੧੪. ਤੁવਟ੍ਟਕਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੋ
ਅਥ
੧੫੦.
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁ, વਿવੇਕਂ ਸਨ੍ਤਿਪਦਞ੍ਚ ਮਹੇਸਿ ।
ਕਥਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨੁਪਾਦਿਯਾਨੋ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਕਿਞ੍ਚਿ॥
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੂਤਿ। ਪੁਚ੍ਛਾਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਪੁਚ੍ਛਾ – ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ, ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ, વਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ। ਕਤਮਾ ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ? ਪਕਤਿਯਾ ਲਕ੍ਖਣਂ ਅਞ੍ਞਾਤਂ ਹੋਤਿ ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਅਤੁਲਿਤਂ ਅਤੀਰਿਤਂ ਅવਿਭੂਤਂ ਅવਿਭਾવਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਞਾਣਾਯ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਤੁਲਨਾਯ ਤੀਰਣਾਯ વਿਭਾવਨਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ – ਅਯਂ ਅਦਿਟ੍ਠਜੋਤਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ। ਕਤਮਾ ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ? ਪਕਤਿਯਾ ਲਕ੍ਖਣਂ ਞਾਤਂ ਹੋਤਿ ਦਿਟ੍ਠਂ ਤੁਲਿਤਂ ਤੀਰਿਤਂ વਿਭੂਤਂ વਿਭਾવਿਤਂ, ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਨ੍ਦਨਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ – ਅਯਂ ਦਿਟ੍ਠਸਂਸਨ੍ਦਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ। ਕਤਮਾ વਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਾ ਪੁਚ੍ਛਾ? ਪਕਤਿਯਾ ਸਂਸਯਪਕ੍ਖਨ੍ਦੋ
ਅਪਰਾਪਿ
ਅਪਰਾਪਿ
ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਯਾਚਾਮਿ ਤਂ ਅਜ੍ਝੇਸਾਮਿ ਤਂ ਪਸਾਦੇਮਿ ਤਂ, ‘‘ਕਥਯਸ੍ਸੁ ਮੇ’’ਤਿ – ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ। ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੂਤਿ। ਆਦਿਚ੍ਚੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸੂਰਿਯੋ
વਿવੇਕਂ ਸਨ੍ਤਿਪਦਞ੍ਚ ਮਹੇਸੀਤਿ। વਿવੇਕਾਤਿ ਤਯੋ વਿવੇਕਾ – ਕਾਯવਿવੇਕੋ
ਕਤਮੋ ਚਿਤ੍ਤવਿવੇਕੋ? ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਨੀવਰਣੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪੀਤਿਯਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸੁਖਦੁਕ੍ਖੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਰੂਪਸਞ੍ਞਾਯ ਪਟਿਘਸਞ੍ਞਾਯ ਨਾਨਤ੍ਤਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, વਿਞ੍ਞਾਣਞ੍ਚਾਯਤਨਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਆਕਾਸਾਨਞ੍ਚਾਯਤਨਸਞ੍ਞਾਯ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿવਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਆਕਿਞ੍ਚਞ੍ਞਾਯਤਨਂ
ਕਤਮੋ ਉਪਧਿવਿવੇਕੋ? ਉਪਧਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਿਲੇਸਾ ਚ ਖਨ੍ਧਾ ਚ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾ ਚ। ਉਪਧਿવਿવੇਕੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਮਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। ਯੋ ਸੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਸਮਥੋ ਸਬ੍ਬੂਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯੋ વਿਰਾਗੋ ਨਿਰੋਧੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ – ਅਯਂ ਉਪਧਿવਿવੇਕੋ। ਕਾਯવਿવੇਕੋ ਚ વਿવੇਕਟ੍ਠਕਾਯਾਨਂ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਏਕੇਨ ਆਕਾਰੇਨ ਸਨ੍ਤਿਪਿ ਸਨ੍ਤਿਪਦਮ੍ਪਿ ਤਂਯੇવ ਅਮਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ, ਯੋ ਸੋ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਸਮਥੋ ਸਬ੍ਬੂਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯੋ વਿਰਾਗੋ ਨਿਰੋਧੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਸਨ੍ਤਮੇਤਂ ਪਦਂ, ਪਣੀਤਮੇਤਂ ਪਦਂ, ਯਦਿਦਂ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਖਾਰਸਮਥੋ ਸਬ੍ਬੂਪਧਿਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯੋ વਿਰਾਗੋ ਨਿਰੋਧੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਅਪਰੇਨ
ਮਹੇਸੀਤਿ ਮਹੇਸਿ ਭਗવਾ। ਮਹਨ੍ਤਂ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਏਸੀ ਗવੇਸੀ ਪਰਿਯੇਸੀਤਿ ਮਹੇਸਿ, ਮਹਨ੍ਤਂ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧਂ…ਪੇ॰… ਮਹਨ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਂ… ਮਹਨ੍ਤਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਂ… ਮਹਨ੍ਤਂ વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਏਸੀ ਗવੇਸੀ ਪਰਿਯੇਸੀਤਿ ਮਹੇਸਿ; ਮਹਤੋ ਤਮੋਕਾਯਸ੍ਸ ਪਦਾਲਨਂ, ਮਹਤੋ વਿਪਲ੍ਲਾਸਸ੍ਸ ਭੇਦਨਂ, ਮਹਤੋ ਤਣ੍ਹਾਸਲ੍ਲਸ੍ਸ ਅਬ੍ਬਹਨਂ
ਕਥਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ। ਕਥਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਪੁਥੁਜ੍ਜਨਕਲ੍ਯਾਣਕੋ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸੇਖੋ વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ – ਕਥਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ।
ਅਨੁਪਾਦਿਯਾਨੋ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ। ਚਤੂਹਿ ਉਪਾਦਾਨੇਹਿ ਅਨੁਪਾਦਿਯਮਾਨੋ ਅਗਣ੍ਹਯਮਾਨੋ ਅਪਰਾਮਸਮਾਨੋ ਅਨਭਿਨਿવਿਸਮਾਨੋ। ਲੋਕਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਪਾਯਲੋਕੇ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਦੇવਲੋਕੇ, ਖਨ੍ਧਲੋਕੇ ਧਾਤੁਲੋਕੇ ਆਯਤਨਲੋਕੇ। ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪਗਤਂ વੇਦਨਾਗਤਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਗਤਨ੍ਤਿ – ਅਨੁਪਾਦਿਯਾਨੋ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਕਿਞ੍ਚਿ।
ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਨਿਮ੍ਮਿਤੋ –
‘‘ਪੁਚ੍ਛਾਮਿ ਤਂ ਆਦਿਚ੍ਚਬਨ੍ਧੁ, વਿવੇਕਂ ਸਨ੍ਤਿਪਦਞ੍ਚ ਮਹੇਸਿ।
ਕਥਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਨੁਪਾਦਿਯਾਨੋ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ ਕਿਞ੍ਚੀ’’ਤਿ॥
੧੫੧.
ਮੂਲਂ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਯ, [ਇਤਿ ਭਗવਾ]
ਮਨ੍ਤਾ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਸਬ੍ਬਮੁਪਰੁਨ੍ਧੇ ।
ਯਾ ਕਾਚਿ ਤਣ੍ਹਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ, ਤਾਸਂ વਿਨਯਾ ਸਦਾ ਸਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇ॥
ਮੂਲਂ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਯ, [ਇਤਿ ਭਗવਾ] ਮਨ੍ਤਾ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਸਬ੍ਬਮੁਪਰੁਨ੍ਧੇਤਿ। ਪਪਞ੍ਚਾਯੇવ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾ। ਤਣ੍ਹਾਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾ ਦਿਟ੍ਠਿਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾ। ਕਤਮਂ ਤਣ੍ਹਾਪਪਞ੍ਚਸ੍ਸ ਮੂਲਂ? ਅવਿਜ੍ਜਾਮੂਲਂ, ਅਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੋ
ਭਗવਾਤਿ ਗਾਰવਾਧਿવਚਨਂ। ਅਪਿ ਚ ਭਗ੍ਗਰਾਗੋਤਿ ਭਗવਾ, ਭਗ੍ਗਦੋਸੋਤਿ ਭਗવਾ, ਭਗ੍ਗਮੋਹੋਤਿ ਭਗવਾ, ਭਗ੍ਗਮਾਨੋਤਿ ਭਗવਾ, ਭਗ੍ਗਦਿਟ੍ਠੀਤਿ ਭਗવਾ, ਭਗ੍ਗਕਣ੍ਡਕੋਤਿ ਭਗવਾ, ਭਗ੍ਗਕਿਲੇਸੋਤਿ ਭਗવਾ, ਭਜਿ વਿਭਜਿ ਪવਿਭਜਿ ਧਮ੍ਮਰਤਨਨ੍ਤਿ ਭਗવਾ, ਭવਾਨਂ ਅਨ੍ਤਕਰੋਤਿ ਭਗવਾ, ਭਾવਿਤਕਾਯੋ ਭਾવਿਤਸੀਲੋ ਭਾવਿਤਚਿਤ੍ਤੋ ਭਾવਿਤਪਞ੍ਞੋਤਿ ਭਗવਾ; ਭਾਗੀ વਾ ਭਗવਾ
ਮਨ੍ਤਾ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਸਬ੍ਬਮੁਪਰੁਨ੍ਧੇਤਿ। ਮਨ੍ਤਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਞ੍ਞਾ। ਯਾ ਪਞ੍ਞਾ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਰੂਪੇ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਮਾਨੋ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਛਨ੍ਦੋ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਅਨੁਸਯੋ; વੇਦਨਾਯ… ਸਞ੍ਞਾਯ… ਸਙ੍ਖਾਰੇਸੁ… વਿਞ੍ਞਾਣੇ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਮਾਨੋ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਛਨ੍ਦੋ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਅਨੁਸਯੋਤਿ। ਮੂਲਂ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਯ ਇਤਿ ਭਗવਾ। ਮਨ੍ਤਾ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਸਬ੍ਬਮੁਪਰੁਨ੍ਧੇਤਿ। ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਯ ਮੂਲਞ੍ਚ ਅਸ੍ਮਿਮਾਨਞ੍ਚ ਮਨ੍ਤਾਯ ਸਬ੍ਬਂ ਰੁਨ੍ਧੇਯ੍ਯ ਉਪਰੁਨ੍ਧੇਯ੍ਯ ਨਿਰੋਧੇਯ੍ਯ વੂਪਸਮੇਯ੍ਯ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮੇਯ੍ਯ
ਯਾ ਕਾਚਿ ਤਣ੍ਹਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਯਾ ਕਾਚੀਤਿ ਸਬ੍ਬੇਨ ਸਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਥਾ ਸਬ੍ਬਂ ਅਸੇਸਂ ਨਿਸ੍ਸੇਸਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨવਚਨਮੇਤਂ – ਯਾ ਕਾਚੀਤਿ। ਤਣ੍ਹਾਤਿ ਰੂਪਤਣ੍ਹਾ…ਪੇ॰… ਧਮ੍ਮਤਣ੍ਹਾ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਿਕਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਚਿਤ੍ਤਂ। ਯਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਮਨੋ ਮਾਨਸਂ ਹਦਯਂ ਪਣ੍ਡਰਂ ਮਨੋ ਮਨਾਯਤਨਂ ਮਨਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ વਿਞ੍ਞਾਣਂ વਿਞ੍ਞਾਣਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਤਜ੍ਜਾ ਮਨੋવਿਞ੍ਞਾਣਧਾਤੁ। ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਾ ਤਣ੍ਹਾ ਸਹਗਤਾ ਸਹਜਾਤਾ ਸਂਸਟ੍ਠਾ ਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਾ ਏਕੁਪ੍ਪਾਦਾ ਏਕਨਿਰੋਧਾ ਏਕવਤ੍ਥੁਕਾ ਏਕਾਰਮ੍ਮਣਾਤਿਪਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ – ਯਾ ਕਾਚਿ ਤਣ੍ਹਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ।
ਤਾਸਂ વਿਨਯਾ ਸਦਾ ਸਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਤਿ। ਸਦਾਤਿ ਸਦਾ ਸਬ੍ਬਦਾ ਸਤੋਤਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਤੋ – ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਭਾવੇਨ੍ਤੋ ਸਤੋ, વੇਦਨਾਸੁ…ਪੇ॰… ਚਿਤ੍ਤੇ…ਪੇ॰… ਧਮ੍ਮੇਸੁ ਧਮ੍ਮਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਭਾવੇਨ੍ਤੋ ਸਤੋ। ਅਪਰੇਹਿਪਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਤੋ – ਅਸਤਿ ਪਰਿવਜ੍ਜਨਾਯ ਸਤੋ, ਸਤਿਕਰਣੀਯਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਕਤਤ੍ਤਾ ਸਤੋ, ਸਤਿਪਟਿਪਕ੍ਖਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਹਤਤ੍ਤਾ ਸਤੋ, ਸਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਾਨਂ ਅਸਮ੍ਮੁਟ੍ਠਤ੍ਤਾ ਸਤੋ। ਅਪਰੇਹਿਪਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਤੋ – ਸਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਸਤੋ, ਸਤਿਯਾ વਸਿਤਤ੍ਤਾ ਸਤੋ, ਸਤਿਯਾ ਪਾਗੁਞ੍ਞਤਾਯ ਸਤੋ, ਸਤਿਯਾ ਅਪਚ੍ਚੋਰੋਹਨਤਾਯ ਸਤੋ। ਅਪਰੇਹਿਪਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਤੋ – ਸਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਤੋ, ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਤੋ, ਸਮਿਤਤ੍ਤਾ ਸਤੋ, ਸਨ੍ਤਧਮ੍ਮਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਸਤੋ। ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ, ਸਙ੍ਘਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ, ਸੀਲਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ, ਚਾਗਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ, ਦੇવਤਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ, ਆਨਾਪਾਨਸ੍ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ, ਮਰਣਸ੍ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ, ਕਾਯਗਤਾਸਤਿਯਾ ਸਤੋ, ਉਪਸਮਾਨੁਸ੍ਸਤਿਯਾ ਸਤੋ। ਯਾ ਸਤਿ ਅਨੁਸ੍ਸਤਿ ਪਟਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਤਿ ਸਰਣਤਾ ਧਾਰਣਤਾ ਅਪਿਲਾਪਨਤਾ ਅਸਮ੍ਮੁਸ੍ਸਨਤਾ, ਸਤਿ ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਤਿਬਲਂ ਸਮ੍ਮਾਸਤਿ ਸਤਿਸਮ੍ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੋ ਏਕਾਯਨਮਗ੍ਗੋ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਤਿ। ਇਮਾਯ ਸਤਿਯਾ ਉਪੇਤੋ ਸਮੁਪੇਤੋ, ਉਪਗਤੋ ਸਮੁਪਗਤੋ, ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮੁਪਪਨ੍ਨੋ, ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਤੋ।
ਸਿਕ੍ਖੇਤਿ
ਕਤਮਾ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ વਿવਿਚ੍ਚ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਸવਿਤਕ੍ਕਂ ਸવਿਚਾਰਂ વਿવੇਕਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਸਾਦਨਂ ਚੇਤਸੋ ਏਕੋਦਿਭਾવਂ ਅવਿਤਕ੍ਕਂ ਅવਿਚਾਰਂ ਸਮਾਧਿਜਂ ਪੀਤਿਸੁਖਂ ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਪੀਤਿਯਾ ਚ વਿਰਾਗਾ ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਚ વਿਹਰਤਿ ਸਤੋ ਚ ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸੁਖਞ੍ਚ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਸਂવੇਦੇਤਿ, ਯਂ ਤਂ ਅਰਿਯਾ ਆਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਕੋ ਸਤਿਮਾ ਸੁਖવਿਹਾਰੀ’’ਤਿ ਤਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਸੁਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨਾ ਪੁਬ੍ਬੇવ ਸੋਮਨਸ੍ਸਦੋਮਨਸ੍ਸਾਨਂ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਮਾ ਅਦੁਕ੍ਖਮਸੁਖਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਤਿਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ – ਅਯਂ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾ।
ਕਤਮਾ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਞ੍ਞવਾ ਹੋਤਿ, ਉਦਯਤ੍ਥਗਾਮਿਨਿਯਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਰਿਯਾਯ ਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਾਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯਗਾਮਿਨਿਯਾ। ਸੋ ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋਤਿ ਯਥਾਭੂਤਂ ਪਜਾਨਾਤਿ
ਤਾਸਂ વਿਨਯਾ ਸਦਾ ਸਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਤਿ। ਤਾਸਂ ਤਣ੍ਹਾਨਂ વਿਨਯਾਯ ਪਟਿવਿਨਯਾਯ ਪਹਾਨਾਯ વੂਪਸਮਾਯ ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਯ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾ ਅਧਿਸੀਲਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਧਿਪਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ; ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾਯੋ ਆવਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਪਜਾਨਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ
ਤੇਨਾਹ
‘‘ਮੂਲਂ ਪਪਞ੍ਚਸਙ੍ਖਾਯ, [ਇਤਿ ਭਗવਾ]
ਮਨ੍ਤਾ ਅਸ੍ਮੀਤਿ ਸਬ੍ਬਮੁਪਰੁਨ੍ਧੇ।
ਯਾ ਕਾਚਿ ਤਣ੍ਹਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ, ਤਾਸਂ વਿਨਯਾ ਸਦਾ ਸਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇ’’ਤਿ॥
੧੫੨.
ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਮਭਿਜਞ੍ਞਾ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਥ વਾਪਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ।
ਨ ਤੇਨ ਥਾਮਂ ਕੁਬ੍ਬੇਥ, ਨ ਹਿ ਸਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਸਤਂ વੁਤ੍ਤਾ॥
ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਮਭਿਜਞ੍ਞਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯ ਕੁਸਲੇ વਾ ਧਮ੍ਮੇ ਅਬ੍ਯਾਕਤੇ વਾ ਧਮ੍ਮੇ। ਕਤਮੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗੁਣਾ? ਉਚ੍ਚਾ ਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ વਾ ਅਸ੍ਸਂ ਅਥ વਾਪਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾਤਿ। ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ વਾ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ વਾ ਤੇ ਗੁਣਾ ਅਸ੍ਸੂਤਿ
ਨ ਤੇਨ ਥਾਮਂ ਕੁਬ੍ਬੇਥਾਤਿ। ਅਤ੍ਤਨੋ વਾ ਗੁਣੇਨ ਪਰੇਸਂ વਾ ਗੁਣੇਨ ਥਾਮਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਥਮ੍ਭਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਮਾਨਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਉਨ੍ਨਤਿਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਉਨ੍ਨਮਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਨ ਤੇਨ ਮਾਨਂ ਜਨੇਯ੍ਯ, ਨ ਤੇਨ ਥਦ੍ਧੋ ਅਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ਪਗ੍ਗਹਿਤਸਿਰੋਤਿ – ਨ ਤੇਨ ਥਾਮਂ ਕੁਬ੍ਬੇਥ।
ਨ ਹਿ ਸਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਸਤਂ વੁਤ੍ਤਾਤਿ। ਸਤਾਨਂ ਸਨ੍ਤਾਨਂ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਬੁਦ੍ਧਸਾવਕਾਨਂ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤੀਤਿ ਨ વੁਤ੍ਤਾ ਨ ਪવੁਤ੍ਤਾ ਨ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਾ ਨ ਦੇਸਿਤਾ ਨ ਪਞ੍ਞਪਿਤਾ
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਧਮ੍ਮਮਭਿਜਞ੍ਞਾ, ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਅਥ વਾਪਿ ਬਹਿਦ੍ਧਾ।
ਨ ਤੇਨ ਥਾਮਂ ਕੁਬ੍ਬੇਥ, ਨ ਹਿ ਸਾ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿ ਸਤਂ વੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ॥
੧੫੩.
ਸੇਯ੍ਯੋ ਨ ਤੇਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਨੀਚੇਯ੍ਯੋ ਅਥ વਾਪਿ ਸਰਿਕ੍ਖੋ।
ਫੁਟ੍ਠੋ ਅਨੇਕਰੂਪੇਹਿ, ਨਾਤੁਮਾਨਂ વਿਕਪ੍ਪਯਂ ਤਿਟ੍ਠੇ॥
ਸੇਯ੍ਯੋ ਨ ਤੇਨ ਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਤਿ। ‘‘ਸੇਯ੍ਯੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਅਤਿਮਾਨਂ ਨ ਜਨੇਯ੍ਯ ਜਾਤਿਯਾ વਾ ਗੋਤ੍ਤੇਨ વਾ ਕੋਲਪੁਤ੍ਤਿਯੇਨ વਾ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ
ਨੀਚੇਯ੍ਯੋ ਅਥ વਾਪਿ ਸਰਿਕ੍ਖੋਤਿ। ‘‘ਹੀਨੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਓਮਾਨਂ ਨ ਜਨੇਯ੍ਯ ਜਾਤਿਯਾ વਾ ਗੋਤ੍ਤੇਨ વਾ…ਪੇ॰… ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਨ વਾ વਤ੍ਥੁਨਾ। ‘‘ਸਦਿਸੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ ਮਾਨਂ ਨ ਜਨੇਯ੍ਯ ਜਾਤਿਯਾ વਾ ਗੋਤ੍ਤੇਨ વਾ ਕੋਲਪੁਤ੍ਤਿਯੇਨ વਾ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ વਾ ਧਨੇਨ વਾ ਅਜ੍ਝੇਨੇਨ વਾ ਕਮ੍ਮਾਯਤਨੇਨ વਾ ਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨੇਨ વਾ વਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨੇਨ વਾ ਸੁਤੇਨ વਾ ਪਟਿਭਾਨੇਨ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਨ વਾ વਤ੍ਥੁਨਾਤਿ – ਨੀਚੇਯ੍ਯੋ ਅਥ વਾਪਿ ਸਰਿਕ੍ਖੋ।
ਫੁਟ੍ਠੋ ਅਨੇਕਰੂਪੇਹੀਤਿ। ਅਨੇਕવਿਧੇਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਫੁਟ੍ਠੋ ਪਰੇਤੋ ਸਮੋਹਿਤੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ – ਫੁਟ੍ਠੋ ਅਨੇਕਰੂਪੇਹਿ।
ਨਾਤੁਮਾਨਂ વਿਕਪ੍ਪਯਂ ਤਿਟ੍ਠੇਤਿ। ਆਤੁਮਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਤ੍ਤਾ। ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੋ વਿਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੋ વਿਕਪ੍ਪਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਨ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਨਾਤੁਮਾਨਂ વਿਕਪ੍ਪਯਂ ਤਿਟ੍ਠੇ।
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
‘‘ਸੇਯ੍ਯੋ
ਫੁਟ੍ਠੋ ਅਨੇਕਰੂਪੇਹਿ, ਨਾਤੁਮਾਨਂ વਿਕਪ੍ਪਯਂ ਤਿਟ੍ਠੇ’’ਤਿ॥
੧੫੪.
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇવੁਪਸਮੇ , ਨ ਅਞ੍ਞਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤਿਮੇਸੇਯ੍ਯ।
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਤਾ ਕੁਤੋ ਨਿਰਤ੍ਤਾ વਾ॥
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇવੁਪਸਮੇਤਿ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਂ ਸਮੇਯ੍ਯ, ਦੋਸਂ ਸਮੇਯ੍ਯ, ਮੋਹਂ ਸਮੇਯ੍ਯ, ਕੋਧਂ…ਪੇ॰… ਉਪਨਾਹਂ… ਮਕ੍ਖਂ… ਪਲ਼ਾਸਂ… ਇਸ੍ਸਂ… ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ… ਮਾਯਂ… ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ… ਥਮ੍ਭਂ… ਸਾਰਮ੍ਭਂ
ਨ ਅਞ੍ਞਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤਿਮੇਸੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਅਞ੍ਞਤੋ ਅਸੁਦ੍ਧਿਮਗ੍ਗੇਨ, ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਦਾਯ, ਅਨਿਯ੍ਯਾਨਪਤੇਨ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਹਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨੇਹਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਇਦ੍ਧਿਪਾਦੇਹਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਬਲੇਹਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇਹਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਰਿਯਾ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਾ ਮਗ੍ਗਾ ਸਨ੍ਤਿਂ ਉਪਸਨ੍ਤਿਂ વੂਪਸਨ੍ਤਿਂ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਂ ਨ ਏਸੇਯ੍ਯ ਨ ਗવੇਸੇਯ੍ਯ ਨ ਪਰਿਯੇਸੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਨ ਅਞ੍ਞਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤਿਮੇਸੇਯ੍ਯ।
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ। ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਰਾਗਂ ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਦੋਸਂ ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਮੋਹਂ ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੇ ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ વੂਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤਸ੍ਸ ਪਟਿਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿਯਾਤਿ – ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ।
ਨਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਤਾ ਕੁਤੋ ਨਿਰਤ੍ਤਾ વਾਤਿ। ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ। ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਅਤ੍ਤਦਿਟ੍ਠਿ ਨਤ੍ਥਿ; ਨਿਰਤ੍ਤਾਤਿ ਉਚ੍ਛੇਦਦਿਟ੍ਠਿ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਤ੍ਤਾਤਿ ਗਹਿਤਂ ਨਤ੍ਥਿ; ਨਿਰਤ੍ਤਾਤਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਿ ਗਹਿਤਂ, ਤਸ੍ਸਤ੍ਥਿ ਮੁਞ੍ਚਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਸ੍ਸ ਗਹਿਤਂ ਗਾਹਂ
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
‘‘ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਮੇવੁਪਸਮੇ, ਨ ਅਞ੍ਞਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਤਿਮੇਸੇਯ੍ਯ।
ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਨਤ੍ਥਿ ਅਤ੍ਤਾ ਕੁਤੋ ਨਿਰਤ੍ਤਾ વਾ’’ਤਿ॥
੧੫੫.
ਮਜ੍ਝੇ ਯਥਾ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ, ਊਮਿ ਨੋ ਜਾਯਤੀ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ।
ਏવਂ ਠਿਤੋ ਅਨੇਜਸ੍ਸ, ਉਸ੍ਸਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ॥
ਮਜ੍ਝੇ ਯਥਾ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ, ਊਮਿ ਨੋ ਜਾਯਤੀ ਠਿਤੋ ਹੋਤੀਤਿ। ਸਮੁਦ੍ਦੋ ਚਤੁਰਾਸੀਤਿਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਉਬ੍ਬੇਧੇਨ ਗਮ੍ਭੀਰੋ। ਹੇਟ੍ਠਾ ਚਤ੍ਤਾਰੀਸਯੋਜਨਸਹਸ੍ਸਾਨਿ
ਅਥ વਾ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਪਬ੍ਬਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਿਕਾਸੁ ਸਤ੍ਤਸੀਦਨ੍ਤਰਾ ਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦਾ।
ਏવਂ ਠਿਤੋ ਅਨੇਜਸ੍ਸਾਤਿ। ਏવਨ੍ਤਿ ਓਪਮ੍ਮਸਮ੍ਪਟਿਪਾਦਨਂ। ਠਿਤੋਤਿ ਲਾਭੇਪਿ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ, ਅਲਾਭੇਪਿ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ, ਯਸੇਪਿ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ, ਅਯਸੇਪਿ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ, ਪਸਂਸਾਯਪਿ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ, ਨਿਨ੍ਦਾਯਪਿ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ, ਸੁਖੇਪਿ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ, ਦੁਕ੍ਖੇਪਿ ਨ ਕਮ੍ਪਤਿ ਨ વਿਕਮ੍ਪਤਿ ਨ ਚਲਤਿ ਨ વੇਧਤਿ ਨਪ੍ਪવੇਧਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧਤੀਤਿ – ਏવਂ ਠਿਤੋ। ਅਨੇਜਸ੍ਸਾਤਿ ਏਜਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਤਣ੍ਹਾ। ਯੋ ਰਾਗੋ
ਉਸ੍ਸਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚੀਤਿ। ਉਸ੍ਸਦਾਤਿ ਸਤ੍ਤੁਸ੍ਸਦਾ – ਰਾਗੁਸ੍ਸਦਂ ਕੁਹਿਞ੍ਚੀਤਿ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾਤਿ – ਉਸ੍ਸਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ।
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
‘‘ਮਜ੍ਝੇ ਯਥਾ ਸਮੁਦ੍ਦਸ੍ਸ, ਊਮਿ ਨੋ ਜਾਯਤੀ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ।
ਏવਂ ਠਿਤੋ ਅਨੇਜਸ੍ਸ, ਉਸ੍ਸਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚੀ’’ਤਿ॥
੧੫੬.
