॥ ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ॥
ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯੇ
ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹਪਾਲ਼ਿ
੧.
ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਸੋ ਰਾਜਾ, ਸਾਗਲਾਯਂ ਪੁਰੁਤ੍ਤਮੇ।
ਉਪਗਞ੍ਛਿ ਨਾਗਸੇਨਂ, ਗਙ੍ਗਾ ਚ ਗਙ੍ਗਾવ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਯਥਾ ਸਾਗਰਂ॥
ਆਸਜ੍ਜ ਰਾਜਾ ਚਿਤ੍ਰਕਥਿਂ, ਉਕ੍ਕਾਧਾਰਂ ਤਮੋਨੁਦਂ।
ਅਪੁਚ੍ਛਿ ਨਿਪੁਣੇ ਪਞ੍ਹੇ, ਠਾਨਾਟ੍ਠਾਨਗਤੇ ਪੁਥੂ॥
ਪੁਚ੍ਛਾ વਿਸਜ੍ਜਨਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਾ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਚੇવ, ਗਮ੍ਭੀਰਤ੍ਥੂਪਨਿਸ੍ਸਿਤਾ।
ਹਦਯਙ੍ਗਮਾ ਕਣ੍ਣਸੁਖਾ, ਅਬ੍ਭੁਤਾ ਲੋਮਹਂਸਨਾ॥
ਅਭਿਧਮ੍ਮવਿਨਯੋਗਾਲ਼੍ਹਾ, ਸੁਤ੍ਤਜਾਲਸਮਤ੍ਤਿਤਾ।
ਨਾਗਸੇਨਕਥਾ ਚਿਤ੍ਰਾ, ਓਪਮ੍ਮੇਹਿ ਨਯੇਹਿ ਚ॥
ਤਤ੍ਥ ਞਾਣਂ ਪਣਿਧਾਯ, ਹਾਸਯਿਤ੍વਾਨ ਮਾਨਸਂ।
ਸੁਣਾਥ ਨਿਪੁਣੇ ਪਞ੍ਹੇ, ਕਙ੍ਖਾਟ੍ਠਾਨવਿਦਾਲਨੇਤਿ॥
੨. ਤਂ ਯਥਾਨੁਸੂਯਤੇ – ਅਤ੍ਥਿ ਯੋਨਕਾਨਂ ਨਾਨਾਪੁਟਭੇਦਨਂ ਸਾਗਲਂ ਨਾਮ ਨਗਰਂ ਨਦੀਪਬ੍ਬਤਸੋਭਿਤਂ ਰਮਣੀਯਭੂਮਿਪ੍ਪਦੇਸਭਾਗਂ ਆਰਾਮੁਯ੍ਯਾਨੋਪવਨਤਲ਼ਾਕਪੋਕ੍ਖਰਣਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨਦੀਪਬ੍ਬਤવਨਰਾਮਣੇਯ੍ਯਕਂ ਸੁਤવਨ੍ਤਨਿਮ੍ਮਿਤਂ ਨਿਹਤਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਂ ਨਿਪ੍ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਂ (ਕ॰) ਪਚ੍ਚਾਮਿਤ੍ਤਾਨੁਪਪੀਲ਼ਿਤਂ વਿવਿਧવਿਚਿਤ੍ਰਦਲ਼੍ਹਮਟ੍ਟਾਲਕੋਟ੍ਠਕਂ વਰਪવਰਗੋਪੁਰ ਪવਰਪਚੁਰਗੋਪੁਰ (ਸੀ॰) ਤੋਰਣਂ ਗਮ੍ਭੀਰਪਰਿਖਾਪਣ੍ਡਰਪਾਕਾਰਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਨ੍ਤੇਪੁਰਂ। ਸੁવਿਭਤ੍ਤવੀਥਿਚਚ੍ਚਰਚਤੁਕ੍ਕਸਿਙ੍ਘਾਟਕਂ ਸੁਪ੍ਪਸਾਰਿਤਾਨੇਕવਿਧવਰਭਣ੍ਡਪਰਿਪੂਰਿਤਨ੍ਤਰਾਪਣਂ વਿવਿਧਦਾਨਗ੍ਗਸਤਸਮੁਪਸੋਭਿਤਂ ਸਤਸਮੁਪਸੋਭਿਤਂ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਹਿਮਗਿਰਿਸਿਖਰਸਙ੍ਕਾਸવਰਭવਨਸਤਸਹਸ੍ਸਪ੍ਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਗਜਹਯਰਥਪਤ੍ਤਿਸਮਾਕੁਲਂ ਅਭਿਰੂਪਨਰਨਾਰਿਗਣਾਨੁਚਰਿਤਂ ਆਕਿਣ੍ਣਜਨਮਨੁਸ੍ਸਂ ਪੁਥੁਖਤ੍ਤਿਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣવੇਸ੍ਸਸੁਦ੍ਦਂ વਿવਿਧਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸਭਾਜਨ ਸਭਾਜਨ (ਸੀ॰ ਪੀ॰), ਸਮ੍ਮਾਭਾਜਨ (ਕ॰) ਸਙ੍ਘਟਿਤਂ ਬਹੁવਿਧવਿਜ੍ਜਾવਨ੍ਤ વਿਜ੍ਜਾਧਰ (ਕ॰) ਨਰਚਿਰ ਨਰવਿਰ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਨਿਸੇવਿਤਂ ਕਾਸਿਕਕੋਟੁਮ੍ਬਰਿਕਾਦਿਨਾਨਾવਿਧવਤ੍ਥਾਪਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸੁਪ੍ਪਸਾਰਿਤਰੁਚਿਰਬਹੁવਿਧਪੁਪ੍ਫਗਨ੍ਧਾਪਣਂ ਗਨ੍ਧਗਨ੍ਧਿਤਂ ਆਸੀਸਨੀਯਬਹੁਰਤਨਪਰਿਪੂਰਿਤਂ ਦਿਸਾਮੁਖਸੁਪ੍ਪਸਾਰਿਤਾਪਣਂ ਸਿਙ੍ਗਾਰવਾਣਿਜਗਣਾਨੁਚਰਿਤਂ ਕਹਾਪਣਰਜਤਸੁવਣ੍ਣਕਂਸਪਤ੍ਥਰਪਰਿਪੂਰਂ ਪਜ੍ਜੋਤਮਾਨਨਿਧਿਨਿਕੇਤਂ ਪਹੂਤਧਨਧਞ੍ਞવਿਤ੍ਤੂਪਕਰਣਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਕੋਸਕੋਟ੍ਠਾਗਾਰਂ ਬਹ੍વਨ੍ਨਪਾਨਂ ਬਹੁવਿਧਖਜ੍ਜਭੋਜ੍ਜਲੇਯ੍ਯਪੇਯ੍ਯਸਾਯਨੀਯਂ ਉਤ੍ਤਰਕੁਰੁਸਙ੍ਕਾਸਂ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਸ੍ਸਂ ਆਲ਼ਕਮਨ੍ਦਾ વਿਯ ਦੇવਪੁਰਂ।
ਏਤ੍ਥ ਠਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮਂ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ, ਕਥੇਨ੍ਤੇਨ ਚ ਛਧਾ વਿਭਜਿਤ੍વਾ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ। ਸੇਯ੍ਯਥੀਦਂ – ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹਂ ਲਕ੍ਖਣਪਞ੍ਹਂ ਮੇਣ੍ਡਕਪਞ੍ਹਂ ਅਨੁਮਾਨਪਞ੍ਹਂ ਓਪਮ੍ਮਕਥਾਪਞ੍ਹਨ੍ਤਿ।
ਤਤ੍ਥ ਮਿਲਿਨ੍ਦਪਞ੍ਹੋ ਲਕ੍ਖਣਪਞ੍ਹੋ, વਿਮਤਿਚ੍ਛੇਦਨਪਞ੍ਹੋਤਿ ਦੁવਿਧੋ। ਮੇਣ੍ਡਕਪਞ੍ਹੋਪਿ ਮਹਾવਗ੍ਗੋ, ਯੋਗਿਕਥਾਪਞ੍ਹੋਤਿ ਦੁવਿਧੋ।
ਪੁਬ੍ਬਯੋਗੋਤਿ ਤੇਸਂ ਪੁਬ੍ਬਕਮ੍ਮਂ।
੧. ਬਾਹਿਰਕਥਾ
ਪੁਬ੍ਬਯੋਗਾਦਿ
੩. ਅਤੀਤੇ ਕਿਰ ਕਸ੍ਸਪਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਸਾਸਨੇ વਤ੍ਤਮਾਨੇ ਗਙ੍ਗਾਯ ਸਮੀਪੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਆવਾਸੇ ਮਹਾਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਪਟਿવਸਤਿ, ਤਤ੍ਥ વਤ੍ਤਸੀਲਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਾਤੋવ ਉਟ੍ਠਾਯ ਯਟ੍ਠਿਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਿਯੋ ਯਟ੍ਠਿਸਮ੍ਮੁਞ੍ਜਨਿਯੋ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਆਦਾਯ ਬੁਦ੍ਧਗੁਣੇ ਆવਜ੍ਜੇਨ੍ਤਾ ਅਙ੍ਗਣਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਚવਰਬ੍ਯੂਹਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਅਥੇਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਕਂ ਸਾਮਣੇਰਂ ‘‘ਏਹਿ ਸਾਮਣੇਰ, ਇਮਂ ਕਚવਰਂ ਛਡ੍ਡੇਹੀ’’ਤਿ ਆਹ, ਸੋ ਅਸੁਣਨ੍ਤੋ વਿਯ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸੋ ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਆਮਨ੍ਤਿਯਮਾਨੋ ਅਸੁਣਨ੍ਤੋ વਿਯ ਗਚ੍ਛਤੇવ। ਤਤੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ‘‘ਦੁਬ੍ਬਚੋ વਤਾਯਂ ਸਾਮਣੇਰੋ’’ਤਿ ਕੁਦ੍ਧੋ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਿਦਣ੍ਡੇਨ ਪਹਾਰਂ ਅਦਾਸਿ। ਤਤੋ ਸੋ ਰੋਦਨ੍ਤੋ ਭਯੇਨ ਕਚવਰਂ ਛਡ੍ਡੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਇਮਿਨਾ ਕਚવਰਛਡ੍ਡਨਪੁਞ੍ਞਕਮ੍ਮੇਨ ਯਾવਾਹਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਾਪੁਣਾਮਿ ਨ ਪਾਪੁਣਾਮਿ (ਸ੍ਯਾ॰), ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਸੂਰਿਯੋ ਸੁਰਿਯੋ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) વਿਯ ਮਹੇਸਕ੍ਖੋ ਮਹਾਤੇਜੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਠਮਂ ਪਤ੍ਥਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ। ਕਚવਰਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਨਹਾਨਤ੍ਥਾਯ ਗਙ੍ਗਾਤਿਤ੍ਥਂ ਗਤੋ ਗਙ੍ਗਾਯ ਊਮਿવੇਗਂ ਗਗ੍ਗਰਾਯਮਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਯਾવਾਹਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਾਪੁਣਾਮਿ ਨ ਪਾਪੁਣਾਮਿ (ਸ੍ਯਾ॰), ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਅਯਂ ਊਮਿવੇਗੋ વਿਯ ਠਾਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿਕਪਟਿਭਾਨੋ ਭવੇਯ੍ਯਂ ਅਕ੍ਖਯਪਟਿਭਾਨੋ’’ਤਿ ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ।
ਸੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਿਸਾਲਾਯ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਿਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨਹਾਨਤ੍ਥਾਯ ਗਙ੍ਗਾਤਿਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਸਾਮਣੇਰਸ੍ਸ ਪਤ੍ਥਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਏਸ ਮਯਾ ਪਯੋਜਿਤੋਪਿ ਤਾવ ਏવਂ ਪਤ੍ਥੇਤਿ, ਮਯ੍ਹਂ ਕਿਂ ਨ ਸਮਿਜ੍ਝਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਯਾવਾਹਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਾਪੁਣਾਮਿ ਨ ਪਾਪੁਣਾਮਿ (ਸ੍ਯਾ॰), ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਅਯਂ ਗਙ੍ਗਾਊਮਿવੇਗੋ વਿਯ ਅਕ੍ਖਯਪਟਿਭਾਨੋ ਭવੇਯ੍ਯਂ, ਇਮਿਨਾ ਪੁਚ੍ਛਿਤਪੁਚ੍ਛਿਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਞ੍ਹਪਟਿਭਾਨਂ વਿਜਟੇਤੁਂ ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਭવੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ ਪਤ੍ਥਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਸਿ।
ਤੇ ਉਭੋਪਿ ਦੇવੇਸੁ ਚ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਚ ਸਂਸਰਨ੍ਤਾ ਏਕਂ ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰਂ ਖੇਪੇਸੁਂ। ਅਥ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਗવਤਾਪਿ ਯਥਾ ਮੋਗ੍ਗਲਿਪੁਤ੍ਤਤਿਸ੍ਸਤ੍ਥੇਰੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਏવਮੇਤੇਪਿ ਦਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਮਮ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਤੋ ਪਞ੍ਚવਸ੍ਸਸਤੇ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੇ ਏਤੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਯਂ ਮਯਾ ਸੁਖੁਮਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇਸਿਤਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯਂ, ਤਂ ਏਤੇ ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਨਓਪਮ੍ਮਯੁਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਨਿਜ੍ਜਟਂ ਨਿਗ੍ਗੁਮ੍ਬਂ ਕਤ੍વਾ વਿਭਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ।
੪. ਤੇਸੁ ਸਾਮਣੇਰੋ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਸਾਗਲਨਗਰੇ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਅਹੋਸਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਮੇਧਾવੀ ਪਟਿਬਲੋ ਅਤੀਤਾਨਾਗਤਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਮਨ੍ਤਯੋਗવਿਧਾਨਕਿਰਿਯਾਨਂ ਸਮਨ੍ਤਯੋਗ … (ਸੀ॰ ਪੀ॰), ਕਰਣਕਾਲੇ ਨਿਸਮ੍ਮਕਾਰੀ ਹੋਤਿ, ਬਹੂਨਿ ਚਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾਨਿ ਉਗ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ, ਸੁਤਿ ਸਮ੍ਮੁਤਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਾ ਯੋਗਾ ਨੀਤਿ વਿਸੇਸਿਕਾ ਗਣਿਕਾ ਗਨ੍ਧਬ੍ਬਾ ਤਿਕਿਚ੍ਛਾ ਧਨੁਬ੍ਬੇਦਾ ਚਤੁਬ੍ਬੇਦਾ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਪੁਰਾਣਾ ਇਤਿਹਾਸਾ ਜੋਤਿਸਾ ਮਾਯਾ ਕੇਤੁ ਹੇਤੁ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਮਨ੍ਤਨਾ ਯੁਦ੍ਧਾ ਛਨ੍ਦਸਾ ਬੁਦ੍ਧવਚਨੇਨ ਛਨ੍ਦਸਾਮੁਦ੍ਦવਚਨੇਨ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਏਕੂਨવੀਸਤਿ, વਿਤਣ੍ਡવਾਦੀ વਾਦੀ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਦੁਰਾਸਦੋ ਦੁਪ੍ਪਸਹੋ ਪੁਥੁਤਿਤ੍ਥਕਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ, ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਮਿਲਿਨ੍ਦੇਨ ਰਞ੍ਞਾ ਸਮੋ ਕੋਚਿ ਨਾਹੋਸਿ ਯਦਿਦਂ ਥਾਮੇਨ ਜવੇਨ ਸੂਰੇਨ ਪਞ੍ਞਾਯ, ਅਡ੍ਢੋ ਮਹਦ੍ਧਨੋ ਮਹਾਭੋਗੋ ਅਨਨ੍ਤਬਲવਾਹਨੋ।
