॥ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ॥
વਿਨਯਪਿਟਕੇ
ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ
੫. ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਕਣ੍ਡਂ
੧. ਮੁਸਾવਾਦવਗ੍ਗੋ
੧. ਮੁਸਾવਾਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
ਯੇਸਂ
ਖੁਦ੍ਦਕਾਨਂ ਅਯਂ ਦਾਨਿ, ਤੇਸਂ ਭવਤਿ વਣ੍ਣਨਾ॥
੧. ਤਤ੍ਥ ਮੁਸਾવਾਦવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਤਾવ ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਹਤ੍ਥਕੋਤਿ ਤਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਸਕ੍ਯਾਨਂ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ। ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਕਿਰ ਸਕ੍ਯਕੁਲਤੋ ਅਸੀਤਿ ਪੁਰਿਸਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਪਬ੍ਬਜਿਂਸੁ, ਤੇਸਂ ਸੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋਤਿ। વਾਦਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋਤਿ ‘‘વਾਦਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਿਤੇਨ વਾਦੇਨ ਪਰવਾਦਿਸਨ੍ਤਿਕਂ ਖਿਤ੍ਤੋ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਪਹਿਤੋ ਪੇਸਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਾਦਮ੍ਹਿ વਾ ਸਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਖਿਤ੍ਤੋ। ਯਤ੍ਰ ਯਤ੍ਰ વਾਦੋ ਤਤ੍ਰ ਤਤ੍ਰੇવ ਸਨ੍ਦਿਸ੍ਸਤੀਤਿਪਿ વਾਦਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ। ਅવਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅવਜਾਨਾਤੀਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વਾਦੇ ਕਞ੍ਚਿ ਦੋਸਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਾਯਂ ਮਮ વਾਦੋ’’ਤਿ ਅવਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਨਿਦ੍ਦੋਸਤਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਮੇવ ਅਯਂ વਾਦੋ’’ਤਿ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ। ਪਟਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅવਜਾਨਾਤੀਤਿ ਕਿਸ੍ਮਿਞ੍ਚਿਦੇવ વਚਨੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਯਂ ਮਮ વਾਦੋ’’ਤਿ ਪਟਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਤਤ੍ਥ ਦੋਸਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਕਾਰਣਂ ਪਟਿਚਰਤਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤਿ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਤਿ, ‘‘ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਤੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ‘‘ਜਾਤਿਧਮ੍ਮਤੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਦਤਿ। ਕੁਰੁਨ੍ਦਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਏਤਸ੍ਸ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਹੇਤੁਂ ਅਞ੍ਞਂ ਬਹੁਂ ਕਥੇਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਯਂ ਤਂ ਪਟਿਜਾਨਨਞ੍ਚ ਅવਜਾਨਨਞ੍ਚ, ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤ੍ਥਂ ‘‘ਕੋ ਆਹ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾ ਭਾਸਤੀਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਮੁਸਾ ਭਾਸਤਿ। ਸਙ੍ਕੇਤਂ ਕਤ੍વਾ વਿਸਂવਾਦੇਤੀਤਿ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ‘‘ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਕਾਲੇ ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਪਦੇਸੇ વਾਦੋ ਹੋਤੂ’’ਤਿ ਸਙ੍ਕੇਤਂ ਕਤ੍વਾ ਸਙ੍ਕੇਤਤੋ ਪੁਰੇ વਾ ਪਚ੍ਛਾ વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਪਸ੍ਸਥ ਭੋ, ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਨ ਆਗਤਾ ਪਰਾਜਿਤਾ’’ਤਿ ਪਕ੍ਕਮਤਿ।
੨. ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾવਾਦੇਤਿ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਮੁਸਾ ਭਣਨੇ।
੩. વਿਸਂવਾਦਨਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸਾਤਿ વਿਸਂવਾਦਨਚਿਤ੍ਤਂ ਪੁਰਤੋ ਕਤ੍વਾ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸ। વਾਚਾਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਾਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨવਚਨਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ ਚੇਤਨਾ। ਗਿਰਾਤਿ ਤਾਯ ਚੇਤਨਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤਸਦ੍ਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਬ੍ਯਪ੍ਪਥੋਤਿ વਚਨਪਥੋ; વਾਚਾਯੇવ ਹਿ ਅਞ੍ਞੇਸਮ੍ਪਿ ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਗਤਿਮਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤਾਨਂ ਪਥਭੂਤਤੋ ਬ੍ਯਪ੍ਪਥੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। વਚੀਭੇਦੋਤਿ વਚੀਸਞ੍ਞਿਤਾਯ વਾਚਾਯ ਭੇਦੋ; ਪਭੇਦਗਤਾ વਾਚਾ ਏવ ਏવਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। વਾਚਸਿਕਾ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤੀਤਿ વਚੀવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ। ਏવਂ ਪਠਮਪਦੇਨ ਸੁਦ੍ਧਚੇਤਨਾ, ਮਜ੍ਝੇ ਤੀਹਿ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਤਸਦ੍ਦਸਹਿਤਾ ਚੇਤਨਾ, ਅਨ੍ਤੇ ਏਕੇਨ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਸਹਿਤਾ ਚੇਤਨਾ ‘‘ਕਥਿਤਾ’’ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਅਨਰਿਯવੋਹਾਰਾਤਿ ਅਨਰਿਯਾਨਂ ਬਾਲਪੁਥੁਜ੍ਜਨਾਨਂ વੋਹਾਰਾ।
ਏવਂ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾવਾਦਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਅਨ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾવਾਦਸਙ੍ਖਾਤਾਨਂ ਅਨਰਿਯવੋਹਾਰਾਨਂ ‘‘ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਮੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਮੇਤਿ ਏવਂ વਦਤੋ વਚਨਂ ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਪਿਕਾ વਾ ਚੇਤਨਾ ਏਕੋ ਅਨਰਿਯવੋਹਾਰੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਚਕ੍ਖੁવਸੇਨ ਅਗ੍ਗਹਿਤਾਰਮ੍ਮਣਂ ਅਦਿਟ੍ਠਂ, ਸੋਤવਸੇਨ ਅਗ੍ਗਹਿਤਂ ਅਸੁਤਂ, ਘਾਨਾਦਿવਸੇਨ ਮੁਨਿਤ੍વਾ ਤੀਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਏਕਾਬਦ੍ਧਂ વਿਯ ਕਤ੍વਾ ਪਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਹਿਤਂ ਅਮੁਤਂ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਪਞ੍ਚਹਿ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਹਿ ਸੁਦ੍ਧੇਨ ‘‘ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਨਾਮ ਨ ਚਕ੍ਖੁਨਾ ਦਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਓਲ਼ਾਰਿਕੇਨੇવ ਨਯੇਨ ਦੇਸਨਾ ਕਤਾਤਿ। ਦਿਟ੍ਠਾਦੀਸੁ ਚ ਅਤ੍ਤਨਾਪਿ
੪. ਇਦਾਨਿ ਤੇਸਂ ਅਨਰਿਯવੋਹਾਰਾਨਂ વਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤੀਹਾਕਾਰੇਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ ‘‘ਤੀਹਿ ਆਕਾਰੇਹਿ ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾ ਭਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕਪਾਲ਼ਿવਣ੍ਣਨਾਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਕੇવਲਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿ’’ਨ੍ਤਿ ਇਧ ‘‘ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਦਿਟ੍ਠਂ ਮੇ’’ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ‘‘ਇਧ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏવਂ વਤ੍ਥੁਮਤ੍ਤੇ ਆਪਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤੇ ਚ વਿਸੇਸੋ, ਸੇਸਂ ਏਕਲਕ੍ਖਣਮੇવਾਤਿ।
੯. ਤੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਦਿਟ੍ਠੇ વੇਮਤਿਕੋਤਿਆਦੀਨਮ੍ਪਿ ਅਤ੍ਥੋ ‘‘ਦਿਟ੍ਠਸ੍ਸ ਹੋਤਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਝਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਦਿਟ੍ਠੇ વੇਮਤਿਕੋ’’ਤਿ ਏવਮਾਦਿਦੁਟ੍ਠਦੋਸਪਾਲ਼ਿવਣ੍ਣਨਾਯਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਾਲ਼ਿਮਤ੍ਤਮੇવ ਹਿ ਏਤ੍ਥ વਿਸੇਸੋ, ਅਤ੍ਥੇ ਪਨ ਸਥੇਰવਾਦੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਨਾਨਾਕਰਣਂ ਨਤ੍ਥਿ।
੧੧. ਸਹਸਾ ਭਣਤੀਤਿ ਅવੀਮਂਸਿਤ੍વਾ ਅਨੁਪਧਾਰੇਤ੍વਾ વਾ વੇਗੇਨ ਦਿਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ‘‘ਅਦਿਟ੍ਠਂ ਮੇ’’ਤਿ ਭਣਤਿ। ਅਞ੍ਞਂ ਭਣਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਭਣਤੀਤਿ ਮਨ੍ਦਤ੍ਤਾ ਜਲ਼ਤ੍ਤਾ ਪਕ੍ਖਲਨ੍ਤੋ ‘‘ਚੀવਰ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ‘‘ਚੀਰ’’ਨ੍ਤਿ ਆਦਿਂ ਭਣਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਸਾਮਣੇਰੇਨ ‘‘ਅਪਿ ਭਨ੍ਤੇ ਮਯ੍ਹਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ਕੇਲ਼ਿਂ ਕੁਰੁਮਾਨੋ ‘‘ਤવ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਦਾਰੁਸਕਟਂ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਗਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ વਾ ਸਿਙ੍ਗਾਲਸਦ੍ਦਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਕਸ੍ਸਾਯਂ ਭਨ੍ਤੇ ਸਦ੍ਦੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ‘‘ਮਾਤੁਯਾ ਤੇ ਯਾਨੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯਾ ਕਦ੍ਦਮੇ ਲਗ੍ਗਚਕ੍ਕਂ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤਾਨਂ ਅਯਂ ਸਦ੍ਦੋ’’ਤਿ વਾ ਏવਂ ਨੇવ ਦવਾ ਨ ਰવਾ ਅਞ੍ਞਂ ਭਣਤਿ, ਸੋ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿਯੇવ। ਅਞ੍ਞਾ ਪੂਰਣਕਥਾ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਏਕੋ ਗਾਮੇ ਥੋਕਂ ਤੇਲਂ ਲਭਿਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਆਗਤੋ ਸਾਮਣੇਰਂ ਭਣਤਿ – ‘‘ਤ੍વਂ ਅਜ੍ਜ ਕੁਹਿਂ ਗਤੋ, ਗਾਮੋ ਏਕਤੇਲੋ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ
ਮੁਸਾવਾਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਠਮਂ।
੨. ਓਮਸવਾਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੨. ਦੁਤਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਓਮਸਨ੍ਤੀਤਿ ਓવਿਜ੍ਝਨ੍ਤਿ। ਖੁਂਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿ। વਮ੍ਭੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪਧਂਸੇਨ੍ਤਿ।
੧੩. ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਇਦਂ વਤ੍ਥੁਂ ਭਗવਾ ਓਮਸવਾਦਗਰਹਣਤ੍ਥਂ ਆਹਰਿ। ਨਨ੍ਦਿવਿਸਾਲੋ ਨਾਮਾਤਿ ਨਨ੍ਦੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਬਲੀਬਦ੍ਦਸ੍ਸ ਨਾਮਂ, વਿਸਾਣਾਨਿ ਪਨਸ੍ਸ વਿਸਾਲਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਨਨ੍ਦਿવਿਸਾਲੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਨਨ੍ਦਿવਿਸਾਲੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਂ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਾਦੀਹਿ ਅਤਿવਿਯ ਪੋਸੇਸਿ। ਅਥ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਮਾਨੋ ‘‘ਗਚ੍ਛ ਤ੍વ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥੇવ ਅਟ੍ਠਾਸੀਤਿ ਅਹੇਤੁਕਪਟਿਸਨ੍ਧਿਕਾਲੇਪਿ ਪਰਖੁਂਸਨਂ ਅਮਨਾਪਤੋਯੇવ ਪਚ੍ਚੇਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਕਾਮੋ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸਕਟਸਤਂ ਅਤਿਬਦ੍ਧਂ ਪવਟ੍ਟੇਸੀਤਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾਰੁਕ੍ਖੇ ਦਤ੍વਾ ਏਕਾਬਦ੍ਧਂ ਕਤ੍વਾ ਮੁਗ੍ਗਮਾਸવਾਲੁਕਾਦੀਹਿ ਪੁਣ੍ਣਂ ਸਕਟਸਤਂ ਪવਟ੍ਟੇਨ੍ਤੋ, ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾਰਪ੍ਪਦੇਸਂ ਪੁਨ ਅਰੇ ਪਤ੍ਤੇ ਪવਟ੍ਟਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਪਨ ਪੁਰਿਮਸਕਟੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਪਚ੍ਛਿਮਸਕਟਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ ਸਕਟਸਤਪ੍ਪਮਾਣਂ ਪਦੇਸਂ ਪવਟ੍ਟੇਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਾਨਞ੍ਹਿ ਸਿਥਿਲਕਰਣਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਤੇਨ ਚਤ੍ਤਮਨੋ ਅਹੂਤਿ ਤੇਨ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਧਨਲਾਭੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਮ੍ਮੇਨ ਚ ਸੋ ਨਨ੍ਦਿવਿਸਾਲੋ ਅਤ੍ਤਮਨੋ ਅਹੋਸਿ।
੧੫. ਅਕ੍ਕੋਸੇਨਪੀਤਿ વੇਨਜਾਤੀਤਿ ਤਚ੍ਛਕਜਾਤਿ; વੇਣੁਕਾਰਜਾਤੀਤਿਪਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਨੇਸਾਦਜਾਤੀਤਿ ਮਿਗਲੁਦ੍ਦਕਾਦਿਜਾਤਿ।
ਰਥਕਾਰਜਾਤੀਤਿ ਪੁਕ੍ਕੁਸਜਾਤੀਤਿ ਪੁਪ੍ਫਛਡ੍ਡਕਜਾਤਿ। ਅવਕਣ੍ਣਕਾਦਿ ਦਾਸਾਨਂ ਨਾਮਂ ਹੋਤਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਹੀਨਂ। ਓਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਿ ਅવਞ੍ਞਾਤਂ; ‘‘ਉਞ੍ਞਾਤ’’ਨ੍ਤਿਪਿ ਪਠਨ੍ਤਿ। ਅવਞ੍ਞਾਤਨ੍ਤਿ વਮ੍ਭੇਤ੍વਾ ਞਾਤਂ। ਹੀਲ਼ਿਤਨ੍ਤਿ ਜਿਗੁਚ੍ਛਿਤਂ ਪਰਿਭੂਤਨ੍ਤਿ ਕਿਮੇਤੇਨਾਤਿਤਿ ਪਰਿਭવਕਤਂ। ਅਚਿਤ੍ਤੀਕਤਨ੍ਤਿ ਨ ਗਰੁਕਤਂ।
ਕੋਟ੍ਠਕਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਤਚ੍ਛਕਕਮ੍ਮਂ। ਮੁਦ੍ਦਾਤਿ ਹਤ੍ਥਮੁਦ੍ਦਾਗਣਨਾ। ਗਣਨਾਤਿ ਅਚ੍ਛਿਦ੍ਦਕਾਦਿਅવਸੇਸਗਣਨਾ। ਲੇਖਾਤਿ ਅਕ੍ਖਰਲੇਖਾ। ਮਧੁਮੇਹਾਬਾਧੋ વੇਦਨਾਯ ਅਭਾવਤੋ ‘‘ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਪਾਟਿਕਙ੍ਖਾਤਿ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ। ਯਕਾਰੇਨ વਾ ਭਕਾਰੇਨ વਾਤਿ ਯਕਾਰਭਕਾਰੇ ਯੋਜੇਤ੍વਾ ਯੋ ਅਕ੍ਕੋਸੋ। ਕਾਟਕੋਟਚਿਕਾਯ વਾਤਿ ‘‘ਕਾਟ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਸਨਿਮਿਤ੍ਤਂ, ‘‘ਕੋਟਚਿਕਾ’’ਤਿ ਇਤ੍ਥਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ; ਏਤੇਹਿ વਾ ਯੋ ਅਕ੍ਕੋਸੋ, ਏਸੋ ਹੀਨੋ ਨਾਮ ਅਕ੍ਕੋਸੋਤਿ।
੧੬. ਇਦਾਨਿ ਤੇਸਂ ਜਾਤਿਆਦੀਨਂ ਪਭੇਦવਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਖੁਂਸੇਤੁਕਾਮੋ વਮ੍ਭੇਤੁਕਾਮੋ ਮਙ੍ਕੁਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋਤਿ ਅਕ੍ਕੋਸਿਤੁਕਾਮੋ ਪਧਂਸਿਤੁਕਾਮੋ ਗਰਹਿਤੁਕਾਮੋ ਨਿਤ੍ਤੇਜਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਹੀਨੇਨ ਹੀਨਨ੍ਤਿ ਹੀਨੇਨ ਜਾਤਿવਚਨੇਨ ਹੀਨਜਾਤਿਕਂ। ਏਤੇਨ ਉਪਾਯੇਨ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
ਏਤ੍ਥ ਚ ਹੀਨੇਨ ਹੀਨਂ વਦਨ੍ਤੋ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਸਚ੍ਚਂ વਦਤਿ, ਓਮਸਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਪਨਸ੍ਸ વਾਚਾਯ વਾਚਾਯ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਉਕ੍ਕਟ੍ਠੇਨ ਹੀਨਂ વਦਨ੍ਤੋ ਚ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਲਿਕਂ ਭਣਤਿ, ਓਮਸਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਪਨ ਇਮਿਨਾવ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਪੁਰਿਮੇਨ। ਯੋਪਿ ‘‘ਅਤਿਚਣ੍ਡਾਲੋਸਿ, ਅਤਿਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਸਿ, ਦੁਟ੍ਠਚਣ੍ਡਾਲੋਸਿ, ਦੁਟ੍ਠਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਸੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਦਤਿ, ਸੋਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ।
੨੬. ਸਨ੍ਤਿ ਇਧੇਕਚ੍ਚੇਤਿ વਾਰੇ ਪਨ ਪਰਿਹਰਿਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਭਾવੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਏਸੇવ ਨਯੋ ਯੇ ਨੂਨ…ਪੇ॰… ਨ ਮਯਨ੍ਤਿ વਾਰੇਸੁਪਿ। ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਨ ਚਤੂਸੁਪਿ વਾਰੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ। ਚੋਰੋਸਿ ਗਣ੍ਠਿਭੇਦਕੋਸੀਤਿਆਦਿવਚਨੇਹਿ ਪਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ਅਨੁਪਮ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ਸਬ੍ਬવਾਰੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ। ਦવਕਮ੍ਯਤਾਯ ਪਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਪਿ ਸਬ੍ਬવਾਰੇਸੁ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ। ਦવਕਮ੍ਯਤਾ ਨਾਮ ਕੇਲ਼ਿਹਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯਤਾ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਆਦਯੋ ਸਬ੍ਬਸਤ੍ਤਾ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਾਤਿ
੩੫. ਅਤ੍ਥਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਸ੍ਸਾਤਿਆਦੀਸੁ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਤ੍ਥਂ વਣ੍ਣਯਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਥਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰੋ; ਪਾਲ਼ਿਂ વਾਚੇਨ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰੋ; ਅਨੁਸਿਟ੍ਠਿਯਂ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਾਨਿਪਿ ਚਣ੍ਡਾਲੋਸਿ, ਪਾਪਂ ਮਾ ਅਕਾਸਿ, ਮਾ ਤਮੋ ਤਮਪਰਾਯਣੋ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਅਨੁਸਾਸਨੀਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰੋ ਨਾਮਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ। ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਨ੍ਤਿ। ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਾਪਤ੍ਤਿ ਪਨੇਤ੍ਥ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦ੍વਿવੇਦਨਂ ਸੁਖਾ ਚ ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਾ ਚਾਤਿ।
ਓਮਸવਾਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦੁਤਿਯਂ।
੩. ਪੇਸੁਞ੍ਞਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੩੬. ਤਤਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਨ੍ਤਿ ਸਞ੍ਜਾਤਭਣ੍ਡਨਾਨਂ। ਭਣ੍ਡਨਨ੍ਤਿ ਕਲਹਸ੍ਸ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੋ, ‘‘ਇਮਿਨਾ ਚ ਇਮਿਨਾ ਚ ਇਦਂ ਕਤਂ; ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਏવਂ વਕ੍ਖਾਮਾ’’ਤਿਆਦਿਕਂ ਸਕਸਕਪਕ੍ਖੇ ਸਮ੍ਮਨ੍ਤਨਂ। ਕਲਹੋਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਗਾਮਿਕੋ ਕਾਯવਾਚਾવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ। વਿવਾਦੋਤਿ વਿਗ੍ਗਾਹਿਕਕਥਾ। ਤਂ વਿવਾਦਂ ਆਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ। ਪੇਸੁਞ੍ਞਨ੍ਤਿ ਪਿਸੁਣવਾਚਂ, ਪਿਯਭਾવਸ੍ਸ ਸੁਞ੍ਞਕਰਣવਾਚਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
੩੭. ਭਿਕ੍ਖੁਪੇਸੁਞ੍ਞੇਤਿ
੩੮. ਦ੍વੀਹਾਕਾਰੇਹੀਤਿ ਦ੍વੀਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ। ਪਿਯਕਮ੍ਯਸ੍ਸ વਾਤਿ ‘‘ਏવਂ ਅਹਂ ਏਤਸ੍ਸ ਪਿਯੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਿਯਭਾવਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨਸ੍ਸ વਾ। ਭੇਦਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸ વਾਤਿ ‘‘ਏવਮਯਂ ਏਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਿਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਪਰਸ੍ਸ ਪਰੇਨ ਭੇਦਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ। ਜਾਤਿਤੋਪੀਤਿਆਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪੁਰਿਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਇਧਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ ਨਾਮ।
ਨ ਪਿਯਕਮ੍ਯਸ੍ਸ ਨ ਭੇਦਾਧਿਪ੍ਪਾਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਂ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਂ ਏਕਞ੍ਚ ਖਮਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਹੋ ਨਿਲ੍ਲਜ੍ਜੋ, ਈਦਿਸਮ੍ਪਿ ਨਾਮ ਭવਨ੍ਤਂ ਪੁਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਮਞ੍ਞਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਕੇવਲਂ ਪਾਪਗਰਹਿਤਾਯ ਭਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ। ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ
ਪੇਸੁਞ੍ਞਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਤਤਿਯਂ।
੪. ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੪. ਚਤੁਤ੍ਥਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸવਾ। ਉਪਾਸਕਾਤਿ વੁਤ੍ਤੇ વਚਨਮ੍ਪਿ ਨ ਸੋਤੁਕਾਮਾ; ਅਨਾਦਰਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਯਾ વਾ ਅਨੀਚવੁਤ੍ਤਿਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਸਭਾਗવੁਤ੍ਤਿਕਾਤਿ વਿਸਭਾਗਜੀવਿਕਾ, ਯਥਾ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ વਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਂ; ਏવਂ ਅਪ੍ਪવਤ੍ਤવੁਤ੍ਤਿਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
੪੫. ਪਦਸੋ ਧਮ੍ਮਂ વਾਚੇਯ੍ਯਾਤਿ ਏਕਤੋ ਪਦਂ ਪਦਂ ਧਮ੍ਮਂ વਾਚੇਯ੍ਯ; ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਂ વਾਚੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਤਂ ਕੋਟ੍ਠਾਸਨਾਮਕਂ ਪਦਂ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਦਂ ਅਨੁਪਦਂ ਅਨ੍વਕ੍ਖਰਂ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਭਾਜਨਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਪਦਨ੍ਤਿ ਏਕੋ ਗਾਥਾਪਾਦੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ। ਅਨੁਪਦਨ੍ਤਿ ਦੁਤਿਯਪਾਦੋ। ਅਨ੍વਕ੍ਖਰਨ੍ਤਿ ਏਕੇਕਮਕ੍ਖਰਂ। ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਨ੍ਤਿ ਪੁਰਿਮਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਨ ਸਦਿਸਂ ਪਚ੍ਛਾਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ। ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ વਾ ਏਕਮਕ੍ਖਰਂ ਅਨ੍વਕ੍ਖਰਂ, ਅਕ੍ਖਰਸਮੂਹੋ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ, ਅਕ੍ਖਰਾਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਮੂਹੋ ਪਦਂ। ਪਠਮਪਦਂ ਪਦਮੇવ, ਦੁਤਿਯਂ ਅਨੁਪਦਨ੍ਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਨਾਨਾਕਰਣਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
ਇਦਾਨਿ ਪਦਂ ਨਾਮ ਏਕਤੋ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਏਕਤੋ ਓਸਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧਂ ਧਮ੍ਮਂ વਾਚੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ ਏਕਮੇਕਂ ਪਦਂ ਸਾਮਣੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਤੋ ਆਰਭਿਤ੍વਾ ਏਕਤੋਯੇવ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤਿ। ਏવਂ વਾਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਦਗਣਨਾਯ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਅਨੁਪਦਂ ਨਾਮ ਪਾਟੇਕ੍ਕਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਏਕਤੋ ਓਸਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ਥੇਰੇਨ ‘‘ਮਨੋਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸਾਮਣੇਰੋ ਤਂ ਪਦਂ ਅਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਨੋਸੇਟ੍ਠਾ ਮਨੋਮਯਾ’’ਤਿ ਦੁਤਿਯਪਦਂ ਏਕਤੋ ਭਣਤਿ, ਇਮੇ ਪਾਟੇਕ੍ਕਂ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਏਕਤੋ ਓਸਾਪੇਨ੍ਤਿ ਨਾਮ। ਏવਂ વਾਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨੁਪਦਗਣਨਾਯ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾ। ਅਨ੍વਕ੍ਖਰਂ ਨਾਮ ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ‘‘ਰੂ’’ਤਿ ਓਪਾਤੇਤੀਤਿ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਭਣ ਸਾਮਣੇਰਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਰੂਕਾਰਮਤ੍ਤਮੇવ ਏਕਤੋ વਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਏવਂ વਾਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨ੍વਕ੍ਖਰਗਣਨਾਯ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾ। ਗਾਥਾਬਨ੍ਧੇਪਿ ਚ ਏਸ ਨਯੋ ਲਬ੍ਭਤਿਯੇવ। ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਨਾਮ ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ વੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾਤਿ ਸਦ੍ਦਂ ਨਿਚ੍ਛਾਰੇਤੀਤਿ ‘‘ਰੂਪਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨਿਚ੍ਚਂ, વੇਦਨਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ ਇਮਂ ਸੁਤ੍ਤਂ વਾਚਯਮਾਨੋ ਥੇਰੇਨ ‘‘ਰੂਪਂ ਅਨਿਚ੍ਚ’’ਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਸਾਮਣੇਰੋ ਸੀਘਪਞ੍ਞਤਾਯ
ਬੁਦ੍ਧਭਾਸਿਤੋਤਿ ਸਕਲਂ વਿਨਯਪਿਟਕਂ ਅਭਿਧਮ੍ਮਪਿਟਕਂ ਧਮ੍ਮਪਦਂ ਚਰਿਯਾਪਿਟਕਂ ਉਦਾਨਂ ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਂ ਜਾਤਕਂ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤੋ વਿਮਾਨવਤ੍ਥੁ ਪੇਤવਤ੍ਥੁ ਬ੍ਰਹ੍ਮਜਾਲਾਦੀਨਿ ਚ ਸੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਸਾવਕਭਾਸਿਤੋਤਿ ਚਤੁਪਰਿਸਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨੇਹਿ ਸਾવਕੇਹਿ ਭਾਸਿਤੋ ਅਨਙ੍ਗਣਸਮ੍ਮਾਦਿਟ੍ਠਿਅਨੁਮਾਨਸੁਤ੍ਤਚੁਲ਼વੇਦਲ੍ਲਮਹਾવੇਦਲ੍ਲਾਦਿਕੋ। ਇਸਿਭਾਸਿਤੋਤਿ ਬਾਹਿਰਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕੇਹਿ ਭਾਸਿਤੋ ਸਕਲੋ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕવਗ੍ਗੋ, ਬਾવਰਿਯਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾਨਂ ਸੋਲ਼ਸਨ੍ਨਂ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਪੁਚ੍ਛਾਤਿ ਏવਮਾਦਿ। ਦੇવਤਾਭਾਸਿਤੋਤਿ ਦੇવਤਾਹਿ ਭਾਸਿਤੋ; ਸੋ ਦੇવਤਾਸਂਯੁਤ੍ਤਦੇવਪੁਤ੍ਤਸਂਯੁਤ੍ਤਮਾਰਸਂਯੁਤ੍ਤਬ੍ਰਹ੍ਮਸਂਯੁਤ੍ਤਸਕ੍ਕਸਂਯੁਤ੍ਤਾਦਿવਸੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
ਅਤ੍ਥੂਪਸਞ੍ਹਿਤੋਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਨਿਸ੍ਸਿਤੋ। ਧਮ੍ਮੂਪਸਞ੍ਹਿਤੋਤਿ ਪਾਲ਼ਿਨਿਸ੍ਸਿਤੋ; ਉਭਯੇਨਾਪਿ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਿਤਮੇવ વਦਤਿ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਿਤਂ વਦਤਿ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਙ੍ਗੀਤਿਯੋ ਆਰੁਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਂਯੇવ ਪਨ ਪਦਸੋ વਾਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ
੪੮. ਏਕਤੋ ਉਦ੍ਦਿਸਾਪੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਤੋ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋਪਿ ਏਕਤੋ વਦਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਤਤ੍ਰਾਯਂ
ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਪਗੁਣਂ ਗਨ੍ਥਂ ਭਣਨ੍ਤਂ ਓਪਾਤੇਤੀਤਿ ਸਚੇ ਏਕਗਾਥਾਯ ਏਕੋ ਪਾਦੋ ਨ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਸੇਸਂ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਯਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਪਗੁਣਗਨ੍ਥੋ ਨਾਮ। ਏਤੇਨ ਓਸਾਰੇਨ੍ਤਂ ਓਪਾਤੇਤੀਤਿ ਸੁਤ੍ਤਂ ਉਚ੍ਚਾਰੇਨ੍ਤਂ ਪਰਿਸਮਜ੍ਝੇ ਪਰਿਸਙ੍ਕਮਾਨਂ ਏવਂ વਦੇਹੀਤਿ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਤੋਪਿ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਯਂ ਪਨ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਾਦੀਸੁ ‘‘ਮਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਾ વਦਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ਯਦਿ વਦਤਿ, ‘‘ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਨਤ੍ਥਿਭਾવੋਯੇવ ਚਸ੍ਸ ਯੁਤ੍ਤੋ। ਕਸ੍ਮਾ? ਕਿਰਿਯਸਮੁਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ। ਇਤਰਥਾ ਹਿ ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯਂ ਭવੇਯ੍ਯ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।
ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – વਾਚਤੋ ਚ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ।
੫. ਸਹਸੇਯ੍ਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੯. ਪਞ੍ਚਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤੀ ਅਸਮ੍ਪਜਾਨਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਸ੍ਸ ਅਕਰਣવਸੇਨੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਭવਙ੍ਗੋਤਿਣ੍ਣਕਾਲੇ ਪਨ ਕੁਤੋ ਸਤਿਸਮ੍ਪਜਞ੍ਞਨ੍ਤਿ! વਿਕੂਜਮਾਨਾਤਿ વਿਪ੍ਪਲਪਮਾਨਾ ਕਾਕਚ੍ਛਮਾਨਾਤਿ ਨਾਸਾਯ ਕਾਕਸਦ੍ਦਂ વਿਯ ਨਿਰਤ੍ਥਕਸਦ੍ਦਂ ਮੁਞ੍ਚਮਾਨਾ। ਉਪਾਸਕਾਤਿ ਪਠਮਤਰਂ ਉਟ੍ਠਿਤਉਪਾਸਕਾ।
੫੦. ਏਤਦવੋਚੁਨ੍ਤਿ ‘‘ਭਗવਤਾ ਆવੁਸੋ ਰਾਹੁਲ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਗਾਰવੇਨੇવ ਏਤਂ ਅવੋਚੁਂ। ਪਕਤਿਯਾ ਪਨ ਤੇ ਭਗવਤਿ ਚ ਗਾਰવੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਚ ਰਾਹੁਲਸ੍ਸ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਤਾਯ ਤਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਤੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਤਸ੍ਸ ਚੂਲ਼ਮਞ੍ਚਕਂ વਾ ਅਪਸ੍ਸੇਨਂ વਾ ਯਂ ਅਤ੍ਥਿ ਤਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਚੀવਰਂ વਾ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ વਾ ਉਸ੍ਸੀਸਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਦੇਨ੍ਤਿ વਚ੍ਚਕੁਟਿਯਾ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਸੀਤਿ ਤਂਯੇવ
੫੧. ਉਤ੍ਤਰਿਦਿਰਤ੍ਤਤਿਰਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਭਗવਾ ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ ਸਙ੍ਗਹਕਰਣਤ੍ਥਾਯ ਤਿਰਤ੍ਤਂ ਪਰਿਹਾਰਂ ਅਦਾਸਿ। ਨ ਹਿ ਯੁਤ੍ਤਂ ਕੁਲਦਾਰਕੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਨਾਨੁਗ੍ਗਹੇਤੁਨ੍ਤਿ। ਸਹਸੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਏਕਤੋ ਸੇਯ੍ਯਂ। ਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਰਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸਯਨਮ੍ਪਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਸੇਨਾਸਨੇ ਸਯਨ੍ਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ। ਤਤ੍ਥ ਸੇਨਾਸਨਂ ਤਾવ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੇਯ੍ਯਾ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਨਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਨਿਪਨ੍ਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਿਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ – ‘‘ਸੇਨਾਸਨਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸੇਯ੍ਯਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਕਾਯਪ੍ਪਸਾਰਣਸਙ੍ਖਾਤਂ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਯ੍ਯ વਿਦਹੇਯ੍ਯ ਸਮ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ਸਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਨਾਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨ ਤਸ੍ਸਾ ਸੇਨਾਸਨਸਙ੍ਖਾਤਾਯ ਸੇਯ੍ਯਾਯ ਲਕ੍ਖਣਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਉਪਰਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਛਦਨੇਹਿ ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ ਕੇਨਚਿ ਸਬ੍ਬਮੇવ ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ, ਅਯਂ ਸਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਨਾਮ ਸੇਯ੍ਯਾ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਨ ਪਾਕਟવੋਹਾਰਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਾਚੁਗ੍ਗਤવਸੇਨ ‘‘ਸਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚਹਿ ਛਦਨੇਹਿ ਛਨ੍ਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ વੁਤ੍ਤਂ? ਅਥ ਖੋ ਦੁਸ੍ਸਕੁਟਿਯਂ વਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਕਾਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਸਮਤ੍ਥਂ ਇਧ ਛਦਨਞ੍ਚ ਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨਞ੍ਚ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਞ੍ਚવਿਧਚ੍ਛਦਨੇਯੇવ ਹਿ ਗਯ੍ਹਮਾਨੇ ਪਦਰਚ੍ਛਨ੍ਨੇਪਿ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾ ਨ ਭવੇਯ੍ਯ। ਯਂ ਪਨ ਸੇਨਾਸਨਂ ਭੂਮਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਛਦਨਂ ਆਹਚ੍ਚ ਪਾਕਾਰੇਨ વਾ ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ ਕੇਨਚਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ વਤ੍ਥੇਨਾਪਿ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਅਯਂ ਸਬ੍ਬਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਨਾਮ ਸੇਯ੍ਯਾ। ਛਦਨਂ ਅਨਾਹਚ੍ਚ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਦਿਯਡ੍ਢਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧੇਨ ਪਾਕਾਰਾਦਿਨਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਛਨ੍ਨਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਨਾਮ। ਇਮਿਨਾ ‘‘ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਦਿવਸੇ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤੇ ਸੂਰਿਯੇ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਨਿਪਨ੍ਨੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਿਪਜ੍ਜਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ।
ਤਤ੍ਥ ਚ ਨਿਪਜ੍ਜਨਮਤ੍ਤੇਨੇવ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਸਾਮਣੇਰਾ, ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ, ਸਾਮਣੇਰਗਣਨਾਯ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾ। ਤੇ ਚੇ ਉਟ੍ਠਾਯੁਟ੍ਠਾਯ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਂ ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਉਟ੍ਠਾਯੁਟ੍ਠਾਯ ਨਿਪਜ੍ਜਨੇ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸੇવ ਪਯੋਗੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਕੋ ਸਾਮਣੇਰੋ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਕਰੋਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਉਟ੍ਠਾਯੁਟ੍ਠਾਯ ਨਿਪਜ੍ਜਨੇਨਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ। ਉਭਯੇਸਂ ਸਮ੍ਬਹੁਲਭਾવੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਏਕਾવਾਸਾਦਿਕਮ੍ਪਿ ਚਤੁਕ੍ਕਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਹਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਆવਾਸੇ ਏਕੇਨੇવ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਿਰਤ੍ਤਂ ਸਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚਤੁਤ੍ਥਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦੇવਸਿਕਾ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਯੋਪਿ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਆવਾਸੇ ਨਾਨਾਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਿਰਤ੍ਤਂ ਸਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਸਪਿ। ਯੋਪਿ ਨਾਨਾਆવਾਸੇਸੁ ਏਕੇਨੇવ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਤਿਰਤ੍ਤਂ ਸਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਸਪਿ। ਯੋਪਿ ਨਾਨਾਆવਾਸੇਸੁ ਨਾਨਾਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਯੋਜਨਸਤਮ੍ਪਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਸਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਚਤੁਤ੍ਥਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦੇવਸਿਕਾ ਆਪਤ੍ਤਿ।
ਅਯਞ੍ਚ ਸਹਸੇਯ੍ਯਾਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅવਸੇਸੋ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੇਨਪਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਸ੍ਸ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਚੇਪਿ ਗੋਧਾਬਿਲ਼ਾਲਮਙ੍ਗੁਸਾਦੀਸੁ ਕੋਚਿ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ વਸਨਸੇਨਾਸਨੇ ਏਕੂਪਚਾਰਟ੍ਠਾਨੇ ਸਯਤਿ, ਸਹਸੇਯ੍ਯਾવ ਹੋਤਿ।
ਯਦਿ ਪਨ ਥਮ੍ਭਾਨਂ ਉਪਰਿ ਕਤਪਾਸਾਦਸ੍ਸ ਉਪਰਿਮਤਲੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਸਮ੍ਬਦ੍ਧਭਿਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਭਿਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪਰਿ ਠਿਤਸੁਸਿਰਤੁਲਾਸੀਸਸ੍ਸ ਸੁਸਿਰੇਨ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਤੁਲਾਯ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਸਯਿਤ੍વਾ ਤੇਨੇવ ਸੁਸਿਰੇਨ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ
ਸਭਾਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਕਤੇ ਅਡ੍ਢਕੁਟ੍ਟਕਸੇਨਾਸਨੇ ਸਯਿਤਸ੍ਸ વਾਲ਼ਸਙ੍ਘਾਟਾਦੀਸੁ ਕਪੋਤਾਦਯੋ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਯਨ੍ਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ। ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਬਹਿਗਤੇ ਨਿਬ੍ਬਕੋਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਸਯਨ੍ਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਂ વਾ ਚਤੁਰਸ੍ਸਂ વਾ ਏਕਚ੍ਛਦਨਾਯ ਗਬ੍ਭਮਾਲਾਯ ਸਤਗਬ੍ਭਂ ਚੇਪਿ ਸੇਨਾਸਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਏਕੇਨ ਸਾਧਾਰਣਦ੍વਾਰੇਨ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ વਿਸੁਂ ਪਾਕਾਰੇਨ ਅਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਗਬ੍ਭੂਪਚਾਰੇ ਸਬ੍ਬਗਬ੍ਭੇ ਪવਿਸਨ੍ਤਿ, ਏਕਗਬ੍ਭੇਪਿ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇ ਨਿਪਨ੍ਨੇ ਸਬ੍ਬਗਬ੍ਭੇਸੁ ਨਿਪਨ੍ਨਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਸਪਮੁਖਾ ਗਬ੍ਭਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਅਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਉਚ੍ਚવਤ੍ਥੁਕਂ ਚੇਪਿ ਹੋਤਿ, ਪਮੁਖੇ ਸਯਿਤੋ ਗਬ੍ਭੇ ਸਯਿਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਕਰੋਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਗਬ੍ਭਚ੍ਛਦਨੇਨੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਬਦ੍ਧਚ੍ਛਦਨਂ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਸਯਿਤੋ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਕਰੋਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਸਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਚ, ਗਬ੍ਭਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋਯੇવ ਹਿਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋਤਿ। ਏਤੇਨੇવ ਹਿ ਨਯੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਲੋਹਪਾਸਾਦਪਰਿਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ ਚਤੂਸੁ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇਸੁ ਆਪਤ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ।
ਯਂ ਪਨ ਅਨ੍ਧਕਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਪਮੁਖੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਭੂਮਿਯਂ વਿਨਾ ਜਗਤਿਯਾ ਪਮੁਖਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਕਥਿਨ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਅਨ੍ਧਕਰਟ੍ਠੇ ਪਾਟੇਕ੍ਕਸਨ੍ਨਿવੇਸਾ ਏਕਚ੍ਛਦਨਾ ਗਬ੍ਭਪਾਲ਼ਿਯੋ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ‘‘ਭੂਮਿਯਂ વਿਨਾ ਜਗਤਿਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨੇવ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਅਤ੍ਥਿ; ਨ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਸਮੇਤਿ। ਦਸਹਤ੍ਥੁਬ੍ਬੇਧਾਪਿ ਹਿ ਜਗਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਮ੍ਪਿ ਤਤ੍ਥ ਦੁਤਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਜਗਤਿਯਾ ਪਮਾਣਂ વਤ੍વਾ ‘‘ਏਤਂ ਏਕੂਪਚਾਰਂ ਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਯੇਪਿ ਏਕਸਾਲਦ੍વਿਸਾਲਤਿਸਾਲਚਤੁਸ੍ਸਾਲਸਨ੍ਨਿવੇਸਾ ਮਹਾਪਾਸਾਦਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਓਕਾਸੇ ਪਾਦੇ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਪવਿਟ੍ਠੇਨ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਨੁਪਰਿਗਨ੍ਤੁਂ
ਦ੍વੀਹਿ
ਤਤ੍ਰ ਯਸ੍ਸ ‘‘ਸਿਯਾ ਅਯਂ ਏਕੂਪਚਾਰਨਾਨੂਪਚਾਰਤਾ ਨਾਮ ਉਦੋਸਿਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વੁਤ੍ਤਾ, ਇਧ ਪਨ ‘ਸੇਯ੍ਯਾ ਨਾਮ ਸਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਸਬ੍ਬਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਛਨ੍ਨਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨਾ’ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ, ਪਿਹਿਤਦ੍વਾਰੋ ਚ ਗਬ੍ਭੋ ਸਬ੍ਬਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋવ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਅਨ੍ਤੋ ਸਯਿਤੇਨੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਬਹਿ ਸਯਿਤੇਨ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਏવਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘‘ਅਪਿਹਿਤਦ੍વਾਰੇ ਪਨ ਕਸ੍ਮਾ ਬਹਿ ਸਯਿਤੇਨ ਆਪਤ੍ਤੀ’’ਤਿ? ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਗਬ੍ਭੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਨਤ੍ਤਾ। ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਗਬ੍ਭੇ ਪਿਹਿਤੇ ਛਦਨਂ વਿਦ੍ਧਸ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ਨ વਿਦ੍ਧਸ੍ਤਂ, ਗਬ੍ਭੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਮੁਖਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨਤਾ ਨ ਹੋਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋ વਿਦ੍ਧਸ੍ਤੋ’’ਤਿ? ਅਦ੍ਧਾ વਕ੍ਖਤਿ ‘‘ਨ વਿਦ੍ਧਸ੍ਤੋ, ਕવਾਟੇਨ ਉਪਚਾਰੋ ਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ’’ਤਿ। ਏવਂ ਦੂਰਮ੍ਪਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪੁਨ ਏਕੂਪਚਾਰਨਾਨੂਪਚਾਰਤਂਯੇવ ਪਚ੍ਚਾਗਮਿਸ੍ਸਤਿ।
ਅਪਿਚ ਯਦਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮਤ੍ਤੇਯੇવ ਅਤ੍ਥੋ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੋ ਸਿਯਾ, ਸਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਨਾਤਿ વਚਨਤੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਛਦਨੇਨ ਛਨ੍ਨਾ ਏવ ਸੇਯ੍ਯਾ ਸਿਯਾ, ਨ ਅਞ੍ਞੇਨ। ਏવਞ੍ਚ ਸਤਿ ਪਦਰਚ੍ਛਨ੍ਨਾਦੀਸੁ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਸਿਯਾ। ਤਤੋ ਯਦਤ੍ਥਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਸ੍વੇવ ਅਤ੍ਥੋ ਪਰਿਹਾਯੇਯ੍ਯ
੫੩. ਉਪਡ੍ਢਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਉਪਡ੍ਢਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਉਪਡ੍ਢਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇਤਿ ਏવਮਾਦੀਸੁਪਿ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘ਸਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਸਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਉਪਡ੍ਢਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨਛਨ੍ਨੇ ਉਪਡ੍ਢਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ
‘‘ਉਪਡ੍ਢਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਚੂਲ਼ਕਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਉਪਡ੍ਢਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਚੂਲ਼ਕਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਚੂਲ਼ਕਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਚੂਲ਼ਕਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਸਬ੍ਬਅਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇਤਿ ਚ ਏਤ੍ਥ ਸੇਨਮ੍ਬਮਣ੍ਡਪવਣ੍ਣਂ
ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਤੋ ਚ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਸਹਸੇਯ੍ਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਚਮਂ।
੬. ਦੁਤਿਯਸਹਸੇਯ੍ਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੫੫. ਦੁਤਿਯਸਹਸੇਯ੍ਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਆવਸਥਾਗਾਰਨ੍ਤਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾਨਂ વਸਨਾਗਾਰਂ। ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਪੁਞ੍ਞਕਾਮਤਾਯ ਕਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਯੇਨ ਸਾ ਇਤ੍ਥੀ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮੀਤਿ ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ ਠਾਨੇ ਆવਸਥਾਗਾਰਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿ। ਗਨ੍ਧਗਨ੍ਧਿਨੀਤਿ ਅਗਰੁਕੁਙ੍ਕੁਮਾਦੀਨਂ ਗਨ੍ਧਾਨਂ ਗਨ੍ਧੋ ਗਨ੍ਧਗਨ੍ਧੋ, ਸੋ ਅਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਗਨ੍ਧਗਨ੍ਧਿਨੀ। ਸਾਟਕਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾਤਿ ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮਸ੍ਸ ਇਮਮ੍ਪਿ વਿਪ੍ਪਕਾਰਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਰਾਗੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਏવਮਕਾਸਿ। ਓਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾਤਿ ਅਧੋ ਖਿਪਿਤ੍વਾ। ਅਚ੍ਚਯੋਤਿ ਅਪਰਾਧੋ। ਮਂ ਅਚ੍ਚਗਮਾਤਿ ਮਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤੋ। ਸੇਸਂ ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਯਮੇવ ਹਿ વਿਸੇਸੋ – ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਚਤੁਤ੍ਥਦਿવਸੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਇਧ ਪਠਮਦਿવਸੇਪਿ। ਯਕ੍ਖੀਪੇਤੀਹਿ ਦਿਸ੍ਸਮਾਨਕਰੂਪਾਹਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਚ ਮੇਥੁਨਧਮ੍ਮવਤ੍ਥੁਭੂਤਾਯ ਏવ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਸੇਸਾਹਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਪਠਮਸਦਿਸਾਨੇવਾਤਿ।
ਦੁਤਿਯਸਹਸੇਯ੍ਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਛਟ੍ਠਂ।
੭. ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੬੦. ਸਤ੍ਤਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਘਰਣੀਤਿ ਘਰਸਾਮਿਨੀ। ਨਿવੇਸਨਦ੍વਾਰੇਤਿ ਨਿવੇਸਨਸ੍ਸ ਮਹਾਦ੍વਾਰੇ। ਘਰਸੁਣ੍ਹਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਘਰੇ ਸੁਣ੍ਹਾ। ਆવਸਥਦ੍વਾਰੇਤਿ ਓવਰਕਦ੍વਾਰੇ। વਿਸ੍ਸਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਸੁਨਿਗ੍ਗਤੇਨ ਸਦ੍ਦੇਨ। વਿવਟੇਨਾਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਕਾਸੇਨ ਅਸਂવੁਤੇਨ। ਧਮ੍ਮੋ ਦੇਸੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਯਂ ਸਰਣਸੀਲਾਦਿਭੇਦੋ ਧਮ੍ਮੋ ਕਥੇਤਬ੍ਬੋ। ਅਞ੍ਞਾਤੁਨ੍ਤਿ ਆਜਾਨਿਤੁਂ। વਿਞ੍ਞੁਨਾ ਪੁਰਿਸવਿਗ੍ਗਹੇਨਾਤਿ વਿਞ੍ਞੁਨਾ ਪੁਰਿਸੇਨ, ਪੁਰਿਸવਿਗ੍ਗਹਂ ਗਹੇਤ੍વਾਪਿ ਠਿਤੇਨ ਨ ਯਕ੍ਖੇਨ ਨ ਪੇਤੇਨ ਨ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੇਨ।
੬੬. ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ વਿਞ੍ਞੁਨਾ ਪੁਰਿਸવਿਗ੍ਗਹੇਨਾਤਿ વਿਞ੍ਞੁਨਾ ਪੁਰਿਸવਿਗ੍ਗਹੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਠਿਤਾਯ ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਛਪ੍ਪਞ੍ਚવਾਚਾਹੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦੇਸੇਤੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ ਦੇਸੇਤਿ। ਸਮ੍ਪਦਾਨਤ੍ਥੇ વਾ ਏਤਂ ਭੁਮ੍ਮવਚਨਂ। ਤਸ੍ਸਾ ਦੇਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾ ਮਾਤੁਗਾਮਸ੍ਸਾਤਿ ਏਕਿਸ੍ਸਾ ਦੇਸੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਆਗਤਾਗਤਾਯ ਅਞ੍ਞਿਸ੍ਸਾਪਿ ਦੇਸੇਤੀਤਿ ਏવਂ ਏਕਾਸਨੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਮਾਤੁਗਾਮਸਤਸਹਸ੍ਸਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੇਸੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ ਸਮਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਨਂ ਮਾਤੁਗਾਮਾਨਂ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਏਕੇਕਿਸ੍ਸਾ ਏਕੇਕਂ ਗਾਥਂ ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਂ ਸੁਣਾਥਾਤਿ ਦੇਸੇਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਪਠਮਂ ਏਕੇਕਿਸ੍ਸਾ ਏਕੇਕਂ ਗਾਥਂ ਕਥੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍વਾ ਜਾਨਾਪੇਤ੍વਾ ਕਥੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਨ ਪਚ੍ਛਾਤਿ। ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਕਥੇਤੀਤਿ ਮਾਤੁਗਾਮੋ ‘‘ਦੀਘਨਿਕਾਯੋ ਨਾਮ ਭਨ੍ਤੇ ਕਿਮਤ੍ਥਂ ਦੀਪੇਤੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਏવਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਬ੍ਬਂ ਚੇਪਿ ਦੀਘਨਿਕਾਯਂ ਕਥੇਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।
ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – વਾਚਤੋ ਚ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਤ੍ਤਮਂ।
੮. ਭੂਤਾਰੋਚਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੬੭. ਅਟ੍ਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ
‘‘ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਪਨ ਯੇ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਂਸੁ, ਤੇ ਆਰੋਚੇਸੁਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਕਚ੍ਚਿ ਪਨ વੋ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤੇ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ‘‘ਭੂਤਂ ਭਗવਾ’’ਤਿ ਪਟਿਜਾਨਿਂਸੁ। ਅਰਿਯਾਨਮ੍ਪਿ ਹਿ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਭੂਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮੋਤਿ। ਅਥ ਭਗવਾ ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਤੁਮ੍ਹੇ ਭਿਕ੍ਖવੇ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਉਦਰਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਅਰਿਯਾ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਅਯ੍ਯੋ ਕਿਰ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੋਤਾਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਸਨ੍ਨੇਹਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਪੁਚ੍ਛਿਯਮਾਨਾ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਅਨਾਦੀਨવਦਸ੍ਸਿਨੋ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰੇਸਞ੍ਚ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮਂ ਪਟਿਜਾਨਿਂਸੁ। ਏવਂ ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤੇਹਿ ਚ ਤੇਹਿ ਯਂ ਅਞ੍ਞੇ ਉਦਰਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਸੁਂ, ਤਂ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤੇਹਿਪਿ ਉਦਰਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ વਣ੍ਣੋ ਭਾਸਿਤੋ વਿਯ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਸਙ੍ਗਾਹਿਕੇਨੇવ ਨਯੇਨ ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਦਰਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾ ਗਿਹੀਨਂ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੇਸਂ ਚਤੁਤ੍ਥਪਾਰਾਜਿਕવਤ੍ਥੁਸਦਿਸਮੇવ। ਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਿਭਙ੍ਗੇਪਿ ਕੇવਲਂ ਤਤ੍ਥ ਪਾਰਾਜਿਕਞ੍ਚੇવ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਞ੍ਚ ਇਧ ਭੂਤਤ੍ਤਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਞ੍ਚੇવ ਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚ ਅਯਂ વਿਸੇਸੋ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।
੭੭. ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਭੂਤਂ ਆਰੋਚੇਤੀ’’ਤਿ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਾਨਕਾਲੇ ਹਿ ਅਨ੍ਤਰਾ વਾ ਅਤਿਕਡ੍ਢਿਯਮਾਨੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਭੂਤਂ ਆਰੋਚੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸੁਤਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸੀਲਗੁਣਂ ਪਨ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਪਿ ਆਰੋਚੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ‘‘ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਇਧ ਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਨਂ ਉਮ੍ਮਾਦਸ੍ਸ વਾ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖੇਪਸ੍ਸ વਾ ਅਭਾવਾਤਿ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਮ੍ਪਿ ਹਿ વਿਚਾਰਿਤਂ ‘‘ਝਾਨਲਾਭੀ ਪਨ ਪਰਿਹੀਨੇ ਝਾਨੇ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਭવੇਯ੍ਯ, ਤਸ੍ਸਪਿ ਭੂਤਾਰੋਚਨਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ, ਭੂਤਸ੍ਸੇવ ਅਭਾવਤੋ’’ਤਿ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਭੂਤਾਰੋਚਨਂ
ਭੂਤਾਰੋਚਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਟ੍ਠਮਂ।
੯. ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਰੋਚਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੭੮. ਨવਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਨਾਮ ਆਪਤ੍ਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਚ ਪਾਰਾਜਿਕਾਨਿ ਤੇਰਸ ਚ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾਤਿ ਇਮਿਸ੍ਸਾ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ‘‘ਪਾਰਾਜਿਕਾਨਿ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਸਦ੍ਦਤ੍ਥਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਪਨ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ વਿਚਾਰਣਾ – ਸਚੇ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਨ ਭવੇਯ੍ਯ, ਯਥਾ ਸਮਾਨੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ-ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸਦ੍ਦੇ ਯਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅવਸੇਸੋ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ; ਏવਮਿਧ ਸਮਾਨੇਪਿ ਪਾਰਾਜਿਕਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾਨਂ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਸਦ੍ਦੇ ਯਦਿ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਨਧਿਪ੍ਪੇਤਂ, ‘‘ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਨਾਮ ਆਪਤ੍ਤਿ ਤੇਰਸ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾ’’ਤਿ ਏਤਦੇવ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ। ਤਤ੍ਥ ਭવੇਯ੍ਯ ‘‘ਯੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવਤੋ ਚੁਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤੋ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ। ਏવਂ ਸਤਿ ਅਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤੋਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇવ ਚ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਅਸੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਧਮ੍ਮਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ, ਤਞ੍ਚੇ ਅਸੁਦ੍ਧਦਿਟ੍ਠਿ ਸਮਾਨੋ ਓਕਾਸਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਅਕ੍ਕੋਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ વਦਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਓਮਸવਾਦਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੩੮੯)। ਏવਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ વਿਚਾਰਿਯਮਾਨਾਯ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇવ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਥ ਖੋ ਸਬ੍ਬਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾવ ਏਤ੍ਥ ਪਮਾਣਂ, ਨ ਅਞ੍ਞਾ વਿਚਾਰਣਾ। ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਚ ਆવੋਚੁਮ੍ਹ – ‘‘ਬੁਦ੍ਧੇਨ ਧਮ੍ਮੋ વਿਨਯੋ ਚ વੁਤ੍ਤੋ, ਯੋ ਤਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਤਥੇવ ਞਾਤੋ’’ਤਿਆਦਿ (ਪਾਰਾ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.ਗਨ੍ਥਾਰਮ੍ਭਕਥਾ)। ਅਟ੍ਠਕਥਾਚਰਿਯਾ ਹਿ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ।
ਇਮਿਨਾਪਿ ਚੇਤਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਭਿਕ੍ਖੁਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾਤਿ ਹਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਭਿਕ੍ਖੁਸਮ੍ਮੁਤਿਯਾ ਚ ਆਰੋਚਨਂ ਆਯਤਿਂ ਸਂવਰਤ੍ਥਾਯ ਪੁਨ ਤਥਾਰੂਪਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨਾਪਜ੍ਜਨਤ੍ਥਾਯ ਭਗવਤਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਨ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅવਣ੍ਣਮਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਸਨਤ੍ਥਾਯ, ਸਾਸਨੇ ਚਸ੍ਸ ਪਤਿਟ੍ਠਾਨਿਸੇਧਨਤ੍ਥਾਯ
੮੦. ਅਤ੍ਥਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਮ੍ਮੁਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਪਰਿਯਨ੍ਤਾਤਿਆਦੀਸੁ ਪਨ ਯਾ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਮ੍ਮੁਤਿ વੁਤ੍ਤਾ, ਸਾ ਨ ਕਤ੍ਥਚਿ ਆਗਤਾ, ਇਧ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾਯੇવ ਪਨ ਅਭਿਣ੍ਹਾਪਤ੍ਤਿਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏવਮੇਸ ਪਰੇਸੁ ਹਿਰੋਤ੍ਤਪ੍ਪੇਨਾਪਿ ਆਯਤਿਂ ਸਂવਰਂ ਆਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਹਿਤੇਸਿਤਾਯ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ ਅਪਲੋਕੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਾਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ।
੮੨. ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਪਞ੍ਚਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਪਨ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ વਾ ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ વਾ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਦਿਤੋ ਪਞ੍ਚ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਾਨਿ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲੋ ਨਾਮ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੋ, ਸੇਸਾਨਿ ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲੋ। ਸੁਕ੍ਕવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਅਤ੍ਤਕਾਮਾ ਪਨਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੋ ਨਾਮਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
੮੩. વਤ੍ਥੁਂ ਆਰੋਚੇਤੀਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਸੁਕ੍ਕવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਅਤ੍ਤਕਾਮਂ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ ਆਪਨ੍ਨੋਤਿ ਏવਂ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਚੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਅਯਂ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ વਦਤਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ‘‘ਅਯਂ ਅਸੁਚਿਂ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨ ਨਯੇਨ વਤ੍ਥੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਘਟੇਤ੍વਾ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਰੋਚਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨવਮਂ।
੧੦. ਪਥવੀਖਣਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੮੬. ਦਸਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਜਾਤਾ ਚ ਪਥવੀ ਅਜਾਤਾ ਚ ਪਥવੀਤਿ ਇਮੇਹਿ ਪਦੇਹਿ ਜਾਤਪਥવਿਞ੍ਚ ਅਜਾਤਪਥવਿਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਅਪ੍ਪਪਾਸਾਣਾਦੀਸੁ ਅਪ੍ਪਾ ਪਾਸਾਣਾ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਅਪ੍ਪਪਾਸਾਣਾਤਿ ਏવਮਤ੍ਥੋ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਪਂਸੁਕਾਤਿ ਤੀਸੁ ਕੋਟ੍ਠਾਸੇਸੁ ਦ੍વੇ ਕੋਟ੍ਠਾਸਾ ਪਂਸੁ, ਏਕੋ ਪਾਸਾਣਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰੋ। ਅਦਡ੍ਢਾਪੀਤਿ ਉਦ੍ਧਨਪਤ੍ਤਪਚਨਕੁਮ੍ਭਕਾਰਾવਾਪਾਦਿવਸੇਨ ਤਥਾ ਤਥਾ ਅਦਡ੍ਢਾ। ਸਾ ਪਨ વਿਸੁਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੁਦ੍ਧਪਂਸੁਆਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਾવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨਸਕ੍ਖਰਾਤਿ ਬਹੁਤਰਾ ਸਕ੍ਖਰਾ। ਹਤ੍ਥਿਕੁਚ੍ਛਿਯਂ ਕਿਰ ਏਕਪਚ੍ਛਿਪੂਰਂ ਆਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਦੋਣਿਯਂ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਪਥવਿਯਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਸਕ੍ਖਰਭਾવਂ ਞਤ੍વਾ ਸਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ ਖਣਿਂਸੁ। ਯਾਨਿ ਪਨ ਮਜ੍ਝੇ ‘‘ਅਪ੍ਪਪਂਸੁ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਿਕਾ’’ਤਿ ਦ੍વੇ ਪਦਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨਪਾਸਾਣਾਦਿਪਞ੍ਚਕਮੇવ ਪવਿਸਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂਯੇવ ਹਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਪਭੇਦਦਸ੍ਸਨਮੇਤਂ। ਸਯਂ ਖਣਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਹਾਰੇ ਪਹਾਰੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਕਿਂ ਆਣਤ੍ਤੋ ਬਹੁਕਮ੍ਪਿ ਖਣਤੀਤਿ ਸਚੇਪਿ ਸਕਲਦਿવਸਂ ਖਣਤਿ, ਆਣਾਪਕਸ੍ਸ ਏਕਂਯੇવ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਕੁਸਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਆਣਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਤਂ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ਖਣਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾਚਾਯ વਾਚਾਯ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਅਯਂ ਤਾવ ਪਾਲ਼ਿવਣ੍ਣਨਾ।
ਅਯਂ ਪਨ ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ‘‘ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ ਖਣਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ। ਖਤਾਯੇવ ਹਿ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਯਂ ਕਪ੍ਪਿਯવੋਹਾਰੋ। ਏਸ ਨਯੋ ‘‘વਾਪਿਂ ਤਲ਼ਾਕਂ ਆવਾਟਂ ਖਣਾ’’ਤਿਆਦੀਸੁਪਿ। ‘‘ਇਮਂ ਓਕਾਸਂ ਖਣ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਓਕਾਸੇ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ ਖਣਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਪਨ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ‘‘ਕਨ੍ਦਂ ਖਣ, ਮੂਲਂ ਖਣਾ’’ਤਿ ਅਨਿਯਾਮੇਤ੍વਾ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ‘‘ਇਮਂ વਲ੍ਲਿਂ ਖਣ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਓਕਾਸੇ ਕਨ੍ਦਂ વਾ ਮੂਲਂ વਾ ਖਣਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ ਸੋਧੇਨ੍ਤੇਹਿ ਯੋ ਕੁਟੇਹਿ ਉਸ੍ਸਿਞ੍ਚਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ ਤਨੁਕਕਦ੍ਦਮੋ, ਤਂ ਅਪਨੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਬਹਲਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਆਤਪੇਨ ਸੁਕ੍ਖਕਦ੍ਦਮੋ ਫਲਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਯੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਥવਿਯਾ ਅਸਮ੍ਬਦ੍ਧੋ, ਤਮੇવ ਅਪਨੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਉਦਕੇਨ ਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਉਦਕਪਪ੍ਪਟਕੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, વਾਤਪ੍ਪਹਾਰੇਨ ਚਲਤਿ, ਤਂ ਅਪਨੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਆਦੀਨਂ ਤਟਂ
ਗੋਕਣ੍ਟਕੋ ਨਾਮ ਗਾવੀਨਂ ਖੁਰਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਦ੍ਦਮੋ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਹੇਟ੍ਠਿਮਤਲੇਨ ਭੂਮਿਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ ਹੋਤਿ, ਏਕਦਿવਸਮ੍ਪਿ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਕਸਿਤਟ੍ਠਾਨੇਪਿ ਨਙ੍ਗਲਚ੍ਛਿਨ੍ਨਮਤ੍ਤਿਕਾਪਿਣ੍ਡਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਪੁਰਾਣਸੇਨਾਸਨਂ ਹੋਤਿ ਅਚ੍ਛਦਨਂ વਾ વਿਨਟ੍ਠਚ੍ਛਦਨਂ વਾ, ਅਤਿਰੇਕਚਾਤੁਮਾਸਂ ਓવਟ੍ਠਂ ਜਾਤਪਥવੀਸਙ੍ਖ੍ਯਮੇવ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਤੋ ਅવਸੇਸਂ ਛਦਨਿਟ੍ਠਕਂ વਾ ਗੋਪਾਨਸੀਆਦਿਕਂ ਉਪਕਰਣਂ વਾ ‘‘ਇਟ੍ਠਕਂ ਗਣ੍ਹਾਮਿ ਗੋਪਨਸਿਂ ਭਿਤ੍ਤਿਪਾਦਂ ਪਦਰਤ੍ਥਰਣਂ ਪਾਸਾਣਤ੍ਥਮ੍ਭਂ ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਮਤ੍ਤਿਕਾ ਪਤਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਭਿਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤਿਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਯਾ ਯਾ ਅਤਿਨ੍ਤਾ ਤਂ ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
ਅਨ੍ਤੋਗੇਹੇ ਮਤ੍ਤਿਕਾਪੁਞ੍ਜੋ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ
ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ
ਪਥવਿਯਂ ਅਟ੍ਠਿਸੂਚਿਕਣ੍ਟਕਾਦੀਸੁਪਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਆਕੋਟੇਤੁਂ વਾ ਪવੇਸੇਤੁਂ વਾ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਸ੍ਸਾવਧਾਰਾਯ વੇਗੇਨ ਪਥવਿਂ ਭਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਏવਂ ਪਸ੍ਸਾવਮ੍ਪਿ ਕਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਕਰੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ। વਿਸਮਭੂਮਿਂ ਸਮਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਸਮ੍ਮੁਞ੍ਜਨਿਯਾ ਘਂਸਿਤੁਮ੍ਪਿ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, વਤ੍ਤਸੀਸੇਨੇવ ਹਿ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਕੇਚਿ ਕਤ੍ਤਰਯਟ੍ਠਿਯਾ ਭੂਮਿਂ ਕੋਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿ, ਪਾਦਙ੍ਗੁਟ੍ਠਕੇਨ વਿਲਿਖਨ੍ਤਿ, ‘‘ਚਙ੍ਕਮਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਭੂਮਿਂ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਾ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। વੀਰਿਯਸਮ੍ਪਗ੍ਗਹਤ੍ਥਂ
੮੭. ਖਣਤਿ વਾ ਖਣਾਪੇਤਿ વਾਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਪਾਦਙ੍ਗੁਟ੍ਠਕੇਨਪਿ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨੀਸਲਾਕਾਯਪਿ ਸਯਂ વਾ ਖਣਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ ਖਣਾਪੇਤਿ। ਭਿਨ੍ਦਤਿ વਾ ਭੇਦਾਪੇਤਿ વਾਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਉਦਕਮ੍ਪਿ ਛਡ੍ਡੇਨ੍ਤੋ ਸਯਂ વਾ ਭਿਨ੍ਦਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ ਭਿਨ੍ਦਾਪੇਤਿ। ਦਹਤਿ વਾ ਦਹਾਪੇਤਿ વਾਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਪਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਚਨ੍ਤੋ ਸਯਂ વਾ ਦਹਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ ਦਹਾਪੇਤਿ। ਯਤ੍ਤਕੇਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਅਗ੍ਗਿਂ ਦੇਤਿ વਾ ਦਾਪੇਤਿ વਾ ਤਤ੍ਤਕਾਨਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਨਿ। ਪਤ੍ਤਂ ਪਚਨ੍ਤੇਨਪਿ ਹਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਕ੍ਕਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਹਿ ਪਚਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਦਡ੍ਢਾਯ ਪਥવਿਯਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਠਪੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਤ੍ਤਪਚਨਕਪਾਲਸ੍ਸ ਪਨ ਉਪਰਿ ਅਗ੍ਗਿਂ ਠਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਦਾਰੂਨਂ ਉਪਰਿ ਠਪੇਤਿ
ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਹਿ ਇਟ੍ਠਕਾਦੀਨਂਯੇવ ਉਪਰਿ ਠਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਤੇਸਂ ਅਨੁਪਾਦਾਨਤ੍ਤਾ। ਨ ਹਿ ਤਾਨਿ ਅਗ੍ਗਿਸ੍ਸ ਉਪਾਦਾਨਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਸੁਕ੍ਖਖਾਣੁਸੁਕ੍ਖਰੁਕ੍ਖਾਦੀਸੁਪਿ ਅਗ੍ਗਿਂ ਦਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਪਥવਿਂ ਅਪ੍ਪਤ੍ਤਮੇવ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਤ੍વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਦੇਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ। ਪਚ੍ਛਾ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਅવਿਸਯਤ੍ਤਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਤਿਣੁਕ੍ਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਹਤ੍ਥੇ ਡਯ੍ਹਮਾਨੇ ਭੂਮਿਯਂ ਪਾਤੇਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਪਤਿਤਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਉਪਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਦਡ੍ਢਪਥવਿਯਾ ਚ ਯਤ੍ਤਕਂ ਠਾਨਂ ਉਸੁਮਾਯ ਅਨੁਗਤਂ, ਸਬ੍ਬਂ વਿਕੋਪੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਤਤ੍ਥੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਯੋ ਪਨ ਅਜਾਨਨਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਣੀਸਹਿਤੇਨ ਅਗ੍ਗਿਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇਨ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ વਦਤਿ, ‘‘ਜਾਲੇਹੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ, ‘‘ਹਤ੍ਥੋ ਡਯ੍ਹਤੀ’’ਤਿ વਦਤਿ, ‘‘ਯਥਾ ਨ ਡਯ੍ਹਤਿ ਤਥਾ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ। ‘‘ਭੂਮਿਯਂ ਪਾਤੇਹੀ’’ਤਿ ਪਨ ਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਹਤ੍ਥੇ ਡਯ੍ਹਮਾਨੇ ਪਾਤੇਤਿ ‘‘ਪਥવਿਂ ਦਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਅਪਾਤਿਤਤ੍ਤਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਪਤਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਪਨ ਅਗ੍ਗਿਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਕੁਰੁਨ੍ਦਿਯਂ વੁਤ੍ਤਂ।
੮੮. ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਇਮਂ ਜਾਨਾਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਇਮਸ੍ਸ ਥਮ੍ਭਸ੍ਸ ਆવਾਟਂ ਜਾਨ, ਮਹਾਮਤ੍ਤਿਕਂ ਜਾਨ, ਥੁਸਮਤ੍ਤਿਕਂ ਜਾਨ, ਮਹਾਮਤ੍ਤਿਕਂ ਦੇਹਿ, ਥੁਸਮਤ੍ਤਿਕਂ ਦੇਹਿ, ਮਤ੍ਤਿਕਂ ਆਹਰ, ਪਂਸੁਂ ਆਹਰ, ਮਤ੍ਤਿਕਾਯ
ਅਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਾਤਿ ਅਸਤਿਯਾਤਿ ਅਞ੍ਞવਿਹਿਤੋ ਕੇਨਚਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਪਾਦਙ੍ਗੁਟ੍ਠਕੇਨ વਾ ਕਤ੍ਤਰਯਟ੍ਠਿਯਾ વਾ ਪਥવਿਂ વਿਲਿਖਨ੍ਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਏવਂ ਅਸਤਿਯਾ વਿਲਿਖਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਨ੍ਤੋਗੇਹੇ ਓવਟ੍ਠਂ ਛਨ੍ਨਂ ਪਥવਿਂ ‘‘ਅਕਪ੍ਪਿਯਪਥવੀ’’ਤਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਪਥવੀ’’ਤਿ ਸਞ੍ਞਾਯ વਿਕੋਪੇਤਿ, ‘‘ਖਣਾਮਿ ਭਿਨ੍ਦਾਮਿ ਦਹਾਮੀ’’ਤਿ વਾ ਨ ਜਾਨਾਤਿ
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ। ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਪਥવੀਖਣਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦਸਮਂ।
ਸਮਤ੍ਤੋ વਣ੍ਣਨਾਕ੍ਕਮੇਨ ਮੁਸਾવਾਦવਗ੍ਗੋ ਪਠਮੋ।
੨. ਭੂਤਗਾਮવਗ੍ਗੋ
੧. ਭੂਤਗਾਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੮੯. ਸੇਨਾਸਨવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਅਨਾਦਿਯਨ੍ਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸਾ વਚਨਂ ਅਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ। ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਬਾਹੁਂ ਆਕੋਟੇਸੀਤਿ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਫਰਸੁਂ ਨਿਗ੍ਗਹੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੋ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਚਕ੍ਖੁવਿਸਯਾਤੀਤੇ ਮਹਾਰਾਜਸਨ੍ਤਿਕਾ ਲਦ੍ਧੇ ਰੁਕ੍ਖਟ੍ਠਕਦਿਬ੍ਬવਿਮਾਨੇ ਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦਾਰਕਸ੍ਸ ਬਾਹੁਂ ਥਨਮੂਲੇਯੇવ ਛਿਨ੍ਦਿ। ਨ ਖੋ ਮੇਤਂ ਪਤਿਰੂਪਨ੍ਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਅਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪવਣ੍ਣਨਾ – ਹਿਮવਨ੍ਤੇ ਕਿਰ ਪਕ੍ਖਦਿવਸੇਸੁ ਦੇવਤਾਸਨ੍ਨਿਪਾਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਰੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ – ‘‘ਤ੍વਂ ਰੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮੇ ਠਿਤਾ ਨ ਠਿਤਾ’’ਤਿ? ਰੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਰੁਕ੍ਖੇ ਛਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਰੁਕ੍ਖਦੇવਤਾਯ ਮਨੋਪਦੋਸਸ੍ਸ ਅਕਰਣਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਾ ਦੇવਤਾ ਰੁਕ੍ਖਧਮ੍ਮੇ ਅਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਸਾ ਦੇવਤਾਸਨ੍ਨਿਪਾਤਂ ਪવਿਸਿਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ। ਇਤਿ ਸਾ ਦੇવਤਾ ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਨਸ੍ਸਾ ‘‘ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਪਿਤਿਕੋ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਅਦ੍ਧਾ ਭਗવਾ ਇਮਂ ਇਮਸ੍ਸ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਰਿਯਾਦਂ ਬਨ੍ਧਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਞਪੇਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਪਟਿਸਞ੍ਚਿਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਅਹੋਸਿ। ਸਚਜ੍ਜ ਤ੍વਂ ਦੇવਤੇਤਿ ਸਚੇ ਅਜ੍ਜ ਤ੍વਂ ਦੇવਤੇ। ਪਸવੇਯ੍ਯਾਸੀਤਿ ਜਨੇਯ੍ਯਾਸਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ વਤ੍વਾ ਭਗવਾ ਤਂ ਦੇવਤਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤੋ –
