾ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਪਙ੍ਕੋਤਿ ਉਦਕੇ ਜਾਤਾਨਿ ਤਿਣਸੇવਾਲਕੁਮੁਦਗਚ੍ਛਾਦੀਨਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾਨਿ। ਯਥਾ ਹਿ ਉਦਕਂ ਤਰਨ੍ਤਂ ਤਾਨਿ ਲਗ੍ਗਾਪੇਨ੍ਤਿ ਸਜ੍ਜਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਥਾ ਸਂਸਾਰਸਾਗਰਂ ਤਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯੋਗਾવਚਰਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ ਸਬ੍ਬੇ વਾ ਪਨ વਤ੍ਥੁਕਾਮਕਿਲੇਸਕਾਮਾ ਲਗ੍ਗਾਪਨવਸੇਨ ਪਙ੍ਕੋ ਨਾਮ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਪਙ੍ਕੇ ਆਸਤ੍ਤਾ વਿਸਤ੍ਤਾ ਦੇવਾਪਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਪਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਾਪਿ ਕਿਲਮਨ੍ਤਿ ਰੋਦਨ੍ਤਿ ਪਰਿਦੇવਨ੍ਤਿ। ਪਲਿਪੋ ਚ ਕਾਮਾਤਿ ਪਲਿਪੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮਹਾਕਦ੍ਦਮੋ, ਯਮ੍ਹਿ ਲਗ੍ਗਾ ਸੂਕਰਮਿਗਾਦਯੋਪਿ ਸੀਹਾਪਿ વਾਰਣਾਪਿ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, વਤ੍ਥੁਕਾਮਕਿਲੇਸਕਾਮਾਪਿ ਤਂਸਰਿਕ੍ਖਤਾਯ ‘‘ਪਲਿਪਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ। ਪਞ੍ਞવਨ੍ਤੋਪਿ ਹਿ ਸਤ੍ਤਾ ਤੇਸੁ ਕਾਮੇਸੁ ਸਕਿਂ ਲਗ੍ਗਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤੇ ਕਾਮੇ ਪਦਾਲੇਤ੍વਾ ਸੀਘਂ ਉਟ੍ਠਾਯ ਅਕਿਞ੍ਚਨਂ ਅਪਲਿਬੋਧਂ ਰਮਣੀਯਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਉਪਗਨ੍ਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ। ਭਯਞ੍ਚ ਮੇਤਨ੍ਤਿ ਭਯਞ੍ਚ ਏਤਂ, ਮ-ਕਾਰੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ વੁਤ੍ਤੋ। ਤਿਮੂਲਨ੍ਤਿ ਤੀਹਿ ਮੂਲੇਹਿ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਂ વਿਯ ਪવੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਹਾਰਾਜ, ਏਤੇ ਕਾਮਾ ਨਾਮ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਾਨੁવਾਦਭਯਾਦਿਕਸ੍ਸ ਚੇવ ਦ੍વਤ੍ਤਿਂਸਕਮ੍ਮਕਰਣਛਨવੁਤਿਰੋਗવਸਪ੍ਪવਤ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਭਯਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਟ੍ਠੇਨ ਬਲવਭਯਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਬੁਦ੍ਧਸਾવਕੇਹਿ ਚੇવ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੋਧਿਸਤ੍ਤੇਹਿ ਚ ਪવੁਤ੍ਤਂ ਕਥਿਤਂ, ਦੀਪਿਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ ਭਯਞ੍ਚ ਮੇਤਨ੍ਤਿ ਭਯਞ੍ਚ ਮਯਾ ਏਤਂ ਤਿਮੂਲਂ ਪવੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏવਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋਯੇવ।
ਰਜੋ ਚ ਧੂਮੋ ਚਾਤਿ ਰਜਧੂਮਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਰਜੋ’’ਤਿ ਚ ‘‘ਧੂਮੋ’’ਤਿ ਚ ਮਯਾ ਪਕਾਸਿਤਾ। ਯਥਾ ਹਿ ਸੁਨ੍ਹਾਤਸ੍ਸ ਸੁવਿਲਿਤ੍ਤਾਲਙ੍ਕਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸਰੀਰੇ ਸੁਖੁਮਰਜਂ ਪਤਿਤਂ, ਤਂ ਸਰੀਰਂ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਂ ਸੋਭਾਰਹਿਤਂ ਕਿਲਿਟ੍ਠਂ ਕਰੋਤਿ, ਏવਮੇવ ਇਦ੍ਧਿਬਲੇਨ ਆਕਾਸੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚਨ੍ਦੋ વਿਯ ਚ ਸੂਰਿਯੋ વਿਯ
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਦ੍ਧਭਾવਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੧੫.
‘‘ਗਧਿਤੋ ਚ ਰਤ੍ਤੋ ਚ ਅਧਿਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਚ, ਕਾਮੇਸ੍વਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਭਿਂਸਰੂਪਂ।
ਤਂ ਨੁਸ੍ਸਹੇ ਜੀવਿਕਤ੍ਥੋ ਪਹਾਤੁਂ, ਕਾਹਾਮਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਅਨਪ੍ਪਕਾਨੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਗਧਿਤੋਤਿ ਅਭਿਜ੍ਝਾਕਾਯਗਨ੍ਥੇਨ ਬਦ੍ਧੋ। ਰਤ੍ਤੋਤਿ ਪਕਤਿਜਹਾਪਨੇਨ ਰਾਗੇਨ ਰਤ੍ਤੋ। ਅਧਿਮੁਚ੍ਛਿਤੋਤਿ ਅਤਿવਿਯ ਮੁਚ੍ਛਿਤੋ। ਕਾਮੇਸ੍વਹਨ੍ਤਿ ਦੁવਿਧੇਸੁਪਿ ਕਾਮੇਸੁ ਅਹਂ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ ਦਰੀਮੁਖਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਆਲਪਤਿ। ਭਿਂਸਰੂਪਨ੍ਤਿ ਬਲવਰੂਪਂ। ਤਂ ਨੁਸ੍ਸਹੇਤਿ ਤਂ ਦੁવਿਧਮ੍ਪਿ ਕਾਮਂ ਨ ਉਸ੍ਸਹਾਮਿ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ। ਜੀવਿਕਤ੍ਥੋ ਪਹਾਤੁਨ੍ਤਿ ਇਮਾਯ ਜੀવਿਕਾਯ ਅਤ੍ਥਿਕੋ ਅਹਂ ਤਂ ਕਾਮਂ ਪਹਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮੀਤਿ વਦਤਿ। ਕਾਹਾਮਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨੀਤਿ ਇਦਾਨਿ ਦਾਨਸੀਲਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਸਙ੍ਖਾਤਾਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਅਨਪ੍ਪਕਾਨਿ ਬਹੂਨਿ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ।
ਏવਂ ਕਿਲੇਸਕਾਮੋ ਨਾਮੇਸ ਸਕਿਂ ਅਲ੍ਲੀਨਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਪਨੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਯੇਨ ਸਂਕਿਲਿਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤੋ
‘‘ਇਮਂ
ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮਿਤਂ ਗਚ੍ਛ, ਯਦਿ ਬੋਧਿਂ ਪਤ੍ਤੁਮਿਚ੍ਛਸਿ॥
‘‘ਯਥਾ ਅਨ੍ਦੁਘਰੇ ਪੁਰਿਸੋ, ਚਿਰવੁਤ੍ਥੋ ਦੁਖਟ੍ਟਿਤੋ।
ਨ ਤਤ੍ਥ ਰਾਗਂ ਜਨੇਤਿ, ਮੁਤ੍ਤਿਂਯੇવ ਗવੇਸਤਿ॥
‘‘ਤਥੇવ ਤ੍વਂ ਸਬ੍ਬਭવੇ, ਪਸ੍ਸ ਅਨ੍ਦੁਘਰੇ વਿਯ।
ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਭਿਮੁਖੋ ਹੁਤ੍વਾ, ਸਮ੍ਬੋਧਿਂ ਪਾਪੁਣਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ॥ –
ਏવਂ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਗੁਣਂ ਪਰਿਕਿਤ੍ਤੇਸਿ, ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੇਨ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ વਣ੍ਣਂ વਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਲੇਸੇ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਸਮਣੋ ਹੋਹੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋਪਿ ‘‘ਨਾਹਂ ਕਿਲੇਸੇ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਸਮਣੋ ਭવਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਮੀ’’ਤਿ વਦਤਿ।
ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਲੋਕੇ ਅਟ੍ਠ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾ ਨਾਮ। ਤੇਨਾਹੁ ਪੋਰਾਣਾ ‘‘ਅਟ੍ਠ ਪੁਗ੍ਗਲਾ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਸਞ੍ਞਂ ਪਟਿਲਭਨ੍ਤਿ, ਕਾਮੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਲੋਭવਸਂ ਗਤੋ
ਏવਂ ਅਨਤ੍ਥਕਾਰਕਂ ਪਨ ਇਮਂ ਗੁਣਪਰਿਧਂਸਕਂ ਲੋਭਜਾਤਂ ਕਸ੍ਮਾ ਸਤ੍ਤਾ ਪਰਿਮੁਞ੍ਚਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੀਤਿ? ਅਨਮਤਗ੍ਗੇ ਸਂਸਾਰੇ ਅਨੇਕਾਨਿ ਕਪ੍ਪਕੋਟਿਸਤਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਏਕਤੋ ਬਨ੍ਧਿਤਭਾવੇਨ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ਤਂ ਪਣ੍ਡਿਤਾ ‘‘ਅਪ੍ਪਸ੍ਸਾਦਾ ਕਾਮਾ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ਅਨੇਕੇਸਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਣਾਨਂ વਸੇਨ ਪਜਹਨ੍ਤਿ। ਤੇਨੇવ ਦਰੀਮੁਖਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇਨ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਂ ਅਕਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਿਮ੍ਪਿ ਓવਦਨ੍ਤੋ ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਆਹ।
੧੬.
‘‘ਯੋ
ਇਦਮੇવ ਸੇਯ੍ਯੋ ਇਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਗਬ੍ਭਮੁਪੇਤਿ ਮਨ੍ਦੋ॥
੧੭.
‘‘ਸੋ
ਸਤ੍ਤਾ ਸਕਾਯੇ ਨ ਜਹਨ੍ਤਿ ਗਿਦ੍ਧਾ, ਯੇ ਹੋਨ੍ਤਿ ਕਾਮੇਸੁ ਅવੀਤਰਾਗਾ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥਕਾਮਸ੍ਸਾਤਿ વੁਡ੍ਢਿਕਾਮਸ੍ਸ। ਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪਿਨੋਤਿ ਹਿਤੇਨ ਮੁਦੁਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਨੁਕਮ੍ਪਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਓવਜ੍ਜਮਾਨੋਤਿ ਓવਦਿਯਮਾਨੋ। ਇਦਮੇવ ਸੇਯ੍ਯੋਤਿ ਯਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਗਹਿਤਂ ਅਸੇਯ੍ਯਂ ਅਨੁਤ੍ਤਮਮ੍ਪਿ ਸਮਾਨਂ, ਤਂ ਇਦਮੇવ ਸੇਯ੍ਯੋ ਇਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ। ਮਨ੍ਦੋਤਿ ਸੋ ਅਞ੍ਞਾਣਪੁਗ੍ਗਲੋ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਯਂ વਾਸਂ ਨਾਤਿਕ੍ਕਮਤਿ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਗਬ੍ਭਂ ਉਪੇਤਿਯੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਸੋ ਘੋਰਰੂਪਨ੍ਤਿ ਮਹਾਰਾਜ, ਸੋ ਮਨ੍ਦੋ ਤਂ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਂ ਉਪੇਨ੍ਤੋ ਘੋਰਰੂਪਂ ਦਾਰੁਣਜਾਤਿਕਂ ਨਿਰਯਂ ਉਪੇਤਿ ਨਾਮ। ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿ ਹਿ ਨਿਰਸ੍ਸਾਦਟ੍ਠੇਨ ਇਧ ‘‘ਨਿਰਯੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ, ‘‘ਚਤੁਕੁਟ੍ਟਿਕਨਿਰਯੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ‘‘ਚਤੁਕੁਟ੍ਟਿਕਨਿਰਯੋ ਨਾਮ ਕਤਰੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਮੇવ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਅવੀਚਿਮਹਾਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਅਪਰਾਪਰਂ ਆਧਾવਨਪਰਿਧਾવਨਂ ਹੋਤਿਯੇવ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ‘‘ਚਤੁਕੁਟ੍ਟਿਕਨਿਰਯੋ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਪਨ ਨવ
ਸੁਭਾਸੁਭਨ੍ਤਿ ਸੁਭਾਨਂ ਅਸੁਭਂ। ਸੁਭਾਨਞ੍ਹਿ ਸਂਸਾਰਭੀਰੁਕਾਨਂ ਯੋਗਾવਚਰਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿ ਏਕਨ੍ਤਂ ਅਸੁਭਸਮ੍ਮਤੋ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –
‘‘ਅਜਞ੍ਞਂ ਜਞ੍ਞਸਙ੍ਖਾਤਂ, ਅਸੁਚਿਂ ਸੁਚਿਸਮ੍ਮਤਂ।
ਨਾਨਾਕੁਣਪਪਰਿਪੂਰਂ, ਜਞ੍ਞਰੂਪਂ ਅਪਸ੍ਸਤੋ॥
‘‘ਧਿਰਤ੍ਥੁਮਂ ਆਤੁਰਂ ਪੂਤਿਕਾਯਂ, ਜੇਗੁਚ੍ਛਿਯਂ ਅਸ੍ਸੁਚਿਂ ਬ੍ਯਾਧਿਧਮ੍ਮਂ।
ਯਤ੍ਥਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਅਧਿਮੁਚ੍ਛਿਤਾ ਪਜਾ, ਹਾਪੇਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਂ ਸੁਗਤੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੩.੧੨੮-੧੨੯)।
ਸਤ੍ਤਾਤਿ ਆਸਤ੍ਤਾ વਿਸਤ੍ਤਾ ਲਗ੍ਗਾ ਲਗ੍ਗਿਤਾ ਸਕਾਯੇ ਨ ਜਹਨ੍ਤੀਤਿ ਤਂ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਂ ਨ ਪਰਿਚ੍ਚਜਨ੍ਤਿ ਗਿਦ੍ਧਾਤਿ ਗਧਿਤਾ। ਯੇ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਯੇ ਕਾਮੇਸੁ ਅવੀਤਰਾਗਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਏਤਂ ਗਬ੍ਭવਾਸਂ ਨ ਜਹਨ੍ਤੀਤਿ।
ਏવਂ
੧੮.
‘‘ਮੀਲ਼੍ਹੇਨ ਲਿਤ੍ਤਾ ਰੁਹਿਰੇਨ ਮਕ੍ਖਿਤਾ, ਸੇਮ੍ਹੇਨ ਲਿਤ੍ਤਾ ਉਪਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ।
ਯਂ ਯਞ੍ਹਿ ਕਾਯੇਨ ਫੁਸਨ੍ਤਿ ਤਾવਦੇ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਸਾਤਂ ਦੁਖਮੇવ ਕੇવਲਂ॥
੧੯.
‘‘ਦਿਸ੍વਾ વਦਾਮਿ ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞਤੋ ਸવਂ, ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਬਹੁਕਂ ਸਰਾਮੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਮੀਲ਼੍ਹੇਨ ਲਿਤ੍ਤਾਤਿ ਮਹਾਰਾਜ, ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਾ ਨ ਚਤੁਜ੍ਜਾਤਿਗਨ੍ਧੇਹਿ વਿਲਿਮ੍ਪਿਤ੍વਾ ਸੁਰਭਿਮਾਲਂ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਪੁਰਾਣਗੂਥੇਨ ਪਨ ਮਕ੍ਖਿਤਾ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ। ਰੁਹਿਰੇਨ ਮਕ੍ਖਿਤਾਤਿ ਰਤ੍ਤਲੋਹਿਤਚਨ੍ਦਨਾਨੁਲਿਤ੍ਤਾਪਿ ਚ ਹੁਤ੍વਾ ਨ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਰਤ੍ਤਲੋਹਿਤਮਕ੍ਖਿਤਾ ਪਨ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ। ਸੇਮ੍ਹੇਨ ਲਿਤ੍ਤਾਤਿ ਨ ਚਾਪਿ ਸੇਤਚਨ੍ਦਨવਿਲਿਤ੍ਤਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਬਹਲਪਿਚ੍ਛਿਲਸੇਮ੍ਹਲਿਤ੍ਤਾ ਪਨ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ। ਇਤ੍ਥੀਨਞ੍ਹਿ ਤਾવਦੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਮਹਾਰਾਜ, ਇਮੇ ਸਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨਸਮਯੇ ਏવਂ ਮੀਲ਼੍ਹਾਦਿਲਿਤ੍ਤਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਾ ਯਂ ਯਂ ਨਿਕ੍ਖਮਨਮਗ੍ਗਪਦੇਸਂ વਾ ਹਤ੍ਥਂ વਾ ਪਾਦਂ વਾ ਫੁਸਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਸਾਤਂ ਅਮਧੁਰਂ ਕੇવਲਂ ਅਸਮ੍ਮਿਸ੍ਸਂ ਦੁਕ੍ਖਮੇવ ਫੁਸਨ੍ਤਿ, ਸੁਖਂ ਨਾਮ ਤੇਸਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਨਤ੍ਥੀਤਿ।
ਦਿਸ੍વਾ વਦਾਮਿ ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞਤੋ ਸવਨ੍ਤਿ ਮਹਾਰਾਜ, ਅਹਂ ਇਮਂ ਏਤ੍ਤਕਂ વਦਨ੍ਤੋ ਨ ਅਞ੍ਞਤੋ ਸવਂ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਮਣਸ੍ਸ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ વਾ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਨ વਦਾਮਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਨ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਞਾਣੇਨ ਦਿਸ੍વਾ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਕਤ੍વਾ વਦਾਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਬਹੁਕਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਨੁਭਾવਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਮਹਾਰਾਜ, ਅਹਞ੍ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਿવੁਤ੍ਥਕ੍ਖਨ੍ਧਪਟਿਪਾਟਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪੁਬ੍ਬੇਨਿવਾਸਂ ਬਹੁਕਂ ਸਰਾਮਿ, ਸਤਸਹਸ੍ਸਕਪ੍ਪਾਧਿਕਾਨਿ ਦ੍વੇ ਅਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਾਨਿ ਸਰਾਮੀਤਿ।
ਇਦਾਨਿ ਸਤ੍ਥਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਏવਂ ਸੋ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਰਾਜਾਨਂ ਸੁਭਾਸਿਤਕਥਾਯ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਓਸਾਨੇ ਉਪਡ੍ਢਗਾਥਮਾਹ –
‘‘ਚਿਤ੍ਰਾਹਿ
ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਰਾਹੀਤਿ ਅਨੇਕਤ੍ਥਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਾਹਿ। ਸੁਭਾਸਿਤਾਹੀਤਿ ਸੁਕਥਿਤਾਹਿ। ਦਰੀਮੁਖੋ ਨਿਜ੍ਝਾਪਯਿ ਸੁਮੇਧਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੋ ਦਰੀਮੁਖਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਤਂ ਸੁਮੇਧਂ ਸੁਨ੍ਦਰਪਞ੍ਞਂ ਕਾਰਣਾਕਾਰਣਜਾਨਨਸਮਤ੍ਥਂ ਰਾਜਾਨਂ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਸਿ ਸਞ੍ਞਾਪੇਸਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ વਚਨਂ ਗਣ੍ਹਾਪੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਏવਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਕਾਮੇਸੁ ਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਚਨਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਇਦਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜ વਾ ਮਾ વਾ, ਮਯਾ ਪਨ ਤੁਯ੍ਹਂ ਕਾਮੇਸੁ ਆਦੀਨવੋ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਯ ਚ ਆਨਿਸਂਸੋ ਕਥਿਤੋ, ਤ੍વਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਹੋਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਰਾਜਹਂਸੋ વਿਯ ਆਕਾਸੇ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ વਲਾਹਕਗਬ੍ਭਂ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤੋ ਨਨ੍ਦਮੂਲਕਪਬ੍ਭਾਰਮੇવ ਗਤੋ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਦਸਨਖਸਮੋਧਾਨਸਮੁਜ੍ਜਲਂ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਸਿਰਸ੍ਮਿਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਸ੍ਸਨવਿਸਯੇ
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਦਯੋ ਅਹੇਸੁਂ। ਤਦਾ ਰਾਜਾ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ।
ਦਰੀਮੁਖਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਤਤਿਯਾ।
[੩੭੯] ੪. ਨੇਰੁਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਕਾਕੋਲਾ ਕਾਕਸਙ੍ਘਾ ਚਾਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਗਾਮਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਇਰਿਯਾਪਥੇ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਤਂ ਭੋਜੇਤ੍વਾ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ વਸਾਪੇਸੁਂ, ਅਤਿવਿਯ ਚਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਅਥੇਕੇ ਸਸ੍ਸਤવਾਦਾ ਆਗਮਂਸੁ। ਤੇ ਤੇਸਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਥੇਰਸ੍ਸ વਾਦਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਸਸ੍ਸਤવਾਦਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤੇਸਞ੍ਞੇવ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਤਤੋ ਉਚ੍ਛੇਦવਾਦਾ ਆਗਮਂਸੁ
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸੁવਣ੍ਣਹਂਸਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ, ਕਨਿਟ੍ਠਭਾਤਾਪਿਸ੍ਸ
੨੦.
‘‘ਕਾਕੋਲਾ ਕਾਕਸਙ੍ਘਾ ਚ, ਮਯਞ੍ਚ ਪਤਤਂ વਰਾ।
ਸਬ੍ਬੇવ ਸਦਿਸਾ ਹੋਮ, ਇਮਂ ਆਗਮ੍ਮ ਪਬ੍ਬਤਂ॥
੨੧.
‘‘ਇਧ ਸੀਹਾ ਚ ਬ੍ਯਗ੍ਘਾ ਚ, ਸਿਙ੍ਗਾਲਾ ਚ ਮਿਗਾਧਮਾ।
ਸਬ੍ਬੇવ ਸਦਿਸਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਕੋ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤੋ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਕਾਕੋਲਾਤਿ વਨਕਾਕਾ। ਕਾਕਸਙ੍ਘਾਤਿ ਪਕਤਿਕਾਕਸਙ੍ਘਾ ਚ। ਪਤਤਂ વਰਾਤਿ ਪਕ੍ਖੀਨਂ ਸੇਟ੍ਠਾ। ਸਦਿਸਾ ਹੋਮਾਤਿ ਸਦਿਸવਣ੍ਣਾ ਹੋਮ।
ਤਸ੍ਸ
੨੨.
‘‘ਇਮਂ ਨੇਰੂਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਬ੍ਬਤੁਤ੍ਤਮਂ।
ਇਧ વਣ੍ਣੇਨ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, વਸਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਪਾਣਿਨੋ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਇਧ વਣ੍ਣੇਨਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਨੇਰੁਪਬ੍ਬਤੇ ਓਭਾਸੇਨ વਣ੍ਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਹੁਤ੍વਾ।
ਤਂ
੨੩.
‘‘ਅਮਾਨਨਾ ਯਤ੍ਥ ਸਿਯਾ, ਅਨ੍ਤਾਨਂ વਾ વਿਮਾਨਨਾ।
ਹੀਨਸਮ੍ਮਾਨਨਾ વਾਪਿ, ਨ ਤਤ੍ਥ વਿਸਤਿਂવਸੇ॥
੨੪.
‘‘ਯਤ੍ਥਾਲਸੋ ਚ ਦਕ੍ਖੋ ਚ, ਸੂਰੋ ਭੀਰੁ ਚ ਪੂਜਿਯਾ।
ਨ ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤੋ વਸਨ੍ਤਿ, ਅવਿਸੇਸਕਰੇ ਨਰੇ॥
੨੫.
‘‘ਨਾਯਂ
ਅવਿਸੇਸਕਰੋ ਨੇਰੁ, ਹਨ੍ਦ ਨੇਰੁਂ ਜਹਾਮਸੇ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਪਠਮਗਾਥਾਯ ਅਯਮਤ੍ਥੋ – ਯਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਮਾਨਨਸ੍ਸ ਅਭਾવੇਨ ਅਮਾਨਨਾ ਅવਮਞ੍ਞਨਾ ਚ ਅવਮਾਨવਸੇਨ વਿਮਾਨਨਾ વਾ ਹੀਨਾਨਂ વਾ ਦੁਸ੍ਸੀਲਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਨਨਾ ਸਿਯਾ, ਤਤ੍ਥ ਨਿવਾਸੇ ਨ વਸੇਯ੍ਯ। ਪੂਜਿਯਾਤਿ ਏਤੇ ਏਤ੍ਥ ਏਕਸਦਿਸਾਯ ਪੂਜਾਯ ਪੂਜਨੀਯਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਮਕਂ ਸਕ੍ਕਾਰਂ ਲਭਨ੍ਤਿ। ਹੀਨਉਕ੍ਕਟ੍ਠਮਜ੍ਝਿਮੇਤਿ ਜਾਤਿਗੋਤ੍ਤਕੁਲਪ੍ਪਦੇਸਸੀਲਾਚਾਰਞਾਣਾਦੀਹਿ ਹੀਨੇ ਚ ਮਜ੍ਝਿਮੇ ਚ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੇ ਚ ਅਯਂ ਨ વਿਭਜਤਿ। ਹਨ੍ਦਾਤਿ વવਸ੍ਸਗ੍ਗਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਜਹਾਮਸੇਤਿ ਪਰਿਚ੍ਚਜਾਮ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਉਭੋਪਿ ਤੇ ਹਂਸਾ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਚਿਤ੍ਤਕੂਟਮੇવ ਗਤਾ।
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ। ਤਦਾ ਕਨਿਟ੍ਠਹਂਸੋ ਆਨਨ੍ਦੋ ਅਹੋਸਿ, ਜੇਟ੍ਠਕਹਂਸੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ।
ਨੇਰੁਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਚਤੁਤ੍ਥਾ।
[੩੮੦] ੫. ਆਸਙ੍ਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਆਸਾવਤੀ ਨਾਮ ਲਤਾਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾਪਲੋਭਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। વਤ੍ਥੁ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੧.੮.੬੦ ਆਦਯੋ) ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਇਧ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕੇਨ
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਕਾਸਿਗਾਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਕ੍ਕਸਿਲਾਯਂ
ਸੋ ਪਾਸਾਦੋ ਤਸ੍ਸਾ ਅਭਿਰੁਹਨਕਾਲੇ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਭੂਮਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਅਭਿਰੁਲ਼੍ਹਕਾਲੇ ਲਙ੍ਘਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਸਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ
ਰਞ੍ਞੋ ਚ ਨਾਮਂ ਉਪਧਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਂવਚ੍ਛਰੋ ਅਤੀਤੋ। ਤਦਾ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਮਨੁਸ੍ਸੇ ਸੀਹਾਦਯੋ વਾਲ਼ਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਦੀਘਜਾਤਿਕਪਰਿਪਨ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਮਕ੍ਖਿਕਪਰਿਪਨ੍ਥੋ ਹੋਤਿ, ਸੀਤੇਨ ਕਿਲਮਿਤ੍વਾ ਬਹੂ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਮਰਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਰਾਜਾ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਮੇ ਏਤਾਯਾ’’ਤਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਕਥੇਤ੍વਾ ਪਾਯਾਸਿ। ਆਸਙ੍ਕਾ ਕੁਮਾਰਿਕਾ ਤਂ ਦਿવਸਂ ਫਲਿਕવਾਤਪਾਨਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੀ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਰਾਜਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਯਂ ਤવ ਨਾਮਂ ਜਾਨਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮ, ਤ੍વਂ ਹਿਮવਨ੍ਤੇਯੇવ વਸ, ਮਯਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਕਹਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਮਾਦਿਸਂ ਇਤ੍ਥਿਂ ਲਭਿਸ੍ਸਸਿ, ਮਮ વਚਨਂ ਸੁਣਾਹਿ, ਤਾવਤਿਂਸਦੇવਲੋਕੇ ਚਿਤ੍ਤਲਤਾવਨੇ ਆਸਾવਤੀ ਨਾਮ ਲਤਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਫਲਸ੍ਸ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਦਿਬ੍ਬਪਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਏਕવਾਰਂ ਪਿવਿਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ ਮਤ੍ਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਦਿਬ੍ਬਸਯਨੇ ਸਯਨ੍ਤਿ, ਸਾ ਪਨ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸੇਨ
੨੬.