੫. ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਅਨਨ੍ਤਬਲવਾਹਨਂ ਚਤੁਰਙ੍ਗਿਨਿਂ ਬਲਗ੍ਗਸੇਨਾਬ੍ਯੂਹਂ ਦਸ੍ਸਨਕਮ੍ਯਤਾਯ ਨਗਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਬਹਿਨਗਰੇ ਸੇਨਙ੍ਗਦਸ੍ਸਨਂ ਕਤ੍વਾ ਸੇਨਾਗਣਨਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਸਾਰੇਤ੍વਾ ਸੋ ਰਾਜਾ ਭਸ੍ਸਪ੍ਪવਾਦਕੋ ਲੋਕਾਯਤવਿਤਣ੍ਡ ਪવਤ੍ਤ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਜਨਸਲ੍ਲਾਪਪ੍ਲવ ਚਿਤ੍ਤਕੋਤੂਹਲੋ વਿਸਾਰਦੋ વਿਜਮ੍ਭਕੋ ਸੂਰਿਯਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਅਮਚ੍ਚੇ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਬਹੁ ਭਣੇ ਤਾવ ਦਿવਸਾવਸੇਸੋ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮ, ਇਦਾਨੇવ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਸਮਣੋ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਾ ਸਙ੍ਘੀ ਗਣੀ ਗਣਾਚਰਿਯੋ ਅਪਿ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ ਪਟਿਜਾਨਮਾਨੋ, ਯੋ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਕਙ੍ਖਂ ਪਟਿવਿਨੇਤੁਂ, ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮ, ਕਙ੍ਖਂ ਪਟਿવਿਨਯਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ।
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਯੋਨਕਾ ਰਾਜਾਨਂ ਮਿਲਿਨ੍ਦਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਛ ਸਤ੍ਥਾਰੋ ਪੂਰਣੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ਮਕ੍ਖਲਿਗੋਸਾਲੋ ਨਿਗਣ੍ਠੋ ਨਾਟਪੁਤ੍ਤੋ ਨਾਥਪੁਤ੍ਤੋ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਸਞ੍ਜਯੋ ਬੇਲਟ੍ਠਪੁਤ੍ਤੋ ਅਜਿਤੋ ਕੇਸਕਮ੍ਬਲੋ ਪਕੁਧੋ ਕਚ੍ਚਾਯਨੋ, ਤੇ ਸਙ੍ਘਿਨੋ ਗਣਿਨੋ ਗਣਾਚਰਿਯਕਾ ਞਾਤਾ ਯਸਸ੍ਸਿਨੋ ਤਿਤ੍ਥਕਰਾ ਸਾਧੁਸਮ੍ਮਤਾ ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ, ਗਚ੍ਛ ਤ੍વਂ ਮਹਾਰਾਜ, ਤੇ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਸ੍ਸੁ, ਕਙ੍ਖਂ ਪਟਿવਿਨਯਸ੍ਸੂ’’ਤਿ।
੬. ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਯੋਨਕਸਤੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਭਦ੍ਰવਾਹਨਂ ਰਥવਰਮਾਰੁਯ੍ਹ ਯੇਨ ਪੂਰਣੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪੂਰਣੇਨ ਕਸ੍ਸਪੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ, ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ, ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਪੂਰਣਂ ਕਸ੍ਸਪਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਕੋ, ਭਨ੍ਤੇ ਕਸ੍ਸਪ, ਲੋਕਂ ਪਾਲੇਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਪਥવੀ, ਮਹਾਰਾਜ , ਲੋਕਂ ਪਾਲੇਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਯਦਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਕਸ੍ਸਪ, ਪਥવੀ ਪਠવੀ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਪੀ॰) ਲੋਕਂ ਪਾਲੇਤਿ, ਅਥ ਕਸ੍ਮਾ ਅવੀਚਿਨਿਰਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਸਤ੍ਤਾ ਪਥવਿਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਪੂਰਣੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ਨੇવ ਸਕ੍ਖਿ ਓਗਿਲਿਤੁਂ, ਨੋ ਸਕ੍ਖਿ ਉਗ੍ਗਿਲਿਤੁਂ, ਅਧੋਮੁਖੋ ਪਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤੋ ਪਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ।
੭. ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਮਕ੍ਖਲਿਂ ਗੋਸਾਲਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਗੋਸਾਲ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ વਿਪਾਕੋ’’ਤਿ? ‘‘ਨਤ੍ਥਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਸੁਕਤਦੁਕ੍ਕਟਾਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਫਲਂ વਿਪਾਕੋ। ਯੇ ਤੇ, ਮਹਾਰਾਜ, ਇਧ ਲੋਕੇ ਖਤ੍ਤਿਯਾ, ਤੇ ਪਰਲੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾਪਿ ਪੁਨ ਖਤ੍ਤਿਯਾવ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વੇਸ੍ਸਾ ਸੁਦ੍ਦਾ ਚਣ੍ਡਾਲਾ ਪੁਕ੍ਕੁਸਾ, ਤੇ ਪਰਲੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾਪਿ ਪੁਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વੇਸ੍ਸਾ ਸੁਦ੍ਦਾ ਚਣ੍ਡਾਲਾ ਪੁਕ੍ਕੁਸਾવ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਕਿਂ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇਹਿ ਕਮ੍ਮੇਹੀ’’ਤਿ? ‘‘ਯਦਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਗੋਸਾਲ, ਇਧ ਲੋਕੇ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વੇਸ੍ਸਾ ਸੁਦ੍ਦਾ ਚਣ੍ਡਾਲਾ ਪੁਕ੍ਕੁਸਾ, ਤੇ ਪਰਲੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾਪਿ ਪੁਨ ਖਤ੍ਤਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ વੇਸ੍ਸਾ ਸੁਦ੍ਦਾ ਚਣ੍ਡਾਲਾ ਪੁਕ੍ਕੁਸਾવ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲੇਹਿ ਕਮ੍ਮੇਹਿ ਕਰਣੀਯਂ। ਤੇਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਗੋਸਾਲ, ਯੇ ਤੇ ਇਧ ਲੋਕੇ ਹਤ੍ਥਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਪਰਲੋਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾਪਿ ਪੁਨ ਹਤ੍ਥਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾવ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਪਾਦਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਪਾਦਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾવ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਹਤ੍ਥਪਾਦਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਹਤ੍ਥਪਾਦਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾવ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਕਣ੍ਣਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਕਣ੍ਣਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾવ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਨਾਸਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਨਾਸਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾવ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਕਣ੍ਣਨਾਸਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾ, ਤੇ ਕਣ੍ਣਨਾਸਚ੍ਛਿਨ੍ਨਾવ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਗੋਸਾਲੋ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸਿ।
ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਏਤਦਹੋਸਿ ‘‘ਤੁਚ੍ਛੋ વਤ ਭੋ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੋ, ਪਲਾਪੋ વਤ ਭੋ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਸਮਣੋ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਾ, ਯੋ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਕਙ੍ਖਂ ਪਟਿવਿਨੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਅਮਚ੍ਚੇ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਰਮਣੀਯਾ વਤ ਭੋ ਦੋਸਿਨਾ ਰਤ੍ਤਿ, ਕਂ ਨੁ ਖ੍વਜ੍ਜ ਸਮਣਂ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤੁਂ, ਕੋ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਕਙ੍ਖਂ ਪਟਿવਿਨੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ? ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਅਮਚ੍ਚਾ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਾ ਰਞ੍ਞੋ ਮੁਖਂ ਓਲੋਕਯਮਾਨਾ ਅਟ੍ਠਂਸੁ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਾਗਲਨਗਰਂ ਦ੍વਾਦਸ વਸ੍ਸਾਨਿ ਸੁਞ੍ਞਂ ਅਹੋਸਿ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ, ਯਤ੍ਥ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਹਪਤਿਪਣ੍ਡਿਤਾ ਪਟਿવਸਨ੍ਤੀਤਿ ਸੁਣਾਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ਤੇ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਪਞ੍ਹવਿਸਜ੍ਜਨੇਨ ਰਾਜਾਨਂ ਆਰਾਧੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਾ ਯੇਨ વਾ ਤੇਨ વਾ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਅਞ੍ਞਂ ਦਿਸਂ ਨ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਾ ਅਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਨ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਹਿਮવਨ੍ਤਮੇવ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ।
੮. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਕੋਟਿਸਤਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਹਿਮવਨ੍ਤੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਰਕ੍ਖਿਤਤਲੇ ਪਟਿવਸਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤੋ ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾ ਮਿਲਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਯੁਗਨ੍ਧਰਮਤ੍ਥਕੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪੁਚ੍ਛਿ ‘‘ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ ਕੋਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਟਿਬਲੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੇਨ ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਿਤੁਂ ਕਙ੍ਖਂ ਪਟਿવਿਨੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ?