‘‘ਯੋ
ਤਮਹਂ ਸਾਰਥਿਂ ਬ੍ਰੂਮਿ, ਰਸ੍ਮਿਗ੍ਗਾਹੋ ਇਤਰੋ ਜਨੋ’’ਤਿ॥ (ਧ॰ ਪ॰ ੨੨੨)।
ਇਮਂ ਗਾਥਮਭਾਸਿ। ਗਾਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸਾ ਦੇવਤਾ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਸਿ। ਪੁਨ ਭਗવਾ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਪਰਿਸਾਯ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ –
‘‘ਯੋ ਉਪ੍ਪਤਿਤਂ વਿਨੇਤਿ ਕੋਧਂ, વਿਸਟਂ ਸਪ੍ਪવਿਸਂવ ਓਸਧੇਹਿ।
ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਜਹਾਤਿ ਓਰਪਾਰਂ, ਉਰਗੋ ਜਿਣ੍ਣਮਿવਤ੍ਤਚਂ ਪੁਰਾਣ’’ਨ੍ਤਿ॥ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੧)।
ਇਮਂ ਗਾਥਮਭਾਸਿ। ਤਤ੍ਰ ਪਠਮਗਾਥਾ ਧਮ੍ਮਪਦੇ ਸਙ੍ਗਹਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹਾ, ਦੁਤਿਯਾ ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤੇ, વਤ੍ਥੁ ਪਨ વਿਨਯੇਤਿ। ਅਥ ਭਗવਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋਯੇવ ਤਸ੍ਸਾ ਦੇવਤਾਯ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਆવਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਪਤਿਰੂਪਂ ਠਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਗਚ੍ਛ, ਦੇવਤੇ, ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਓਕਾਸੇ ਰੁਕ੍ਖੋ વਿવਿਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਪਗਚ੍ਛਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਕਿਰ ਰੁਕ੍ਖੋ ਨ ਆਲ਼વਿਰਟ੍ਠੇ, ਜੇਤવਨਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤੋਪਰਿਕ੍ਖੇਪੇ, ਯਸ੍ਸ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਅਹੋਸਿ, ਸੋ ਚੁਤੋ; ਤਸ੍ਮਾ ‘‘વਿવਿਤ੍ਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਚ ਪਨ ਸਾ ਦੇવਤਾ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਤੋ ਲਦ੍ਧਪਰਿਹਾਰਾ ਬੁਦ੍ਧੁਪਟ੍ਠਾਯਿਕਾ ਅਹੋਸਿ। ਯਦਾ ਦੇવਤਾਸਮਾਗਮੋ ਹੋਤਿ, ਤਦਾ ਮਹੇਸਕ੍ਖਦੇવਤਾਸੁ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਸੁ
੯੦. ਭੂਤਗਾਮਪਾਤਬ੍ਯਤਾਯਾਤਿ ਭੂਤਾ; ਜਾਯਨ੍ਤਿ વਡ੍ਢਨ੍ਤਿ ਜਾਤਾ વਡ੍ਢਿਤਾ ਚਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਗਾਮੋਤਿ ਰਾਸਿ; ਭੂਤਾਨਂ ਗਾਮੋਤਿ ਭੂਤਗਾਮੋ; ਭੂਤਾ ਏવ વਾ ਗਾਮੋ ਭੂਤਗਾਮੋ; ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਹਰਿਤਤਿਣਰੁਕ੍ਖਾਦੀਨਮੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਪਾਤਬ੍ਯਸ੍ਸ ਭਾવੋ ਪਾਤਬ੍ਯਤਾ; ਛੇਦਨਭੇਦਨਾਦੀਹਿ ਯਥਾਰੁਚਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਸਾ ਭੂਤਗਾਮਪਾਤਬ੍ਯਤਾਯ; ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮવਚਨਂ, ਭੂਤਗਾਮਪਾਤਬ੍ਯਤਾਹੇਤੁ, ਭੂਤਗਾਮਸ੍ਸ ਛੇਦਨਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
੯੧. ਇਦਾਨਿ ਭੂਤਗਾਮੋ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚ ਬੀਜਜਾਤਾਨੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਭੂਤਗਾਮੋ ਨਾਮਾਤਿ ਭੂਤਗਾਮਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਯਸ੍ਮਿਂ ਸਤਿ ਭੂਤਗਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਪਞ੍ਚ ਬੀਜਜਾਤਾਨੀ’’ਤਿ ਆਹਾਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ વੁਤ੍ਤਂ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਯਾਨਿ વਾ ਪਨਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਮੂਲੇ ਜਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦੀਨਿ ਨ ਸਮੇਨ੍ਤਿ। ਨ ਹਿ ਮੂਲਬੀਜਾਦੀਨਿ ਮੂਲਾਦੀਸੁ ਜਾਯਨ੍ਤਿ, ਮੂਲਾਦੀਸੁ ਜਾਯਮਾਨਾਨਿ ਪਨ ਤਾਨਿ ਬੀਜਾਕਤਾਨਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮੇਤ੍ਥ વਣ੍ਣਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਭੂਤਗਾਮੋ ਨਾਮਾਤਿ વਿਭਜਿਤਬ੍ਬਪਦਂ। ਪਞ੍ਚਾਤਿ ਤਸ੍ਸ વਿਭਾਗਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ। ਬੀਜਜਾਤਾਨੀਤਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਧਮ੍ਮਨਿਦਸ੍ਸਨਂ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਬੀਜੇਹਿ ਜਾਤਾਨਿ ਬੀਜਜਾਤਾਨਿ; ਰੁਕ੍ਖਾਦੀਨਮੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਅਪਰੋ ਨਯੋ – ਬੀਜਾਨਿ ਚ ਤਾਨਿ વਿਜਾਤਾਨਿ ਚ ਪਸੂਤਾਨਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਪਣ੍ਣਮੂਲਾਨੀਤਿ ਬੀਜਜਾਤਾਨਿ। ਏਤੇਨ ਅਲ੍ਲવਾਲਿਕਾਦੀਸੁ ਠਪਿਤਾਨਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਪਣ੍ਣਮੂਲਾਨਂ ਸਿਙ੍ਗਿવੇਰਾਦੀਨਂ ਸਙ੍ਗਹੋ ਕਤੋ ਹੋਤਿ।
ਇਦਾਨਿ ਯੇਹਿ ਬੀਜੇਹਿ ਜਾਤਤ੍ਤਾ ਰੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ ਬੀਜਜਾਤਾਨੀਤਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮੂਲਬੀਜ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤੇਸਂ ਉਦ੍ਦੇਸੋ ਪਾਕਟੋ ਏવ। ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਯਾਨਿ વਾ ਪਨਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਮੂਲੇ ਜਾਯਨ੍ਤਿ ਮੂਲੇ ਸਞ੍ਜਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਬੀਜਤੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਨ ਬੀਜਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ
੯੨. ਇਦਾਨਿ ਯਂ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਭੂਤਗਾਮਪਾਤਬ੍ਯਤਾਯ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਸਞ੍ਞਾવਸੇਨ ਆਪਤ੍ਤਾਨਾਪਤ੍ਤਿਭੇਦਂ ਪਾਤਬ੍ਯਤਾਭੇਦਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਬੀਜੇ ਬੀਜਸਞ੍ਞੀਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਯਥਾ ‘‘ਸਾਲੀਨਂ
ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕਥਾ – ਭੂਤਗਾਮਂ વਿਕੋਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਭੂਤਗਾਮਪਰਿਮੋਚਿਤਂ ਪਞ੍ਚવਿਧਮ੍ਪਿ ਬੀਜਗਾਮਂ વਿਕੋਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਬੀਜਗਾਮਭੂਤਗਾਮੋ ਨਾਮੇਸ ਅਤ੍ਥਿ ਉਦਕਟ੍ਠੋ, ਅਤ੍ਥਿ ਥਲਟ੍ਠੋ
ਥਲਟ੍ਠੇ – ਛਿਨ੍ਨਰੁਕ੍ਖਾਨਂ ਅવਸਿਟ੍ਠੋ ਹਰਿਤਖਾਣੁ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਕਕੁਧਕਰਞ੍ਜਪਿਯਙ੍ਗੁਪਨਸਾਦੀਨਂ ਖਾਣੁ ਉਦ੍ਧਂ
ਯਾਨਿ ਕਾਨਿਚਿ ਬੀਜਾਨਿ ਪਥવਿਯਂ વਾ ਉਦਕੇਨ ਸਿਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਾਨਿ, ਕਪਾਲਾਦੀਸੁ વਾ ਅਲ੍ਲਪਂਸੁਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਮੂਲਮਤ੍ਤੇ ਪਣ੍ਣਮਤ੍ਤੇ વਾ ਨਿਗ੍ਗਤੇਪਿ ਬੀਜਾਨਿਯੇવ। ਸਚੇਪਿ ਮੂਲਾਨਿ ਚ ਉਪਰਿ ਅਙ੍ਕੁਰੋ ਚ ਨਿਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ, ਯਾવ ਅਙ੍ਕੁਰੋ ਹਰਿਤੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਾવ ਬੀਜਾਨਿਯੇવ। ਮੁਗ੍ਗਾਦੀਨਂ ਪਨ ਪਣ੍ਣੇਸੁ ਉਟ੍ਠਿਤੇਸੁ વੀਹਿਆਦੀਨਂ વਾ ਅਙ੍ਕੁਰੇ ਹਰਿਤੇ ਨੀਲਪਣ੍ਣવਣ੍ਣੇ ਜਾਤੇ ਭੂਤਗਾਮਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤਾਲਟ੍ਠੀਨਂ ਪਠਮਂ ਸੂਕਰਦਾਠਾ વਿਯ ਮੂਲਂ ਨਿਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ। ਨਿਗ੍ਗਤੇਪਿ ਯਾવ ਉਪਰਿ ਪਤ੍ਤવਟ੍ਟਿ ਨ ਨਿਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਾવ ਬੀਜਗਾਮੋਯੇવ। ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਸ੍ਸ ਤਚਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦਨ੍ਤਸੂਚਿ વਿਯ ਅਙ੍ਕੁਰੋ ਨਿਗ੍ਗਚ੍ਛਤਿ
ਅਮ੍ਬਟ੍ਠਿਆਦੀਨਿ વੀਹਿਆਦੀਹਿ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। વਨ੍ਦਾਕਾ વਾ ਅਞ੍ਞਾ વਾ ਯਾ ਕਾਚਿ ਰੁਕ੍ਖੇ ਜਾਯਿਤ੍વਾ ਰੁਕ੍ਖਂ ਓਤ੍ਥਰਤਿ, ਰੁਕ੍ਖੋવ ਤਸ੍ਸਾ ਠਾਨਂ, ਤਂ વਿਕੋਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਤਤੋ ਉਦ੍ਧਰਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਏਕਾ ਅਮੂਲਿਕਾ ਲਤਾ ਹੋਤਿ, ਅਙ੍ਗੁਲਿવੇਠਕੋ વਿਯ વਨਪ੍ਪਗੁਮ੍ਬਦਣ੍ਡਕੇ વੇਠੇਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਯਮੇવ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ। ਗੇਹਮੁਖਪਾਕਾਰવੇਦਿਕਾਚੇਤਿਯਾਦੀਸੁ ਨੀਲવਣ੍ਣੋ
ਪਾਸਾਣਜਾਤਿਪਾਸਾਣਦਦ੍ਦੁਸੇવਾਲਸੇਲੇਯ੍ਯਕਾਦੀਨਿ ਅਹਰਿਤવਣ੍ਣਾਨਿ ਅਪਤ੍ਤਕਾਨਿ ਚ ਦੁਕ੍ਕਟવਤ੍ਥੁਕਾਨਿ। ਅਹਿਚ੍ਛਤ੍ਤਕਂ ਯਾવ ਮਕੁਲ਼ਂ ਹੋਤਿ, ਤਾવ ਦੁਕ੍ਕਟવਤ੍ਥੁ। ਪੁਪ੍ਫਿਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਂ। ਅਲ੍ਲਰੁਕ੍ਖਤੋ ਪਨ ਅਹਿਚ੍ਛਤ੍ਤਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੋ ਰੁਕ੍ਖਤ੍ਤਚਂ વਿਕੋਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਤ੍ਥ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਰੁਕ੍ਖਪਪ੍ਪਟਿਕਾਯਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਯਾ ਪਨ ਇਨ੍ਦਸਾਲਕਕੁਧਾਦੀਨਂ ਪਪ੍ਪਟਿਕਾ ਰੁਕ੍ਖਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਤਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਨਿਯ੍ਯਾਸਮ੍ਪਿ ਰੁਕ੍ਖਤੋ ਮੁਚ੍ਚਿਤ੍વਾ ਠਿਤਂ ਸੁਕ੍ਖਰੁਕ੍ਖੇ વਾ ਲਗ੍ਗਂ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਅਲ੍ਲਰੁਕ੍ਖਤੋ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਲਾਖਾਯਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਰੁਕ੍ਖਂ ਚਾਲੇਤ੍વਾ ਪਣ੍ਡੁਪਲਾਸਂ વਾ ਪਰਿਣਤਕਣਿਕਾਰਾਦਿਪੁਪ੍ਫਂ વਾ ਪਾਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇવ। ਹਤ੍ਥਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚੇਨ ਮੁਦੁਕੇਸੁ ਇਨ੍ਦਸਾਲਨੁਹੀਖਨ੍ਧਾਦੀਸੁ વਾ ਤਤ੍ਥਜਾਤਕਤਾਲਪਣ੍ਣਾਦੀਸੁ વਾ ਅਕ੍ਖਰਂ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
ਸਾਮਣੇਰਾਨਂ
ਛਿਨ੍ਦਤਿ વਾ ਛੇਦਾਪੇਤਿ વਾਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਸਮ੍ਮੁਞ੍ਜਨੋਸਲਾਕਾਯਪਿ ਤਿਣਾਨਿ ਛਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਭੂਮਿਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਸਯਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ ਛੇਦਾਪੇਤਿ। ਭਿਨ੍ਦਤਿ વਾ ਭੇਦਾਪੇਤਿ વਾਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ
ਪਚਤਿ વਾ ਪਚਾਪੇਤਿ વਾਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਪਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪਚਿਤੁਕਾਮੋ ਤਿਣਾਦੀਨਂ ਉਪਰਿ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਅਗ੍ਗਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਸਯਂ વਾ ਪਚਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ ਪਚਾਪੇਤੀਤਿ
ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਇਮਂ ਜਾਨਾਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਇਮਂ ਮੂਲਭੇਸਜ੍ਜਂ ਜਾਨ, ਇਮਂ ਮੂਲਂ વਾ ਪਣ੍ਣਂ વਾ ਦੇਹਿ, ਇਮਂ ਰੁਕ੍ਖਂ વਾ ਲਤਂ વਾ ਆਹਰ, ਇਮਿਨਾ ਪੁਪ੍ਫੇਨ વਾ ਫਲੇਨ વਾ ਪਣ੍ਣੇਨ વਾ ਅਤ੍ਥੋ, ਇਮਂ ਰੁਕ੍ਖਂ વਾ ਲਤਂ વਾ ਫਲਂ
ਕਪ੍ਪਿਯਕਰਣਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਸਾਰੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ – ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਮਣਕਪ੍ਪੇਹਿ ਫਲਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਅਗ੍ਗਿਪਰਿਜਿਤਂ ਸਤ੍ਥਪਰਿਜਿਤਂ ਨਖਪਰਿਜਿਤਂ ਅਬੀਜਂ ਨਿਬ੍ਬਟ੍ਟਬੀਜਮੇવ ਪਞ੍ਚਮ’’ਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਅਗ੍ਗਿਪਰਿਜਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਪਰਿਜਿਤਂ ਅਧਿਭੂਤਂ ਦਡ੍ਢਂ ਫੁਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਸਤ੍ਥਪਰਿਜਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਸਤ੍ਥੇਨ ਪਰਿਜਿਤਂ ਅਧਿਭੂਤਂ ਛਿਨ੍ਨਂ વਿਦ੍ਧਂ વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਸ ਨਯੋ ਨਖਪਰਿਜਿਤੇ। ਅਬੀਜਨਿਬ੍ਬਟ੍ਟਬੀਜਾਨਿ ਸਯਮੇવ ਕਪ੍ਪਿਯਾਨਿ। ਅਗ੍ਗਿਨਾ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਕਟ੍ਠਗ੍ਗਿਗੋਮਯਗ੍ਗਿਆਦੀਸੁ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਲੋਹਖਣ੍ਡੇਨਪਿ ਆਦਿਤ੍ਤੇਨ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਏਕਦੇਸੇ ਫੁਸਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਕਪ੍ਪਿਯ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾવ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਤ੍ਥੇਨ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਲੋਹਮਯਸਤ੍ਥਸ੍ਸ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਸੂਚਿਨਖਚ੍ਛੇਦਨਾਨਮ੍ਪਿ ਤੁਣ੍ਡੇਨ વਾ ਧਾਰਾਯ વਾ ਛੇਦਂ વਾ
ਤਤ੍ਥ ਸਚੇਪਿ ਬੀਜਾਨਂ ਪਬ੍ਬਤਮਤ੍ਤੋ ਰਾਸਿ ਰੁਕ੍ਖਸਹਸ੍ਸਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਾਬਦ੍ਧਂ ਕਤ੍વਾ ਉਚ੍ਛੂਨਂ વਾ ਮਹਾਭਾਰੋ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਬੀਜੇ વਾ ਰੁਕ੍ਖਸਾਖਾਯ વਾ ਉਚ੍ਛੁਮ੍ਹਿ વਾ ਕਪ੍ਪਿਯੇ ਕਤੇ ਸਬ੍ਬਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ। ਉਚ੍ਛੂ ਚ ਦਾਰੂਨਿ ਚ ਏਕਤੋ ਬਦ੍ਧਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਉਚ੍ਛੁਂ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਦਾਰੁਂ
ਅਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਾਤਿ ਪਾਸਾਣਰੁਕ੍ਖਾਦੀਨਿ વਾ ਪવਟ੍ਟੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸਾਖਂ વਾ ਕਡ੍ਢਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕਤ੍ਤਰਦਣ੍ਡੇਨ વਾ ਭੂਮਿਂ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਿਣਾਨਿ ਛਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਾਨਿ ਤੇਨ ਛਿਨ੍ਦਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਏવਂ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਅਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ ਨਾਮ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਇਤਿ ਅਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
ਅਸਤਿਯਾਤਿ ਅਞ੍ਞવਿਹਿਤੋ ਕੇਨਚਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਥੇਨ੍ਤੋ ਪਾਦਙ੍ਗੁਟ੍ਠਕੇਨ વਾ ਹਤ੍ਥੇਨ વਾ ਤਿਣਂ વਾ ਲਤਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਏવਂ ਅਸਤਿਯਾ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
ਅਜਾਨਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਬੀਜਗਾਮੋਤਿ વਾ ਭੂਤਗਾਮੋਤਿ વਾ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਛਿਨ੍ਦਾਮੀਤਿਪਿ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਕੇવਲਂ વਤਿਯਾ વਾ ਪਲਾਲਪੁਞ੍ਜੇ વਾ ਨਿਖਾਦਨਂ વਾ ਖਣਿਤ੍ਤਿਂ વਾ ਕੁਦਾਲਂ વਾ ਸਙ੍ਗੋਪਨਤ੍ਥਾਯ ਠਪੇਤਿ, ਡਯ੍ਹਮਾਨਹਤ੍ਥੋ વਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਪਾਤੇਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਤਿਣਾਨਿ ਛਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ વਾ ਡਯ੍ਹਨ੍ਤਿ વਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸવਿਗ੍ਗਹਪਾਰਾਜਿਕવਣ੍ਣਨਾਯਂ ਪਨ ਸਬ੍ਬਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ‘‘ਸਚੇ
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ। ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਭੂਤਗਾਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਠਮਂ।
੨. ਅਞ੍ਞવਾਦਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੯੪. ਦੁਤਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਅਨਾਚਾਰਂ ਆਚਰਿਤ੍વਾਤਿ ਅਕਾਤਬ੍ਬਂ ਕਤ੍વਾ; ਕਾਯવਚੀਦ੍વਾਰੇਸੁ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞੇਨ વਚਨੇਨ ਅਞ੍ਞਂ વਚਨਂ ਪਟਿਚਰਤਿ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤਿ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਤਿ; ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਪਟਿਚਰਣવਿਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਕੋ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ વਚਨਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ – ਸੋ ਕਿਰ ਕਿਞ੍ਚਿ વੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਆવੁਸੋ, ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋਸੀ’’ਤਿ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ‘‘ਕੋ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ વਦਤਿ। ‘‘ਤਤੋ ਤ੍વ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਹਂ ਕਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਅਥ ‘‘ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ વਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ વਤ੍ਥੁਂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ‘‘ਅਹਂ ਕਿਸ੍ਮਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਤਤੋ ‘‘ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਨਾਮ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਅਹਂ ਕਥਂ ਆਪਨ੍ਨੋ, ਕਿਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਆਪਨ੍ਨੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਅਥ ‘‘ਇਦਂ ਨਾਮ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਆਪਨ੍ਨੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕਂ ਭਣਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਤਤੋ ‘‘ਤਂ ਭਣਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਕਿਂ ਭਣਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ।
ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞવਾਦਕਂ ਰੋਪੇਤੂਤਿ ਅਞ੍ਞવਾਦਕਂ ਆਰੋਪੇਤੁ; ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਹੇਸਕਂ ਰੋਪੇਤੂਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
੯੮. ਅਞ੍ਞવਾਦਕੇ વਿਹੇਸਕੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞਂ વਦਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞવਾਦਕਂ; ਅਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਣਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ। વਿਹੇਸੇਤੀਤਿ વਿਹੇਸਕਂ; ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਸ੍ਸੇਤਂ ਨਾਮਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਞ੍ਞવਾਦਕੇ વਿਹੇਸਕੇ। ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ વਤ੍ਥੁਦ੍વਯੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਦ੍વਯਂ વੁਤ੍ਤਂ।
੧੦੦. ਅਰੋਪਿਤੇ ਅਞ੍ਞવਾਦਕੇਤਿ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ਅਨਾਰੋਪਿਤੇ ਅਞ੍ਞવਾਦਕੇ। ਅਰੋਪਿਤੇ વਿਹੇਸਕੇਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
੧੦੧. ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮੇ ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਸਞ੍ਞੀਤਿਆਦੀਸੁ ਯਂ ਤਂ ਅਞ੍ਞવਾਦਕવਿਹੇਸਕਰੋਪਨਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਤਞ੍ਚੇ ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਸਞ੍ਞੀ ਅਞ੍ਞવਾਦਕਞ੍ਚ વਿਹੇਸਕਞ੍ਚ ਕਰੋਤਿ, ਅਥਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਞ੍ਞવਾਦਕੇ ਚ વਿਹੇਸਕੇ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
੧੦੨. ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਪੁਚ੍ਛਤੀਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ વਾ ਆਪਨ੍ਨਭਾવਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋਯੇવ ‘‘ਕਿਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਭਣਥ, ਅਹਂ ਨ ਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਗਿਲਾਨੋ વਾ ਨ ਕਥੇਤੀਤਿ ਮੁਖੇ ਤਾਦਿਸੋ ਬ੍ਯਾਧਿ ਹੋਤਿ, ਯੇਨ ਕਥੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਨਂ વਾਤਿਆਦੀਸੁ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਕਥਿਤੇ ਤਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਭਣ੍ਡਨਂ વਾ ਕਲਹੋ વਾ વਿવਾਦੋ વਾ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ ਮਾ ਅਹੋਸੀਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨੋ ਨ ਕਥੇਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਸਿਯਾ ਕਿਰਿਯਂ
ਅਞ੍ਞવਾਦਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦੁਤਿਯਂ।
੩. ਉਜ੍ਝਾਪਨਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੦੩. ਤਤਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਦਬ੍ਬਂ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਜ੍ਝਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਛਨ੍ਦਾਯ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਦਨ੍ਤਾ ਤਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਅવਜਾਨਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਅવਞ੍ਞਾਯ ਓਲੋਕਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਲਾਮਕਤੋ વਾ ਚਿਨ੍ਤਾਪੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਲਕ੍ਖਣਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਦ੍ਦਸਤ੍ਥਾਨੁਸਾਰੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਓਜ੍ਝਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿਪਿ ਪਾਠੋ। ਅਯਮੇવਤ੍ਥੋ ਛਨ੍ਦਾਯਾਤਿ ਛਨ੍ਦੇਨ ਪਕ੍ਖਪਾਤੇਨ; ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਸਮ੍ਭਤ੍ਤਾਨਂ ਪਣੀਤਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਛਨ੍ਦਾਯ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਦਨ੍ਤਾ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤਿ।
੧੦੫. ਉਜ੍ਝਾਪਨਕੇ ਖਿਯ੍ਯਨਕੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯੇਨ વਚਨੇਨ ਉਜ੍ਝਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਉਜ੍ਝਾਪਨਕਂ। ਯੇਨ ਚ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਤਂ ਖਿਯ੍ਯਨਕਂ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਜ੍ਝਾਪਨਕੇ ਖਿਯ੍ਯਨਕੇ। ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ વਤ੍ਥੁਦ੍વਯੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਦ੍વਯਂ વੁਤ੍ਤਂ।
੧੦੬. ਉਜ੍ਝਾਪਨਕਂ ਨਾਮ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਮ੍ਮਤਂ ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਕਂ વਾ…ਪੇ॰… ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਨਕਂ વਾਤਿ ਏਤੇਸਂ ਪਦਾਨਂ ‘‘ਮਙ੍ਕੁਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ। ਅવਣ੍ਣਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਅਯਸਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋਤਿ ਇਮੇਸਂ ਪਨ વਸੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਏવਂ વਿਭਤ੍ਤਿવਿਪਰਿਣਾਮੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ। ਉਜ੍ਝਾਪੇਤਿ વਾ ਖਿਯ੍ਯਤਿ વਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਖਿਯ੍ਯਨਕਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਮਾਤਿਕਾਪਦਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾਪਿ ‘‘ਉਜ੍ਝਾਪਨਕਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ ਇਮਸ੍ਸ ਪਦਸ੍ਸ વੁਤ੍ਤવਿਭਙ੍ਗੋਯੇવ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਹੋਤਿ, ਅਞ੍ਞવਾਦਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વਿਯ ਅਞ੍ਞੋ વਿਸੇਸੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ વਿਸੁਂ ਅਨੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਅવਿਭਜਿਤ੍વਾ ਨਿਗਮਨਮੇવ ਏਕਤੋ ਕਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮੇ ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਸਞ੍ਞੀਤਿਆਦੀਸੁ ਯਂ ਤਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਤਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ ਤਞ੍ਚੇ ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਂ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਸ੍ਮਿਂ ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਸਞ੍ਞੀ ਉਜ੍ਝਾਪਨਕਞ੍ਚ ਖਿਯ੍ਯਨਕਞ੍ਚ ਕਰੋਤਿ, ਅਥਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ ਉਜ੍ਝਾਪਨਕੇ ਚ ਖਿਯ੍ਯਨਕੇ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਨਯੇਨ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਜ੍ਝਾਪੇਤਿ વਾ ਖਿਯ੍ਯਤਿ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਮ੍ਮਤਂ ਅਞ੍ਞਂ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਉਜ੍ਝਾਪੇਤਿ ਅવਜਾਨਾਪੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ વਾ ਤਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਖਿਯ੍ਯਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਘੇਨ ਅਸਮ੍ਮਤਨ੍ਤਿ ਕਮ੍ਮવਾਚਾਯ ਅਸਮ੍ਮਤਂ ਕੇવਲਂ ‘‘ਤવੇਸੋ ਭਾਰੋ’’ਤਿ ਸਙ੍ਘੇਨ ਆਰੋਪਿਤਭਾਰਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਾ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਤ੍ਥਾਯ ਸਯਮੇવ ਤਂ ਭਾਰਂ વਹਨ੍ਤਂ, ਯਤ੍ਰ વਾ ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਭਿਕ੍ਖੂ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰ વਾ ਤਾਦਿਸਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਘੇਨ ਸਮ੍ਮਤਂ વਾ ਅਸਮ੍ਮਤਂ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਤੇਰਸ ਸਮ੍ਮੁਤਿਯੋ ਦਾਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਕਾਲੇ ਲਦ੍ਧਸਮ੍ਮੁਤਿਕੋ ਪਚ੍ਛਾ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਭਾવੇ ਠਿਤੋ, ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਸਙ੍ਘੇਨ
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਉਜ੍ਝਾਪਨਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਤਤਿਯਂ।
੪. ਪਠਮਸੇਨਾਸਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੦੮. ਚਤੁਤ੍ਥਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਹੇਮਨ੍ਤਿਕੇ ਕਾਲੇਤਿ ਹੇਮਨ੍ਤਕਾਲੇ ਹਿਮਪਾਤਸਮਯੇ। ਕਾਯਂ ਓਤਾਪੇਨ੍ਤਾਤਿ ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਦੀਸੁ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਬਾਲਾਤਪੇਨ ਕਾਯਂ ਓਤਾਪੇਨ੍ਤਾ। ਕਾਲੇ ਆਰੋਚਿਤੇਤਿ ਯਾਗੁਭਤ੍ਤਾਦੀਸੁ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਕਾਲੇ ਆਰੋਚਿਤੇ। ਓવਟ੍ਠਂ ਹੋਤੀਤਿ ਹਿਮવਸ੍ਸੇਨ ਓવਟ੍ਠਂ ਤਿਨ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
੧੧੦. ਅવਸ੍ਸਿਕਸਙ੍ਕੇਤੇਤਿ વਸ੍ਸਿਕવਸ੍ਸਾਨਮਾਸਾਤਿ ਏવਂ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਹੇਮਨ੍ਤਿਕੇ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਚ ਗਿਮ੍ਹਿਕੇ ਅਟ੍ਠ ਮਾਸੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਣ੍ਡਪੇ વਾਤਿ ਸਾਖਾਮਣ੍ਡਪੇ વਾ ਪਦਰਮਣ੍ਡਪੇ વਾ। ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ વਾਤਿ ਯਤ੍ਥ ਕਾਕਾ વਾ ਕੁਲਲਾ વਾ ਨ ਊਹਦਨ੍ਤੀਤਿ ਯਤ੍ਥ ਧੁવਨਿવਾਸੇਨ ਕੁਲਾવਕੇ ਕਤ੍વਾ વਸਮਾਨਾ ਏਤੇ ਕਾਕਕੁਲਲਾ વਾ ਅਞ੍ਞੇ વਾ ਸਕੁਨ੍ਤਾ ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਨ ਊਹਦਨ੍ਤਿ, ਤਾਦਿਸੇ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ ਅਨੁਜਾਨਾਮੀਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਤ੍ਥ ਗੋਚਰਪ੍ਪਸੁਤਾ ਸਕੁਨ੍ਤਾ વਿਸ੍ਸਮਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲੇ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਧੁવਨਿવਾਸੇਨ ਕੁਲਾવਕੇ ਕਤ੍વਾ વਸਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਮੂਲੇ ਨ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਅਟ੍ਠ
ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਿਕੇਨਾਪਿ વਤ੍ਤਂ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਸਚੇ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਮਞ੍ਚਕੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਤ੍ਥੇવ ਸਯਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਨ
ਅਰਞ੍ਞੇ ਪਣ੍ਣਕੁਟੀਸੁ વਸਨ੍ਤਾਨਂ ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾਯ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਨવਂ ਮਞ੍ਚਪੀਠਂ ਦੇਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਙ੍ਘਿਕਪਰਿਭੋਗੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਥਾ’’ਤਿ વਸਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਹਿ ਸਾਮਨ੍ਤવਿਹਾਰੇ ਸਭਾਗਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਸਭਾਗਾਨਂ ਅਭਾવੇ ਅਨੋવਸ੍ਸਕੇ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਅਨੋવਸ੍ਸਕੇ ਅਸਤਿ ਰੁਕ੍ਖੇ ਲਗ੍ਗੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਚੇਤਿਯਙ੍ਗਣੇ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭੋਜਨਸਾਲਙ੍ਗਣਂ વਾ ਉਪੋਸਥਾਗਾਰਙ੍ਗਣਂ વਾ ਪਰਿવੇਣਦਿવਾਟ੍ਠਾਨਅਗ੍ਗਿਸਾਲਾਦੀਸੁ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨੀਮਾਲ਼ਕੇਯੇવ ਠਪੇਤਬ੍ਬਾ। ਉਪੋਸਥਾਗਾਰਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਾਨਿ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
ਯੋ
੧੧੧. ਮਸਾਰਕੋਤਿ ਬੁਨ੍ਦਿਕਾਬਦ੍ਧੋਤਿ ਅਟਨੀਹਿ ਮਞ੍ਚਪਾਦੇ ਡਂਸਾਪੇਤ੍વਾ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਸਙ੍ਖੇਪੇਨ ਕਤੋ। ਕੁਲ਼ੀਰਪਾਦਕੋਤਿ ਆਹਚ੍ਚਪਾਦਕੋਤਿ ਅਯਂ ਪਨ ‘‘ਆਹਚ੍ਚਪਾਦਕੋ ਨਾਮ ਮਞ੍ਚੋ ਅਙ੍ਗੇ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਕਤੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਪਰਤੋ ਪਾਲ਼ਿਯਂਯੇવ વੁਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਟਨਿਯੋ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਪਾਦਸਿਖਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਆਣਿਂ ਦਤ੍વਾ ਕਤਮਞ੍ਚੋ ‘‘ਆਹਚ੍ਚਪਾਦਕੋ’’ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਪੀਠੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਨ੍ਤੋ ਸਂવੇਠੇਤ੍વਾ ਬਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਚ ਉਪਰਿ ਚ વਿਤ੍ਥਤਂ ਮਜ੍ਝੇ ਸਙ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਪਣવਸਣ੍ਠਾਨਂ ਕਤ੍વਾ ਬਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਕਿਰ ਮਜ੍ਝੇ ਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘਚਮ੍ਮਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਅਕਪ੍ਪਿਯਚਮ੍ਮਂ ਨਾਮੇਤ੍ਥ ਨਤ੍ਥਿ। ਸੇਨਾਸਨਞ੍ਹਿ ਸੋવਣ੍ਣਮਯਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਮਹਗ੍ਘਂ ਹੋਤਿ। ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਨ੍ਥਰਾਪੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਪਲਿਬੋਧੋਤਿ ਯੇਨ ਸਨ੍ਥਰਾਪਿਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਪਲਿਬੋਧੋ। ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ਥਾਮਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ।
ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਥੇਰੋ ਭੋਜਨਸਾਲਾਯਂ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਦਹਰਂ ਆਣਾਪੇਤਿ ‘‘ਗਚ੍ਛ ਦਿવਾਟ੍ਠਾਨੇ ਮਞ੍ਚਪੀਠਂ ਪਞ੍ਞਪੇਹੀ’’ਤਿ। ਸੋ ਤਥਾ ਕਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ। ਥੇਰੋ ਯਥਾਰੁਚਿਂ વਿਚਰਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਥવਿਕਂ વਾ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ વਾ ਠਪੇਤਿ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਥੇਰਸ੍ਸ ਪਲਿਬੋਧੋ। ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਸਯਂ
ਅਥ ਪਨ ਆਣਤ੍ਤਿਕ੍ਖਣੇਯੇવ ਦਹਰੋ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਭਨ੍ਤੇ ਭਣ੍ਡਕਧੋવਨਾਦਿ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਰਣੀਯਂ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਥੇਰੋ ਚ ਨਂ ‘‘ਤ੍વਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਾਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਭੋਜਨਸਾਲਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤ੍ਥ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪਾਦੁਦ੍ਧਾਰੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਤਤ੍ਥੇવ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਤਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਚਸ੍ਸ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਥੇਰੋ ਸਾਮਣੇਰਂ ਆਣਾਪੇਤਿ
ਮਹਾਧਮ੍ਮਸવਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ ਤਤ੍ਥ ਉਪੋਸਥਾਗਾਰਤੋਪਿ ਭੋਜਨਸਾਲਤੋਪਿ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਨਿ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ। ਆવਾਸਿਕਾਨਂਯੇવ ਪਲਿਬੋਧੋ। ਸਚੇ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾ ‘‘ਇਦਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਇਦਂ ਆਚਰਿਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਤੇਸਂਯੇવ ਪਲਿਬੋਧੋ। ਗਮਨਕਾਲੇ ਪਾਕਤਿਕਂ ਅਕਤ੍વਾ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਪੁਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਯਾવ ਅਞ੍ਞੇ ਨ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ, ਤਾવ ਯੇਹਿ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਤੇਸਂ ਭਾਰੋ। ਅਞ੍ਞੇਸੁ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਸੁ ਨਿਸਿਨ੍ਨਕਾਨਂ ਭਾਰੋ। ਸਚੇ ਤੇ ਅਨੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ વਾ ਅਨੁਦ੍ਧਰਾਪੇਤ੍વਾ વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅਨਾਣਤ੍ਤਿਯਾ ਪਞ੍ਞਪਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ। ਧਮ੍ਮਾਸਨੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਯਾવ ਉਸ੍ਸਾਰਕੋ વਾ
੧੧੨. ਚਿਮਿਲਿਕਂ વਾਤਿਆਦੀਸੁ ਚਿਮਿਲਿਕਾ ਨਾਮ ਸੁਧਾਦਿਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤਾਯ ਭੂਮਿਯਾ વਣ੍ਣਾਨੁਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਂ ਕਤਾ ਹੋਤਿ ਉਤ੍ਤਰਤ੍ਥਰਣਂ ਨਾਮ ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਨਂ ਉਪਰਿ ਅਤ੍ਥਰਿਤਬ੍ਬਕਂ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਂ। ਭੂਮਤ੍ਥਰਣਂ ਨਾਮ ਭੂਮਿਯਂ ਅਤ੍ਥਰਿਤਬ੍ਬਾ ਕਟਸਾਰਕਾਦਿવਿਕਤਿ। ਤਟ੍ਟਿਕਂ ਨਾਮ ਤਾਲਪਣ੍ਣੇਹਿ વਾ વਾਕੇਹਿ વਾ ਕਤਤਟ੍ਟਿਕਾ। ਚਮ੍ਮਖਣ੍ਡੋ ਨਾਮ ਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘਦੀਪਿਤਰਚ੍ਛਚਮ੍ਮਾਦੀਸੁਪਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਚਮ੍ਮਂ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਹਿ ਸੇਨਾਸਨਪਰਿਭੋਗੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਚਮ੍ਮਂ ਨਾਮ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੀਹਚਮ੍ਮਾਦੀਨਂ ਪਰਿਹਰਣੇਯੇવ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਾਦਪੁਞ੍ਛਨੀ ਨਾਮ ਰਜ੍ਜੁਕੇਹਿ વਾ ਪਿਲੋਤਿਕਾਹਿ વਾ ਪਾਦਪੁਞ੍ਛਨਤ੍ਥਂ ਕਤਾ। ਫਲਕਪੀਠਂ ਨਾਮ ਫਲਕਮਯਂ ਪੀਠਂ। ਅਥ વਾ ਫਲਕਞ੍ਚੇવ ਦਾਰੁਮਯਪੀਠਞ੍ਚ; ਏਤੇਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਦਾਰੁਭਣ੍ਡਾਦਿ ਸਙ੍ਗਹਿਤਂ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਪਨ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਆਧਾਰਕਂ ਪਤ੍ਤਪਿਧਾਨਂ ਪਾਦਕਥਲਿਕਂ ਤਾਲવਣ੍ਟਂ ਬੀਜਨੀਪਤ੍ਤਕਂ
ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕੇਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ વਿਸ੍ਸਾਸਗ੍ਗਾਹੋ ਨ ਰੁਹਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ વਿਸ੍ਸਾਸੋ ਰੁਹਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਮਿવ ਹੋਤੀਤਿ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਾਦੀਸੁ વੁਤ੍ਤਂ।