‘‘ਆਸਾવਤੀ ਨਾਮ ਲਤਾ, ਜਾਤਾ ਚਿਤ੍ਤਲਤਾવਨੇ।
ਤਸ੍ਸਾ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸੇਨ, ਏਕਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਤੇ ਫਲਂ॥
੨੭.
‘‘ਤਂ ਦੇવਾ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤਿ, ਤਾવ ਦੂਰਫਲਂ ਸਤਿਂ।
ਆਸੀਸੇવ ਤੁવਂ ਰਾਜ, ਆਸਾ ਫਲવਤੀ ਸੁਖਾ॥
੨੮.
‘‘ਆਸੀਸਤੇવ ਸੋ ਪਕ੍ਖੀ, ਆਸੀਸਤੇવ ਸੋ ਦਿਜੋ।
ਤਸ੍ਸ ਚਾਸਾ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ, ਤਾવ ਦੂਰਗਤਾ ਸਤੀ।
ਆਸੀਸੇવ ਤੁવਂ ਰਾਜ, ਆਸਾ ਫਲવਤੀ ਸੁਖਾ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਆਸਾવਤੀਤਿ ਏવਂਨਾਮਿਕਾ। ਸਾ ਹਿ ਯਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸਾ ਫਲੇ ਆਸਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਤਂ ਚਿਤ੍ਤਲਤਾવਨੇਤਿ ਏવਂਨਾਮਕੇ ਉਯ੍ਯਾਨੇ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਉਯ੍ਯਾਨੇ ਤਿਣਰੁਕ੍ਖਲਤਾਦੀਨਂ ਪਭਾ ਤਤ੍ਥ ਪવਿਟ੍ਠਪવਿਟ੍ਠਾਨਂ ਦੇવਤਾਨਂ ਸਰੀਰવਣ੍ਣਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਰੋਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ‘‘ਚਿਤ੍ਤਲਤਾવਨ’’ਨ੍ਤਿ ਨਾਮਂ ਜਾਤਂ। ਪਯਿਰੁਪਾਸਨ੍ਤੀਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਉਪੇਨ੍ਤਿ। ਆਸੀਸੇવਾਤਿ ਆਸੀਸਾਹਿਯੇવ ਪਤ੍ਥੇਹਿਯੇવ, ਮਾ ਆਸਚ੍ਛੇਦਂ ਕਰੋਹੀਤਿ।
ਰਾਜਾ ਤਸ੍ਸਾ ਕਥਾਯ ਬਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਅਮਚ੍ਚੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤ੍વਾ ਦਸਨਾਮਕਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਨਾਮਂ ਗવੇਸਨ੍ਤੋ ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਸਂવਚ੍ਛਰਂ વਸਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਦਸਨਾਮਕਮ੍ਪਿ ਨਾਮਂ ਨਾਹੋਸਿ, ‘‘ਅਸੁਕਾ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੇવ। ਪੁਨ ਰਾਜਾ ‘‘ਕਿਂ ਮੇ ਇਮਾਯਾ’’ਤਿ ਤੁਰਙ੍ਗਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਪਾਯਾਸਿ। ਸਾਪਿ ਪੁਨ વਾਤਪਾਨੇ ਠਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਸਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਤਿਟ੍ਠ ਤ੍વਂ, ਮਯਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ‘‘ਆਸੀਸਤੇવਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ।
ਤਤ੍ਥ ਆਸੀਸਤੇવਾਤਿ ਆਸੀਸਤਿਯੇવ ਪਤ੍ਥੇਤਿਯੇવ। ਪਕ੍ਖੀਤਿ ਪਕ੍ਖੇਹਿ ਯੁਤ੍ਤਤਾਯ ਪਕ੍ਖੀ। ਦ੍વਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਜਾਤਤਾਯ ਦਿਜੋ। ਤਾવ ਦੂਰਗਤਾ ਸਤੀਤਿ ਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਥਕਤੋ ਮਚ੍ਛਾਨਞ੍ਚ ਉਦਕਸ੍ਸ ਚ ਦੂਰਭਾવਂ ਪਸ੍ਸ, ਏવਂ ਦੂਰਗਤਾ ਸਮਾਨਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਬਕਸ੍ਸ ਆਸਾ ਪੂਰਿਯੇવਾਤਿ।
ਅਥ ਰਾਜਾ ਤਸ੍ਸਾ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰੂਪੇ ਬਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਕਥਾਯ ਅਲ੍ਲੀਨੋ ਗਨ੍ਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਅਮਚ੍ਚੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤ੍વਾ ਸਤਨਾਮਂ ਕਾਰੇਸਿ, ਸਤਨਾਮવਸੇਨ
੨੯.
‘‘ਸਮ੍ਪੇਸਿ ਖੋ ਮਂ વਾਚਾਯ, ਨ ਚ ਸਮ੍ਪੇਸਿ ਕਮ੍ਮੁਨਾ।
ਮਾਲਾ ਸੇਰੇਯ੍ਯਕਸ੍ਸੇવ, વਣ੍ਣવਨ੍ਤਾ ਅਗਨ੍ਧਿਕਾ॥
੩੦.
‘‘ਅਫਲਂ
ਅਦਦਂ ਅવਿਸ੍ਸਜਂ ਭੋਗਂ, ਸਨ੍ਧਿ ਤੇਨਸ੍ਸ ਜੀਰਤਿ॥
੩੧.
‘‘ਯਞ੍ਹਿ ਕਯਿਰਾ ਤਞ੍ਹਿ વਦੇ, ਯਂ ਨ ਕਯਿਰਾ ਨ ਤਂ વਦੇ।
ਅਕਰੋਨ੍ਤਂ ਭਾਸਮਾਨਂ, ਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ॥
੩੨.
‘‘ਬਲਞ੍ਚ વਤ ਮੇ ਖੀਣਂ, ਪਾਥੇਯ੍ਯਞ੍ਚ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ।
ਸਙ੍ਕੇ ਪਾਣੂਪਰੋਧਾਯ, ਹਨ੍ਦ ਦਾਨਿ વਜਾਮਹ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਪੇਸੀਤਿ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਸਿ ਪੀਣੇਸਿ। ਸੇਰੇਯ੍ਯਕਸ੍ਸਾਤਿ ਸੁવਣ੍ਣਕੁਰਣ੍ਡਕਸ੍ਸ। ਦੇਸਨਾਸੀਸਮੇવੇਤਂ, ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਪਨ ਸੁવਣ੍ਣਕੁਰਣ੍ਡਕਜਯਸੁਮਨਾਦਿਕਂ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਪੁਪ੍ਫਂ વਣ੍ਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਗਨ੍ਧਕਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇવਮਾਹ। વਣ੍ਣવਨ੍ਤਾ ਅਗਨ੍ਧਿਕਾਤਿ ਯਥਾ ਸੇਰੇਯ੍ਯਕਾਦੀਨਂ ਮਾਲਾ વਣ੍ਣવਨ੍ਤਤਾਯ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਤਪ੍ਪੇਤਿ, ਅਗਨ੍ਧਤਾਯ ਗਨ੍ਧੇਨ ਨ ਤਪ੍ਪੇਤਿ, ਏવਂ ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਦਸ੍ਸਨੇਨ ਪਿਯવਚਨੇਨ ਚ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਸਿ, ਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਅਦਦਨ੍ਤਿ ਭਦ੍ਦੇ, ਯੋ ‘‘ਇਮਂ ਨਾਮ વੋ ਭੋਗਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਮਧੁਰવਚਨੇਨ વਤ੍વਾ ਤਂ ਭੋਗਂ ਅਦਦਨ੍ਤੋ ਅવਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਨ੍ਤੋ ਕੇવਲਂ ਮਧੁਰવਚਨਮੇવ ਕਰੋਤਿ, ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਸ੍ਸ ਮਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਥੇਯ੍ਯਞ੍ਚਾਤਿ ਭਦ੍ਦੇ, ਮਯ੍ਹਂ ਤવ ਮਧੁਰવਚਨੇਨ ਬਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਤੀਣਿ ਸਂવਚ੍ਛਰਾਨਿ વਸਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਰਥਪਤ੍ਤਿਸਙ੍ਖਾਤਂ ਬਲਞ੍ਚ ਖੀਣਂ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਭਤ੍ਤવੇਤਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਾਥੇਯ੍ਯਞ੍ਚ ਨਤ੍ਥਿ। ਸਙ੍ਕੇ ਪਾਣੂਪਰੋਧਾਯਾਤਿ ਸ੍વਾਹਂ ਇਧੇવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਜੀવਿਤવਿਨਾਸਂ ਆਸਙ੍ਕਾਮਿ, ਹਨ੍ਦ ਦਾਨਾਹਂ ਗਚ੍ਛਾਮੀਤਿ।
ਆਸਙ੍ਕਾ
੩੩.
‘‘ਏਤਦੇવ ਹਿ ਮੇ ਨਾਮਂ, ਯਂਨਾਮਸ੍ਮਿ ਰਥੇਸਭ।
ਆਗਮੇਹਿ ਮਹਾਰਾਜ, ਪਿਤਰਂ ਆਮਨ੍ਤਯਾਮਹ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯਂਨਾਮਾ ਅਹਂ ਅਸ੍ਮਿ, ਤਂ ਏਤਂ ਆਸਙ੍ਕਾਤ੍વੇવ ਮਮ ਨਾਮਨ੍ਤਿ।
ਤਂ
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਭਿਕ੍ਖੁ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ। ਤਦਾ ਆਸਙ੍ਕਾ ਕੁਮਾਰਿਕਾ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾ ਅਹੋਸਿ, ਰਾਜਾ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਭਿਕ੍ਖੁ, ਤਾਪਸੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ।
ਆਸਙ੍ਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਪਞ੍ਚਮਾ।
[੩੮੧] ੬. ਮਿਗਾਲੋਪਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਨ ਮੇ ਰੁਚ੍ਚੀਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਦੁਬ੍ਬਚਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦੁਬ੍ਬਚੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਤ੍વਂ ਦੁਬ੍ਬਚੋਯੇવ, ਦੁਬ੍ਬਚਭਾવਞ੍ਚ ਪਨ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ વਚਨਂ ਅਕਰੋਨ੍ਤੋ વੇਰਮ੍ਭવਾਤਮੁਖੇ ਬ੍ਯਸਨਂ ਗਤੋਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
ਅਤੀਤੇ
੩੪.
‘‘ਨ ਮੇ ਰੁਚ੍ਚਿ ਮਿਗਾਲੋਪ, ਯਸ੍ਸ ਤੇ ਤਾਦਿਸੀ ਗਤੀ।
ਅਤੁਚ੍ਚਂ ਤਾਤ ਪਤਸਿ, ਅਭੂਮਿਂ ਤਾਤ ਸੇવਸਿ॥
੩੫.
‘‘ਚਤੁਕ੍ਕਣ੍ਣਂવ ਕੇਦਾਰਂ, ਯਦਾ ਤੇ ਪਥવੀ ਸਿਯਾ।
ਤਤੋ ਤਾਤ ਨਿવਤ੍ਤਸ੍ਸੁ, ਮਾਸ੍ਸੁ ਏਤ੍ਤੋ ਪਰਂ ਗਮਿ॥
੩੬.
‘‘ਸਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਸਕੁਣਾ, ਪਤ੍ਤਯਾਨਾ વਿਹਙ੍ਗਮਾ।
ਅਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ વਾਤવੇਗੇਨ, ਨਟ੍ਠਾ ਤੇ ਸਸ੍ਸਤੀਸਮਾ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਮਿਗਾਲੋਪਾਤਿ ਪੁਤ੍ਤਂ ਨਾਮੇਨ ਆਲਪਤਿ। ਅਤੁਚ੍ਚਂ ਤਾਤ ਪਤਸੀਤਿ ਤਾਤ, ਤ੍વਂ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਗਿਜ੍ਝਾਨਂ ਸੀਮਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਤਿਉਚ੍ਚਂ ਗਚ੍ਛਸਿ। ਚਤੁਕ੍ਕਣ੍ਣਂવ ਕੇਦਾਰਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾਸ੍ਸ ਸੀਮਂ ਆਚਿਕ੍ਖਤਿ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਤਾਤ, ਯਦਾ ਤੇ ਅਯਂ ਮਹਾਪਥવੀ ਚਤੁਕ੍ਕਣ੍ਣਂ ਕੇਦਾਰਂ વਿਯ ਸਿਯਾ, ਏવਂ ਖੁਦ੍ਦਿਕਾ ਸਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇਪੀਤਿ ਨ ਕੇવਲਂ ਤ੍વਮੇવ, ਅਞ੍ਞੇਪਿ ਗਿਜ੍ਝਾ ਏવਂ ਕਰਿਂਸੂਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਅਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਤਿ ਤੇਪਿ ਗਿਜ੍ਝਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸੀਮਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਗਤਾ વਾਤવੇਗੇਨ ਆਕਡ੍ਢਿਤਾ ਨਸ੍ਸਿਂਸੁ। ਸਸ੍ਸਤੀਸਮਾਤਿ ਸਸ੍ਸਤੀਹਿ ਪਥવੀਪਬ੍ਬਤਾਦੀਹਿ ਸਮਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸ੍ਸਸਹਸ੍ਸਪਰਿਮਾਣਂ ਆਯੁਂ ਅਪੂਰੇਤ੍વਾਪਿ ਅਨ੍ਤਰਾ ਨਟ੍ਠਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਮਿਗਾਲੋਪੋ ਅਨੋવਾਦਕਤ੍ਤਾ ਪਿਤੁ વਚਨਂ ਅਕਤ੍વਾ ਲਙ੍ਘਨ੍ਤੋ ਪਿਤਰਾ ਅਕ੍ਖਾਤਂ ਸੀਮਂ ਦਿਸ੍વਾ ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਕਾਲવਾਤੇ ਪਤ੍વਾ ਤੇਪਿ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਪ੍ਪਤਿਤੋ વੇਰਮ੍ਭવਾਤਮੁਖਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿ, ਅਥ ਨਂ વੇਰਮ੍ਭવਾਤਾ ਪਹਰਿਂਸੁ। ਸੋ ਤੇਹਿ ਪਹਟਮਤ੍ਤੋવ ਖਣ੍ਡਾਖਣ੍ਡਂ ਹੁਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇਯੇવ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਿ।
੩੭.
‘‘ਅਕਤ੍વਾ
ਕਾਲવਾਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ, વੇਰਮ੍ਭਾਨਂ વਸਂ ਅਗਾ॥
੩੮.
‘‘ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਾ ਚ ਦਾਰਾ ਚ, ਯੇ ਚਞ੍ਞੇ ਅਨੁਜੀવਿਨੋ।
ਸਬ੍ਬੇ ਬ੍ਯਸਨਮਾਪਾਦੁਂ, ਅਨੋવਾਦਕਰੇ ਦਿਜੇ॥
੩੯.
‘‘ਏવਮ੍ਪਿ
ਅਤਿਸੀਮਚਰੋ ਦਿਤ੍ਤੋ, ਗਿਜ੍ਝੋવਾਤੀਤਸਾਸਨੋ।
ਸਬ੍ਬੇ ਬ੍ਯਸਨਂ ਪਪ੍ਪੋਨ੍ਤਿ, ਅਕਤ੍વਾ વੁਦ੍ਧਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥ –
ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਗਾਥਾ।
ਤਤ੍ਥ ਅਨੁਜੀવਿਨੋਤਿ ਤਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਜੀવਨਕਾ। ਅਨੋવਾਦਕਰੇ ਦਿਜੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਿਗਾਲੋਪੇ ਗਿਜ੍ਝੇ ਓવਾਦਂ ਅਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤਿਸੀਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਨਾਸਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ। ਏવਮ੍ਪੀਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਥਾ ਸੋ ਗਿਜ੍ਝੋ, ਏવਂ ਯੋ ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਗਹਟ੍ਠੋ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ વਾ ਹਿਤਾਨੁਕਮ੍ਪਕਾਨਂ વੁਦ੍ਧਾਨਂ વਚਨਂ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸੋਪਿ ਅਯਂ ਸੀਮਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਚਰਨ੍ਤੋ ਦਿਤ੍ਤੋ ਗਬ੍ਬਿਤੋ ਗਿਜ੍ਝੋવ ਬ੍ਯਸਨਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀਤਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਮਿਗਾਲੋਪੋ ਦੁਬ੍ਬਚਭਿਕ੍ਖੁ ਅਹੋਸਿ, ਅਪਨਨ੍ਦੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।
ਮਿਗਾਲੋਪਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਛਟ੍ਠਾ।
[੩੮੨] ੭. ਸਿਰਿਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣਿਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਕਾ ਨੁ ਕਾਲ਼ੇਨ વਣ੍ਣੇਨਾਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸੋ ਹਿ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਖਣ੍ਡਾਨਿ ਪਞ੍ਚ ਸੀਲਾਨਿ ਰਕ੍ਖਿ, ਭਰਿਯਾਪਿਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤਧੀਤਰੋਪਿ ਦਾਸਾਪਿ ਭਤਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਕਮ੍ਮਕਰਾਪਿ ਸਬ੍ਬੇ ਰਕ੍ਖਿਂਸੁਯੇવ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਆવੁਸੋ, ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ਸੁਚਿਯੇવ ਸੁਚਿਪਰਿવਾਰੋ ਹੁਤ੍વਾ ਚਰਤੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ
ਅਤੀਤੇ
ਤਤ੍ਰਿਮਾ ਦ੍વੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ ਪਠਮਂ ਨ੍ਹਾਯਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਅਹਂ ਪਠਮ’’ਨ੍ਤਿ ਤਿਤ੍ਥਾਯ ਕਲਹਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣੀ ‘‘ਅਹਂ ਲੋਕਂ ਪਾਲੇਮਿ વਿਚਾਰੇਮਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਠਮਂ ਨਾਯਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾਮ੍ਹੀ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਸਿਰੀ ‘‘ਅਹਂ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਇਸ੍ਸਰਿਯਦਾਯਿਕਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਠਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਠਮਂ ਨ੍ਹਾਯਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾਮ੍ਹੀ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਤਾ ‘‘ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਪਠਮਂ ਨ੍ਹਾਯਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪਂ વਾ ਅਯੁਤ੍ਤਰੂਪਂ વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਹਾਰਾਜਾਨੋ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਹੇਸੁ ਕਾ ਪਠਮਂ ਅਨੋਤਤ੍ਤਦਹੇ ਨ੍ਹਾਯਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਂਸੁ। ਧਤਰਟ੍ਠવਿਰੂਪਕ੍ਖਾ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਮ੍ਹੇਹਿ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ વਿਰੂਲ਼੍ਹਕવੇਸ੍ਸવਣਾਨਂ ਭਾਰਮਕਂਸੁ। ਤੇ ‘‘ਅਮ੍ਹੇਪਿ ਨ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮ, ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਪਾਦਮੂਲੇ ਪੇਸੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਪੇਸੇਸੁਂ। ਸਕ੍ਕੋ ਤਾਸਂ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਇਮਾ ਦ੍વੇਪਿ ਮਮ ਪੁਰਿਸਾਨਞ੍ਞੇવ ਧੀਤਰੋ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਮਯਾ ਇਮਂ ਅਡ੍ਡਂ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਤਾ ਸਕ੍ਕੋ ਆਹ ‘‘ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਸੁਚਿਪਰਿવਾਰੋ ਨਾਮ ਸੇਟ੍ਠਿ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਸ ਘਰੇ ਅਨੁਚ੍ਛਿਟ੍ਠਸਯਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਯਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ વਾ ਸਯਿਤੁਂ વਾ ਲਭਤਿ, ਸਾ ਪਠਮਂ ਨ੍ਹਾਯਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਰੂਪਾ’’ਤਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣੀ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇਯੇવ
੪੦.
‘‘ਕਾ ਨੁ ਕਾਲ਼ੇਨ વਣ੍ਣੇਨ, ਨ ਚਾਪਿ ਪਿਯਦਸ੍ਸਨਾ।
ਕਾ વਾ ਤ੍વਂ ਕਸ੍ਸ વਾ ਧੀਤਾ, ਕਥਂ ਜਾਨੇਮੁ ਤਂ ਮਯ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਕਾਲ਼ੇਨਾਤਿ ਨੀਲੇਨ। વਣ੍ਣੇਨਾਤਿ ਸਰੀਰવਤ੍ਥਾਭਰਣવਣ੍ਣੇਨ। ਨ ਚਾਪਿ ਪਿਯਦਸ੍ਸਨਾਤਿ ਧਾਤੁਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਤ੍ਤਾ ਸਂਸਨ੍ਦਨ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਅਯਞ੍ਚ ਦੇવਧੀਤਾ ਅਨਾਚਾਰਾ ਦੁਸ੍ਸੀਲਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਾ ਸਹਦਸ੍ਸਨੇਨੇવਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਿਯਾ ਜਾਤਾ, ਤੇਨੇવਮਾਹ। ਕਾ વਾ ਤ੍વਨ੍ਤਿ ‘‘ਕਾ ਚ ਤ੍વਂ, ਅਯਮੇવ વਾ ਪਾਠੋ।
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣੀ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੧.
‘‘ਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸਹਂ ਧੀਤਾ, વਿਰੂਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚਣ੍ਡਿਯਾ।
ਅਹਂ ਕਾਲ਼ੀ ਅਲਕ੍ਖਿਕਾ, ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣੀਤਿ ਮਂ વਿਦੂ।
ਓਕਾਸਂ ਯਾਚਿਤੋ ਦੇਹਿ, વਸੇਮੁ ਤવ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਚਣ੍ਡਿਯਾਤਿ ਕੋਧਨਾ। ਕੋਧਭਾવੇਨ ਹਿ ਮਯ੍ਹਂ ਚਣ੍ਡੀਤਿ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਅਲਕ੍ਖਿਕਾਤਿ ਨਿਪ੍ਪਞ੍ਞਾ। ਮਂ વਿਦੂਤਿ ਏવਂ ਮਂ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਦੇવਲੋਕੇ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। વਸੇਮੂਤਿ ਮਯਂ ਅਜ੍ਜ ਏਕਰਤ੍ਤਂ ਤવ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਸੇਯ੍ਯਾਮ, ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਮੇ ਅਨੁਚ੍ਛਿਟ੍ਠਾਸਨਸਯਨੇ ਓਕਾਸਂ ਦੇਹੀਤਿ।
ਤਤੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੪੨.
‘‘ਕਿਂਸੀਲੇ ਕਿਂਸਮਾਚਾਰੇ, ਪੁਰਿਸੇ ਨਿવਿਸਸੇ ਤੁવਂ।
ਪੁਟ੍ਠਾ ਮੇ ਕਾਲ਼ਿ ਅਕ੍ਖਾਹਿ, ਕਥਂ ਜਾਨੇਮੁ ਤਂ ਮਯ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਨਿવਿਸਸੇਤਿ ਤવ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਨਿવਿਸਸਿ ਪਤਿਟ੍ਠਹਸੀਤਿ।
ਤਤੋ
੪੩.
‘‘ਮਕ੍ਖੀ
ਸੋ ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਰਿਸੋ ਕਨ੍ਤੋ, ਲਦ੍ਧਂ ਯਸ੍ਸ વਿਨਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥
ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਯੋ ਪੁਰਿਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਤਗੁਣਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਗੁਣਮਕ੍ਖੀ ਹੋਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਕਾਰਣੇ ਕਥਿਤੇ ‘‘ਕਿਂ ਅਹਂ ਏਤਂ ਨ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਯੁਗਗ੍ਗਾਹਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ
ਸਾਯੇવ ਪਞ੍ਚਮਛਟ੍ਠਸਤ੍ਤਮਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
੪੪.
‘‘ਕੋਧਨੋ ਉਪਨਾਹੀ ਚ, ਪਿਸੁਣੋ ਚ વਿਭੇਦਕੋ।
ਕਣ੍ਡਕવਾਚੋ ਫਰੁਸੋ, ਸੋ ਮੇ ਕਨ੍ਤਤਰੋ ਤਤੋ॥
੪੫.
‘‘ਅਜ੍ਜ ਸੁવੇਤਿ ਪੁਰਿਸੋ, ਸਦਤ੍ਥਂ ਨਾવਬੁਜ੍ਝਤਿ।
ਓવਜ੍ਜਮਾਨੋ ਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਂ ਸੋ ਅਤਿਮਞ੍ਞਤਿ॥
੪੬.