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਕੋਟਿਸਤਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਂ। ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਪੁਟ੍ਠਾ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੇਸੁਂ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ ਤਾવਤਿਂਸਭવਨੇ વੇਜਯਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਚੀਨਤੋ ਕੇਤੁਮਤੀ ਨਾਮ વਿਮਾਨਂ, ਤਤ੍ਥ ਮਹਾਸੇਨੋ ਨਾਮ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਪਟਿવਸਤਿ, ਸੋ ਪਟਿਬਲੋ ਤੇਨ ਮਿਲਿਨ੍ਦੇਨ ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਿਤੁਂ ਕਙ੍ਖਂ ਪਟਿવਿਨੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਕੋਟਿਸਤਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਯੁਗਨ੍ਧਰਪਬ੍ਬਤੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਾ ਤਾવਤਿਂਸਭવਨੇ ਪਾਤੁਰਹੇਸੁਂ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦੂਰਤੋવ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ, ਦਿਸ੍વਾਨ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ, ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਮਹਾ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਅਹਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਆਰਾਮਿਕੋ, ਕੇਨਤ੍ਥੋ, ਕਿਂ ਮਯਾ ਕਰਣੀਯ’’ਨ੍ਤਿ?
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤੋ ਸਕ੍ਕਂ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਅਯਂ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਸਾਗਲਨਗਰੇ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ વਿਤਣ੍ਡવਾਦੀ ਦੁਰਾਸਦੋ ਦੁਪ੍ਪਸਹੋ ਪੁਥੁਤਿਤ੍ਥਕਰਾਨਂ ਅਗ੍ਗਮਕ੍ਖਾਯਤਿ, ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਦਿਟ੍ਠਿવਾਦੇਨ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ વਿਹੇਠੇਤੀ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਅਯਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਇਤੋ ਚੁਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੋ, ਏਸੋ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੇਤੁਮਤਿવਿਮਾਨੇ ਮਹਾਸੇਨੋ ਨਾਮ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਪਟਿવਸਤਿ, ਸੋ ਪਟਿਬਲੋ ਤੇਨ ਮਿਲਿਨ੍ਦੇਨ ਰਞ੍ਞਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਿਤੁਂ ਕਙ੍ਖਂ ਪਟਿવਿਨੇਤੁਂ, ਤਂ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਂ ਯਾਚਿਸ੍ਸਾਮ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਸਕ੍ਕੋ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪੁਰਕ੍ਖਤ੍વਾ ਕੇਤੁਮਤਿવਿਮਾਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਮਹਾਸੇਨਂ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਂ ਆਲਿਙ੍ਗਿਤ੍વਾ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਯਾਚਤਿ ਤਂ, ਮਾਰਿਸ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੂਪਪਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਨ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇਨਤ੍ਥੋ ਕਮ੍ਮਬਹੁਲੇਨ, ਤਿਬ੍ਬੋ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੋ, ਇਧੇવਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇવਲੋਕੇ ਉਪਰੂਪਰੂਪਪਤ੍ਤਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਸਕ੍ਕੇਨ ਦੇવਾਨਮਿਨ੍ਦੇਨ ਯਾਚਿਤੋ ਮਹਾਸੇਨੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਏવਮਾਹ ‘‘ਨ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇਨਤ੍ਥੋ ਕਮ੍ਮਬਹੁਲੇਨ, ਤਿਬ੍ਬੋ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੋ, ਇਧੇવਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦੇવਲੋਕੇ ਉਪਰੂਪਰੂਪਪਤ੍ਤਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤੋ ਮਹਾਸੇਨਂ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਇਧ ਮਯਂ, ਮਾਰਿਸ, ਸਦੇવਕਂ ਲੋਕਂ ਅਨੁવਿਲੋਕਯਮਾਨਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤਯਾ ਮਿਲਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ વਾਦਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਾਸਨਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥਂ ਅਞ੍ਞਂ ਕਞ੍ਚਿ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮ, ਯਾਚਤਿ ਤਂ, ਮਾਰਿਸ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ, ਸਾਧੁ ਸਪ੍ਪੁਰਿਸ ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਦਸਬਲਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਮਹਾਸੇਨੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਅਹਂ ਕਿਰ ਮਿਲਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ વਾਦਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤੁਂ ਸਮਤ੍ਥੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਹਟ੍ਠਪਹਟ੍ਠੋ ਉਦਗ੍ਗੁਦਗ੍ਗੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਂ ਅਦਾਸਿ।
੯. ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦੇવਲੋਕੇ ਤਂ ਕਰਣੀਯਂ ਤੀਰੇਤ੍વਾ ਦੇવੇਸੁ ਤਾવਤਿਂਸੇਸੁ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਾ ਹਿਮવਨ੍ਤੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਰਕ੍ਖਿਤਤਲੇ ਪਾਤੁਰਹੇਸੁਂ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਕੋਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਂ ਅਨਾਗਤੋ’’ਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਨ੍ਤੇ , ਆਯਸ੍ਮਾ ਰੋਹਣੋ ਇਤੋ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਪਬ੍ਬਤਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਿਰੋਧਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਦੂਤਂ ਪਾਹੇਥਾ’’ਤਿ। ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਰੋਹਣੋ ਤਙ੍ਖਣਞ੍ਞੇવ ਨਿਰੋਧਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ‘‘ਸਙ੍ਘੋ ਮਂ ਪਟਿਮਾਨੇਤੀ’’ਤਿ ਹਿਮવਨ੍ਤੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਰਕ੍ਖਿਤਤਲੇ ਕੋਟਿਸਤਾਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ ਪੁਰਤੋ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰੋਹਣਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਰੋਹਣ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਭਿਜ੍ਜਨ੍ਤੇ ਪਲੁਜ੍ਜਨ੍ਤੇ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਨ ਪਸ੍ਸਸਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਕਰਣੀਯਾਨੀ’’ਤਿ। ‘‘ਅਮਨਸਿਕਾਰੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ।
‘‘ਤੇਨ , ਹਾવੁਸੋ ਰੋਹਣ, ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ? ‘‘ਅਤ੍ਥਾવੁਸੋ ਰੋਹਣ, ਹਿਮવਨ੍ਤਪਬ੍ਬਤਪਸ੍ਸੇ ਗਜਙ੍ਗਲਂ ਕਜਙ੍ਗਲਂ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ, ਤਤ੍ਥ ਸੋਣੁਤ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਟਿવਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ ਨਾਗਸੇਨੋਤਿ ਨਾਮ ਦਾਰਕੋ, ਤੇਨ ਹਿ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ ਰੋਹਣ, ਦਸਮਾਸਾਧਿਕਾਨਿ ਸਤ੍ਤ વਸ੍ਸਾਨਿ ਤਂ ਕੁਲਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਾਗਸੇਨਂ ਦਾਰਕਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਾਜੇਹਿ, ਪਬ੍ਬਜਿਤੇવ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਸ੍ਸਸੀ’’ਤਿ। ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਖੋ ਰੋਹਣੋ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿ।
੧੦. ਮਹਾਸੇਨੋਪਿ ਖੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਦੇવਲੋਕਾ ਚવਿਤ੍વਾ ਸੋਣੁਤ੍ਤਰਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਭਰਿਯਾਯ ਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ, ਸਹ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਾ ਤਯੋ ਅਚ੍ਛਰਿਯਾ ਅਬ੍ਭੁਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਪਾਤੁਰਹੇਸੁਂ, ਆવੁਧਭਣ੍ਡਾਨਿ ਪਜ੍ਜਲਿਂਸੁ, ਅਗ੍ਗਸਸ੍ਸਂ ਅਭਿਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨਂ, ਮਹਾਮੇਘੋ ਅਭਿਪ੍ਪવਸ੍ਸਿ। ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਖੋ ਰੋਹਣੋ ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਸਮਾਸਾਧਿਕਾਨਿ ਸਤ੍ਤ વਸ੍ਸਾਨਿ ਤਂ ਕੁਲਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਨ੍ਤੋ ਏਕਦਿવਸਮ੍ਪਿ ਕਟਚ੍ਛੁਮਤ੍ਤਂ ਭਤ੍ਤਂ વਾ ਉਲ਼ੁਙ੍ਕਮਤ੍ਤਂ ਯਾਗੁਂ વਾ ਅਭਿવਾਦਨਂ વਾ ਅਞ੍ਜਲਿਕਮ੍ਮਂ વਾ ਸਾਮੀਚਿਕਮ੍ਮਂ વਾ ਨਾਲਤ੍ਥ, ਅਥ ਖੋ ਅਕ੍ਕੋਸਞ੍ਞੇવ ਪਰਿਭਾਸਞ੍ਞੇવ ਪਟਿਲਭਤਿ ‘‘ਅਤਿਚ੍ਛਥ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਚਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ વਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਨਾਹੋਸਿ, ਦਸਮਾਸਾਧਿਕਾਨਂ ਪਨ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ વਸ੍ਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਏਕਦਿવਸਂ ‘‘ਅਤਿਚ੍ਛਥ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਚਨਮਤ੍ਤਂ ਅਲਤ੍ਥ। ਤਂ ਦਿવਸਮੇવ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਪਿ ਬਹਿ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਟਿਪਥੇ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ, ਭੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗੇਹਂ ਅਗਮਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਆਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਅਗਮਮ੍ਹਾ’’ਤਿ। ‘‘ਅਪਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਲਭਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ। ‘‘ਆਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਲਭਿਮ੍ਹਾ’’ਤਿ। ਸੋ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ ਗੇਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਚ੍ਛਿ ‘‘ਤਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਦਤ੍ਥਾ’’ਤਿ। ‘‘ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਦਮ੍ਹਾ’’ਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਘਰਦ੍વਾਰੇ ਯੇવ ਨਿਸੀਦਿ ‘‘ਅਜ੍ਜ ਪਬ੍ਬਜਿਤਂ ਮੁਸਾવਾਦੇਨ ਨਿਗ੍ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਥੇਰੋ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਘਰਦ੍વਾਰਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੋ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਥੇਰਂ ਦਿਸ੍વਾવ ਏવਮਾਹ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਹਿਯ੍ਯੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਗੇਹੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਲਭਿਤ੍વਾવ ‘‘ਲਭਿਮ੍ਹਾ’’ਤਿ ਅવੋਚੁਤ੍ਥ, વਟ੍ਟਤਿ ਨੁ ਖੋ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਮੁਸਾવਾਦੋ’’ਤਿ। ਥੇਰੋ ਆਹ ‘‘ਮਯਂ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਗੇਹੇ ( ) (ਪવਿਸਨ੍ਤਾ) (ਕ॰) ਦਸਮਾਸਾਧਿਕਾਨਿ ਸਤ੍ਤ વਸ੍ਸਾਨਿ ‘ਅਤਿਚ੍ਛਥਾ’ਤਿ વਚਨਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਹਿਯ੍ਯੋ ‘ਅਤਿਚ੍ਛਥਾ’ਤਿ વਚਨਮਤ੍ਤਂ ਲਭਿਮ੍ਹਾ, ਅਥੇਤਂ વਾਚਾਪਟਿਸਨ੍ਧਾਰਂ ਪਟਿਸਨ੍ਤਾਰਂ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਉਪਾਦਾਯ ਏવਮવੋਚੁਮ੍ਹਾ’’ਤਿ।
ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਇਮੇ વਾਚਾਪਟਿਸਨ੍ਧਾਰਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਲਭਿਤ੍વਾ ਜਨਮਜ੍ਝੇ ‘ਲਭਿਮ੍ਹਾ’ਤਿ ਪਸਂਸਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਖਾਦਨੀਯਂ વਾ ਭੋਜਨੀਯਂ વਾ ਲਭਿਤ੍વਾ ਕਸ੍ਮਾ ਨਪ੍ਪਸਂਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਯਾਦਿਤਭਤ੍ਤਤੋ ਕਟਚ੍ਛੁਭਿਕ੍ਖਂ, ਤਦੁਪਿਯਞ੍ਚ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਦਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਇਮਂ ਭਿਕ੍ਖਂ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਲਭਿਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ ਆਹ।
ਸੋ ਪੁਨਦਿવਸਤੋ ਪਭੁਤਿ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਉਪਸਮਂ ਦਿਸ੍વਾ ਭਿਯ੍ਯੋਸੋ ਮਤ੍ਤਾਯ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਥੇਰਂ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਘਰੇ ਭਤ੍ਤવਿਸ੍ਸਗ੍ਗਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਯਾਚਿ। ਥੇਰੋ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇਨ ਅਧਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਦਿવਸੇ ਦਿવਸੇ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਥੋਕਂ ਥੋਕਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਸਾਪਿ ਖੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੀ ਦਸਮਾਸਚ੍ਚਯੇਨ ਪੁਤ੍ਤਂ વਿਜਾਯਿ, ‘‘ਨਾਗਸੇਨੋ’’ਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਮਕਂਸੁ, ਸੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ વਡ੍ਢਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਿਕੋ ਜਾਤੋ।
੧੧. ਅਥ ਖੋ ਨਾਗਸੇਨਸ੍ਸ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਪਿਤਾ ਨਾਗਸੇਨਂ ਦਾਰਕਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਖੋ , ਤਾਤ ਨਾਗਸੇਨ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਸਿਕ੍ਖਾਨਿ ਸਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਤਮਾਨਿ, ਤਾਤ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਸਿਕ੍ਖਾਨਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿ? ‘‘ਤਯੋ ਖੋ, ਤਾਤ ਨਾਗਸੇਨ, વੇਦਾ ਸਿਕ੍ਖਾਨਿ ਨਾਮ, ਅવਸੇਸਾਨਿ ਸਿਪ੍ਪਾਨਿ ਸਿਪ੍ਪਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਤਾਤ, ਸਿਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਸੋਣੁਤ੍ਤਰੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਆਚਰਿਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਆਚਰਿਯਭਾਗਂ ਸਹਸ੍ਸਂ ਦਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਪਾਸਾਦੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਗਬ੍ਭੇ ਏਕਤੋ ਮਞ੍ਚਕਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਆਚਰਿਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਸਜ੍ਝਾਪੇਹਿ ਖੋ, ਤ੍વਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਇਮਂ ਦਾਰਕਂ ਮਨ੍ਤਾਨੀਤਿ। ਤੇਨ ਹਿ ‘ਤਾਤ ਦਾਰਕ’ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਹਿ ਮਨ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿ। ਆਚਰਿਯਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਜ੍ਝਾਯਤਿ ਨਾਗਸੇਨਸ੍ਸ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਏਕੇਨੇવ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ ਤਯੋ વੇਦਾ ਹਦਯਙ੍ਗਤਾ વਾਚੁਗ੍ਗਤਾ ਸੂਪਧਾਰਿਤਾ ਸੁવવਤ੍ਥਾਪਿਤਾ ਸੁਮਨਸਿਕਤਾ ਅਹੇਸੁਂ, ਸਕਿਮੇવ ਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ ਤੀਸੁ વੇਦੇਸੁ ਸਨਿਘਣ੍ਡੁਕੇਟੁਭੇਸੁ ਸਨਿਘਣ੍ਟੁਕੇਟੁਭੇਸੁ (ਕ॰) ਸਾਕ੍ਖਰਪ੍ਪਭੇਦੇਸੁ ਇਤਿਹਾਸਪਞ੍ਚਮੇਸੁ ਪਦਕੋ વੇਯ੍ਯਾਕਰਣੋ ਲੋਕਾਯਤਮਹਾਪੁਰਿਸਲਕ੍ਖਣੇਸੁ ਅਨવਯੋ ਅਹੋਸਿ।
ਅਥ ਖੋ ਨਾਗਸੇਨੋ ਦਾਰਕੋ ਪਿਤਰਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਤਾਤ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਇਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਮ੍ਪਿ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਉਦਾਹੁ ਏਤ੍ਤਕਾਨੇવਾ’’ਤਿ। ‘‘ਨਤ੍ਥਿ, ਤਾਤ ਨਾਗਸੇਨ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਕੁਲੇ ਇਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਂ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਏਤ੍ਤਕਾਨੇવ ਸਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਾਨੀ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਨਾਗਸੇਨੋ ਦਾਰਕੋ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸ ਅਨੁਯੋਗਂ ਦਤ੍વਾ ਪਾਸਾਦਾ ਓਰੁਯ੍ਹ ਪੁਬ੍ਬવਾਸਨਾਯ ਚੋਦਿਤਹਦਯੋ ਰਹੋਗਤੋ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਿਪ੍ਪਸ੍ਸ ਆਦਿਮਜ੍ਝਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਆਦਿਮ੍ਹਿ વਾ ਮਜ੍ਝੇ વਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ વਾ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਸਾਰਂ ਅਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਤੁਚ੍ਛਾ વਤ ਭੋ ਇਮੇ વੇਦਾ, ਪਲਾਪਾ વਤ ਭੋ ਇਮੇ વੇਦਾ ਅਸਾਰਾ ਨਿਸ੍ਸਾਰਾ’’ਤਿ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੀ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ ਅਹੋਸਿ।
੧੨. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰੋਹਣੋ વਤ੍ਤਨਿਯੇ ਸੇਨਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਨਾਗਸੇਨਸ੍ਸ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ વਤ੍ਤਨਿਯੇ ਸੇਨਾਸਨੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਗਜਙ੍ਗਲਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮਸ੍ਸ ਪੁਰਤੋ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਨਾਗਸੇਨੋ ਦਾਰਕੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇ ਠਿਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰੋਹਣਂ ਦੂਰਤੋવ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ, ਦਿਸ੍વਾਨ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਉਦਗ੍ਗੋ ਪਮੁਦਿਤੋ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ‘‘ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮਾਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਕਞ੍ਚਿ ਸਾਰਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਰੋਹਣੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰੋਹਣਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਕੋ ਨੁ ਖੋ, ਤ੍વਂ ਮਾਰਿਸ, ਏਦਿਸੋ ਭਣ੍ਡੁਕਾਸਾવવਸਨੋ’’ਤਿ। ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਪਾਪਕਾਨਂ ਮਲਾਨਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਨਾਮਾਹਂ ਦਾਰਕਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕੇਨ, ਤ੍વਂ ਮਾਰਿਸ, ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨਾਮਾਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਪਾਪਕਾਨਿ ਮਲਾਨਿ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾਹਂ, ਦਾਰਕ, ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂਕਾਰਣਾ, ਮਾਰਿਸ, ਕੇਸਾ ਤੇ ਨ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੇਸ’’ਨ੍ਤਿ ? ‘‘ਸੋਲ਼ਸਿਮੇ, ਦਾਰਕ, ਪਲਿਬੋਧੇ ਦਿਸ੍વਾ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ। ‘‘ਕਤਮੇ ਸੋਲ਼ਸ’’? ‘‘ਅਲਙ੍ਕਾਰਪਲਿਬੋਧੋ ਮਣ੍ਡਨਪਲਿਬੋਧੋ ਤੇਲਮਕ੍ਖਨਪਲਿਬੋਧੋ ਧੋવਨਪਲਿਬੋਧੋ ਮਾਲਾਪਲਿਬੋਧੋ ਗਨ੍ਧਪਲਿਬੋਧੋ વਾਸਨਪਲਿਬੋਧੋ ਹਰੀਟਕਪਲਿਬੋਧੋ ਆਮਲਕਪਲਿਬੋਧੋ ਰਙ੍ਗਪਲਿਬੋਧੋ ਬਨ੍ਧਨਪਲਿਬੋਧੋ ਕੋਚ੍ਛਪਲਿਬੋਧੋ ਕਪ੍ਪਕਪਲਿਬੋਧੋ વਿਜਟਨਪਲਿਬੋਧੋ ਊਕਾਪਲਿਬੋਧੋ, ਕੇਸੇਸੁ વਿਲੂਨੇਸੁ ਸੋਚਨ੍ਤਿ ਕਿਲਮਨ੍ਤਿ ਪਰਿਦੇવਨ੍ਤਿ ਉਰਤ੍ਤਾਲ਼ਿਂ ਕਨ੍ਦਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਮੋਹਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਇਮੇਸੁ ਖੋ, ਦਾਰਕ, ਸੋਲ਼ਸਸੁ ਪਲਿਬੋਧੇਸੁ ਪਲਿਗੁਣ੍ਠਿਤਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਅਤਿਸੁਖੁਮਾਨਿ ਸਿਪ੍ਪਾਨਿ ਨਾਸੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂਕਾਰਣਾ, ਮਾਰਿਸ, વਤ੍ਥਾਨਿਪਿ ਤੇ ਨ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੇਸ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਕਾਮਨਿਸ੍ਸਿਤਾਨਿ ਖੋ, ਦਾਰਕ, વਤ੍ਥਾਨਿ, ਕਾਮਨਿਸ੍ਸਿਤਾਨਿ ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਭਣ੍ਡਾਨਿ ਕਮਨੀਯਾਨਿ ਗਿਹਿਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਨਿ (ਸੀ॰ ਪੀ॰), ਯਾਨਿ ਕਾਨਿਚਿ ਖੋ ਭਯਾਨਿ વਤ੍ਥਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿ ਕਾਸਾવવਸਨਸ੍ਸ ਨ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ વਤ੍ਥਾਨਿਪਿ ਮੇ ਨ ਯਥਾ ਅਞ੍ਞੇਸ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਜਾਨਾਸਿ ਖੋ, ਤ੍વਂ ਮਾਰਿਸ, ਸਿਪ੍ਪਾਨਿ ਨਾਮਾ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਦਾਰਕ, ਜਾਨਾਮਹਂ ਸਿਪ੍ਪਾਨਿ, ਯਂ ਲੋਕੇ ਉਤ੍ਤਮਂ ਮਨ੍ਤਂ, ਤਮ੍ਪਿ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਤਂ, ਮਾਰਿਸ, ਦਾਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਦਾਰਕ, ਸਕ੍ਕਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਮੇ ਦੇਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਅਕਾਲੋ ਖੋ, ਦਾਰਕ, ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠਮ੍ਹਾ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਨਾਗਸੇਨੋ ਦਾਰਕੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਰੋਹਣਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਘਰਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਪਣੀਤੇਨ ਖਾਦਨੀਯੇਨ ਭੋਜਨੀਯੇਨ ਸਹਤ੍ਥਾ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪવਾਰੇਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰੋਹਣਂ ਭੁਤ੍ਤਾવਿਂ ਓਨੀਤਪਤ੍ਤਪਾਣਿਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਦੇਹਿ ਮੇ ਦਾਨਿ, ਮਾਰਿਸ, ਮਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਯਦਾ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਦਾਰਕ, ਨਿਪ੍ਪਲਿਬੋਧੋ ਹੁਤ੍વਾ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਅਨੁਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਮਯਾ ਗਹਿਤਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤવੇਸਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਸਿ, ਤਦਾ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ।