ਅਕਿਤ੍ਤਯੀ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ, ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸ੍ਸਯવਿਨਯਂ।
ਪਟਿਪਦਂ વਦੇਹਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਅਥ વਾਪਿ ਸਮਾਧਿਂ॥
ਅਕਿਤ੍ਤਯੀ વਿવਟਚਕ੍ਖੂਤਿ। ਅਕਿਤ੍ਤਯੀਤਿ ਕਿਤ੍ਤਿਤਂ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਂ ਦੇਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਪਿਤਂ ਪਟ੍ਠਪਿਤਂ વਿવਟਂ વਿਭਤ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਤਂ ਪਕਾਸਿਤਨ੍ਤਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੂਤਿ ਭਗવਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਚਕ੍ਖੂਹਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ – ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ, ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ, ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ, ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ, ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ।
ਕਥਂ ਭਗવਾ ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ? ਮਂਸਚਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿਪਿ ਭਗવਤੋ ਪਞ੍ਚ વਣ੍ਣਾ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ – ਨੀਲੋ ਚ વਣ੍ਣੋ, ਪੀਤਕੋ ਚ વਣ੍ਣੋ, ਲੋਹਿਤਕੋ ਚ
ਕਥਂ ਭਗવਾ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ? ਭਗવਾ ਦਿਬ੍ਬੇਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ વਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਕੇਨ ਸਤ੍ਤੇ ਪਸ੍ਸਤਿ ਚવਮਾਨੇ ਉਪਪਜ੍ਜਮਾਨੇ ਹੀਨੇ ਪਣੀਤੇ ਸੁવਣ੍ਣੇ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੇ ਸੁਗਤੇ ਦੁਗ੍ਗਤੇ। ਯਥਾਕਮ੍ਮੂਪਗੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ – ‘‘ਇਮੇ વਤ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤਾ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਅਰਿਯਾਨਂ ਉਪવਾਦਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਾ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕਮ੍ਮਸਮਾਦਾਨਾ
ਕਥਂ ਭਗવਾ ਪਞ੍ਞਾਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ? ਭਗવਾ ਮਹਾਪਞ੍ਞੋ ਪੁਥੁਪਞ੍ਞੋ ਹਾਸਪਞ੍ਞੋ ਜવਨਪਞ੍ਞੋ ਤਿਕ੍ਖਪਞ੍ਞੋ ਨਿਬ੍ਬੇਧਿਕਪਞ੍ਞੋ ਪਞ੍ਞਾਪਭੇਦਕੁਸਲੋ ਪਭਿਨ੍ਨਞਾਣੋ ਅਧਿਗਤਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦੋ ਚਤੁવੇਸਾਰਜ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਦਸਬਲਧਾਰੀ ਪੁਰਿਸਾਸਭੋ ਪੁਰਿਸਸੀਹੋ ਪੁਰਿਸਨਾਗੋ ਪੁਰਿਸਾਜਞ੍ਞੋ ਪੁਰਿਸਧੋਰਯ੍ਹੋ ਅਨਨ੍ਤਞਾਣੋ ਅਨਨ੍ਤਤੇਜੋ ਅਨਨ੍ਤਯਸੋ ਅਡ੍ਢੋ ਮਹਦ੍ਧਨੋ ਧਨવਾ ਨੇਤਾ વਿਨੇਤਾ ਅਨੁਨੇਤਾ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਾ ਅਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤਾ ਪੇਕ੍ਖੇਤਾ ਪਸਾਦੇਤਾ। ਸੋ ਹਿ ਭਗવਾ ਅਨੁਪ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤਾ, ਅਸਞ੍ਜਾਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਸਞ੍ਜਨੇਤਾ, ਅਨਕ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਅਕ੍ਖਾਤਾ, ਮਗ੍ਗਞ੍ਞੂ ਮਗ੍ਗવਿਦੂ ਮਗ੍ਗਕੋવਿਦੋ ਮਗ੍ਗਾਨੁਗਾ ਚ ਪਨ ਏਤਰਹਿ ਸਾવਕਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ।
ਸੋ
ਸਬ੍ਬਂ ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਞਾਣਾਨੁਪਰਿવਤ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ વਚੀਕਮ੍ਮਂ… ਸਬ੍ਬਂ ਮਨੋਕਮ੍ਮਂ… ਅਤੀਤੇ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਂ ਞਾਣਂ, ਅਨਾਗਤੇ ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਅਪ੍ਪਟਿਹਤਂ ਞਾਣਂ। ਯਾવਤਕਂ ਨੇਯ੍ਯਂ ਤਾવਤਕਂ ਞਾਣਂ, ਯਾવਤਕਂ ਞਾਣਂ ਤਾવਤਕਂ ਨੇਯ੍ਯਂ; ਨੇਯ੍ਯਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਞਾਣਂ ਞਾਣਪਰਿਯਨ੍ਤਿਕਂ ਨੇਯ੍ਯਂ, ਨੇਯ੍ਯਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਞਾਣਂ ਨਪ੍ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਞਾਣਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਨੇਯ੍ਯਪਥੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਰਿਯਨ੍ਤਟ੍ਠਾਯਿਨੋ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ। ਯਥਾ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਸਮੁਗ੍ਗਪਟਲਾਨਂ ਸਮ੍ਮਾਫੁਸਿਤਾਨਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਂ ਸਮੁਗ੍ਗਪਟਲਂ ਉਪਰਿਮਂ ਨਾਤਿવਤ੍ਤਤਿ, ਉਪਰਿਮਂ ਸਮੁਗ੍ਗਪਟਲਂ ਹੇਟ੍ਠਿਮਂ ਨਾਤਿવਤ੍ਤਤਿ, ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਪਰਿਯਨ੍ਤਟ੍ਠਾਯਿਨੋ; ਏવਮੇવ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ
ਸਬ੍ਬਧਮ੍ਮੇਸੁ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਞਾਣਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ। ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਆવਜ੍ਜਨਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਆਕਙ੍ਖਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਮਨਸਿਕਾਰਪਟਿਬਦ੍ਧਾ ਚਿਤ੍ਤੁਪ੍ਪਾਦਪਟਿਬਦ੍ਧਾ। ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤੇਸੁ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਞਾਣਂ ਪવਤ੍ਤਤਿ। ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਭਗવਾ ਆਸਯਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਨੁਸਯਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਚਰਿਤਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖੇ ਮਹਾਰਜਕ੍ਖੇ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸ੍વਾਕਾਰੇ ਦ੍વਾਕਾਰੇ ਸੁવਿਞ੍ਞਾਪਯੇ ਦੁવਿਞ੍ਞਾਪਯੇ ਭਬ੍ਬਾਭਬ੍ਬੇ ਸਤ੍ਤੇ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਸਦੇવਕੋ ਲੋਕੋ ਸਮਾਰਕੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੋ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਪਜਾ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾ ਅਨ੍ਤੋਬੁਦ੍ਧਞਾਣੇ ਪਰਿવਤ੍ਤਤਿ
ਯਥਾ ਯੇ ਕੇਚਿ ਮਚ੍ਛਕਚ੍ਛਪਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਿਮਿਤਿਮਿਙ੍ਗਲਂ ਉਪਾਦਾਯ ਅਨ੍ਤੋਮਹਾਸਮੁਦ੍ਦੇ ਪਰਿવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ; ਏવਮੇવ ਸਦੇવਕੋ ਲੋਕੋ ਸਮਾਰਕੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੋ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਪਜਾ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾ
ਕਥਂ ਭਗવਾ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ? ਭਗવਾ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲੋਕਂ વੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਦ੍ਦਸ ਸਤ੍ਤੇ ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖੇ ਮਹਾਰਜਕ੍ਖੇ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸ੍વਾਕਾਰੇ ਦ੍વਾਕਾਰੇ ਸੁવਿਞ੍ਞਾਪਯੇ ਦੁવਿਞ੍ਞਾਪਯੇ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਪਰਲੋਕવਜ੍ਜਭਯਦਸ੍ਸਾવਿਨੋ વਿਹਰਨ੍ਤੇ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਨ ਪਰਲੋਕવਜ੍ਜਭਯਦਸ੍ਸਾવਿਨੋ વਿਹਰਨ੍ਤੇ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਉਪ੍ਪਲਿਨਿਯਂ વਾ ਪਦੁਮਿਨਿਯਂ વਾ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਿਨਿਯਂ વਾ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚਾਨਿ ਉਪ੍ਪਲਾਨਿ વਾ ਪਦੁਮਾਨਿ વਾ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਨਿ વਾ ਉਦਕੇ ਜਾਤਾਨਿ ਉਦਕੇ ਸਂવਡ੍ਢਾਨਿ ਉਦਕਾ ਅਨੁਗ੍ਗਤਾਨਿ ਅਨ੍ਤੋਨਿਮੁਗ੍ਗਪੋਸੀਨਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚਾਨਿ ਉਪ੍ਪਲਾਨਿ વਾ ਪਦੁਮਾਨਿ વਾ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਨਿ વਾ ਉਦਕੇ ਜਾਤਾਨਿ ਉਦਕੇ ਸਂવਡ੍ਢਾਨਿ ਸਮੋਦਕਂ ਠਿਤਾਨਿ, ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚਾਨਿ ਉਪ੍ਪਲਾਨਿ વਾ ਪਦੁਮਾਨਿ વਾ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਾਨਿ વਾ ਉਦਕੇ ਜਾਤਾਨਿ ਉਦਕੇ ਸਂવਡ੍ਢਾਨਿ ਉਦਕਾ ਅਚ੍ਚੁਗ੍ਗਮ੍ਮ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਲਿਤ੍ਤਾਨਿ ਉਦਕੇਨ; ਏવਮੇવ ਭਗવਾ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ ਲੋਕਂ વੋਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਦ੍ਦਸ ਸਤ੍ਤੇ ਅਪ੍ਪਰਜਕ੍ਖੇ ਮਹਾਰਜਕ੍ਖੇ ਤਿਕ੍ਖਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਮੁਦਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸ੍વਾਕਾਰੇ ਦ੍વਾਕਾਰੇ ਸੁવਿਞ੍ਞਾਪਯੇ ਦੁવਿਞ੍ਞਾਪਯੇ ਅਪ੍ਪੇਕਚ੍ਚੇ ਪਰਲੋਕવਜ੍ਜਭਯਦਸ੍ਸਾવਿਨੋ
‘‘ਸੇਲੇ
ਤਥੂਪਮਂ ਧਮ੍ਮਮਯਂ ਸੁਮੇਧ, ਪਾਸਾਦਮਾਰੁਯ੍ਹ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ।
ਸੋਕਾવਤਿਣ੍ਣਂ ਜਨਤਮਪੇਤਸੋਕੋ, ਅવੇਕ੍ਖਸ੍ਸੁ ਜਾਤਿਜਰਾਭਿਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਏવਂ ਭਗવਾ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ।
ਕਥਂ ਭਗવਾ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ? ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞਾਣਂ। ਭਗવਾ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਤਞਾਣੇਨ ਉਪੇਤੋ ਸਮੁਪੇਤੋ ਉਪਗਤੋ
‘‘ਨ ਤਸ੍ਸ ਅਦਿਟ੍ਠਮਿਧਤ੍ਥਿ ਕਿਞ੍ਚਿ, ਅਥੋ ਅવਿਞ੍ਞਾਤਮਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ।
ਸਬ੍ਬਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਿ ਯਦਤ੍ਥਿ ਨੇਯ੍ਯਂ, ਤਥਾਗਤੋ ਤੇਨ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੂ’’ਤਿ॥
ਏવਂ ਭਗવਾ ਸਮਨ੍ਤਚਕ੍ਖੁਨਾਪਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੂਤਿ – ਅਕਿਤ੍ਤਯਿ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ।
ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸ੍ਸਯવਿਨਯਨ੍ਤਿ। ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਨ ਇਤਿਹਿਤਿਹਂ, ਨ ਇਤਿਕਿਰਾਯ, ਨ ਪਰਮ੍ਪਰਾਯ, ਨ ਪਿਟਕਸਮ੍ਪਦਾਯ, ਨ ਤਕ੍ਕਹੇਤੁ, ਨ ਨਯਹੇਤੁ, ਨ ਆਕਾਰਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੇਨ, ਨ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਸਾਮਂ ਸਯਮਭਿਞ੍ਞਾਤਂ ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਕ੍ਖਂ ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ – ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਂ। ਪਰਿਸ੍ਸਯવਿਨਯਨ੍ਤਿ। ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਤਿ ਦ੍વੇ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ – ਪਾਕਟਪਰਿਸ੍ਸਯਾ ਚ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਪਰਿਸ੍ਸਯਾ ਚ। ਕਤਮੇ ਪਾਕਟਪਰਿਸ੍ਸਯਾ? ਸੀਹਾ ਬ੍ਯਗ੍ਘਾ ਦੀਪੀ ਅਚ੍ਛਾ ਤਰਚ੍ਛਾ
ਕਤਮੇ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਪਰਿਸ੍ਸਯਾ? ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਨੀવਰਣਂ
ਪਰਿਸ੍ਸਯਾਤਿ ਕੇਨਟ੍ਠੇਨ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ? ਪਰਿਸਹਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ, ਪਰਿਹਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ, ਤਤ੍ਰਾਸਯਾਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ। ਕਥਂ ਪਰਿਸਹਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ? ਤੇ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਸਹਨ੍ਤਿ ਪਰਿਸਹਨ੍ਤਿ ਅਭਿਭવਨ੍ਤਿ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨ੍ਤਿ ਮਦ੍ਦਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਪਰਿਸਹਨ੍ਤੀਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।
ਕਥਂ ਪਰਿਹਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ? ਤੇ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਾਯ ਪਰਿਹਾਨਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਕਤਮੇਸਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ? ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਦਾਯ ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਪਦਾਯ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕਪਟਿਪਦਾਯ
ਕਥਂ
વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਸਾਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਚਰਿਯਕੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਫਾਸੁ વਿਹਰਤਿ। ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੋ ਸਾਚਰਿਯਕੋ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਫਾਸੁ વਿਹਰਤਿ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਸਰਸਙ੍ਕਪ੍ਪਾ ਸਞ੍ਞੋਜਨਿਯਾ, ਤ੍ਯਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋ વਸਨ੍ਤਿ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવਨ੍ਤਿ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸੋਤੇਨ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨੇਨ ਗਨ੍ਧਂ ਘਾਯਿਤ੍વਾ… ਜਿવ੍ਹਾਯ ਰਸਂ ਸਾਯਿਤ੍વਾ… ਕਾਯੇਨ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਂ ਫੁਸਿਤ੍વਾ
વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਤਯੋਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨ੍ਤਰਾਮਲਾ ਅਨ੍ਤਰਾਅਮਿਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਰਾਸਪਤ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਰਾવਧਕਾ ਅਨ੍ਤਰਾਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ। ਕਤਮੇ ਤਯੋ? ਲੋਭੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨ੍ਤਰਾਮਲੋ
‘‘ਅਨਤ੍ਥਜਨਨੋ
ਭਯਮਨ੍ਤਰਤੋ ਜਾਤਂ, ਤਂ ਜਨੋ ਨਾવਬੁਜ੍ਝਤਿ॥
‘‘ਲੁਦ੍ਧੋ
ਅਨ੍ਧਨ੍ਤਮਂ
‘‘ਅਨਤ੍ਥਜਨਨੋ ਦੋਸੋ, ਦੋਸੋ ਚਿਤ੍ਤਪ੍ਪਕੋਪਨੋ।
ਭਯਮਨ੍ਤਰਤੋ ਜਾਤਂ, ਤਂ ਜਨੋ ਨਾવਬੁਜ੍ਝਤਿ॥
‘‘ਕੁਦ੍ਧੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਕੁਦ੍ਧੋ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ।
ਅਨ੍ਧਨ੍ਤਮਂ ਤਦਾ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਦੋਸੋ ਸਹਤੇ ਨਰਂ॥
‘‘ਅਨਤ੍ਥਜਨਨੋ
ਭਯਮਨ੍ਤਰਤੋ ਜਾਤਂ, ਤਂ ਜਨੋ ਨਾવਬੁਜ੍ਝਤਿ॥
‘‘ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਅਤ੍ਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਮੂਲ਼੍ਹੋ ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ।
ਅਨ੍ਧਨ੍ਤਮਂ ਤਦਾ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਮੋਹੋ ਸਹਤੇ ਨਰ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਏવਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਰਾਸਯਾਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।
વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਤਯੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਯ। ਕਤਮੇ ਤਯੋ? ਲੋਭੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਯ; ਦੋਸੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ…ਪੇ॰… ਮੋਹੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮੋ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਯ। ਇਮੇ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤਯੋ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਾ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਅਫਾਸੁવਿਹਾਰਾਯ।
‘‘ਲੋਭੋ
ਹਿਂਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਸਮ੍ਭੂਤਾ, ਤਚਸਾਰਂવ ਸਮ੍ਫਲ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਏવਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਰਾਸਯਾਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।
વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ
‘‘ਰਾਗੋ ਚ ਦੋਸੋ ਚ ਇਤੋ ਨਿਦਾਨਾ, ਅਰਤੀ ਰਤੀ ਲੋਮਹਂਸੋ ਇਤੋਜਾ।
ਇਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਯ ਮਨੋવਿਤਕ੍ਕਾ, ਕੁਮਾਰਕਾ ਧਙ੍ਕਮਿવੋਸ੍ਸਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ॥
ਏવਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਰਾਸਯਾਤਿ – ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।
ਪਰਿਸ੍ਸਯવਿਨਯਨ੍ਤਿ
ਪਟਿਪਦਂ વਦੇਹਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇਤਿ। ਪਟਿਪਦਂ વਦੇਹਿ – ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਦਂ ਅਨੁਲੋਮਪਟਿਪਦਂ ਅਪਚ੍ਚਨੀਕਪਟਿਪਦਂ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇਤਿ ਸੋ ਨਿਮ੍ਮਿਤੋ
ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਅਥ વਾਪਿ ਸਮਾਧਿਨ੍ਤਿ। ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਸੀਲਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਆਦਿ ਚਰਣਂ ਸਂਯਮੋ ਸਂવਰੋ ਮੁਖਂ ਪਮੁਖਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ। ਅਥ વਾਪਿ ਸਮਾਧਿਨ੍ਤਿ ਯਾ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਠਿਤਿ ਸਣ੍ਠਿਤਿ ਅવਟ੍ਠਿਤਿ ਅવਿਸਾਹਾਰੋ ਅવਿਕ੍ਖੇਪੋ ਅવਿਸਾਹਤਮਾਨਸਤਾ ਸਮਥੋ ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮਾਧਿਬਲਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮਾਧੀਤਿ – ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਅਥ વਾਪਿ ਸਮਾਧਿਂ।
ਤੇਨਾਹ ਸੋ ਨਿਮ੍ਮਿਤੋ –
‘‘ਅਕਿਤ੍ਤਯੀ વਿવਟਚਕ੍ਖੁ, ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਸ੍ਸਯવਿਨਯਂ।
ਪਟਿਪਦਂ વਦੇਹਿ ਭਦ੍ਦਨ੍ਤੇ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਅਥ વਾਪਿ ਸਮਾਧਿ’’ਨ੍ਤਿ॥
੧੫੭.
ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਨੇવ ਲੋਲਸ੍ਸ, ਗਾਮਕਥਾਯ ਆવਰਯੇ ਸੋਤਂ।
ਰਸੇ ਚ ਨਾਨੁਗਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਮਮਾਯੇਥ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ॥
ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਨੇવ ਲੋਲਸ੍ਸਾਤਿ। ਕਥਂ ਚਕ੍ਖੁਲੋਲੋਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਚਕ੍ਖੁਲੋਲਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ – ‘‘ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਦਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ
ਅਥ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ વੀਥਿਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਅਸਂવੁਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ ਹਤ੍ਥਿਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਅਸ੍ਸਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਰਥਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਪਤ੍ਤਿਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਪੁਰਿਸੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਕੁਮਾਰਕੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਕੁਮਾਰਿਕਾਯੋ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ, ਅਨ੍ਤਰਾਪਣਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ
ਅਥ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ। ਯਤ੍વਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂવੁਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂવਰਾਯ ਨ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਰਕ੍ਖਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਨ ਸਂવਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਚਕ੍ਖੁਲੋਲੋ ਹੋਤਿ।
ਯਥਾ વਾ ਪਨੇਕੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤੇ ਏવਰੂਪਂ વਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਨਚ੍ਚਂ ਗੀਤਂ વਾਦਿਤਂ ਪੇਕ੍ਖਂ ਅਕ੍ਖਾਨਂ ਪਾਣਿਸ੍ਸਰਂ વੇਤਾਲ਼ਂ ਕੁਮ੍ਭਥੂਣਂ
ਕਥਂ
ਅਥ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਰੂਪਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨ ਨਿਮਿਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹੀ ਹੋਤਿ ਨਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਗ੍ਗਾਹੀ। ਯਤ੍વਾਧਿਕਰਣਮੇਨਂ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਅਸਂવੁਤਂ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾਦੋਮਨਸ੍ਸਾ ਪਾਪਕਾ ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨ੍વਾਸ੍ਸવੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਸ ਸਂવਰਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਕ੍ਖਤਿ ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ, ਚਕ੍ਖੁਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇ ਸਂવਰਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਨ ਚਕ੍ਖੁਲੋਲੋ ਹੋਤਿ।
ਯਥਾ વਾ ਪਨੇਕੇ ਭੋਨ੍ਤੋ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਸਦ੍ਧਾਦੇਯ੍ਯਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤੇ ਏવਰੂਪਂ વਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਂ ਅਨਨੁਯੁਤ੍ਤਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਨਚ੍ਚਂ ਗੀਤਂ વਾਦਿਤਂ ਪੇਕ੍ਖਂ ਅਕ੍ਖਾਨਂ…ਪੇ॰… ਅਨੀਕਦਸ੍ਸਨਂ ਇਤਿ વਾ। ਏવਰੂਪਾ વਿਸੂਕਦਸ੍ਸਨਾ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਹੋਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਨ ਚਕ੍ਖੁਲੋਲੋ ਹੋਤਿ।
ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਨੇવ ਲੋਲਸ੍ਸਾਤਿ। ਚਕ੍ਖੁਲੋਲਿਯਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, ਚਕ੍ਖੁਲੋਲਿਯਾ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ
ਗਾਮਕਥਾਯ ਆવਰਯੇ ਸੋਤਨ੍ਤਿ। ਗਾਮਕਥਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਬਾਤ੍ਤਿਂਸ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਰਾਜਕਥਾ ਚੋਰਕਥਾ ਮਹਾਮਤ੍ਤਕਥਾ ਸੇਨਾਕਥਾ ਭਯਕਥਾ ਯੁਦ੍ਧਕਥਾ ਅਨ੍ਨਕਥਾ ਪਾਨਕਥਾ વਤ੍ਥਕਥਾ ਯਾਨਕਥਾ ਸਯਨਕਥਾ ਮਾਲਾਕਥਾ ਗਨ੍ਧਕਥਾ ਞਾਤਿਕਥਾ ਗਾਮਕਥਾ ਨਿਗਮਕਥਾ ਗਾਮਕਥਾਯ ਆવਰਯੇ ਸੋਤਨ੍ਤਿ
ਰਸੇ ਚ ਨਾਨੁਗਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਰਸੇ ਚਾਤਿ ਮੂਲਰਸੋ ਖਨ੍ਧਰਸੋ ਤਚਰਸੋ ਪਤ੍ਤਰਸੋ ਪੁਪ੍ਫਰਸੋ ਫਲਰਸੋ ਅਮ੍ਬਿਲਂ ਮਧੁਰਂ ਤਿਤ੍ਤਕਂ ਕਟੁਕਂ ਲੋਣਿਕਂ ਖਾਰਿਕਂ ਲਮ੍ਬਿਕਂ ਕਸਾવੋ ਸਾਦੁ ਅਸਾਦੁ ਸੀਤਂ ਉਣ੍ਹਂ। ਸਨ੍ਤੇਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਰਸਗਿਦ੍ਧਾ; ਤੇ ਜਿવ੍ਹਗ੍ਗੇਨ ਰਸਗ੍ਗਾਨਿ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਾ ਆਹਿਣ੍ਡਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਅਮ੍ਬਿਲਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਨਮ੍ਬਿਲਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਅਨਮ੍ਬਿਲਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਮ੍ਬਿਲਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਸੀਤਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਉਣ੍ਹਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਉਣ੍ਹਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਸੀਤਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਯਂ ਯਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਤੇਨ ਤੇਨ ਨ ਤੁਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਪਰਾਪਰਂ ਪਰਿਯੇਸਨ੍ਤਿ, ਮਨਾਪਿਕੇਸੁ ਰਸੇਸੁ ਰਤ੍ਤਾ ਗਿਦ੍ਧਾ ਗਧਿਤਾ ਮੁਚ੍ਛਿਤਾ ਅਜ੍ਝੋਸਨ੍ਨਾ ਲਗ੍ਗਾ ਲਗ੍ਗਿਤਾ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਾ। ਯਸ੍ਸੇਸਾ ਰਸਤਣ੍ਹਾ ਪਹੀਨਾ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ…ਪੇ॰… ਞਾਣਗ੍ਗਿਨਾ
ਯਥਾ વਣਂ ਆਲਿਮ੍ਪੇਯ੍ਯ ਯਾવਦੇવ ਆਰੁਹਣਤ੍ਥਾਯ
ਨ ਚ ਮਮਾਯੇਥ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ। ਮਮਤ੍ਤਾਤਿ ਦ੍વੇ ਮਮਤ੍ਤਾ – ਤਣ੍ਹਾਮਮਤ੍ਤਞ੍ਚ ਦਿਟ੍ਠਿਮਮਤ੍ਤਞ੍ਚ ਕਿਞ੍ਚੀਤਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਰੂਪਗਤਂ વੇਦਨਾਗਤਂ ਸਞ੍ਞਾਗਤਂ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਂ વਿਞ੍ਞਾਣਗਤਂ। ਲੋਕਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਅਪਾਯਲੋਕੇ…ਪੇ॰… ਆਯਤਨਲੋਕੇਤਿ – ਨ ਚ ਮਮਾਯੇਥ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ।
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
‘‘ਚਕ੍ਖੂਹਿ ਨੇવ ਲੋਲਸ੍ਸ, ਗਾਮਕਥਾਯ ਆવਰਯੇ ਸੋਤਂ।
ਰਸੇ ਚ ਨਾਨੁਗਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯ, ਨ ਚ ਮਮਾਯੇਥ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲੋਕਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ॥
੧੫੮.
ਫਸ੍ਸੇਨ ਯਦਾ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ, ਪਰਿਦੇવਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ।
ਭવਞ੍ਚ ਨਾਭਿਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ, ਭੇਰવੇਸੁ ਚ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯ॥
ਫਸ੍ਸੇਨ ਯਦਾ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸਾਤਿ। ਫਸ੍ਸੋਤਿ ਰੋਗਫਸ੍ਸੋ। ਰੋਗਫਸ੍ਸੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋ ਪਰੇਤੋ ਸਮੋਹਿਤੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਸ੍ਸ; ਚਕ੍ਖੁਰੋਗੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋ ਪਰੇਤੋ ਸਮੋਹਿਤੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਸ੍ਸ, ਸੋਤਰੋਗੇਨ…ਪੇ॰… ਘਾਨਰੋਗੇਨ… ਜਿવ੍ਹਾਰੋਗੇਨ… ਕਾਯਰੋਗੇਨ… ਸੀਸਰੋਗੇਨ… ਕਣ੍ਣਰੋਗੇਨ… ਮੁਖਰੋਗੇਨ… ਦਨ੍ਤਰੋਗੇਨ… ਕਾਸੇਨ… ਸਾਸੇਨ… ਪਿਨਾਸੇਨ… ਡਾਹੇਨ… ਜਰੇਨ… ਕੁਚ੍ਛਿਰੋਗੇਨ… ਮੁਚ੍ਛਾਯ… ਪਕ੍ਖਨ੍ਦਿਕਾਯ… ਸੂਲਾਯ… વਿਸੂਚਿਕਾਯ… ਕੁਟ੍ਠੇਨ… ਗਣ੍ਡੇਨ… ਕਿਲਾਸੇਨ… ਸੋਸੇਨ… ਅਪਮਾਰੇਨ… ਦਦ੍ਦੁਯਾ… ਕਣ੍ਡੁਯਾ
ਪਰਿਦੇવਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚੀਤਿ। ਆਦੇવਂ ਪਰਿਦੇવਂ ਆਦੇવਨਂ ਪਰਿਦੇવਨਂ ਆਦੇવਿਤਤ੍ਤਂ ਪਰਿਦੇવਿਤਤ੍ਤਂ વਾਚਾ ਪਲਾਪਂ વਿਪ੍ਪਲਾਪਂ ਲਾਲਪ੍ਪਂ ਲਾਲਪ੍ਪਾਯਨਂ ਲਾਲਪ੍ਪਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਨ ਜਨੇਯ੍ਯ ਨ ਸਞ੍ਜਨੇਯ੍ਯ ਨ ਕੁਹਿਞ੍ਚੀਤਿ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾਤਿ – ਪਰਿਦੇવਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ।
ਭવਞ੍ਚ ਨਾਭਿਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਕਾਮਭવਂ ਨ ਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ, ਰੂਪਭવਂ ਨ ਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ, ਅਰੂਪਭવਂ ਨ ਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ ਨ ਪਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ ਨਾਭਿਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਭવਞ੍ਚ ਨਾਭਿਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ।
ਭੇਰવੇਸੁ ਚ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਭੇਰવਾਤਿ ਏਕੇਨਾਕਾਰੇਨ ਭਯਮ੍ਪਿ ਭੇਰવਮ੍ਪਿ ਤਞ੍ਞੇવ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭੇਰવੇਸੁ ਚ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯਾਤਿ ਭੇਰવੇ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ વਾ ਸੁਣਿਤ੍વਾ વਾ ਨ વੇਧੇਯ੍ਯ ਨ ਪવੇਧੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯ ਨ ਤਸੇਯ੍ਯ ਨ ਉਤ੍ਤਸੇਯ੍ਯ ਨ ਪਰਿਤਸੇਯ੍ਯ ਨ ਭਾਯੇਯ੍ਯ ਨ ਸਨ੍ਤਾਸਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਭੀਰੂ ਅਸ੍ਸ ਅਛਮ੍ਭੀ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੀ ਅਪਲਾਯੀ, ਪਹੀਨਭਯਭੇਰવੋ વਿਗਤਲੋਮਹਂਸੋ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਭੇਰવੇਸੁ ਚ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯ।
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
‘‘ਫਸ੍ਸੇਨ ਯਦਾ ਫੁਟ੍ਠਸ੍ਸ, ਪਰਿਦੇવਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ।
ਭવਞ੍ਚ ਨਾਭਿਜਪ੍ਪੇਯ੍ਯ, ਭੇਰવੇਸੁ ਚ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ॥
੧੫੯.
ਅਨ੍ਨਾਨਮਥੋ ਪਾਨਾਨਂ, ਖਾਦਨੀਯਾਨਮਥੋਪਿ વਤ੍ਥਾਨਂ।
ਲਦ੍ਧਾ ਨ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਕਯਿਰਾ, ਨ ਚ ਪਰਿਤ੍ਤਸੇ ਤਾਨਿ ਅਲਭਮਾਨੋ॥
ਅਨ੍ਨਾਨਮਥੋ ਪਾਨਾਨਂ, ਖਾਦਨੀਯਾਨਮਥੋਪਿ વਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ। ਅਨ੍ਨਾਨਨ੍ਤਿ ਓਦਨੋ ਕੁਮ੍ਮਾਸੋ ਸਤ੍ਤੁ ਮਚ੍ਛੋ ਮਂਸਂ। ਪਾਨਾਨਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠ ਪਾਨਾਨਿ – ਅਮ੍ਬਪਾਨਂ, ਜਮ੍ਬੁਪਾਨਂ, ਚੋਚਪਾਨਂ, ਮੋਚਪਾਨਂ, ਮਧੁਪਾਨਂ ਖਾਦਨੀਯਾਨਨ੍ਤਿ ਪਿਟ੍ਠਖਜ੍ਜਕਂ, ਪੂવਖਜ੍ਜਕਂ, ਮੂਲਖਜ੍ਜਕਂ, ਤਚਖਜ੍ਜਕਂ, ਪਤ੍ਤਖਜ੍ਜਕਂ, ਪੁਪ੍ਫਖਜ੍ਜਕਂ, ਫਲਖਜ੍ਜਕਂ। વਤ੍ਥਾਨਨ੍ਤਿ ਛ ਚੀવਰਾਨਿ – ਖੋਮਂ, ਕਪ੍ਪਾਸਿਕਂ, ਕੋਸੇਯ੍ਯਂ, ਕਮ੍ਬਲਂ, ਸਾਣਂ, ਭਙ੍ਗਨ੍ਤਿ – ਅਨ੍ਨਾਨਮਥੋ ਪਾਨਾਨਂ ਖਾਦਨੀਯਾਨਮਥੋਪਿ વਤ੍ਥਾਨਂ।
ਲਦ੍ਧਾ ਨ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਕਯਿਰਾਤਿ। ਲਦ੍ਧਾਤਿ ਲਦ੍ਧਾ ਲਭਿਤ੍વਾ ਅਧਿਗਨ੍ਤ੍વਾ વਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਟਿਲਭਿਤ੍વਾ ਨ ਕੁਹਨਾਯ, ਨ ਲਪਨਾਯ, ਨ ਨੇਮਿਤ੍ਤਿਕਤਾਯ, ਨ ਨਿਪ੍ਪੇਸਿਕਤਾਯ, ਨ ਲਾਭੇਨ ਲਾਭਂ ਨਿਜਿਗੀਸਨਤਾਯ ਨ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਕਯਿਰਾਤਿ ਅਨ੍ਨਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਪਾਨਸਨ੍ਨਿਧਿਂ વਤ੍ਥਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਯਾਨਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਸਯਨਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਗਨ੍ਧਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਆਮਿਸਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਨ ਜਨੇਯ੍ਯ ਨ ਸਞ੍ਜਨੇਯ੍ਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ ਨਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਲਦ੍ਧਾ ਨ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਕਯਿਰਾ।
ਨ ਚ ਪਰਿਤ੍ਤਸੇ ਤਾਨਿ ਅਲਭਮਾਨੋਤਿ। ਅਨ੍ਨਂ વਾ ਨ ਲਭਾਮਿ
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
‘‘ਅਨ੍ਨਾਨਮਥੋ ਪਾਨਾਨਂ, ਖਾਦਨੀਯਾਨਮਥੋਪਿ વਤ੍ਥਾਨਂ।
ਲਦ੍ਧਾ ਨ ਸਨ੍ਨਿਧਿਂ ਕਯਿਰਾ, ਨ ਚ ਪਰਿਤ੍ਤਸੇ ਤਾਨਿ ਅਲਭਮਾਨੋ’’ਤਿ॥
੧੬੦.