‘‘ਦવਪ੍ਪਲੁਦ੍ਧੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਸਬ੍ਬਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਧਂਸਤਿ।
ਸੋ ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਰਿਸੋ ਕਨ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਹੋਮਿ ਅਨਾਮਯਾ’’ਤਿ॥
ਤਾਪਿ ਇਮਿਨਾવ ਨਯੇਨ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ ਪਨੇਤ੍ਥ – ਕੋਧਨੋਤਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇਨਾਪਿ ਕੁਜ੍ਝਨਕੋ। ਉਪਨਾਹੀਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਅਪਰਾਧਂ ਹਦਯੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸੁਚਿਰੇਨਪਿ ਤਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਕਾਰਕੋ। ਪਿਸੁਣੋਤਿ ਪਿਸੁਣવਾਚੋ। વਿਭੇਦਕੋਤਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇਨਪਿ ਮਿਤ੍ਤਭਿਨ੍ਦਨਕੋ। ਕਣ੍ਡਕવਾਚੋਤਿ ਸਦੋਸવਾਚੋ। ਫਰੁਸੋਤਿ ਥਦ੍ਧવਾਚੋ। ਕਨ੍ਤਤਰੋਤਿ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਮਯ੍ਹਂ ਪੁਰਿਮਾਪਿ ਕਨ੍ਤਤਰੋ ਪਿਯਤਰੋ। ਅਜ੍ਜ ਸੁવੇਤਿ ‘‘ਇਦਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਜ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਇਦਂ ਸ੍વੇ ਓવਜ੍ਜਮਾਨੋਤਿ ਓવਦਿਯਮਾਨੋ। ਸੇਯ੍ਯਂ ਸੋ ਅਤਿਮਞ੍ਞਤੀਤਿ ਜਾਤਿਗੋਤ੍ਤਕੁਲਪ੍ਪਦੇਸਸੀਲਾਚਾਰਗੁਣੇਹਿ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਉਤ੍ਤਮਪੁਗ੍ਗਲਂ ‘‘ਤ੍વਂ ਮਯ੍ਹਂ ਦવਪ੍ਪਲੁਦ੍ਧੋਤਿ ਰੂਪਾਦੀਸੁ ਕਾਮਗੁਣੇਸੁ ਨਿਰਨ੍ਤਰਦવੇਨ ਪਲੁਦ੍ਧੋ ਅਭਿਭੂਤੋ વਸਂ ਗਤੋ। ਧਂਸਤੀਤਿ ‘‘ਤਯਾ ਮਯ੍ਹਂ ਕਿਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ વਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਮਿਤ੍ਤੇਹਿ ਧਂਸਤਿ ਪਰਿਹਾਯਤਿ। ਅਨਾਮਯਾਤਿ ਅਯਂ ਏਤੇਹਿ ਗੁਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਨਿਦ੍ਦੁਕ੍ਖਾ ਨਿਸ੍ਸੋਕਾ ਹੋਮਿ, ਤਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਅਨਾਲਯਾ ਹੁਤ੍વਾ વਸਾਮੀ’’ਤਿ।
ਅਥ
੪੭.
‘‘ਅਪੇਹਿ ਏਤ੍ਤੋ ਤ੍વਂ ਕਾਲ਼ਿ, ਨੇਤਂ ਅਮ੍ਹੇਸੁ વਿਜ੍ਜਤਿ।
ਅਞ੍ਞਂ ਜਨਪਦਂ ਗਚ੍ਛ, ਨਿਗਮੇ ਰਾਜਧਾਨਿਯੋ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਅਪੇਹੀਤਿ ਅਪਗਚ੍ਛ। ਨੇਤਂ ਅਮ੍ਹੇਸੂਤਿ ਏਤਂ ਮਕ੍ਖਾਦਿਕਂ ਤવ ਪਿਯਭਾવਕਰਣਂ ਅਮ੍ਹੇਸੁਪਿ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ ਨਤ੍ਥਿ। ਨਿਗਮੇ ਰਾਜਧਾਨਿਯੋਤਿ ਅਞ੍ਞੇ ਨਿਗਮੇਪਿ ਅਞ੍ਞਾ ਰਾਜਧਾਨਿਯੋਪਿ ਗਚ੍ਛ, ਯਤ੍ਥ ਮਯਂ ਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮ, ਤਤ੍ਥ ਗਚ੍ਛਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣੀ ਅਦ੍ਦਿਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਨਨ੍ਤਰਗਾਥਮਾਹ –
੪੮.
‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਖੋ ਤਂ ਜਾਨਾਮਿ, ਨੇਤਂ ਤੁਮ੍ਹੇਸੁ વਿਜ੍ਜਤਿ।
ਸਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ ਅਲਕ੍ਖਿਕਾ, ਸਙ੍ਘਰਨ੍ਤਿ ਬਹੁਂ ਧਨਂ।
ਅਹਂ ਦੇવੋ ਚ ਮੇ ਭਾਤਾ, ਉਭੋ ਨਂ વਿਧਮਾਮਸੇ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਨੇਤਂ ਤੁਮ੍ਹੇਸੂਤਿ ਯਂ ਮਮ ਪਿਯਭਾવਕਰਣਂ ਮਕ੍ਖਾਦਿਕਂ ਯੇਨ ਅਹਂ ਅਤ੍ਤਨਾਪਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ, ਤਂ ਤੁਮ੍ਹੇਸੁ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਅਹਮ੍ਪਿ ਏਤਂ ਜਾਨਾਮਿ। ਸਨ੍ਤਿ ਲੋਕੇ ਅਲਕ੍ਖਿਕਾਤਿ ਅਞ੍ਞੇ ਪਨ ਲੋਕੇ ਨਿਸ੍ਸੀਲਾ ਨਿਪ੍ਪਞ੍ਞਾ ਸਨ੍ਤਿ। ਸਙ੍ਘਰਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇ ਨਿਸ੍ਸੀਲਾ ਨਿਪ੍ਪਞ੍ਞਾਪਿ ਸਮਾਨਾ ਏਤੇਹਿ ਮਕ੍ਖਾਦੀਹਿ ਬਹੁਂ ਧਨਂ ਸਙ੍ਘਰਨ੍ਤਿ ਪਿਣ੍ਡਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਉਭੋ ਨਨ੍ਤਿ ਤਂ ਪਨ ਏਤੇਹਿ ਸਙ੍ਘਰਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਧਨਂ ਅਹਞ੍ਚ ਮਯ੍ਹਮੇવ ਭਾਤਾ ਦੇવੋ ਚ ਨਾਮ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋਤਿ ਉਭੋ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍વਾ વਿਧਮਾਮਸੇ ਨਾਸੇਮ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਨ ਦੇવਲੋਕੇ ਬਹੂ ਦਿਬ੍ਬਪਰਿਭੋਗਾ
ਤਸ੍ਸਾ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤਕਾਲੇ ਸਿਰੀ ਦੇવਧੀਤਾ ਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣੇਹਿ વਤ੍ਥવਿਲੇਪਨੇਹਿ ਸੁવਣ੍ਣਾਲਙ੍ਕਾਰੇਨ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ
੪੯.
‘‘ਕਾ ਨੁ ਦਿਬ੍ਬੇਨ વਣ੍ਣੇਨ, ਪਥਬ੍ਯਾ ਸੁਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ।
ਕਾ વਾ ਤ੍વਂ ਕਸ੍ਸ વਾ ਧੀਤਾ, ਕਥਂ ਜਾਨੇਮੁ ਤਂ ਮਯ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਦਿਬ੍ਬੇਨਾਤਿ વਿਸਿਟ੍ਠੇਨ ਉਤ੍ਤਮੇਨ।
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਿਰੀ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੫੦.
‘‘ਮਹਾਰਾਜਸ੍ਸਹਂ ਧੀਤਾ, ਧਤਰਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਿਰੀਮਤੋ।
ਅਹਂ ਸਿਰੀ ਚ ਲਕ੍ਖੀ ਚ, ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਾਤਿ ਮਂ વਿਦੂ।
ਓਕਾਸਂ ਯਾਚਿਤੋ ਦੇਹਿ, વਸੇਮੁ ਤવ ਸਨ੍ਤਿਕੇ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਸਿਰੀ ਚ ਲਕ੍ਖੀ ਚਾਤਿ ਸਿਰੀਤਿ ਚ ਲਕ੍ਖੀਤਿ ਚ ਅਹਮੇવਂਨਾਮਾ, ਨ ਅਞ੍ਞਾ। ਭੂਰਿਪਞ੍ਞਾਤਿ ਮਂ વਿਦੂਤਿ ਮਂ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਦੇવਲੋਕੇ ਪਥવੀਸਮਾਯ વਿਪੁਲਾਯ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। વਸੇਮੁ ਤવ ਸਨ੍ਤਿਕੇਤਿ ਤવ ਅਨੁਚ੍ਛਿਟ੍ਠਾਸਨੇ ਚੇવ ਅਨੁਚ੍ਛਿਟ੍ਠਸਯਨੇ ਚ ਏਕਰਤ੍ਤਿਂ વਸੇਯ੍ਯਾਮ, ਓਕਾਸਂ ਮੇ ਦੇਹੀਤਿ।
ਤਤੋ ਪਰਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਆਹ –
੫੧.
‘‘ਕਿਂਸੀਲੇ ਕਿਂਸਮਾਚਾਰੇ, ਪੁਰਿਸੇ ਨਿવਿਸਸੇ ਤੁવਂ।
ਪੁਟ੍ਠਾ ਮੇ ਲਕ੍ਖਿ ਅਕ੍ਖਾਹਿ, ਕਥਂ ਜਾਨੇਮੁ ਤਂ ਮਯਂ॥
੫੨.
‘‘ਯੋ ਚਾਪਿ ਸੀਤੇ ਅਥ વਾਪਿ ਉਣ੍ਹੇ, વਾਤਾਤਪੇ ਡਂਸਸਰੀਸਪੇ ਚ।
ਖੁਧਂ ਪਿਪਾਸਂ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਸਬ੍ਬਂ, ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਂ ਯੋ ਸਤਤਂ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ॥
੫੩.
‘‘ਕਾਲਾਗਤਞ੍ਚ
ਅਕ੍ਕੋਧਨੋ ਮਿਤ੍ਤવਾ ਚਾਗવਾ ਚ, ਸੀਲੂਪਪਨ੍ਨੋ ਅਸਠੋਜੁਭੂਤੋ॥
੫੪.
‘‘ਸਙ੍ਗਾਹਕੋ
ਤਸ੍ਮਿਂਹਂ ਪੋਸੇ વਿਪੁਲਾ ਭવਾਮਿ, ਊਮਿ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਯਥਾਪਿ વਣ੍ਣਂ॥
੫੫.
‘‘ਯੋ ਚਾਪਿ ਮਿਤ੍ਤੇ ਅਥ વਾ ਅਮਿਤ੍ਤੇ, ਸੇਟ੍ਠੇ ਸਰਿਕ੍ਖੇ ਅਥ વਾਪਿ ਹੀਨੇ।
ਅਤ੍ਥਂ ਚਰਨ੍ਤਂ ਅਥ વਾ ਅਨਤ੍ਥਂ, ਆવੀ ਰਹੋ ਸਙ੍ਗਹਮੇવ વਤ੍ਤੇ॥
੫੬.
‘‘વਾਚਂ
ਏਤੇਸਂ ਯੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਲਭਿਤ੍વਾ, ਕਨ੍ਤਾ ਸਿਰੀ ਮਜ੍ਜਤਿ ਅਪ੍ਪਪਞ੍ਞੋ।
ਤਂ ਦਿਤ੍ਤਰੂਪਂ વਿਸਮਂ ਚਰਨ੍ਤਂ, ਕਰੀਸਠਾਨਂવ વਿવਜ੍ਜਯਾਮਿ॥
੫੭.
‘‘ਅਤ੍ਤਨਾ ਕੁਰੁਤੇ ਲਕ੍ਖਿਂ, ਅਲਕ੍ਖਿਂ ਕੁਰੁਤਤ੍ਤਨਾ।
ਨ ਹਿ ਲਕ੍ਖਿਂ ਅਲਕ੍ਖਿਂ વਾ, ਅਞ੍ਞੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਾਰਕੋ’’ਤਿ॥
ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਪੁਚ੍ਛਾ ਹੋਤਿ, ਸਿਰਿਯਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾ।
ਤਤ੍ਥ ਡਂਸਸਰੀਸਪੇ ਚਾਤਿ ਡਂਸਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਪਿਙ੍ਗਲਮਕ੍ਖਿਕਾ, ਸਬ੍ਬਾਪਿ વਾ ਮਕ੍ਖਿਕਾਜਾਤਿਕਾ ਇਧ ‘‘ਡਂਸਾ’’ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਸਰੀਸਪਾਤਿ ਦੀਘਜਾਤਿਕਾ। ਡਂਸਾ ਚ ਸਰੀਸਪਾ ਚ ਡਂਸਸਰੀਸਪਾ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਡਂਸਸਰੀਸਪੇ ਸਤਿ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਯੋ ਮਹਾਸੇਟ੍ਠਿ ਸੀਤੇ વਾ ਉਣ੍ਹੇ વਾ વਾਤਾਤਪੇ વਾ ਡਂਸਸਰੀਸਪੇ વਾ ਸਤਿ ਏਤੇਹਿ ਸੀਤਾਦੀਹਿ ਪੀਲ਼ਿਯਮਾਨੋਪਿ ਏਤਾਨਿ ਚੇવ ਸੀਤਾਦੀਨਿ ਖੁਧਞ੍ਚ ਪਿਪਾਸਞ੍ਚਾਤਿ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਪਰਿਸ੍ਸਯਂ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਤਿਣਂ વਿਯ ਅਗਣੇਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਂ ਕਸਿવਣਿਜ੍ਜਾਦੀਸੁ ਚੇવ ਦਾਨਸੀਲਾਦੀਸੁ ਚ ਸਤਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮੇਸੁ ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ વਤ੍ਤਤਿ।
ਕਾਲਾਗਤਞ੍ਚਾਤਿ ਅਕ੍ਕੋਧਨੋਤਿ ਅਧਿવਾਸਨਖਨ੍ਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਮਿਤ੍ਤવਾਤਿ ਕਲ੍ਯਾਣਮਿਤ੍ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਚਾਗવਾਤਿ ਧਨਪਰਿਚ੍ਚਾਗਯੁਤ੍ਤੋ।
ਸਙ੍ਗਾਹਕੋਤਿ ਮਿਤ੍ਤਸਙ੍ਗਹਆਮਿਸਸਙ੍ਗਹਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਹਾਨਂ ਕਾਰਕੋ। ਸਖਿਲੋਤਿ ਮੁਦੁવਾਚੋ। ਸਣ੍ਹવਾਚੋਤਿ ਮਹਤ੍ਤਪਤ੍ਤੋਪਿ ਨਿવਾਤવੁਤ੍ਤੀਤਿ ਮਹਨ੍ਤਂ ਠਾਨਂ વਿਪੁਲਂ ਇਸ੍ਸਰਿਯਂ ਪਤ੍ਤੋਪਿ ਯਸੇਨ ਅਨੁਦ੍ਧਤੋ ਨੀਚવੁਤ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਓવਾਦਕਰੋ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂਹਂ ਪੋਸੇਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਹਂ ਪੁਰਿਸੇ। વਿਪੁਲਾ ਭવਾਮੀਤਿ ਅਖੁਦ੍ਦਕਾ ਹੋਮਿ। ਸੋ ਹਿ ਮਹਤਿਯਾ ਸਿਰਿਯਾ ਪਦਟ੍ਠਾਨਂ। ਊਮਿ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ ਯਥਾਪਿ વਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਨਾਮ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਾਨਂ ਉਪਰੂਪਰਿ ਆਗਚ੍ਛਮਾਨਾ ਊਮਿ વਿਪੁਲਾ વਿਯ ਖਾਯਤਿ, ਏવਮਹਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ વਿਪੁਲਾ ਹੋਮੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।
ਆવੀ ਰਹੋਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਚ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾ ਚ। ਸਙ੍ਗਹਮੇવ વਤ੍ਤੇਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਮਿਤ੍ਤਾਦਿਭੇਦੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਸਙ੍ਗਹਮੇવ વਤ੍ਤੇਤਿ ਪવਤ੍ਤੇਤਿ।
ਨ વਜ੍ਜਾਤਿ ਯੋ ਕਦਾਚਿ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਕਾਲੇ ਫਰੁਸવਚਨਂ ਨ વਦੇਯ੍ਯ, ਮਧੁਰવਚਨੋવ ਹੋਤਿ। ਮਤਸ੍ਸ ਜੀવਸ੍ਸ ਚਾਤਿ ਏਤੇਸਂ ਯੋਤਿ ਏਤੇਸਂ ਸੀਤਾਭਿਭવਨਾਦੀਨਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਗੁਣਾਨਂ ਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਏਕਮ੍ਪਿ ਗੁਣਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਪਮਜ੍ਜਤਿ ਪਮੁਸ੍ਸਤਿ, ਪੁਨ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਨ੍ਤਾ ਸਿਰੀ, ਕਨ੍ਤਸਿਰਿਂ, ਕਨ੍ਤਂ ਸਿਰਿਨ੍ਤਿ ਤਯੋਪਿ ਪਾਠਾ, ਤੇਸਂ વਸੇਨ ਅਯਂ ਅਤ੍ਥਯੋਜਨਾ – ਯੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਿਰਿਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਨ੍ਤਾ ਮੇ ਸਿਰਿ ਯਥਾਠਾਨੇ ਠਿਤਾ’’ਤਿ ਏਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਗੁਣਂ ਪਮਜ੍ਜਤਿ, ਯੋ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਕਨ੍ਤਸਿਰਿਂ ਪਿਯਸਿਰਿਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਏਤੇਸਂ ਗੁਣਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਪਮਜ੍ਜਤਿ, ਯੋ વਾ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਸਿਰਿਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਕਨ੍ਤਂ ਮਨਾਪਂ ਸਿਰਿਂ ਏਤੇਸਂ ਗੁਣਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਮਜ੍ਜਤਿ। ਅਪ੍ਪਪਞ੍ਞੋਤਿ ਨਿਪ੍ਪਞ੍ਞੋ। ਤਂ ਦਿਤ੍ਤਰੂਪਂ વਿਸਮਂ ਚਰਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਹਂ ਦਿਤ੍ਤਸਭਾવਂ ਗਬ੍ਬਿਤਸਭਾવਂ
ਅਞ੍ਞੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਾਰਕੋਤਿ ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਲਕ੍ਖਿਂ વਾ ਅਲਕ੍ਖਿਂ વਾ ਅਞ੍ਞੋ ਪੁਰਿਸੋ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਾਰਕੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਯੋ ਕੋਚਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਲਕ੍ਖਿਂ વਾ ਅਲਕ੍ਖਿਂ વਾ ਕਰੋਤੀਤਿ।
ਏવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਦੇવਿਯਾ વਚਨਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ਅਨੁਚ੍ਛਿਟ੍ਠਂ ਆਸਨਞ੍ਚ ਸਯਨਞ੍ਚ ਤੁਯ੍ਹਂਯੇવ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ, ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇ ਚ ਸਯਨੇ ਚ ਨਿਸੀਦ ਚੇવ ਨਿਪਜ੍ਜ ਚਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸਾ ਤਤ੍ਥ વਸਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੂਸਕਾਲੇ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਚਾਤੁਮਹਾਰਾਜਿਕਦੇવਲੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਨੋਤਤ੍ਤਦਹੇ ਪਠਮਂ ਨਹਾਯਿ। ਤਮ੍ਪਿ ਸਯਨਂ ਸਿਰਿਦੇવਤਾਯ ਪਰਿਭੁਤ੍ਤਭਾવਾ ਸਿਰਿਸਯਨਂ ਨਾਮ ਜਾਤਂ। ਸਿਰਿਸਯਨਸ੍ਸ ਅਯਂ વਂਸੋ, ਇਮਿਨਾ ਕਾਰਣੇਨ ਯਾવਜ੍ਜਤਨਾ ‘‘ਸਿਰਿਸਯਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
ਸਤ੍ਥਾ
ਸਿਰਿਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣਿਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਸਤ੍ਤਮਾ।
[੩੮੩] ੮. ਕੁਕ੍ਕੁਟਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਸੁਚਿਤ੍ਤਪਤ੍ਤਛਦਨਾਤਿ
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਅਰਞ੍ਞੇ ਕੁਕ੍ਕੁਟਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਨੇਕਸਤਕੁਕ੍ਕੁਟਪਰਿવਾਰੋ ਅਰਞ੍ਞੇ
੫੮.
‘‘ਸੁਚਿਤ੍ਤਪਤ੍ਤਛਦਨ, ਤਮ੍ਬਚੂਲ਼ વਿਹਙ੍ਗਮ।
ਓਰੋਹ ਦੁਮਸਾਖਾਯ, ਮੁਧਾ ਭਰਿਯਾ ਭવਾਮਿ ਤੇ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਸੁਚਿਤ੍ਤਪਤ੍ਤਛਦਨਾਤਿ ਸੁਚਿਤ੍ਤੇਹਿ ਪਤ੍ਤੇਹਿ ਕਤਚ੍ਛਦਨ। ਮੁਧਾਤਿ વਿਨਾ ਮੂਲੇਨ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਹਂ ਭਰਿਯਾ ਤੇ ਭવਾਮਿ।
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਇਮਾਯ ਮਮ ਸਬ੍ਬੇ ਞਾਤਕਾ ਖਾਦਿਤਾ, ਇਦਾਨਿ ਮਂ ਉਪਲਾਪੇਤ੍વਾ ਖਾਦਿਤੁਕਾਮਾ ਅਹੋਸਿ, ਉਯ੍ਯੋਜੇਸ੍ਸਾਮਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੫੯.
‘‘ਚਤੁਪ੍ਪਦੀ
ਮਿਗੀ ਪਕ੍ਖੀ ਅਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਾ, ਅਞ੍ਞਂ ਪਰਿਯੇਸ ਸਾਮਿਕ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਮਿਗੀਤਿ ਬਿਲ਼ਾਰਿਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਅਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤਾਤਿ ਜਯਮ੍ਪਤਿਕਾ ਭવਿਤੁਂ ਅਯੁਤ੍ਤਾ ਅਸਮ੍ਬਨ੍ਧਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਤੇਸਂ ਈਦਿਸੋ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਤਤੋ ਸਾ ‘‘ਅਯਂ ਅਤਿવਿਯ ਸਠੋ, ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਉਪਾਯੇਨ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਨਂ ਖਾਦਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੬੦.
‘‘ਕੋਮਾਰਿਕਾ ਤੇ ਹੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਮਞ੍ਜੁਕਾ ਪਿਯਭਾਣਿਨੀ।
વਿਨ੍ਦ ਮਂ ਅਰਿਯੇਨ વੇਦੇਨ, ਸਾવਯ ਮਂ ਯਦਿਚ੍ਛਸੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਕੋਮਾਰਿਕਾਤਿ ਅਹਂ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਅਞ੍ਞਂ ਪੁਰਿਸਂ ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਤવ ਕੋਮਾਰਿਕਾ ਭਰਿਯਾ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ વਦਤਿ। ਮਞ੍ਜੁਕਾ ਪਿਯਭਾਣਿਨੀਤਿ ਤવ ਮਧੁਰਕਥਾ ਪਿਯਭਾਣਿਨੀਯੇવ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ। વਿਨ੍ਦ ਮਨ੍ਤਿ ਪਟਿਲਭ ਮਂ। ਅਰਿਯੇਨ વੇਦੇਨਾਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰੇਨ ਪਟਿਲਾਭੇਨ। ਅਹਮ੍ਪਿ ਹਿ ਇਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪੁਰਿਸਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਇਤ੍ਥਿਸਮ੍ਫਸ੍ਸਂ ਨ ਜਾਨਾਸਿ, ਇਤਿ ਪਕਤਿਯਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ
ਤਤੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਇਮਂ ਤਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਪਲਾਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੬੧.
‘‘ਕੁਣਪਾਦਿਨਿ ਲੋਹਿਤਪੇ, ਚੋਰਿ ਕੁਕ੍ਕੁਟਪੋਥਿਨਿ।
ਨ ਤ੍વਂ ਅਰਿਯੇਨ વੇਦੇਨ, ਮਮਂ ਭਤ੍ਤਾਰਮਿਚ੍ਛਸੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਨ ਤ੍વਂ ਅਰਿਯੇਨਾਤਿ ਤ੍વਂ ਅਰਿਯੇਨ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯવਾਸਲਾਭੇਨ ਮਂ ਭਤ੍ਤਾਰਂ ਨ ਇਚ੍ਛਸਿ, વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਪਨ ਮਂ ਖਾਦਿਤੁਕਾਮਾਸਿ, ਨਸ੍ਸ ਪਾਪੇਤਿ ਤਂ ਪਲਾਪੇਸਿ। ਸਾ ਪਨ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾવ ਗਤਾ, ਨ ਪੁਨ ਓਲੋਕੇਤੁਮ੍ਪਿ વਿਸਹਿ।
੬੨.
‘‘ਏવਮ੍ਪਿ
ਨੇਨ੍ਤਿ ਸਣ੍ਹਾਹਿ વਾਚਾਹਿ, ਬਿਲ਼ਾਰੀ વਿਯ ਕੁਕ੍ਕੁਟਂ॥
੬੩.
‘‘ਯੋ ਚ ਉਪ੍ਪਤਿਤਂ ਅਤ੍ਥਂ, ਨ ਖਿਪ੍ਪਮਨੁਬੁਜ੍ਝਤਿ।
ਅਮਿਤ੍ਤવਸਮਨ੍વੇਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਚ ਅਨੁਤਪ੍ਪਤਿ॥
੬੪.