ਅਥ ਖੋ ਨਾਗਸੇਨੋ ਦਾਰਕੋ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਹ ‘‘ਅਮ੍ਮਤਾਤਾ, ਅਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ‘ਯਂ ਲੋਕੇ ਉਤ੍ਤਮਂ ਮਨ੍ਤਂ, ਤਂ ਜਾਨਾਮੀ’ਤਿ વਦਤਿ, ਨ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ ਦੇਤਿ, ਅਹਂ ਏਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਤਂ ਉਤ੍ਤਮਂ ਮਨ੍ਤਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ‘‘ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾਪਿ ਨੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਮਨ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਤੁ, ਗਹੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਆਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ‘‘ਗਣ੍ਹ ਪੁਤ੍ਤਾ’’ਤਿ ਅਨੁਜਾਨਿਂਸੁ।
੧੩. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰੋਹਣੋ ਨਾਗਸੇਨਂ ਦਾਰਕਂ ਆਦਾਯ ਯੇਨ વਤ੍ਤਨਿਯਂ ਸੇਨਾਸਨਂ, ਯੇਨ વਿਜਮ੍ਭવਤ੍ਥੁ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਿਜਮ੍ਭવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਸੇਨਾਸਨੇ ਏਕਰਤ੍ਤਂ વਸਿਤ੍વਾ ਯੇਨ ਰਕ੍ਖਿਤਤਲਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਕੋਟਿਸਤਾਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ ਮਜ੍ਝੇ ਨਾਗਸੇਨਂ ਦਾਰਕਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ। ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਚ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰੋਹਣਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਗਹਿਤੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤવ વੇਸੋ, ਦੇਥ ਮੇ ਦਾਨਿ ਮਨ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰੋਹਣੋ ‘‘ਕਿਮ੍ਹਿ ਨੁ ਖੋਹਂ ਨਾਗਸੇਨਂ વਿਨੇਯ੍ਯਂ ਪਠਮਂ વਿਨਯੇ વਾ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ વਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ વਾ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਖੋ ਅਯਂ ਨਾਗਸੇਨੋ, ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਸੁਖੇਨੇવ ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਠਮਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ વਿਨੇਸਿ।
ਆਯਸ੍ਮਾ ਚ ਨਾਗਸੇਨੋ ‘‘ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਤਿਕਦੁਕਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਗਣੀਪਕਰਣਂ, ਖਨ੍ਧવਿਭਙ੍ਗਾਦਿ ਅਟ੍ਠਾਰਸ વਿਭਙ੍ਗਪਟਿਮਣ੍ਡਿਤਂ વਿਭਙ੍ਗਪ੍ਪਕਰਣਂ, ‘‘ਸਙ੍ਗਹੋ ਅਸਙ੍ਗਹੋ’’ਤਿ ਆਦਿਨਾ ਚੁਦ੍ਦਸવਿਧੇਨ વਿਭਤ੍ਤਂ ਧਾਤੁਕਥਾਪਕਰਣਂ, ‘‘ਖਨ੍ਧਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਆਯਤਨਪਞ੍ਞਤ੍ਤੀ’’ਤਿ ਆਦਿਨਾ ਛਬ੍ਬਿਧੇਨ વਿਭਤ੍ਤਂ ਪੁਗ੍ਗਲਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣਂ, ਸਕવਾਦੇ ਪਞ੍ਚਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨਿ ਪਰવਾਦੇ ਪਞ੍ਚਸੁਤ੍ਤਸਤਾਨੀਤਿ ਸੁਤ੍ਤਸਹਸ੍ਸਂ ਸਮੋਧਾਨੇਤ੍વਾ વਿਭਤ੍ਤਂ ਕਥਾવਤ੍ਥੁਪ੍ਪਕਰਣਂ, ‘‘ਮੂਲਯਮਕਂ ਖਨ੍ਧਯਮਕ’’ਨ੍ਤਿ ਆਦਿਨਾ ਦਸવਿਧੇਨ વਿਭਤ੍ਤਂ ਯਮਕਪ੍ਪਕਰਣਂ, ‘‘ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੋ ਆਰਮ੍ਮਣਪਚ੍ਚਯੋ’’ਤਿ ਆਦਿਨਾ ਚਤੁવੀਸਤਿવਿਧੇਨ વਿਭਤ੍ਤਂ ਪਟ੍ਠਾਨਪ੍ਪਕਰਣਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ ਏਕੇਨੇવ ਸਜ੍ਝਾਯੇਨ ਪਗੁਣਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਤਿਟ੍ਠਥ ਭਨ੍ਤੇ, ਨ ਪੁਨ ਓਸਾਰੇਥ, ਏਤ੍ਤਕੇਨੇવਾਹਂ ਸਜ੍ਝਾਯਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਆਹ।
੧੪. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਯੇਨ ਕੋਟਿਸਤਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਕੋਟਿਸਤੇ ਅਰਹਨ੍ਤੇ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਅਹਂ ਖੋ ਭਨ੍ਤੇ ‘ਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ, ਅਕੁਸਲਾ ਧਮ੍ਮਾ , ਅਬ੍ਯਾਕਤਾ ਧਮ੍ਮਾ’ਤਿ ਇਮੇਸੁ ਤੀਸੁ ਪਦੇਸੁ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਓਸਾਰੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਨਾਗਸੇਨ, ਓਸਾਰੇਹੀ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਸਤ੍ਤ ਮਾਸਾਨਿ ਸਤ੍ਤ ਪਕਰਣਾਨਿ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਓਸਾਰੇਸਿ, ਪਥવੀ ਉਨ੍ਨਦਿ, ਦੇવਤਾ ਸਾਧੁਕਾਰਮਦਂਸੁ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਅਪ੍ਫੋਟੇਸੁਂ, ਦਿਬ੍ਬਾਨਿ ਚਨ੍ਦਨਚੁਣ੍ਣਾਨਿ ਦਿਬ੍ਬਾਨਿ ਚ ਮਨ੍ਦਾਰવਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਅਭਿਪ੍ਪવਸ੍ਸਿਂਸੁ।
੧੫. ਅਥ ਖੋ ਕੋਟਿਸਤਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣવੀਸਤਿવਸ੍ਸਂ ਰਕ੍ਖਿਤਤਲੇ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਸੁਂ। ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਤਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਨ੍ਤੋ ਏવਰੂਪਂ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸਿ ‘‘ਤੁਚ੍ਛੋ વਤ ਮੇ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ, ਬਾਲੋ વਤ ਮੇ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਪਠਮਂ ਮਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ વਿਨੇਸੀ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰੋਹਣੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨਾਗਸੇਨਸ੍ਸ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਅਨਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ ਖੋ ਨਾਗਸੇਨ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਂ વਿਤਕ੍ਕੇਸਿ, ਨ ਖੋ ਪਨੇਤਂ ਨਾਗਸੇਨ ਤવਾਨੁਚ੍ਛવਿਕ’’ਨ੍ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨਾਗਸੇਨਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ વਤ ਭੋ, ਅਬ੍ਭੁਤਂ વਤ ਭੋ, ਯਤ੍ਰ ਹਿ ਨਾਮ ਮੇ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ વਤ ਮੇ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ, ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ ਖਮਾਪੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰੋਹਣਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਖਮਥ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨ ਪੁਨ ਏવਰੂਪਂ વਿਤਕ੍ਕੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਰੋਹਣੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਨ ਖੋ ਤ੍ਯਾਹਂ ਨਾਗਸੇਨ ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਖਮਾਮਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ ਨਾਗਸੇਨ ਸਾਗਲਂ ਨਾਮ ਨਗਰਂ, ਤਤ੍ਥ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਤਿ, ਸੋ ਦਿਟ੍ਠਿવਾਦੇਨ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ વਿਹੇਠੇਤਿ, ਸਚੇ ਤ੍વਂ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਰਾਜਾਨਂ ਦਮੇਤ੍વਾ ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨੇ ਪਸਾਦੇਸ੍ਸਸਿ, ਏવਾਹਂ ਤਂ ਖਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘ਤਿਟ੍ਠਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ; ਸਚੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਸਬ੍ਬੇ ਰਾਜਾਨੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ વਿਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਦਾਲੇਸ੍ਸਾਮਿ, ‘ਖਮਥ ਮੇ ਭਨ੍ਤੇ’ਤਿ વਤ੍વਾ, ‘ਨ ਖਮਾਮੀ’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਂ ਤੇਮਾਸਂ ਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ ਆਹ’’ । ਅਯਂ ਖੋ, ਨਾਗਸੇਨ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤੋ વਤ੍ਤਨਿਯੇ ਸੇਨਾਸਨੇ વਿਹਰਤਿ, ਗਚ੍ਛ ਤ੍વਂ, ਨਾਗਸੇਨ, ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਮਮ વਚਨੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ વਨ੍ਦ, ਏવਞ੍ਚ ਨਂ વਦੇਹਿ ‘ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ વਨ੍ਦਤਿ, ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਂ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਂ ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਂ ਬਲਂ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਂ ਤੇਮਾਸਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਸਿਤੁਂ ਮਂ ਪਹਿਣੀ’ਤਿ , ‘ਕੋਨਾਮੋ ਤੇ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ’ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੇ ‘ਰੋਹਣਤ੍ਥੇਰੋ ਨਾਮ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਦੇਯ੍ਯਾਸਿ, ‘ਅਹਂ ਕੋਨਾਮੋ’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯਾਸਿ ‘ਮਮ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਨਾਮਂ ਜਾਨਾਤੀ’’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਰੋਹਣਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ વਤ੍ਤਨਿਯਂ ਸੇਨਾਸਨਂ, ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ, ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ વਨ੍ਦਤਿ, ਏવਞ੍ਚ વਦੇਤਿ ਅਪ੍ਪਾਬਾਧਂ ਅਪ੍ਪਾਤਙ੍ਕਂ ਲਹੁਟ੍ਠਾਨਂ ਬਲਂ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਂ ਤੇਮਾਸਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਸਿਤੁਂ ਮਂ ਪਹਿਣੀ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਤ੍વਂ ਕਿਨ੍ਨਾਮੋਸੀ’’ਤਿ। ‘‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਾਗਸੇਨੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕੋਨਾਮੋ ਤੇ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ’’ਤਿ? ‘‘ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰੋਹਣੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਅਹਂ ਕੋਨਾਮੋ’’ਤਿ। ‘‘ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਨਾਮਂ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ।