੧੧੩. ਆਪੁਚ੍ਛਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ વਾ ਸਾਮਣੇਰੋ વਾ ਆਰਾਮਿਕੋ વਾ ਲਜ੍ਜੀ ਹੋਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਲਿਬੋਧਂ વਿਯ ਮਞ੍ਞਤਿ, ਯੋ ਤਥਾਰੂਪਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਓਤਾਪੇਨ੍ਤੋ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਆਤਪੇ ਓਤਾਪੇਨ੍ਤੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਏવਂ ਗਚ੍ਛਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਕੇਨਚਿ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀਤਿ ਸੇਨਾਸਨਂ ਕੇਨਚਿ ਉਪਦ੍ਦੁਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਚੇਪਿ ਹਿ વੁਡ੍ਢਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸਚੇਪਿ ਯਕ੍ਖੋ વਾ ਪੇਤੋ વਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਕੋਚਿ વਾ ਇਸ੍ਸਰੋ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤਿ, ਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘਾਦੀਸੁ વਾ ਪਨ ਤਂ ਪਦੇਸਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਪਦਾਸੂਤਿ ਜੀવਿਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਰਾਯੇਸੁ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
ਕਥਿਨਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯવਾਚਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਪਠਮਸੇਨਾਸਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ।
੫. ਦੁਤਿਯਸੇਨਾਸਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੧੬. ਦੁਤਿਯਸੇਨਾਸਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਭਿਸੀਤਿ ਮਞ੍ਚਕਭਿਸਿ વਾ ਪੀਠਕਭਿਸਿ વਾ। ਚਿਮਿਲਿਕਾਦੀਨਿਪਿ ਪੁਰਿਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਾਨਿਯੇવ। ਨਿਸੀਦਨਨ੍ਤਿ ਸਦਸਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਨ੍ਤਿ ਪਾવਾਰੋ ਕੋਜવੋਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਿਣਸਨ੍ਥਾਰੋਤਿ ਯੇਸਂ ਕੇਸਞ੍ਚਿ ਤਿਣਾਨਂ ਸਨ੍ਥਾਰੋ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਠਮਪਾਦਂ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਦੁਤਿਯਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੋ ਨਾਮ ਸੇਨਾਸਨਤੋ ਦ੍વੇ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਾ।
ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਂ વਾ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਮ੍ਹਿ ਸਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਸਾਮਣੇਰੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਸਤਿ ਆਰਾਮਿਕੋ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਅਸਤਿ ਯੇਨ વਿਹਾਰੋ ਕਾਰਿਤੋ ਸੋ વਿਹਾਰਸਾਮਿਕੋ, ਤਸ੍ਸ વਾ ਕੁਲੇ ਯੋ ਕੋਚਿ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਅਸਤਿ ਚਤੂਸੁ ਪਾਸਾਣੇਸੁ ਮਞ੍ਚਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਞ੍ਚੇ ਅવਸੇਸਮਞ੍ਚਪੀਠਾਨਿ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਭਿਸਿਆਦਿਕਂ ਦਸવਿਧਮ੍ਪਿ ਸੇਯ੍ਯਂ ਰਾਸਿਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਦਾਰੁਭਣ੍ਡਂ ਮਤ੍ਤਿਕਾਭਣ੍ਡਂ ਪਟਿਸਾਮੇਤ੍વਾ ਦ੍વਾਰવਾਤਪਾਨਾਨਿ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ ਗਮਿਯવਤ੍ਤਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਸੇਨਾਸਨਂ ਓવਸ੍ਸਤਿ, ਛਦਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਤਿਣਂ વਾ ਇਟ੍ਠਕਾ વਾ ਆਨੀਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਚੇ ਉਸ੍ਸਹਤਿ, ਛਾਦੇਤਬ੍ਬਂ। ਨੋ ਚੇ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਯੋ ਓਕਾਸੋ ਅਨੋવਸ੍ਸਕੋ, ਤਤ੍ਥ ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਦੀਨਿ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਓવਸ੍ਸਤਿ, ਉਸ੍ਸਹਨ੍ਤੇਨ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮੇ ਉਪਾਸਕਾਨਂ ਘਰੇ ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਤੇਪਿ ‘‘ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਨਾਮ ਭਨ੍ਤੇ ਭਾਰਿਯਂ, ਅਗ੍ਗਿਦਾਹਾਦੀਨਂ ਭਾਯਾਮਾ’’ਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੇਪਿ ਪਾਸਾਣਾਨਂ ਉਪਰਿ ਮਞ੍ਚਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸੇਸਂ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਤਿਣੇਹਿ ਚ ਪਣ੍ਣੇਹਿ ਚ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਯਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ ਅਙ੍ਗਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅવਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਂ ਅਞ੍ਞੇਸਂ ਤਤ੍ਥ ਆਗਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਪਕਾਰਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ
੧੧੭. વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੇਤਿਆਦੀਸੁ વਿਹਾਰਸ੍ਸੂਪਚਾਰੋ ਨਾਮ ਪਰਿવੇਣਂ। ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਾਤਿ ਪਰਿવੇਣਭੋਜਨਸਾਲਾ। ਮਣ੍ਡਪੋਤਿ ਪਰਿવੇਣਮਣ੍ਡਪੋ। ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਨ੍ਤਿ ਪਰਿવੇਣਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ। ਅਯਂ ਤਾવ ਨਯੋ ਕੁਰੁਨ੍ਦਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤੋ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ વੁਤ੍ਤੋ, ਅਥ ਖੋ વਿਹਾਰੋਤਿ ਅਨ੍ਤੋਗਬ੍ਭੋ વਾ ਅਞ੍ਞਂ વਾ ਸਬ੍ਬਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਗੁਤ੍ਤਸੇਨਾਸਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੇਤਿ ਤਸ੍ਸ ਬਹਿ ਆਸਨ੍ਨੇ ਓਕਾਸੇ। ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਾਯਂ વਾਤਿ ਭੋਜਨਸਾਲਾਯਂ વਾ। ਮਣ੍ਡਪੇ વਾਤਿ ਅਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ ਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨੇ વਾਪਿ ਬਹੂਨਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਮਣ੍ਡਪੇ। ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਞ੍ਹਿ ਦਸવਿਧਂ ਸੇਯ੍ਯਂ ਅਨ੍ਤੋਗਬ੍ਭਾਦਿਮ੍ਹਿ ਗੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਯਸ੍ਮਾ ਸੇਯ੍ਯਾਪਿ ਸੇਨਾਸਨਮ੍ਪਿ ਉਪਚਿਕਾਹਿ ਪਲੁਜ੍ਜਤਿ, વਮ੍ਮਿਕਰਾਸਿਯੇવ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਬਹਿ ਪਨ ਉਪਟ੍ਠਾਨਸਾਲਾਦੀਸੁ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੇਯ੍ਯਾਮਤ੍ਤਮੇવ ਨਸ੍ਸੇਯ੍ਯ, ਠਾਨਸ੍ਸ ਅਗੁਤ੍ਤਤਾਯ ਮਞ੍ਚਂ વਾ ਪੀਠਂ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਮਞ੍ਚਪੀਠਂ ਸਹਸਾ ਉਪਚਿਕਾਹਿ ਖਾਯਿਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ વਿਹਾਰੇਪਿ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વੁਤ੍ਤਂ। વਿਹਾਰੂਪਚਾਰੇ ਪਨ ਤਂ વਿਹਾਰਚਾਰਿਕਂ ਆਹਿਣ੍ਡਨ੍ਤਾਪਿ ਦਿਸ੍વਾ ਪਟਿਸਾਮੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ।
੧੧੮. ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਮਞ੍ਚਪੀਠਕવਾਟਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਸਂਹਰਿਤ੍વਾ ਚੀવਰવਂਸੇ ਲਗ੍ਗੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਪਚ੍ਛਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ વਸਨਕਭਿਕ੍ਖੁਨਾਪਿ ਪੁਨ ਮਞ੍ਚਪੀਠਂ વਾ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਸਯਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ ਤਥੇવ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਅਨ੍ਤੋਕੁਟ੍ਟਤੋ ਸੇਯ੍ਯਂ ਬਹਿਕੁਟ੍ਟੇ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ વਸਨ੍ਤੇਨ ਗਮਨਕਾਲੇ ਗਹਿਤਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਪਟਿਸਾਮੇਤਬ੍ਬਂ। ਉਪਰਿਪਾਸਾਦਤੋ ਓਰੋਪੇਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਾਪਾਸਾਦੇ વਸਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਰਤ੍ਤਿਟ੍ਠਾਨਦਿવਾਟ੍ਠਾਨੇਸੁ ਮਞ੍ਚਪੀਠਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾਪਿ ਗਮਨਕਾਲੇ ਪੁਨ ਗਹਿਤਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ।
ਆਪੁਚ੍ਛਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥਾਯਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾਨਾਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਯਾ ਤਾવ ਭੂਮਿਯਂ ਦੀਘਸਾਲਾ વਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾ
ਕੇਨਚਿ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧਂ ਹੋਤੀਤਿ વੁਡ੍ਢਤਰਭਿਕ੍ਖੂਇਸ੍ਸਰਿਯਯਕ੍ਖਸੀਹવਾਲ਼ਮਿਗਕਣ੍ਹਸਪ੍ਪਾਦੀਸੁ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਸਾਪੇਕ੍ਖੋ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਠਿਤੋ ਆਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਕੇਨਚਿ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਜ੍ਜੇવ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਟਿਜਗ੍ਗਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਏવਂ ਸਾਪੇਕ੍ਖੋ
ਦੁਤਿਯਸੇਨਾਸਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਚਮਂ।
੬. ਅਨੁਪਖਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੧੯. ਛਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਪਲਿਬੁਨ੍ਧੇਨ੍ਤੀਤਿ ਪਠਮਤਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਅਤਿਹਰਿਤ੍વਾ ਰੁਮ੍ਭਿਤ੍વਾ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਥੇਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ વੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆવੁਸੋ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ વਸ੍ਸਗ੍ਗੇਨ ਗਹੇਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤਿ। ਅਨੁਪਖਜ੍ਜ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਭਨ੍ਤੇ ਮਞ੍ਚਟ੍ਠਾਨਂਯੇવ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਨ ਸਬ੍ਬੋ વਿਹਾਰੋ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਦਾਨਿ ਇਦਂ ਠਾਨਂ ਪਾਪੁਣਾਤੀ’’ਤਿ ਅਨੁਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਮਞ੍ਚਪੀਠਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿਪਿ ਨਿਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿਪਿ ਸਜ੍ਝਾਯਮ੍ਪਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ।
੧੨੦. ਜਾਨਨ੍ਤਿ ‘‘ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਜਾਨਨ੍ਤੋ; ਤੇਨੇવਸ੍ਸ વਿਭਙ੍ਗੇ ‘‘વੁਡ੍ਢੋਤਿ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। વੁਡ੍ਢੋ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ વੁਡ੍ਢਤਾਯ ਅਨੁਟ੍ਠਾਪਨੀਯੋ
੧੨੧. ਉਪਚਾਰੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਨਂ ਤਾવ ਮਹਲ੍ਲਕੇ વਿਹਾਰੇ ਸਮਨ੍ਤਾ ਦਿਯਡ੍ਢੋ ਹਤ੍ਥੋ ਉਪਚਾਰੋ, ਖੁਦ੍ਦਕੇ ਯਤੋ ਪਹੋਤਿ ਤਤੋ ਦਿਯਡ੍ਢੋ ਹਤ੍ਥੋ, ਪਾਦੇ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਪવਿਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਸ੍ਸਾવਤ੍ਥਾਯ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਯਾવ ਦ੍વਾਰੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਪਾਦਧੋવਨਪਾਸਾਣਤੋ ਪਸ੍ਸਾવਟ੍ਠਾਨਤੋ ਚ ਮਞ੍ਚਪੀਠਂ, ਤਾવ ਦਿਯਡ੍ਢਹਤ੍ਥવਿਤ੍ਥਾਰੋ ਮਗ੍ਗੋ ਉਪਚਾਰੋ ਨਾਮ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਮਞ੍ਚਸ੍ਸ વਾ ਪੀਠਸ੍ਸ વਾ ਉਪਚਾਰੇ ਠਿਤਸ੍ਸ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪવਿਸਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਉਪਚਾਰੇ ਯੋ ਅਨੁਪਖਜ੍ਜ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤੁਕਾਮੋ ਸੇਯ੍ਯਂ ਸਨ੍ਥਰਤਿ વਾ ਸਨ੍ਥਰਾਪੇਤਿ વਾ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ।
ਅਭਿਨਿਸੀਦਤਿ વਾ ਅਭਿਨਿਪਜ੍ਜਤਿ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਭਿਨਿਸੀਦਨਮਤ੍ਤੇਨ ਅਭਿਨਿਪਜ੍ਜਨਮਤ੍ਤੇਨੇવ વਾ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਦ੍વੇਪਿ ਕਰੋਤਿ, ਦ੍વੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਨਿ। ਉਟ੍ਠਾਯੁਟ੍ਠਾਯ ਨਿਸੀਦਤੋ વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਤੋ વਾ ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ।
੧੨੨. ਉਪਚਾਰਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸੇਯ੍ਯਂ ਸਨ੍ਥਰਤਿ વਾ ਸਨ੍ਥਰਾਪੇਤਿ વਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਇਤੋ ਪਰੇ ਚ ‘‘વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੇ’’ਤਿਆਦਿਕੇ ਦੁਕ੍ਕਟવਾਰੇਪਿ ਯਥਾ ਇਧ ਅਭਿਨਿਸੀਦਨਮਤ੍ਤੇ ਅਭਿਨਿਪਜ੍ਜਨਮਤ੍ਤੇ ਉਭਯਕਰਣੇ ਪਯੋਗਭੇਦੇ ਚ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਪ੍ਪਭੇਦੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਏવਂ ਦੁਕ੍ਕਟਪ੍ਪਭੇਦੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਏવਰੂਪੇਨ ਹਿ વਿਸਭਾਗਪੁਗ੍ਗਲੇਨ ਏਕવਿਹਾਰੇ વਾ ਏਕਪਰਿવੇਣੇ વਾ વਸਨ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥੇવਸ੍ਸ ਨਿવਾਸੋ વਾਰਿਤੋ। ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕੇਤਿ ਇਧਾਪਿ વਿਸ੍ਸਾਸਿਕਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਸਦਿਸਮੇવ, ਤਤ੍ਥ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
੧੨੩. ਆਪਦਾਸੂਤਿ
ਅਨੁਪਖਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਛਟ੍ਠਂ।
੭. ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੨੬. ਸਤ੍ਤਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਏਕੇਨ ਪਯੋਗੇਨ ਬਹੁਕੇਪਿ ਦ੍વਾਰੇ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤੀਤਿ ਯੇ ਚਤੁਭੂਮਕਪਞ੍ਚਭੂਮਕਾ ਪਾਸਾਦਾ ਛਸਤ੍ਤਕੋਟ੍ਠਕਾਨਿ વਾ ਚਤੁਸ੍ਸਾਲਾਨਿ, ਤਾਦਿਸੇਸੁ ਸੇਨਾਸਨੇਸੁ ਹਤ੍ਥੇਸੁ વਾ ਗੀવਾਯ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਾ ਅਟ੍ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਏਕੇਨ ਪਯੋਗੇਨ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਏਕਮੇવ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਠਪੇਤ੍વਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨਾਨਾਪਯੋਗੇਹਿ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦ੍વਾਰਗਣਨਾਯ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਨਿ। ਹਤ੍ਥੇਨ ਅਨਾਮਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਨਿਕ੍ਖਮਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ વਾਚਾਯ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
ਅਞ੍ਞਂ ਆਣਾਪੇਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਇਮਂ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਾ’’ਤਿ ਆਣਤ੍ਤਿਮਤ੍ਤੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਸਚੇ ਸੋ ਸਕਿਂ ਆਣਤ੍ਤੋ ਬਹੁਕੇਪਿ ਦ੍વਾਰੇ ਅਤਿਕ੍ਕਾਮੇਤਿ, ਏਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਸਚੇ ਪਨ ‘‘ਏਤ੍ਤਕਾਨਿ ਦ੍વਾਰਾਨਿ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਾਹੀ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਯਾવ ਮਹਾਦ੍વਾਰਂ ਤਾવ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਾਹੀ’’ਤਿ વਾ ਏવਂ ਨਿਯਾਮੇਤ੍વਾ ਆਣਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਦ੍વਾਰਗਣਨਾਯ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਨਿ।
ਤਸ੍ਸ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਨ੍ਤਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਂ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਪਰਿਸ੍ਸਾવਨਧਮਕਰਣਮਞ੍ਚਪੀਠਭਿਸਿਬਿਮ੍ਬੋਹਨਾਦਿਭੇਦਂ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਰਜਨਛਲ੍ਲਿਮ੍ਪਿ; ਯੋ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਤਿ વਾ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਾਪੇਤਿ વਾ; ਤਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁਗਣਨਾਯ ਦੁਕ੍ਕਟਾਨਿ
੧੨੭. ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕੇਤਿ ਇਧਾਪਿ વਿਸ੍ਸਾਸਿਕਪੁਗ੍ਗਲਿਕਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਸਦਿਸਮੇવ। ਯਥਾ ਚ ਇਧ; ਏવਂ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ। ਯਤ੍ਰ ਪਨ વਿਸੇਸੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਤ੍ਰ વਕ੍ਖਾਮ।
੧੨੮. ਅਲਜ੍ਜਿਂ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਤਿ વਾਤਿਆਦੀਸੁ ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕਕਲਹਕਾਰਕਮੇવ ਸਕਲਸਙ੍ਘਾਰਾਮਤੋ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਿਤੁਂ ਲਭਤਿ, ਸੋ ਹਿ ਪਕ੍ਖਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਮ੍ਪਿ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸਾਤਿ ਸਯਂ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਤ੍ਤਮਂ।
੮. વੇਹਾਸਕੁਟਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੨੯. ਅਟ੍ਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਉਪਰਿવੇਹਾਸਕੁਟਿਯਾਤਿ ਉਪਰਿ ਅਚ੍ਛਨ੍ਨਤਲਾਯ ਦ੍વਿਭੂਮਿਕਕੁਟਿਯਾ વਾ ਤਿਭੂਮਿਕਾਦਿਕੁਟਿਯਾ વਾ। ਮਞ੍ਚਂ ਸਹਸਾ ਅਭਿਨਿਸੀਦੀਤਿ ਮਞ੍ਚਂ ਸਹਸਾ ਅਭਿਭવਿਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ। ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ વਾ ਏਤਂ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ; ਮਞ੍ਚੇ ਨਿਸੀਦੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਭੀਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਪਦਸੋਭਨਤ੍ਥਂ ਉਪਸਗ੍ਗਮਤ੍ਤਮੇવ। ਨਿਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾਤਿ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ વਾ। ਤਸ੍ਸ ਹਿ ਉਪਰਿ ਆਣੀਪਿ ਨ ਦਿਨ੍ਨਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ। વਿਸ੍ਸਰਮਕਾਸੀਤਿ વਿਰੂਪਂ ਆਤੁਰਸ੍ਸਰਮਕਾਸਿ।
੧੩੧. વੇਹਾਸਕੁਟਿ ਨਾਮ ਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਅਸੀਸਘਟ੍ਟਾਤਿ ਯਾ ਪਮਾਣਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਹੇਟ੍ਠਿਮਾਹਿ ਤੁਲਾਹਿ ਸੀਸਂ ਨ ਘਟ੍ਟੇਤਿ, ਏਤੇਨ ਇਧ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ વੇਹਾਸਕੁਟਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਨ વੇਹਾਸਕੁਟਿਲਕ੍ਖਣਂ। ਯਾ ਹਿ ਕਾਚਿ ਉਪਰਿ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤਲਾ ਦ੍વਿਭੂਮਿਕਾ ਕੁਟਿ ਤਿਭੂਮਿਕਾਦਿਕੁਟਿ
੧੩੩. ਅવੇਹਾਸਕੁਟਿਯਾਤਿ ਭੂਮਿਯਂ ਕਤਪਣ੍ਣਸਾਲਾਦੀਸੁ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਸੀਸਘਟ੍ਟਾਯਾਤਿ ਯਾਯਂ ਸੀਸਘਟ੍ਟਾ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਨ ਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਤਤ੍ਥ ਹੇਟ੍ਠਾਪਾਸਾਦੇ ਅਨੋਣਤੇਨ વਿਚਰਿਤੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਸਞ੍ਚਰਣਟ੍ਠਾਨਤ੍ਤਾ ਪਰਪੀਲ਼ਾ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਪਰਿਭੋਗਂ ਹੋਤੀਤਿ ਯਸ੍ਸਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਦਬ੍ਬਸਮ੍ਭਾਰਾਦੀਨਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਅਪਰਿਭੋਗਂ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਪਦਰਸਞ੍ਚਿਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਯਸ੍ਸਾ ਉਪਰਿਮਤਲਂ ਦਾਰੁਫਲਕੇਹਿ વਾ ਘਨਸਨ੍ਥਤਂ ਹੋਤਿ, ਸੁਧਾਦਿਪਰਿਕਮ੍ਮਕਤਂ વਾ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਪਟਾਣਿ ਦਿਨ੍ਨਾ ਹੋਤੀਤਿ ਮਞ੍ਚਪੀਠਾਨਂ ਪਾਦਸਿਖਾਸੁ ਆਣੀ ਦਿਨ੍ਨਾ ਹੋਤਿ, ਯਤ੍ਥ ਨਿਸੀਦਨ੍ਤੇਪਿ ਨ ਨਿਪ੍ਪਤਨ੍ਤਿ, ਤਾਦਿਸੇ ਮਞ੍ਚਪੀਠੇ ਨਿਸੀਦਤੋਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਿਤੋਤਿ ਆਹਚ੍ਚਪਾਦਕੇ ਮਞ੍ਚੇ વਾ ਪੀਠੇ વਾ ਠਿਤੋ ਉਪਰਿ ਨਾਗਦਨ੍ਤਕਾਦੀਸੁ ਲਗ੍ਗਿਤਕਂ ਚੀવਰਂ વਾ ਕਿਞ੍ਚਿ વਾ ਗਣ੍ਹਾਤਿ વਾ, ਅਞ੍ਞਂ વਾ ਲਗ੍ਗੇਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਤੋ ਚ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
વੇਹਾਸਕੁਟਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਟ੍ਠਮਂ।
੯. ਮਹਲ੍ਲਕવਿਹਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੩੫. ਨવਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਯਾવ ਦ੍વਾਰਕੋਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦ੍વਾਰਕੋਸੋ ਨਾਮ ਪਿਟ੍ਠਸਙ੍ਘਾਟਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਾ ਕવਾਟવਿਤ੍ਥਾਰਪ੍ਪਮਾਣੋ ਓਕਾਸੋ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਦ੍વਾਰਬਾਹਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਦਿਯਡ੍ਢੋ ਹਤ੍ਥੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਕੁਰੁਨ੍ਦਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਦ੍વਾਰਸ੍ਸ ਉਭੋਸੁ ਪਸ੍ਸੇਸੁ ਕવਾਟਪ੍ਪਮਾਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ‘‘ਕવਾਟਂ ਨਾਮ ਦਿਯਡ੍ਢਹਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਹੋਤਿ ਦ੍વਿਹਤ੍ਥਮ੍ਪਿ ਅਡ੍ਢਤੇਯ੍ਯਹਤ੍ਥਮ੍ਪੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਸੁવੁਤ੍ਤਂ। ਤਦੇવ ਹਿ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਗવਤਾਪਿ ‘‘ਪਿਟ੍ਠਸਙ੍ਘਾਟਸ੍ਸ ਸਮਨ੍ਤਾ ਹਤ੍ਥਪਾਸਾ’’ਤਿ ਅਯਂ ਉਕ੍ਕਟ੍ਠਨਿਦ੍ਦੇਸੋ ਕਤੋ। ਅਗ੍ਗਲ਼ਟ੍ਠਪਨਾਯਾਤਿ ਸਕવਾਟਕਦ੍વਾਰਬਨ੍ਧਟ੍ਠਪਨਾਯ; ਸਕવਾਟਕਸ੍ਸ ਦ੍વਾਰਬਨ੍ਧਸ੍ਸ ਨਿਚ੍ਚਲਭਾવਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦ੍વਾਰਟ੍ਠਪਨਾਯਾਤਿ ਇਦਮ੍ਪਿ ਹਿ ਪਦਭਾਜਨਂ ਇਮਮੇવਤ੍ਥਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਾਸਿਤਂ। ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਕવਾਟਞ੍ਹਿ ਲਹੁਪਰਿવਟ੍ਟਕਂ વਿવਰਣਕਾਲੇ ਭਿਤ੍ਤਿਂ ਆਹਨਤਿ, ਪਿਦਹਨਕਾਲੇ ਦ੍વਾਰਬਨ੍ਧਂ। ਤੇਨ ਆਹਨਨੇਨ ਭਿਤ੍ਤਿ
ਯਂ ਆਲੋਕਸਨ੍ਧਿਪਰਿਕਮ੍ਮਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਲੋਕਸਨ੍ਧੀਤਿ વਾਤਪਾਨਕવਾਟਕਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ, ਤੇਪਿ વਿવਰਣਕਾਲੇ વਿਦਤ੍ਥਿਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਅਤਿਰੇਕਮ੍ਪਿ ਭਿਤ੍ਤਿਪ੍ਪਦੇਸਂ ਪਹਰਨ੍ਤਿ। ਉਪਚਾਰੋ ਪਨੇਤ੍ਥ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਦਿਸਾਸੁ ਕવਾਟવਿਤ੍ਥਾਰਪ੍ਪਮਾਣੋ ਓਕਾਸੋ ਆਲੋਕਸਨ੍ਧਿਪਰਿਕਮ੍ਮਤ੍ਥਾਯ ਲਿਮ੍ਪਿਤਬ੍ਬੋ વਾ ਲੇਪਾਪੇਤਬ੍ਬੋ વਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
ਸੇਤવਣ੍ਣਨ੍ਤਿਆਦਿਕਂ ਨ ਮਾਤਿਕਾਯ ਪਦਭਾਜਨਂ। ਇਮਿਨਾ ਹਿ વਿਹਾਰਸ੍ਸ ਭਾਰਿਕਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਪਦਭਾਜਨੇਯੇવ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਯਥਾਸੁਖਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ।
ਏવਂ ਲੇਪਕਮ੍ਮੇ ਯਂ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਪੁਨ ਛਦਨੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਦ੍વਤ੍ਤਿਚ੍ਛਦਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਦ੍વਤ੍ਤਿਚ੍ਛਦਨਸ੍ਸ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਿ ਛਦਨਸ੍ਸ ਦ੍વਤ੍ਤਿਪਰਿਯਾਯਂ; ਪਰਿਯਾਯੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੋ, ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਦ੍વਯਂ વਾ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪਤ੍ਤਯਂ વਾ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਪ੍ਪਹਰਿਤੇ ਠਿਤੇਨਾਤਿ ਅਹਰਿਤੇ ਠਿਤੇਨ। ਹਰਿਤਨ੍ਤਿ ਚੇਤ੍ਥ ਸਤ੍ਤਧਞ੍ਞਭੇਦਂ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਣਂ ਮੁਗ੍ਗਮਾਸਤਿਲਕੁਲਤ੍ਥਅਲਾਬੁਕੁਮ੍ਭਣ੍ਡਾਦਿਭੇਦਞ੍ਚ ਅਪਰਣ੍ਣਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਂ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਹਰਿਤਂ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਣਂ ਅਪਰਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿ।
ਸਚੇ ਹਰਿਤੇ ਠਿਤੋ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਯਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਖੇਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਂ ਬੀਜਂ ਨ ਤਾવ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, વਸ੍ਸੇ વਾ ਪਨ ਪਤਿਤੇ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਹਰਿਤਸਙ੍ਖ੍ਯਮੇવ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪੇ ਖੇਤ੍ਤੇਪਿ ਠਿਤੇਨ ਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ, ਅਹਰਿਤੇਯੇવ ਠਿਤੇਨ ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਅਯਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਪਿਟ੍ਠਿવਂਸਸ੍ਸ વਾ ਕੂਟਾਗਾਰਕਣ੍ਣਿਕਾਯ વਾ ਉਪਰਿ ਥੁਪਿਕਾਯ વਾ ਪਸ੍ਸੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਛਦਨਮੁਖવਟ੍ਟਿਅਨ੍ਤੇਨ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਯਸ੍ਮਿਂ ਭੂਮਿਭਾਗੇ ਠਿਤਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਭੂਮਿਭਾਗੇ
੧੩੬. ਮਗ੍ਗੇਨ ਛਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਗ੍ਗੇਨ ਛਾਦਨਂ ਨਾਮ ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਉਜੁਕਮੇવ ਛਾਦਨਂ; ਤਂ ਇਟ੍ਠਕਸਿਲਾਸੁਧਾਹਿ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਦ੍વੇ ਮਗ੍ਗੇ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾਤਿ ਦ੍વੇ ਮਗ੍ਗਾ ਸਚੇ ਦੁਚ੍ਛਨ੍ਨਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਪਨੇਤ੍વਾਪਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਛਾਦੇਤੁਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ ਇਚ੍ਛਤਿ; ਤਥਾ ਦ੍વੇ ਮਗ੍ਗੇ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਤਤਿਯਂਮਗ੍ਗਂ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਏવਂ ਛਾਦੇਹੀ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਪਰਿਕ੍ਖੇਪੇਨ। ਏવਂਛਦਨਂ ਪਨ ਤਿਣਪਣ੍ਣੇਹਿ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਇਧਾਪਿ ਯਥਾ ਇਚ੍ਛਤਿ ਤਥਾ ਦ੍વੇ ਪਰਿਯਾਯੇ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਤਤਿਯਂ ਪਰਿਯਾਯਂ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਏવਂ ਛਾਦੇਹੀ’’ਤਿ ਆਣਾਪੇਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਨ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤੇਨ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਛਦਨਂ ਛਦਨੂਪਰਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਉਪਰੂਪਰਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਹਿ વਿਹਾਰੋ ਚਿਰਂ ਅਨੋવਸ੍ਸਕੋ ਹੋਤੀਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ਏવਂ ਛਾਦੇਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ਚੇ ਉਤ੍ਤਰਿਨ੍ਤਿ ਤਿਣ੍ਣਂ ਮਗ੍ਗਾਨਂ વਾ ਪਰਿਯਾਯਾਨਂ વਾ ਉਪਰਿ ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਮਗ੍ਗੇ વਾ ਪਰਿਯਾਯੇ વਾ।
੧੩੭. ਕਰਲ਼ੇ ਕਰਲ਼ੇਤਿ ਤਿਣਮੁਟ੍ਠਿਯਂ ਤਿਣਮੁਟ੍ਠਿਯਂ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ। ਛਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਮਹਲ੍ਲਕવਿਹਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨવਮਂ।
੧੦. ਸਪ੍ਪਾਣਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੪੦. ਦਸਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਜਾਨਂ ਸਪ੍ਪਾਣਕਨ੍ਤਿ ਸਪ੍ਪਾਣਕਂ ਏਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਤਥਾ વਾ ਜਾਨਨ੍ਤੋ। ਸਿਞ੍ਚੇਯ੍ਯ વਾ ਸਿਞ੍ਚਾਪੇਯ੍ਯ વਾਤਿ ਤੇਨ
ਤਤ੍ਥ ਧਾਰਂ ਅવਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਿਞ੍ਚਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਉਦਕਘਟੇ ਏਕਾવ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਭਾਜਨੇਸੁ। ਧਾਰਂ વਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਆਪਤ੍ਤਿ
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਸਪ੍ਪਾਣਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦਸਮਂ।
ਸਮਤ੍ਤੋ વਣ੍ਣਨਾਕ੍ਕਮੇਨ ਸੇਨਾਸਨવਗ੍ਗੋ ਦੁਤਿਯੋ।
੩. ਓવਾਦવਗ੍ਗੋ
੧. ਓવਾਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੪੧-੧੪੪. ਭਿਕ੍ਖੁਨਿવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਲਾਭਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਦਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਮਹਾਕੁਲੇਹਿ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਪਨ ਕੁਲਧੀਤਰੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਤਾਨਂ ਞਾਤਿਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ‘‘ਕੁਤੋ ਅਯ੍ਯੇ ਓવਾਦਂ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਂ ਲਭਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ‘‘ਅਸੁਕੋ ਚ ਅਸੁਕੋ ਚ ਥੇਰੋ ਓવਦਤੀ’’ਤਿ ਅਸੀਤਿਮਹਾਸਾવਕੇ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਕਥਾਨੁਸਾਰੇਨ ਤੇਸਂ ਸੀਲਸੁਤਾਚਾਰਜਾਤਿਗੋਤ੍ਤਾਦਿਭੇਦਂ વਿਜ੍ਜਮਾਨਗੁਣਂ ਕਥਯਨ੍ਤਿ। ਏવਰੂਪਾ ਹਿ વਿਜ੍ਜਮਾਨਗੁਣਾ ਕਥੇਤੁਂ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ। ਤਤੋ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਥੇਰਾਨਂ ਚੀવਰਾਦਿਭੇਦਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਂ ਅਭਿਹਰਿਂਸੁ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਲਾਭਿਨੋ ਹੋਨ੍ਤਿ ਚੀવਰ…ਪੇ॰… ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿ।
ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾਤਿ ਤੇਸਂ ਕਿਰ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਤਾਸੁ ਏਕਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਪਿ ਨ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਲਾਭਤਣ੍ਹਾਯ ਪਨ ਆਕਡ੍ਢਿਯਮਾਨਹਦਯਾ ਤਾਸਂ ਉਪਸ੍ਸਯਂ ਅਗਮਂਸੁ। ਤਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਨ੍ਤਿ ਸਗ੍ਗਮਗ੍ਗਗਮਨੇਪਿ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਭੂਤਂ ਰਾਜਕਥਾਦਿਮਨੇਕવਿਧਂ ਨਿਰਤ੍ਥਕਕਥਂ। ਇਦ੍ਧੋਤਿ ਸਮਿਦ੍ਧੋ, ਸਹਿਤਤ੍ਥੋ ਗਮ੍ਭੀਰੋ ਬਹੁਰਸੋ ਲਕ੍ਖਣਪਟਿવੇਧਸਂਯੁਤ੍ਤੋਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
੧੪੫-੧੪੭. ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ ਭਿਕ੍ਖવੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਮਾ ਤੁਮ੍ਹੇ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਓવਦਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਅਦਿਟ੍ਠਸਚ੍ਚਤ੍ਤਾ ਤਥਾਗਤੇ ਆਘਾਤਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਅਪਾਯੁਪਗਾ ਭવੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਨੇਸਂ ਤਂ ਅਪਾਯੁਪਗਤਂ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੋ ਭਗવਾ ਅਞ੍ਞੇਨੇવ ਉਪਾਯੇਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋવਾਦਤੋ ਪਰਿਬਾਹਿਰੇ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ ਇਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋવਾਦਕਸਮ੍ਮੁਤਿਂ ਅਨੁਜਾਨੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਏવਂ ਇਧ ਪਰਿਬਾਹਿਰੇ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮਤਾਯ ਅਨੁਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪਰਤੋ ਕਰੋਨ੍ਤੋવ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਅਟ੍ਠਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਇਮਾਨਿ ਹਿ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਾਨਿ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾਨਂ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਨਪਿ ਨ ਭੂਤਪੁਬ੍ਬਾਨੀਤਿ।
ਤਤ੍ਥ ਸੀਲਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਸੀਲવਾ। ਇਦਾਨਿ ਯਞ੍ਚ ਤਂ ਸੀਲਂ, ਯਥਾ ਚ ਤਂ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਿ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸਂવੁਤੋ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਤ੍ਥ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੋવ ਸਂવਰੋ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰੋ। ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰੇਨ ਸਂવੁਤੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋਤਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸਂવੁਤੋ।
વਿਹਰਤੀਤਿ વਤ੍ਤਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ વਿਭਙ੍ਗੇ –
‘‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਨ੍ਤਿ ਸੀਲਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾ ਆਦਿ ਚਰਣਂ ਸਂਯਮੋ ਸਂવਰੋ ਮੋਕ੍ਖਂ ਪਮੋਕ੍ਖਂ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ; ਸਂવਰੋਤਿ ਕਾਯਿਕੋ ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ વਾਚਸਿਕੋ ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ ਕਾਯਿਕવਾਚਸਿਕੋ ਅવੀਤਿਕ੍ਕਮੋ। ਸਂવੁਤੋਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰੇਨ ਉਪੇਤੋ ਹੋਤਿ ਸਮੁਪੇਤੋ ਉਪਗਤੋ ਸਮੁਪਗਤੋ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮੁਪਪਨ੍ਨੋ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸਂવੁਤੋ’ਤਿ। વਿਹਰਤੀਤਿ ਇਰਿਯਤਿ વਤ੍ਤਤਿ ਪਾਲੇਤਿ ਯਪੇਤਿ ਯਾਪੇਤਿ ਚਰਤਿ વਿਹਰਤਿ, ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ ‘વਿਹਰਤੀ’’’ਤਿ
ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ વਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾવੀਤਿ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕੇਸੁ વਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾવੀ, ਤਾਨਿ વਜ੍ਜਾਨਿ ਭਯਤੋ ਦਸ੍ਸਨਸੀਲੋਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੂਤਿ ਅਧਿਸੀਲਸਿਕ੍ਖਾਦਿਭਾવੇਨ ਤਿਧਾ ਠਿਤੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਤਂ ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਮਾਦਾਯ ਸਮ੍ਮਾ ਆਦਾਯ ਸਾਧੁਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅવਿਜਹਨ੍ਤੋ ਸਿਕ੍ਖਤੀਤਿ
ਬਹੁ ਸੁਤਮਸ੍ਸਾਤਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ। ਸੁਤਂ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਸੁਤਧਰੋ; ਯਦਸ੍ਸ ਤਂ ਬਹੁ ਸੁਤਂ ਨਾਮ, ਤਂ ਨ ਸੁਤਮਤ੍ਤਮੇવ; ਅਥ ਖੋ ਨਂ ਧਾਰੇਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਞ੍ਜੂਸਾਯਂ વਿਯ ਰਤਨਂ ਸੁਤਂ ਸਨ੍ਨਿਚਿਤਮਸ੍ਮਿਨ੍ਤਿ ਸੁਤਸਨ੍ਨਿਚਯੋ। ਏਤੇਨ ਯਂ ਸੋ ਸੁਤਂ ਧਾਰੇਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਮਞ੍ਜੂਸਾਯ ਗੋਪੇਤ੍વਾ ਸਨ੍ਨਿਚਿਤਰਤਨਸ੍ਸੇવ ਚਿਰਕਾਲੇਨਾਪਿ ਅવਿਨਾਸਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਸੁਤਂ ਸਰੂਪਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ, ਤਂ વੇਰਞ੍ਜਕਣ੍ਡੇ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਨਿਗਮਨਂ – ਤਥਾਰੂਪਾਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ। ਧਾਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਤਧਰੋ। વਚਸਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ, ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾ; ਤਸ੍ਮਾ ਸੁਤਸਨ੍ਨਿਚਯੋ। ਤਤ੍ਥ વਚਸਾ ਪਰਿਚਿਤਾਤਿ વਾਚਾਯ ਪਗੁਣਾ ਕਤਾ। ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾਤਿ ਮਨਸਾ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ, ਆવਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੀਪਸਹਸ੍ਸੇਨ ਓਭਾਸਿਤਾ વਿਯ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਚ ਕਾਰਣਤੋ ਚ ਪਞ੍ਞਾਯ ਸੁਟ੍ਠੁ ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾ ਸੁਪਚ੍ਚਕ੍ਖਕਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ।