‘‘ਯੋ
ਮੁਚ੍ਚਤੇ ਸਤ੍ਤੁਸਮ੍ਬਾਧਾ, ਕੁਕ੍ਕੁਟੋવ ਬਿਲ਼ਾਰਿਯਾ’’ਤਿ॥ – ਇਮਾ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਗਾਥਾ।
ਤਤ੍ਥ ਚਤੁਰਾਤਿ ਚਾਤੁਰਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ। ਨਾਰੀਤਿ ਇਤ੍ਥਿਯੋ। ਨੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਂ ਉਪਨੇਨ੍ਤਿ। ਬਿਲ਼ਾਰੀ વਿਯਾਤਿ ਯਥਾ ਸਾ ਬਿਲ਼ਾਰੀ ਤਂ ਕੁਕ੍ਕੁਟਂ ਨੇਤੁਂ વਾਯਮਤਿ, ਏવਂ ਅਞ੍ਞਾਪਿ ਨਾਰਿਯੋ ਨੇਨ੍ਤਿਯੇવ। ਉਪ੍ਪਤਿਤਂ ਅਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਿਞ੍ਚਿਦੇવ ਅਤ੍ਥਂ। ਨ ਅਨੁਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਯਥਾਸਭਾવੇਨ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਚ੍ਛਾ ਚ ਅਨੁਤਪ੍ਪਤਿ। ਕੁਕ੍ਕੁਟੋવਾਤਿ ਯਥਾ ਸੋ ਞਾਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਕੁਕ੍ਕੁਟੋ ਬਿਲ਼ਾਰਿਤੋ ਮੁਤ੍ਤੋ, ਏવਂ ਸਤ੍ਤੁਸਮ੍ਬਾਧਤੋ ਮੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਸਤ੍ਥਾ
ਕੁਕ੍ਕੁਟਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਅਟ੍ਠਮਾ।
[੩੮੪] ੯. ਧਮ੍ਮਧਜਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਥ ਞਾਤਯੋਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਕੁਹਕਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਤਦਾ ਹਿ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਯਂ ਇਦਾਨੇવ ਕੁਹਕੋ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਕੁਹਕੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸਕੁਣਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਕੁਣਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤੋ ਸਮੁਦ੍ਦਮਜ੍ਝੇ ਦੀਪਕੇ વਸਿ। ਅਥੇਕਚ੍ਚੇ ਕਾਸਿਰਟ੍ਠવਾਸਿਨੋ વਾਣਿਜਾ ਦਿਸਾਕਾਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਾવਾਯ ਸਮੁਦ੍ਦਂ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਂਸੁ, ਸਮੁਦ੍ਦਮਜ੍ਝੇ ਨਾવਾ ਭਿਜ੍ਜਿ। ਸੋ ਦਿਸਾਕਾਕੋ ਤਂ ਦੀਪਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਅਯਂ ਮਹਾਸਕੁਣਸਙ੍ਘੋ, ਮਯਾ ਕੁਹਕਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਏਤੇਸਂ ਅਣ੍ਡਕਾਨਿ
੬੫.
‘‘ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਥ ਞਾਤਯੋ, ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਥ ਭਦ੍ਦਂ વੋ।
ਧਮ੍ਮਚਾਰੀ ਸੁਖਂ ਸੇਤਿ, ਅਸ੍ਮਿਂ ਲੋਕੇ ਪਰਮ੍ਹਿ ਚਾ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਥਾਤਿ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤਾਦਿਭੇਦਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕਰੋਥ। ਞਾਤਯੋਤਿ ਤੇ ਆਲਪਤਿ। ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਥ ਭਦ੍ਦਂ વੋਤਿ ਏਕવਾਰਂ ਚਰਿਤ੍વਾ ਮਾ ਓਸਕ੍ਕਥ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਚਰਥ, ਏવਂ ਭਦ੍ਦਂ વੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਸੁਖਂ ਸੇਤੀਤਿ ਦੇਸਨਾਸੀਸਮੇਤਂ, ਧਮ੍ਮਚਾਰੀ ਪਨ ਸੁਖਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ ਨਿਸੀਦਤਿ ਸੇਤਿ, ਸਬ੍ਬਿਰਿਯਾਪਥੇਸੁ ਸੁਖਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।
ਸਕੁਣਾ
੬੬.
‘‘ਭਦ੍ਦਕੋ વਤਯਂ ਪਕ੍ਖੀ, ਦਿਜੋ ਪਰਮਧਮ੍ਮਿਕੋ।
ਏਕਪਾਦੇਨ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤੋ, ਧਮ੍ਮਮੇવਾਨੁਸਾਸਤੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਮੇવਾਤਿ ਸਭਾવਮੇવ। ਅਨੁਸਾਸਤੀਤਿ ਕਥੇਸਿ।
ਸਕੁਣਾ ਤਸ੍ਸ ਦੁਸ੍ਸੀਲਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਤ੍વਂ ਕਿਰ ਸਾਮਿ ਅਞ੍ਞਂ ਗੋਚਰਂ ਨ ਗਣ੍ਹਸਿ, વਾਤਮੇવ ਭਕ੍ਖਸਿ, ਤੇਨ ਹਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਅਣ੍ਡਕਾਨਿ ਚ ਛਾਪਕੇ ਚ ਓਲੋਕੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਗੋਚਰਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਪਾਪੋ ਤੇਸਂ ਗਤਕਾਲੇ ਅਣ੍ਡਕਾਨਿ ਚ ਛਾਪਕੇ ਚ ਕੁਚ੍ਛਿਪੂਰਂ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਆਗਮਨਕਾਲੇ ਉਪਸਨ੍ਤੂਪਸਨ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਮੁਖਂ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਏਕੇਨ ਪਾਦੇਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਸਕੁਣਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਕੇ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ ਖਾਦਤੀ’’ਤਿ ਮਹਾਸਦ੍ਦੇਨ વਿਰવਨ੍ਤਿ, ‘‘ਅਯਂ ਕਾਕੋ ਧਮ੍ਮਿਕੋ’’ਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਸਙ੍ਕਾਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਨ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਇਧ ਪੁਬ੍ਬੇ ਕੋਚਿ
ਸਕੁਣਰਾਜਾ ਸਕੁਣੇਸੁ ਆਗਤੇਸੁ ਸਬ੍ਬੇ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਹਂ વੋ ਅਜ੍ਜ ਪੁਤ੍ਤਕਾਨਂ ਪਰਿਪਨ੍ਥਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਪਾਪਕਾਕਂ ਖਾਦਨ੍ਤਂ ਅਦ੍ਦਸਂ, ਏਥ ਨਂ ਗਣ੍ਹਾਮਾ’’ਤਿ ਸਕੁਣਸਙ੍ਘਂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ‘‘ਸਚੇ ਪਲਾਯਤਿ, ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾਥ ਨ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਸੇਸਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
੬੭.
‘‘ਨਾਸ੍ਸ ਸੀਲਂ વਿਜਾਨਾਥ, ਅਨਞ੍ਞਾਯ ਪਸਂਸਥ।
ਭੁਤ੍વਾ ਅਣ੍ਡਞ੍ਚ ਪੋਤਞ੍ਚ, ਧਮ੍ਮੋ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਭਾਸਤਿ॥
੬੮.
‘‘ਅਞ੍ਞਂ ਭਣਤਿ વਾਚਾਯ, ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਯੇਨ ਕੁਬ੍ਬਤਿ।
વਾਚਾਯ ਨੋ ਚ ਕਾਯੇਨ, ਨ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤੋ॥
੬੯.
‘‘વਾਚਾਯ
ਧਮ੍ਮਧਜੋ ਗਾਮਨਿਗਮਾਸੁ ਸਾਧੁ, ਦੁਜ੍ਜਾਨੋ ਪੁਰਿਸੇਨ ਬਾਲਿਸੇਨ॥
੭੦.
‘‘ਇਮਂ ਤੁਣ੍ਡੇਹਿ ਪਕ੍ਖੇਹਿ, ਪਾਦਾ ਚਿਮਂ વਿਹੇਠਥ।
ਛવਞ੍ਹਿਮਂ વਿਨਾਸੇਥ, ਨਾਯਂ ਸਂવਾਸਨਾਰਹੋ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਨਾਸ੍ਸ ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਨ ਅਸ੍ਸ ਸੀਲਂ। ਅਨਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਅਜਾਨਿਤ੍વਾ। ਭੁਤ੍વਾਤਿ ਖਾਦਿਤ੍વਾ। વਾਚਾਯ ਨੋ ਚ ਕਾਯੇਨਾਤਿ ਅਯਞ੍ਹਿ વਚਨੇਨੇવ ਧਮ੍ਮਂ ਚਰਤਿ, ਕਾਯੇਨ ਪਨ ਨ ਕਰੋਤਿ। ਨ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤੋਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋ ਯਥਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਣਤਿ, ਨ ਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮੇ ਨ ਅਧਿਟ੍ਠਿਤੋ। વਾਚਾਯ ਸਖਿਲੋਤਿ વਚਨੇਨ ਮੁਦੁ। ਮਨੋવਿਦੁਗ੍ਗੋਤਿ ਮਨਸਾ વਿਦੁਗ੍ਗੋ ਦੁਪ੍ਪવੇਸੋ વਿਸਮੋ। ਛਨ੍ਨੋਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਬਿਲੇ ਸਯਤਿ, ਤੇਨ ਛਨ੍ਨੋ। ਕੂਪਸਯੋਤਿ ਬਿਲਾਸਯੋ। ਧਮ੍ਮਧਜੋਤਿ ਸੁਚਰਿਤਧਮ੍ਮਂ ਧਜਂ ਕਤ੍વਾ વਿਚਰਣੇਨ ਧਮ੍ਮਦ੍ਧਜੋ। ਗਾਮਨਿਗਮਾਸੁ ਸਾਧੂਤਿ ਗਾਮੇਸੁ ਚ ਨਿਗਮੇਸੁ ਚ ਸਾਧੁ ਭਦ੍ਦਕੋ ਸਮ੍ਭਾવਿਤੋ। ਦੁਜ੍ਜਾਨੋਤਿ ਅਯਂ ਏવਰੂਪੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਬਾਲਿਸੇਨ ਅਞ੍ਞਾਣੇਨ ਪੁਰਿਸੇਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਜਾਨਿਤੁਂ। ਪਾਦਾ ਚਿਮਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਾਦੇਨ ਚ ਇਮਂ। વਿਹੇਠਥਾਤਿ ਪਹਰਥ ਹਨਥ। ਛવਨ੍ਤਿ ਲਾਮਕਂ। ਨਾਯਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸਂવਾਸਂ ਨ ਅਰਹਤੀਤਿ।
ਏવਞ੍ਚ
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਕੁਹਕਕਾਕੋ ਇਦਾਨਿ ਕੁਹਕਭਿਕ੍ਖੁ ਅਹੋਸਿ, ਸਕੁਣਰਾਜਾ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।
ਧਮ੍ਮਧਜਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਨવਮਾ।
[੩੮੫] ੧੦. ਨਨ੍ਦਿਯਮਿਗਰਾਜਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਸਚੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਗਚ੍ਛੇਸੀਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਮਾਤੁਪੋਸਕਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਤਞ੍ਹਿ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਿਹੀ ਪੋਸੇਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕਿਂ ਤੇ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੋਰਾਣਕਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ વਂਸਂ ਪਾਲੇਸਿ, ਪੋਰਾਣਕਪਣ੍ਡਿਤਾ ਹਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾਪਿ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਜੀવਿਤਂ ਅਦਂਸੂ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
ਅਤੀਤੇ ਕੋਸਲਰਟ੍ਠੇ ਸਾਕੇਤੇ ਕੋਸਲਰਾਜੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਮਿਗਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਨਨ੍ਦਿਯਮਿਗੋ ਨਾਮ ਹੁਤ੍વਾ ਸੀਲਾਚਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਪੋਸੇਸਿ। ਤਦਾ ਕੋਸਲਰਾਜਾ ਮਿਗવਿਤ੍ਤਕੋવ ਅਹੋਸਿ। ਸੋ ਪਨ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਕਸਿਕਮ੍ਮਾਦੀਨਿ ਕਾਤੁਂ ਅਦਤ੍વਾ ਮਹਾਪਰਿવਾਰੋ ਦੇવਸਿਕਂ ਮਿਗવਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਯ੍ਯਾ, ਅਯਂ ਰਾਜਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕਮ੍ਮਚ੍ਛੇਦਂ ਕਰੋਤਿ, ਘਰਾવਾਸੋਪਿ ਨਸ੍ਸਤਿ, ਯਂਨੂਨ ਮਯਂ ਅਜ੍ਜੁਨવਨਂ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਪੋਰਕ੍ਖਣਿਂ ਖਣਿਤ੍વਾ ਤਿਣਾਨਿ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਦਣ੍ਡਮੁਗ੍ਗਰਾਦਿਹਤ੍ਥਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਗੁਮ੍ਬੇ ਪਹਰਨ੍ਤਾ ਮਿਗੇ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਗੋਰੂਪਾਨਿ વਿਯ વਜਂ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ ਮਨ੍ਤਯਿਂਸੁ। ‘‘ਅਤ੍ਥੇਸੋ ਉਪਾਯੋ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਏਕਚ੍ਛਨ੍ਦਾ ਹੁਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਯੋਜਨਮਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨਂ
ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਨਨ੍ਦਿਯੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਖੁਦ੍ਦਕਗੁਮ੍ਬੇ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਨਾਨਾਫਲਕਾવੁਧਹਤ੍ਥਾ ਬਾਹੁਨਾ ਬਾਹੁਂ ਪੀਲ਼ੇਤ੍વਾ ਤਂ ਗੁਮ੍ਬਂ ਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਂਸੁ। ਅਥੇਕਚ੍ਚੇ ਮਿਗੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤਾ ਤਂ ਗੁਮ੍ਬਂ ਪવਿਸਿਂਸੁ। ਨਨ੍ਦਿਯੋ ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਮਯਾ ਜੀવਿਤਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ
ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਰਾਜਾ ਸਯਮੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਕਂ ਮਿਗਂ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਹੀਤਿ ਏਕਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਆਹਰਾਪੇਸਿ। ਮਿਗਾ વਾਰਂ ਠਪਯਿਂਸੁ, ਪਤ੍ਤવਾਰੋ ਮਿਗੋ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਂ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ। ਨਨ੍ਦਿਯੋ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਯਂ ਪਾਨੀਯਂ ਪਿવਤਿ, ਤਿਣਾਨਿ ਖਾਦਤਿ, વਾਰੋ ਪਨਸ੍ਸ ਨ ਤਾવ ਪਾਪੁਣਾਤਿ। ਅਥ ਬਹੂਨਂ ਦਿવਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਤਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਤਂ ਦਟ੍ਠੁਕਾਮਾ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਨਨ੍ਦਿਯਮਿਗਰਾਜਾ ਨਾਗਬਲੋ ਥਾਮਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਸਚੇ ਜੀવਤਿ, ਅવਸ੍ਸਂ વਤਿਂ ਲਙ੍ਘਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਆਗਮਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਾਸਨਮਸ੍ਸ ਪੇਸੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ
੭੧.
‘‘ਸਚੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਗਚ੍ਛੇਸਿ, ਸਾਕੇਤੇ ਅਜ੍ਜੁਨਂ વਨਂ।
વਜ੍ਜਾਸਿ ਨਨ੍ਦਿਯਂ ਨਾਮ, ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਸ੍ਮਾਕਮੋਰਸਂ।
ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਚ ਤੇ વੁਦ੍ਧਾ, ਤੇ ਤਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਪਸ੍ਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਸਚੇ, ਤ੍વਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਸਾਕੇਤਂ ਗਚ੍ਛਸਿ, ਸਾਕੇਤੇ ਅਜ੍ਜੁਨવਨਂ ਨਾਮ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪੁਤ੍ਤੋ ਨਨ੍ਦਿਯੋ ਨਾਮ ਮਿਗੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ વਦੇਯ੍ਯਾਸਿ ‘‘ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਤੇ વੁਡ੍ਢਾ ਯਾવ ਨ ਮਰਨ੍ਤਿ, ਤਾવ ਤਂ ਪਸ੍ਸਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
ਸੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਾਕੇਤਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਨਨ੍ਦਿਯਮਿਗੋ ਨਾਮ ਕਤਰੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਮਿਗੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸਮੀਪੇ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਅਹ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਨਨ੍ਦਿਯੋ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਮਹਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, વਤਿਂ ਲਙ੍ਘਿਤ੍વਾ
੭੨.
‘‘ਭੁਤ੍ਤਾ ਮਯਾ ਨਿવਾਪਾਨਿ, ਰਾਜਿਨੋ ਪਾਨਭੋਜਨਂ।
ਤਂ ਰਾਜਪਿਣ੍ਡਂ ਅવਭੋਤ੍ਤੁਂ, ਨਾਹਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਮੁਸ੍ਸਹੇ॥
੭੩.
‘‘ਓਦਹਿਸ੍ਸਾਮਹਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਖੁਰਪ੍ਪਾਨਿਸ੍ਸ ਰਾਜਿਨੋ।
ਤਦਾਹਂ ਸੁਖਿਤੋ ਮੁਤ੍ਤੋ, ਅਪਿ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਮਾਤਰ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਨਿવਾਪਾਨੀਤਿ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਨਿવੁਤਾਨਿ ਨਿવਾਪਾਨਿ। ਪਾਨਭੋਜਨਨ੍ਤਿ ਪਾਨੀਯਞ੍ਚ ਅવਸੇਸਤਿਣਞ੍ਚ। ਤਂ ਰਾਜਪਿਣ੍ਡਨ੍ਤਿ ਤਂ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਸਙ੍ਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਸਮੋਧਾਨਕਟ੍ਠੇਨ ਪਿਣ੍ਡਂ। ਅવਭੋਤ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਦੁਬ੍ਭੁਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ ਮੁਸ੍ਸਹੇਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਤਿ ਆਲਪਨਂ, ਮ-ਕਾਰੋ ਪਦਸਨ੍ਧਿવਸੇਨ વੁਤ੍ਤੋ।
ਓਦਹਿਸ੍ਸਾਮਹਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਖੁਰਪ੍ਪਾਨਿਸ੍ਸ ਰਾਜਿਨੋਤਿ ਅਹਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਅਤ੍ਤਨੋ વਾਰੇ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੇ ਖੁਰਪ੍ਪਂ ਸਨ੍ਨਯ੍ਹਿਤ੍વਾ ਆਗਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਮਿਗਯੂਥਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਮਂ વਿਜ੍ਝ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਹਾਫਾਸੁਕਪਸ੍ਸਂ ਓਦਹਿਸ੍ਸਾਮਿ ਓਡ੍ਡੇਸ੍ਸਾਮਿ। ਸੁਖਿਤੋ ਮੁਤ੍ਤੋਤਿ ਤਦਾ ਅਹਂ ਮਰਣਭਯਾ ਮੁਤ੍ਤੋ ਸੁਖਿਤੋ ਨਿਦ੍ਦੁਕ੍ਖੋ ਰਞ੍ਞਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ ਅਪਿ ਨਾਮ ਮਾਤਰਂ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ।
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਪਰਭਾਗੇ ਤਸ੍ਸ વਾਰਦਿવਸੇ ਰਾਜਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਆਗਚ੍ਛਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਏਕਮਨ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਮਿਗਂ વਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਖੁਰਪ੍ਪਂ ਸਨ੍ਨਯ੍ਹਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੇ ਮਰਣਭਯਤਜ੍ਜਿਤਾ ਪਲਾਯਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਅਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਭਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਮੇਤ੍ਤਂ ਪੁਰੇਚਾਰਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ਮਹਾਫਾਸੁਕਪਸ੍ਸਂ ਓਦਹਿਤ੍વਾ ਨਿਚ੍ਚਲੋવ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਰਾਜਾ ਤਸ੍ਸ ਮੇਤ੍ਤਾਨੁਭਾવੇਨ ਸਰਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਕਿਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਸਰਂ ਨ ਮੁਚ੍ਚੇਸਿ, ਮੁਞ੍ਚਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਮਿਗਰਾਜਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਗੁਣવਨ੍ਤਾਨਂ ਗੁਣਂ ਜਾਨ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ। ਤਦਾ ਨਿਗ੍ਰੋਧਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੧.੧.੧੨) વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਰਞ੍ਞੇ ਮਿਗਾਨਂ ਆਕਾਸਗਤਸਕੁਣਾਨਂ ਜਲਚਰਮਚ੍ਛਾਨਞ੍ਚ ਅਭਯਂ ਦਾਪੇਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸੀਲੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਰਞ੍ਞਾ ਨਾਮ ਅਗਤਿਗਮਨਂ ਪਹਾਯ ਦਸ ਰਾਜਧਮ੍ਮੇ ਅਕੋਪੇਨ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮੇਨ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ।
‘‘ਦਾਨਂ
ਅਕ੍ਕੋਧਂ ਅવਿਹਿਂਸਞ੍ਚ, ਖਨ੍ਤਿਞ੍ਚ ਅવਿਰੋਧਨਂ॥
‘‘ਇਚ੍ਚੇਤੇ ਕੁਸਲੇ ਧਮ੍ਮੇ, ਠਿਤੇ ਪਸ੍ਸਾਮਿ ਅਤ੍ਤਨਿ।
ਤਤੋ ਮੇ ਜਾਯਤੇ ਪੀਤਿ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਞ੍ਚਨਪ੍ਪਕ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੨.੨੧.੧੭੬-੧੭੭) –
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਰਾਜਧਮ੍ਮੇ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧੇਨੇવ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਕਤਿਪਾਹਂ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਸਿਤ੍વਾ ਨਗਰੇ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਭਯਦਾਨਪਕਾਸਨਤ੍ਥਂ ਸੁવਣ੍ਣਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਹੋਹਿ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਾਯ ਗਤੋ।
੭੪.
‘‘ਮਿਗਰਾਜਾ ਪੁਰੇ ਆਸਿਂ, ਕੋਸਲਸ੍ਸ ਨਿਕੇਤਨੇ।
ਨਨ੍ਦਿਯੋ ਨਾਮ ਨਾਮੇਨ, ਅਭਿਰੂਪੋ ਚਤੁਪ੍ਪਦੋ॥
੭੫.
‘‘ਤਂ ਮਂ વਧਿਤੁਮਾਗਚ੍ਛਿ, ਦਾਯਸ੍ਮਿਂ ਅਜ੍ਜੁਨੇ વਨੇ।
ਧਨੁਂ ਆਰਜ੍ਜਂ ਕਤ੍વਾਨ, ਉਸੁਂ ਸਨ੍ਨਯ੍ਹ ਕੋਸਲੋ॥
੭੬.
‘‘ਤਸ੍ਸਾਹਂ ਓਦਹਿਂ ਪਸ੍ਸਂ, ਖੁਰਪ੍ਪਾਨਿਸ੍ਸ ਰਾਜਿਨੋ।
ਤਦਾਹਂ ਸੁਖਿਤੋ ਮੁਤ੍ਤੋ, ਮਾਤਰਂ ਦਟ੍ਠੁਮਾਗਤੋ’’ਤਿ॥ –
ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਗਾਥਾ ਹੋਨ੍ਤਿ।
ਤਤ੍ਥ ਕੋਸਲਸ੍ਸ ਨਿਕੇਤਨੇਤਿ ਕੋਸਲਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਨਿਕੇਤਨੇ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਰਞ੍ਞਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦਾਯਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਮਿਗਾਨਂ વਸਨਤ੍ਥਾਯ ਦਿਨ੍ਨਉਯ੍ਯਾਨੇ। ਆਰਜ੍ਜਂ ਕਤ੍વਾਨਾਤਿ ਜਿਯਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਤੋ ਕਤ੍વਾ ਸਨ੍ਨਯ੍ਹਾਤਿ ਸਨ੍ਨਯ੍ਹਿਤ੍વਾ ਯੋਜੇਤ੍વਾ। ਓਦਹਿਨ੍ਤਿ ਓਡ੍ਡੇਸਿਂ। ਮਾਤਰਂ ਦਟ੍ਠੁਮਾਗਤੋਤਿ ਦੇਸਨਾਸੀਸਮੇਤਂ, ਰਞ੍ਞੋ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਭਯਤ੍ਥਾਯ ਸੁવਣ੍ਣਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਦਟ੍ਠੁਂ ਆਗਤੋਸ੍ਮੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਮਾਤੁਪੋਸਕਭਿਕ੍ਖੁ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ। ਤਦਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਮਹਾਰਾਜਕੁਲਾਨਿ ਅਹੇਸੁਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਰਾਜਾ ਆਨਨ੍ਦੋ, ਨਨ੍ਦਿਯਮਿਗਰਾਜਾ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ।
ਨਨ੍ਦਿਯਮਿਗਰਾਜਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਦਸਮਾ।
ਅવਾਰਿਯવਗ੍ਗੋ ਪਠਮੋ।
੨. ਖਰਪੁਤ੍ਤવਗ੍ਗੋ
[੩੮੬] ੧. ਖਰਪੁਤ੍ਤਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰੇવਮਾਹਂਸੂਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾਪਲੋਭਨਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਤਞ੍ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤੋਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕੇਨ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਾਪਿਤੋਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਯਂ ਤੇ ਇਤ੍ਥੀ ਅਨਤ੍ਥਕਾਰਿਕਾ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਤ੍વਂ ਇਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਅਗ੍ਗਿਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਮਰਨ੍ਤੋ ਪਣ੍ਡਿਤੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਜੀવਿਤਂ ਲਭੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਸੇਨਕੇ ਨਾਮ ਰਞ੍ਞੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕਤ੍ਤਂ ਕਾਰੇਸਿ। ਤਦਾ ਸੇਨਕਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਏਕੇਨ ਨਾਗਰਾਜੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਿਤ੍ਤਭਾવੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਨਾਗਰਾਜਾ ਨਾਗਭવਨਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਥਲੇ ਗੋਚਰਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਚਰਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਗਾਮਦਾਰਕਾ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਸਪ੍ਪੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਲੇਡ੍ਡੁਦਣ੍ਡਾਦੀਹਿ ਪਹਰਿਂਸੁ। ਅਥ ਰਾਜਾ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਕੀਲ਼ਿਤੁਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਏਤੇ ਦਾਰਕਾ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਕਂ ਸਪ੍ਪਂ ਪਹਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਪਹਰਿਤੁਂ ਮਾ ਦੇਥ, ਪਲਾਪੇਥ ਨੇ’’ਤਿ ਪਲਾਪੇਸਿ। ਨਾਗਰਾਜਾ ਜੀવਿਤਂ
ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਾਗਮਾਣવਿਕਾਯ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਯਂ ਉਦਕਕੀਲ਼ਂ ਕੀਲ਼ਿ। ਨਾਗਮਾਣવਿਕਾ ਏਕਂ ਉਦਕਸਪ੍ਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਤ੍ਤਭਾવਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવਿ। ਰਾਜਾ ਤਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ‘‘ਕਹਂ ਨੁ
ਤਸ੍ਸੇਕਦਿવਸਂ
ਸਾ ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਯਨਂ ਆਰੁਯ੍ਹ ਨਿਪਜ੍ਜਨਕਾਲੇ ‘‘ਕਿਂਕਾਰਣਾ ਦੇવ, ਹਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸੋ ‘‘ਕਿਂ ਤੇ ਮਮ ਹਸਿਤਕਾਰਣੇਨਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਨਿਬਦ੍ਧੋ ਕਥੇਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਸਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਜਾਨਨਮਨ੍ਤਂ ਮਯ੍ਹਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਦਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਪਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਨਿਬਨ੍ਧਿ
ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਸਕ੍ਕੋ ਲੋਕਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਕਾਰਣਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਬਾਲਰਾਜਾ ਮਾਤੁਗਾਮਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ‘ਅਗ੍ਗਿਂ ਪવਿਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਜੀવਿਤਮਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸੁਜਂ ਅਸੁਰਕਞ੍ਞਂ ਆਦਾਯ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਅਜਿਕਂ
੭੭.
‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰੇવਮਾਹਂਸੁ, વਸ੍ਤਂ ਬਾਲੋਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾ।
ਪਸ੍ਸ ਬਾਲੋ ਰਹੋਕਮ੍ਮਂ, ਆવਿਕੁਬ੍ਬਂ ਨ ਬੁਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ વਸ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਜਂ। ਪਣ੍ਡਿਤਾਤਿ ਞਾਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਤਂ ਬਾਲੋਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ વਦਨ੍ਤਿ। ਪਸ੍ਸਾਤਿ ਆਲਪਨਂ, ਪਸ੍ਸਥਾਹਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨ ਬੁਜ੍ਝਤੀਤਿ ਏવਂ ਕਾਤੁਂ ਅਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ।
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਜੋ ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
੭੮.
‘‘ਤ੍વਂ ਖੋਪਿ ਸਮ੍ਮ ਬਾਲੋਸਿ, ਖਰਪੁਤ੍ਤ વਿਜਾਨਹਿ।
ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਹਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ, વਙ੍ਕੋਟ੍ਠੋ ਓਹਿਤੋਮੁਖੋ॥
੭੯.
‘‘ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਮ ਤੇ ਬਾਲ੍ਯਂ, ਯੋ ਮੁਤ੍ਤੋ ਨ ਪਲਾਯਸਿ।
ਸੋ ਚ ਬਾਲਤਰੋ ਸਮ੍ਮ, ਯਂ ਤ੍વਂ વਹਤਿ ਸੇਨਕ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਤ੍વਂ ਖੋਪਿ ਸਮ੍ਮਾਤਿ ਸਮ੍ਮ ਸਿਨ੍ਧવ ਮਯਾਪਿ ਖੋ ਤ੍વਂ ਬਾਲਤਰੋ। ਖਰਪੁਤ੍ਤਾਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਗਦ੍ਰਭਸ੍ਸ ਜਾਤਕੋ, ਤੇਨ ਤਂ ਏવਮਾਹ। વਿਜਾਨਹੀਤਿ ਅਹਮੇવ ਬਾਲੋਤਿ ਏવਂ ਜਾਨਾਹਿ। ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਤਿ વਙ੍ਕੋਟ੍ਠੋਤਿ વਙ੍ਕਓਟ੍ਠੋ। ਓਹਿਤੋਮੁਖੋਤਿ ਮੁਖਬਨ੍ਧਨੇਨ ਪਿਹਿਤਮੁਖੋ। ਯੋ ਮੁਤ੍ਤੋ ਨ ਪਲਾਯਸੀਤਿ ਯੋ ਤ੍વਂ ਰਥਤੋ ਮੁਤ੍ਤੋ ਸਮਾਨੋ ਮੁਤ੍ਤਕਾਲੇ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞਂ ਨ ਪવਿਸਸਿ, ਤਂ ਤੇ ਅਪਲਾਯਨਂ ਅਪਰਮ੍ਪਿ ਬਾਲ੍ਯਂ ਸੋ ਚ ਬਾਲਤਰੋਤਿ ਯਂ ਤ੍વਂ ਸੇਨਕਂ વਹਸਿ, ਸੋ ਸੇਨਕੋ ਤਯਾਪਿ ਬਾਲਤਰੋ।
ਰਾਜਾ ਤੇਸਂ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਕਥਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਣਿਕਂ ਰਥਂ ਪੇਸੇਸਿ। ਸਿਨ੍ਧવੋਪਿ ਤਸ੍ਸ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪੁਨ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੮੦.
‘‘ਯਂ ਨੁ ਸਮ੍ਮ ਅਹਂ ਬਾਲੋ, ਅਜਰਾਜ વਿਜਾਨਹਿ।
ਅਥ ਕੇਨ ਸੇਨਕੋ ਬਾਲੋ, ਤਂ ਮੇ ਅਕ੍ਖਾਹਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਯਨ੍ਤਿ ਕਰਣਤ੍ਥੇ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤવਚਨਂ। ਨੂਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸવਤ੍ਥੇ ਨਿਪਾਤੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਸਮ੍ਮ ਅਜਰਾਜ, ਯੇਨ ਤਾવ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਤ੍ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਅਹਂ ਬਾਲੋ, ਤਂ ਤ੍વਂ ਕਾਰਣਂ ਜਾਨਾਹਿ, ਸਕ੍ਕਾ ਏਤਂ ਤਯਾ ਞਾਤੁਂ, ਅਹਞ੍ਹਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਤ੍ਤਾવ ਬਾਲੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਮਂ ਖਰਪੁਤ੍ਤਾਤਿਆਦੀਨਿ વਦਨ੍ਤੋ ਸੁਟ੍ਠੁ વਦਸਿ, ਅਯਂ ਪਨ ਸੇਨਕੋ ਰਾਜਾ ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਬਾਲੋ, ਤਂ ਮੇ ਕਾਰਣਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਕ੍ਖਾਹੀਤਿ।
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਜੋ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਚਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੮੧.
‘‘ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਲਭਿਤ੍વਾਨ, ਭਰਿਯਾਯ ਯੋ ਪਦਸ੍ਸਤਿ।
ਤੇਨ ਜਹਿਸ੍ਸਤਤ੍ਤਾਨਂ, ਸਾ ਚੇવਸ੍ਸ ਨ ਹੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਰੁਤਜਾਨਨਮਨ੍ਤਂ। ਤੇਨਾਤਿ ਤਸ੍ਸਾ ਮਨ੍ਤਪ੍ਪਦਾਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਤਂ ਦਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਜਹਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਾ ਚਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਸ ਤਯਾਪਿ ਬਾਲਤਰੋ, ਯੋ ਲਦ੍ਧਂ ਯਸਂ ਰਕ੍ਖਿਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ।
ਰਾਜਾ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਜਰਾਜ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸੋਤ੍ਥਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋਪਿ ਤ੍વਞ੍ਞੇવ ਕਰਿਸ੍ਸਸਿ, ਕਥੇਹਿ ਤਾવ ਨੋ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤਕ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਅਥ ਨਂ ਅਜਰਾਜਾ ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਇਮੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਞ੍ਞੋ ਪਿਯਤਰੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ, ਏਕਂ ਪਿਯਭਣ੍ਡਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ
੮੨.
‘‘ਨ
ਅਤ੍ਤਾવ ਸੇਯ੍ਯੋ ਪਰਮਾ ਚ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਲਬ੍ਭਾ ਪਿਯਾ ਓਚਿਤਤ੍ਥੇਨ ਪਚ੍ਛਾ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਪਿਯਮ੍ਮੇਤਿ ਪਿਯਂ ਮੇ, ਅਯਮੇવ વਾ ਪਾਠੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਜਨਿਨ੍ਦ, ਤਾਦਿਸੋ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸੋ ਯਸਮਹਤ੍ਤੇ ਠਿਤੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਏਕਂ ਪਿਯਭਣ੍ਡਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ‘‘ਇਦਂ ਪਿਯਂ ਮੇ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਂ ਨਿਰਂਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਤਾਨਿ ਪਿਯਾਨਿ ਨ ਸੇવਤੇવ। ਕਿਂਕਾਰਣਾ? ਅਤ੍ਤਾવ ਸੇਯ੍ਯੋ ਪਰਮਾ ਚ ਸੇਯ੍ਯੋਤਿ, ਯਸ੍ਮਾ ਸਤਗੁਣੇਨ ਸਹਸ੍ਸਗੁਣੇਨ ਅਤ੍ਤਾવ ਸੇਯ੍ਯੋ વਰੋ ਲਬ੍ਭਾ ਪਿਯਾ ਓਚਿਤਤ੍ਥੇਨ ਪਚ੍ਛਾਤਿ ਓਚਿਤਤ੍ਥੇਨ વਡ੍ਢਿਤਤ੍ਥੇਨ ਯਸਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਪੁਰਿਸੇਨ ਪਚ੍ਛਾ ਪਿਯਾ ਨਾਮ ਸਕ੍ਕਾ ਲਦ੍ਧੁਂ, ਨ ਤਸ੍ਸਾ ਕਾਰਣਾ ਅਤ੍ਤਾ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋਤਿ।
ਏવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਰਞ੍ਞੋ ਓવਾਦਂ ਅਦਾਸਿ। ਰਾਜਾ ਤੁਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਅਜਰਾਜ, ਕੁਤੋ ਆਗਤੋਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਸਕ੍ਕੋ ਅਹਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤવ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਯ ਤਂ ਮਰਣਾ ਮੋਚੇਤੁਂ ਆਗਤੋਮ੍ਹੀਤਿ। ਦੇવਰਾਜ, ਅਹਂ ਏਤਿਸ੍ਸਾ ‘‘ਮਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅવਚਂ, ਇਦਾਨਿ ‘‘ਕਿਂ ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ? ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ વਿਨਾਸੇਨ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ‘ਸਿਪ੍ਪਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੋ’ਤਿ વਤ੍વਾ ਏਤਂ ਕਤਿਪਯੇ ਪਹਾਰੇ ਪਹਰਾਪੇਹਿ, ਇਮਿਨਾ ਉਪਾਯੇਨ ਨ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਰਞ੍ਞੋ ਓવਾਦਂ ਦਤ੍વਾ ਸਕਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਗਤੋ। ਰਾਜਾ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦੇવਿਂ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਆਹ ‘‘ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਸਿ ਭਦ੍ਦੇ, ਮਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਦੇવਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਉਪਚਾਰਂ ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕੋ ਉਪਚਾਰੋ’’ਤਿ? ‘‘ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਪਹਾਰਸਤੇ
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਭਿਕ੍ਖੁ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ। ਤਦਾ ਰਾਜਾ ਉਕ੍ਕਣ੍ਠਿਤਭਿਕ੍ਖੁ ਅਹੋਸਿ, ਦੇવੀ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾ, ਅਸ੍ਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤੋ, ਸਕ੍ਕੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ।
ਖਰਪੁਤ੍ਤਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਪਠਮਾ।
[੩੮੭] ੨. ਸੂਚਿਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਅਕਕ੍ਕਸਂ ਅਫਰੁਸਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਾਪਾਰਮਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। વਤ੍ਥੁ ਮਹਾਉਮਙ੍ਗਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੨.੨੨.੫੯੦ ਆਦਯੋ) ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਤਦਾ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਤਥਾਗਤੋ ਪਞ੍ਞવਾ ਉਪਾਯਕੁਸਲੋਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਕਾਸਿਰਟ੍ਠੇ ਕਮ੍ਮਾਰਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਪਰਿਯੋਦਾਤਸਿਪ੍ਪੋ ਅਹੋਸਿ। ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਪਨਸ੍ਸ ਦਲਿਦ੍ਦਾ, ਤੇਸਂ ਗਾਮਤੋ ਅવਿਦੂਰੇ ਅਞ੍ਞੋ ਸਹਸ੍ਸਕੁਟਿਕੋ ਕਮ੍ਮਾਰਗਾਮੋ। ਤਤ੍ਥ ਕਮ੍ਮਾਰਸਹਸ੍ਸਜੇਟ੍ਠਕੋ ਕਮ੍ਮਾਰੋ ਰਾਜવਲ੍ਲਭੋ ਅਡ੍ਢੋ ਮਹਦ੍ਧਨੋ, ਤਸ੍ਸੇਕਾ ਧੀਤਾ ਅਹੋਸਿ ਉਤ੍ਤਮਰੂਪਧਰਾ ਦੇવਚ੍ਛਰਾਪਟਿਭਾਗਾ ਜਨਪਦਕਲ੍ਯਾਣਿਲਕ੍ਖਣੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ। ਸਾਮਨ੍ਤਗਾਮੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸਾ વਾਸਿਫਰਸੁਫਾਲਪਾਚਨਾਦਿਕਾਰਾਪਨਤ੍ਥਾਯ ਤਂ ਗਾਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਤਂ ਕੁਮਾਰਿਕਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਾਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨਾਦੀਸੁ ਤਸ੍ਸਾ ਰੂਪਂ
੮੩.
‘‘ਅਕਕ੍ਕਸਂ ਅਫਰੁਸਂ, ਖਰਧੋਤਂ ਸੁਪਾਸਿਯਂ।
ਸੁਖੁਮਂ ਤਿਖਿਣਗ੍ਗਞ੍ਚ, ਕੋ ਸੂਚਿਂ ਕੇਤੁਮਿਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ॥
ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਮਮ ਪਟਲਸ੍ਸ વਾ ਤਿਲਕਸ੍ਸ વਾ ਓਧਿਨੋ વਾ ਅਭਾવੇਨ ਅਕਕ੍ਕਸਂ, ਸੁਮਟ੍ਠਤਾਯ ਅਫਰੁਸਂ, ਖਰੇਨ ਪਾਸਾਣੇਨ ਧੋਤਤ੍ਤਾ ਖਰਧੋਤਂ, ਸੁਨ੍ਦਰੇਨ ਸੁવਿਦ੍ਧੇਨ ਪਾਸੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਸੁਪਾਸਿਯਂ ਸੁਖੁਮਂ, ਅਗ੍ਗਸ੍ਸ ਤਿਖਿਣਤਾਯ ਤਿਖਿਣਗ੍ਗਂ ਸੂਚਿਂ ਮਮ ਹਤ੍ਥਤੋ ਮੂਲਂ ਦਤ੍વਾ ਕੋ ਕਿਣਿਤੁਂ ਇਚ੍ਛਤੀਤਿ।
ਏવਞ੍ਚ
੮੪.
‘‘ਸੁਮਜ੍ਜਞ੍ਚ ਸੁਪਾਸਞ੍ਚ, ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਂ ਸੁવਟ੍ਟਿਤਂ।
ਘਨਘਾਤਿਮਂ ਪਟਿਥਦ੍ਧਂ, ਕੋ ਸੂਚਿਂ ਕੇਤੁਮਿਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਸੁਮਜ੍ਜਞ੍ਚਾਤਿ ਕੁਰੁવਿਨ੍ਦਕਚੁਣ੍ਣੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ ਮਜ੍ਜਿਤਂ। ਸੁਪਾਸਞ੍ਚਾਤਿ ਸਣ੍ਹੇਨ ਪਾਸવੇਧਕੇਨ વਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ ਸੁਨ੍ਦਰਪਾਸਂ। ਘਨਘਾਤਿਮਨ੍ਤਿ ਯਾ ਘਾਤਿਯਮਾਨਾ ਅਧਿਕਰਣਿਂ ਅਨੁਪવਿਸਤਿ, ਅਯਂ ‘‘ਘਨਘਾਤਿਮਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਾਦਿਸਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਟਿਥਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਥਦ੍ਧਂ ਅਮੁਦੁਕਂ।
ਤਸ੍ਮਿਂ
੮੪.
‘‘ਇਤੋਦਾਨਿ ਪਤਾਯਨ੍ਤਿ, ਸੂਚਿਯੋ ਬਲ਼ਿਸਾਨਿ ਚ।
ਕੋਯਂ ਕਮ੍ਮਾਰਗਾਮਸ੍ਮਿਂ, ਸੂਚਿਂ વਿਕ੍ਕੇਤੁਮਿਚ੍ਛਤਿ॥
੮੫.
‘‘ਇਤੋ ਸਤ੍ਥਾਨਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ વਿવਿਧਾ ਪੁਥੂ।
ਕੋਯਂ ਕਮ੍ਮਾਰਗਾਮਸ੍ਮਿਂ, ਸੂਚਿਂ વਿਕ੍ਕੇਤੁਮਿਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਇਤੋਦਾਨੀਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਰਟ੍ਠੇ ਇਦਾਨਿ ਸੂਚਿਯੋ ਚ ਬਲ਼ਿਸਾਨਿ ਚ ਅਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਉਪਕਰਣਾਨਿ ਇਮਮ੍ਹਾ ਕਮ੍ਮਾਰਗਾਮਾ ਪਤਾਯਨ੍ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਤਂ ਦਿਸਂ ਪਤ੍ਥਰਨ੍ਤਾ ਨਿਗ੍ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਕੋਯਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ ਕੋ ਅਯਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਕਮ੍ਮਾਰਗਾਮੇ ਸਤ੍ਥਾਨੀਤਿ ਬਾਰਾਣਸਿਂ વਿવਿਧਾ ਪੁਥੂਤਿ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾ ਬਹੂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾਪਿ ਸਕਲਰਟ੍ਠવਾਸੀਨਂ ਇਤੋ ਗਹਿਤਉਪਕਰਣੇਹੇવ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ।
ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸਾ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਭਦ੍ਦੇ, ਤ੍વਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੀ ਅਞ੍ਞਾਣੇਨ ਏવਂ વਦੇਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
੮੬.
‘‘ਸੂਚਿਂ
ਆਚਰਿਯਾવ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਂ॥
੮੭.
‘‘ਇਮਞ੍ਚੇ ਤੇ ਪਿਤਾ ਭਦ੍ਦੇ, ਸੂਚਿਂ ਜਞ੍ਞਾ ਮਯਾ ਕਤਂ।
ਤਯਾ ਚ ਮਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਯਞ੍ਚਤ੍ਥਞ੍ਞਂ ਘਰੇ ਧਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਸੂਚਿਨ੍ਤਿ વਿਭਤ੍ਤਿવਿਪਲ੍ਲਾਸੋ ਕਤੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਸੂਚਿ ਨਾਮ ਪਜਾਨਤਾ ਪਣ੍ਡਿਤੇਨ ਪੁਰਿਸੇਨ ਕਮ੍ਮਾਰਗਾਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ વਿਕ੍ਕੇਤਬ੍ਬਾ। ਕਿਂਕਾਰਣਾ? ਆਚਰਿਯਾવ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਕਮ੍ਮਂ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਿਪ੍ਪਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯਾવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਪ੍ਪੇ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਕਮ੍ਮਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਸ੍વਾਹਂ ਕਮ੍ਮਾਰਕਮ੍ਮਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਗਹਪਤਿਕਾਨਂ ਗਾਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਮ ਸੂਚਿਯਾ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਭਾવਂ ਕਥਂ ਜਾਨਾਪੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਗਾਮੇ ਮਮ ਬਲਂ ਜਾਨਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਏવਂ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਬਲਂ વਣ੍ਣੇਸਿ।
ਤਯਾ ਚ ਮਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ ਭਦ੍ਦੇ ਸਚੇ ਤવ ਪਿਤਾ ਇਮਂ ਮਯਾ ਕਤਂ ਸੂਚਿਂ ‘‘ਈਦਿਸਾ વਾ ਏਸਾ, ਏવਂ વਾ ਕਤਾ’’ਤਿ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ‘‘ਇਮਂ ਮੇ ਧੀਤਰਂ ਤવ ਪਾਦਪਰਿਚਾਰਿਕਂ ਦਮ੍ਮਿ, ਗਣ੍ਹਾਹਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਤਯਾ ਚ ਮਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਯਞ੍ਚਤ੍ਥਞ੍ਞਂ ਘਰੇ ਧਨਨ੍ਤਿ ਯਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਂ ਸવਿਞ੍ਞਾਣਕਂ વਾ ਅવਿਞ੍ਞਾਣਕਂ વਾ ਘਰੇ ਧਨਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਤੇਨ ਮਂ ਨਿਮਨ੍ਤੇਯ੍ਯ। ‘‘ਯਞ੍ਚਸ੍ਸਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਯਞ੍ਚ ਅਸ੍ਸ ਘਰੇ ਅਞ੍ਞਂ ਧਨਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਕਮ੍ਮਾਰਜੇਟ੍ਠਕੋ ਸਬ੍ਬਂ ਤੇਸਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਧੀਤਰਂ ਪਕ੍ਕੋਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਸੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ਤਾਤ, ਏਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਸੂਚਿਂ વਿਕ੍ਕਿਣਾਤਿ, ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪੇਮੀਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਪਕ੍ਕੋਸਾਹਿ ਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕੋਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਗੇਹਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਾਰਜੇਟ੍ਠਕਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ
ਅਥ ਨਂ ਕਮ੍ਮਾਰਜੇਟ੍ਠਕੋ ‘‘ਤਾਤ, ਇਮਾਯ ਸੂਚਿਯਾ ਕਿਂ ਬਲ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਆਚਰਿਯ ਬਲવਤਾ ਪੁਰਿਸੇਨ ਅਧਿਕਰਣਿਂ ਉਕ੍ਖਿਪਾਪੇਤ੍વਾ ਅਧਿਕਰਣਿਯਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਦਕਪਾਤਿਂ ਠਪਾਪੇਤ੍વਾ ਅਧਿਕਰਣਿਯਾ ਮਜ੍ਝੇ ਇਮਂ ਸੂਚਿਂ ਪਹਰਥਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਥਾ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਅਧਿਕਰਣਿਯਾ ਮਜ੍ਝੇ ਸੂਚਿਂ ਅਗ੍ਗੇਨ ਪਹਰਿ। ਸਾ ਅਧਿਕਰਣਿਂ વਿਨਿવਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਉਦਕਪਿਟ੍ਠੇ ਕੇਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਉਦ੍ਧਂ વਾ ਅਧੋ વਾ ਅਹੁਤ੍વਾ ਤਿਰਿਯਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਬ੍ਬੇ ਕਮ੍ਮਾਰਾ ‘‘ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ‘ਕਮ੍ਮਾਰਾ ਨਾਮ ਏਦਿਸਾ ਹੋਨ੍ਤੀ’ਤਿ ਸੁਤਿવਸੇਨਪਿ ਨ ਸੁਤਪੁਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋ ਫੋਟੇਤ੍વਾ ਚੇਲੁਕ੍ਖੇਪਸਹਸ੍ਸਂ ਪવਤ੍ਤਯਿਂਸੁ
ਸਤ੍ਥਾ
ਸੂਚਿਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਦੁਤਿਯਾ।
[੩੮੮] ੩. ਤੁਣ੍ਡਿਲਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਨવਛਨ੍ਨਕੇਤਿ
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸੂਕਰਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ। ਸੂਕਰੀ ਪਰਿਣਤਗਬ੍ਭਾ ਦ੍વੇ ਪੁਤ੍ਤੇ વਿਜਾਯਿ। ਸਾ ਏਕਦਿવਸਂ ਤੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਆવਾਟੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਅਥੇਕਾ ਬਾਰਾਣਸਿਦ੍વਾਰਗਾਮવਾਸਿਨੀ ਮਹਲ੍ਲਿਕਾ ਕਪ੍ਪਾਸਖੇਤ੍ਤਤੋ ਪਚ੍ਛਿਪੁਣ੍ਣਂ ਕਪ੍ਪਾਸਂ ਆਦਾਯ
ਸਾ ਕਹਾਪਣੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਤਾਤਾ, ਮਹਾਤੁਣ੍ਡਿਲਂ ਦਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਮਿ। ਚੂਲ਼ਤੁਣ੍ਡਿਲਂ ਪਨ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ
੮੮.
‘‘ਨવਛਨ੍ਨਕੇਦਾਨਿ ਦਿਯ੍ਯਤਿ, ਪੁਣ੍ਣਾਯਂ ਦੋਣਿ ਸੁવਾਮਿਨੀ ਠਿਤਾ।
ਬਹੁਕੇ ਜਨੇ ਪਾਸਪਾਣਿਕੇ, ਨੋ ਚ ਖੋ ਮੇ ਪਟਿਭਾਤਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਨવਛਨ੍ਨਕੇਦਾਨਿ ਦਿਯ੍ਯਤੀਤਿ ਭਾਤਿਕ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕੁਣ੍ਡਕਯਾਗੁ વਾ ਝਾਮਭਤ੍ਤਂ વਾ ਦਿਯ੍ਯਤਿ, ਅਜ੍ਜ ਪਨ ਨવਛਨ੍ਨਕਂ ਨવਾਕਾਰਂ ਦਾਨਂ ਦਿਯ੍ਯਤਿ। ਪੁਣ੍ਣਾਯਂ ਦੋਣੀਤਿ ਅਯਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਤ੍ਤਦੋਣਿ ਸੁਦ੍ਧਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪੁਣ੍ਣਾ। ਸੁવਾਮਿਨੀ ਠਿਤਾਤਿ ਅਯ੍ਯਾਪਿ ਨੋ ਤਸ੍ਸਾ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਠਿਤਾ। ਬਹੁਕੇ ਜਨੇਤਿ ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਅਯ੍ਯਾવ, ਅਞ੍ਞੋਪਿ ਬਹੁਕੋ ਜਨੋ ਪਾਸਪਾਣਿਕੋ ਠਿਤੋ। ਨੋ ਚ ਖੋ ਮੇ ਪਟਿਭਾਤੀਤਿ ਅਯਂ ਏવਂ ਏਤੇਸਂ ਠਿਤਭਾવੋਪਿ ਇਦਂ ਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਮ੍ਪਿ ਮਯ੍ਹਂ ਨ ਪਟਿਭਾਤਿ, ਨ ਰੁਚ੍ਚਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਤਾਤ ਚੂਲ਼ਤੁਣ੍ਡਿਲ, ਮਮ ਕਿਰ ਮਾਤਾ ਏਤ੍ਥੇવ ਸੂਕਰੇ ਪੋਸੇਨ੍ਤੀ ਨਾਮ ਯਦਤ੍ਥਂ ਪੋਸੇਤਿ, ਸ੍વਾਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥੋ
੮੯.