‘‘ਸਾਧੁ, ਨਾਗਸੇਨ, ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਪਟਿਸਾਮੇਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਪਟਿਸਾਮੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦਿવਸੇ ਪਰਿવੇਣਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਮੁਖੋਦਕਂ ਦਨ੍ਤਪੋਣਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਸਿ। ਥੇਰੋ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਪਟਿਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿ, ਤਂ ਉਦਕਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਉਦਕਂ ਆਹਰਿ, ਤਞ੍ਚ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਨ ਆਲਾਪਸਲ੍ਲਾਪਂ ਅਕਾਸਿ, ਏવਂ ਸਤ੍ਤ ਦਿવਸਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਪੁਨ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤੇਨ ਤਥੇવ વੁਤ੍ਤੇ વਸ੍ਸવਾਸਂ ਅਨੁਜਾਨਿ।
੧੬. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਏਕਾ ਮਹਾਉਪਾਸਿਕਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤਂ ਤਿਂਸਮਤ੍ਤਾਨਿ વਸ੍ਸਾਨਿ ਉਪਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਸਾ ਮਹਾਉਪਾਸਿਕਾ ਤੇਮਾਸਚ੍ਚਯੇਨ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਨੁ ਖੋ, ਤਾਤ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਞ੍ਞੋ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ। ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਮਹਾਉਪਾਸਿਕੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਨਾਗਸੇਨੋ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ । ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਤਾਤ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤ, ਅਧਿવਾਸੇਹਿ ਨਾਗਸੇਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸ੍વਾਤਨਾਯ ਭਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਧਿવਾਸੇਸਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤੋ ਤੁਣ੍ਹੀਭਾવੇਨ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਨਾਗਸੇਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਚ੍ਛਾਸਮਣੇਨ ਯੇਨ ਮਹਾਉਪਾਸਿਕਾਯ ਨਿવੇਸਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥ ਖੋ ਸਾ ਮਹਾਉਪਾਸਿਕਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਞ੍ਚ ਨਾਗਸੇਨਂ ਪਣੀਤੇਨ ਖਾਦਨੀਯੇਨ ਭੋਜਨੀਯੇਨ ਸਹਤ੍ਥਾ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਸਿ ਸਮ੍ਪવਾਰੇਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤੋ ਭੁਤ੍ਤਾવਿਂ ਓਨੀਤਪਤ੍ਤਪਾਣਿਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਤ੍વਂ, ਨਾਗਸੇਨ, ਮਹਾਉਪਾਸਿਕਾਯ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਇਦਂ વਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
ਅਥ ਖੋ ਸਾ ਮਹਾਉਪਾਸਿਕਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਮਹਲ੍ਲਿਕਾ ਖੋਹਂ, ਤਾਤ ਨਾਗਸੇਨ, ਗਮ੍ਭੀਰਾਯ ਧਮ੍ਮਕਥਾਯ ਮਯ੍ਹਂ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਤਸ੍ਸਾ ਮਹਾਉਪਾਸਿਕਾਯ ਗਮ੍ਭੀਰਾਯ ਧਮ੍ਮਕਥਾਯ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਾਯ ਸੁਞ੍ਞਤਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾਯ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਤਸ੍ਸਾ ਮਹਾਉਪਾਸਿਕਾਯ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਆਸਨੇ વਿਰਜਂ વੀਤਮਲਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ। ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਖੋ ਨਾਗਸੇਨੋ ਤਸ੍ਸਾ ਮਹਾਉਪਾਸਿਕਾਯ ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਦੇਸਿਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਨ੍ਤੋ વਿਪਸ੍ਸਨਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਆਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤੋ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਦ੍વਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਪਟਿਲਾਭਂ ਞਤ੍વਾ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਪવਤ੍ਤੇਸਿ ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ ਨਾਗਸੇਨ, ਏਕੇਨ ਕਣ੍ਡਪ੍ਪਹਾਰੇਨ ਦ੍વੇ ਮਹਾਕਾਯਾ ਪਦਾਲਿਤਾ’’ਤਿ, ਅਨੇਕਾਨਿ ਚ ਦੇવਤਾਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਪવਤ੍ਤੇਸੁਂ।
੧੭. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ, ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤੋ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਤ੍વਂ ਨਾਗਸੇਨ, ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਂ, ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਨਗਰੇ ਅਸੋਕਾਰਾਮੇ ਆਯਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤੋ ਪਟਿવਸਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਾਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕੀવ ਦੂਰੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਤੋ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਨਗਰ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਯੋਜਨਸਤਾਨਿ ਖੋ ਨਾਗਸੇਨਾ’’ਤਿ। ‘‘ਦੂਰੋ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਗ੍ਗੋ । ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਭਿਕ੍ਖਾ ਦੁਲ੍ਲਭਾ, ਕਥਾਹਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ? ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਤ੍વਂ ਨਾਗਸੇਨ, ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਲਭਿਸ੍ਸਸਿ ਸਾਲੀਨਂ ਓਦਨਂ વਿਗਤਕਾਲ਼ਕਂ ਅਨੇਕਸੂਪਂ ਅਨੇਕਬ੍ਯਞ੍ਜਨ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਏવਂ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਗੁਤ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਂ ਤੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
੧੮. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਕੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਕਟਸਤੇਹਿ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਗਾਮਿਮਗ੍ਗਂ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਕੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਦੂਰਤੋવ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ, ਦਿਸ੍વਾਨ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ‘‘ਕੁਹਿਂ ਗਚ੍ਛਸਿ ਤਾਤਾ’’ਤਿ ਆਹ। ‘‘ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਂ ਗਹਪਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ ਤਾਤ, ਮਯਮ੍ਪਿ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛਾਮ। ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸੁਖਂ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਕੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨਾਗਸੇਨਸ੍ਸ ਇਰਿਯਾਪਥੇ ਪਸੀਦਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਪਣੀਤੇਨ ਖਾਦਨੀਯੇਨ ਭੋਜਨੀਯੇਨ ਸਹਤ੍ਥਾ ਸਨ੍ਤਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪવਾਰੇਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਭੁਤ੍ਤਾવਿਂ ਓਨੀਤਪਤ੍ਤਪਾਣਿਂ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਨੀਚਂ ਆਸਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ, ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਕੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਕਿਨ੍ਨਾਮੋਸਿ ਤ੍વਂ ਤਾਤਾ’’ਤਿ। ‘‘ਅਹਂ, ਗਹਪਤਿ, ਨਾਗਸੇਨੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਜਾਨਾਸਿ ਖੋ, ਤ੍વਂ ਤਾਤ, ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ? ‘‘ਜਾਨਾਮਿ ਖੋਹਂ, ਗਹਪਤਿ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਦਾਨੀ’’ਤਿ। ‘‘ਲਾਭਾ ਨੋ ਤਾਤ, ਸੁਲਦ੍ਧਂ ਨੋ ਤਾਤ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਤਾਤ, ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕੋ, ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕੋ, ਭਣ, ਤਾਤ, ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਦਾਨੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ, ਦੇਸੇਨ੍ਤੇ ਯੇવ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਸ੍ਸ વਿਰਜਂ વੀਤਮਲਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ ‘‘ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਕੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤਾਨਿ ਸਕਟਸਤਾਨਿ ਪੁਰਤੋ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਸਯਂ ਪਚ੍ਛਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਦ੍વੇਧਾਪਥੇ ਠਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਅਯਂ ਖੋ, ਤਾਤ ਨਾਗਸੇਨ, ਅਸੋਕਾਰਾਮਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗੋ, ਇਦਂ ਖੋ, ਤਾਤ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕਮ੍ਬਲਰਤਨਂ ਸੋਲ਼ਸਹਤ੍ਥਂ ਆਯਾਮੇਨ, ਅਟ੍ਠਹਤ੍ਥਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ, ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਹਿ ਖੋ, ਤਾਤ, ਇਦਂ ਕਮ੍ਬਲਰਤਨਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯਾ’’ਤਿ। ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਤਂ ਕਮ੍ਬਲਰਤਨਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ। ਅਥ ਖੋ ਪਾਟਲਿਪੁਤ੍ਤਕੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਉਦਗ੍ਗੋ ਪਮੁਦਿਤੋ ਪੀਤਿਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।
੧੯. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਯੇਨ ਅਸੋਕਾਰਾਮੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ , ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਗਤਕਾਰਣਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਤੇਪਿਟਕਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਏਕੇਨੇવ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ ਤੀਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋ ਪਰਿਯਾਪੁਣਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤੀਹਿ ਮਾਸੇਹਿ ਅਤ੍ਥਸੋ ਮਨਸਾਕਾਸਿ।
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਰਕ੍ਖਿਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਨਾਗਸੇਨ, ਗੋਪਾਲਕੋ ਗਾવੋ ਰਕ੍ਖਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਗੋਰਸਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ। ਏવਮੇવ ਖੋ, ਤ੍વਂ ਨਾਗਸੇਨ, ਤੇਪਿਟਕਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਧਾਰੇਨ੍ਤੋਪਿ ਨ ਭਾਗੀ ਸਾਮਞ੍ਞਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ‘‘ਹੋਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਲਂ ਏਤ੍ਤਕੇਨਾ’’ਤਿ। ਤੇਨੇવ ਦਿવਸਭਾਗੇਨ ਤੇਨ ਰਤ੍ਤਿਭਾਗੇਨ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ, ਸਹ ਸਚ੍ਚਪ੍ਪਟਿવੇਧੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨਾਗਸੇਨਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬੇ ਦੇવਾ ਸਾਧੁਕਾਰਮਦਂਸੁ, ਪਥવੀ ਉਨ੍ਨਦਿ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨੋ ਅਪ੍ਫੋਟੇਸੁਂ, ਦਿਬ੍ਬਾਨਿ ਚਨ੍ਦਨਚੁਣ੍ਣਾਨਿ ਦਿਬ੍ਬਾਨਿ ਚ ਮਨ੍ਦਾਰવਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਅਭਿਪ੍ਪવਸ੍ਸਿਂਸੁ।