ਝਾਯੀ ਨ ਪਾਦਲੋਲਸ੍ਸ, વਿਰਮੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯ।
ਅਥਾਸਨੇਸੁ ਸਯਨੇਸੁ, ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਹਰੇਯ੍ਯ॥
ਝਾਯੀ ਨ ਪਾਦਲੋਲਸ੍ਸਾਤਿ। ਝਾਯੀਤਿ ਪਠਮੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਦੁਤਿਯੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਤਤਿਯੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਚਤੁਤ੍ਥੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਸવਿਤਕ੍ਕਸવਿਚਾਰੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਅવਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਮਤ੍ਤੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਅવਿਤਕ੍ਕਅવਿਚਾਰੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਸਪ੍ਪੀਤਿਕੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਨਿਪ੍ਪੀਤਿਕੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਪੀਤਿਸਹਗਤੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਸਾਤਸਹਗਤੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਸੁਖਸਹਗਤੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਸੁਞ੍ਞਤੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਅਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਅਪ੍ਪਣਿਹਿਤੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਲੋਕਿਯੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਲੋਕੁਤ੍ਤਰੇਨਪਿ ਝਾਨੇਨ ਝਾਯੀ, ਝਾਨਰਤੋ ਏਕਤ੍ਤਮਨੁਯੁਤ੍ਤੋ ਪਰਮਤ੍ਥਗਰੁਕੋਤਿ
ਨ ਪਾਦਲੋਲਸ੍ਸਾਤਿ। ਕਥਂ ਪਾਦਲੋਲੋ ਹੋਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਾਦਲੋਲਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ ਆਰਾਮੇਨ ਆਰਾਮਂ ਉਯ੍ਯਾਨੇਨ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਾਮੇਨ ਗਾਮਂ ਨਿਗਮੇਨ ਨਿਗਮਂ ਨਗਰੇਨ ਨਗਰਂ ਰਟ੍ਠੇਨ ਰਟ੍ਠਂ ਜਨਪਦੇਨ ਜਨਪਦਂ ਦੀਘਚਾਰਿਕਂ ਅਨવਟ੍ਠਿਤਚਾਰਿਕਂ ਅਨੁਯੁਤ੍ਤੋ વਿਹਰਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਪਾਦਲੋਲੋ ਹੋਤਿ।
ਅਥ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨ੍ਤੋਪਿਸਙ੍ਘਾਰਾਮੇ ਪਾਦਲੋਲਿਯੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ। ਨ ਅਤ੍ਥਹੇਤੁ ਨ ਕਾਰਣਹੇਤੁ ਉਦ੍ਧਤੋ ਅવੂਪਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ
ਨ ਪਾਦਲੋਲਸ੍ਸਾਤਿ। ਪਾਦਲੋਲਿਯਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, ਪਾਦਲੋਲਿਯਾ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ
વਿਰਮੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, ਪਾਦਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, ਹਤ੍ਥਪਾਦਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ, ਅਕਪ੍ਪਿਯੇ ਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਕਪ੍ਪਿਯੇ ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਅવਜ੍ਜੇ વਜ੍ਜਸਞ੍ਞਿਤਾ, વਜ੍ਜੇ ਅવਜ੍ਜਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਯਂ ਏવਰੂਪਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਨਾ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਿਤਤ੍ਤਂ ਚੇਤਸੋ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਮਨੋવਿਲੇਖੋ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ।
ਅਪਿ ਚ ਦ੍વੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਚੇਤਸੋ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਮਨੋવਿਲੇਖੋ – ਕਤਤ੍ਤਾ ਚ ਅਕਤਤ੍ਤਾ ਚ। ਕਥਂ ਕਤਤ੍ਤਾ ਚ ਅਕਤਤ੍ਤਾ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਚੇਤਸੋ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ ਮਨੋવਿਲੇਖੋ? ‘‘ਕਤਂ ਮੇ ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ, ਅਕਤਂ ਮੇ ਕਾਯਸੁਚਰਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਚੇਤਸੋ
ਅਥ વਾ ‘‘ਸੀਲੇਸੁਮ੍ਹਿ વਿਰਮੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਆਰਮੇਯ੍ਯ વਿਰਮੇਯ੍ਯ ਪਟਿવਿਰਮੇਯ੍ਯ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ। ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – વਿਰਮੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ।
ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਾਰੀ ਅਸ੍ਸ ਸਾਤਚ੍ਚਕਾਰੀ ਅਟ੍ਠਿਤਕਾਰੀ ਅਨੋਲੀਨવੁਤ੍ਤਿਕੋ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰੋ ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ‘‘ਕਦਾਹਂ ਅਪਰਿਪੂਰਂ વਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਰਿਪੂਰੇਯ੍ਯਂ, ਪਰਿਪੂਰਂ વਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਾਯ ਅਨੁਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ? ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦੋ ਚ વਾਯਾਮੋ ਚ ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਚ ਉਸ੍ਸੋਲ਼੍ਹੀ ਚ ਥਾਮੋ ਚ ਅਪ੍ਪਟਿવਾਨੀ ਚ ਸਤਿ
ਅਥਾਸਨੇਸੁ ਸਯਨੇਸੁ, ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਅਥਾਤਿ ਪਦਸਨ੍ਧਿ…ਪੇ॰… ਆਸਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਯਤ੍ਥ ਨਿਸੀਦਤਿ – ਮਞ੍ਚੋ ਪੀਠਂ ਭਿਸਿ ਤਟ੍ਟਿਕਾ ਚਮ੍ਮਖਣ੍ਡੋ ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰੋ ਪਣ੍ਣਸਨ੍ਥਾਰੋ ਪਲਾਲਸਨ੍ਥਾਰੋ। ਸਯਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸੇਨਾਸਨਂ વਿਹਾਰੋ ਅਡ੍ਢਯੋਗੋ ਪਾਸਾਦੋ ਹਮ੍ਮਿਯਂ ਗੁਹਾਤਿ – ਅਥਾਸਨੇਸੁ ਸਯਨੇਸੁ।
ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੇਸੁ ਅਪ੍ਪਨਿਗ੍ਘੋਸੇਸੁ વਿਜਨવਾਤੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸਰਾਹਸ੍ਸੇਯ੍ਯਕੇਸੁ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਸਾਰੁਪ੍ਪੇਸੁ ਸੇਨਾਸਨੇਸੁ ਚਰੇਯ੍ਯ વਿਚਰੇਯ੍ਯ વਿਹਰੇਯ੍ਯ ਇਰਿਯੇਯ੍ਯ વਤ੍ਤੇਯ੍ਯ ਪਾਲੇਯ੍ਯ ਯਪੇਯ੍ਯ ਯਾਪੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਅਥਾਸਨੇਸੁ ਸਯਨੇਸੁ ਅਪ੍ਪਸਦ੍ਦੇਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਹਰੇਯ੍ਯ।
ਤੇਨਾਹ
‘‘ਝਾਯੀ ਨ ਪਾਦਲੋਲਸ੍ਸ, વਿਰਮੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯ।
ਅਥਾਸਨੇਸੁ
੧੬੧.
ਨਿਦ੍ਦਂ ਨ ਬਹੁਲੀਕਰੇਯ੍ਯ, ਜਾਗਰਿਯਂ ਭਜੇਯ੍ਯ ਆਤਾਪੀ।
ਤਨ੍ਦਿਂ ਮਾਯਂ ਹਸ੍ਸਂ ਖਿਡ੍ਡਂ, ਮੇਥੁਨਂ વਿਪ੍ਪਜਹੇ ਸવਿਭੂਸਂ॥
ਨਿਦ੍ਦਂ ਨ ਬਹੁਲੀਕਰੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਦਿવਂ ਛਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਏਕਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਨਿਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਨਿਦ੍ਦਂ ਨ ਬਹੁਲੀਕਰੇਯ੍ਯ।
ਜਾਗਰਿਯਂ ਭਜੇਯ੍ਯ ਆਤਾਪੀਤਿ। ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਦਿવਸਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆવਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਯ੍ਯ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਠਮਂ ਯਾਮਂ ਚਙ੍ਕਮੇਨ ਨਿਸਜ੍ਜਾਯ ਆવਰਣੀਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਸੋਧੇਯ੍ਯ, ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਮਜ੍ਝਿਮਂ
ਜਾਗਰਿਯਂ ਭਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਜਾਗਰਿਯਂ ਭਜੇਯ੍ਯ ਸਮ੍ਭਜੇਯ੍ਯ ਸੇવੇਯ੍ਯ ਨਿਸੇવੇਯ੍ਯ ਸਂਸੇવੇਯ੍ਯ ਪਟਿਸੇવੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਜਾਗਰਿਯਂ ਭਜੇਯ੍ਯ।
ਆਤਾਪੀਤਿ। ਆਤਪ੍ਪਂ વੁਚ੍ਚਤਿ વੀਰਿਯਂ
ਤਨ੍ਦਿਂ ਮਾਯਂ ਹਸ੍ਸਂ ਖਿਡ੍ਡਂ, ਮੇਥੁਨਂ વਿਪ੍ਪਜਹੇ ਸવਿਭੂਸਨ੍ਤਿ। ਤਨ੍ਦੀਤਿ ਹਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਅਤਿવੇਲਂ ਦਨ੍ਤવਿਦਂਸਕਂ ਹਸਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘ਕੁਮਾਰਕਮਿਦਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ
ਖਿਡ੍ਡਾਤਿ ਦ੍વੇ ਖਿਡ੍ਡਾ – ਕਾਯਿਕਾ ਚ ਖਿਡ੍ਡਾ વਾਚਸਿਕਾ ਚ ਖਿਡ੍ਡਾ। ਕਤਮਾ ਕਾਯਿਕਾ ਖਿਡ੍ਡਾ? ਹਤ੍ਥੀਹਿਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਅਸ੍ਸੇਹਿਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਰਥੇਹਿਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਧਨੂਹਿਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਅਟ੍ਠਪਦੇਹਿਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਦਸਪਦੇਹਿਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਆਕਾਸੇਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਪਰਿਹਾਰਪਥੇਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਸਨ੍ਤਿਕਾਯਪਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ
ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਯੋ ਸੋ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਗਾਮਧਮ੍ਮੋ વਸਲਧਮ੍ਮੋ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲੋ ਓਦਕਨ੍ਤਿਕੋ ਰਹਸ੍ਸੋ ਦ੍વਯਂਦ੍વਯਸਮਾਪਤ੍ਤਿ। ਕਿਂਕਾਰਣਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ? ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਰਤ੍ਤਾਨਂ ਸਾਰਤ੍ਤਾਨਂ ਅવਸ੍ਸੁਤਾਨਂ ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਾਨਂ ਪਰਿਯਾਦਿਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾਨਂ ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਸਦਿਸਾਨਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ, ਤਂਕਾਰਣਾ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮੋ। ਯਥਾ ਉਭੋ ਕਲਹਕਾਰਕਾ ਮੇਥੁਨਕਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਉਭੋ ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕਾ…ਪੇ॰… ਉਭੋ ਭਸ੍ਸਕਾਰਕਾ… ਉਭੋ ਅਧਿਕਰਣਕਾਰਕਾ… ਉਭੋ વਿવਾਦਕਾਰਕਾ… ਉਭੋ વਾਦਿਨੋ… ਉਭੋ ਸਲ੍ਲਾਪਕਾ ਮੇਥੁਨਕਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ
વਿਭੂਸਾਤਿ ਦ੍વੇ વਿਭੂਸਾ – ਅਤ੍ਥਿ ਅਗਾਰਿਯਸ੍ਸ વਿਭੂਸਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ વਿਭੂਸਾ। ਕਤਮਾ ਅਗਾਰਿਯਸ੍ਸ વਿਭੂਸਾ? ਕੇਸਾ ਚ ਮਸ੍ਸੁ ਚ ਮਾਲਾ ਚ ਗਨ੍ਧਾ
ਤਨ੍ਦਿਂ ਮਾਯਂ ਹਸ੍ਸਂ ਖਿਡ੍ਡਂ, ਮੇਥੁਨਂ વਿਪ੍ਪਜਹੇ ਸવਿਭੂਸਨ੍ਤਿ। ਤਨ੍ਦਿਞ੍ਚ ਮਾਯਞ੍ਚ ਹਸ੍ਸਞ੍ਚ ਖਿਡ੍ਡਞ੍ਚ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਸવਿਭੂਸਂ ਸਪਰਿવਾਰਂ ਸਪਰਿਭਣ੍ਡਂ ਸਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਤਨ੍ਦਿਂ ਮਾਯਂ ਹਸ੍ਸਂ ਖਿਡ੍ਡਂ, ਮੇਥੁਨਂ વਿਪ੍ਪਜਹੇ ਸવਿਭੂਸਂ।
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
‘‘ਨਿਦ੍ਦਂ
ਤਨ੍ਦਿਂ ਮਾਯਂ ਹਸ੍ਸਂ ਖਿਡ੍ਡਂ, ਮੇਥੁਨਂ વਿਪ੍ਪਜਹੇ ਸવਿਭੂਸ’’ਨ੍ਤਿ॥
੧੬੨.
ਆਥਬ੍ਬਣਂ ਸੁਪਿਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਨੋ વਿਦਹੇ ਅਥੋਪਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ।
વਿਰੁਤਞ੍ਚ ਗਬ੍ਭਕਰਣਂ, ਤਿਕਿਚ੍ਛਂ ਮਾਮਕੋ ਨ ਸੇવੇਯ੍ਯ॥
ਆਥਬ੍ਬਣਂ ਸੁਪਿਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਨੋ વਿਦਹੇ ਅਥੋਪਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਆਥਬ੍ਬਣਿਕਾ ਆਥਬ੍ਬਣਂ ਪਯੋਜੇਨ੍ਤਿ, ਨਗਰੇ વਾ ਰੁਦ੍ਧੇ
ਸੁਪਿਨਪਾਠਕਾ ਸੁਪਿਨਂ ਆਦਿਸਨ੍ਤਿ, ਯੋ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਸੁਪਿਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਏવਂ વਿਪਾਕੋ ਹੋਤਿ। ਯੋ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਸਮਯਂ
ਲਕ੍ਖਣਪਾਠਕਾ
ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਪਾਠਕਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ ਆਦਿਸਨ੍ਤਿ। ਅਟ੍ਠવੀਸਤਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਾਨਿ। ਇਮਿਨਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨ ਘਰਪ੍ਪવੇਸੋ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਇਮਿਨਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨ ਮਕੁਟਂ ਬਨ੍ਧਿਤਬ੍ਬਂ, ਇਮਿਨਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨ વਾਰੇਯ੍ਯਂ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਂ, ਇਮਿਨਾ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤੇਨ ਬੀਜਨੀਹਾਰੋ
ਆਥਬ੍ਬਣਂ ਸੁਪਿਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਨੋ વਿਦਹੇ ਅਥੋਪਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਆਥਬ੍ਬਣਞ੍ਚ ਸੁਪਿਨਞ੍ਚ ਲਕ੍ਖਣਞ੍ਚ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਞ੍ਚ ਨੋ વਿਦਹੇਯ੍ਯ ਨ ਚਰੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮਾਚਰੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਅਥ વਾ ਨ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ ਨ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ ਨ ਧਾਰੇਯ੍ਯ ਨ ਉਪਧਾਰੇਯ੍ਯ ਨ ਉਪਲਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਨਪ੍ਪਯੋਜੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਆਥਬ੍ਬਣਂ ਸੁਪਿਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਨੋ વਿਦਹੇ ਅਥੋਪਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ।
વਿਰੁਤਞ੍ਚ ਗਬ੍ਭਕਰਣਂ, ਤਿਕਿਚ੍ਛਂ ਮਾਮਕੋ ਨ ਸੇવੇਯ੍ਯਾਤਿ। વਿਰੁਤਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮਿਗવਾਕ੍ਕਂ। ਮਿਗવਾਕ੍ਕਪਾਠਕਾ ਤਿਕਿਚ੍ਛਾਤਿ ਪਞ੍ਚ ਤਿਕਿਚ੍ਛਾ – ਸਾਲਾਕਿਯਂ, ਸਲ੍ਲਕਤ੍ਤਿਯਂ, ਕਾਯਤਿਕਿਚ੍ਛਂ, ਭੂਤਿਯਂ, ਕੋਮਾਰਭਚ੍ਚਂ। ਮਾਮਕੋਤਿ ਬੁਦ੍ਧਮਾਮਕੋ ਧਮ੍ਮਮਾਮਕੋ ਸਙ੍ਘਮਾਮਕੋ, ਸੋ વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਮਮਾਯਤਿ ਭਗવਾ વਾ ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ
‘‘ਕੁਹਾ
ਨ ਤੇ ਧਮ੍ਮੇ વਿਰੂਹਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਦੇਸਿਤੇ॥
‘‘ਨਿਕ੍ਕੁਹਾ ਨਿਲ੍ਲਪਾ ਧੀਰਾ, ਅਤ੍ਥਦ੍ਧਾ ਸੁਸਮਾਹਿਤਾ।
ਤੇ વੇ ਧਮ੍ਮੇ વਿਰੂਹਨ੍ਤਿ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਦੇਸਿਤੇ’’॥
વਿਰੁਤਞ੍ਚ ਗਬ੍ਭਕਰਣਂ, ਤਿਕਿਚ੍ਛਂ ਮਾਮਕੋ ਨ ਸੇવੇਯ੍ਯਾਤਿ। વਿਰੁਤਞ੍ਚ ਗਬ੍ਭਕਰਣਞ੍ਚ ਤਿਕਿਚ੍ਛਞ੍ਚ ਮਾਮਕੋ ਨ ਸੇવੇਯ੍ਯ ਨ ਨਿਸੇવੇਯ੍ਯ ਨ ਸਂਸੇવੇਯ੍ਯ ਨਪ੍ਪਟਿਸੇવੇਯ੍ਯ ਨ ਚਰੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮਾਚਰੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਅਥ
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
‘‘ਆਥਬ੍ਬਣਂ ਸੁਪਿਨਂ ਲਕ੍ਖਣਂ, ਨੋ વਿਦਹੇ ਅਥੋਪਿ ਨਕ੍ਖਤ੍ਤਂ।
વਿਰੁਤਞ੍ਚ ਗਬ੍ਭਕਰਣਂ, ਤਿਕਿਚ੍ਛਂ ਮਾਮਕੋ ਨ ਸੇવੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ॥
੧੬੩.