‘‘ਤਸਸਿ ਭਮਸਿ ਲੇਣਮਿਚ੍ਛਸਿ, ਅਤ੍ਤਾਣੋਸਿ ਕੁਹਿਂ ਗਮਿਸ੍ਸਸਿ।
ਅਪ੍ਪੋਸ੍ਸੁਕ੍ਕੋ ਭੁਞ੍ਜ ਤੁਣ੍ਡਿਲ, ਮਂਸਤ੍ਥਾਯ ਹਿ ਪੋਸਿਤਾਮ੍ਹਸੇ॥
੯੦.
‘‘ਓਗਹ
ਗਣ੍ਹਾਹਿ ਨવਂ વਿਲੇਪਨਂ, ਯਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧੋ ਨ ਕਦਾਚਿ ਛਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਤਸਸਿ ਭਮਸੀਤਿ ਮਰਣਭਯੇਨ ਉਤ੍ਤਸਸਿ, ਤੇਨੇવ ਕਿਲਮਨ੍ਤੋ ਭਮਸਿ। ਲੇਣਮਿਚ੍ਛਸੀਤਿ ਪਤਿਟ੍ਠਂ ਓਲੋਕੇਸਿ। ਅਤ੍ਤਾਣੋਸੀਤਿ ਤਾਤ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮਾਤਾ ਪਟਿਸਰਣਂ ਅਹੋਸਿ, ਸਾ ਅਜ੍ਜ ਪਨ ਨਿਰਪੇਕ੍ਖਾ ਅਮ੍ਹੇ ਛਡ੍ਡੇਸਿ, ਇਦਾਨਿ ਕੁਹਿਂ ਗਮਿਸ੍ਸਸਿ। ਓਗਹਾਤਿ ਓਗਾਹ, ਅਯਮੇવ વਾ ਪਾਠੋ। ਪવਾਹਯਾਤਿ ਪવਾਹੇਹਿ, ਹਾਰੇਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨ ਛਿਜ੍ਜਤੀਤਿ ਨ ਨਸ੍ਸਤਿ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਤਾਤ, ਸਚੇ ਮਰਣਤੋ ਤਸਸਿ, ਅਕਦ੍ਦਮਂ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਤવ ਸਰੀਰੇ ਸਬ੍ਬਂ ਸੇਦਞ੍ਚ ਮਲਞ੍ਚ ਪવਾਹੇਤ੍વਾ ਸੁਰਭਿਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਂ વਿਲਿਮ੍ਪਾਤਿ।
ਤਸ੍ਸ ਦਸ ਪਾਰਮਿਯੋ ਆવਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਮੇਤ੍ਤਾਪਾਰਮਿਂ ਪੁਰੇਚਾਰਿਕਂ ਕਤ੍વਾ ਪਠਮਂ ਪਦਂ ਉਦਾਹਰਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਸਦ੍ਦੋ ਸਕਲਂ ਦ੍વਾਦਸਯੋਜਨਿਕਂ ਬਾਰਾਣਸਿਂ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਗਤੋ। ਸੁਤਸੁਤਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਰਾਜਉਪਰਾਜਾਦਯੋ ਆਦਿਂ
੯੧.
‘‘ਕਤਮੋ ਰਹਦੋ ਅਕਦ੍ਦਮੋ, ਕਿਂਸੁ ਸੇਦਮਲਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
ਕਤਮਞ੍ਚ ਨવਂ વਿਲੇਪਨਂ, ਯਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧੋ ਨ ਕਦਾਚਿ ਛਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ॥
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਕਨਿਟ੍ਠ ਓਹਿਤਸੋਤੋ ਸੁਣਾਹੀ’’ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਲੀਲ਼ਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
੯੨.
‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਰਹਦੋ ਅਕਦ੍ਦਮੋ, ਪਾਪਂ ਸੇਦਮਲਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ।
ਸੀਲਞ੍ਚ ਨવਂ વਿਲੇਪਨਂ, ਤਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧੋ ਨ ਕਦਾਚਿ ਛਿਜ੍ਜਤਿ॥
੯੩.
‘‘ਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ
ਪੁਣ੍ਣਾਯ ਚ ਪੁਣ੍ਣਮਾਸਿਯਾ, ਰਮਮਾਨਾવ ਜਹਨ੍ਤਿ ਜੀવਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਪਞ੍ਚਸੀਲਅਟ੍ਠਸੀਲਦਸਸੀਲਾਨਿ ਤੀਣਿ ਸੁਚਰਿਤਾਨਿ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮਾ ਅਮਤਮਹਾਨਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬੋਪੇਸ ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ। ਅਕਦ੍ਦਮੋਤਿ ਰਾਗਦੋਸਮੋਹਮਾਨਦਿਟ੍ਠਿਕਿਲੇਸਕਦ੍ਦਮਾਨਂ ਅਭਾવੇਨ ਅਕਦ੍ਦਮੋ। ਇਮਿਨਾ ਸੇਸਧਮ੍ਮਤੋ વਿਨਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਨਮੇવ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ‘‘ਯਾવਤਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਸਙ੍ਖਤਾ વਾ ਅਸਙ੍ਖਤਾ વਾ, વਿਰਾਗੋ ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ, ਯਦਿਦਂ ਮਦਨਿਮ੍ਮਦਨੋ ਪਿਪਾਸવਿਨਯੋ ਆਲਯਸਮੁਗ੍ਘਾਤੋ વਟ੍ਟੁਪਚ੍ਛੇਦੋ ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯੋ વਿਰਾਗੋ ਨਿਰੋਧੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੪.੩੪; ਇਤਿવੁ॰ ੯੦) ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਦੇવ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ, ਤਾਤ ਚੂਲ਼ਤੁਣ੍ਡਿਲ, ਅਹਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਤਲ਼ਾਕਂ ‘‘ਰਹਦੋ’’ਤਿ ਕਥੇਮਿ। ਜਾਤਿਜਰਾਬ੍ਯਾਧਿਮਰਣਾਦੀਨਿ ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ, ਸਚੇ ਮਰਣਤੋ ਮੁਞ੍ਚਿਤੁਕਾਮੋ, ਨਿਬ੍ਬਾਨਗਾਮਿਨਿਂ ਪਟਿਪਦਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਉਪਨਿਸ੍ਸਯਪਚ੍ਚਯવਸੇਨ ਕਿਰ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਕਥੇਸਿ।
ਪਾਪਂ ਸੇਦਮਲਨ੍ਤਿ
ਸੀਲਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚਸੀਲਂ ਦਸਸੀਲਂ ਚਤੁਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਸੀਲਂ। ‘‘ਇਦਂ, ਤਾਤ, ਸੀਲਂ ਚਤੁਜ੍ਜਾਤਿਗਨ੍ਧવਿਲੇਪਨਸਦਿਸ’’ਨ੍ਤਿ વਦਤਿ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਿਲਸ੍ਸ ਗਨ੍ਧੋ ਤੀਸੁ વਯੇਸੁ ਕਦਾਚਿ ਨ ਛਿਜ੍ਜਤਿ, ਸਕਲਲੋਕਂ ਪਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ।
‘‘ਨ ਪੁਪ੍ਫਗਨ੍ਧੋ ਪਟਿવਾਤਮੇਤਿ, ਨ ਚਨ੍ਦਨਂ ਤਗ੍ਗਰਮਲ੍ਲਿਕਾ વਾ।
ਸਤਞ੍ਚ ਗਨ੍ਧੋ ਪਟਿવਾਤਮੇਤਿ, ਸਬ੍ਬਾ ਦਿਸਾ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸੋ ਪવਾਯਤਿ॥
‘‘ਚਨ੍ਦਨਂ
ਏਤੇਸਂ ਗਨ੍ਧਜਾਤਾਨਂ, ਸੀਲਗਨ੍ਧੋ ਅਨੁਤ੍ਤਰੋ॥
‘‘ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਅਯਂ ਗਨ੍ਧੋ, ਯ੍વਾਯਂ ਤਗਰਚਨ੍ਦਨਂ।
ਯੋ ਚ ਸੀਲવਤਂ ਗਨ੍ਧੋ, વਾਤਿ ਦੇવੇਸੁ ਉਤ੍ਤਮੋ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੫੪-੫੬)।
ਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਸਰੀਰਘਾਤਿਨੋਤਿ ਤਾਤ ਚੂਲ਼ਤੁਣ੍ਡਿਲ, ਇਮੇ ਅਞ੍ਞਾਣਮਨੁਸ੍ਸਾ ‘‘ਮਧੁਰਮਂਸਂ ਖਾਦਿਸ੍ਸਾਮ, ਪੁਤ੍ਤਦਾਰਮ੍ਪਿ ਖਾਦਾਪੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਤੁਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਆਸੇવਿਤੋ ਭਾવਿਤੋ ਬਹੁਲੀਕਤੋ ਨਿਰਯਸਂવਤ੍ਤਨਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿ…ਪੇ॰… ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯਸਂવਤ੍ਤਨਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਯੋ ਸਬ੍ਬਲਹੁਕੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਸ੍ਸ વਿਪਾਕੋ, ਸੋ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤਸ੍ਸ ਅਪ੍ਪਾਯੁਕਸਂવਤ੍ਤਨਿਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਇਮਂ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੇ ਆਦੀਨવਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ –
‘‘ਮਧੁવਾ
ਯਦਾ ਚ ਪਚ੍ਚਤਿ ਪਾਪਂ, ਬਾਲੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੬੯) –
ਮਧੁਰਸਞ੍ਞਿਨੋ ਹੁਤ੍વਾ –
‘‘ਚਰਨ੍ਤਿ ਬਾਲਾ ਦੁਮ੍ਮੇਧਾ, ਅਮਿਤ੍ਤੇਨੇવ ਅਤ੍ਤਨਾ।
ਕਰੋਨ੍ਤਾ ਪਾਪਕਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਯਂ ਹੋਤਿ ਕਟੁਕਪ੍ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੬੬) –
ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ।
‘‘ਨ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ ਸਾਧੁ, ਯਂ ਕਤ੍વਾ ਅਨੁਤਪ੍ਪਤਿ।
ਯਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸੁਮੁਖੋ ਰੋਦਂ, વਿਪਾਕਂ ਪਟਿਸੇવਤੀ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੬੭)।
ਨ ਚ ਨਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਸਰੀਰਧਾਰਿਨੋਤਿ ਤਾਤ ਚੂਲ਼ਤੁਣ੍ਡਿਲ, ਯੇ ਪਨੇਤੇ ਸਰੀਰਧਾਰਿਨੋ ਸਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਰਣੇ
‘‘ਸਬ੍ਬੇ
ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਪਮਂ ਕਤ੍વਾ, ਨ ਹਨੇਯ੍ਯ ਨ ਘਾਤਯੇ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੧੨੯)।
ਪੁਣ੍ਣਾਯਾਤਿ ਗੁਣਪੁਣ੍ਣਾਯ। ਪੁਣ੍ਣਮਾਸਿਯਾਤਿ ਪੁਣ੍ਣਚਨ੍ਦਯੁਤ੍ਤਾਯ, ਮਾਸਂ વਾ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਠਿਤਾਯ। ਤਦਾ ਕਿਰ ਪੁਣ੍ਣਮਾਸੀ ਉਪੋਸਥਦਿવਸੋ ਹੋਤਿ। ਰਮਮਾਨਾવ ਜਹਨ੍ਤਿ ਜੀવਿਤਨ੍ਤਿ ਤਾਤ ਚੂਲ਼ਤੁਣ੍ਡਿਲ, ਮਾ ਸੋਚਿ ਮਾ ਪਰਿਦੇવਿ, ਮਰਣਸ੍ਸ ਨਾਮ ਤੇ ਭਾਯਨ੍ਤਿ, ਯੇਸਂ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਮਯਂ ਪਨ ਸੀਲਾਚਾਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਪੁਞ੍ਞવਨ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਮ੍ਹਾਦਿਸਾ ਸਤ੍ਤਾ ਰਮਮਾਨਾવ ਜਹਨ੍ਤਿ ਜੀવਿਤਨ੍ਤਿ।
ਏવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਮਧੁਰੇਨ ਸਰੇਨ ਬੁਦ੍ਧਲੀਲ਼ਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ। ਮਹਾਜਨਕਾਯਾ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋ ਫੋਟੇਸੁਂ, ਚੇਲੁਕ੍ਖੇਪਾ ਚ ਪવਤ੍ਤਿਂਸੁ, ਸਾਧੁਕਾਰਸਦ੍ਦਪੁਣ੍ਣਂ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਂ ਅਹੋਸਿ। ਬਾਰਾਣਸਿਰਾਜਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਰਜ੍ਜੇਨ ਪੂਜੇਤ੍વਾ ਮਹਲ੍ਲਿਕਾਯ ਯਸਂ ਦਤ੍વਾ ਉਭੋਪਿ ਤੇ ਗਨ੍ਧੋਦਕੇਨ ਨ੍ਹਾਪੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਧਾਦੀਹਿ વਿਲਿਮ੍ਪਾਪੇਤ੍વਾ ਗੀવਾਸੁ ਮਣਿਰਤਨਾਨਿ ਪਿਲ਼ਨ੍ਧਾਪੇਤ੍વਾ ਘਰਂ ਨੇਤ੍વਾ ਪੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿવਾਰੇਨ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਰਞ੍ਞੋ
ਸਤ੍ਥਾ
ਤਦਾ ਰਾਜਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਅਹੋਸਿ, ਚੂਲ਼ਤੁਣ੍ਡਿਲੋ ਮਰਣਭੀਰੁਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਰਿਸਾ ਬੁਦ੍ਧਪਰਿਸਾ, ਮਹਾਤੁਣ੍ਡਿਲੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ।
ਤੁਣ੍ਡਿਲਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਤਤਿਯਾ।
[੩੮੯] ੪. ਸੁવਣ੍ਣਕਕ੍ਕਟਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਸਿਙ੍ਗੀਮਿਗੋਤਿ ਖਣ੍ਡਹਾਲਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੨.੨੨.੯੮੨ ਆਦਯੋ) ਧਨਪਾਲવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਂ ਚੂਲ਼ਹਂਸਮਹਾਹਂਸਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੧.੧੫.੧੩੩ ਆਦਯੋ) ਕਥਿਤਂ। ਤਦਾ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ ‘‘ਆવੁਸੋ, ਧਮ੍ਮਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਆਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰੋ ਸੇਕ੍ਖਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਧਨਪਾਲਕੇ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਜੀવਿਤਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜੀ’’ਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਆਨਨ੍ਦੋ ਮਯ੍ਹਂ ਜੀવਿਤਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
ਅਤੀਤੇ ਰਾਜਗਹਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਪਸ੍ਸੇ ਸਾਲਿਨ੍ਦਿਯੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ ਹੋਤਿ। ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਗਾਮੇ ਕਸ੍ਸਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ
ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਨਿਬਦ੍ਧਂ ਖੇਤ੍ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਕ੍ਖੀਸੁ ਚ ਪਨਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚ ਪਸਾਦਾ ਤੀਣਿ ਮਣ੍ਡਲਾਨਿ વਿਸੁਦ੍ਧਾਨਿ ਹੁਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਖੇਤ੍ਤਕੋਟਿਯਂ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਤਾਲੇ ਕਾਕਕੁਲਾવਕੇ ਕਾਕੀ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਦਿਸ੍વਾ ਖਾਦਿਤੁਕਾਮਾ ਹੁਤ੍વਾ ਕਾਕਂ ਆਹ – ‘‘ਸਾਮਿ, ਦੋਹਲ਼ੋ ਮੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਦੋਹਲ਼ੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਖਾਦਿਤੁਕਾਮਾਮ੍ਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਦੁਦ੍ਦੋਹਲ਼ੋ ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਕੋ ਏਤਾਨਿ ਆਹਰਿਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਤ੍વਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਸੀ’’ਤਿ ਅਹਮ੍ਪੇਤਂ ਜਾਨਾਮਿ, ਯੋ ਪਨੇਸ ਤਾਲਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ વਮ੍ਮਿਕੋ, ਏਤ੍ਥ ਕਣ੍ਹਸਪ੍ਪੋ વਸਤਿ। ‘‘ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਹ, ਸੋ ਏਤਂ ਡਂਸਿਤ੍વਾ ਮਾਰੇਸ੍ਸਤਿ, ਅਥਸ੍ਸ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਉਪ੍ਪਾਟੇਤ੍વਾ ਤ੍વਂ ਆਹਰਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ
ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਠਮਂ ਸੋਬ੍ਭਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਮੁਖਂ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਸਿਨੇਹਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਸੁવਣ੍ਣਕਕ੍ਕਟਕਂ ਆਲਿਙ੍ਗੇਤ੍વਾ ਉਤ੍ਤਰਿਸਾਟਕਨ੍ਤਰੇ ਨਿਪਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਖੇਤ੍ਤਂ ਪਾવਿਸਿ। ਸਪ੍ਪੋ ਤਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾવ વੇਗੇਨ ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਿਕਮਂਸੇ ਡਂਸਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥੇવ ਪਾਤੇਤ੍વਾ વਮ੍ਮਿਕਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਪਲਾਯਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਤਨਞ੍ਚ ਕਕ੍ਕਟਕਸ੍ਸ ਸਾਟਕਨ੍ਤਰਤੋ ਲਙ੍ਘਨਞ੍ਚ ਕਾਕਸ੍ਸ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਰੇ ਨਿਲੀਯਨਞ੍ਚ ਅਪਚ੍ਛਾਅਪੁਰਿਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਕਾਕੋ ਨਿਲੀਯਿਤ੍વਾ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਤੁਣ੍ਡੇਨ ਪਹਰਿ। ਕਕ੍ਕਟਕੋ ‘‘ਇਮਂ ਕਾਕਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਮਮ ਸਹਾਯਸ੍ਸ ਭਯਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਗਹਿਤੇ ਸਪ੍ਪੋ ਆਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਸਣ੍ਡਾਸੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ વਿਯ ਕਾਕਂ ਗੀવਾਯਂ ਅਲ਼ੇਨ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਕਿਲਮੇਤ੍વਾ ਥੋਕਂ ਸਿਥਿਲਮਕਾਸਿ। ਕਾਕੋ ‘‘ਕਿਸ੍ਸ ਮਂ ਸਮ੍ਮ, ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਪਲਾਯਸਿ, ਏਸ ਮਂ ਕਕ੍ਕਟਕੋ ਭਿਯ੍ਯੋ વਿਹੇਠੇਤਿ, ਯਾવ ਨ ਮਰਾਮਿ, ਤਾવ ਏਹੀ’’ਤਿ ਸਪ੍ਪਂ ਪਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤੋ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੯੪.
‘‘ਸਿਙ੍ਗੀਮਿਗੋ ਆਯਤਚਕ੍ਖੁਨੇਤ੍ਤੋ, ਅਟ੍ਠਿਤ੍ਤਚੋ વਾਰਿਸਯੋ ਅਲੋਮੋ।
ਤੇਨਾਭਿਭੂਤੋ ਕਪਣਂ ਰੁਦਾਮਿ, ਹਰੇ ਸਖਾ ਕਿਸ੍ਸ ਨੁ ਮਂ ਜਹਾਸੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਸਿਙ੍ਗੀਮਿਗੋਤਿ ਸਿਙ੍ਗੀਸੁવਣ੍ਣવਣ੍ਣਤਾਯ વਾ ਅਲ਼ਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ વਾ ਸਿਙ੍ਗਾਨਂ ਅਤ੍ਥਿਤਾਯ ਕਕ੍ਕਟਕੋ વੁਤ੍ਤੋ। ਆਯਤਚਕ੍ਖੁਨੇਤ੍ਤੋਤਿ ਦੀਘੇਹਿ ਚਕ੍ਖੁਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਨੇਤ੍ਤੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਅਟ੍ਠਿਮੇવ ਤਚੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਅਟ੍ਠਿਤ੍ਤਚੋ। ਹਰੇ ਸਖਾਤਿ ਆਲਪਨਮੇਤਂ, ਅਮ੍ਭੋ ਸਹਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਸਪ੍ਪੋ ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਹਨ੍ਤਂ ਫਣਂ ਕਤ੍વਾ ਕਾਕਂ ਅਸ੍ਸਾਸੇਨ੍ਤੋ ਅਗਮਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਨ੍ਤੋ ਅਭਿਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ ਹੁਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੯੫.
‘‘ਸੋ
ਸਖਾ ਸਖਾਰਂ ਪਰਿਤਾਯਮਾਨੋ, ਭੁਜਙ੍ਗਮਂ ਕਕ੍ਕਟਕੋ ਗਹੇਸੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਕਕ੍ਕਟਮਜ੍ਝਪਤ੍ਤੋਤਿ ਕਕ੍ਕਟਕਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋ। ਸਖਾ ਸਖਾਰਨ੍ਤਿ ਸਹਾਯੋ ਸਹਾਯਂ। ‘‘ਸਕਂ ਸਖਾਰ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਹਾਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਰਿਤਾਯਮਾਨੋਤਿ ਰਕ੍ਖਮਾਨੋ। ਗਹੇਸੀਤਿ ਦੁਤਿਯੇਨ ਅਲ਼ੇਨ ਗੀવਾਯਂ ਦਲ਼੍ਹਂ ਗਹੇਸਿ।
ਅਥ ਨਂ ਕਿਲਮੇਤ੍વਾ ਥੋਕਂ ਸਿਥਿਲਮਕਾਸਿ। ਅਥ ਸਪ੍ਪੋ ‘‘ਕਕ੍ਕਟਕਾ ਨਾਮ ਨੇવ ਕਾਕਮਂਸਂ ਖਾਦਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਪ੍ਪਮਂਸਂ, ਅਥ ਕੇਨ ਨੁ ਖੋ ਕਾਰਣੇਨ ਅਯਂ ਅਮ੍ਹੇ ਗਣ੍ਹੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੯੬.
‘‘ਨ વਾਯਸਂ ਨੋ ਪਨ ਕਣ੍ਹਸਪ੍ਪਂ, ਘਾਸਤ੍ਥਿਕੋ ਕਕ੍ਕਟਕੋ ਅਦੇਯ੍ਯ।
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਆਯਤਚਕ੍ਖੁਨੇਤ੍ਤ, ਅਥ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁਮ੍ਹ ਉਭੋ ਗਹੀਤਾ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਘਾਸਤ੍ਥਿਕੋਤਿ ਆਹਾਰਤ੍ਥਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਅਦੇਯ੍ਯਾਤਿਆਦਿਯੇਯ੍ਯ, ਨ-ਕਾਰੇਨ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਨ ਗਣ੍ਹੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕਕ੍ਕਟਕੋ ਗਹਣਕਾਰਣਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
੯੭.
‘‘ਅਯਂ ਪੁਰਿਸੋ ਮਮ ਅਤ੍ਥਕਾਮੋ, ਯੋ ਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾਨ ਦਕਾਯ ਨੇਤਿ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਤੇ ਦੁਕ੍ਖਮਨਪ੍ਪਕਂ ਮੇ, ਅਹਞ੍ਚ ਏਸੋ ਚ ਉਭੋ ਨ ਹੋਮ॥
੯੮.
‘‘ਮਮਞ੍ਚ ਦਿਸ੍વਾਨ ਪવਦ੍ਧਕਾਯਂ, ਸਬ੍ਬੋ ਜਨੋ ਹਿਂਸਿਤੁਮੇવ ਮਿਚ੍ਛੇ।
ਸਾਦੁਞ੍ਚ ਥੂਲਞ੍ਚ ਮੁਦੁਞ੍ਚ ਮਂਸਂ, ਕਾਕਾਪਿ ਮਂ ਦਿਸ੍વ વਿਹੇਠਯੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਅਯਨ੍ਤਿ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ਨਿਦ੍ਦਿਸਤਿ। ਅਤ੍ਥਕਾਮੋਤਿ ਹਿਤਕਾਮੋ। ਦਕਾਯ ਨੇਤੀਤਿ ਯੋ ਮਂ ਸਮ੍ਪਿਯਾਯਮਾਨੋ ਉਤ੍ਤਰਿਸਾਟਕੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾਨ ਉਦਕਾਯ ਨੇਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਕਸੋਬ੍ਭਂ ਪਾਪੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਤੇਤਿ ਸਚੇ ਸੋ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਮਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਮਤੇ ਮਮ ਕਾਯਿਕਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਉਭੋ ਨ ਹੋਮਾਤਿ ਦ੍વੇਪਿ ਜਨਾ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਾਮ। ਮਮਞ੍ਚ ਦਿਸ੍વਾਨਾਤਿ ਗਾਥਾਯ ਅਯਮਤ੍ਥੋ – ਇਦਞ੍ਚ ਅਪਰਂ ਕਾਰਣਂ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਮਤੇ ਅਨਾਥਂ ਨਿਪ੍ਪਚ੍ਚਯਂ ਮਂ ਪવਡ੍ਢਿਤਕਾਯਂ
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਪ੍ਪੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਏਕੇਨੁਪਾਯੇਨ ਇਮਂ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਕਾਕਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਾਨਞ੍ਚ ਮੋਚੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ વਞ੍ਚੇਤੁਕਾਮੋ ਛਟ੍ਠਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੯੯.
‘‘ਸਚੇਤਸ੍ਸ ਹੇਤੁਮ੍ਹ ਉਭੋ ਗਹੀਤਾ, ਉਟ੍ਠਾਤੁ ਪੋਸੇ વਿਸਮਾવਮਾਮਿ।
ਮਮਞ੍ਚ ਕਾਕਞ੍ਚ ਪਮੁਞ੍ਚ ਖਿਪ੍ਪਂ, ਪੁਰੇ વਿਸਂ ਗਾਲ਼੍ਹਮੁਪੇਤਿ ਮਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਸਚੇਤਸ੍ਸ ਹੇਤੂਤਿ ਸਚੇ ਏਤਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾ। ਉਟ੍ਠਾਤੂਤਿ ਨਿਬ੍ਬਿਸੋ ਹੋਤੁ। વਿਸਮਾવਮਾਮੀਤਿ ਅਹਮਸ੍ਸ વਿਸਂ ਆਕਡ੍ਢਾਮਿ, ਨਿਬ੍ਬਿਸਂ ਨਂ ਕਰੋਮਿ। ਪੁਰੇ વਿਸਂ ਗਾਲ਼੍ਹਮੁਪੇਤਿ ਮਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਇਮਞ੍ਹਿ ਮਚ੍ਚਂ ਮਯਾ ਅਨਾવਮਿਯਮਾਨਂ વਿਸਂ ਗਾਲ਼੍ਹਂ ਬਲવਂ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਤਂ ਯਾવ ਨ ਉਪਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਾવਦੇવ ਅਮ੍ਹੇ ਦ੍વੇਪਿ ਜਨੇ ਖਿਪ੍ਪਂ ਮੁਞ੍ਚਾਤਿ।
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕਕ੍ਕਟਕੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਅਯਂ ਏਕੇਨੁਪਾਯੇਨ ਮਂ ਦ੍વੇਪਿ ਜਨੇ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਪਲਾਯਿਤੁਕਾਮੋ, ਮਯ੍ਹਂ ਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਹਂ ਦਾਨਿ ਯਥਾ ਸਪ੍ਪੋ ਸਞ੍ਚਰਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਏવਂ ਅਲ਼ਂ ਸਿਥਿਲਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕਾਕਂ ਪਨ ਨੇવ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੧੦੦.