ਅਯਂ ਪਨ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਨਾਮ ਤਿવਿਧੋ ਹੋਤਿ – ਨਿਸ੍ਸਯਮੁਚ੍ਚਨਕੋ, ਪਰਿਸੁਪਟ੍ਠਾਪਕੋ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋવਾਦਕੋਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਨਿਸ੍ਸਯਮੁਚ੍ਚਨਕੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਪਞ੍ਚવਸ੍ਸੇਨ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਦ੍વੇ ਮਾਤਿਕਾ ਪਗੁਣਾ વਾਚੁਗ੍ਗਤਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ ਪਕ੍ਖਦਿવਸੇਸੁ ਧਮ੍ਮਸਾવਨਤ੍ਥਾਯ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਤੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਭਾਣવਾਰਾ, ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਾਨਂ
ਪਰਿਸੁਪਟ੍ਠਾਪਕੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ ਦਸવਸ੍ਸੇਨ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਪਰਿਸਂ ਅਭਿવਿਨਯੇ વਿਨੇਤੁਂ ਦ੍વੇ વਿਭਙ੍ਗਾ ਪਗੁਣਾ વਾਚੁਗ੍ਗਤਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇਨ ਤੀਹਿ ਜਨੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਰਿવਤ੍ਤਨਕ੍ਖਮਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਕਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਖਨ੍ਧਕવਤ੍ਤਞ੍ਚ ਉਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਪਰਿਸਾਯ ਪਨ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ વਿਨਯਨਤ੍ਥਂ ਸਚੇ ਮਜ੍ਝਿਮਭਾਣਕੋ ਹੋਤਿ ਮੂਲਪਣ੍ਣਾਸਕੋ ਉਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਦੀਘਭਾਣਕੇਨ ਮਹਾવਗ੍ਗੋ, ਸਂਯੁਤ੍ਤਭਾਣਕੇਨ ਹੇਟ੍ਠਿਮਾ વਾ ਤਯੋ વਗ੍ਗਾ ਮਹਾવਗ੍ਗੋ વਾ, ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਭਾਣਕੇਨ ਹੇਟ੍ਠਾ વਾ ਉਪਰਿ વਾ ਉਪਡ੍ਢਨਿਕਾਯੋ ਉਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤੇਨ ਤਿਕਨਿਪਾਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਹੇਟ੍ਠਾ ਉਗ੍ਗਹੇਤੁਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਏਕਂ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇਨ ਚਤੁਕ੍ਕਨਿਪਾਤਂ વਾ ਪਞ੍ਚਕਨਿਪਾਤਂ વਾ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ
ਭਿਕ੍ਖੁਨੋવਾਦਕੇਨ
ਉਭਯਾਨਿ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸਾਤਿਆਦਿ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਸਕਲੇ ਨવਙ੍ਗੇਪਿ ਬਾਹੁਸ੍ਸਚ੍ਚੇ ਸਤਿ ਸਾਟ੍ਠਕਥਂ વਿਨਯਪਿਟਕਂ વਿਨਾ ਨ વਟ੍ਟਤਿਯੇવ, ਤਸ੍ਮਾ વਿਸੁਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨਾਤਿ ਉਭਤੋવਿਭਙ੍ਗੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ। ਸ੍વਾਗਤਾਨੀਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਆਗਤਾਨਿ। ਯਥਾ ਆਗਤਾਨਿ ਪਨ ਸ੍વਾਗਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਸੁવਿਭਤ੍ਤਾਨੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਸੁવਿਭਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ વਿਭਤ੍ਤਾਨਿ ਪਦਪਚ੍ਚਾਭਟ੍ਠਸਙ੍ਕਰਦੋਸવਿਰਹਿਤਾਨਿ। ਸੁਪ੍ਪવਤ੍ਤੀਨੀਤਿ ਪਗੁਣਾਨਿ વਾਚੁਗ੍ਗਤਾਨਿ। ਸੁવਿਨਿਚ੍ਛਿਤਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਸੋਤਿ ਖਨ੍ਧਕਪਰਿવਾਰਤੋ ਆਹਰਿਤਬ੍ਬਸੁਤ੍ਤવਸੇਨ ਸੁਟ੍ਠੁ વਿਨਿਚ੍ਛਿਤਾਨਿ। ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋਤਿ ਅਕ੍ਖਰਪਦਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ਚ ਸੁવਿਨਿਚ੍ਛਿਤਾਨਿ ਅਖਣ੍ਡਾਨਿ ਅવਿਪਰੀਤਕ੍ਖਰਾਨਿ। ਏਤੇਨ ਅਟ੍ਠਕਥਾ ਦੀਪਿਤਾ, ਅਟ੍ਠਕਥਾਤੋ ਹਿ ਏਸ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ ਹੋਤੀਤਿ।
ਕਲ੍ਯਾਣવਾਚੋਤਿ ਸਿਥਿਲਧਨਿਤਾਦੀਨਂ ਯਥਾવਿਧਾਨવਚਨੇਨ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾਯ ਪੋਰਿਯਾ વਾਚਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਾਯ ਅਨੇਲਗਲ਼ਾਯ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਪਨਿਯਾ। ਕਲ੍ਯਾਣવਾਕ੍ਕਰਣੋਤਿ ਮਧੁਰਸ੍ਸਰੋ, ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਹਿ ਸਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਰਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਿਮਣ੍ਡਲਪਦਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮ੍ਪਿ વਚਨਂ ਸਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਰਹਿਤਂ ਹੀਲ਼ੇਤਿ। ਯੇਭੁਯ੍ਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ ਮਨਾਪੋਤਿ ਸਬ੍ਬਾਸਂ ਪਿਯੋ ਨਾਮ ਦੁਲ੍ਲਭੋ, ਬਹੁਤਰਾਨਂ ਪਨ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਸੀਲਾਚਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਿਯੋ ਹੋਤਿ ਮਨવਡ੍ਢਨਕੋ। ਪਟਿਬਲੋ ਹੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਓવਦਿਤੁਨ੍ਤਿ ਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਕਾਰਣਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ વਟ੍ਟਭਯੇਨ ਤਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਕਾਸਾਯવਤ੍ਥવਸਨਾਯਾਤਿ ਕਾਸਾਯવਤ੍ਥਨਿવਤ੍ਥਾਯ। ਗਰੁਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਗਿਹਿਕਾਲੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗਂ વੀਸਤਿવਸ੍ਸੋ વਾਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਯ વੀਸਤਿવਸ੍ਸੋ ਤਤੋ ਅਤਿਰੇਕવਸ੍ਸੋ વਾ। ਏવਰੂਪੋ ਹਿ વਿਸਭਾਗੇਹਿ વਤ੍ਥੂਹਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਸਮਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਦਹਰੋ વਿਯ ਸਹਸਾ ਸੀਲવਿਨਾਸਂ ਨ ਪਾਪੁਣਾਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ વਯਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਅਯੁਤ੍ਤਟ੍ਠਾਨੇ ਛਨ੍ਦਰਾਗਂ વਿਨੇਤੁਂ ਪਟਿਬਲੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘વੀਸਤਿવਸ੍ਸੋ વਾ ਹੋਤਿ ਅਤਿਰੇਕવੀਸਤਿવਸ੍ਸੋ વਾ’’ਤਿ।
ਏਤ੍ਥ
੧੪੮. ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥੇਨਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ વੁਤ੍ਤੇਨੇવ। ਗਰੁਧਮ੍ਮੇਹੀਤਿ ਗਰੁਕੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ, ਤੇ ਹਿ ਗਾਰવਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਗਰੁਧਮ੍ਮਾਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਏਕਤੋਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਏਕਤੋਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਯ, ਯੋ ਗਰੁਧਮ੍ਮੇਨ ਓવਦਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਪਨ ਯਥਾવਤ੍ਥੁਕਮੇવ।
੧੪੯. ਪਰਿવੇਣਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾਤਿ ਸਚੇ ਪਾਤੋ ਅਸਮ੍ਮਟ੍ਠਂ ਸਮ੍ਮਟ੍ਠਮ੍ਪਿ વਾ ਪੁਨ ਤਿਣਪਣ੍ਣਾਦੀਹਿ ਉਕ੍ਲਾਪਂ ਪਾਦਪ੍ਪਹਾਰੇਹਿ ਚ વਿਕਿਣ੍ਣવਾਲਿਕਂ ਜਾਤਂ, ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਸਮ੍ਮਟ੍ਠਞ੍ਹਿ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯ੍ਯੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਨਿਸ੍ਸਿਤਕੇ ਦਹਰਭਿਕ੍ਖੂਪਿ વਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਯਂ ਨ ਯੋਜੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂਯੇવ ਕਥੇਤੀ’’ਤਿ ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਅਸੋਤੁਕਾਮਾ વਿਯ ਭવੇਯ੍ਯੁਂ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪਰਿવੇਣਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਤੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਯੋ ਪਿਪਾਸਿਤਾ ਚ ਕਿਲਨ੍ਤਾ ਚ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਾ ਪਾਨੀਯਞ੍ਚ ਹਤ੍ਥਪਾਦਮੁਖਸੀਤਲਕਰਣਞ੍ਚ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਅਸਤਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਅਗਾਰવਂ ਜਨੇਤ੍વਾ ਅਸੋਤੁਕਾਮਾਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ‘‘ਪਾਨੀਯਂ ਪਰਿਭੋਜਨੀਯਂ ਉਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ’’ਤਿ।
ਆਸਨਨ੍ਤਿ ਨੀਚਪੀਠਕਫਲਕਤਟ੍ਟਿਕਕਟਸਾਰਕਾਦਿਭੇਦਂ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਸਾਖਾਭਙ੍ਗਮ੍ਪਿ ‘‘ਇਦਂ ਤਾਸਂ ਆਸਨਂ ‘‘ਦੁਤਿਯਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਨਿਸੀਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਨ વਿਹਾਰਪਚ੍ਚਨ੍ਤੇ, ਅਥ ਖੋ વਿਹਾਰਮਜ੍ਝੇ ਉਪੋਸਥਾਗਾਰਸ੍ਸ વਾ ਭੋਜਨਸਾਲਾਯ વਾ ਦ੍વਾਰੇ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਓਸਰਣਟ੍ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਮਗ੍ਗਾਤ੍ਥਾਤਿ ਸਬ੍ਬਾ ਆਗਤਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ; ਪਗੁਣਾ વਾਚੁਗ੍ਗਤਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਓਸਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਪਾਲ਼ਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ। વਸ੍ਸਸਤੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਯਾਤਿਆਦਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਪਾਲ਼ਿਦਸ੍ਸਨਂ।
ਤਤ੍ਥ ਸਾਮੀਚਿਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਮਗ੍ਗਸਮ੍ਪਦਾਨਬੀਜਨਪਾਨੀਯਾਪੁਚ੍ਛਨਾਦਿਕਂ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕવਤ੍ਤਂ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਅਭਿવਾਦਨਂ ਨਾਮ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮੇ વਾ ਬਹਿਗਾਮੇ વਾ ਅਨ੍ਤੋવਿਹਾਰੇ વਾ ਬਹਿવਿਹਾਰੇ વਾ ਅਨ੍ਤਰਘਰੇ વਾ ਰਥਿਕਾਯ વਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਰਾਜੁਸ੍ਸਾਰਣਾਯਪਿ વਤ੍ਤਮਾਨਾਯ ਦੇવੇ વਸ੍ਸਮਾਨੇ ਸਕਦ੍ਦਮਾਯ ਭੂਮਿਯਾ ਛਤ੍ਤਪਤ੍ਤਹਤ੍ਥਾਯਪਿ ਹਤ੍ਥਿਅਸ੍ਸਾਦੀਹਿ ਅਨੁਬਦ੍ਧਾਯਪਿ ਕਾਤਬ੍ਬਮੇવ। ਏਕਾਬਦ੍ਧਾਯ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ‘‘વਨ੍ਦਾਮਿ ਅਯ੍ਯਾ’’ਤਿ વਨ੍ਦਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਅਨ੍ਤਰਨ੍ਤਰਾ ਦ੍વਾਦਸਹਤ੍ਥੇ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, વਿਸੁਂ વਿਸੁਂ વਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਮਹਾਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਠਾਨੇ વਨ੍ਦਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਅਞ੍ਜਲਿਕਮ੍ਮੇਪਿ। ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾਯ ਪਨ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਨਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਸਾਮੀਚਿਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅਨੁਰੂਪੇ ਪਦੇਸੇ ਚ ਕਾਲੇ ਚ ਤਂ ਤਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ।
ਸਕ੍ਕਤ੍વਾਤਿ ਯਥਾ ਕਤੋ ਸੁਕਤੋ ਹੋਤਿ, ਏવਂ ਕਤ੍વਾ। ਗਰੁਂਕਤ੍વਾਤਿ ਤਤ੍ਥ ਗਾਰવਂ ਜਨੇਤ੍વਾ। ਮਾਨੇਤ੍વਾਤਿ ਮਨੇਨ ਪਿਯਂ ਕਤ੍વਾ। ਪੂਜੇਤ੍વਾਤਿ ਇਮੇਸਂਯੇવ ਤਿਣ੍ਣਂ ਕਿਚ੍ਚਾਨਂ ਕਰਣੇਨ ਪੂਜੇਤ੍વਾ। ਅਨਤਿਕ੍ਕਮਨੀਯੋਤਿ ਨ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬੋ।
ਅਭਿਕ੍ਖੁਕੇ ਆવਾਸੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯਤੋ ਅਡ੍ਢਯੋਜਨਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਓવਾਦਦਾਯਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ વਸਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਅਭਿਕ੍ਖੁਕੋ
ਸਚੇ ਪਨ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਨ੍ਤੁਕਾਮਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੇ વਿਹਾਰਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਚ ‘‘ਇਧ ਅਯ੍ਯਾ વਸ੍ਸਂ વਸਿਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ ਪੁਚ੍ਛਿਤਾ ‘‘ਆਮਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤਾਹਿ ‘‘ਤੇਨਹਿ ਅਯ੍ਯਾ ਮਯਮ੍ਪਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਓવਾਦਂ ਅਨੁਜੀવਨ੍ਤਿਯੋ વਸਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇ ਗਾਮੇ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰਸਮ੍ਪਦਂ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਇਧ વਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਪਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਉਪੋਸਥਦਿવਸੇ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਕਿਂ ਕਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ? ਯਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੂ વਸਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਪਚ੍ਛਿਮਿਕਾਯ વਸ੍ਸਂ ਉਪਗਨ੍ਤੁਂ ਆਗਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ વਾ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍વਾ ਆਗਤਾਨਂ
ਅਨ੍વਦ੍ਧਮਾਸਨ੍ਤਿ ਅਦ੍ਧਮਾਸੇ ਅਦ੍ਧਮਾਸੇ। ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਾ ਇਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਾ। ਉਪੋਸਥਪੁਚ੍ਛਕਨ੍ਤਿ ਉਪੋਸਥਪੁਚ੍ਛਨਂ, ਤਤ੍ਥ ਪਨ੍ਨਰਸਿਕੇ ਉਪੋਸਥੇ ਪਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਯਂ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਕੇ ਤੇਰਸਿਯਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਪੋਸਥੋ
‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਬ੍ਬੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ ਓવਾਦਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ ‘ਜਾਯਾਯੋ ਇਮਾ ਇਮੇਸਂ, ਜਾਰਿਯੋ ਇਮਾ ਇਮੇਸਂ, ਇਦਾਨਿਮੇ ਇਮਾਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਭਿਰਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ – ‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਬ੍ਬੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੇਨ ਓવਾਦੋ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ, ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਚੇ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਚਤੂਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ
ਤਸ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੇਨ ਦ੍વੇ ਤਿਸ੍ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਪੇਸੇਤਬ੍ਬਾ – ‘‘ਏਥਯ੍ਯੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨਂ ਯਾਚਥ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ ਅਯ੍ਯਾ…ਪੇ॰… ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੪੧੩)। ਤਾਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਆਰਾਮਂ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਤਤੋ ਓવਾਦਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਏਕਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ, ਅਯ੍ਯ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਤਿ, ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨਞ੍ਚ ਯਾਚਤਿ, ਲਭਤੁ ਕਿਰ ਅਯ੍ਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ ਭਨ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਤਿ, ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨਞ੍ਚ ਯਾਚਤਿ, ਲਭਤੁ ਕਿਰ ਭਨ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਕੇਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋવਾਦਕੋ ਸਮ੍ਮਤੋ’’ਤਿ। ਸਚੇ ਹੋਤਿ ਕੋਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁ
ਸਚੇ ਨ ਹੋਤਿ ਕੋਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋવਾਦਕੋ ਸਮ੍ਮਤੋ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਕੇਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘‘ਕੋ
ਸਚੇ ਪਨ ਕੋਚਿ ਨ ਉਸ੍ਸਹਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਓવਦਿਤੁਂ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਕੇਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘‘ਨਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋવਾਦਕੋ ਸਮ੍ਮਤੋ, ਪਾਸਾਦਿਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤੂ’’ਤਿ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਹਿ ਸਕਲਂ ਸਿਕ੍ਖਤ੍ਤਯਸਙ੍ਗਹਂ ਸਾਸਨਮਾਰੋਚਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ‘‘ਸਾਧੂ’’ਤਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਪਾਟਿਪਦੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਆਰੋਚੇਤਬ੍ਬਂ। ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੇਨਪਿ ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਪੇਸੇਤਬ੍ਬਾ ‘‘ਗਚ੍ਛਥਯ੍ਯੇ, ਪੁਚ੍ਛਥ ‘ਕਿਂ
ਸਚੇ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ વਾ ਨ ਪੂਰਤਿ, ਉਭਯਤੋਪਿ વਾ ਗਣਮਤ੍ਤਮੇવ ਪੁਗ੍ਗਲਮਤ੍ਤਂ વਾ ਹੋਤਿ, ਏਕਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ વਾ ਬਹੂਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯੇਹਿ ਓવਾਦਤ੍ਥਾਯ ਪੇਸਿਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਰਾਯਂ વਚਨਕ੍ਕਮੋ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਅਯ੍ਯ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨਞ੍ਚ ਯਾਚਨ੍ਤਿ, ਲਭਨ੍ਤੁ ਕਿਰ ਅਯ੍ਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਅਹਂ ਅਯ੍ਯ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਾਮਿ; ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨਞ੍ਚ ਯਾਚਾਮਿ, ਲਭਾਮਹਂ ਅਯ੍ਯ ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ
‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ ਅਯ੍ਯ ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਤਿ, ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨਞ੍ਚ ਯਾਚਤਿ, ਲਭਤੁ ਕਿਰ ਅਯ੍ਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਅਯ੍ਯ ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਨ੍ਤਿ
‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ ਚ ਅਯ੍ਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਯ੍ਯਾਨਂ ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਤਿ વਨ੍ਦਨ੍ਤਿ વਨ੍ਦਤਿ, ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨਞ੍ਚ ਯਾਚਤਿ ਯਾਚਨ੍ਤਿ ਯਾਚਤਿ, ਲਭਤੁ ਕਿਰ ਲਭਨ੍ਤੁ ਕਿਰ ਲਭਤੁ ਕਿਰ ਅਯ੍ਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਚ ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨ’’ਨ੍ਤਿ।
ਤੇਨਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਪੋਸਥਕਾਲੇ ਏવਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ – ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਭਨ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਨ੍ਤਿ, ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨਞ੍ਚ ਯਾਚਨ੍ਤਿ, ਲਭਨ੍ਤੁ ਕਿਰ ਭਨ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਭਨ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਾਦੇ
‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਭਨ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਤਿ, ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨਞ੍ਚ ਯਾਚਤਿ, ਲਭਤੁ ਕਿਰ ਭਨ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ ਚ ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਤਿ વਨ੍ਦਨ੍ਤਿ વਨ੍ਦਤਿ, ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨਞ੍ਚ ਯਾਚਤਿ ਯਾਚਨ੍ਤਿ ਯਾਚਤਿ, ਲਭਤੁ ਕਿਰ ਲਭਨ੍ਤੁ ਕਿਰ ਲਭਤੁ ਕਿਰ ਭਨ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਚ ਓવਾਦੂਪਸਙ੍ਕਮਨ’’ਨ੍ਤਿ।
ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਕੇਨਾਪਿ ਸਚੇ ਸਮ੍ਮਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਥਿ, ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ, ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ, ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਚ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੁ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤੁ ਉਪਸਙ੍ਕਮਤੂਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਨਤ੍ਥਿ, ਪਾਸਾਦਿਕੇਨ
ਓવਾਦਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੇਨ ਪਾਟਿਪਦੇ ਪਚ੍ਚਾਹਰਿਤ੍વਾ ਤਥੇવ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਓવਾਦਂ ਪਨ ਬਾਲਗਿਲਾਨਗਮਿਕੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੋ ਸਚੇਪਿ ਆਰਞ੍ਞਕੋ ਹੋਤਿ, ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ ਭਗવਤਾ –
‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ
ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਕਪਨ੍ਨਰਸਿਕੇਸੁ વਾ ਉਪੋਸਥੇਸੁ ਪਾਟਿਪਦੇ વਾ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਸੋ ਗਮਿਕੋ ਦੁਤਿਯਪਕ੍ਖਦਿવਸੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਅਗ੍ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ, ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਓવਾਦੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ, ਯੋ ਨ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੪੧੪) વੁਤ੍ਤਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿਯੇવ। ਓવਾਦਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਚ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗੇ ਅਨਾਰੋਚੇਤੁਂ વਾ ਪਾਟਿਪਦੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਅਪਚ੍ਚਾਹਰਿਤੁਂ વਾ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ
‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਓવਾਦੋ ਨ ਆਰੋਚੇਤਬ੍ਬੋ। ਯੋ ਨ ਆਰੋਚੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੪੧੫)।
ਅਪਰਮ੍ਪਿ વੁਤ੍ਤਂ –
‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਓવਾਦੋ ਨ ਪਚ੍ਚਾਹਰਿਤਬ੍ਬੋ। ਯੋ ਨ ਪਚ੍ਚਾਹਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੪੧੫)।
ਤਤ੍ਥ ਆਰਞ੍ਞਕੇਨ ਪਚ੍ਚਾਹਰਣਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਕੇਤੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ – ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਰਞ੍ਞਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਓવਾਦਂ ਗਹੇਤੁਂ, ਸਙ੍ਕੇਤਞ੍ਚ ਕਾਤੁਂ, ਅਤ੍ਰ ਪਟਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਆਰਞ੍ਞਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ વਸਨਗਾਮੇ ਭਿਕ੍ਖਂ ਲਭਤਿ, ਤਤ੍ਥੇવ ਚਰਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਦਿਸ੍વਾ ਆਰੋਚੇਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਨੋ ਚਸ੍ਸ ਤਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖਾ ਸੁਲਭਾ ਹੋਤਿ, ਸਾਮਨ੍ਤਗਾਮੇ ਚਰਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਗਾਮਂ ਆਗਮ੍ਮ ਤਥੇવ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਦੂਰਂ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਸਙ੍ਕੇਤੋ ਕਾਤਬ੍ਬੋ – ‘‘ਅਹਂ ਅਮੁਕਂ ਨਾਮ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਗਾਮਦ੍વਾਰੇ ਸਭਂ વਾ ਮਣ੍ਡਪਂ વਾ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਂ વਾ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਤ੍ਥ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ
ਉਭਤੋਸਙ੍ਘੇ ਤੀਹਿ ਠਾਨੇਹਿ ਪવਾਰੇਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸੇ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪવਾਰੇਤ੍વਾ ਉਪੋਸਥੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਪવਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –
‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ
ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਖਨ੍ਧਕੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਚੇਤ੍ਥ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –
‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਬ੍ਬੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ ਪવਾਰੇਨ੍ਤੋ ਕੋਲਾਹਲਮਕਾਸਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਬ੍ਯਤ੍ਤਂ ਪਟਿਬਲਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤੁਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪવਾਰੇਤੁਂ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬਾ। ਪਠਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਯਾਚਿਤਬ੍ਬਾ, ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਬ੍ਯਤ੍ਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਪਟਿਬਲਾਯ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਅਯ੍ਯੇ ਸਙ੍ਘੋ, ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਸਙ੍ਘੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨੇਯ੍ਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪવਾਰੇਤੁਂ। ਏਸਾ ਞਤ੍ਤਿ।
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਅਯ੍ਯੇ ਸਙ੍ਘੋ, ਸਙ੍ਘੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨੇਯ੍ਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪવਾਰੇਤੁਂ। ਯਸ੍ਸਾ ਅਯ੍ਯਾਯ ਖਮਤਿ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਸਮ੍ਮੁਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ
‘‘ਸਮ੍ਮਤਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪવਾਰੇਤੁਂ। ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਣ੍ਹੀ, ਏવਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੪੨੭)।
ਤਾਯ
ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ ਨ ਪੂਰਤਿ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਅਯ੍ਯ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਪવਾਰੇਨ੍ਤਿ – ਦਿਟ੍ਠੇਨ વਾ ਸੁਤੇਨ વਾ ਪਰਿਸਙ੍ਕਾਯ વਾ, વਦਤਯ੍ਯ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ, ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯੋ
ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੋ ਨ ਪੂਰਤਿ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ ਅਯ੍ਯਾ ਅਯ੍ਯੇ ਪવਾਰੇਤਿ – ਦਿਟ੍ਠੇਨ વਾ ਸੁਤੇਨ વਾ ਪਰਿਸਙ੍ਕਾਯ વਾ, વਦਨ੍ਤਯ੍ਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ, ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੋ ਅਯ੍ਯ ਅਯ੍ਯਂ ਪવਾਰੇਤਿ – ਦਿਟ੍ਠੇਨ વਾ ਸੁਤੇਨ વਾ ਪਰਿਸਙ੍ਕਾਯ વਾ, વਦਤਯ੍ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ, ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਚ ਏવਂ ਤਿਕ੍ਖਤ੍ਤੁਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ।
ਉਭਿਨ੍ਨਂ ਅਪਾਰਿਪੂਰਿਯਾ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਅਯ੍ਯਾ ਅਯ੍ਯੇ ਪવਾਰੇਨ੍ਤਿ – ਦਿਟ੍ਠੇਨ વਾ ਸੁਤੇਨ વਾ ਪਰਿਸਙ੍ਕਾਯ વਾ, વਦਨ੍ਤਯ੍ਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ, ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯੋ ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਅਯ੍ਯ ਅਯ੍ਯਂ ਪવਾਰੇਨ੍ਤਿ – ਦਿਟ੍ਠੇਨ વਾ ਸੁਤੇਨ વਾ ਪਰਿਸਙ੍ਕਾਯ વਾ, વਦਤਯ੍ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ, ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿਯੋ ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਅਹਂ ਅਯ੍ਯਾ ਅਯ੍ਯੇ ਪવਾਰੇਮਿ – ਦਿਟ੍ਠੇਨ વਾ ਸੁਤੇਨ વਾ ਪਰਿਸਙ੍ਕਾਯ વਾ, વਦਨ੍ਤੁ ਮਂ ਅਯ੍ਯਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਂ ਉਪਾਦਾਯ, ਪਸ੍ਸਨ੍ਤੀ ਪਟਿਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚ, ‘‘ਅਹਂ ਅਯ੍ਯ ਅਯ੍ਯਂ ਪવਾਰੇਮਿ – ਦਿਟ੍ਠੇਨ
ਮਾਨਤ੍ਤਚਰਣਞ੍ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾਪਰਿਯੇਸਨਾ ਚ ਯਥਾਠਾਨੇਯੇવ ਆવਿ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ।
ਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਕੇਨਚਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਦਸਹਿ વਾ ਅਕ੍ਕੋਸવਤ੍ਥੂਹਿ ਅਞ੍ਞੇਨ વਾ ਕੇਨਚਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨੇવ ਅਕ੍ਕੋਸਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਪਰਿਭਾਸਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਭਯੇਨ ਤਜ੍ਜੇਤਬ੍ਬੋ। ਓવਟੋਤਿ ਪਿਹਿਤੋ વਾਰਿਤੋ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ। વਚਨਯੇવ વਚਨਪਥੋ। ਅਨੋવਟੋਤਿ ਅਪਿਹਿਤੋ ਅવਾਰਿਤੋ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਆਧਿਪਚ੍ਚਟ੍ਠਾਨੇ ਜੇਟ੍ਠਕਟ੍ਠਾਨੇ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਏવਂ ਅਭਿਕ੍ਕਮ, ਏવਂ ਪਟਿਕ੍ਕਮ, ਏવਂ ਨਿવਾਸੇਹਿ, ਏવਂ ਪਾਰੁਪਾਹੀ’’ਤਿ ਕੇਨਚਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਨੇવ ਭਿਕ੍ਖੁ ਓવਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਅਨੁਸਾਸਿਤਬ੍ਬੋ। ਦੋਸਂ ਪਨ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਪੁਬ੍ਬੇ ਮਹਾਥੇਰਾ ਨ ਏવਂ ਅਭਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਟਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਨ ਨਿવਾਸੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਪਾਰੁਪਨ੍ਤਿ, ਈਦਿਸਂ ਕਾਸਾવਮ੍ਪਿ ਨ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਏવਂ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਅਞ੍ਜੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વਿਜ੍ਜਮਾਨਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਪਨ ‘‘ਅਯਂ વੁਡ੍ਢਸਮਣੀ ਏવਂ ਨਿવਾਸੇਤਿ, ਏવਂ ਪਾਰੁਪਤਿ, ਮਾ ਏવਂ ਨਿવਾਸੇਹਿ, ਮਾ ਏવਂ
ਸਮਗ੍ਗਮ੍ਹਯ੍ਯਾਤਿ ਭਣਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ‘‘ਸਮਗ੍ਗਾ ਅਮ੍ਹ ਅਯ੍ਯ’’ ਇਤਿ ਭਣਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘਂ। ਅਞ੍ਞਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਣਤੀਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ વਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮਂ વਾ। ਸਮਗ੍ਗਮ੍ਹਯ੍ਯਾਤਿ વਚਨੇਨ ਹਿ ਓવਾਦਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਓવਾਦਂ ਅਞ੍ਞਂ ਧਮ੍ਮਂ ਭਣਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਓવਾਦਂ ਅਨਿਯ੍ਯਾਦੇਤ੍વਾਤਿ ਏਸੋ ਭਗਿਨਿਯੋ ਓવਾਦੋਤਿ ਅવਤ੍વਾ।
੧੫੦. ਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮੇਤਿਆਦੀਸੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋવਾਦਕਸਮ੍ਮੁਤਿਕਮ੍ਮਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮੇ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਨવਕਾਨਂ વਸੇਨ ਅਟ੍ਠਾਰਸ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਨਿ। ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮੇ ਦੁਤਿਯਸ੍ਸ ਨવਕਸ੍ਸ ਅવਸਾਨਪਦੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਸੇਸੇਸੁ ਸਤ੍ਤਰਸ ਦੁਕ੍ਕਟਾਨਿ।
੧੫੨. ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਦੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਟ੍ਠਨ੍ਨਂ ਗਰੁਧਮ੍ਮਾਨਂ ਪਾਲ਼ਿਂ ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੋ। ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਂ ਦੇਨ੍ਤੋਤਿ ਤਸ੍ਸਾਯੇવ ਪਗੁਣਾਯ ਗਰੁਧਮ੍ਮਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਟ੍ਠਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਓਸਾਰੇਹਿ ਅਯ੍ਯਾਤਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਓਸਾਰੇਤੀਤਿ ਏવਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਅਟ੍ਠਗਰੁਧਮ੍ਮਪਾਲ਼ਿਂ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਕਥੇਤੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਗਰੁਧਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਿਤਂ વਾ ਖਨ੍ਧਾਦਿਨਿਸ੍ਸਿਤਂ વਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਥੇਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਭਣਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚਤੁਪਰਿਸਤਿਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਸੁਣਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸਿਕ੍ਖਮਾਨਾਯ ਸਾਮਣੇਰਿਯਾਤਿ ਏਤਾਸਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।
ਪਦਸੋਧਮ੍ਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – વਾਚਤੋ ਚ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਓવਾਦਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਠਮਂ।
੨. ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੫੩. ਦੁਤਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ વਾਰੇਨ, ਪਟਿਪਾਟਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਧਿਚੇਤਸੋਤਿ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤવਤੋ ਅਪ੍ਪਮਜ੍ਜਤੋਤਿ ਨਪ੍ਪਮਜ੍ਜਤੋ, ਅਪ੍ਪਮਾਦੇਨ ਕੁਸਲਾਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਾਤਚ੍ਚਕਿਰਿਯਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਮੁਨਿਨੋਤਿ ‘‘ਯੋ ਮੁਨਾਤਿ ਉਭੋ ਲੋਕੇ, ਮੁਨਿ ਤੇਨ ਪવੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ (ਧ॰ ਪ॰ ੨੬੯) ਏવਂ ਉਭਯਲੋਕਮੁਨਨੇਨ વਾ, ਮੋਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਞਾਣਂ, ਤੇਨ ਞਾਣੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ વਾ ਖੀਣਾਸવੋ ਮੁਨਿ ਨਾਮ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਮੁਨਿਨੋ। ਮੋਨਪਥੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਤੋਤਿ ਅਰਹਤ੍ਤਞਾਣਸਙ੍ਖਾਤਸ੍ਸ ਮੋਨਸ੍ਸ ਪਥੇਸੁ ਸਤ੍ਤਤਿਂਸਬੋਧਿਪਕ੍ਖਿਯਧਮ੍ਮੇਸੁ ਤੀਸੁ વਾ ਸਿਕ੍ਖਾਸੁ ਸਿਕ੍ਖਤੋ। ਇਦਞ੍ਚ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗੇ ਸਿਕ੍ਖਤੋ ਇਮਾਯ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਮੁਨਿਭਾવਂ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਨਿਨੋਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਸੋਕਾ ਨ ਭવਨ੍ਤਿ ਤਾਦਿਨੋਤਿ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਖੀਣਾਸવਮੁਨਿਨੋ ਅਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਇਟ੍ਠવਿਯੋਗਾਦਿવਤ੍ਥੁਕਾ ਸੋਕਾ ਨ ਸਨ੍ਤਿ। ਅਥ વਾ ਤਾਦਿਨੋਤਿ ਤਾਦਿਲਕ੍ਖਣਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਮੁਨਿਨੋ ਸੋਕਾ ਨ ਭવਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਰਾਗਾਦੀਨਂ ਉਪਸਮੇਨ ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਸਦਾ ਸਤੀਮਤੋਤਿ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਤ੍ਤਾ ਨਿਚ੍ਚਕਾਲਂ ਸਤਿਯਾ ਅવਿਰਹਿਤਸ੍ਸ ਆਕਾਸੇ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇਤਿ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖਸਙ੍ਖਾਤੇ ਆਕਾਸੇ, ਨ ਕਸਿਣੁਗ੍ਘਾਟਿਮੇ, ਨ ਪਨ ਰੂਪਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇ। ਚਙ੍ਕਮਤਿਪਿ ਤਿਟ੍ਠਤਿਪੀਤਿ ਤਾਸਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਕਥਂ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿਪੀਤਿ ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿਪਿ ਅਦਸ੍ਸਨਮ੍ਪਿ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਞ੍ਚੇવ ਉਦਾਨਂ ਭਣਤਿ ਅਞ੍ਞਞ੍ਚ ਬਹੁਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਨ੍ਤਿ ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਅਤ੍ਤਨੋ ਭਾਤੁਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ –
‘‘ਪਦੁਮਂ ਯਥਾ ਕੋਕਨੁਦਂ ਸੁਗਨ੍ਧਂ,
ਪਾਤੋ ਸਿਯਾ ਫੁਲ੍ਲਮવੀਤਗਨ੍ਧਂ।
ਅਙ੍ਗੀਰਸਂ ਪਸ੍ਸ વਿਰੋਚਮਾਨਂ,
ਤਪਨ੍ਤਮਾਦਿਚ੍ਚਮਿવਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ’’ਤਿ॥ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੨੩)।