ਨਿਨ੍ਦਾਯ ਨਪ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯ, ਨ ਉਨ੍ਨਮੇਯ੍ਯ ਪਸਂਸਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ।
ਲੋਭਂ ਸਹ ਮਚ੍ਛਰਿਯੇਨ, ਕੋਧਂ ਪੇਸੁਣਿਯਞ੍ਚ ਪਨੁਦੇਯ੍ਯ॥
ਨਿਨ੍ਦਾਯ ਨਪ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਯਾ વਾ ਗੋਤ੍ਤੇਨ વਾ ਕੋਲਪੁਤ੍ਤਿਯੇਨ વਾ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ વਾ ਧਨੇਨ વਾ ਅਜ੍ਝੇਨੇਨ વਾ ਕਮ੍ਮਾਯਤਨੇਨ વਾ ਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨੇਨ વਾ વਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨੇਨ વਾ ਸੁਤੇਨ વਾ ਪਟਿਭਾਨੇਨ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਨ વਾ વਤ੍ਥੁਨਾ ਨਿਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਗਰਹਨ੍ਤਿ ਉਪવਦਨ੍ਤਿ, ਨਿਨ੍ਦਿਤੋ ਗਰਹਿਤੋ ਉਪવਦਿਤੋ ਨਿਨ੍ਦਾਯ ਗਰਹਾਯ ਉਪવਾਦੇਨ ਅਕਿਤ੍ਤਿਯਾ ਅવਣ੍ਣਹਾਰਿਕਾਯ ਨ વੇਧੇਯ੍ਯ ਨਪ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯ ਨ ਤਸੇਯ੍ਯ ਨ ਉਤ੍ਤਸੇਯ੍ਯ ਨ ਪਰਿਤਸੇਯ੍ਯ ਨ ਭਾਯੇਯ੍ਯ ਨ ਸਨ੍ਤਾਸਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਅਭੀਰੂ ਅਸ੍ਸ ਅਛਮ੍ਭੀ ਅਨੁਤ੍ਰਾਸੀ ਅਪਲਾਯੀ, ਪਹੀਨਭਯਭੇਰવੋ વਿਗਤਲੋਮਹਂਸੋ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ
ਨ ਉਨ੍ਨਮੇਯ੍ਯ ਪਸਂਸਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ। ਇਧੇਕਚ੍ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਯਾ વਾ ਗੋਤ੍ਤੇਨ વਾ ਕੋਲਪੁਤ੍ਤਿਯੇਨ વਾ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ વਾ ਧਨੇਨ વਾ ਅਜ੍ਝੇਨੇਨ વਾ ਕਮ੍ਮਾਯਤਨੇਨ વਾ ਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨੇਨ વਾ વਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨੇਨ વਾ
ਲੋਭਂ ਸਹ ਮਚ੍ਛਰਿਯੇਨ, ਕੋਧਂ ਪੇਸੁਣਿਯਞ੍ਚ ਪਨੁਦੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਲੋਭੋਤਿ ਯੋ ਲੋਭੋ ਲੁਬ੍ਭਨਾ ਲੁਬ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ ਸਾਰਾਗੋ ਸਾਰਜ੍ਜਨਾ ਸਾਰਜ੍ਜਿਤਤ੍ਤਂ ਅਭਿਜ੍ਝਾ ਲੋਭੋ ਅਕੁਸਲਮੂਲਂ। ਮਚ੍ਛਰਿਯਨ੍ਤਿ ਪਞ੍ਚ ਮਚ੍ਛਰਿਯਾਨਿ – ਆવਾਸਮਚ੍ਛਰਿਯਂ…ਪੇ॰… ਗਾਹੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮਚ੍ਛਰਿਯਂ। ਕੋਧੋਤਿ ਯੋ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਘਾਤੋ ਪਟਿਘਾਤੋ ਪਟਿਘਂ ਪਟਿવਿਰੋਧੋ, ਕੋਪੋ ਪਕੋਪੋ ਸਮ੍ਪਕੋਪੋ, ਦੋਸੋ ਪਦੋਸੋ ਸਮ੍ਪਦੋਸੋ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਬ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿ ਮਨੋਪਦੋਸੋ, ਕੋਧੋ ਕੁਜ੍ਝਨਾ ਕੁਜ੍ਝਿਤਤ੍ਤਂ, ਦੋਸੋ ਦੁਸ੍ਸਨਾ ਦੁਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਂ, ਬ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿਂ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਨਾ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਿਤਤ੍ਤਂ, વਿਰੋਧੋ ਪੇਸੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਿਸੁਣવਾਚੋ ਹੋਤਿ ਇਤੋ ਸੁਤ੍વਾ ਅਮੁਤ੍ਰ ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਇਮੇਸਂ ਭੇਦਾਯ, ਅਮੁਤ੍ਰ વਾ ਸੁਤ੍વਾ ਇਮੇਸਂ ਅਕ੍ਖਾਤਾ ਅਮੂਸਂ ਭੇਦਾਯ। ਇਤਿ ਸਮਗ੍ਗਾਨਂ વਾ ਭੇਤ੍ਤਾ ਭਿਨ੍ਨਾਨਂ વਾ ਅਨੁਪ੍ਪਦਾਤਾ, વਗ੍ਗਾਰਾਮੋ વਗ੍ਗਰਤੋ વਗ੍ਗਨਨ੍ਦੀ વਗ੍ਗਕਰਣਿਂ
ਅਪਿ ਚ ਦ੍વੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਪੇਸੁਞ੍ਞਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ – ਪਿਯਕਮ੍ਯਤਾਯ વਾ ਭੇਦਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ વਾ। ਕਥਂ ਪਿਯਕਮ੍ਯਤਾਯ ਪੇਸੁਞ੍ਞਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ? ਇਮਸ੍ਸ ਪਿਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ ਮਨਾਪੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ વਿਸ੍ਸਾਸਿਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰਿਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਿ ਸੁਹਦਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ। ਏવਂ ਪਿਯਕਮ੍ਯਤਾਯ ਪੇਸੁਞ੍ਞਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ। ਕਥਂ ਭੇਦਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਪੇਸੁਞ੍ਞਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ? ਕਥਂ ਇਮੇ ਨਾਨਾ ਅਸ੍ਸੁ વਿਨਾ ਅਸ੍ਸੁ વਗ੍ਗਾ ਅਸ੍ਸੁ ਦ੍વੇਧਾ ਅਸ੍ਸੁ ਦ੍વੇਜ੍ਝਾ ਅਸ੍ਸੁ ਦ੍વੇ ਪਕ੍ਖਾ ਅਸ੍ਸੁ ਭਿਜ੍ਝੇਯ੍ਯੁਂ ਨ ਸਮਾਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨ ਫਾਸੁ વਿਹਰੇਯ੍ਯੁਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਭੇਦਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਪੇਸੁਞ੍ਞਂ ਉਪਸਂਹਰਤਿ। ਲੋਭਂ ਸਹ ਮਚ੍ਛਰਿਯੇਨ, ਕੋਧਂ ਪੇਸੁਣਿਯਞ੍ਚ ਪਨੁਦੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਲੋਭਞ੍ਚ ਮਚ੍ਛਰਿਯਞ੍ਚ ਕੋਧਞ੍ਚ ਪੇਸੁਞ੍ਞਞ੍ਚ ਨੁਦੇਯ੍ਯ ਪਨੁਦੇਯ੍ਯ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਲੋਭਂ ਸਹ ਮਚ੍ਛਰਿਯੇਨ, ਕੋਧਂ ਪੇਸੁਣਿਯਞ੍ਚ ਪਨੁਦੇਯ੍ਯ।
ਤੇਨਾਹ
‘‘ਨਿਨ੍ਦਾਯ
ਲੋਭਂ ਸਹ ਮਚ੍ਛਰਿਯੇਨ, ਕੋਧਂ ਪੇਸੁਣਿਯਞ੍ਚ ਪਨੁਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ॥
੧੬੪.
ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਉਪવਾਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ।
ਗਾਮੇ ਚ ਨਾਭਿਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਲਾਭਕਮ੍ਯਾ ਜਨਂ ਨ ਲਪਯੇਯ੍ਯ॥
ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਯੇ ਕਯવਿਕ੍ਕਯਾ વਿਨਯੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਨ ਤੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਤ੍ਥੇ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਕਥਂ ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ? ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਤ੍ਤਂ વਾ ਚੀવਰਂ વਾ ਅਞ੍ਞਂ વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ વਞ੍ਚਨਿਯਂ વਾ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਉਦਯਂ વਾ ਪਤ੍ਥਯਨ੍ਤੋ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤਿ। ਏવਂ ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਕਥਂ ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ? ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਤ੍ਤਂ વਾ ਚੀવਰਂ વਾ ਅਞ੍ਞਂ વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ ਨ વਞ੍ਚਨਿਯਂ વਾ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਨ ਉਦਯਂ વਾ ਪਤ੍ਥਯਨ੍ਤੋ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤਿ। ਏવਂ ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ ਨ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਕਯવਿਕ੍ਕਯਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, ਕਯવਿਕ੍ਕਯਾ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ।
ਉਪવਾਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚੀਤਿ। ਕਤਮੇ ਉਪવਾਦਕਰਾਤਿ ਕਿਲੇਸਾ? ਸਨ੍ਤੇਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤੋ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾ ਪਰਚਿਤ੍ਤવਿਦੁਨੋ, ਤੇ ਦੂਰਤੋਪਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਆਸਨ੍ਨਾਪਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਚੇਤਸਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਦੇવਤਾਪਿ ਖੋ ਸਨ੍ਤਿ ਇਦ੍ਧਿਮਨ੍ਤਿਨਿਯੋ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਾ ਪਰਚਿਤ੍ਤવਿਦੁਨਿਯੋ, ਤਾ ਦੂਰਤੋਪਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਆਸਨ੍ਨਾਪਿ ਨ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਚੇਤਸਾਪਿ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਓਲ਼ਾਰਿਕੇਹਿ વਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਮਜ੍ਝਿਮੇਹਿ વਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਸੁਖੁਮੇਹਿ વਾ ਕਿਲੇਸੇਹਿ ਉਪવਦੇਯ੍ਯੁਂ। ਕਤਮੇ ਓਲ਼ਾਰਿਕਾ ਕਿਲੇਸਾ? ਕਾਯਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ ਮਨੋਦੁਚ੍ਚਰਿਤਂ – ਇਮੇ ਕੁਹਿਞ੍ਚੀਤਿ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ ਕਿਮ੍ਹਿਚਿ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾਤਿ – ਉਪવਾਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ।
ਗਾਮੇ ਚ ਨਾਭਿਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਕਥਂ ਗਾਮੇ ਸਜ੍ਜਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਾਮੇ ਗਿਹੀਹਿ ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਸਹਨਨ੍ਦੀ ਸਹਸੋਕੀ ਸੁਖਿਤੇਸੁ ਸੁਖਿਤੋ ਦੁਕ੍ਖਿਤੇਸੁ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨਾ વੋਯੋਗਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਗਾਮੇ ਸਜ੍ਜਤਿ।
ਅਥ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਤਿ ਅਰਕ੍ਖਿਤੇਨੇવ ਕਾਯੇਨ ਅਰਕ੍ਖਿਤਾਯ વਾਚਾਯ ਅਰਕ੍ਖਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਨੁਪਟ੍ਠਿਤਾਯ
ਕਥਂ ਗਾਮੇ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ? ਇਧ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਾਮੇ ਗਿਹੀਹਿ ਅਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਨ ਸਹਨਨ੍ਦੀ ਨ ਸਹਸੋਕੀ ਨ ਸੁਖਿਤੇਸੁ ਸੁਖਿਤੋ ਨ ਦੁਕ੍ਖਿਤੇਸੁ ਦੁਕ੍ਖਿਤੋ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇਸੁ ਕਿਚ੍ਚਕਰਣੀਯੇਸੁ ਨ ਅਤ੍ਤਨਾ વੋਯੋਗਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਗਾਮੇ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ।
ਅਥ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਗਾਮਂ વਾ ਨਿਗਮਂ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਤਿ ਰਕ੍ਖਿਤੇਨੇવ ਕਾਯੇਨ ਰਕ੍ਖਿਤਾਯ વਾਚਾਯ ਰਕ੍ਖਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਉਪਟ੍ਠਿਤਾਯ ਸਤਿਯਾ ਸਂવੁਤੇਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ। ਸੋ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਨ ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਨ ਬਜ੍ਝਤਿ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰ ਨ ਅਨਯਬ੍ਯਸਨਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਗਾਮੇ ਨ ਸਜ੍ਜਤਿ। ਗਾਮੇ ਚ ਨਾਭਿਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਗਾਮੇ ਨ ਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯ ਨ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ ਨ ਬਜ੍ਝੇਯ੍ਯ ਨ ਪਲਿਬਜ੍ਝੇਯ੍ਯ, ਅਗਿਦ੍ਧੋ
ਲਾਭਕਮ੍ਯਾ ਜਨਂ ਨ ਲਪਯੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਕਤਮਾ ਲਪਨਾ? ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਸ੍ਸ ਪਾਪਿਚ੍ਛਸ੍ਸ ਇਚ੍ਛਾਪਕਤਸ੍ਸ ਆਮਿਸਚਕ੍ਖੁਕਸ੍ਸ
ਅਪਿ ਚ ਦ੍વੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਜਨਂ ਲਪਤਿ – ਅਤ੍ਤਾਨਂ વਾ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਜਨਂ ਲਪਤਿ, ਅਤ੍ਤਾਨਂ વਾ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਜਨਂ ਲਪਤਿ। ਕਥਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਜਨਂ ਲਪਤਿ? ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਮੇ ਬਹੂਪਕਾਰਾ, ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਲਭਾਮਿ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ, ਯੇਪਿ ਮੇ ਅਞ੍ਞੇ ਦਾਤੁਂ વਾ ਕਾਤੁਂ વਾ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਤੁਮ੍ਹੇ ਸਮ੍ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਯਮ੍ਪਿ ਮੇ ਪੁਰਾਣਂ ਮਾਤਾਪੇਤ੍ਤਿਕਂ ਨਾਮਧੇਯ੍ਯਂ ਤਮ੍ਪਿ ਮੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਂ। ਤੁਮ੍ਹੇਹਿ ਅਹਂ ਞਾਯਾਮਿ ਅਸੁਕਸ੍ਸ ਕੁਲੂਪਕੋ ਅਸੁਕਾਯ ਕੁਲੂਪਕੋ’’ਤਿ। ਏવਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਜਨਂ ਲਪਤਿ।
ਕਥਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਜਨਂ ਲਪਤਿ? ‘‘ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਬਹੂਪਕਾਰੋ, ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਂ ਆਗਮ੍ਮ ਬੁਦ੍ਧਂ ਸਰਣਂ ਗਤਾ, ਧਮ੍ਮਂ ਸਰਣਂ ਗਤਾ, ਸਙ੍ਘਂ ਸਰਣਂ ਗਤਾ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ, ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ, ਮੁਸਾવਾਦਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ, ਸੁਰਾਮੇਰਯਮਜ੍ਜਪ੍ਪਮਾਦਟ੍ਠਾਨਾ ਪਟਿવਿਰਤਾ। ਅਹਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਦੇਮਿ, ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਂ ਦੇਮਿ, ਉਪੋਸਥਂ ਆਚਿਕ੍ਖਾਮਿ, ਨવਕਮ੍ਮਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਮਿ। ਅਥ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ ਮਂ ਉਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇ ਸਕ੍ਕਰੋਥ ਗਰੁਂ ਕਰੋਥ ਮਾਨੇਥ ਪੂਜੇਥਾ’’ਤਿ। ਏવਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਉਚ੍ਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਨੀਚਂ ਠਪੇਨ੍ਤੋ
ਲਾਭਕਮ੍ਯਾ ਜਨਂ ਨ ਲਪਯੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਲਾਭਹੇਤੁ ਲਾਭਪਚ੍ਚਯਾ ਲਾਭਕਾਰਣਾ ਲਾਭਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਯਾ ਲਾਭਂ ਪਰਿਪਾਚੇਨ੍ਤੋ ਜਨਂ ਨ ਲਪਯੇਯ੍ਯ, ਲਪਨਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, ਲਪਨਾ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਲਾਭਕਮ੍ਯਾ ਜਨਂ ਨ ਲਪਯੇਯ੍ਯ।
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
‘‘ਕਯવਿਕ੍ਕਯੇ ਨ ਤਿਟ੍ਠੇਯ੍ਯ, ਉਪવਾਦਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਕੁਹਿਞ੍ਚਿ।
ਗਾਮੇ ਚ ਨਾਭਿਸਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਲਾਭਕਮ੍ਯਾ ਜਨਂ ਨ ਲਪਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ॥
੧੬੫.