‘‘ਸਪ੍ਪਂ
ਪੁਰਿਸਞ੍ਚ ਦਿਸ੍વਾਨ ਸੁਖਿਂ ਅਰੋਗਂ, ਕਾਕਂ ਪਮੋਕ੍ਖਾਮਿ ਯਥੇવ ਸਪ੍ਪ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਬਨ੍ਧਕੋਤਿ ਪਾਟਿਭੋਗੋ। ਯਥੇવ ਸਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਭવਨ੍ਤਂ ਸਪ੍ਪਂ ਮੁਞ੍ਚਾਮਿ, ਤਥਾ ਕਾਕਂ ਪਮੋਕ੍ਖਾਮਿ, ਕੇવਲਂ ਤ੍વਂ ਇਮਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਰੀਰਤੋ ਸੀਘਂ વਿਸਂ ਆવਮਾਹੀਤਿ।
ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਸੁਖਸਞ੍ਚਾਰਣਤ੍ਥਂ ਅਲ਼ਂ ਸਿਥਿਲਮਕਾਸਿ। ਸਪ੍ਪੋ વਿਸਂ ਆવਮਿਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਰੀਰਂ ਨਿਬ੍ਬਿਸਂ ਅਕਾਸਿ। ਸੋ ਨਿਦ੍ਦੁਕ੍ਖੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਪਕਤਿવਣ੍ਣੇਨੇવ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਕਕ੍ਕਟਕੋ ‘‘ਸਚੇ ਇਮੇ ਦ੍વੇਪਿ ਜਨਾ ਅਰੋਗਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਮਯ੍ਹਂ ਸਹਾਯਸ੍ਸ વਡ੍ਢਿ ਨਾਮ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, વਿਨਾਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਨੇ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਕਤ੍ਤਰਿਕਾਯ ਉਪ੍ਪਲਮਕੁਲ਼ਂ વਿਯ ਅਲ਼ੇਹਿ ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਨ੍ਤੋ ਓਸਾਨਗਾਥਮਾਹ –
੧੦੧.
‘‘ਕਾਕੋ ਤਦਾ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਮਾਰੋ ਪਨ ਕਣ੍ਹਸਪ੍ਪੋ ਅਹੋਸਿ।
ਆਨਨ੍ਦਭਦ੍ਦੋ ਕਕ੍ਕਟਕੋ ਅਹੋਸਿ, ਅਹਂ ਤਦਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਹੋਮਿ ਸਤ੍ਥਾ’’ਤਿ॥
ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਬਹੂ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਦਯੋ ਅਹੇਸੁਂ। ਕਾਕੀ ਪਨ ਗਾਥਾਯ ਨ વੁਤ੍ਤਾ, ਸਾ ਚਿਞ੍ਚਮਾਣવਿਕਾ ਅਹੋਸੀਤਿ।
ਸੁવਣ੍ਣਕਕ੍ਕਟਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਚਤੁਤ੍ਥਾ।
[੩੯੦] ੫. ਮਯ੍ਹਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਸਕੁਣੋ ਮਯ੍ਹਕੋ ਨਾਮਾਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਆਗਨ੍ਤੁਕਸੇਟ੍ਠਿਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਸਾવਤ੍ਥਿਯਞ੍ਹਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਸੇਟ੍ਠਿ ਨਾਮ ਅਡ੍ਢੋ ਅਹੋਸਿ ਮਹਦ੍ਧਨੋ। ਸੋ ਨੇવ ਅਤ੍ਤਨਾ ਭੋਗੇ ਭੁਞ੍ਜਿ, ਨ ਪਰੇਸਂ ਅਦਾਸਿ, ਨਾਨਗ੍ਗਰਸੇ ਪਣੀਤੇ ਭੋਜਨੇ ਉਪਨੀਤੇ ਤਂ ਨ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਬਿਲਙ੍ਗਦੁਤਿਯਂ
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਸੇਟ੍ਠਿ ਅਸ੍ਸਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ ਮਚ੍ਛਰੀ, ਨ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਦੇਤਿ, ਨ ਕਞ੍ਚਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਸੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਰਾਜੁਪਟ੍ਠਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਤਗਰਸਿਖਿਂ ਨਾਮ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਲਦ੍ਧਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਨਨੁ ਚਰਾਮ ਮਹਾਸੇਟ੍ਠੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪੁਰਿਸਂ
‘‘ਪੁਬ੍ਬੇવ ਦਾਨਾ ਸੁਮਨਾ ਭવਾਮ, ਦਦਮ੍ਪਿ વੇ ਅਤ੍ਤਮਨਾ ਭવਾਮ।
ਦਤ੍વਾਪਿ વੇ ਨਾਨੁਤਪ੍ਪਾਮ ਪਚ੍ਛਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਅਮ੍ਹਂ ਦਹਰਾ ਨਮਿਯ੍ਯਰੇ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੦.੯੫)।
‘‘ਪੁਬ੍ਬੇવ ਦਾਨਾ ਸੁਮਨੋ, ਦਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦਯੇ।
ਦਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਹੋਤਿ, ਏਸਾ ਯਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਦਾ’’॥ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੬.੩੭; ਪੇ॰ વ॰ ੩੦੫)।
ਇਤਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਆਗਨ੍ਤੁਕਸੇਟ੍ਠਿ ਤਗਰਸਿਖਿਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਦਿਨ੍ਨਪਚ੍ਚਯੇਨ ਬਹੁਂ ਧਨਂ ਲਭਿ, ਦਤ੍વਾ ਅਪਰਚੇਤਨਂ ਪਣੀਤਂ ਕਾਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਤਾਯ ਭੋਗੇ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਨਾਸਕ੍ਖੀਤਿ। ‘‘ਪੁਤ੍ਤਂ ਪਨ ਕਸ੍ਮਾ ਨ ਲਭਿ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ? ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਲਭਨਕਾਰਣਮ੍ਪਿ ਤੇਨੇવ ਕਤਂ, ਮਹਾਰਾਜਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਨ ਯਾਚਿਤੋ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
ਅਤੀਤੇ
ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ
੧੦੨.
‘‘ਸਕੁਣੋ ਮਯ੍ਹਕੋ ਨਾਮ, ਗਿਰਿਸਾਨੁਦਰੀਚਰੋ।
ਪਕ੍ਕਂ ਪਿਪ੍ਫਲਿਮਾਰੁਯ੍ਹ, ‘ਮਯ੍ਹਂ ਮਯ੍ਹ’ਨ੍ਤਿ ਕਨ੍ਦਤਿ॥
੧੦੩.
‘‘ਤਸ੍ਸੇવਂ
ਭੁਤ੍વਾਨ ਪਿਪ੍ਫਲਿਂ ਯਨ੍ਤਿ, વਿਲਪਤ੍વੇવ ਸੋ ਦਿਜੋ॥
੧੦੪.
‘‘ਏવਮੇવ
ਨੇવਤ੍ਤਨੋ ਨ ਞਾਤੀਨਂ, ਯਥੋਧਿਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ॥
੧੦੫.
‘‘ਨ ਸੋ ਅਚ੍ਛਾਦਨਂ ਭਤ੍ਤਂ, ਨ ਮਾਲਂ ਨ વਿਲੇਪਨਂ।
ਅਨੁਭੋਤਿ ਸਕਿਂ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਞਾਤਕੇ॥
੧੦੬.
‘‘ਤਸ੍ਸੇવਂ વਿਲਪਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਮਯ੍ਹਂ ਮਯ੍ਹਨ੍ਤਿ ਰਕ੍ਖਤੋ।
ਰਾਜਾਨੋ ਅਥ વਾ ਚੋਰਾ, ਦਾਯਾਦਾ ਯੇવ ਅਪ੍ਪਿਯਾ।
ਧਨਮਾਦਾਯ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, વਿਲਪਤ੍વੇવ ਸੋ ਨਰੋ॥
੧੦੭.
‘‘ਧੀਰੋ ਭੋਗੇ ਅਧਿਗਮ੍ਮ, ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਚ ਞਾਤਕੇ।
ਤੇਨ ਸੋ ਕਿਤ੍ਤਿਂ ਪਪ੍ਪੋਤਿ, ਪੇਚ੍ਚ ਸਗ੍ਗੇ ਪਮੋਦਤੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਮਯ੍ਹਕੋਤਿ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ વਿਰવਨવਸੇਨ ਏવਂਲਦ੍ਧਨਾਮੋ। ਗਿਰਿਸਾਨੁਦਰੀਸੁ ਚਰਤੀਤਿ ਗਿਰਿਸਾਨੁਦਰੀਚਰੋ। ਪਕ੍ਕਂ ਪਿਪ੍ਫਲਿਨ੍ਤਿ ਹਿਮવਨ੍ਤਪਦੇਸੇ ਏਕਂ ਫਲਭਰਿਤਂ ਪਿਪ੍ਫਲਿਰੁਕ੍ਖਂ। ਕਨ੍ਦਤੀਤਿ ਦਿਜਗਣੇ ਤਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿવਾਰੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਨਿ ਖਾਦਨ੍ਤੇ વਾਰੇਤੁਂ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਦੇવਨ੍ਤੋ વਿਚਰਤਿ। ਤਸ੍ਸੇવਂ વਿਲਪਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਸ੍ਸ વਿਲਪਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ। ਭੁਤ੍વਾਨ વਿਪ੍ਫਲਿਂ ਯਨ੍ਤੀਤਿ ਤਂ ਪਿਪ੍ਫਲਿਰੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਫਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਰੁਕ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। વਿਲਪਤ੍વੇવਾਤਿ ਸੋ ਪਨ ਦਿਜੋ વਿਲਪਤਿਯੇવ। ਯਥੋਧਿਨ੍ਤਿ ਯਥਾਕੋਟ੍ਠਾਸਂ, ਮਾਤਾਪਿਤਾਭਾਤੁਭਗਿਨੀਪੁਤ੍ਤਧੀਤਾਦੀਨਂ ਉਪਭੋਗਪਰਿਭੋਗવਸੇਨ ਯੋ ਯੋ ਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਤਂ ਤਂ ਨ ਦੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਸਕਿਨ੍ਤਿ ਏਕવਾਰਮ੍ਪਿ ਨਾਨੁਭੋਤਿ। ‘‘ਸਕ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਕਮ੍ਪੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਭਤ੍ਤਚ੍ਛਾਦਨਬੀਜਨਙ੍ਗਲਾਦਿਦਾਨવਸੇਨ ਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। વਿਲਪਤ੍વੇવ ਸੋ ਨਰੋਤਿ ਏਤੇਸੁ ਰਾਜਾਦੀਸੁ ਧਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਸੁ ਕੇવਲਂ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ વਿਲਪਤਿਯੇવ। ਧੀਰੋਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ। ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਤੇ ਦੁਬ੍ਬਲਞਾਤਕੇ ਭਤ੍ਤਚ੍ਛਾਦਨਬੀਜਨਙ੍ਗਲਾਦਿਦਾਨੇਨ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਤੇਨਾਤਿ ਸੋ ਪੁਰਿਸੋ ਤੇਨ ਞਾਤਿਸਙ੍ਗਹੇਨ ਚਤੁਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਕਿਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ વਣ੍ਣਭਣਨਞ੍ਚ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਪੇਚ੍ਚ ਸਗ੍ਗੇ ਦੇવਨਗਰੇ ਪਮੋਦਤਿ।
ਏવਂ
ਸਤ੍ਥਾ
ਮਯ੍ਹਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਪਞ੍ਚਮਾ।
[੩੯੧] ੬. વਿਜ੍ਜਾਧਰਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਰੂਪਨ੍ਤਿ ਮਹਾਕਣ੍ਹਜਾਤਕੇ (ਜਾ॰ ੧.੧੨.੬੧ ਆਦਯੋ) ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਤਦਾ ਪਨ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਤਥਾਗਤੋ ਲੋਕਤ੍ਥਚਰਿਯਂ ਚਰਿਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਦਾ ਏਕੋ વਿਜ੍ਜਾਧਰੋ વਿਜ੍ਜਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅਡ੍ਢਰਤ੍ਤਸਮਯੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਬਾਰਾਣਸਿਰਞ੍ਞੋ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤਿਚਰਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਪਰਿਚਾਰਿਕਾਯੋ ਸਞ੍ਜਾਨਿਂਸੁ। ਸਾ ਸਯਮੇવ ਰਾਜਾਨਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਦੇવ, ਏਕੋ ਪੁਰਿਸੋ ਅਡ੍ਢਰਤ੍ਤਸਮਯੇ ਸਿਰਿਗਬ੍ਭਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਮਂ ਦੂਸੇਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਞ੍ਞਾਣਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਦੇવਾ’’ਤਿ ਸਾ ਜਾਤਿਹਿਙ੍ਗੁਲਿਕਪਾਤਿਂ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਰਤ੍ਤਿਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਭਿਰਮਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗੁਲਿਕਂ ਦਤ੍વਾ ਪਾਤੋવ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਰਾਜਾ ਮਨੁਸ੍ਸੇ ਆਣਾਪੇਸਿ ‘‘ਗਚ੍ਛਥ, ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਕਤਜਾਤਿਹਿਙ੍ਗੁਲਪਞ੍ਚਙ੍ਗੁਲਿਕਪੁਰਿਸਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ। વਿਜ੍ਜਾਧਰੋਪਿ ਰਤ੍ਤਿਂ ਅਨਾਚਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਦਿવਾ ਸੁਸਾਨੇ ਸੂਰਿਯਂ ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਏਕਪਾਦੇਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਰਾਜਪੁਰਿਸਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਰਿવਾਰਯਿਂਸੁ। ਸੋ ‘‘ਪਾਕਟਂ ਮੇ ਕਮ੍ਮਂ ਜਾਤ’’ਨ੍ਤਿ
ਰਾਜਾ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਆਗਤਪੁਰਿਸੇ ‘‘ਅਦ੍ਦਸਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿ। ‘‘ਆਮ, ਅਦ੍ਦਸਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕੋ ਨਾਮੇਸੋ’’ਤਿ? ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਦੇવਾ’’ਤਿ। ‘‘ਸੋ ਹਿ ਰਤ੍ਤਿਂ ਅਨਾਚਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਦਿવਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤવੇਸੇਨ વਸਤਿ’’। ਰਾਜਾ ‘‘ਇਮੇ ਦਿવਾ ਸਮਣવੇਸੇਨ ਚਰਿਤ੍વਾ ਰਤ੍ਤਿਂ ਅਨਾਚਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਕੁਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਮਿਚ੍ਛਾਗਹਣਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ વਿਜਿਤਾ ਇਮੇ ਸਬ੍ਬੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਪਲਾਯਨ੍ਤੁ, ਦਿਟ੍ਠਦਿਟ੍ਠਟ੍ਠਾਨੇ ਰਾਜਾਣਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਸਿ। ਤਿਯੋਜਨਸਤਿਕਾ ਕਾਸਿਰਟ੍ਠਾ ਪਲਾਯਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਅਞ੍ਞਰਾਜਧਾਨਿਯੋ ਅਗਮਿਂਸੁ। ਸਕਲਕਾਸਿਰਟ੍ਠੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਓવਾਦਦਾਯਕੋ
ਸਕ੍ਕੋ
੧੦੮.
‘‘ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਰੂਪਂ ਤੁવਮਰਿਯવਣ੍ਣੀ, ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾ ਪਞ੍ਜਲਿਕੋ ਨਮਸ੍ਸਸਿ।
ਸੇਯ੍ਯੋ ਨੁ ਤੇਸੋ ਉਦવਾ ਸਰਿਕ੍ਖੋ, ਨਾਮਂ ਪਰਸ੍ਸਤ੍ਤਨੋ ਚਾਪਿ ਬ੍ਰੂਹੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਅਰਿਯવਣ੍ਣੀਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰਰੂਪੋ। ਸੇਯ੍ਯੋ ਨੁ ਤੇਸੋਤਿ ਏਸੋ વਿਰੂਪੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਕਿਂ ਨੁ ਤਯਾ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰੋ, ਉਦਾਹੁ ਸਰਿਕ੍ਖੋ। ਨਾਮਂ ਪਰਸ੍ਸਤ੍ਤਨੋ ਚਾਪੀਤਿ ਏਤਸ੍ਸ ਪਰਸ੍ਸ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਨਾਮਂ ਬ੍ਰੂਹੀਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ।
ਅਥ ਨਂ ਸਕ੍ਕੋ ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, ਸਮਣਾ ਨਾਮ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨਿਯਾ, ਤੇਨ ਮੇ ਨਾਮਂ ਲਪਿਤੁਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਮਯ੍ਹਂ ਪਨ ਤੇ ਨਾਮਂ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੧੦੯.
‘‘ਨ ਨਾਮਗੋਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ ਰਾਜ, ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾਨੁਜ੍ਜੁਗਤਾਨ ਦੇવਾ।
ਅਹਞ੍ਚ ਤੇ ਨਾਮਧੇਯ੍ਯਂ વਦਾਮਿ, ਸਕ੍ਕੋਹਮਸ੍ਮੀ ਤਿਦਸਾਨਮਿਨ੍ਦੋ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮਗ੍ਗਤਾਨੁਜ੍ਜੁਗਤਾਨ ਦੇવਾਤਿ ਮਹਾਰਾਜ, ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰੇ ਯਥਾ ਸਭਾવਸਰਸવਸੇਨ ਸਮ੍ਮਸਿਤ੍વਾ ਅਹਞ੍ਚ ਤੇ ਨਾਮਧੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਅਪਿਚ ਅਹਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਾਮਧੇਯ੍ਯਂ ਤੁਯ੍ਹਂ ਕਥੇਮਿ।
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ਤਤਿਯਗਾਥਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਮਸ੍ਸਨੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਪੁਚ੍ਛਿ –
੧੧੦.
‘‘ਯੋ ਦਿਸ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਚਰਣੂਪਪਨ੍ਨਂ, ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾ ਪਞ੍ਜਲਿਕੋ ਨਮਸ੍ਸਤਿ।
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ
ਸਕ੍ਕੋ ਚਤੁਤ੍ਥਗਾਥਾਯ ਕਥੇਸਿ –
੧੧੧.
‘‘ਯੋ ਦਿਸ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਚਰਣੂਪਪਨ੍ਨਂ, ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾ ਪਞ੍ਜਲਿਕੋ ਨਮਸ੍ਸਤਿ।
ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਲਭਤੇ ਪਸਂਸਂ, ਸਗ੍ਗਞ੍ਚ ਸੋ ਯਾਤਿ ਸਰੀਰਭੇਦਾ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਨ੍ਤਿ ਭਿਨ੍ਨਕਿਲੇਸਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਪੁਗ੍ਗਲਂ। ਚਰਣੂਪਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਸੀਲਚਰਣੇਨ ਉਪੇਤਂ। ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਨ ਕੇવਲਂ ਇਤੋ ਚੁਤੋਯੇવ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ ਸੋ ਪਸਂਸਂ ਲਭਤਿ, ਪਸਂਸਾਸੁਖਂ વਿਨ੍ਦਤੀਤਿ।
ਰਾਜਾ ਸਕ੍ਕਸ੍ਸ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮਿਚ੍ਛਾਗਹਣਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤੁਟ੍ਠਮਾਨਸੋ ਪਞ੍ਚਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੧੧੨.
‘‘ਲਕ੍ਖੀ વਤ ਮੇ ਉਦਪਾਦਿ ਅਜ੍ਜ, ਯਂ વਾਸવਂ ਭੂਤਪਤਿਦ੍ਦਸਾਮ।
ਭਿਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਦਿਸ੍વਾਨ ਤੁવਞ੍ਚ ਸਕ੍ਕ, ਕਾਹਾਮਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਅਨਪ੍ਪਕਾਨੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਲਕ੍ਖੀਤਿ ਸਿਰੀ, ਪਞ੍ਞਾਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਅਜ੍ਜ ਮਮ ਤવ વਚਨਂ ਸੁਣਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲવਿਪਾਕਜਾਨਨਪਞ੍ਞਾ ਉਦਪਾਦੀਤਿ। ਯਨ੍ਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਂ। ਭੂਤਪਤਿਦ੍ਦਸਾਮਾਤਿ ਭੂਤਪਤਿਂ ਅਦ੍ਦਸਾਮ।
ਤਂ
੧੧੩.
‘‘ਅਦ੍ਧਾ
ਭਿਕ੍ਖੁਞ੍ਚ ਦਿਸ੍વਾਨ ਮਮਞ੍ਚ ਰਾਜ, ਕਰੋਹਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਅਨਪ੍ਪਕਾਨੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਬਹੁਠਾਨਚਿਨ੍ਤਿਨੋਤਿ ਬਹੂਨਿ ਕਾਰਣਾਨਿ ਚਿਨ੍ਤਨਸਮਤ੍ਥਾ।
ਤਂ
੧੧੪.
‘‘ਅਕ੍ਕੋਧਨੋ ਨਿਚ੍ਚਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ, ਸਬ੍ਬਾਤਿਥੀਯਾਚਯੋਗੋ ਭવਿਤ੍વਾ।
ਨਿਹਚ੍ਚ ਮਾਨਂ ਅਭਿવਾਦਯਿਸ੍ਸਂ, ਸੁਤ੍વਾਨ ਦੇવਿਨ੍ਦ ਸੁਭਾਸਿਤਾਨੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਾਤਿਥੀਯਾਚਯੋਗੋ ਭવਿਤ੍વਾਤਿ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਤਿਥੀਨਂ ਆਗਤਾਨਂ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾਨਂ ਯਂ ਯਂ ਤੇ ਯਾਚਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤੋ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ ਭવਿਤ੍વਾ, ਸਬ੍ਬਂ ਤੇਹਿ ਯਾਚਿਤਯਾਚਿਤਂ ਦਦਮਾਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੁਤ੍વਾਨ ਦੇવਿਨ੍ਦ ਸੁਭਾਸਿਤਾਨੀਤਿ ਤવ ਸੁਭਾਸਿਤਾਨਿ ਸੁਤ੍વਾ ਅਹਂ ਏવਰੂਪੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ વਦਤਿ।
ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦਾ ਓਰੁਯ੍ਹ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਆਕਾਸੇ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਰਾਜ, વਿਜ੍ਜਾਧਰੋ ਨ ਸਮਣੋ, ਤ੍વਂ ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ‘ਅਤੁਚ੍ਛੋ ਲੋਕੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਧਮ੍ਮਿਕਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ਦਾਨਂ ਦੇਹਿ, ਸੀਲਂ ਰਕ੍ਖ, ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਰਾਜਾਨਂ ਓવਦਿ। ਸਕ੍ਕੋਪਿ ਸਕ੍ਕਾਨੁਭਾવੇਨ ਆਕਾਸੇ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਇਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਾ ਹੋਥਾ’’ਤਿ ਨਾਗਰਾਨਂ ਓવਾਦਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਪਲਾਤਾ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੂ’’ਤਿ ਭੇਰਿਂ ਚਰਾਪੇਸਿ। ਅਥ ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਸਕਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਅਗਮਂਸੁ। ਰਾਜਾ ਤਸ੍ਸ ਓવਾਦੇ ਠਤ੍વਾ ਦਾਨਾਦੀਨਿ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਅਕਾਸਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧੋ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬੁਤੋ, ਰਾਜਾ ਆਨਨ੍ਦੋ ਅਹੋਸਿ, ਸਕ੍ਕੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।
વਿਜ੍ਜਾਧਰਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਛਟ੍ਠਾ।
[੩੯੨] ੭. ਸਿਙ੍ਘਪੁਪ੍ਫਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਯਮੇਤਨ੍ਤਿ
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਕਾਸਿਕਗਾਮੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਯਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਕ੍ਕਸਿਲਾਯਂ ਉਗ੍ਗਹਿਤਸਿਪ੍ਪੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਏਕਂ ਪਦੁਮਸਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਉਪવਸਨ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਰਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਸੁਪੁਪ੍ਫਿਤਪਦੁਮਂ ਉਪਸਿਙ੍ਘਮਾਨੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥ ਨਂ ਏਕਾ ਦੇવਧੀਤਾ ਰੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧવਿવਰੇ ਠਤ੍વਾ ਸਂવੇਜਯਮਾਨਾ ਪਠਮਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੧੧੫.
‘‘ਯਮੇਤਂ વਾਰਿਜਂ ਪੁਪ੍ਫਂ, ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਉਪਸਿਙ੍ਘਸਿ।
ਏਕਙ੍ਗਮੇਤਂ ਥੇਯ੍ਯਾਨਂ, ਗਨ੍ਧਥੇਨੋਸਿ ਮਾਰਿਸਾ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਏਕਙ੍ਗਮੇਤਨ੍ਤਿ ਏਕਕੋਟ੍ਠਾਸੋ ਏਸ।
ਤਤੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੧੧੬.
‘‘ਨ ਹਰਾਮਿ ਨ ਭਞ੍ਜਾਮਿ, ਆਰਾ ਸਿਙ੍ਘਾਮਿ વਾਰਿਜਂ।
ਅਥ ਕੇਨ ਨੁ વਣ੍ਣੇਨ, ਗਨ੍ਧਥੇਨੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਆਰਾ ਸਿਙ੍ਘਾਮੀਤਿ ਦੂਰੇ ਠਿਤੋ ਘਾਯਾਮਿ। વਣ੍ਣੇਨਾਤਿ ਕਾਰਣੇਨ।
ਤਸ੍ਮਿਂ
੧੧੭.