ਇਮਂ ਗਾਥਂ ਉਦ੍ਦਿਸਾਪੇਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਾਸੇ ਸਜ੍ਝਾਯਿ। ਨ ਚ ਪਗੁਣਂ ਕਤ੍ਤੁਮਸਕ੍ਖਿ। ਤਤੋ ਨਂ ਥੇਰੋ ‘‘ਅਭਬ੍ਬੋ ਤ੍વਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ’’ਤਿ વਿਹਾਰਾ ਨਿਕ੍ਕਡ੍ਢਾਪੇਸਿ, ਸੋ ਰੋਦਮਾਨੋ ਦ੍વਾਰਕੋਟ੍ਠਕੇ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਅਥ ਭਗવਾ ਬੁਦ੍ਧਚਕ੍ਖੁਨਾ વੇਨੇਯ੍ਯਸਤ੍ਤੇ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ વਿਹਾਰਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ વਿਯ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਚੂਲ਼ਪਨ੍ਥਕ, ਕਸ੍ਮਾ ਰੋਦਸੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਸੋ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਅਥਸ੍ਸ ਭਗવਾ ਸੁਦ੍ਧਂ ਪਿਲੋਤਿਕਖਣ੍ਡਂ ਦਤ੍વਾ ‘‘ਇਦਂ ‘ਰਜੋਹਰਣਂ ਰਜੋਹਰਣ’ਨ੍ਤਿ ਪਰਿਮਜ੍ਜਾਹੀ’’ਤਿ
੧੫੬. ਏਕਤੋ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਯਾਤਿ
ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦੁਤਿਯਂ।
੩. ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੬੨. ਤਤਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਸਮਯਾ ਓવਦਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿਆਦੀਸੁ ਅਟ੍ਠਹਿ ਗਰੁਧਮ੍ਮੇਹਿ ਓવਦਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਅਞ੍ਞੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਏਕਤੋਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਯਾਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਯ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਯ ਪਨ ਓવਦਤੋ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇવ। ਇਤੋ ਪਰਮ੍ਪਿ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ‘‘ਏਕਤੋਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਯਮੇવ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਕਥਿਨਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯવਾਚਤੋ, ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਤਤਿਯਂ।
ਇਦਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ વੁਤ੍ਤਂ ਪਕਿਣ੍ਣਕਂ – ਅਸਮ੍ਮਤੋ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤੇ ਸੂਰਿਯੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਹਿ ਗਰੁਧਮ੍ਮੇਹਿ ਓવਦਤਿ, ਤੀਣਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਨਿ। ਅਞ੍ਞੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਓવਦਤੋ ਦ੍વੇ ਦੁਕ੍ਕਟਾਨਿ, ਏਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਕਥਂ? ਅਸਮ੍ਮਤਮੂਲਕਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਉਪਸ੍ਸਯਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਓવਦਨਮੂਲਕਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤੇ ਸੂਰਿਯੇ ਓવਦਨਮੂਲਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ। ਸਮ੍ਮਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤੇ ਸੂਰਿਯੇ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਹਿ ਗਰੁਧਮ੍ਮੇਹਿ ਓવਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਏਕਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਦ੍વੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਨਿ। ਕਥਂ? ਸਮ੍ਮਤਤ੍ਤਾ
ਪਕਿਣ੍ਣਕਕਥਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੪. ਆਮਿਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੬੪. ਚਤੁਤ੍ਥਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਨ ਬਹੁਕਤਾਤਿ ਨ ਕਤਬਹੁਮਾਨਾ, ਨ ਧਮ੍ਮੇ ਬਹੁਮਾਨਂ ਕਤ੍વਾ ਓવਦਨ੍ਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨੋવਾਦਕਂ ਅવਣ੍ਣਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੋ’’ਤਿਆਦੀਨਂ ਉਜ੍ਝਾਪਨਕੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਘੇਨ ਅਸਮ੍ਮਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਸਮ੍ਮਤੋ ਨਾਮ ਸਮ੍ਮਤੇਨ વਾ ਸਙ੍ਘੇਨ વਾ ਭਾਰਂ ਕਤ੍વਾ ਠਪਿਤੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਸਮ੍ਮਤਂ વਾ ਅਸਮ੍ਮਤਂ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਕਾਲੇ ਸਮ੍ਮੁਤਿਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਸਾਮਣੇਰਭੂਮਿਯਂ ਠਿਤੋ ਸਮ੍ਮਤੋ, ਸਮ੍ਮਤੇਨ વਾ ਸਙ੍ਘੇਨ વਾ ਠਪਿਤੋ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਸਾਮਣੇਰੋ ਅਸਮ੍ਮਤੋਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਆਮਿਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ।
੫. ਚੀવਰਦਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੬੯. ਪਞ੍ਚਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – વਿਸਿਖਾਯਾਤਿ ਰਥਿਕਾਯ। ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਤੀਤਿ ਨਿਬਦ੍ਧਚਾਰવਸੇਨ ਅਭਿਣ੍ਹਂ ਚਰਤਿ। ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਾਤਿ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਮਿਤ੍ਤਾ ਅਹੇਸੁਂ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਪਦਤੋ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਂ, વਿਨਿਚ੍ਛਯਤੋ ਚੀવਰਪਟਿਗ੍ਗਹਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ
ਚੀવਰਦਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਚਮਂ।
੬. ਚੀવਰਸਿਬ੍ਬਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੭੫. ਛਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਉਦਾਯੀਤਿ ਲਾਲ਼ੁਦਾਯੀ। ਪਟ੍ਠੋਤਿ ਪਟਿਬਲੋ, ਨਿਪੁਣੋ ਚੇવ ਸਮਤ੍ਥੋ ਚਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਅਞ੍ਞਤਰਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ ਪੁਰਾਣਦੁਤਿਯਿਕਾ। ਪਟਿਭਾਨਚਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਭਾਨੇਨ ਕਤਚਿਤ੍ਤਂ, ਸੋ ਕਿਰ ਚੀવਰਂ ਰਜਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਨਾਨਾવਣ੍ਣੇਹਿ વਿਪ੍ਪਕਤਮੇਥੁਨਂ ਇਤ੍ਥਿਪੁਰਿਸਰੂਪਮਕਾਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਮਜ੍ਝੇ ਪਟਿਭਾਨਚਿਤ੍ਤਂ વੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਯਥਾਸਂਹਟਨ੍ਤਿ ਯਥਾਸਂਹਰਿਤਮੇવ।
੧੭੬. ਚੀવਰਨ੍ਤਿ ਯਂ ਨਿવਾਸਿਤੁਂ વਾ ਪਾਰੁਪਿਤੁਂ વਾ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ, ਏવਞ੍ਹਿ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਾਦੀਸੁ ਸਯਂ ਸਿਬ੍ਬਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਿਬ੍ਬਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ વਿਚਾਰੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਛਿਨ੍ਦਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਸਿਬ੍ਬਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਆਰਾਪਥੇ ਆਰਾਪਥੇਤਿ ਸੂਚਿਂ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਨੀਹਰਣੇ। ਸਚੇ ਪਨ ਸਕਲਸੂਚਿਂ ਅਨੀਹਰਨ੍ਤੋ ਦੀਘਸੁਤ੍ਤਪ੍ਪવੇਸਨਤ੍ਥਂ ਸਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਮ੍ਪਿ વਿਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਨੀਹਰਤਿ, ਏਕਮੇવ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਸਕਿਂ ਆਣਤ੍ਤੋਤਿ ਸਕਿਂ ‘‘ਚੀવਰਂ ਸਿਬ੍ਬਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਬਹੁਕਮ੍ਪਿ ਸਿਬ੍ਬਤੀਤਿ ਸਚੇਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਸੂਚਿਕਮ੍ਮਂ ਪਰਿਯੋਸਾਪੇਤ੍વਾ ਚੀવਰਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਏਕਮੇવ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਅਥ ਪਨ ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਚੀવਰੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਕਮ੍ਮਂ ਤવ ਭਾਰੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ਕਰੋਤਿ, ਆਣਤ੍ਤਸ੍ਸ ਆਰਾਪਥੇ ਆਰਾਪਥੇ ਏਕਮੇਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਆਣਾਪਕਸ੍ਸ ਏਕવਾਚਾਯ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਨਿਪਿ। ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਆਣਤ੍ਤਿਯਂ ਪਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ।
ਯੇਪਿ ਸਚੇ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯੇਸੁ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਤਿਕਾਨਂ ਚੀવਰਂ ਸਿਬ੍ਬਨ੍ਤੇਸੁ ਤੇਸਂ ਨਿਸ੍ਸਿਤਕਾ ‘‘ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯવਤ੍ਤਂ વਾ ਕਥਿਨવਤ੍ਤਂ વਾ ਕਰੋਮਾ’’ਤਿ ਸਿਬ੍ਬਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਆਰਾਪਥਗਣਨਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ। ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਤਿਕਾਨਂ ਚੀવਰਂ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇਹਿ ਸਿਬ੍ਬਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾਨਂ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾਨਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਤਿਕਾਨਂ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯੇਹਿ ਸਿਬ੍ਬਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਰਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾਨਮ੍ਪਿ ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾਨਮ੍ਪਿ ਞਾਤਿਕਾਯ ਚੀવਰਂ ਹੋਤਿ, ਆਚਰਿਯੁਪਜ੍ਝਾਯਾ ਪਨ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕੇ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਸਿਬ੍ਬਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਉਭਿਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਾਨਂ ਅਞ੍ਞਾਤਿਕਸਞ੍ਞਾਯ ਸਿਬ੍ਬਿਤਤ੍ਤਾ
੧੭੯. ਅਞ੍ਞਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਨ੍ਤਿ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਉਪਾਹਨਤ੍ਥવਿਕਾਦਿਂ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਛਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਚੀવਰਸਿਬ੍ਬਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਛਟ੍ਠਂ।
੭. ਸਂવਿਧਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੮੧. ਸਤ੍ਤਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਪਚ੍ਛਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਨਂ ਚੋਰਾ ਅਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਂਸੂਤਿ ਪਚ੍ਛਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਨਂ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਚੋਰਾ ਹਰਿਂਸੁ। ਦੂਸੇਸੁਨ੍ਤਿ ਤਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਚੋਰਾ ਦੂਸਯਿਂਸੁ, ਸੀਲવਿਨਾਸਂ ਪਾਪਯਿਂਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ
੧੮੨-੩. ਸਂવਿਧਾਯਾਤਿ ਸਂવਿਦਹਿਤ੍વਾ, ਗਮਨਕਾਲੇ ਸਙ੍ਕੇਤਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕੁਕ੍ਕੁਟਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਗਾਮਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਕੁਕ੍ਕੁਟੋ ਪਦਸਾવ ਅਞ੍ਞਂ ਗਾਮਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਯਂ ਕੁਕ੍ਕੁਟਸਮ੍ਪਾਦੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ વਚਨਤ੍ਥੋ – ਸਮ੍ਪਦਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸਮ੍ਪਾਦੋ। ਕੇ ਸਮ੍ਪਦਨ੍ਤਿ? ਕੁਕ੍ਕੁਟਾ। ਕੁਕ੍ਕੁਟਾਨਂ ਸਮ੍ਪਾਦੋ ਕੁਕ੍ਕੁਟਸਮ੍ਪਾਦੋ। ਅਥ વਾ ਸਮ੍ਪਾਦੋਤਿ ਗਮਨਂ, ਕੁਕ੍ਕੁਟਾਨਂ ਸਮ੍ਪਾਦੋ ਏਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੀਤਿਪਿ ਕੁਕ੍ਕੁਟਸਮ੍ਪਾਦੋ। ਕੁਕ੍ਕੁਟਸਮ੍ਪਾਤੇ ਇਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਗੇਹਚ੍ਛਦਨਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਕੁਕ੍ਕੁਟੋ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਗੇਹਚ੍ਛਦਨਪਿਟ੍ਠਿਯਂ ਪਤਤਿ, ਅਯਂ ਕੁਕ੍ਕੁਟਸਮ੍ਪਾਤੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। વਚਨਤ੍ਥੋ ਪਨੇਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਦ੍વਿਧਾ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰੋਪਿ ਚੇਸ ਗਾਮੋ ਅਚ੍ਚਾਸਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਉਪਚਾਰੋ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਯਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਗਾਮੇ ਪਚ੍ਚੂਸੇ વਸ੍ਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕੁਕ੍ਕੁਟਸ੍ਸ ਸਦ੍ਦੋ ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਗਾਮੇ ਸੁਯ੍ਯਤਿ, ਤਾਦਿਸੇਹਿ ਗਾਮੇਹਿ ਸਮ੍ਪੁਣ੍ਣਰਟ੍ਠੇ ਗਾਮਨ੍ਤਰੇ ਗਾਮਨ੍ਤਰੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ વੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਗਾਮਨ੍ਤਰੇ ਗਾਮਨ੍ਤਰੇ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾ’’ਤਿ વਚਨਤੋ ਪਨ ਸਚੇਪਿ ਰਤਨਮਤ੍ਤਨ੍ਤਰੋ ਗਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਯੋ ਤਸ੍ਸ ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਠਪਿਤਉਪਚਾਰੋ, ਤਂ ਓਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ।
ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਆਪਤ੍ਤਿવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਸਂવਿਧਾਨਕਾਲੇ ਹਿ ਸਚੇ ਉਭੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੁਪਸ੍ਸਯੇ વਾ ਅਨ੍ਤਰਾਰਾਮੇ વਾ ਆਸਨਸਾਲਾਯ વਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯਸੇਯ੍ਯਾਯ વਾ ਠਤ੍વਾ ਸਂવਿਦਹਨ੍ਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਕਪ੍ਪਿਯਭੂਮਿ
ਅਦ੍ਧਯੋਜਨੇ ਅਦ੍ਧਯੋਜਨੇਤਿ ਏਕਮੇਕਂ ਅਦ੍ਧਯੋਜਨਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਸ੍ਸ ਇਦਾਨਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਪਠਮਪਾਦੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਦੁਤਿਯਪਾਦੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਇਮਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ ਨਯੇ ਅਤਿਕ੍ਕਮਨੇ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਓਕ੍ਕਮਨੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
੧੮੪. ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਂવਿਦਹਤੀਤਿ ਨਗਰਦ੍વਾਰੇ વਾ ਰਥਿਕਾਯ વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਸੁਕਂ ਗਾਮਂ ਨਾਮ ਗਤਪੁਬ੍ਬਤ੍ਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, ‘‘ਨਾਮ੍ਹਿ ਅਯ੍ਯ ਗਤਪੁਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ‘‘ਏਹਿ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ વਾ ‘‘ਸ੍વੇ ਅਹਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤ੍વਮ੍ਪਿ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ વਾ વਦਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਸਂવਿਦਹਤੀਤਿ ਗਾਮਨ੍ਤਰੇ ਚੇਤਿਯવਨ੍ਦਨਤ੍ਥਂ ਗਾਮਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯ੍ਯ ਕੁਹਿਂ ਗਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ। ‘‘ਅਸੁਕਂ ਨਾਮ ਗਾਮਂ ਚੇਤਿਯવਨ੍ਦਨਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਅਯ੍ਯ ਆਗਚ੍ਛਾਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਯੇવ ਸਂવਿਦਹਤਿ, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁ।
੧੮੫. વਿਸਙ੍ਕੇਤੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ‘‘ਅਜ੍ਜ વਾ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਸ੍વੇ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਕਾਲવਿਸਙ੍ਕੇਤੇਯੇવ ਆਪਦਾਸੂਤਿ ਰਟ੍ਠਭੇਦੇ ਚਕ੍ਕਸਮਾਰੁਲ਼੍ਹਾ ਜਨਪਦਾ ਪਰਿਯਾਯਨ੍ਤਿ ਏવਰੂਪਾਸੁ ਆਪਦਾਸੁ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ
ਸਂવਿਧਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਤ੍ਤਮਂ।
੮. ਨਾવਾਭਿਰੁਹਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੮੮. ਅਟ੍ਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਸਂવਿਧਾਯਾਤਿ ਲੋਕਸ੍ਸਾਦਮਿਤ੍ਤਸਨ੍ਥવવਸੇਨ ਕੀਲ਼ਾਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਾ ਸਂવਿਦਹਿਤ੍વਾ। ਉਦ੍ਧਂਗਾਮਿਨਿਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਧਂ ਨਦਿਯਾ ਪਟਿਸੋਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਯੋ ਉਦ੍ਧਂ ਜવਨਤੋ ਉਜ੍ਜવਨਿਕਾਯ ਨਾવਾਯ ਕੀਲ਼ਤਿ, ਸੋ ‘‘ਉਦ੍ਧਂਗਾਮਿਨਿਂ ਅਭਿਰੁਹਤੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤੇਨਸ੍ਸ ਪਦਭਾਜਨੇ ਅਤ੍ਥਮੇવ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਉਜ੍ਜવਨਿਕਾਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਧੋਗਾਮਿਨਿਨ੍ਤਿ ਅਧੋ ਅਨੁਸੋਤਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿਂ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਯੋ ਅਧੋ ਜવਨਤੋ ਓਜવਨਿਕਾਯ ਨਾવਾਯ ਕੀਲ਼ਤਿ, ਸੋ ‘‘ਅਧੋਗਾਮਿਨਿਂ ਅਭਿਰੁਹਤੀ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤੇਨਸ੍ਸਾਪਿ ਪਦਭਾਜਨੇ ਅਤ੍ਥਮੇવ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਓਜવਨਿਕਾਯਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਤਿਤ੍ਥਸਮ੍ਪਟਿਪਾਦਨਤ੍ਥਂ ਉਦ੍ਧਂ વਾ ਅਧੋ વਾ ਹਰਨ੍ਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਤਿਰਿਯਂ ਤਰਣਾਯਾਤਿ ਉਪਯੋਗਤ੍ਥੇ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕવਚਨਂ।
੧੮੯. ਗਾਮਨ੍ਤਰੇ ਗਾਮਨ੍ਤਰੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਸਾ ਨਦਿਯਾ ਏਕਂ ਤੀਰਂ ਕੁਕ੍ਕੁਟਸਮ੍ਪਾਦਗਾਮੇਹਿ ਨਿਰਨ੍ਤਰਂ, ਏਕਂ ਅਗਾਮਕਂ ਅਰਞ੍ਞਂ, ਤਸ੍ਸਾ ਸਗਾਮਕਤੀਰਪਸ੍ਸੇਨ ਗਮਨਕਾਲੇ ਗਾਮਨ੍ਤਰਗਣਨਾਯ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਨਿ, ਅਗਾਮਕਤੀਰਪਸ੍ਸੇਨ ਗਮਨਕਾਲੇ ਅਦ੍ਧਯੋਜਨਗਣਨਾਯ। ਯਾ ਪਨ ਯੋਜਨવਿਤ੍ਥਤਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਸਾ ਮਜ੍ਝੇਨ ਗਮਨੇਪਿ ਅਦ੍ਧਯੋਜਨਗਣਨਾਯ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਨਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ। ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਤਿਰਿਯਂ ਤਰਣਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਨ ਕੇવਲਂ ਨਦਿਯਾ, ਯੋਪਿ ਮਹਾਤਿਤ੍ਥਪਟ੍ਟਨਤੋ ਤਾਮਲਿਤ੍ਤਿਂ વਾ ਸੁવਣ੍ਣਭੂਮਿਂ વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਹਿ ਨਦਿਯਂਯੇવ ਆਪਤ੍ਤਿ વਿਚਾਰਿਤਾ, ਨ ਸਮੁਦ੍ਦੇ।
੧੯੧. વਿਸਙ੍ਕੇਤੇਨਾਤਿ
ਨਾવਾਭਿਰੁਹਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਟ੍ਠਮਂ।
੯. ਪਰਿਪਾਚਿਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੯੨. ਨવਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਮਹਾਨਾਗੇ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨੇਤਿ ਭੁਮ੍ਮਤ੍ਥੇ ਉਪਯੋਗવਚਨਂ, ਮਹਾਨਾਗੇਸੁ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨੇਸੂਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ ਮਹਾਨਾਗੇ ਤਿਟ੍ਠਮਾਨੇ ‘‘ਅਦਿਸ੍વਾ’’ਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਪਾਠਸੇਸੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ। ਇਤਰਥਾ ਹਿ ਅਤ੍ਥੋ ਨ ਯੁਜ੍ਜਤਿ। ਅਨ੍ਤਰਾਕਥਾਤਿ ਅવਸਾਨਂ ਅਪ੍ਪਤ੍વਾ ਆਰਮ੍ਭਸ੍ਸ ਚ ਅવਸਾਨਸ੍ਸ ਚ વੇਮਜ੍ਝਟ੍ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਤਕਥਾ। વਿਪ੍ਪਕਤਾਤਿ ਕਯਿਰਮਾਨਾ ਹੋਤਿ। ਸਚ੍ਚਂ ਮਹਾਨਾਗਾ ਖੋ ਤਯਾ ਗਹਪਤੀਤਿ ਅਦ੍ਧਚ੍ਛਿਕੇਨ ਓਲੋਕਯਮਾਨਾ
੧੯੪. ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਪਰਿਪਾਚਿਤਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਪਰਿਪਾਚਿਤਂ, ਗੁਣਪ੍ਪਕਾਸਨੇਨ ਨਿਪ੍ਫਾਦਿਤਂ; ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਂ ਕਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਦਭਾਜਨੇ ਪਨਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਞ੍ਚ ਤਸ੍ਸਾ ਪਰਿਪਾਚਨਾਕਾਰਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਨਾਮ ਉਭਤੋਸਙ੍ਘੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾ, ਪਰਿਪਾਚੇਤਿ ਨਾਮ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਦਾਤੁਕਾਮਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪੁਬ੍ਬੇ ਗਿਹਿਸਮਾਰਮ੍ਭਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਪਠਮਂ। ਸਮਾਰਮ੍ਭੋਤਿ ਸਮਾਰਦ੍ਧਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਪਟਿਯਾਦਿਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਗਿਹੀਨਂ ਸਮਾਰਮ੍ਭੋ ਗਿਹਿਸਮਾਰਮ੍ਭੋ। ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਪਰਿਪਾਚਨਤੋ ਪਠਮਮੇવ ਯਂ ਗਿਹੀਨਂ ਪਟਿਯਾਦਿਤਂ ਭਤ੍ਤਂ, ਤਤੋ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਤਂ ਪਨ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਪਦਭਾਜਨੇ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਞਾਤਕਪવਾਰਿਤੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਅਸਮਾਰਦ੍ਧੋਪਿ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤੋ ਅਤ੍ਥਤੋ ਸਮਾਰਦ੍ਧੋવ ਹੋਤਿ, ਯਥਾਸੁਖਂ ਆਹਰਾਪੇਤਬ੍ਬਤੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਥਮੇવ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਗਿਹਿਸਮਾਰਮ੍ਭੋ ਨਾਮ ਞਾਤਕਾ વਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪવਾਰਿਤਾ વਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
੧੯੫. ਪਕਤਿਪਟਿਯਤ੍ਤਨ੍ਤਿ
੧੯੭. ਪਞ੍ਚ ਭੋਜਨਾਨਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਯਾਗੁਖਜ੍ਜਕਫਲਾਫਲੇ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਪਰਿਪਾਚਿਤੇਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਪਰਿਪਾਚਿਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨવਮਂ।
੧੦. ਰਹੋਨਿਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੧੯੮. ਦਸਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ
ਰਹੋਨਿਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦਸਮਂ।
ਸਮਤ੍ਤੋ વਣ੍ਣਨਾਕ੍ਕਮੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿવਗ੍ਗੋ ਤਤਿਯੋ।
੪. ਭੋਜਨવਗ੍ਗੋ
੧. ਆવਸਥਪਿਣ੍ਡਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੨੦੩. ਭੋਜਨવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਆવਸਥਪਿਣ੍ਡੋਤਿ ਆવਸਥੇ ਪਿਣ੍ਡੋ। ਸਮਨ੍ਤਾ ਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਅਦ੍ਧਿਕਗਿਲਾਨਗਬ੍ਭਿਨਿਪਬ੍ਬਜਿਤਾਨਂ ਹਿਯ੍ਯੋਪੀਤਿ ਸ੍વੇਪਿ। ਅਪਸਕ੍ਕਨ੍ਤੀਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇ ਅਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ‘‘ਤਿਤ੍ਥਿਯਾ ਕੁਹਿਂ ਗਤਾ’’‘‘ਇਮੇ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਨ੍ਤਾ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ। ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਨ੍ਤੋਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
੨੦੬. ਸਕ੍ਕੋਤਿ ਤਮ੍ਹਾ ਆવਸਥਾ ਪਕ੍ਕਮਿਤੁਨ੍ਤਿ ਅਦ੍ਧਯੋਜਨਂ વਾ ਯੋਜਨਂ વਾ ਗਨ੍ਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਨ ਸਕ੍ਕੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮੇવ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਅਨੋਦਿਸ੍ਸਾਤਿ ਇਮੇਸਂਯੇવ વਾ ਏਤ੍ਤਕਾਨਂਯੇવ વਾਤਿ ਏਕਂ ਪਾਸਣ੍ਡਂ ਅਨੁਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਯਾવਦਤ੍ਥੋਤਿ ਭੋਜਨਮ੍ਪਿ ਏਤ੍ਤਕਨ੍ਤਿ ਅਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਯਾવਦਤ੍ਥੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਸਕਿਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਕਦਿવਸਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਦੁਤਿਯਦਿવਸਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਅਜ੍ਝੋਹਾਰੇ ਅਜ੍ਝੋਹਾਰੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ।
ਅਯਂ
੨੦੮. ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਗਿਲਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਗਿਲਾਨਸ੍ਸ ਅਨੁવਸਿਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ વਾਤਿ ਯੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਏਕਦਿવਸਂ ਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਚ ਏਕਦਿવਸਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋਪਿ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਏਕਦਿવਸਂ ਆਗਤਟ੍ਠਾਨੇ ਚ ਏਕਦਿવਸਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਲਭਤਿ। ਗਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਓਦਿਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਹੋਤੀਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂਯੇવ ਅਤ੍ਥਾਯ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ। ਨ ਯਾવਦਤ੍ਥੋਤਿ ਯਾવਦਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ ਨ ਹੋਤਿ, ਥੋਕਂ ਥੋਕਂ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਤਾਦਿਸਂ ਨਿਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਞ੍ਚ ਭੋਜਨਾਨਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਾਤਿ ਯਾਗੁਖਜ੍ਜਕਫਲਾਫਲਾਦਿਭੇਦੇ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਯਾਗੁਆਦੀਨਿ ਹਿ ਨਿਚ੍ਚਮ੍ਪਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਤੋ ਚ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਆવਸਥਪਿਣ੍ਡਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਠਮਂ।
੨. ਗਣਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੨੦੯. ਦੁਤਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਪਰਿਹੀਨਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰੋਤਿ ਸੋ ਕਿਰ ਅਜਾਤਸਤ੍ਤੁਨਾ ਰਾਜਾਨਂ ਮਾਰਾਪੇਤ੍વਾਪਿ ਅਭਿਮਾਰੇ ਯੋਜੇਤ੍વਾਪਿ ਰੁਹਿਰੁਪ੍ਪਾਦਂ ਕਤ੍વਾਪਿ ਗੁਲ਼੍ਹਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨੋ ਅਹੋਸਿ। ਯਦਾ ਪਨ ਦਿવਾਯੇવ ਕੁਲੇਸੁ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਤੀਤਿ ‘‘ਮਾ ਮੇ ਗਣੋ ਭਿਜ੍ਜੀ’’ਤਿ ਪਰਿਸਂ ਪੋਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਤ੍વਂ ਏਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਤ੍ਤਂ ਦੇਹਿ, ਤ੍વਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਸਪਰਿਸੋ ਕੁਲੇਸੁ ਭੁਞ੍ਜਤਿ।
੨੧੧. ਚੀવਰਂ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤੀਤਿ ਭਤ੍ਤਂ ਅਗਣ੍ਹਨ੍ਤਾਨਂ ਚੀવਰਂ ਨ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ।
੨੧੨. ਚੀવਰਕਾਰਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਤ੍ਤੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤੇਨ੍ਤੀਤਿ ਗਾਮੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਚਿਰੇਨ ਚੀવਰਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਏવਂ ਲਹੁਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ
੨੧੫. ਨਾਨਾવੇਰਜ੍ਜਕੇਤਿ ਨਾਨਾવਿਧੇਹਿ ਅਞ੍ਞਰਜ੍ਜੇਹਿ ਆਗਤੇ। ‘‘ਨਾਨਾવਿਰਜ੍ਜਕੇ’’ਤਿਪਿ ਪਾਠੋ, ਅਯਮੇવਤ੍ਥੋ।
੨੧੭-੮. ਗਣਭੋਜਨੇਤਿ ਗਣਸ੍ਸ ਭੋਜਨੇ। ਇਧ ਚ ਗਣੋ ਨਾਮ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤੁਤ੍ਤਰਿਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਤੇਨੇવ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮਂ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਯਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂ…ਪੇ॰… ਏਤਂ ਗਣਭੋਜਨਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ। ਤਂ ਪਨੇਤਂ ਗਣਭੋਜਨਂ ਦ੍વੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਪਸવਤਿ ਨਿਮਨ੍ਤਨਤੋ વਾ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਤੋ વਾ। ਕਥਂ ਨਿਮਨ੍ਤਨਤੋ ਪਸવਤਿ? ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਓਦਨੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤੇਮਿ, ਓਦਨਂ ਮੇ ਗਣ੍ਹਥ ਆਕਙ੍ਖਥ ਓਲੋਕੇਥ ਅਧਿવਾਸੇਥ ਪਟਿਮਾਨੇਥਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ વੇવਚਨੇਨ વਾ ਭਾਸਨ੍ਤਰੇਨ વਾ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਭੋਜਨਾਨਂ ਨਾਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤਿ। ਏવਂ ਏਕਤੋ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਨਕਾਲવਸੇਨ ਅਜ੍ਜਤਨਾਯ વਾ ਸ੍વਾਤਨਾਯ વਾ ਏਕਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏਕਤੋ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਏਕਤੋ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਗਣਭੋਜਨਂ ਹੋਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਏਕਤੋ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਾ ਏਕਤੋ વਾ ਨਾਨਤੋ વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਏਕਤੋ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਨਾਨਤੋ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ
ਕਥਂ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਤੋ? ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਕਤੋ ਠਿਤਾ વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ વਾ ਉਪਾਸਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਚਤੁਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਭਤ੍ਤਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વਾ વਿਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯੁਂ, ਪਾਟੇਕ੍ਕਂ વਾ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਦੇਹਿ, ਮਯ੍ਹਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਏਕਤੋ વਾ ਨਾਨਤੋ વਾ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਏਕਤੋ વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੁ ਨਾਨਤੋ વਾ, ਭਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾਪਿ ਏਕਤੋ વਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੁ ਨਾਨਤੋ વਾ, ਸਚੇ ਏਕਤੋ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਗਣਭੋਜਨਂ ਹੋਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਏવਂ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਤੋ ਪਸવਤਿ।
ਪਾਦਾਪਿ ਫਲਿਤਾਤਿ ਯਥਾ ਮਹਾਚਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਰਤੋ ਮਂਸਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ; ਏવਂ ਫਾਲਿਤਾ, વਾਲਿਕਾਯ વਾ ਸਕ੍ਖਰਾਯ વਾ ਪਹਟਮਤ੍ਤੇ ਦੁਕ੍ਖਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤੁਂ। ਈਦਿਸੇ
ਚੀવਰੇ ਕਯਿਰਮਾਨੇਤਿ ਯਦਾ ਸਾਟਕਞ੍ਚ ਸੁਤ੍ਤਞ੍ਚ ਲਭਿਤ੍વਾ ਚੀવਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਤਦਾ; વਿਸੁਞ੍ਹਿ ਚੀવਰਕਾਰਸਮਯੋ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਚੀવਰੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ, ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਞ੍ਹਿ ‘‘ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਸੂਚਿવੇਧਨਕੋ’’ਤਿਪਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤੇਨ ਚੀવਰਕਾਰਸਮਯੋਤਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਕੁਰੁਨ੍ਦਿਯਂ ਪਨ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨੇવ વੁਤ੍ਤਂ। ਯੋ ਚੀવਰਂ વਿਚਾਰੇਤਿ, ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਮੋਘਸੁਤ੍ਤਂ ਠਪੇਤਿ, ਆਗਨ੍ਤੁਕਪਟ੍ਟਂ ਠਪੇਤਿ, ਪਚ੍ਚਾਗਤਂ ਸਿਬ੍ਬਤਿ, ਆਗਨ੍ਤੁਕਪਟ੍ਟਂ ਬਨ੍ਧਤਿ, ਅਨੁવਾਤਂ ਛਿਨ੍ਦਤਿ ਘਟ੍ਟੇਤਿ ਆਰੋਪੇਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਚ੍ਚਾਗਤਂ ਸਿਬ੍ਬਤਿ, ਸੁਤ੍ਤਂ ਕਰੋਤਿ વਲੇਤਿ, ਪਿਪ੍ਫਲਿਕਂ ਨਿਸੇਤਿ, ਪਰਿવਤ੍ਤਨਂ ਕਰੋਤਿ, ਸਬ੍ਬੋਪਿ ਚੀવਰਂ ਕਰੋਤਿਯੇવਾਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਸਮੀਪੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਜਾਤਕਂ વਾ ਧਮ੍ਮਪਦਂ વਾ ਕਥੇਤਿ, ਅਯਂ ਨ ਚੀવਰਕਾਰਕੋ। ਏਤਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਸੇਸਾਨਂ ਗਣਭੋਜਨੇ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ।
ਅਦ੍ਧਯੋਜਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕਮ੍ਪਿ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੇਨ। ਯੋ ਪਨ ਦੂਰਂ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ, ਤਤ੍ਥ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ। ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨਾਤਿ ਅਦ੍ਧਾਨਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ, ਅਦ੍ਧਯੋਜਨਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਗਾવੁਤੇਪਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਗਤੇਨ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਗਤੇਨ ਏਕਦਿવਸਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਨਾવਾਭਿਰੁਹਨੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਅਯਂ ਪਨ વਿਸੇਸੋ – ਅਭਿਰੁਲ਼੍ਹੇਨ ਇਚ੍ਛਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾਪਿ ਯਾવ ਨ ਓਰੋਹਤਿ ਤਾવ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਚਤੁਤ੍ਥੇ ਆਗਤੇਤਿ ਅਯਂ ਅਨ੍ਤਿਮਪਰਿਚ੍ਛੇਦੋ, ਚਤੁਤ੍ਥੇਪਿ ਆਗਤੇ ਯਤ੍ਥ ਨ ਯਾਪੇਨ੍ਤਿ; ਸੋ ਮਹਾਸਮਯੋ। ਯਤ੍ਥ ਪਨ ਸਤਂ વਾ ਸਹਸ੍ਸਂ વਾ ਸਨ੍ਨਿਪਤਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤਾਦਿਸੇ ਕਾਲੇ ‘‘ਮਹਾਸਮਯੋ’’ਤਿ ਅਧਿਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਕੋਚਿ ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸਮਾਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇਸੁ વਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਸੁ વਾ ਅਞ੍ਞਤਰੋ, ਏਤੇਸਞ੍ਹਿ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਕਤੇ ਭਤ੍ਤੇ ‘‘ਸਮਣਭਤ੍ਤਸਮਯੋ’’ਤਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ।
੨੨੦. ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਸਮਯੇਤਿ ਸਤ੍ਤਸੁ ਸਮਯੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਏਕਤੋਤਿ ਯੇਪਿ ਅਕਪ੍ਪਿਯਨਿਮਨ੍ਤਨਂ ਸਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਦ੍વੇ વਾ ਤਯੋ વਾ ਏਕਤੋ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
ਤਤ੍ਥ
ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਚਤੁਤ੍ਥੇ – ਨਿਮਨ੍ਤਨਕਾਲੇ ਏਕੋ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ ਨਾਧਿવਾਸੇਤਿ। ਗਮਨવੇਲਾਯ ਪਨ ‘‘ਏਹਿ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅਨਧਿવਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ਅਨਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ‘‘ਏਥ ਭਿਕ੍ਖਂ ਲਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਤਂ ਗਣਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਚਤੁਤ੍ਥੇ – ਸਾਮਣੇਰੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸੋਪਿ ਗਣਂ ਭਿਨ੍ਦਤਿ।
ਪਤ੍ਤਚਤੁਤ੍ਥੇ – ਏਕੋ ਸਯਂ ਅਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਂ ਪੇਸੇਤਿ; ਏવਮ੍ਪਿ ਗਣੋ ਭਿਜ੍ਜਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ।
ਗਿਲਾਨਚਤੁਤ੍ਥੇ – ਗਿਲਾਨੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਗਿਲਾਨਸ੍ਸੇવ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਇਤਰੇਸਂ ਪਨ ਗਣਪੂਰਕੋ ਹੋਤਿ। ਨ ਹਿ ਗਿਲਾਨੇਨ ਗਣੋ ਭਿਜ੍ਜਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਪਨ ਅવਿਸੇਸੇਨ વੁਤ੍ਤਂ।
ਸਮਯਲਦ੍ਧਕੋ
ਤਸ੍ਮਾ ਸਚੇ ਕੋਚਿ ਸਙ੍ਘਭਤ੍ਤਂ ਕਤ੍ਤੁਕਾਮੇਨ ਨਿਮਨ੍ਤਨਤ੍ਥਾਯ