ਨ ਚ ਕਤ੍ਥਿਕੋ ਸਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਨ ਚ વਾਚਂ ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯ।
ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਨ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਕਥਂ વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਂ ਨ ਕਥਯੇਯ੍ਯ॥
ਨ ਚ ਕਤ੍ਥਿਕੋ ਸਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ। ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਕਤ੍ਥੀ ਹੋਤਿ વਿਕਤ੍ਥੀ। ਸੋ ਕਤ੍ਥਤਿ વਿਕਤ੍ਥਤਿ ਅਹਮਸ੍ਮਿ ਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ વਾ વਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ વਾ ਸੀਲਬ੍ਬਤਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ વਾ ਜਾਤਿਯਾ વਾ ਗੋਤ੍ਤੇਨ વਾ ਕੋਲਪੁਤ੍ਤਿਯੇਨ વਾ વਣ੍ਣਪੋਕ੍ਖਰਤਾਯ વਾ ਧਨੇਨ વਾ ਅਜ੍ਝੇਨੇਨ વਾ ਕਮ੍ਮਾਯਤਨੇਨ વਾ ਸਿਪ੍ਪਾਯਤਨੇਨ વਾ વਿਜ੍ਜਾਟ੍ਠਾਨੇਨ વਾ ਸੁਤੇਨ વਾ ਪਟਿਭਾਨੇਨ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਞ੍ਞਤਰੇਨ વਾ વਤ੍ਥੁਨਾ। ਉਚ੍ਚਾ ਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋਤਿ
ਨ ਚ વਾਚਂ ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਕਤਮਾ ਪਯੁਤ੍ਤવਾਚਾ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ
ਅਥ વਾ ਚੀવਰਹੇਤੁ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਹੇਤੁ ਸੇਨਾਸਨਹੇਤੁ ਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਹੇਤੁ ਸਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ ਮੁਸਾਪਿ ਭਣਤਿ, ਪਿਸੁਣਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ ਅਪਿਸੁਣਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ, ਫਰੁਸਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ ਅਫਰੁਸਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ, ਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ ਅਸਮ੍ਫਪ੍ਪਲਾਪਮ੍ਪਿ ਭਣਤਿ, ਮਨ੍ਤਾਪਿ વਾਚਂ ਭਾਸਤਿ – ਅਯਮ੍ਪਿ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਯੁਤ੍ਤવਾਚਾ। ਅਥ વਾ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਪਰੇਸਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ – ‘‘ਅਹੋ વਤ ਮੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣੇਯ੍ਯੁਂ, ਸੁਤ੍વਾવ ਧਮ੍ਮਂ ਪਸੀਦੇਯ੍ਯੁਂ, ਪਸਨ੍ਨਾ ਚ ਮੇ ਪਸਨ੍ਨਾਕਾਰਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁ’’ਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਯੁਤ੍ਤવਾਚਾ। ਨ ਚ વਾਚਂ ਪਯੁਤ੍ਤਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਂ વਾਚਂ ਉਪਾਦਾਯ ਪਯੁਤ੍ਤવਾਚਂ ਨ ਭਾਸੇਯ੍ਯ
ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਨ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਨ੍ਤਿ ਤੀਣਿ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਾਨਿ – ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ, વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ, ਚੇਤਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ। ਕਤਮਂ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਘਗਤੋਪਿ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਗਣਗਤੋਪਿ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਭੋਜਨਸਾਲਾਯਪਿ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਜਨ੍ਤਾਘਰੇਪਿ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਉਦਕਤਿਤ੍ਥੇਪਿ
ਕਥਂ ਸਙ੍ਘਗਤੋ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਘਗਤੋ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰਕਤੋ ਥੇਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਉਚ੍ਚੇਪਿ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਸਸੀਸਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਤਿ
ਕਥਂ
ਕਥਂ ਭੋਜਨਸਾਲਾਯ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਭੋਜਨਸਾਲਾਯ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰਕਤੋ ਥੇਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨੁਪਖਜ੍ਜ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਨવੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਸਨੇਨ ਪਟਿਬਾਹਤਿ, ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਉਚ੍ਚੇਪਿ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਸਸੀਸਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਠਿਤਕੋਪਿ ਭਣਤਿ, ਬਾਹਾવਿਕ੍ਖੇਪਕੋਪਿ ਭਣਤਿ। ਏવਂ ਭੋਜਨਸਾਲਾਯ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
ਕਥਂ ਜਨ੍ਤਾਘਰੇ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਜਨ੍ਤਾਘਰੇ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰਕਤੋ ਥੇਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਉਚ੍ਚੇਪਿ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਾਪਿ ਕਟ੍ਠਂ ਪਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਾਪਿ ਦ੍વਾਰਂ ਪਿਦਹਤਿ। ਏવਂ ਜਨ੍ਤਾਘਰੇ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
ਕਥਂ ਉਦਕਤਿਤ੍ਥੇ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਉਦਕਤਿਤ੍ਥੇ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰਕਤੋ ਥੇਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਓਤਰਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਓਤਰਤਿ, ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਨ੍ਹਾਯਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਨ੍ਹਾਯਤਿ, ਉਪਰਿਤੋਪਿ ਨ੍ਹਾਯਤਿ, ਘਟ੍ਟਯਨ੍ਤੋਪਿ ਉਤ੍ਤਰਤਿ, ਪੁਰਤੋਪਿ ਉਤ੍ਤਰਤਿ
ਕਥਂ
ਕਥਂ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ ਕਾਯਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ ‘‘ਨ ਪવਿਸ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਪવਿਸਤਿ, ‘‘ਨ ਤਿਟ੍ਠ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ
ਕਤਮਂ વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਘਗਤੋਪਿ વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਗਣਗਤੋਪਿ વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋਪਿ વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਕਥਂ ਸਙ੍ਘਗਤੋ વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਙ੍ਘਗਤੋ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰਕਤੋ ਥੇਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਂ વਾ ਅਨਜ੍ਝਿਟ੍ਠੋ વਾ ਆਰਾਮਗਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਣਤਿ, ਪਞ੍ਹਂ વਿਸਜ੍ਜੇਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਉਦ੍ਦਿਸਤਿ
ਕਥਂ ਗਣਗਤੋ વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਗਣਗਤੋ ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਾਰਕਤੋ ਥੇਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਂ વਾ ਅਨਜ੍ਝਿਟ੍ਠੋ વਾ ਆਰਾਮਗਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਣਤਿ, ਪਞ੍ਹਂ વਿਸਜ੍ਜੇਤਿ, ਠਿਤਕੋਪਿ ਭਣਤਿ, ਬਾਹਾવਿਕ੍ਖੇਪਕੋਪਿ ਭਣਤਿ; ਆਰਾਮਗਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਣਤਿ, ਪਞ੍ਹਂ વਿਸਜ੍ਜੇਤਿ, ਠਿਤਕੋਪਿ ਭਣਤਿ, ਬਾਹਾવਿਕ੍ਖੇਪਕੋਪਿ ਭਣਤਿ। ਏવਂ ਗਣਗਤੋ વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
ਕਥਂ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ વਾਚਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ ਇਤ੍ਥਿਂ વਾ ਕੁਮਾਰਿਂ વਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੇ ਇਤ੍ਥਂਗੋਤ੍ਤੇ ਕਿਂ ਅਤ੍ਥਿ? ਯਾਗੁ ਅਤ੍ਥਿ, ਭਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਖਾਦਨੀਯਂ ਅਤ੍ਥਿ? ਕਿਂ ਪਿવਿਸ੍ਸਾਮ
ਕਤਮਂ ਚੇਤਸਿਕਂ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਨ ਉਚ੍ਚਾ ਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਮਾਨੋ ਉਚ੍ਚਾ ਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਦਿਸਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਨ ਮਹਾਭੋਗਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਸਮਾਨੋ ਮਹਾਭੋਗਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਦਿਸਂ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਨ ਉਲ਼ਾਰਭੋਗਕੁਲਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਨ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਨ ਚਰੇਯ੍ਯ ਨ ਆਚਰੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮਾਚਰੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਾ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਨ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ।
ਕਥਂ વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਂ ਨ ਕਥਯੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਕਤਮਾ વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾ ਕਥਾ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਏવਰੂਪਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ – ‘‘ਨ ਤ੍વਂ ਇਮਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ ਆਜਾਨਾਸਿ…ਪੇ॰… ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਹਿ વਾ ਸਚੇ ਪਹੋਸੀ’’ਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ – ‘‘વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਾਯ ਖੋ, ਮੋਗ੍ਗਲ੍ਲਾਨ, ਕਥਾਯ ਸਤਿ ਕਥਾਬਾਹੁਲ੍ਲਂ ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਂ, ਕਥਾਬਾਹੁਲ੍ਲੇ ਸਤਿ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਂ, ਉਦ੍ਧਤਸ੍ਸ ਅਸਂવਰੋ, ਅਸਂવੁਤਸ੍ਸ ਆਰਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਕਥਂ વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਂ ਨ ਕਥਯੇਯ੍ਯਾਤਿ। વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਂ ਕਥਂ ਨ ਕਥੇਯ੍ਯ ਨ ਭਣੇਯ੍ਯ ਨ ਦੀਪੇਯ੍ਯ ਨ વੋਹਰੇਯ੍ਯ, વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਂ ਕਥਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਕਥਾਯ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਕਥਂ વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਂ ਨ ਕਥਯੇਯ੍ਯ।
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
‘‘ਨ
ਪਾਗਬ੍ਭਿਯਂ ਨ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਕਥਂ વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਂ ਨ ਕਥਯੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ॥
੧੬੬.
ਮੋਸવਜ੍ਜੇ ਨ ਨਿਯ੍ਯੇਥ, ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਠਾਨਿ ਨ ਕਯਿਰਾ।
ਅਥ ਜੀવਿਤੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨ ਨਾਞ੍ਞਮਤਿਮਞ੍ਞੇ॥
ਮੋਸવਜ੍ਜੇ ਨ ਨਿਯ੍ਯੇਥਾਤਿ। ਮੋਸવਜ੍ਜਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਮੁਸਾવਾਦੋ। ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਮੋਸવਜ੍ਜੇ ਨ ਨਿਯ੍ਯੇਥਾਤਿ। ਮੋਸવਜ੍ਜੇ ਨ ਯਾਯੇਯ੍ਯ ਨ ਨਿਯ੍ਯਾਯੇਯ੍ਯ ਨ વਹੇਯ੍ਯ
ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਠਾਨਿ ਨ ਕਯਿਰਾਤਿ। ਕਤਮਂ ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਸਠੋ ਹੋਤਿ ਪਰਿਸਠੋ, ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਸਠਂ ਸਠਤਾ ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ ਕਕ੍ਕਰਤਾ ਕਕ੍ਕਰਿਯਂ ਪਰਿਕ੍ਖਤ੍ਤਤਾ ਪਾਰਿਕ੍ਖਤ੍ਤਿਯਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ। ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਠਾਨਿ ਨ ਕਯਿਰਾਤਿ। ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ ਨ ਕਰੇਯ੍ਯ ਨ ਜਨੇਯ੍ਯ ਨ ਸਞ੍ਜਨੇਯ੍ਯ ਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ ਨਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਯ੍ਯ, ਸਾਠੇਯ੍ਯਂ
ਅਥ ਜੀવਿਤੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨ ਨਾਞ੍ਞਮਤਿਮਞ੍ਞੇਤਿ। ਅਥਾਤਿ ਪਦਸਨ੍ਧਿ…ਪੇ॰… ਪਦਾਨੁਪੁਬ੍ਬਤਾਪੇਤਂ – ਅਥਾਤਿ। ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਲੂਖਜੀવਿਤਂ ਜੀવਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਪਣੀਤਜੀવਿਤਂ ਜੀવਨ੍ਤਂ ਅਤਿਮਞ੍ਞਤਿ – ‘‘ਕਿਂ ਪਨਾਯਂ ਬਹੁਲਾਜੀવੋ ਸਬ੍ਬਂ ਸਂਭਕ੍ਖੇਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਮੂਲਬੀਜਂ ਖਨ੍ਧਬੀਜਂ ਫਲ਼ੁਬੀਜਂ ਅਗ੍ਗਬੀਜਂ ਬੀਜਬੀਜਮੇવ ਪਞ੍ਚਮਂ ਅਸਨਿવਿਚਕ੍ਕਦਨ੍ਤਕੂਟਸਮਣਪ੍ਪਧਾਨੇਨਾ’’ਤਿ
ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਪਣੀਤਜੀવਿਤਂ ਜੀવਨ੍ਤੋ ਪਰਂ ਲੂਖਜੀવਿਤਂ ਜੀવਨ੍ਤਂ ਅਤਿਮਞ੍ਞਤਿ – ‘‘ਕਿਂ ਪਨਾਯਂ ਅਪ੍ਪਪੁਞ੍ਞੋ ਅਪ੍ਪੇਸਕ੍ਖੋ ਨ ਲਾਭੀ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਤਾਯ ਪਣੀਤਜੀવਿਤਾਯ ਅਥ ਜੀવਿਤੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨ ਨਾਞ੍ਞਮਤਿਮਞ੍ਞੇਤਿ। ਲੂਖਜੀવਿਤਾਯ વਾ ਪਣੀਤਜੀવਿਤਾਯ વਾ ਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਦਾਯ વਾ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਯ વਾ વਤਸਮ੍ਪਦਾਯ વਾ ਪਰਂ ਨਾਤਿਮਞ੍ਞੇਯ੍ਯ, ਨਾવਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਨ ਤੇਨ ਮਾਨਂ ਜਨੇਯ੍ਯ, ਨ ਤੇਨ ਥਦ੍ਧੋ ਅਸ੍ਸ, ਪਤ੍ਥਦ੍ਧੋ ਪਗ੍ਗਹਿਤਸਿਰੋਤਿ – ਅਥ ਜੀવਿਤੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨ ਨਾਞ੍ਞਮਤਿਮਞ੍ਞੇ।
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
‘‘ਮੋਸવਜ੍ਜੇ ਨ ਨਿਯ੍ਯੇਥ, ਸਮ੍ਪਜਾਨੋ ਸਠਾਨਿ ਨ ਕਯਿਰਾ।
ਅਥ ਜੀવਿਤੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਸੀਲਬ੍ਬਤੇਨ ਨਾਞ੍ਞਮਤਿਮਞ੍ਞੇ’’ਤਿ॥
੧੬੭.