੨੦. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਕੋਟਿਸਤਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਹਿਮવਨ੍ਤੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਰਕ੍ਖਿਤਤਲੇ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨਾਗਸੇਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਦੂਤਂ ਪਾਹੇਸੁਂ ‘‘ਆਗਚ੍ਛਤੁ ਨਾਗਸੇਨੋ, ਦਸ੍ਸਨਕਾਮਾ ਮਯਂ ਨਾਗਸੇਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਦੂਤਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਅਸੋਕਾਰਾਮੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਹਿਮવਨ੍ਤੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਰਕ੍ਖਿਤਤਲੇ ਕੋਟਿਸਤਾਨਂ ਅਰਹਨ੍ਤਾਨਂ ਪੁਰਤੋ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ।
ਅਥ ਖੋ ਕੋਟਿਸਤਾ ਅਰਹਨ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ ‘‘ਏਸੋ ਖੋ, ਨਾਗਸੇਨ, ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ વਿਹੇਠੇਤਿ વਾਦਪ੍ਪਟਿવਾਦੇਨ ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਾਯ। ਸਾਧੁ, ਨਾਗਸੇਨ, ਗਚ੍ਛ ਤ੍વਂ ਮਿਲਿਨ੍ਦਂ ਰਾਜਾਨਂ ਦਮੇਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਤਿਟ੍ਠਤੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ; ਸਚੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਕਲਜਮ੍ਬੁਦੀਪੇ ਰਾਜਾਨੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ વਿਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਸਮ੍ਪਦਾਲੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਗਚ੍ਛਥ વੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਚ੍ਛਮ੍ਭਿਤਾ ਸਾਗਲਨਗਰ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਾਗਲਨਗਰਂ ਕਾਸਾવਪ੍ਪਜ੍ਜੋਤਂ ਇਸਿવਾਤਪਟਿવਾਤਂ ਅਕਂਸੁ।
੨੧. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਯੁਪਾਲੋ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਪਰਿવੇਣੇ ਪਟਿવਸਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਅਮਚ੍ਚੇ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਰਮਣੀਯਾ વਤ ਭੋ ਦੋਸਿਨਾ ਰਤ੍ਤਿ, ਕਨ੍ਨੁ ਖ੍વਜ੍ਜ ਸਮਣਂ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾਮ ਸਾਕਚ੍ਛਾਯ ਪਞ੍ਹਪੁਚ੍ਛਨਾਯ, ਕੋ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਿਤੁਂ ਉਸ੍ਸਹਤਿ ਕਙ੍ਖਂ ਪਟਿવਿਨੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਯੋਨਕਾ ਰਾਜਾਨਂ ਮਿਲਿਨ੍ਦਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਆਯੁਪਾਲੋ ਨਾਮ ਥੇਰੋ ਤੇਪਿਟਕੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਆਗਤਾਗਮੋ, ਸੋ ਏਤਰਹਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਪਰਿવੇਣੇ ਪਟਿવਸਤਿ; ਗਚ੍ਛ, ਤ੍વਂ ਮਹਾਰਾਜ, ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਯੁਪਾਲਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਸ੍ਸੂ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਣੇ, ਭਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਥਾ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਨੇਮਿਤ੍ਤਿਕੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਆਯੁਪਾਲਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਦੂਤਂ ਪਾਹੇਸਿ ‘‘ਰਾਜਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਯੁਪਾਲਂ ਦਸ੍ਸਨਕਾਮੋ’’ਤਿ। ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਖੋ ਆਯੁਪਾਲੋ ਏવਮਾਹ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਆਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤੇਹਿ ਯੋਨਕਸਤੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਰਥવਰਮਾਰੁਯ੍ਹ ਯੇਨ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਪਰਿવੇਣਂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਆਯੁਪਾਲੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਆਯੁਪਾਲੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ, ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ, ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਯੁਪਾਲਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਕਿਮਤ੍ਥਿਯਾ, ਭਨ੍ਤੇ ਆਯੁਪਾਲ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਕੋ ਚ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਰਮਤ੍ਥੋ’’ਤਿ। ਥੇਰੋ ਆਹ ‘‘ਧਮ੍ਮਚਰਿਯਸਮਚਰਿਯਤ੍ਥਾ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਸਾਮਞ੍ਞਫਲਂ ਖੋ ਪਨ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਪਰਮਤ੍ਥੋ’’ਤਿ। ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੋਚਿ ਗਿਹੀਪਿ ਧਮ੍ਮਚਾਰੀ ਸਮਚਾਰੀ’’ਤਿ? ‘‘ਆਮ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਤ੍ਥਿ ਗਿਹੀਪਿ ਧਮ੍ਮਚਾਰੀ ਸਮਚਾਰੀ, ਭਗવਤਿ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਇਸਿਪਤਨੇ ਮਿਗਦਾਯੇ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤੇਨ੍ਤੇ ਅਟ੍ਠਾਰਸਨ੍ਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਕੋਟੀਨਂ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੋਸਿ, ਦੇવਤਾਨਂ ਪਨ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਗਣਨਪਥਂ વੀਤਿવਤ੍ਤੋ, ਸਬ੍ਬੇਤੇ ਗਿਹਿਭੂਤਾ, ਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਮਹਾਰਾਜ, ਭਗવਤਾ ਖੋ ਮਹਾਸਮਯਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਦੇਸਿਯਮਾਨੇ, ਮਹਾਮਙ੍ਗਲਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਦੇਸਿਯਮਾਨੇ, ਸਮਚਿਤ੍ਤਪਰਿਯਾਯਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਦੇਸਿਯਮਾਨੇ, ਰਾਹੁਲੋવਾਦਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਦੇਸਿਯਮਾਨੇ, ਪਰਾਭવਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤੇ ਦੇਸਿਯਮਾਨੇ ਗਣਨਪਥਂ વੀਤਿવਤ੍ਤਾਨਂ ਦੇવਤਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਅਹੋਸਿ, ਸਬ੍ਬੇਤੇ ਗਿਹਿਭੂਤਾ, ਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ ਆਯੁਪਾਲ, ਨਿਰਤ੍ਥਿਕਾ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਪੁਬ੍ਬੇ ਕਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਸਮਣਾ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯਾ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ ਧੁਤਙ੍ਗਾਨਿ ਚ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਖੋ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ ਆਯੁਪਾਲ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਕਾਸਨਿਕਾ, ਨੂਨ ਤੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਰੇਸਂ ਭੋਗਹਾਰਕਾ ਚੋਰਾ, ਤੇ ਪਰੇਸਂ ਭੋਗੇ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਏਤਰਹਿ ਏਕਾਸਨਿਕਾ ਭવਨ੍ਤਿ, ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ ਕਾਲੇਨ ਕਾਲਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤੇਸਂ ਸੀਲਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਪੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ। ਯੇ ਖੋ ਪਨ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ ਆਯੁਪਾਲ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਿਕਾ, ਨੂਨ ਤੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਾਮਘਾਤਕਾ ਚੋਰਾ, ਤੇ ਪਰੇਸਂ ਗੇਹਾਨਿ વਿਨਾਸੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਏਤਰਹਿ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਿਕਾ ਭવਨ੍ਤਿ, ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤੇਸਂ ਸੀਲਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਪੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ। ਯੇ ਖੋ ਪਨ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ ਆਯੁਪਾਲ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਨੇਸਜ੍ਜਿਕਾ, ਨੂਨ ਤੇ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਨ੍ਥਦੂਸਕਾ ਚੋਰਾ, ਤੇ ਪਰੇਸਂ ਪਥਿਕੇ ਜਨੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਨ੍ਦੇਨ ਏਤਰਹਿ ਨੇਸਜ੍ਜਿਕਾ ਭવਨ੍ਤਿ, ਨ ਲਭਨ੍ਤਿ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤੁਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤੇਸਂ ਸੀਲਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਪੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ।
ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਯੁਪਾਲੋ ਤੁਣ੍ਹੀ ਅਹੋਸਿ, ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਟਿਭਾਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਯੋਨਕਾ ਰਾਜਾਨਂ ਮਿਲਿਨ੍ਦਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ ‘‘ਪਣ੍ਡਿਤੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਥੇਰੋ, ਅਪਿ ਚ ਖੋ ਅવਿਸਾਰਦੋ ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਟਿਭਾਸਤੀ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਯੁਪਾਲਂ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਅਪ੍ਫੋਟੇਤ੍વਾ ਉਕ੍ਕੁਟ੍ਠਿਂ ਕਤ੍વਾ ਯੋਨਕੇ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਤੁਚ੍ਛੋ વਤ ਭੋ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੋ, ਪਲਾਪੋ વਤ ਭੋ ਜਮ੍ਬੁਦੀਪੋ, ਨਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਸਮਣੋ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ વਾ, ਯੋ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਿਤੁਂ ਉਸ੍ਸਹਤਿ ਕਙ੍ਖਂ ਪਟਿવਿਨੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ।