‘‘ਯੋਯਂ ਭਿਸਾਨਿ ਖਣਤਿ, ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਨਿ ਭਞ੍ਜਤਿ।
ਏવਂ ਆਕਿਣ੍ਣਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਕਸ੍ਮਾ ਏਸੋ ਨ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਆਕਿਣ੍ਣਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋਤਿ ਕਕ੍ਖਲ਼ਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ ਦਾਰੁਣਕਮ੍ਮਨ੍ਤੋ।
ਅਥਸ੍ਸ ਅવਚਨਕਾਰਣਂ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤੀ ਦੇવਤਾ ਚਤੁਤ੍ਥਪਞ੍ਚਮਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
੧੧੮.
‘‘ਆਕਿਣ੍ਣਲੁਦ੍ਦੋ ਪੁਰਿਸੋ, ਧਾਤਿਚੇਲਂવ ਮਕ੍ਖਿਤੋ।
ਤਸ੍ਮਿਂ ਮੇ વਚਨਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਞ੍ਚਾਰਹਾਮਿ વਤ੍ਤવੇ॥
੧੧੯.
‘‘ਅਨਙ੍ਗਣਸ੍ਸ ਪੋਸਸ੍ਸ, ਨਿਚ੍ਚਂ ਸੁਚਿਗવੇਸਿਨੋ।
વਾਲਗ੍ਗਮਤ੍ਤਂ ਪਾਪਸ੍ਸ, ਅਬ੍ਭਾਮਤ੍ਤਂવ ਖਾਯਤੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਧਾਤਿਚੇਲਂવਾਤਿ ਖੇਲ਼ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਮੁਤ੍ਤਗੂਥਮਕ੍ਖਿਤਂ ਧਾਤਿਦਾਸਿਯਾ ਨਿવਤ੍ਥਚੇਲਂ વਿਯ ਅਯਂ ਪਾਪਮਕ੍ਖਿਤੋਯੇવ, ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਮ વਚਨਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਞ੍ਚਾਰਹਾਮੀਤਿ ਸਮਣਾ ਪਨ ਓવਾਦਕ੍ਖਮਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪਿਯਸੀਲਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਅਯੁਤ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤਂ વਤ੍ਤੁਂ ਅਰਹਾਮਿ ਸਮਣਾਤਿ। ਅਨਙ੍ਗਣਸ੍ਸਾਤਿ ਨਿਦ੍ਦੋਸਸ੍ਸ ਤੁਮ੍ਹਾਦਿਸਸ੍ਸ। ਅਬ੍ਭਾਮਤ੍ਤਂવ ਖਾਯਤੀਤਿ ਮਹਾਮੇਘਪ੍ਪਮਾਣਂ ਹੁਤ੍વਾ ਉਪਟ੍ਠਾਤਿ, ਇਦਾਨਿ ਕਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਂ ਦੋਸਂ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਂ ਕਰੋਸੀਤਿ।
ਤਾਯ ਪਨ ਸਂવੇਜਿਤੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸਂવੇਗਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਛਟ੍ਠਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੧੨੦.
‘‘ਅਦ੍ਧਾ ਮਂ ਯਕ੍ਖ ਜਾਨਾਸਿ, ਅਥੋ ਮਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਸਿ।
ਪੁਨਪਿ ਯਕ੍ਖ વਜ੍ਜਾਸਿ, ਯਦਾ ਪਸ੍ਸਸਿ ਏਦਿਸ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਯਕ੍ਖਾਤਿ ਦੇવਤਂ ਆਲਪਤਿ। વਜ੍ਜਾਸੀਤਿ વਦੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਯਦਾ ਪਸ੍ਸਸਿ ਏਦਿਸਨ੍ਤਿ ਯਦਾ ਮਮ ਏવਰੂਪਂ ਦੋਸਂ ਪਸ੍ਸਸਿ, ਤਦਾ ਏવਂ ਮਮ વਦੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ વਦਤਿ।
ਅਥਸ੍ਸ
੧੨੧.
‘‘ਨੇવ ਤਂ ਉਪਜੀવਾਮਿ, ਨਪਿ ਤੇ ਭਤਕਾਮ੍ਹਸੇ।
ਤ੍વਮੇવ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਯੇਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਸੁਗ੍ਗਤਿ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਭਤਕਾਮ੍ਹਸੇਤਿ ਤવ ਭਤਿਹਤਾ ਕਮ੍ਮਕਰਾਪਿ ਨ ਹੋਮ। ਕਿਂਕਾਰਣਾ ਤਂ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਰਕ੍ਖਮਾਨਾ વਿਚਰਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਯੇਨ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਤ੍વਂ ਸੁਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਤ੍વਮੇવ ਤਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ।
ਏવਂ ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਓવਾਦਂ ਦਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ વਿਮਾਨਮੇવ ਪવਿਟ੍ਠਾ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋਪਿ ਝਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਪਰਾਯਣੋ ਅਹੋਸਿ।
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ।
ਤਦਾ ਦੇવਧੀਤਾ ਉਪ੍ਪਲવਣ੍ਣਾ ਅਹੋਸਿ, ਤਾਪਸੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ।
ਸਿਙ੍ਘਪੁਪ੍ਫਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਸਤ੍ਤਮਾ।
[੩੯੩] ੮. વਿਘਾਸਾਦਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਸੁਸੁਖਂ વਤ ਜੀવਨ੍ਤੀਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਪੁਬ੍ਬਾਰਾਮੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਕੇਲ਼ਿਸੀਲਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਤੇਸੁ ਹਿ ਮਹਾਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨਤ੍ਥੇਰੇਨ ਪਾਸਾਦਂ ਕਮ੍ਪੇਤ੍વਾ ਸਂવੇਜਿਤੇਸੁ ਧਮ੍ਮਸਭਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਸਂ ਅਗੁਣਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਸਤ੍ਥਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਕਾਯ ਨੁਤ੍ਥ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਤਰਹਿ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਾਯ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਦਾਨੇવ, ਪੁਬ੍ਬੇਪੇਤੇ ਕੇਲ਼ਿਸੀਲਕਾਯੇવਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਅਤੀਤਂ ਆਹਰਿ।
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕੋ ਅਹੋਸਿ। ਅਥ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਕਾਸਿਕਗਾਮੇ ਸਤ੍ਤ ਭਾਤਰੋ ਕਾਮੇਸੁ ਦੋਸਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝਾਰਞ੍ਞੇ વਸਨ੍ਤਾ ਯੋਗੇ ਯੋਗਂ ਅਕਤ੍વਾ ਕਾਯਦਲ਼੍ਹੀਬਹੁਲਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਕੀਲ਼ਂ
੧੨੨.
‘‘ਸੁਸੁਖਂ
ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਪਾਸਂਸਾ, ਸਮ੍ਪਰਾਯੇ ਚ ਸੁਗ੍ਗਤੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ વਿਘਾਸਾਦਿਨੋਤਿ ਭੁਤ੍ਤਾਤਿਰੇਕਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੇ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇਤਿ ਯੇ ਏવਰੂਪਾ, ਤੇ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਪਾਸਂਸਾ, ਸਮ੍ਪਰਾਯੇ ਚ ਤੇਸਂ ਸੁਗਤਿ ਹੋਤਿ, ਸਗ੍ਗੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ વਦਤਿ।
ਅਥ ਤੇਸੁ ਏਕੋ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅવਸੇਸੇ ਆਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਦੁਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੧੨੩.
‘‘ਸੁਕਸ੍ਸ ਭਾਸਮਾਨਸ੍ਸ, ਨ ਨਿਸਾਮੇਥ ਪਣ੍ਡਿਤਾ।
ਇਦਂ ਸੁਣਾਥ ਸੋਦਰਿਯਾ, ਅਮ੍ਹੇવਾਯਂ ਪਸਂਸਤੀ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਭਾਸਮਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਮਾਨੁਸਿਕਾਯ વਾਚਾਯ ਭਣਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਨ ਨਿਸਾਮੇਥਾਤਿ ਨ ਸੁਣਾਥ। ਇਦਂ ਸੁਣਾਥਾਤਿ ਇਦਮਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਣਾਥ। ਸੋਦਰਿਯਾਤਿ ਸਮਾਨੇ ਉਦਰੇ વੁਤ੍ਥਭਾવੇਨ ਤੇ ਆਲਪਨ੍ਤੋ ਆਹ।
ਅਥ ਨੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤੋ ਸੁਕੋ ਤਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੧੨੪.
‘‘ਨਾਹਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਪਸਂਸਾਮਿ, ਕੁਣਪਾਦਾ ਸੁਣਾਥ ਮੇ।
ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਭੋਜਿਨੋ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਨ ਤੁਮ੍ਹੇ વਿਘਾਸਾਦਿਨੋ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਕੁਣਪਾਦਾਤਿ ਕੁਣਪਖਾਦਕਾਤਿ ਤੇ ਆਲਪਤਿ।
ਤੇ ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਗਾਥਮਾਹਂਸੁ –
੧੨੫.
‘‘ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ, ਮਜ੍ਝਾਰਞ੍ਞੇ ਸਿਖਣ੍ਡਿਨੋ।
વਿਘਾਸੇਨੇવ ਯਾਪੇਨ੍ਤਾ, ਮਯਞ੍ਚੇ ਭੋਤੋ ਗਾਰਯ੍ਹਾ।
ਕੇ ਨੁ ਭੋਤੋ ਪਸਂਸਿਯਾ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਸਿਖਣ੍ਡਿਨੋਤਿ ਚੂਲ਼ਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ। વਿਘਾਸੇਨੇવਾਤਿ ਏਤ੍ਤਕਂ ਕਾਲਂ ਸਤ੍ਤ વਸ੍ਸਾਨਿ ਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘવਿਘਾਸੇਨੇવ ਯਾਪੇਨ੍ਤਾ ਯਦਿ ਭੋਤੋ ਗਾਰਯ੍ਹਾ, ਅਥ ਕੇ ਨੁ ਤੇ ਪਸਂਸਿਯਾਤਿ।
ਤੇ
੧੨੬.
‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਸੀਹਾਨਂ ਬ੍ਯਗ੍ਘਾਨਂ, વਾਲ਼ਾਨਞ੍ਚਾવਸਿਟ੍ਠਕਂ।
ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠੇਨੇવ ਯਾਪੇਨ੍ਤਾ, ਮਞ੍ਞਿવ੍ਹੋ વਿਘਾਸਾਦਿਨੋ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ વਾਲ਼ਾਨਞ੍ਚਾવਸਿਟ੍ਠਕਨ੍ਤਿ ਸੇਸવਾਲ਼ਮਿਗਾਨਞ੍ਚ ਅવਸਿਟ੍ਠਕਂ ਉਚ੍ਛਿਟ੍ਠਭੋਜਨਂ।
ਤਂ
੧੨੭.
‘‘ਯੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਸਮਣਸ੍ਸ, ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ વਾ વਨਿਬ੍ਬਿਨੋ।
ਦਤ੍વਾવ ਸੇਸਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਜਨਾ વਿਘਾਸਾਦਿਨੋ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ વਨਿਬ੍ਬਿਨੋਤਿ ਤਂ ਤਂ ਭਣ੍ਡਂ ਯਾਚਨਕਸ੍ਸ। ਏવਂ ਤੇ ਲਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਸਕਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਗਤੋ।
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ – ‘‘ਤਦਾ ਸਤ੍ਤ ਭਾਤਰੋ ਇਮੇ ਕੇਲ਼ਿਸੀਲਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਹੇਸੁਂ, ਸਕ੍ਕੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿ’’ਨ੍ਤਿ।
વਿਘਾਸਾਦਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਅਟ੍ਠਮਾ।
[੩੯੪] ੯. વਟ੍ਟਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਪਣੀਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਏਕਂ ਲੋਲਭਿਕ੍ਖੁਂ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਤਞ੍ਹਿ ਸਤ੍ਥਾ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਲੋਲੋ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਆਮ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਇਦਾਨੇવ ਲੋਲੋ, ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਤ੍વਂ ਲੋਲੋਯੇવ, ਲੋਲਤਾਯ ਪਨ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਹਤ੍ਥਿਗવਾਸ੍ਸਪੁਰਿਸਕੁਣਪੇਹਿ
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ વਟ੍ਟਕਯੋਨਿਯਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਅਰਞ੍ਞੇ ਲੂਖਤਿਣਬੀਜਾਹਾਰੋ વਸਿ। ਤਦਾ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਏਕੋ ਲੋਲਕਾਕੋ ਹਤ੍ਥਿਕੁਣਪਾਦੀਹਿ ਅਤਿਤ੍ਤੋ ‘‘ਇਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਤਰਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਰਞ੍ਞਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਫਲਾਫਲਂ ਖਾਦਨ੍ਤੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ
੧੨੮.
‘‘ਪਣੀਤਂ ਭੁਞ੍ਜਸੇ ਭਤ੍ਤਂ, ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਞ੍ਚ ਮਾਤੁਲ।
ਅਥ ਕੇਨ ਨੁ વਣ੍ਣੇਨ, ਕਿਸੋ ਤ੍વਮਸਿ વਾਯਸਾ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਭੋਜਨਨਿਯਾਮੇਨ ਪਟਿਯਾਦਿਤਭਤ੍ਤਂ। ਮਾਤੁਲਾਤਿ ਤਂ ਪਿਯਸਮੁਦਾਚਾਰੇਨ ਆਲਪਤਿ। ਕਿਸੋਤਿ ਅਪ੍ਪਮਂਸਲੋਹਿਤੋ।
ਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕਾਕੋ ਤਿਸ੍ਸੋ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
੧੨੯.
‘‘ਅਮਿਤ੍ਤਮਜ੍ਝੇ વਸਤੋ, ਤੇਸੁ ਆਮਿਸਮੇਸਤੋ।
ਨਿਚ੍ਚਂ ਉਬ੍ਬਿਗ੍ਗਹਦਯਸ੍ਸ, ਕੁਤੋ ਕਾਕਸ੍ਸ ਦਲ਼੍ਹਿਯਂ॥
੧੩੦.
‘‘ਨਿਚ੍ਚਂ ਉਬ੍ਬੇਗਿਨੋ ਕਾਕਾ, ਧਙ੍ਕਾ ਪਾਪੇਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ।
ਲਦ੍ਧੋ ਪਿਣ੍ਡੋ ਨ ਪੀਣੇਤਿ, ਕਿਸੋ ਤੇਨਸ੍ਮਿ વਟ੍ਟਕ॥
੧੩੧.
‘‘ਲੂਖਾਨਿ ਤਿਣਬੀਜਾਨਿ, ਅਪ੍ਪਸ੍ਨੇਹਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਸਿ।
ਅਥ ਕੇਨ ਨੁ વਣ੍ਣੇਨ, ਥੂਲੋ ਤ੍વਮਸਿ વਟ੍ਟਕਾ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਦਲ਼੍ਹਿਯਨ੍ਤਿ ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ ਕਾਕਸ੍ਸ ਕੁਤੋ ਦਲ਼੍ਹੀਭਾવੋ, ਕੁਤੋ ਥੂਲਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਬ੍ਬੇਗਿਨੋਤਿ ਧਙ੍ਕਾਤਿ ਕਾਕਾਨਮੇવ ਨਾਮਂ। ਪਾਪੇਨ ਕਮ੍ਮੁਨਾ ਲਦ੍ਧੋਤਿ ਕਾਕੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਸਨ੍ਤਕવਿਲੁਮ੍ਪਨਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਪਾਪੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਲਦ੍ਧੋ ਪਿਣ੍ਡੋ। ਨ ਪੀਣੇਤੀਤਿ ਨ ਤਪ੍ਪੇਤਿ। ਤੇਨਸ੍ਮੀਤਿ ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਹਂ ਕਿਸੋ ਅਸ੍ਮਿ। ਅਪ੍ਪਸ੍ਨੇਹਾਨੀਤਿ ਮਨ੍ਦੋਜਾਨਿ। ਇਦਂ ਕਾਕੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਂ ‘‘ਪਣੀਤਭੋਜਨਂ ਖਾਦਤੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞੀ ਹੁਤ੍વਾਪਿ વਟ੍ਟਕਾਨਂ ਗਹਿਤਗੋਚਰਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਆਹ।
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਥੂਲਭਾવਕਾਰਣਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਇਮਾ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
੧੩੨.
‘‘ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ
ਲਦ੍ਧਾਲਦ੍ਧੇਨ ਯਾਪੇਨ੍ਤੋ, ਥੂਲੋ ਤੇਨਸ੍ਮਿ વਾਯਸ॥
੧੩੩.
‘‘ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਸ੍ਸ ਹਿ ਪੋਸਸ੍ਸ, ਅਪ੍ਪਚਿਨ੍ਤਸੁਖਸ੍ਸ ਚ।
ਸੁਸਙ੍ਗਹਿਤਮਾਨਸ੍ਸ, વੁਤ੍ਤੀ ਸੁਸਮੁਦਾਨਯਾ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾਤਿ ਆਹਾਰੇਸੁ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਯ ਨਿਤ੍ਤਣ੍ਹਤਾਯ, ਕੇવਲਂ ਸਰੀਰਯਾਪਨવਸੇਨੇવ ਆਹਾਰਾਹਰਣਤਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪ੍ਪਚਿਨ੍ਤਾਯਾਤਿ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਕਹਂ ਆਹਾਰਂ ਅਦੂਰਗਮਨੇਨ ਚਾਤਿ ‘‘ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਠਾਨੇ ਮਧੁਰਂ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਅવਿਦੂਰਗਮਨੇਨ ਚ। ਲਦ੍ਧਾਲਦ੍ਧੇਨਾਤਿ ਲੂਖਂ વਾ ਹੋਤੁ ਪਣੀਤਂ વਾ, ਯਂ ਲਦ੍ਧਂ, ਤੇਨੇવ। ਥੂਲੋ ਤੇਨਸ੍ਮੀਤਿ ਤੇਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਥੂਲੋ ਅਸ੍ਮਿ। વਾਯਸਾਤਿ ਕਾਕਂ ਆਲਪਤਿ। ਅਪ੍ਪਚਿਨ੍ਤਸੁਖਸ੍ਸਾਤਿ ਆਹਾਰਚਿਨ੍ਤਾਰਹਿਤਾਨਂ ਅਪ੍ਪਚਿਨ੍ਤਾਨਮਰਿਯਾਨਂ ਸੁਖਂ ਅਸ੍ਸਤ੍ਥੀਤਿ ਅਪ੍ਪਚਿਨ੍ਤਸੁਖੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸੇਨ ਸੁਖੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ। ਸੁਸਙ੍ਗਹਿਤਮਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਜੀਰਾਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਹਾਰਮਾਨਸ੍ਸ। વੁਤ੍ਤੀ ਸੁਸਮੁਦਾਨਯਾਤਿ ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਜੀવਿਤવੁਤ੍ਤਿ ਸੁਖੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਸਮੁਦਾਨੇਤੁਂ ਸੁਸਮੁਦਾਨਯਾ ਸੁਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ।
ਸਤ੍ਥਾ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਜਾਤਕਂ ਸਮੋਧਾਨੇਸਿ, ਸਚ੍ਚਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਲੋਲਭਿਕ੍ਖੁ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹਿ।
ਤਦਾ ਕਾਕੋ ਲੋਲਭਿਕ੍ਖੁ ਅਹੋਸਿ, વਟ੍ਟਕੋ ਪਨ ਅਹਮੇવ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ।
વਟ੍ਟਕਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਨવਮਾ।
[੩੯੫] ੧੦. ਪਾਰਾવਤਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ
ਚਿਰਸ੍ਸਂ વਤ ਪਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਇਦਂ ਸਤ੍ਥਾ ਜੇਤવਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਲੋਲਭਿਕ੍ਖੁਂਯੇવ ਆਰਬ੍ਭ ਕਥੇਸਿ। ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨવਤ੍ਥੁ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।
ਅਤੀਤੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਦਤ੍ਤੇ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਨ੍ਤੇ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਪਾਰਾવਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਬਾਰਾਣਸਿਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਮਹਾਨਸੇ ਨੀਲ਼ਪਚ੍ਛਿਯਂ વਸਤਿ। ਕਾਕੋਪਿ
੧੩੪.
‘‘ਚਿਰਸ੍ਸਂ વਤ ਪਸ੍ਸਾਮਿ, ਸਹਾਯਂ ਮਣਿਧਾਰਿਨਂ।
ਸੁਕਤਾ ਮਸ੍ਸੁਕੁਤ੍ਤਿਯਾ, ਸੋਭਤੇ વਤ ਮੇ ਸਖਾ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਮਸ੍ਸੁਕੁਤ੍ਤਿਯਾਤਿ ਇਮਾਯ ਮਸ੍ਸੁਕਿਰਿਯਾਯ।
ਤਂ
੧੩੫.
‘‘ਪਰੂਲ਼੍ਹਕਚ੍ਛਨਖਲੋਮੋ, ਅਹਂ ਕਮ੍ਮੇਸੁ ਬ੍ਯਾવਟੋ।
ਚਿਰਸ੍ਸਂ ਨ੍ਹਾਪਿਤਂ ਲਦ੍ਧਾ, ਲੋਮਂ ਤਂ ਅਜ੍ਜ ਹਾਰਯਿ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਅਹਂ ਕਮ੍ਮੇਸੁ ਬ੍ਯਾવਟੋਤਿ ਅਹਂ ਸਮ੍ਮ ਪਾਰਾવਤ, ਰਾਜਕਮ੍ਮੇਸੁ ਬ੍ਯਾવਟੋ ਓਕਾਸਂ ਅਲਭਨ੍ਤੋ ਪਰੂਲ਼੍ਹਕਚ੍ਛਨਖਲੋਮੋ ਅਹੋਸਿਨ੍ਤਿ વਦਤਿ। ਅਜ੍ਜ ਹਾਰਯਿਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਜ ਹਾਰੇਸਿਂ।
ਤਤੋ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਤਿਯਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੧੩੬.
‘‘ਯਂ ਨੁ ਲੋਮਂ ਅਹਾਰੇਸਿ, ਦੁਲ੍ਲਭਂ ਲਦ੍ਧ ਕਪ੍ਪਕਂ।
ਅਥ ਕਿਞ੍ਚਰਹਿ ਤੇ ਸਮ੍ਮ, ਕਣ੍ਠੇ ਕਿਣਿਕਿਣਾਯਤੀ’’ਤਿ॥
ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ
ਤਤੋ ਕਾਕੋ ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ –
੧੩੭.
‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਸੁਖੁਮਾਲਾਨਂ, ਮਣਿ ਕਣ੍ਠੇਸੁ ਲਮ੍ਬਤਿ।
ਤੇਸਾਹਂ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖਾਮਿ, ਮਾ ਤ੍વਂ ਮਞ੍ਞਿ ਦવਾ ਕਤਂ॥
੧੩੮.
‘‘ਸਚੇਪਿਮਂ ਪਿਹਯਸਿ, ਮਸ੍ਸੁਕੁਤ੍ਤਿਂ ਸੁਕਾਰਿਤਂ।
ਕਾਰਯਿਸ੍ਸਾਮਿ ਤੇ ਸਮ੍ਮ, ਮਣਿਞ੍ਚਾਪਿ ਦਦਾਮਿ ਤੇ’’ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਮਣੀਤਿ ਏવਰੂਪਾਨਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਏਕਂ ਮਣਿਰਤਨਂ ਕਣ੍ਠੇਸੁ ਲਮ੍ਬਤਿ। ਤੇਸਾਹਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਅਹਂ। ਮਾ ਤ੍વਂ ਮਞ੍ਞੀਤਿ ਤ੍વਂ ਪਨ ‘‘ਏਤਂ ਮਯਾ ਦવਾ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਚੇਪਿਮਂ ਪਿਹਯਸੀਤਿ ਸਚੇ ਇਮਂ ਮਮ ਕਤਂ ਮਸ੍ਸੁਕੁਤ੍ਤਿਂ ਤ੍વਂ ਇਚ੍ਛਸਿ।
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਛਟ੍ਠਂ ਗਾਥਮਾਹ –
੧੩੯.
‘‘ਤ੍વਞ੍ਞੇવ ਮਣਿਨਾ ਛਨ੍ਨੋ, ਸੁਕਤਾਯ ਚ ਮਸ੍ਸੁਯਾ।
ਆਮਨ੍ਤ ਖੋ ਤਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ, ਪਿਯਂ ਮੇ ਤવਦਸ੍ਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਤਤ੍ਥ ਮਣਿਨਾਤਿ ਮਣਿਨੋ, ਅਯਮੇવ વਾ ਪਾਠੋ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਸਮ੍ਮ વਾਯਸ, ਤ੍વਞ੍ਞੇવ ਇਮਸ੍ਸ ਮਣਿਨੋ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕੋ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਚ ਸੁਕਤਾਯ ਮਸ੍ਸੁਯਾ
ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਤੋ। ਕਾਕੋ ਤਤ੍ਥੇવ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਤ੍ਤੋ।
ਸਤ੍ਥਾ
ਪਾਰਾવਤਜਾਤਕવਣ੍ਣਨਾ ਦਸਮਾ।
ਖਰਪੁਤ੍ਤવਗ੍ਗੋ ਦੁਤਿਯੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।
ਜਾਤਕੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਅવਾਰਿਯਂ ਸੇਤਕੇਤੁ, ਦਰੀਮੁਖਞ੍ਚ ਨੇਰੁ ਚ।
ਆਸਙ੍ਕਮਿਗਾਲੋਪਞ੍ਚ, ਕਾਲ਼ਕਣ੍ਣੀ ਚ ਕੁਕ੍ਕੁਟਂ॥
ਧਮ੍ਮਧਜਞ੍ਚ ਨਨ੍ਦਿਯਂ, ਖਰਪੁਤ੍ਤਂ ਸੂਚਿ ਚੇવ।
ਤੁਣ੍ਡਿਲਂ ਸੋਣ੍ਣਕਕ੍ਕਟਂ, ਮਯ੍ਹਕਂ વਿਜ੍ਜਾਧਰਞ੍ਚੇવ॥
ਸਿਙ੍ਘਪੁਪ੍ਫਂ વਿਘਾਸਾਦਂ, વਟ੍ਟਕਞ੍ਚ ਪਾਰਾવਤਂ।
ਸਙ੍ਗਾਯਿਂਸੁ ਮਹਾਥੇਰਾ, ਛਕ੍ਕੇ વੀਸਤਿ ਜਾਤਕੇ॥
ਛਕ੍ਕਨਿਪਾਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।