ਸੁਤ੍વਾ ਰੁਸਿਤੋ ਬਹੁਂ વਾਚਂ, ਸਮਣਾਨਂ વਾ ਪੁਥੁਜਨਾਨਂ ।
ਫਰੁਸੇਨ ਨੇ ਨ ਪਟਿવਜ੍ਜਾ, ਨ ਹਿ ਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਸੇਨਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ॥
ਸੁਤ੍વਾ ਰੁਸਿਤੋ ਬਹੁਂ વਾਚਂ, ਸਮਣਾਨਂ ਪੁਥੁਜਨਾਨਨ੍ਤਿ। ਰੁਸਿਤੋਤਿ ਦੂਸਿਤੋ ਖੁਂਸਿਤੋ ਘਟ੍ਟਿਤੋ વਮ੍ਭਿਤੋ ਗਰਹਿਤੋ ਉਪવਦਿਤੋ। ਸਮਣਾਨਨ੍ਤਿ ਯੇ ਕੇਚਿ ਇਤੋ ਬਹਿਦ੍ਧਾ ਪਰਿਬ੍ਬਜੂਪਗਤਾ ਪਰਿਬ੍ਬਜਸਮਾਪਨ੍ਨਾ। ਪੁਥੁਜਨਾਨਨ੍ਤਿ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਚ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚ વੇਸ੍ਸਾ ਚ ਸੁਦ੍ਦਾ ਚ ਗਹਟ੍ਠਾ ਚ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਚ ਦੇવਾ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਚ, ਤੇ ਬਹੁਕਾਹਿ વਾਚਾਹਿ ਅਨਿਟ੍ਠਾਹਿ ਅਕਨ੍ਤਾਹਿ ਅਮਨਾਪਾਹਿ ਅਕ੍ਕੋਸੇਯ੍ਯੁਂ ਪਰਿਭਾਸੇਯ੍ਯੁਂ ਰੋਸੇਯ੍ਯੁਂ વਿਰੋਸੇਯ੍ਯੁਂ ਹਿਂਸੇਯ੍ਯੁਂ વਿਹਿਂਸੇਯ੍ਯੁਂ ਹੇਠੇਯ੍ਯੁਂ વਿਹੇਠੇਯ੍ਯੁਂ ਘਾਤੇਯ੍ਯੁਂ ਉਪਘਾਤੇਯ੍ਯੁਂ ਉਪਘਾਤਂ ਕਰੇਯ੍ਯੁਂ ਤੇਸਂ ਬਹੁਂ વਾਚਂ ਅਨਿਟ੍ਠਂ ਅਕਨ੍ਤਂ ਅਮਨਾਪਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸੁਣਿਤ੍વਾ ਉਗ੍ਗਹਿਤ੍વਾ ਉਪਧਾਰਯਿਤ੍વਾ ਉਪਲਕ੍ਖਯਿਤ੍વਾਤਿ – ਸੁਤ੍વਾ ਰੁਸਿਤੋ ਬਹੁਂ વਾਚਂ, ਸਮਣਾਨਂ વਾ ਪੁਥੁਜਨਾਨਂ।
ਫਰੁਸੇਨ ਨੇ ਨ ਪਟਿવਜ੍ਜਾਤਿ। ਫਰੁਸੇਨਾਤਿ ਫਰੁਸੇਨ ਕਕ੍ਖਲ਼ੇਨ ਨ ਪਟਿવਜ੍ਜਾ ਨਪ੍ਪਟਿਭਣੇਯ੍ਯ, ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਂ ਨ ਪਚ੍ਚਕ੍ਕੋਸੇਯ੍ਯ, ਰੋਸਨ੍ਤਂ ਨਪ੍ਪਟਿਰੋਸੇਯ੍ਯ, ਭਣ੍ਡਨਂ ਨਪ੍ਪਟਿਭਣ੍ਡੇਯ੍ਯ ਨ ਕਲਹਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਨ ਭਣ੍ਡਨਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਨ વਿਗ੍ਗਹਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਨ વਿવਾਦਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਨ ਮੇਧਗਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਕਲਹਭਣ੍ਡਨવਿਗ੍ਗਹવਿવਾਦਮੇਧਗਂ ਪਜਹੇਯ੍ਯ વਿਨੋਦੇਯ੍ਯ ਬ੍ਯਨ੍ਤਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ ਅਨਭਾવਂ ਗਮੇਯ੍ਯ, ਕਲਹਭਣ੍ਡਨવਿਗ੍ਗਹવਿવਾਦਮੇਧਗਾ ਆਰਤੋ ਅਸ੍ਸ વਿਰਤੋ ਪਟਿવਿਰਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸਟੋ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤੋ વਿਸਞ੍ਞੁਤ੍ਤੋ વਿਮਰਿਯਾਦਿਕਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਤਿ – ਫਰੁਸੇਨ ਨੇ ਨ ਪਟਿવਜ੍ਜਾ।
ਨ ਹਿ ਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਸੇਨਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ। ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਰਾਗਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਤ੍ਤਾ ਸਨ੍ਤੋ, ਦੋਸਸ੍ਸ… ਮੋਹਸ੍ਸ… ਕੋਧਸ੍ਸ… ਉਪਨਾਹਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨ ਹਿ ਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਸੇਨਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ। ਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਸੇਨਿਂ ਪਟਿਮਲ੍ਲਂ ਪਟਿਕਣ੍ਟਕਂ
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
‘‘ਸੁਤ੍વਾ ਰੁਸਿਤੋ ਬਹੁਂ વਾਚਂ, ਸਮਣਾਨਂ વਾ ਪੁਥੁਜਨਾਨਂ।
ਫਰੁਸੇਨ ਨੇ ਨ ਪਟਿવਜ੍ਜਾ, ਨ ਹਿ ਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਸੇਨਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ॥
੧੬੮.
ਏਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਾਯ, વਿਚਿਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦਾ ਸਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇ।
ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਞਤ੍વਾ, ਸਾਸਨੇ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯ॥
ਏਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਾਯਾਤਿ। ਏਤਨ੍ਤਿ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਂ ਦੇਸਿਤਂ ਪਞ੍ਞਪਿਤਂ ਪਟ੍ਠਪਿਤਂ વਿવਟਂ વਿਭਤ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਤਂ ਪਕਾਸਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਤੀਰਯਿਤ੍વਾ વਿਭਾવਯਿਤ੍વਾ વਿਭੂਤਂ ਕਤ੍વਾਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਏਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਾਯ। ਅਥ વਾ ਸਮਞ੍ਚ વਿਸਮਞ੍ਚ ਪਥਞ੍ਚ વਿਪਥਞ੍ਚ ਸਾવਜ੍ਜਞ੍ਚ ਅਨવਜ੍ਜਞ੍ਚ ਹੀਨਞ੍ਚ ਪਣੀਤਞ੍ਚ ਕਣ੍ਹਞ੍ਚ ਸੁਕ੍ਕਞ੍ਚ વਿਞ੍ਞੂਗਰਹਿਤਞ੍ਚ વਿਞ੍ਞੂਪਸਤ੍ਥਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਂ ਅਞ੍ਞਾਯ ਜਾਨਿਤ੍વਾ
વਿਚਿਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦਾ ਸਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਤਿ। વਿਚਿਨਨ੍ਤਿ વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਪવਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਤੁਲਯਨ੍ਤੋ ਤੀਰਯਨ੍ਤੋ વਿਭਾવਯਨ੍ਤੋ વਿਭੂਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ। ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ…ਪੇ॰… ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ વਿਚਿਨਨ੍ਤੋ ਸਦਾਤਿ ਸਦਾ ਸਬ੍ਬਦਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ…ਪੇ॰… ਪਚ੍ਛਿਮੇ વਯੋਖਨ੍ਧੇ। ਸਤੋਤਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਸਤੋ – ਕਾਯੇ ਕਾਯਾਨੁਪਸ੍ਸਨਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਂ ਭਾવੇਨ੍ਤੋ ਸਤੋ…ਪੇ॰… ਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਤੋ। ਸਿਕ੍ਖੇਤਿ
ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਞਤ੍વਾਤਿ। ਰਾਗਸ੍ਸ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਞਤ੍વਾ, ਦੋਸਸ੍ਸ… ਮੋਹਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਸਬ੍ਬਾਕੁਸਲਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਞਤ੍વਾ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਤੁਲਯਿਤ੍વਾ ਤੀਰਯਿਤ੍વਾ વਿਭਾવਯਿਤ੍વਾ વਿਭੂਤਂ ਕਤ੍વਾਤਿ – ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਞਤ੍વਾ।
ਸਾਸਨੇ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ। ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਤਥਾਗਤਸਾਸਨੇ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਾਰੀ ਅਸ੍ਸ ਸਾਤਚ੍ਚਕਾਰੀ ਅਟ੍ਠਿਤਕਾਰੀ ਅਨੋਲੀਨવੁਤ੍ਤਿਕੋ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚ੍ਛਨ੍ਦੋ ਅਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਧੁਰੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ‘‘ਕਦਾਹਂ ਅਪਰਿਪੂਰਂ વਾ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਂ ਪਰਿਪੂਰੇਯ੍ਯਂ…ਪੇ॰… ਅਪਰਿਪੂਰਂ વਾ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧਂ… ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧਂ… વਿਮੁਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਂ… વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧਂ? ਕਦਾਹਂ ਅਪਰਿਞ੍ਞਾਤਂ વਾ ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਰਿਜਾਨੇਯ੍ਯਂ, ਅਪ੍ਪਹੀਨੇ વਾ ਕਿਲੇਸੇ ਪਜਹੇਯ੍ਯਂ, ਅਭਾવਿਤਂ વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવੇਯ੍ਯਂ, ਅਸਚ੍ਛਿਕਤਂ વਾ ਨਿਰੋਧਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ? ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਛਨ੍ਦੋ ਚ વਾਯਾਮੋ ਚ ਉਸ੍ਸਾਹੋ ਚ ਉਸ੍ਸੋਲ਼੍ਹੀ ਚ ਥਾਮੋ ਚ ਅਪ੍ਪਟਿવਾਨੀ ਚ ਸਤਿ ਚ ਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਞ੍ਚ ਆਤਪ੍ਪਂ ਪਧਾਨਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਂ ਅਨੁਯੋਗੋ ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੂਤਿ – ਸਾਸਨੇ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯ।
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
‘‘ਏਤਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਮਞ੍ਞਾਯ, વਿਚਿਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਦਾ ਸਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇ।
ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬੁਤਿਂ ਞਤ੍વਾ, ਸਾਸਨੇ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ॥
੧੬੯.
ਅਭਿਭੂ ਹਿ ਸੋ ਅਨਭਿਭੂਤੋ, ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਮਨੀਤਿਹਮਦ੍ਦਸਿ।
ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਸਦਾ ਨਮਸ੍ਸਮਨੁਸਿਕ੍ਖੇ॥[ਇਤਿ ਭਗવਾ]
ਅਭਿਭੂ ਹਿ ਸੋ ਅਨਭਿਭੂਤੋਤਿ। ਅਭਿਭੂਤਿ ਰੂਪਾਭਿਭੂ
ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਮਨੀਤਿਹਮਦ੍ਦਸੀਤਿ। ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਨ ਇਤਿਹਿਤਿਹਂ ਨ ਇਤਿਕਿਰਿਯਾਯ ਨ ਪਰਮ੍ਪਰਾਯ ਨ ਪਿਟਕਸਮ੍ਪਦਾਯ ਨ ਤਕ੍ਕਹੇਤੁ ਨ ਨਯਹੇਤੁ ਨ ਆਕਾਰਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੇਨ ਨ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਜ੍ਝਾਨਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਸਾਮਂ ਸਯਮਭਿਞ੍ਞਾਤਂ ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਕ੍ਖਧਮ੍ਮਂ ਅਦ੍ਦਸਿ ਅਦ੍ਦਕ੍ਖਿ ਅਪਸ੍ਸਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝੀਤਿ – ਸਕ੍ਖਿਧਮ੍ਮਮਨੀਤਿਹਮਦ੍ਦਸਿ।
ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਾਤਿ ਤਸ੍ਮਾ ਤਂਕਾਰਣਾ ਤਂਹੇਤੁ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਤਂਨਿਦਾਨਾ। ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ ਗੋਤਮਸਾਸਨੇ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਜਿਨਸਾਸਨੇ ਤਥਾਗਤਸਾਸਨੇ ਦੇવਸਾਸਨੇ ਅਰਹਨ੍ਤਸਾਸਨੇਤਿ – ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ।
ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਸਦਾ ਨਮਸ੍ਸਮਨੁਸਿਕ੍ਖੇ (ਇਤਿ ਭਗવਾ)ਤਿ। ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋਤਿ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਕਾਰੀ…ਪੇ॰… ਅਪ੍ਪਮਾਦੋ ਕੁਸਲੇਸੁ ਧਮ੍ਮੇਸੁ। ਸਦਾਤਿ ਸਦਾ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ…ਪੇ॰… ਪਚ੍ਛਿਮੇ વਯੋਖਨ੍ਧੇ। ਨਮਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਕਾਯੇਨ વਾ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ વਾਚਾਯ વਾ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਚਿਤ੍ਤੇਨ વਾ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਅਨ੍વਤ੍ਥਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ ਨਮਸ੍ਸਮਾਨੋ ਧਮ੍ਮਾਨੁਧਮ੍ਮਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਸਿਕ੍ਖੇਤਿ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾਯੋ – ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾ, ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ…ਪੇ॰… ਅਯਂ ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਸਿਕ੍ਖਾ। ਇਮਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਿਕ੍ਖਾਯੋ ਆવਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਛਿਕਾਤਬ੍ਬਂ ਸਚ੍ਛਿਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ ਚਰੇਯ੍ਯ ਆਚਰੇਯ੍ਯ ਸਮਾਚਰੇਯ੍ਯ ਸਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਭਗવਾਤਿ ਗਾਰવਾਧਿવਚਨਂ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਛਿਕਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਯਦਿਦਂ ਭਗવਾਤਿ – ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਸਦਾ ਨਮਸ੍ਸਮਨੁਸਿਕ੍ਖੇ। (ਇਤਿ ਭਗવਾ)।
ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ –
‘‘ਅਭਿਭੂ
ਤਸ੍ਮਾ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਸਦਾ ਨਮਸ੍ਸਮਨੁਸਿਕ੍ਖੇ’’॥ [ਇਤਿ ਭਗવਾਤਿ]
ਤੁવਟ੍ਟਕਸੁਤ੍ਤਨਿਦ੍ਦੇਸੋ