੨੨. ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਪਰਿਸਂ ਅਨੁવਿਲੋਕੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭੀਤੇ ਅਮਙ੍ਕੁਭੂਤੇ ਯੋਨਕੇ ਦਿਸ੍વਾ ਏਤਦਹੋਸਿ ‘‘ਨਿਸ੍ਸਂਸਯਂ ਅਤ੍ਥਿ ਮਞ੍ਞੇ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਯੋ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਿਤੁਂ ਉਸ੍ਸਹਤਿ, ਯੇਨਿਮੇ ਯੋਨਕਾ ਨ ਮਙ੍ਕੁਭੂਤਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਯੋਨਕੇ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ, ਭਣੇ, ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਯੋ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਿਤੁਂ ਉਸ੍ਸਹਤਿ ਕਙ੍ਖਂ ਪਟਿવਿਨੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਸਮਣਗਣਪਰਿવੁਤੋ ਸਙ੍ਘੀ ਗਣੀ ਗਣਾਚਰਿਯੋ ਞਾਤੋ ਯਸਸ੍ਸੀ ਸਾਧੁਸਮ੍ਮਤੋ ਬਹੁਜਨਸ੍ਸ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਮੇਧਾવੀ ਨਿਪੁਣੋ વਿਞ੍ਞੂ વਿਭਾવੀ વਿਨੀਤੋ વਿਸਾਰਦੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਤੇਪਿਟਕੋ વੇਦਗੂ ਪਭਿਨ੍ਨਬੁਦ੍ਧਿਮਾ ਆਗਤਾਗਮੋ ਪਭਿਨ੍ਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦੋ ਨવਙ੍ਗਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਧਰੋ ਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਜਿਨવਚਨੇ ਧਮ੍ਮਤ੍ਥਦੇਸਨਾਪਟਿવੇਧਕੁਸਲੋ ਅਕ੍ਖਯવਿਚਿਤ੍ਰਪਟਿਭਾਨੋ ਚਿਤ੍ਰਕਥੀ ਕਲ੍ਯਾਣવਾਕ੍ਕਰਣੋ ਦੁਰਾਸਦੋ ਦੁਪ੍ਪਸਹੋ ਦੁਰੁਤ੍ਤਰੋ ਦੁਰਾવਰਣੋ ਦੁਨ੍ਨਿવਾਰਯੋ, ਸਾਗਰੋ વਿਯ ਅਕ੍ਖੋਭੋ, ਗਿਰਿਰਾਜਾ વਿਯ ਨਿਚ੍ਚਲੋ, ਰਣਞ੍ਜਹੋ ਤਮੋਨੁਦੋ ਪਭਙ੍ਕਰੋ ਮਹਾਕਥੀ ਪਰਗਣਿਗਣਮਥਨੋ ਪਰਤਿਤ੍ਥਿਯਮਦ੍ਦਨੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਉਪਾਸਿਕਾਨਂ ਰਾਜੂਨਂ ਰਾਜਮਹਾਮਤ੍ਤਾਨਂ ਸਕ੍ਕਤੋ ਗਰੁਕਤੋ ਮਾਨਿਤੋ ਪੂਜਿਤੋ ਅਪਚਿਤੋ ਲਾਭੀ ਚੀવਰਪਿਣ੍ਡਪਾਤਸੇਨਾਸਨਗਿਲਾਨਪ੍ਪਚ੍ਚਯਭੇਸਜ੍ਜਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨਂ ਲਾਭਗ੍ਗਯਸਗ੍ਗਪ੍ਪਤ੍ਤੋ વੁਦ੍ਧਾਨਂ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਸੋਤਾવਧਾਨੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਨਂ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਨવਙ੍ਗਂ ਜਿਨਸਾਸਨਰਤਨਂ, ਉਪਦਿਸਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਮਗ੍ਗਂ, ਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਪ੍ਪਜ੍ਜੋਤਂ, ਉਸ੍ਸਾਪੇਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਯੂਪਂ, ਯਜਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਯਾਗਂ, ਪਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਦ੍ਧਜਂ, ਉਸ੍ਸਾਪੇਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਕੇਤੁਂ, ਧਮੇਨ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਲ਼ਾਸੇਨ੍ਤੋ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਧਮ੍ਮਸਙ੍ਖਂ, ਆਹਨਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਭੇਰਿਂ, ਨਦਨ੍ਤੋ ਸੀਹਨਾਦਂ , ਗਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਇਨ੍ਦਗਜ੍ਜਿਤਂ, ਮਧੁਰਗਿਰਗਜ੍ਜਿਤੇਨ ਞਾਣવਰવਿਜ੍ਜੁਜਾਲਪਰਿવੇਠਿਤੇਨ ਕਰੁਣਾਜਲਭਰਿਤੇਨ ਮਹਤਾ ਧਮ੍ਮਾਮਤਮੇਘੇਨ ਸਕਲਲੋਕਮਭਿਤਪ੍ਪਯਨ੍ਤੋ ਗਾਮਨਿਗਮਰਾਜਧਾਨੀਸੁ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਸਾਗਲਨਗਰਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਅਸੀਤਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਪਰਿવੇਣੇ ਪਟਿવਸਤਿ। ਤੇਨਾਹੁ ਪੋਰਾਣਾ –
‘‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਚਿਤ੍ਰਕਥੀ, ਨਿਪੁਣੋ ਚ વਿਸਾਰਦੋ।
ਸਾਮਯਿਕੋ ਚ ਕੁਸਲੋ, ਪਟਿਭਾਨੇ ਚ ਕੋવਿਦੋ॥
‘‘ਤੇ ਚ ਤੇਪਿਟਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਪਞ੍ਚਨੇਕਾਯਿਕਾਪਿ ਚ।
ਚਤੁਨੇਕਾਯਿਕਾ ਚੇવ, ਨਾਗਸੇਨਂ ਪੁਰਕ੍ਖਰੁਂ॥
‘‘ਗਮ੍ਭੀਰਪਞ੍ਞੋ ਮੇਧਾવੀ, ਮਗ੍ਗਾਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਕੋવਿਦੋ।
ਉਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਨਾਗਸੇਨੋ વਿਸਾਰਦੋ॥
‘‘ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ, ਨਿਪੁਣੇਹਿ ਸਚ੍ਚવਾਦਿਭਿ।
ਚਰਨ੍ਤੋ ਗਾਮਨਿਗਮਂ, ਸਾਗਲਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ॥
‘‘ਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਪਰਿવੇਣਸ੍ਮਿਂ , ਨਾਗਸੇਨੋ ਤਦਾ વਸਿ।
ਕਥੇਤਿ ਸੋ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ, ਪਬ੍ਬਤੇ ਕੇਸਰੀ ਯਥਾ’’ਤਿ॥
੨੩. ਅਥ ਖੋ ਦੇવਮਨ੍ਤਿਯੋ ਰਾਜਾਨਂ ਮਿਲਿਨ੍ਦਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਆਗਮੇਹਿ, ਤ੍વਂ ਮਹਾਰਾਜ; ਅਤ੍ਥਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨਾਗਸੇਨੋ ਨਾਮ ਥੇਰੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਮੇਧਾવੀ વਿਨੀਤੋ વਿਸਾਰਦੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਚਿਤ੍ਰਕਥੀ ਕਲ੍ਯਾਣਪਟਿਭਾਨੋ ਅਤ੍ਥਧਮ੍ਮਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਸੁ ਪਾਰਮਿਪ੍ਪਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਏਤਰਹਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਪਰਿવੇਣੇ ਪਟਿવਸਤਿ, ਗਚ੍ਛ, ਤ੍વਂ ਮਹਾਰਾਜ, ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਸ੍ਸੁ, ਉਸ੍ਸਹਤਿ ਸੋ ਤਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਿਤੁਂ ਕਙ੍ਖਂ ਪਟਿવਿਨੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਸਹਸਾ ‘‘ਨਾਗਸੇਨੋ’’ਤਿ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾવ ਅਹੁਦੇવ ਭਯਂ, ਅਹੁਦੇવ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ, ਅਹੁਦੇવ ਲੋਮਹਂਸੋ। ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਦੇવਮਨ੍ਤਿਯਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਉਸ੍ਸਹਤਿ ਭੋ ਨਾਗਸੇਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਉਸ੍ਸਹਤਿ, ਮਹਾਰਾਜ, ਅਪਿ ਇਨ੍ਦਯਮવਰੁਣਕੁવੇਰਪਜਾਪਤਿ ਸੁਯਾਮ ਸਨ੍ਤੁਸਿਤਲੋਕਪਾਲੇਹਿਪਿ ਪਿਤੁਪਿਤਾਮਹੇਨ ਮਹਾਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾਪਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਲ੍ਲਪਿਤੁਂ, ਕਿਮਙ੍ਗਂ ਪਨ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੇਨਾ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਦੇવਮਨ੍ਤਿਯਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਤ੍વਂ ਦੇવਮਨ੍ਤਿਯ, ਭਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਦੂਤਂ ਪੇਸੇਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ ਦੇવਾ’’ਤਿ ਖੋ ਦੇવਮਨ੍ਤਿਯੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨਾਗਸੇਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਦੂਤਂ ਪਾਹੇਸਿ ‘‘ਰਾਜਾ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਕਾਮੋ’’ਤਿ। ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਖੋ ਨਾਗਸੇਨੋ ਏવਮਾਹ ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਆਗਚ੍ਛਤੂ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਪਞ੍ਚਮਤ੍ਤੇਹਿ ਯੋਨਕਸਤੇਹਿ ਪਰਿવੁਤੋ ਰਥવਰਮਾਰੁਯ੍ਹ ਮਹਤਾ ਬਲਕਾਯੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੇਨ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇਯ੍ਯਪਰਿવੇਣਂ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਅਸੀਤਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਣ੍ਡਲਮਾਲ਼ੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨਾਗਸੇਨਸ੍ਸ ਪਰਿਸਂ ਦੂਰਤੋવ, ਦਿਸ੍વਾਨ ਦੇવਮਨ੍ਤਿਯਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਕਸ੍ਸੇਸਾ, ਦੇવਮਨ੍ਤਿਯ, ਮਹਤੀ ਪਰਿਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਖੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਨਾਗਸੇਨਸ੍ਸ ਪਰਿਸਾ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਨਾਗਸੇਨਸ੍ਸ ਪਰਿਸਂ ਦੂਰਤੋવ ਦਿਸ੍વਾ ਅਹੁਦੇવ ਭਯਂ, ਅਹੁਦੇવ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ, ਅਹੁਦੇવ ਲੋਮਹਂਸੋ। ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਖਗ੍ਗਪਰਿવਾਰਿਤੋ વਿਯ ਗਜੋ, ਗਰੁਲ਼ਪਰਿવਾਰਿਤੋ વਿਯ ਨਾਗੋ, ਅਜਗਰਪਰਿવਾਰਿਤੋ વਿਯ ਕੋਤ੍ਥੁਕੋ ਕੋਤ੍ਥੁਕੋ (ਸੀ॰ ਪੀ॰), ਮਹਿਂਸਪਰਿવੁਤੋ વਿਯ ਅਚ੍ਛੋ, ਨਾਗਾਨੁਬਦ੍ਧੋ વਿਯ ਮਣ੍ਡੂਕੋ, ਸਦ੍ਦੂਲਾਨੁਬਦ੍ਧੋ વਿਯ ਮਿਗੋ, ਅਹਿਤੁਣ੍ਡਿਕਸਮਾਗਤੋ ਅਭਿਗੁਣ੍ਠਿਕਸਮਾਗਤੋ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) વਿਯ ਪਨ੍ਨਗੋ, ਮਜ੍ਜਾਰਸਮਾਗਤੋ વਿਯ ਉਨ੍ਦੂਰੋ, ਭੂਤવੇਜ੍ਜਸਮਾਗਤੋ વਿਯ ਪਿਸਾਚੋ, ਰਾਹੁਮਖਗਤੋ વਿਯ ਚਨ੍ਦੋ, ਪਨ੍ਨਗੋ વਿਯ ਪੇਲ਼ਨ੍ਤਰਗਤੋ, ਸਕੁਣੋ વਿਯ ਪਞ੍ਜਰਨ੍ਤਰਗਤੋ, ਮਚ੍ਛੋ વਿਯ ਜਾਲਨ੍ਤਰਗਤੋ, વਾਲ਼વਨਮਨੁਪ੍ਪવਿਟ੍ਠੋ વਿਯ ਪੁਰਿਸੋ, વੇਸ੍ਸવਣਾਪਰਾਧਿਕੋ વਿਯ ਯਕ੍ਖੋ, ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਾਯੁਕੋ વਿਯ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਭੀਤੋ ਉਬ੍ਬਿਗ੍ਗੋ ਉਤ੍ਰਸ੍ਤੋ ਸਂવਿਗ੍ਗੋ ਲੋਮਹਟ੍ਠਜਾਤੋ વਿਮਨੋ ਦੁਮ੍ਮਨੋ ਭਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ વਿਪਰਿਣਤਮਾਨਸੋ ‘‘ਮਾ ਮਂ ਅਯਂ ਪਰਿਜਨੋ ਪਰਿਭવੀ’’ਤਿ ਸਤਿਂ ਧੀਤਿਂ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਦੇવਮਨ੍ਤਿਯਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਮਾ ਖੋ, ਤ੍વਂ ਦੇવਮਨ੍ਤਿਯ , ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਮਯ੍ਹਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਅਨਕ੍ਖਾਤਞ੍ਞੇવਾਹਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤ੍વਞ੍ਞੇવ ਜਾਨਾਹੀ’’ਤਿ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਤਸ੍ਸਾ ਭਿਕ੍ਖੁਪਰਿਸਾਯ ਪੁਰਤੋ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਨવਕਤਰੋ ਹੋਤਿ ਪਚ੍ਛਤੋ ਚਤ੍ਤਾਲੀਸਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਸਹਸ੍ਸਾਨਂ વੁਡ੍ਢਤਰੋ।
ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪੁਰਤੋ ਚ ਪਚ੍ਛਤੋ ਚ ਮਜ੍ਝਤੋ ਚ ਅਨੁવਿਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਦੂਰਤੋવ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਕੇਸਰਸੀਹਂ વਿਯ વਿਗਤਭਯਭੇਰવਂ વਿਗਤਲੋਮਹਂਸਂ વਿਗਤਭਯਸਾਰਜ੍ਜਂ, ਦਿਸ੍વਾਨ ਆਕਾਰੇਨੇવ ਅਞ੍ਞਾਸਿ ‘‘ਏਸੋ ਖੋ ਏਤ੍ਥ ਨਾਗਸੇਨੋ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦੋ ਰਾਜਾ ਦੇવਮਨ੍ਤਿਯਂ ਏਤਦવੋਚ ‘‘ਏਸੋ ਖੋ, ਦੇવਮਨ੍ਤਿਯ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਨਾਗਸੇਨੋ’’ਤਿ। ‘‘ਆਮ, ਮਹਾਰਾਜ, ਏਸੋ ਖੋ ਨਾਗਸੇਨੋ, ਸੁਟ੍ਠੁ ਖੋ, ਤ੍વਂ ਮਹਾਰਾਜ, ਨਾਗਸੇਨਂ ਅਞ੍ਞਾਸੀ’’ਤਿ । ਤਤੋ ਰਾਜਾ ਤੁਟ੍ਠੋ ਅਹੋਸਿ ‘‘ਅਨਕ੍ਖਾਤੋવ ਮਯਾ ਨਾਗਸੇਨੋ ਅਞ੍ਞਾਤੋ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਮਿਲਿਨ੍ਦਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਨਾਗਸੇਨਂ ਦਿਸ੍વਾવ ਅਹੁਦੇવ ਭਯਂ, ਅਹੁਦੇવ ਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਂ, ਅਹੁਦੇવ ਲੋਮਹਂਸੋ।
ਤੇਨਾਹੁ –
‘‘ਚਰਣੇਨ ਚ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਸੁਦਨ੍ਤਂ ਉਤ੍ਤਮੇ ਦਮੇ।
ਦਿਸ੍વਾ ਰਾਜਾ ਨਾਗਸੇਨਂ, ਇਦਂ વਚਨਮਬ੍ਰવਿ॥
‘‘ਕਥਿਤਾ ਕਥਿਕਾ (ਸੀ॰ ਪੀ॰) ਮਯਾ ਬਹੂ ਦਿਟ੍ਠਾ, ਸਾਕਚ੍ਛਾ ਓਸਟਾ ਬਹੂ।
ਨ ਤਾਦਿਸਂ ਭਯਂ ਆਸਿ, ਅਜ੍ਜ ਤਾਸੋ ਯਥਾ ਮਮ॥
‘‘ਨਿਸ੍ਸਂਸਯਂ ਪਰਾਜਯੋ, ਮਮ ਅਜ੍ਜ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
ਜਯੋ ਚ ਨਾਗਸੇਨਸ੍ਸ, ਯਥਾ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਸਣ੍ਠਿਤ’’ਨ੍ਤਿ॥
ਬਾਹਿਰਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।