ਅਥ ਪਨ ਭਤ੍ਤਂ ਆਦਾਯ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਭਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਕਚ੍ਚੇવ વਾ વਿਹਾਰਂ ਅਭਿਹਰਿਤ੍વਾ ਪਤਿਰੂਪੇ ਠਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਆਗਤਾਗਤਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਅਯਂ ਅਭਿਹਟਭਿਕ੍ਖਾ ਨਾਮ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਭਤ੍ਤਸਾਲਾਯ ਦਾਨਂ ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਤਂ ਤਂ ਪਰਿવੇਣਂ ਪਹਿਣਨ੍ਤਿ ‘‘ਭਤ੍ਤਸਾਲਾਯ ਭਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ, ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਯੇ ਪਨ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਪਿਣ੍ਡਚਾਰਿਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਿਸ੍વਾ ਆਸਨਸਾਲਂ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਭੋਜੇਨ੍ਤਿ, ਨ ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਾ। ਯੇ ਪਨ ਗਾਮੇ ਭਿਕ੍ਖਂ ਅਲਭਿਤ੍વਾ ਗਾਮਤੋ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ ਭਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਾ, ਨ વਾ ਨਿવਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ‘‘ਨਿવਤ੍ਤਥ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ‘‘ਨਿવਤ੍ਤਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਪਦੇ ਨਿવਤ੍ਤਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ‘‘ਨਿવਤ੍ਤਥ ਭਨ੍ਤੇ, ਘਰੇ ਭਤ੍ਤਂ ਕਤਂ, ਗਾਮੇ ਭਤ੍ਤਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਗੇਹੇ ਚ ਗਾਮੇ ਚ ਭਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਯਸ੍ਸ ਕਸ੍ਸਚਿ ਹੋਤੀਤਿ ਨਿવਤ੍ਤਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ‘‘ਨਿવਤ੍ਤਥ, ਭਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧਂ ਕਤ੍વਾ વਦਨ੍ਤਿ, ਨਿવਤ੍ਤਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਆਸਨਸਾਲਤੋ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤੁਂ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤੇ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਨਿਸੀਦਥ ਭਨ੍ਤੇ ਭਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਨਿਚ੍ਚਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਧੁવਭਤ੍ਤਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। ‘‘ਨਿਚ੍ਚਭਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਬਹੂਨਮ੍ਪਿ ਏਕਤੋ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਗਣਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦੁਤਿਯਂ।
੩. ਪਰਮ੍ਪਰਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੨੨੧. ਤਤਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਨ ਖੋ ਇਦਂ ਓਰਕਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਯਥਯਿਮੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਭਤ੍ਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ, ਯੇਨ ਨਿਯਾਮੇਨ ਇਮੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਕਿਰਪਤਿਕੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ‘‘ਕਿਰੋ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ; ਅਧਿਪਚ੍ਚਟ੍ਠੇਨ ਪਨ ‘‘ਕਿਰਪਤਿਕੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੋ ਕਿਰ ਇਸ੍ਸਰੋ ਅਧਿਪਤਿ ਮਾਸਉਤੁਸਂવਚ੍ਛਰਨਿਯਾਮੇਨ વੇਤਨਂ ਦਤ੍વਾ ਕਮ੍ਮਕਾਰਕੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰੇਤਿ। ਬਦਰਾ ਪਟਿਯਤ੍ਤਾਤਿ ਉਪਚਾਰવਸੇਨ વਦਤਿ। ਬਦਰਮਿਸ੍ਸੇਨਾਤਿ ਬਦਰਸਾਲ਼વੇਨ।
੨੨੨. ਉਸ੍ਸੂਰੇ ਆਹਰਿਯਿਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤਿਦਿવਾ ਆਹਰਿਯਿਤ੍ਥ।
੨੨੬. ਮਯ੍ਹਂ ਭਤ੍ਤਪਚ੍ਚਾਸਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਦਮ੍ਮੀਤਿ ਅਯਂ ਭਤ੍ਤવਿਕਪ੍ਪਨਾ ਨਾਮ ਸਮ੍ਮੁਖਾਪਿ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਤੁਯ੍ਹਂ વਿਕਪ੍ਪੇਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਦਿਸ੍વਾ ਪਞ੍ਚਸੁ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੇਸੁ ‘‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ વਿਕਪ੍ਪੇਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਾਦੀਸੁ ਪਨ ਪਰਮ੍ਮੁਖਾવਿਕਪ੍ਪਨਾવ વੁਤ੍ਤਾ। ਸਾ ਚਾਯਂ ਯਸ੍ਮਾ વਿਨਯਕਮ੍ਮੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਭਗવਤੋ વਿਕਪ੍ਪੇਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਭਗવਤਿ ਹਿ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਪਿ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਪਿ ਸਙ੍ਘੇਨ ਗਣਪ੍ਪਹੋਨਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਂ ਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ ਸੁਕਤਮੇવ ਹੋਤਿ, ਭਗવਾ ਨੇવ ਕਮ੍ਮਂ ਕੋਪੇਤਿ; ਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ। ਨ ਕੋਪੇਤਿ ਧਮ੍ਮਿਸ੍ਸਰਤ੍ਤਾ, ਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ ਅਗਣਪੂਰਕਤ੍ਤਾ।
੨੨੯. ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਨਿਮਨ੍ਤਨੇ ਏਕਤੋ ਭੁਞ੍ਜਤੀਤਿ ਦ੍વੇ ਤੀਣਿ ਨਿਮਨ੍ਤਨਾਨਿ ਏਕਪਤ੍ਤੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਮਿਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਕਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਦ੍વੇ ਤੀਣਿ ਕੁਲਾਨਿ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਭਤ੍ਤਂ ਆਕਿਰਨ੍ਤਿ, ਸੂਪਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਆਕਿਰਨ੍ਤਿ, ਏਕਮਿਸ੍ਸਕਂ ਹੋਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਮੂਲਨਿਮਨ੍ਤਨਂ ਹੇਟ੍ਠਾ ਹੋਤਿ, ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਉਪਰਿ, ਤਂ ਉਪਰਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਹਤ੍ਥਂ ਪਨ ਅਨ੍ਤੋ ਪવੇਸੇਤ੍વਾ ਪਠਮਨਿਮਨ੍ਤਨਤੋ ਏਕਮ੍ਪਿ ਕਬਲ਼ਂ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਭੁਤ੍ਤਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਥਾ ਤਥਾ વਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸਚੇਪਿ ਤਤ੍ਥ ਖੀਰਂ વਾ ਰਸਂ વਾ ਆਕਿਰਨ੍ਤਿ, ਯੇਨ ਅਜ੍ਝੋਤ੍ਥਤਂ ਭਤ੍ਤਂ ਏਕਰਸਂ ਹੋਤਿ, ਕੋਟਿਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਖੀਰਭਤ੍ਤਂ વਾ
ਮਹਾਉਪਾਸਕੋ
ਅਨੁਮੋਦਨਂ ਕਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੋਤੁਕਾਮਾ ‘‘ਸ੍વੇਪਿ ਭਨ੍ਤੇ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਥਾ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬੇ ਨਿਮਨ੍ਤੇਨ੍ਤਿ, ਪੁਨਦਿવਸੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧਂ ਲਦ੍ਧਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾ। ਏਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਭਤ੍ਤਂ ਲਭਤਿ, ਤਮਞ੍ਞੋ ਉਪਾਸਕੋ ਨਿਮਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਘਰੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤਿ, ਨ ਚ ਤਾવ ਭਤ੍ਤਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਸਚੇ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿ। ਅਭੁਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇ ‘‘ਕਿਂ ਭਨ੍ਤੇ ਨ ਭੁਞ੍ਜਸੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਤਯਾ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਤ੍ਤਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਲਦ੍ਧਂ ਲਦ੍ਧਂ ਭੁਞ੍ਜਥ ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ।
ਸਕਲੇਨ ਗਾਮੇਨਾਤਿ ਸਕਲੇਨ ਗਾਮੇਨ ਏਕਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਸ੍ਸੇવ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਭੁਞ੍ਜਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਪੂਗੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਨਿਮਨ੍ਤਿਯਮਾਨੋ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਭਣਤੀਤਿ ‘‘ਭਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ ਨਿਮਨ੍ਤਿਯਮਾਨੋ
ਕਥਿਨਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ
ਪਰਮ੍ਪਰਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਤਤਿਯਂ।
੪. ਕਾਣਮਾਤਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੨੩੦. ਚਤੁਤ੍ਥਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਕਾਣਮਾਤਾਤਿ ਕਾਣਾਯ ਮਾਤਾ। ਸਾ ਕਿਰਸ੍ਸਾ ਧੀਤਾ ਅਭਿਰੂਪਾ ਅਹੋਸਿ, ਯੇ ਯੇ ਤਂ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਤੇ ਰਾਗੇਨ ਕਾਣਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਰਾਗਨ੍ਧਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਮਾ ਪਰੇਸਂ ਕਾਣਭਾવਕਰਣਤੋ ‘‘ਕਾਣਾ’’ਤਿ વਿਸ੍ਸੁਤਾ ਅਹੋਸਿ। ਤਸ੍ਸਾ વਸੇਨ ਮਾਤਾਪਿਸ੍ਸਾ ‘‘ਕਾਣਮਾਤਾ’’ਤਿ ਪਾਕਟਾ ਜਾਤਾ। ਆਗਤਨ੍ਤਿ ਆਗਮਨਂ। ਕਿਸ੍ਮਿਂ વਿਯਾਤਿ ਕੀਦਿਸਂ વਿਯ; ਲਜ੍ਜਨਕਂ વਿਯ ਹੋਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਰਿਤ੍ਤਹਤ੍ਥਂ ਗਨ੍ਤੁਨ੍ਤਿ ਰਿਤ੍ਤਾ ਹਤ੍ਥਾ ਅਸ੍ਮਿਂ ਗਮਨੇ ਤਦਿਦਂ ਰਿਤ੍ਤਹਤ੍ਥਂ, ਤਂ ਰਿਤ੍ਤਹਤ੍ਥਂ ਗਮਨਂ ਗਨ੍ਤੁਂ ਲਜ੍ਜਨਕਂ વਿਯ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਅਗਮਾਸੀਤਿ ਉਪਾਸਿਕਾ ਅਰਿਯਸਾવਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਨ੍ਤਂ ਅਦਾਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਤਾવ ਦਾਪੇਸਿ, ਯਾવ ਸਬ੍ਬਂ ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਅਗਮਾਸਿ। ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਣਾਪਿ ਮਾਤੁ ਅਤ੍ਥਾਯ ਦੇਸਿਯਮਾਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੀ ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾ ਅਹੋਸਿ। ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਪਕ੍ਕਾਮੀਤਿ ਆਸਨਤੋ ਉਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਗਤੋ। ਸੋਪਿ ਪੁਰਿਸੋ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਕਿਰ ਕਾਣਮਾਤਾਯ ਨਿવੇਸਨਂ ਅਗਮਾਸੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍વਾ ਕਾਣਂ ਆਨੇਤ੍વਾ ਪਕਤਿਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ ਠਪੇਸਿ।
੨੩੧. ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ વਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਮਤ੍ਤੇ ਅਪ੍ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਯੇવ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਪਾਥੇਯ੍ਯવਤ੍ਥੁ ਉਦਪਾਦਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਨਨ੍ਤਰਮੇવ ਚੇਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੋਪਿ ਚ ਉਪਾਸਕੋ ਅਰਿਯਸਾવਕਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਮੇવ ਦਾਪੇਸਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਪਰਿਕ੍ਖਯਂ ਅਗਮਾਸੀ’’ਤਿ।
੨੩੩. ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਪਹੇਣਕਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਪਣ੍ਣਾਕਾਰਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਯਤ੍ਤਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਅਤਿਰਸਕਮੋਦਕਸਕ੍ਖਲਿਕਾਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਇਧ ਪੂવੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਪਾਥੇਯ੍ਯਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਮਗ੍ਗਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਯਤ੍ਤਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਬਦ੍ਧਸਤ੍ਤੁਅਬਦ੍ਧਸਤ੍ਤੁਤਿਲਤਣ੍ਡੁਲਾਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਇਧ ਮਨ੍ਥੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਤੋ ਚੇ ਉਤ੍ਤਰਿਨ੍ਤਿ ਸਚੇਪਿ ਤਤਿਯਂ ਪਤ੍ਤਂ ਥੂਪੀਕਤਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਪੂવਗਣਨਾਯ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ।
ਦ੍વਤ੍ਤਿਪਤ੍ਤਪੂਰੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾਤਿ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਲੇਖਾਯ ਸਮਪੂਰੇ ਪਤ੍ਤੇ ਗਹੇਤ੍વਾ। ਅਮੁਤ੍ਰ ਮਯਾ ਦ੍વਤ੍ਤਿਪਤ੍ਤਪੂਰਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਚੇ ਦ੍વੇ ਗਹਿਤਾ, ‘‘ਅਤ੍ਰ ਮਯਾ ਦ੍વੇ ਪਤ੍ਤਪੂਰਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਾ, ਤ੍વਂ ਏਕਂ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਨਾਪਿ ਅਞ੍ਞਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਪਠਮਂ ਆਗਤੇਨ ਦ੍વੇ ਪਤ੍ਤਪੂਰਾ ਗਹਿਤਾ, ਮਯਾ ਏਕੋ, ਮਾ ਤ੍વਂ ਗਣ੍ਹੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਯੇਨ ਪਠਮਂ ਏਕੋ ਗਹਿਤੋ, ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਰਮ੍ਪਰਾਰੋਚਨੇ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਯੇਨ ਪਨ ਸਯਮੇવ ਤਯੋ ਗਹਿਤਾ, ਤੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਮਾ ਖੋ ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਿ’’ ਚ੍ਚੇવ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਪਟਿਕ੍ਕਮਨਂ ਨੀਹਰਿਤ੍વਾਤਿ ਆਸਨਸਾਲਂ ਹਰਿਤ੍વਾ, ਆਸਨਸਾਲਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇਨ
ਸਂવਿਭਜਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸਚੇ ਤਯੋ ਪਤ੍ਤਪੂਰਾ ਗਹਿਤਾ, ਏਕਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਪੇਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬਾ। ਸਚ੍ਚੇ ਦ੍વੇ ਗਹਿਤਾ, ਏਕਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਠਪੇਤ੍વਾ ਏਕੋ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਯਥਾਮਿਤ੍ਤਂ ਪਨ ਦਾਤੁਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਯੇਨ ਏਕੋ ਗਹਿਤੋ, ਨ ਤੇਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਕਾਮਾ ਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਯਥਾਰੁਚਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ।
੨੩੫. ਗਮਨੇ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੇਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਉਪਦ੍ਦવਂ વਾ ਦਿਸ੍વਾ ਅਨਤ੍ਥਿਕਤਾਯ વਾ ‘‘ਮਯਂ ਇਦਾਨਿ ਨ ਪੇਸਿਸ੍ਸਾਮ, ਨ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਗਮਨੇ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧੇ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨੇ। ਞਾਤਕਾਨਂ ਪવਾਰਿਤਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤੇਸਂ ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਦੇਨ੍ਤਾਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਪਨ ‘‘ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਪਾਥੇਯ੍ਯਪਹੇਣਕਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਯਤ੍ਤਤੋ ਪਮਾਣਮੇવ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਛਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ
ਕਾਣਮਾਤਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ।
੫. ਪਠਮਪવਾਰਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੨੩੬. ਪਞ੍ਚਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭੁਤ੍ਤਾવੀ ਪવਾਰਿਤਾਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ‘‘ਗਣ੍ਹਥ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਾવ ਇਚ੍ਛਥਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਯਾવਦਤ੍ਥਪવਾਰਣਾਯ, ਸਯਞ੍ਚ ‘‘ਅਲਂ, ਆવੁਸੋ, ਥੋਕਂ ਥੋਕਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਪવਾਰਣਾਯ ਪવਾਰਿਤਾ। ਪਟਿવਿਸ੍ਸਕੇਤਿ ਸਾਮਨ੍ਤਘਰવਾਸਿਕੇ।
੨੩੭. ਕਾਕੋਰવਸਦ੍ਦਨ੍ਤਿ ਕਾਕਾਨਂ ਓਰવਸਦ੍ਦਂ; ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ વਿਰવਨ੍ਤਾਨਂ ਸਦ੍ਦਂ। ਅਲਮੇਤਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਿਕਾਰਂ ਅવਤ੍વਾવ ‘‘ਅਲਮੇਤਂ ਸਬ੍ਬਂ’’ ਏਤ੍ਤਕਂ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
੨੩੮-੯. ਭੁਤ੍ਤਾવੀਤਿ ਭੁਤ੍ਤવਾ। ਤਤ੍ਥ ਚ ਯਸ੍ਮਾ ਯੇਨ ਏਕਮ੍ਪਿ ਸਿਤ੍ਥਂ ਸਙ੍ਖਾਦਿਤ੍વਾ વਾ ਅਸਙ੍ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਪવਾਰਿਤੋਤਿ ਕਤਪવਾਰਣੋ, ਕਤਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ। ਸੋਪਿ ਚ ਯਸ੍ਮਾ ਨ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪਮਤ੍ਤੇਨ, ਅਥ ਖੋ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗવਸੇਨ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਪਦਭਾਜਨੇ ‘‘ਪવਾਰਿਤੋ ਨਾਮ ਅਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ વਿਪ੍ਪਕਤਭੋਜਨੋ, ‘‘ਪવਾਰਿਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ। ਯੋ ਚ વਿਪ੍ਪਕਤਭੋਜਨੋ, ਤੇਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਭੁਤ੍ਤਂ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਭੁਤ੍ਤਂ, ਯਞ੍ਚ ਭੁਤ੍ਤਂ; ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ ‘‘ਭੁਤ੍ਤਾવੀ’’ਤਿਪਿ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਭੁਤ੍ਤਾવੀવਚਨੇਨ વਿਸੁਂ ਕਞ੍ਚਿ ਅਤ੍ਥਸਿਦ੍ਧਿਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮ। ‘‘ਦਿਰਤ੍ਤਤਿਰਤ੍ਤਂ, ਛਪ੍ਪਞ੍ਚવਾਚਾਹੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਚਿ॰ ੬੧-੬੨) ਪਨ ਦਿਰਤ੍ਤਾਦਿવਚਨਂ વਿਯ ਪવਾਰਿਤਪਦਸ੍ਸ ਪਰਿવਾਰਕਭਾવੇਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸਿਲਿਟ੍ਠਤਾਯ ਚੇਤਂ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
ਅਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿਆਦੀਸੁ વਿਪ੍ਪਕਤਭੋਜਨਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋ ਚੇਸੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਭੋਜਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਪવਾਰਣਪ੍ਪਹੋਨਕਭੋਜਨਂ ਦਿਸ੍ਸਤਿ। ਓਦਨਾਦੀਨਂ ਚੇ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਂ ਭੋਜਨਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਿਤੋਤਿ ਪવਾਰਣਪ੍ਪਹੋਨਕਂ ਭੋਜਨਂ ਗਣ੍ਹਿਤ੍વਾ ਦਾਯਕੋ ਅਡ੍ਢਤੇਯ੍ਯਹਤ੍ਥਪ੍ਪਮਾਣੇ ਓਕਾਸੇ ਹੋਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਭਿਹਰਤੀਤਿ ਸੋ ਚੇ ਦਾਯਕੋ ਤਸ੍ਸ ਤਂ ਭਤ੍ਤਂ ਕਾਯੇਨ ਅਭਿਹਰਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ; ਤਞ੍ਚੇ ਅਭਿਹਟਂ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯੇਨ વਾ વਾਚਾਯ
‘‘ਪਞ੍ਚਹਿ
ਤਤ੍ਰਾਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ‘‘ਅਸਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਤਾવ ਯਞ੍ਚ ਅਸ੍ਨਾਤਿ ਯਞ੍ਚ ਭੋਜਨਂ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਿਤੇਨ ਅਭਿਹਟਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਤਂ ‘‘ਓਦਨੋ, ਕੁਮ੍ਮਾਸੋ, ਸਤ੍ਤੁ, ਮਚ੍ਛੋ, ਮਂਸ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰਮੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਓਦਨੋ ਨਾਮ – ਸਾਲਿ, વੀਹਿ, ਯવੋ, ਗੋਧੁਮੋ, ਕਙ੍ਗੁ, વਰਕੋ, ਕੁਦ੍ਰੂਸਕੋਤਿ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਧਞ੍ਞਾਨਂ ਤਣ੍ਡੁਲੇਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ। ਤਤ੍ਥ ‘‘ਸਾਲੀ’’ਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਨੀવਾਰਂ ਉਪਾਦਾਯ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਸਾਲਿਜਾਤਿ। ‘‘વੀਹੀ’’ਤਿ ਸਬ੍ਬਾਪਿ વੀਹਿਜਾਤਿ। ‘‘ਯવਗੋਧੁਮੇਸੁ’’ ਭੇਦੋ ਨਤ੍ਥਿ। ‘‘ਕਙ੍ਗੂ’’ਤਿ ਸੇਤਰਤ੍ਤਕਾਲ਼ਭੇਦਾ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਕਙ੍ਗੁਜਾਤਿ। ‘‘વਰਕੋ’’ਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ વਰਕਚੋਰਕਂ ਉਪਾਦਾਯ ਸਬ੍ਬਾ ਸੇਤવਣ੍ਣਾ વਰਕਜਾਤਿ। ‘‘ਕੁਦ੍ਰੂਸਕੋ’’ਤਿ ਕਾਲ਼ਕੋ ਦ੍ਰવੋ ਚੇવ ਸਾਮਾਕਾਦਿਭੇਦਾ ਚ ਸਬ੍ਬਾਪਿ ਤਿਣਧਞ੍ਞਜਾਤਿ।
ਨੀવਾਰવਰਕਚੋਰਕਾ
ਯੋਪਿ ਪਾਯਾਸੋ વਾ ਪਣ੍ਣਫਲਕਲ਼ੀਰਮਿਸ੍ਸਕਾ ਅਮ੍ਬਿਲਯਾਗੁ વਾ ਉਦ੍ਧਨਤੋ ਓਤਾਰਿਤਮਤ੍ਤਾ ਅਬ੍ਭੁਣ੍ਹਾ ਹੋਤਿ, ਆવਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਿવਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ, ਹਤ੍ਥੇਨ ਗਹਿਤੋਕਾਸੇਪਿ ਓਧਿਂ ਨ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪવਾਰਣਂ ਨ ਜਨੇਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਉਸੁਮਾਯ વਿਗਤਾਯ ਸੀਤਲੀਭੂਤਾ ਘਨਭਾવਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਓਧਿਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਪੁਨ ਪવਾਰਣਂ ਜਨੇਤਿ। ਪੁਬ੍ਬੇ ਤਨੁਭਾવੋ ਨ ਰਕ੍ਖਤਿ। ਸਚੇਪਿ ਦਧਿਤਕ੍ਕਾਦੀਨਿ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਬਹੁਪਣ੍ਣਫਲਕਲ਼ੀਰੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਮੁਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਾਪਿ ਤਣ੍ਡੁਲਾ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਭੋਜਨਕਾਲੇ ਚੇ ਓਧਿ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਪવਾਰਣਂ ਜਨੇਤਿ। ਅਯਾਗੁਕੇ
ਸੁਦ੍ਧਰਸਕੋ ਪਨ ਰਸਕਯਾਗੁ વਾ ਨ ਜਨੇਤਿ। ਠਪੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਧਞ੍ਞਾਨਂ ਤਣ੍ਡੁਲੇ ਅਞ੍ਞੇਹਿ વੇਣੁਤਣ੍ਡੁਲਾਦੀਹਿ વਾ ਕਨ੍ਦਮੂਲਫਲੇਹਿ વਾ ਯੇਹਿ ਕੇਹਿਚਿ ਕਤਂ ਭਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪવਾਰਣਂ ਨ ਜਨੇਤਿ, ਪਗੇવ ਘਨਯਾਗੁ। ਸਚੇ ਪਨੇਤ੍ਥ ਮਚ੍ਛਮਂਸਂ ਪਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਿ, ਜਨੇਤਿ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ‘‘ਪੁਪ੍ਫਅਤ੍ਥਾਯ ਭਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਪવਾਰਣਂ ਜਨੇਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪੁਪ੍ਫਿਅਤ੍ਥਾਯ ਭਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਪੁਪ੍ਫਿਖਜ੍ਜਕਤ੍ਥਾਯ ਕੁਥਿਤਤੂਦਕੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸੇਦਿਤਤਣ੍ਡੁਲਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਤੇ ਤਣ੍ਡੁਲੇ ਸੁਕ੍ਖਾਪੇਤ੍વਾ ਖਾਦਨ੍ਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ; ਨੇવ ਸਤ੍ਤੁਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਨ ਭਤ੍ਤਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਪੁਨ ਤੇਹਿ ਕਤਭਤ੍ਤਂ ਪવਾਰੇਤਿਯੇવ। ਤੇ ਤਣ੍ਡੁਲੇ ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਾਦੀਸੁ વਾ ਪਚਨ੍ਤਿ, ਪੂવਂ વਾ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਨ ਪવਾਰੇਨ੍ਤਿ। ਪੁਥੁਕਾ વਾ ਤਾਹਿ ਕਤਸਤ੍ਤੁਭਤ੍ਤਾਦੀਨਿ વਾ ਨ ਪવਾਰੇਨ੍ਤਿ।
ਕੁਮ੍ਮਾਸੋ ਨਾਮ ਯવੇਹਿ ਕਤਕੁਮ੍ਮਾਸੋ। ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਪਨ ਮੁਗ੍ਗਾਦੀਹਿ ਕਤਕੁਮ੍ਮਾਸੋ ਪવਾਰਣਂ ਨ ਜਨੇਤਿ। ਸਤ੍ਤੁ ਨਾਮ ਸਾਲਿવੀਹਿਯવੇਹਿ ਕਤਸਤ੍ਤੁ। ਕਙ੍ਗੁવਰਕਕੁਦ੍ਰੂਸਕਸੀਸਾਨਿਪਿ ਭਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਈਸਕਂ
ਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਂ ਖਾਦਨ੍ਤੋ ਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪવਾਰੇਤਿ। ਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਂ ਖਾਦਨ੍ਤੋ ਅਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਨ ਪવਾਰੇਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅવਤ੍ਥੁਤਾਯ। ਯਞ੍ਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਖਾਦਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਤਂਯੇવ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੋ ਪવਾਰਣਾ ਹੋਤਿ। ਇਦਂ ਪਨ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਅਕਪ੍ਪਿਯਤ੍ਤਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਅਜਾਨਨ੍ਤੋਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਮੇવ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ ਨਾਮ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਪવਾਰੇਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਅਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਂ ਖਾਦਨ੍ਤੋ ਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪવਾਰੇਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? વਤ੍ਥੁਤਾਯ। ਯਞ੍ਹਿ ਤੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਪવਾਰਣਾਯ વਤ੍ਥੁ। ਯਂ ਪਨ ਖਾਦਤਿ, ਤਂ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਂ, ਖਾਦਿਯਮਾਨਂ ਪਨ ਮਂਸਭਾવਂ ਨ ਜਹਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪવਾਰੇਤਿ। ਅਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਂ ਖਾਦਨ੍ਤੋ ਅਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਨ ਪવਾਰੇਤਿ। ਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਂ વਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਂ વਾ ਖਾਦਨ੍ਤੋ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਭੋਜਨਾਨਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਕਪ੍ਪਿਯਭੋਜਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪવਾਰੇਤਿ। ਕੁਲਦੂਸਕવੇਜ੍ਜਕਮ੍ਮਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾਰੋਚਨਸਾਦਿਤਰੂਪਿਯਾਦੀਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਂ ਬੁਦ੍ਧਪਟਿਕੁਟ੍ਠਂ ਅਨੇਸਨਾਯ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਭੋਜਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਨ ਪવਾਰੇਤਿ। ਕਪ੍ਪਿਯਭੋਜਨਂ વਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯਭੋਜਨਂ વਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋਪਿ ਕਪ੍ਪਿਯਭੋਜਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪવਾਰੇਤਿ। ਅਕਪ੍ਪਿਯਭੋਜਨਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਨ ਪવਾਰੇਤੀਤਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਕਾਰਣਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
ਏવਂ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਿਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਆਸਨਸ੍ਸ ਪਚ੍ਛਿਮਨ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ, ਸਚੇ ਠਿਤੋ, ਪਣ੍ਹਿਅਨ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ, ਸਚੇ ਨਿਪਨ੍ਨੋ, ਯੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਨਿਪਨ੍ਨੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਾਰਿਮਨ੍ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ, ਦਾਯਕਸ੍ਸ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਠਿਤਸ੍ਸ વਾ ਨਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਸਾਰਿਤਹਤ੍ਥਂ ਯਂ ਆਸਨ੍ਨਤਰਂ ਅਙ੍ਗਂ, ਤਸ੍ਸ ਓਰਿਮਨ੍ਤੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਡ੍ਢਤੇਯ੍ਯਹਤ੍ਥੋ ‘‘ਹਤ੍ਥਪਾਸੋ’’ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਠਤ੍વਾ ਅਭਿਹਟਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਸ੍ਸੇવ ਪવਾਰਣਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ।
ਅਭਿਹਰਤੀਤਿ ਹਤ੍ਥਪਾਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ ਠਿਤੋ ਗਹਣਤ੍ਥਂ ਉਪਨਾਮੇਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਅਨਨ੍ਤਰਨਿਸਿਨ੍ਨੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹਤ੍ਥੇ વਾ ਊਰੂਸੁ વਾ ਆਧਾਰਕੇ વਾ ਠਿਤਪਤ੍ਤਂ ਅਨਭਿਹਰਿਤ੍વਾવ ‘‘ਭਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੋ
ਪਰਿવੇਸਨਾਯ ਏਕੋ ਏਕੇਨ ਹਤ੍ਥੇਨ ਓਦਨਪਚ੍ਛਿਂ ਏਕੇਨ ਕਟਚ੍ਛੁਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਰਿવਿਸਤਿ,
ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ વਾਚਾਯ ਅਭਿਹਟਂ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੋ ਪવਾਰਣਾ ਨਤ੍ਥਿ। ਕਾਯੇਨ ਅਭਿਹਟਂ ਪਨ ਕਾਯੇਨ વਾ વਾਚਾਯ વਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪવਾਰਣਾ ਹੋਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
ਤਤ੍ਥ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਨਾਮ ਅਙ੍ਗੁਲਿਂ વਾ ਹਤ੍ਥਂ વਾ ਮਚ੍ਛਿਕਬੀਜਨਿਂ વਾ ਚੀવਰਕਣ੍ਣਂ વਾ ਚਾਲੇਤਿ, ਭਮੁਕਾਯ વਾ ਆਕਾਰਂ ਕਰੋਤਿ, ਕੁਦ੍ਧੋ વਾ ਓਲੋਕੇਤਿ, વਾਚਾਯ ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਨਾਮ ‘‘ਅਲ’’ਨ੍ਤਿ વਾ, ‘‘ਨ ਗਣ੍ਹਾਮੀ’’ਤਿ વਾ, ‘‘ਮਾ ਆਕਿਰਾ’’ਤਿ વਾ, ‘‘ਅਪਗਚ੍ਛਾ’’ਤਿ વਾ વਦਤਿ; ਏવਂ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਆਕਾਰੇਨ ਕਾਯੇਨ વਾ વਾਚਾਯ વਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਪવਾਰਣਾ ਹੋਤਿ।
ਏਕੋ ਅਭਿਹਟੇ ਭਤ੍ਤੇ ਪવਾਰਣਾਯ ਭੀਤੋ ਹਤ੍ਥ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਪਤ੍ਤੇ ਓਦਨਂ ਆਕਿਰਨ੍ਤਂ ‘‘ਆਕਿਰ ਆਕਿਰ
ਏਕੋ ਸਮਂਸਕਂ ਰਸਂ ਅਭਿਹਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਰਸਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੋ ਪવਾਰਣਾ ਨਤ੍ਥਿ। ‘‘ਮਚ੍ਛਰਸਂ ਮਂਸਰਸ’’ਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤੋ ਹੋਤਿ, ‘‘ਇਦਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਹੋਤਿਯੇવ। ਮਂਸਂ વਿਸੁਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਮਂਸਰਸਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਚੇ ਸਾਸਪਮਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਮਂਸਖਣ੍ਡਂ ਅਤ੍ਥਿ
ਮਂਸਰਸੇਨ ਆਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ਮਹਾਥੇਰੋ ‘‘ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਆਗਮੇਹੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਥਾਲਕਂ ਆવੁਸੋ ਆਹਰਾ’’ਤਿ ਆਹ। ਏਤ੍ਥ ਕਥਨ੍ਤਿ? ਮਹਾਸੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਤਾવ ‘‘ਅਭਿਹਾਰਕਸ੍ਸ ਗਮਨਂ ਪਠਮਂ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਪવਾਰੇਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਮਹਾਪਦੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਪਨ ‘‘ਅਯਂ ਕੁਹਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਕੀਦਿਸਂ ਏਤਸ੍ਸ ਗਮਨਂ, ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਨਾਮ ਪવਾਰਣਾ ਅਤ੍ਥੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਨ ਪવਾਰੇਤੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਕਲ਼ੀਰਪਨਸਾਦੀਹਿ ਮਿਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਮਂਸਂ ਪਚਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ‘‘ਕਲ਼ੀਰਸੂਪਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਪਨਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ, ਏવਮ੍ਪਿ ਨ ਪવਾਰੇਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅਪવਾਰਣਾਰਹਸ੍ਸ ਨਾਮੇਨ વੁਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਸਚੇ ਪਨ ‘‘ਮਚ੍ਛਸੂਪਂ ਮਂਸਸੂਪ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ‘‘ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વਾ વਦਨ੍ਤਿ, ਪવਾਰੇਤਿ। ਮਂਸਕਰਮ੍ਬਕੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਦਾਤੁਕਾਮੋਪਿ ‘‘ਕਰਮ੍ਬਕਂ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ; ਨ ਪવਾਰੇਤਿ। ‘‘ਮਂਸਕਰਮ੍ਬਕ’’ਨ੍ਤਿ વਾ ‘‘ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ વਾ વੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਪવਾਰੇਤਿ। ਏਸੇવ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬੇਸੁ ਮਚ੍ਛਮਂਸਮਿਸ੍ਸਕੇਸੁ।
ਯੋ ਪਨ ਨਿਮਨ੍ਤਨੇ ਭੁਞ੍ਜਮਾਨੋ ਮਂਸਂ ਅਭਿਹਟਂ ‘‘ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ
ਯੋ ਪਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪવਾਰੇਤਿ, ਸੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋવ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਲਭਤਿ। ਕਦ੍ਦਮਂ વਾ ਉਦਕਂ વਾ ਪਤ੍વਾ
ਅਨਤਿਰਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਨ ਅਤਿਰਿਤ੍ਤਂ; ਨ ਅਧਿਕਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਂ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਕਪ੍ਪਿਯਕਤਾਦੀਹਿ ਸਤ੍ਤਹਿ વਿਨਯਕਮ੍ਮਾਕਾਰੇਹਿ ਅਕਤਂ વਾ ਗਿਲਾਨਸ੍ਸ ਅਨਧਿਕਂ વਾ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪਦਭਾਜਨੇ ‘‘ਅਕਪ੍ਪਿਯਕਤ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਅਕਪ੍ਪਿਯਕਤਨ੍ਤਿ ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਫਲਂ વਾ ਕਨ੍ਦਮੂਲਾਦਿ વਾ ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਮਣਕਪ੍ਪੇਹਿ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਅਕਤਂ; ਯਞ੍ਚ ਅਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਂ વਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯਭੋਜਨਂ વਾ, ਏਤਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ ਨਾਮ। ਤਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ ‘‘ਅਲਮੇਤਂ ਸਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਅਤਿਰਿਤ੍ਤਂ ਕਤਮ੍ਪਿ ਅਕਪ੍ਪਿਯਕਤਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਕਤਨ੍ਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂਯੇવ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਅਤਿਰਿਤ੍ਤਂ ਕਤਂ। ਅਨੁਚ੍ਚਾਰਿਤਕਤਨ੍ਤਿ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਾਰਾਪੇਤੁਂ ਆਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਈਸਕਮ੍ਪਿ ਅਨੁਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ વਾ ਅਨਪਨਾਮਿਤਂ વਾ ਕਤਂ। ਅਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਕਤਨ੍ਤਿ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਾਰਾਪੇਤੁਂ ਆਗਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਸਤੋ ਬਹਿ ਠਿਤੇਨ ਕਤਂ। ਅਭੁਤ੍ਤਾવਿਨਾ ਕਤਨ੍ਤਿ ਯੋ ‘‘ਅਲਮੇਤਂ ਸਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ ਅਤਿਰਿਤ੍ਤਂ ਕਰੋਤਿ, ਤੇਨ ਪવਾਰਣਪ੍ਪਹੋਨਕਂ ਭੋਜਨਂ ਅਭੁਤ੍ਤੇਨ ਕਤਂ। ਭੁਤ੍ਤਾવਿਨਾ ਪવਾਰਿਤੇਨ ਆਸਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੇਨ ਕਤਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਅਲਮੇਤਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅવੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ વਚੀਭੇਦਂ ਕਤ੍વਾ ਏવਂ ਅવੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਇਤਿ ਇਮੇਹਿ
ਅਤਿਰਿਤ੍ਤਂ ਪਨ ਤਸ੍ਸੇવ ਪਟਿਪਕ੍ਖਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਅਪਿਚੇਤ੍ਥ ਭੁਤ੍ਤਾવਿਨਾ ਕਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਅਨਨ੍ਤਰੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਭਾਗਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਤ੍ਤਤੋ ਏਕਮ੍ਪਿ ਸਿਤ੍ਥਂ વਾ ਮਂਸਹੀਰਂ વਾ ਖਾਦਿਤ੍વਾ ਕਤਮ੍ਪਿ ਭੁਤ੍ਤਾવਿਨਾવ ਕਤਂ ਹੋਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਆਸਨਾ ਅવੁਟ੍ਠਿਤੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਅਸਮ੍ਮੋਹਤ੍ਥਂ ਅਯਂ ‘‘ਯੇਨ ਅਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਯੇਨ ਪਠਮਂ ਨ ਕਤਂ, ਤੇਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਯਞ੍ਚ ਅਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਯੇਨ ਪਠਮਂ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਤਂ, ਤੇਨਾਪਿ ਯਂ ਅਕਤਂ ਤਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਪਠਮਭਾਜਨੇ ਪਨ ਕਾਤੁਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਕਰਿਯਮਾਨਂ ਪਠਮਂ ਕਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਭਾਜਨੇ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਏવਂ ਕਤਂ ਪਨ ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਠਮਂ ਕਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਚ ਨ ਕੇવਲਂ ਪਤ੍ਤੇਯੇવ, ਕੁਣ੍ਡੇਪਿ ਪਚ੍ਛਿਯਮ੍ਪਿ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਪੁਰਤੋ ਠਪੇਤ੍વਾ ਓਨਾਮਿਤਭਾਜਨੇ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਤਂ ਸਚੇਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸਤਂ ਪવਾਰਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਅਪ੍ਪવਾਰਿਤਾਨਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ। ਯੇਨ ਪਨ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇਪਿ ਪવਾਰੇਤ੍વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਟ੍ਠਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅવਸ੍ਸਂ ਭੁਞ੍ਜਨਕੇ ਮਙ੍ਗਲਨਿਮਨ੍ਤਨੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਨ੍ਤਿ, ਅਤਿਰਿਤ੍ਤਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾવ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਤਤ੍ਥ ਅਞ੍ਞੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਤ੍ਥਿ, ਆਸਨਸਾਲਂ વਾ વਿਹਾਰਂ વਾ ਪਤ੍ਤਂ ਪੇਸੇਤ੍વਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਪਨ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥੇ ਠਿਤਂ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਆਸਨਸਾਲਾਯਂ ਅਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਹੋਤਿ, ਸਯਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਾਰਾਪੇਤ੍વਾ ਆਨੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ।
ਗਿਲਾਨਾਤਿਰਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ
੨੪੧. ਸਤਿ ਪਚ੍ਚਯੇਤਿ ਯਾਮਕਾਲਿਕਂ ਪਿਪਾਸਾਯ ਸਤਿ ਪਿਪਾਸਚ੍ਛੇਦਨਤ੍ਥਂ, ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਂ ਯਾવਜੀવਿਕਞ੍ਚ
ਕਥਿਨਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯવਾਚਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਪਠਮਪવਾਰਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਚਮਂ।
੬. ਦੁਤਿਯਪવਾਰਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੨੪੨. ਛਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਅਨਾਚਾਰਂ ਆਚਰਤੀਤਿ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਕਰੋਤਿ। ਉਪਨਨ੍ਧੀਤਿ ਉਪਨਾਹਂ ਜਨੇਨ੍ਤੋ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕੋਧਂ ਬਨ੍ਧਿ; ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਆਘਾਤਂ ਜਨੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਪਨਦ੍ਧੋ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਸੋ ਜਨਿਤਉਪਨਾਹੋ ਭਿਕ੍ਖੁ।
੨੪੩. ਅਭਿਹਟ੍ਠੁਂ ਪવਾਰੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਭਿਹਰਿਤ੍વਾ ‘‘ਹਨ੍ਦ ਭਿਕ੍ਖੁ ਖਾਦ વਾ ਭੁਞ੍ਜ વਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਪવਾਰੇਯ੍ਯ। ਪਦਭਾਜਨੇ ਪਨ ‘‘ਹਨ੍ਦ ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿਂ ਅਨੁਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਸਾਧਾਰਣਮੇવ ਅਭਿਹਟ੍ਠੁਂ ਪવਾਰਣਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਯਾવਤਕਂ ਇਚ੍ਛਸਿ ਤਾવਤਕਂ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਪવਾਰਿਤਭਾવਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋ। ਤਂ ਪਨਸ੍ਸ ਜਾਨਨਂ ਯਸ੍ਮਾ ਤੀਹਾਕਾਰੇਹਿ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਜਾਨਾਤਿ ਨਾਮ ਸਾਮਂ વਾ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਪਦਭਾਜਨਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਆਸਾਦਨਾਪੇਕ੍ਖੋਤਿ ਆਸਾਦਨਂ ਚੋਦਨਂ ਮਙ੍ਕੁਕਰਣਭਾવਂ ਅਪੇਕ੍ਖਮਾਨੋ।
ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਯਸ੍ਸ ਅਭਿਹਟਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤੇ ਅਭਿਹਾਰਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਇਤਰਸ੍ਸ ਪਨ ਸਬ੍ਬੋ ਆਪਤ੍ਤਿਭੇਦੋ ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વੁਤ੍ਤੋ, ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਨ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਸਬ੍ਬਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਅਭਿਹਾਰਕਸ੍ਸੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸੇਸਂ ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਪਾਕਟਮੇવ।
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਦੁਤਿਯਪવਾਰਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਛਟ੍ਠਂ।
੭. વਿਕਾਲਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੨੪੭. ਸਤ੍ਤਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਗਿਰਗ੍ਗਸਮਜ੍ਜੋਤਿ ਗਿਰਿਮ੍ਹਿ ਅਗ੍ਗਸਮਜ੍ਜੋ, ਗਿਰਿਸ੍ਸ વਾ ਅਗ੍ਗਦੇਸੇ ਸਮਜ੍ਜੋ। ਸੋ ਕਿਰ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ‘‘ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਸਤ੍ਤਰਸવਗ੍ਗਿਯੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ’’ਤਿਆਦਿ।
੨੪੮-੯. વਿਕਾਲੇਤਿ વਿਗਤੇ ਕਾਲੇ। ਕਾਲੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭੋਜਨਕਾਲੋ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤੋ, ਸੋ ਚ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿਮੇਨ ਪਰਿਚ੍ਛੇਦੇਨ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕੋ, ਤਸ੍ਮਿਂ વੀਤਿવਤ੍ਤੇਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਤੇਨੇવਸ੍ਸ ਪਦਭਾਜਨੇ ‘‘વਿਕਾਲੋ ਨਾਮ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕੇ વੀਤਿવਤ੍ਤੇ ਯਾવ ਅਰੁਣੁਗ੍ਗਮਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਠਿਤਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕੋਪਿ ਕਾਲਸਙ੍ਗਹਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਨ ਖਾਦਿਤੁਂ વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਸਹਸਾ ਪਿવਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ ਭવੇਯ੍ਯ, ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਕੇਨ ਪਨ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਕਾਲਪਰਿਚ੍ਛੇਦਜਾਨਨਤ੍ਥਞ੍ਚ ਕਾਲਤ੍ਥਮ੍ਭੋ ਯੋਜੇਤਬ੍ਬੋ, ਕਾਲਨ੍ਤਰੇવ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ।
ਅવਸੇਸਂ ਖਾਦਨੀਯਂ ਨਾਮਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਂ ਤਾવ ਸਕ੍ਖਲਿਮੋਦਕਾਦਿਪੁਬ੍ਬਣ੍ਣਾਪਰਣ੍ਣਮਯਂ, ਤਤ੍ਥ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ। ਯਮ੍ਪਿ વਨਮੂਲਾਦਿਪ੍ਪਭੇਦਂ ਆਮਿਸਗਤਿਕਂ ਹੋਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਮੂਲਖਾਦਨੀਯਂ ਕਨ੍ਦਖਾਦਨੀਯਂ ਮੂਲ਼ਾਲਖਾਦਨੀਯਂ ਮਤ੍ਥਕਖਾਦਨੀਯਂ ਖਨ੍ਧਖਾਦਨੀਯਂ ਤਚਖਾਦਨੀਯਂ ਪਤ੍ਤਖਾਦਨੀਯਂ ਪੁਪ੍ਫਖਾਦਨੀਯਂ ਫਲਖਾਦਨੀਯਂ ਅਟ੍ਠਿਖਾਦਨੀਯਂ ਪਿਟ੍ਠਖਾਦਨੀਯਂ ਨਿਯ੍ਯਾਸਖਾਦਨੀਯਨ੍ਤਿ, ਇਦਮ੍ਪਿ ਖਾਦਨੀਯਸਙ੍ਖ੍ਯਮੇવ ਗਚ੍ਛਤਿ।
ਤਤ੍ਥ ਪਨ ਆਮਿਸਗਤਿਕਸਲ੍ਲਕ੍ਖਣਤ੍ਥਂ ਇਦਂ ਮੁਖਮਤ੍ਤਨਿਦਸ੍ਸਨਂ – ਮੂਲਖਾਦਨੀਯੇ ਤਾવ ਮੂਲਕਮੂਲਂ ਖਾਰਕਮੂਲਂ ਚਚ੍ਚੁਮੂਲਂ ਤਮ੍ਬਕਮੂਲਂ ਤਣ੍ਡੁਲੇਯ੍ਯਕਮੂਲਂ વਤ੍ਥੁਲੇਯ੍ਯਕਮੂਲਂ વਜਕਲਿਮੂਲਂ ਜਜ੍ਝਰੀਮੂਲਨ੍ਤਿ ਏવਮਾਦੀਨਿ ਸੂਪੇਯ੍ਯਪਣ੍ਣਮੂਲਾਨਿ
‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ
વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਯਾવਜੀવਿਕਾਨਿ। ਤੇਸਂ ਚੂਲ਼ਪਞ੍ਚਮੂਲਂ ਮਹਾਪਞ੍ਚਮੂਲਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਗਣਿਯਮਾਨਾਨਂ ਗਣਨਾਯ ਅਨ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਖਾਦਨੀਯਤ੍ਥਂ ਭੋਜਨੀਯਤ੍ਥਞ੍ਚ ਫਰਣਾਭਾવੋਯੇવ ਪਨ ਤੇਸਂ ਲਕ੍ਖਣਂ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਮੂਲਂ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਕਤਿਆਹਾਰવਸੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਖਾਦਨੀਯਤ੍ਥਂ ਭੋਜਨੀਯਤ੍ਥਞ੍ਚ ਫਰਤਿ, ਤਂ ਯਾવਕਾਲਿਕਂ; ਇਤਰਂ ਯਾવਜੀવਿਕਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਸੁ ਬਹੁਂ વਤ੍વਾਪਿ ਹਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਲਕ੍ਖਣੇ ਠਾਤਬ੍ਬਂ। ਨਾਮਸਞ੍ਞਾਸੁ ਪਨ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾਸੁ ਤਂ ਤਂ ਨਾਮਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਸਮ੍ਮੋਹੋਯੇવ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨਾਮਸਞ੍ਞਾਯ ਆਦਰਂ ਅਕਤ੍વਾ ਲਕ੍ਖਣਮੇવ ਦਸ੍ਸਿਤਂ।
ਯਥਾ ਚ ਮੂਲੇ; ਏવਂ ਕਨ੍ਦਾਦੀਸੁਪਿ ਯਂ ਲਕ੍ਖਣਂ ਦਸ੍ਸਿਤਂ, ਤਸ੍ਸੇવ વਸੇਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਯਞ੍ਚ ਤਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਹਲਿਦ੍ਦਾਦਿ ਅਟ੍ਠવਿਧਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਖਨ੍ਧਤਚਪੁਪ੍ਫਫਲਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਯਾવਜੀવਿਕਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
ਕਨ੍ਦਖਾਦਨੀਯੇ
ਖੀਰવਲ੍ਲਿਕਨ੍ਦੋ ਅਧੋਤੋ ਯਾવਜੀવਿਕੋ, ਧੋਤੋ ਯਾવਕਾਲਿਕੋ। ਖੀਰਕਾਕੋਲੀਜੀવਿਕਉਸਭਕਲਸੁਣਾਦਿਕਨ੍ਦਾ ਪਨ ਯਾવਜੀવਿਕਾ। ਤੇ ਪਾਲ਼ਿਯਂ – ‘‘ਯਾਨਿ વਾ ਪਨਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਮੂਲਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਮੂਲਭੇਸਜ੍ਜਸਙ੍ਗਹੇਨੇવ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾ।
ਮੂਲ਼ਾਲਖਾਦਨੀਯੇ ਪਨ ਪਦੁਮਮੂਲ਼ਾਲਂ ਪੁਣ੍ਡਰੀਕਮੁਲ਼ਾਲਸਦਿਸਮੇવ। ਏਰਕਮੂਲਂ ਕਨ੍ਦੁਲਮੂਲਨ੍ਤਿ ਏવਮਾਦਿ
ਮਤ੍ਥਕਖਾਦਨੀਯੇ ਤਾਲਹਿਨ੍ਤਾਲਕੁਨ੍ਤਾਲਕੇਤਕਨਾਲ਼ਿਕੇਰਪੂਗਰੁਕ੍ਖਖਜ੍ਜੂਰੀવੇਤ੍ਤਏਰਕਕਦਲੀਨਂ ਕਲ਼ੀਰਸਙ੍ਖਾਤਾ ਮਤ੍ਥਕਾ વੇਣੁਕਲ਼ੀਰੋ ਨਲ਼ਕਲ਼ੀਰੋ ਉਚ੍ਛੁਕਲ਼ੀਰੋ ਮੂਲਕਕਲ਼ੀਰੋ ਸਾਸਪਕਲ਼ੀਰੋ ਸਤਾવਰਿਕਲ਼ੀਰੋ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਧਞ੍ਞਾਨਂ ਕਲ਼ੀਰਾਤਿ ਏવਮਾਦਿ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਕਤਿਆਹਾਰવਸੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਖਾਦਨੀਯਤ੍ਥਂ ਭੋਜਨੀਯਤ੍ਥਞ੍ਚ ਫਰਣਕੋ ਰੁਕ੍ਖવਲ੍ਲਿਆਦੀਨਂ ਮਤ੍ਥਕੋ ਯਾવਕਾਲਿਕੋ। ਹਲਿਦ੍ਦਿਸਿਙ੍ਗਿવੇਰવਚਮਕਚਿਲਸੁਣਾਨਂਕਲ਼ੀਰਾ ਤਾਲਹਿਨ੍ਤਾਲਕੁਨ੍ਤਾਲਨਾਲ਼ਿਕੇਰਕਲ਼ੀਰਾਨਞ੍ਚ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਾਤਿਤੋ ਜਰਟ੍ਠਬੁਨ੍ਦੋ ਯਾવਜੀવਿਕੋ।
ਖਨ੍ਧਖਾਦਨੀਯੇ
ਤਚਖਾਦਨੀਯੇ ਉਚ੍ਛੁਤਚੋવ ਏਕੋ ਯਾવਕਾਲਿਕੋ, ਸੋਪਿ ਸਰਸੋ। ਸੇਸੋ ਸਬ੍ਬੋ ਯਾવਜੀવਿਕੋ। ਤੇਸਂ ਪਨ ਮਤ੍ਥਕਖਨ੍ਧਤਚਾਨਂ ਤਿਣ੍ਣਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਕਸਾવਭੇਸਜ੍ਜੇਨ ਸਙ੍ਗਹੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹੇਤਂ –
‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਸਾવਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਨਿਮ੍ਬਕਸਾવਂ, ਕੁਟਜਕਸਾવਂ, ਪਟੋਲਕਸਾવਂ, ਫਗ੍ਗવਕਸਾવਂ ਨਤ੍ਤਮਾਲਕਸਾવਂ, ਯਾਨਿ વਾ ਪਨਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਕਸਾવਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਨੇવ ਖਾਦਨੀਯੇ ਖਾਦਨੀਯਤ੍ਥਂ ਫਰਨ੍ਤਿ, ਨ ਭੋਜਨੀਯੇ ਭੋਜਨੀਯਤ੍ਥਂ ਫਰਨ੍ਤੀ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੨੬੩)।
ਏਤ੍ਥ ਹਿ ਏਤੇਸਮ੍ਪਿ ਸਙ੍ਗਹੋ ਸਿਜ੍ਝਤਿ। વੁਤ੍ਤਕਸਾવਾਨਿ ਚ ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਕਪ੍ਪਿਯਾਨੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਨਿ।
ਪਤ੍ਤਖਾਦਨੀਯੇ
ਯਾਨਿ વਾ ਪਨਞ੍ਞਾਨਿ ਪਾਲ਼ਿਯਂ –
‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਣ੍ਣਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ ਨਿਮ੍ਬਪਣ੍ਣਂ ਕੁਟਜਪਣ੍ਣਂ ਪਟੋਲਪਣ੍ਣਂ ਸੁਲਸਿਪਣ੍ਣਂ ਕਪ੍ਪਾਸਕਪਣ੍ਣਂ ਯਾਨਿ વਾ ਪਨਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਅਤ੍ਥਿ
વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਯਾવਜੀવਿਕਾਨਿ। ਨ ਕੇવਲਞ੍ਚ ਪਣ੍ਣਾਨਿਯੇવ ਤੇਸਂ
ਪੁਪ੍ਫਖਾਦਨੀਯੇ ਮੂਲਕਪੁਪ੍ਫਂ ਖਾਰਕਪੁਪ੍ਫਂ ਚਚ੍ਚੁਪੁਪ੍ਫਂ ਤਮ੍ਬਕਪੁਪ੍ਫਂ વਜਕਲਿਪੁਪ੍ਫਂ ਜਜ੍ਝਰੀਪੁਪ੍ਫਂ ਚੂਲ਼ਨਿਪ੍ਫਾવਪੁਪ੍ਫਂ ਮਹਾਨਿਪ੍ਫਾવਪੁਪ੍ਫਂ ਕਸੇਰੁਕਪੁਪ੍ਫਂ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਤਾਲਕੇਤਕਾਨਂ ਤਰੁਣਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਸੇਤવਰਣਪੁਪ੍ਫਂ ਸਿਗ੍ਗੁਪੁਪ੍ਫਂ ਉਪ੍ਪਲਪਦੁਮਜਾਤਿਕਾਨਂ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਕਣ੍ਣਿਕਮਤ੍ਤਂ ਅਗਨ੍ਧਿਕਪੁਪ੍ਫਂ ਕਲ਼ੀਰਪੁਪ੍ਫਂ ਜੀવਨ੍ਤੀਪੁਪ੍ਫਨ੍ਤਿ ਏવਮਾਦਿ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਕਤਿਆਹਾਰવਸੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਖਾਦਨੀਯਤ੍ਥਂ ਭੋਜਨੀਯਤ੍ਥਞ੍ਚ ਫਰਣਕਪੁਪ੍ਫਂ ਯਾવਕਾਲਿਕਂ। ਅਸੋਕਬਕੁਲਕੁਯ੍ਯਕਪੁਨ੍ਨਾਗਚਮ੍ਪਕਜਾਤਿਕਣવੀਰਕਣਿਕਾਰਕੁਨ੍ਦਨવਮਾਲਿਕਮਲ੍ਲਿਕਾਦੀਨਂ ਪਨ ਪੁਪ੍ਫਂ ਯਾવਜੀવਿਕਂ ਤਸ੍ਸ ਗਣਨਾਯ ਅਨ੍ਤੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਪਨਸ੍ਸ ਕਸਾવਭੇਸਜ੍ਜੇਨੇવ ਸਙ੍ਗਹੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
ਫਲਖਾਦਨੀਯੇ ਪਨਸਲਬੁਜਤਾਲਨਾਲ਼ਿਕੇਰਅਮ੍ਬਜਮ੍ਬੂਅਮ੍ਬਾਟਕਤਿਨ੍ਤਿਣਿਕਮਾਤੁਲੁਙ੍ਗਕਪਿਤ੍ਥਲਾਬੁਕੁਮ੍ਭਣ੍ਡਪੁਸ੍ਸਫਲਤਿਮ੍ਬਰੂਸਕਤਿਪੁਸવਾਤਿਙ੍ਗਣਚੋਚਮੋਚਮਧੁਕਾਦੀਨਂ ਫਲਾਨਿ ਯਾਨਿ ਲੋਕੇ ਤੇਸੁ
‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਫਲਾਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ – ਬਿਲਙ੍ਗਂ, ਪਿਪ੍ਫਲਿਂ, ਮਰਿਚਂ, ਹਰੀਤਕਂ, વਿਭੀਤਕਂ, ਆਮਲਕਂ, ਗੋਟ੍ਠਫਲਂ, ਯਾਨਿ
વੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਤਾਨਿ ਯਾવਜੀવਿਕਾਨਿ। ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਅਪਰਿਪਕ੍ਕਾਨਿ ਅਚ੍ਛਿવ ਬਿਮ੍ਬવਰਣਕੇਤਕਕਾਸ੍ਮਰੀਆਦੀਨਂ ਫਲਾਨਿ ਜਾਤਿਫਲਂ ਕਟੁਕਫਲਂ ਏਲ਼ਾ ਤਕ੍ਕੋਲਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਨਾਮવਸੇਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ।
ਅਟ੍ਠਿਖਾਦਨੀਯੇ
ਪਿਟ੍ਠਖਾਦਨੀਯੇ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਂ ਤਾવ ਧਞ੍ਞਾਨਂ ਧਞ੍ਞਾਨੁਲੋਮਾਨਂ ਅਪਰਣ੍ਣਾਨਞ੍ਚ ਪਿਟ੍ਠਂ ਪਨਸਪਿਟ੍ਠਂ ਲਬੁਜਪਿਟ੍ਠਂ ਅਮ੍ਬਾਟਕਪਿਟ੍ਠਂ ਸਾਲਪਿਟ੍ਠਂ ਧੋਤਕਤਾਲਪਿਟ੍ਠਞ੍ਚ ਖੀਰવਲ੍ਲਿਪਿਟ੍ਠਞ੍ਚਾਤਿ ਏવਮਾਦੀਨਿ ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਪਕਤਿਆਹਾਰવਸੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਖਾਦਨੀਯਤ੍ਥਂ ਭੋਜਨੀਯਤ੍ਥਞ੍ਚ ਫਰਣਕਾਨਿ ਪਿਟ੍ਠਾਨਿ ਯਾવਕਾਲਿਕਾਨਿ। ਅਧੋਤਕਂ ਤਾਲਪਿਟ੍ਠਂ ਖੀਰવਲ੍ਲਿਪਿਟ੍ਠਂ ਅਸ੍ਸਗਨ੍ਧਾਦਿਪਿਟ੍ਠਾਨਿ ਚ ਯਾવਜੀવਿਕਾਨਿ। ਤੇਸਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਕਸਾવੇਹਿ ਚ ਮੂਲਫਲੇਹਿ ਚ ਸਙ੍ਘਹੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
ਨਿਯ੍ਯਾਸਖਾਦਨੀਯੇ ਏਕੋ ਉਚ੍ਛੁਨਿਯ੍ਯਾਸੋવ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕੋ। ਸੇਸਾ ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਜਤੂਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ – ਹਿਙ੍ਗੁਂ ਹਿਙ੍ਗੁਜਤੁਂ ਹਿਙ੍ਗੁਸਿਪਾਟਿਕਂ ਤਕਂ ਤਕਪਤ੍ਤਿਂ ਤਕਪਣ੍ਣਿਂ ਸਜ੍ਜੁਲਸਂ ਯਾਨਿ વਾ ਪਨਞ੍ਞਾਨਿਪਿ ਅਤ੍ਥਿ ਜਤੂਨਿ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨੀ’’ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੨੬੩) ਏવਂ ਪਾਲ਼ਿਯਂ વੁਤ੍ਤਨਿਯ੍ਯਾਸਾ ਯਾવਜੀવਿਕਾ। ਤਤ੍ਥ ਯੇવਾਪਨਕવਸੇਨ ਸਙ੍ਗਹਿਤਾਨਂ ਅਮ੍ਬਨਿਯ੍ਯਾਸੋ ਕਣਿਕਾਰਨਿਯ੍ਯਾਸੋਤਿ ਏવਂ ਨਾਮવਸੇਨ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਪਰਿਯਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ। ਏવਂ ਇਮੇਸੁ ਮੂਲਖਾਦਨੀਯਾਦੀਸੁ
ਭੋਜਨੀਯਂ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚ ਭੋਜਨਾਨੀਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਯਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਤਂ વੁਤ੍ਤਮੇવ। ਖਾਦਿਸ੍ਸਾਮਿ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਕਾਲੇ ਏਤਂ ਖਾਦਨੀਯਂ ਭੋਜਨੀਯਞ੍ਚ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ ਤਾવ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਤੋ ਚ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
વਿਕਾਲਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਤ੍ਤਮਂ।
੮. ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੨੫੨. ਅਟ੍ਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਬੇਲਟ੍ਠਸੀਸੋ ਨਾਮ ਜਟਿਲਸਹਸ੍ਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੋ ਮਹਾਥੇਰੋ। ਅਰਞ੍ਞੇ વਿਹਰਤੀਤਿ ਜੇਤવਨਸ੍ਸ ਅવਿਦੂਰੇ ਪਧਾਨਘਰੇ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਆવਾਸੇ વਸਤਿ। ਸੁਕ੍ਖਕੁਰਨ੍ਤਿ ਅਸੂਪਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਓਦਨਂ। ਸੋ ਕਿਰ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮੇ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਤਾਦਿਸਂ ਓਦਨਂ ਆਹਰਤਿ, ਤਞ੍ਚ ਖੋ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਤਾਯ, ਨ ਪਚ੍ਚਯਗਿਦ੍ਧਤਾਯ। ਥੇਰੋ ਕਿਰ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਨਿਰੋਧਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਉਦਕੇਨ ਤੇਮੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਤਤੋ ਪੁਨ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਸੀਦਤਿ। ਏવਂ ਦ੍વੇਪਿ ਤੀਣਿਪਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ ਸਤ੍ਤਾਹਾਨਿ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਚਿਰੇਨ ਗਾਮਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪવਿਸਤੀ’’ਤਿ।
੨੫੩. ਕਾਰੋ ਕਰਣਂ ਕਿਰਿਯਾਤਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਏਕਂ, ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਂ; ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਮੇવ ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਕਂ। ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਏਕਰਤ੍ਤਂ વੀਤਿਨਾਮਿਤਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਤੇਨੇવਸ੍ਸ ਪਦਭਾਜਨੇ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਕਂ ਨਾਮ ਅਜ੍ਜ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਅਪਰਜ੍ਜੂ’’ਤਿ।
ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਏવਂ ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਤਂ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਯਾવਕਾਲਿਕਂ વਾ ਯਾਮਕਾਲਿਕਂ વਾ ਅਜ੍ਝੋਹਰਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ ਤਾવ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਅਜ੍ਝੋਹਰਤੋ ਪਨ ਏਕਮੇਕਸ੍ਮਿਂ ਅਜ੍ਝੋਹਾਰੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਸਚੇਪਿ ਪਤ੍ਤੋ ਦੁਦ੍ਧੋਤੋ ਹੋਤਿ, ਯਂ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯਾ ਘਂਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਲੇਖਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਗਣ੍ਠਿਕਪਤ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਗਣ੍ਠਿਕਨ੍ਤਰੇ ਸ੍ਨੇਹੋ ਪવਿਟ੍ਠੋ ਹੋਤਿ, ਸੋ
ਅਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸੇਸੁ
੨੫੫. ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਂ ਯਾવਜੀવਿਕਂ ਆਹਾਰਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਆਹਾਰਤ੍ਥਾਯ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਤੋ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਪਚ੍ਚਯਾ ਤਾવ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਅਜ੍ਝੋਹਰਤੋ ਪਨ ਸਚੇ ਨਿਰਾਮਿਸਂ ਹੋਤਿ, ਅਜ੍ਝੋਹਾਰੇ ਅਜ੍ਝੋਹਾਰੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਅਥ ਆਮਿਸਸਂਸਟ੍ਠਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਯਥਾવਤ੍ਥੁਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇવ।
੨੫੬. ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਯਾવਕਾਲਿਕਨ੍ਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ વਿਕਾਲਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਖਾਦਨੀਯਭੋਜਨੀਯਂ ਯਾવ ਮਜ੍ਝਨ੍ਤਿਕਸਙ੍ਖਾਤੋ ਕਾਲੋ, ਤਾવ ਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ ਯਾવਕਾਲਿਕਂ। ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਨੁਲੋਮਪਾਨੇਹਿ ਅਟ੍ਠવਿਧਂ ਪਾਨਂ ਯਾવ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਛਿਮਯਾਮਸਙ੍ਖਾਤੋ ਯਾਮੋ, ਤਾવ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ ਯਾਮੋ ਕਾਲੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਯਾਮਕਾਲਿਕਂ। ਸਪ੍ਪਿਆਦਿ ਪਞ੍ਚવਿਧਂ ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਸਤ੍ਤਾਹਂ ਨਿਧੇਤਬ੍ਬਤੋ ਸਤ੍ਤਾਹੋ ਕਾਲੋ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਤ੍ਤਾਹਕਾਲਿਕਂ। ਠਪੇਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਅવਸੇਸਂ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪਿ ਯਾવਜੀવਂ ਪਰਿਹਰਿਤ੍વਾ ਸਤਿ ਪਚ੍ਚਯੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ ਯਾવਜੀવਕਨ੍ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ
ਤਤ੍ਥ ਅਰੁਣੋਦਯੇવ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਯਾવਕਾਲਿਕਂ ਸਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਮ੍ਪਿ ਨਿਦਹਿਤ੍વਾ ਯਾવਕਾਲੋ ਨਾਤਿਕ੍ਕਮਤਿ
ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ
ਸਨ੍ਨਿਧਿਕਾਰਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਟ੍ਠਮਂ।
੯. ਪਣੀਤਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੨੫੭. ਨવਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਪਣੀਤਭੋਜਨਾਨੀਤਿ ਉਤ੍ਤਮਭੋਜਨਾਨਿ। ਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਨ ਮਨਾਪਨ੍ਤਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੁਤ੍ਤਂ ਕਸ੍ਸ ਨ ਪਿਯਂ। ਸਾਦੁਨ੍ਤਿ ਸੁਰਸਂ।
੨੫੯. ਯੋ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁ ਏવਰੂਪਾਨਿ ਪਣੀਤਭੋਜਨਾਨਿ ਅਗਿਲਾਨੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੁਦ੍ਧਾਨਿ ਸਪ੍ਪਿਆਦੀਨਿ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਸੇਖਿਯੇਸੁ ਸੂਪੋਦਨવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦੁਕ੍ਕਟਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਓਦਨਸਂਸਟ੍ਠਾਨਿ ਪਨ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ, ਅਯਂ ਕਿਰੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਤੇਨੇવ ਚ ‘‘ਪਣੀਤਾਨੀ’’ਤਿ ਅવਤ੍વਾ ‘‘ਪਣੀਤਭੋਜਨਾਨੀ’’ਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇ વੁਤ੍ਤਂ। ‘‘ਪਣੀਤਾਨੀ’’ਤਿ ਹਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸਪ੍ਪਿਆਦੀਨਂਯੇવ ਗਹਣਂ ਹੋਤਿ, ‘‘ਪਣੀਤਭੋਜਨਾਨੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਪਣੀਤਸਂਸਟ੍ਠਾਨਿ ਸਤ੍ਤਧਞ੍ਞਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਿ ਭੋਜਨਾਨਿ ਪਣੀਤਭੋਜਨਾਨੀਤਿ ਅਯਮਤ੍ਥੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ।
ਇਦਾਨਿ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਪਯੋਗੇ ਦੁਕ੍ਕਟਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਅਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ‘‘ਸਪ੍ਪਿਨਾ ਭਤ੍ਤਂ ਦੇਹਿ, ਸਪ੍ਪਿਂ ਆਕਿਰਿਤ੍વਾ ਦੇਹਿ, ਸਪ੍ਪਿਮਿਸ੍ਸਕਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇਹਿ, ਸਹਸਪ੍ਪਿਨਾ ਦੇਹਿ, ਸਪ੍ਪਿਞ੍ਚ ਭਤ੍ਤਞ੍ਚ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વਿਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਅਜ੍ਝੋਹਾਰੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ‘‘ਸਪ੍ਪਿਭਤ੍ਤਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਸਾਲਿਭਤ੍ਤਂ વਿਯ ਸਪ੍ਪਿਭਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਸੂਪੋਦਨવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
ਸਚੇ
‘‘ਕਪ੍ਪਿਯਸਪ੍ਪਿਨਾ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਪ੍ਪਿਨਾ ਦੇਤਿ, વਿਸਙ੍ਕੇਤਮੇવ। ‘‘ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਪ੍ਪਿਨਾਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਪ੍ਪਿਨਾ ਦੇਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇਪਿ ਪਰਿਭੋਗੇਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ। ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਪ੍ਪਿਮ੍ਹਿ ਅਸਤਿ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਅਕਪ੍ਪਿਯਨવਨੀਤਾਦੀਨਿ ਦੇਤਿ ‘‘ਸਪ੍ਪਿਂ ਕਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਾ’’ਤਿ ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਪ੍ਪਿਨਾવ ਦਿਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ। ‘‘ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਪ੍ਪਿਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਕਪ੍ਪਿਯੇਨ ਦੇਤਿ, વਿਸਙ੍ਕੇਤਂ। ‘‘ਸਪ੍ਪਿਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸੇਸੇਸੁ ਨવਨੀਤਾਦੀਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਦੇਤਿ, વਿਸਙ੍ਕੇਤਮੇવ। ਏਸ ਨਯੋ ਨવਨੀਤੇਨ ਦੇਹੀਤਿਆਦੀਸੁਪਿ। ਯੇਨ ਯੇਨ ਹਿ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ વਾ ਤਸ੍ਸ ਮੂਲੇ વਾ ਲਦ੍ਧੇ, ਤਂ ਤਂ ਲਦ੍ਧਮੇવ ਹੋਤਿ।
ਸਚੇ ਪਨ ਅਞ੍ਞਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਆਗਤਂ વਾ ਅਨਾਗਤਂ વਾ ਦੇਨ੍ਤਿ, વਿਸਙ੍ਕੇਤਂ। ਪਾਲ਼ਿਯਂ ਆਗਤਨવਨੀਤਾਦੀਨਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਨવਨੀਤਾਦੀਹਿ વਿਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਯਥਾ ਚ ‘‘ਸਪ੍ਪਿਭਤ੍ਤਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ਸਾਲਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ વਿਯ ਸਪ੍ਪਿਭਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਭਾવਾ ਸੂਪੋਦਨવਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ ਹੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏવਂ ਨવਨੀਤਭਤ੍ਤਂ ਦੇਹੀਤਿਆਦੀਸੁਪਿ। ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਏਕਮੇਕਂ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤ੍વਾ વੁਚ੍ਚਮਾਨੇਪਿ ਹਿ ਅਯਮੇવਤ੍ਥੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ ਸਿਯਾ, ਸੋ ਚ ਸਙ੍ਖੇਪੇਨਪਿ ਸਕ੍ਕਾ ਞਾਤੁਂ, ਕਿਂ ਤਤ੍ਥ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ? ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਏਸ ਨਯੋ ਨવਨੀਤੇਨ ਦੇਹੀਤਿਆਦੀਸੁਪੀ’’ਤਿ।
ਸਚੇ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਹਿਪਿ ਸਪ੍ਪਿਆਦੀਹਿ ਏਕਟ੍ਠਾਨੇ વਾ ਨਾਨਾਟ੍ਠਾਨੇ વਾ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਪਟਿਲਦ੍ਧਂ ਏਕਭਾਜਨੇ ਆਕਿਰਿਤ੍વਾ ਏਕਰਸਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤੋ ਕੁਸਗ੍ਗੇਨਾਪਿ ਜਿવ੍ਹਗ੍ਗੇ ਬਿਨ੍ਦੁਂ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝੋਹਰਤਿ, ਨવ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਨਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ਪਰਿવਾਰੇ –
‘‘ਕਾਯਿਕਾਨਿ ਨ વਾਚਸਿਕਾਨਿ,
ਸਬ੍ਬਾਨਿ ਨਾਨਾવਤ੍ਥੁਕਾਨਿ।
ਅਪੁਬ੍ਬਂ
ਪਞ੍ਹਾਮੇਸਾ ਕੁਸਲੇਹਿ ਚਿਨ੍ਤਿਤਾ’’ਤਿ॥ (ਪਰਿ॰ ੪੮੧)।
੨੬੧. ਅਗਿਲਾਨੋ ਗਿਲਾਨਸਞ੍ਞੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਚੇ ਗਿਲਾਨਸਞ੍ਞੀਪਿ ਹੁਤ੍વਾ ਭੇਸਜ੍ਜਤ੍ਥਾਯ ਪਞ੍ਚ ਭੇਸਜ੍ਜਾਨਿ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਮਹਾਨਾਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਨ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ
ਚਤੁਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਤੋ ਕਾਯવਾਚਤੋ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ,
ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਪਣੀਤਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨવਮਂ।
੧੦. ਦਨ੍ਤਪੋਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੨੬੩. ਦਸਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਚਤੂਸੁ ਪਚ੍ਚਯੇਸੁ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਦਨ੍ਤਕਟ੍ਠਮ੍ਪਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪਂਸੁਕੂਲਮੇવ ਅਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਪਂਸੁਕੂਲਿਕੋ। ਸੋ ਕਿਰ ਸੁਸਾਨੇ ਛਡ੍ਡਿਤਭਾਜਨਮੇવ ਪਤ੍ਤਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਛਡ੍ਡਿਤਚੋਲ਼ਕੇਹੇવ ਚੀવਰਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਛਡ੍ਡਿਤਮਞ੍ਚਪੀਠਕਾਨਿਯੇવ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ। ਅਯ੍ਯવੋਸਾਟਿਤਕਾਨੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਯ੍ਯਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਕਾਲਙ੍ਕਤਾ ਪਿਤਿਪਿਤਾਮਹਾ। વੋਸਾਟਿਤਕਾਨਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਸੁਸਾਨਾਦੀਸੁ ਛਡ੍ਡਿਤਕਾਨਿ ਖਾਦਨੀਯਭੋਜਨੀਯਾਨਿ; ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਕਿਰ ਕਾਲਙ੍ਕਤੇ ਞਾਤਕੇ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸ ਯਂ ਤੇਸਂ ਸਜੀવਕਾਲੇ ਪਿਯਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਏਤੇਸੁ ਸੁਸਾਨਾਦੀਸੁ ਪਿਣ੍ਡਂ ਪਿਣ੍ਡਂ ਕਤ੍વਾ ‘‘ਞਾਤਕਾ ਨੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੂਤਿ ਠਪੇਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਅਞ੍ਞਂ ਪਣੀਤਮ੍ਪਿ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਨ ਇਚ੍ਛਤਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਸੁਸਾਨੇਪਿ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇਪਿ ਉਮ੍ਮਾਰੇਪਿ ਅਯ੍ਯવੋਸਾਟਿਤਕਾਨਿ ਸਾਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੀ’’ਤਿ। ਥੇਰੋਤਿ ਥਿਰੋ ਘਨਬਦ੍ਧੋ। વਠਰੋਤਿ ਥੂਲੋ; ਥੂਲੋ ਚ ਘਨਸਰੀਰੋ ਚਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਮਂਸਂ ਮਞ੍ਞੇ ਖਾਦਤੀਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਮਂਸਂ ਖਾਦਤੀਤਿ ਨਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਮ; ਮਨੁਸ੍ਸਮਂਸਂ ਖਾਦਨ੍ਤਾ ਹਿ ਈਦਿਸਾ ਭવਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਂ ਤੇਸਂ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
੨੬੪. ਉਦਕਦਨ੍ਤਪੋਨੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਅਦਿਨ੍ਨਂ ਮੁਖਦ੍વਾਰਂ ਆਹਾਰਂ ਆਹਰੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ
੨੬੫. ਅਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਤਸ੍ਸੇવ ਅਦਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖવਸੇਨ ਲਕ੍ਖਣਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ ਉਦ੍ਧਟਂ। ਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਚਸ੍ਸ ‘‘ਕਾਯੇਨ વਾ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ વਾ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੇਨ વਾ ਦੇਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਦਦਮਾਨੇ ‘‘ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਿਤੋ ਕਾਯੇਨ વਾ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ વਾ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਤਂ ਏવਂ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਰਥਰੇਣੁਮ੍ਪਿ ਸਚੇ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਲਕ੍ਖਣੇ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਿਤੋ ਕਾਯੇਨ વਾ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ વਾ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਏਤਂ ਏવਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਮ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਨ ‘‘ਇਦਂ ਗਣ੍ਹ, ਇਦਂ ਤવ ਹੋਤੂ’’ਤਿਆਦਿવਚਨੇਨ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਂ।
ਤਤ੍ਥ ਕਾਯੇਨਾਤਿ ਹਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਸਰੀਰਾવਯવੇਨ; ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਪਾਦਙ੍ਗੁਲਿਯਾਪਿ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਕਾਯੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਹਿ ਸਰੀਰਾવਯવੇਨ ਗਹਿਤਂ ਕਾਯੇਨ ਗਹਿਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਸਚੇਪਿ ਨਤ੍ਥੁਕਰਣਿਯਾ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਨਾਸਾਪੁਟੇਨ ਅਕਲ੍ਲਕੋ વਾ ਮੁਖੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। ਆਭੋਗਮਤ੍ਤਮੇવ ਹਿ ਏਤ੍ਥ ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ ਅਯਂ ਨਯੋ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ વੁਤ੍ਤੋ। ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨਾਤਿ ਕਟਚ੍ਛੁਆਦੀਸੁ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਉਪਕਰਣੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਸਰੀਰਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਪਤ੍ਤਥਾਲਕਾਦਿਨਾ ਗਹਿਤਂ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਗਹਿਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੇਨਾਤਿ ਕਾਯਤੋ ਚ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਤੋ ਚ ਮੋਚੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਿਤਸ੍ਸ ਕਾਯੇਨ વਾ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ વਾ ਪਾਤਿਯਮਾਨਮ੍ਪਿ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੇਨ ਪਯੋਗੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ। ਅਯਂ ਤਾવ ਪਾਲ਼ਿવਣ੍ਣਨਾ।
ਅਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਪਾਲ਼ਿਮੁਤ੍ਤਕવਿਨਿਚ੍ਛਯੋ – ਪਞ੍ਚਙ੍ਗੇਹਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਰੁਹਤਿ – ਥਾਮਮਜ੍ਝਿਮਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਉਚ੍ਚਾਰਣਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਹਤ੍ਥਪਾਸੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਅਭਿਹਾਰੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਦੇવੋ વਾ ਮਨੁਸ੍ਸੋ વਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੋ વਾ ਕਾਯੇਨ વਾ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ વਾ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੇਨ વਾ ਦੇਤਿ, ਤਂ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਾਯੇਨ
ਤਤ੍ਥ ਠਿਤਨਿਸਿਨ੍ਨਨਿਪਨ੍ਨਾਨਂ ਪવਾਰਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਹਤ੍ਥਪਾਸੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਪਨ
ਏਕੋ ਬਹੂਨਿ ਭਤ੍ਤਬ੍ਯਞ੍ਜਨਭਾਜਨਾਨਿ ਸੀਸੇ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਠਿਤਕੋવ ਗਣ੍ਹਥਾਤਿ વਦਤਿ, ਨ ਤਾવ ਅਭਿਹਾਰੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਈਸਕਮ੍ਪਿ ਓਨਮਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਹਤ੍ਥਂ ਪਸਾਰੇਤ੍વਾ ਹੇਟ੍ਠਿਮਭਾਜਨਂ ਏਕਦੇਸੇਨਾਪਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਬ੍ਬਭਾਜਨਾਨਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਓਰੋਪੇਤ੍વਾ વਾ ਉਗ੍ਘਾਟੇਤ੍વਾ વਾ ਯਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਭਤ੍ਤਪਚ੍ਛਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਪਨ ਏਕਭਾਜਨੇ વਤ੍ਤਬ੍ਬਮੇવ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਾਜੇਨ ਭਤ੍ਤਂ ਹਰਨ੍ਤੋਪਿ ਸਚੇ ਕਾਜਂ ਓਨਾਮੇਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ। ਤਿਂਸਹਤ੍ਥੋ વੇਣੁ ਹੋਤਿ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤੇ ਗੁਲ਼ਕੁਮ੍ਭੋ ਬਦ੍ਧੋ, ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਸਪ੍ਪਿਕੁਮ੍ਭੋ, ਤਞ੍ਚੇ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਮੇવ। ਉਚ੍ਛੁਯਨ੍ਤਦੋਣਿਤੋ ਪਗ੍ਘਰਨ੍ਤਮੇવ ਰਸਂ ਗਣ੍ਹਥਾਤਿ વਦਤਿ, ਅਭਿਹਾਰੋ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀਤਿ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਪਨ ਕਸਟਂ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਹਤ੍ਥੇਨ ਉਸ੍ਸਿਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਉਸ੍ਸਿਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ।
ਬਹੂ ਪਤ੍ਤਾ ਮਞ੍ਚੇ વਾ ਪੀਠੇ વਾ ਕਟਸਾਰਕੇ વਾ ਦੋਣਿਯਂ વਾ ਫਲਕੇ વਾ ਠਪਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਤ੍ਥ ਠਿਤਸ੍ਸ ਦਾਯਕੋ ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਠਤ੍વਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਸਞ੍ਞਾਯ ਮਞ੍ਚਾਦੀਨਿ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯਾਪਿ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਠਿਤੇਨ વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਨ વਾ ਨਿਪਨ੍ਨੇਨ વਾ ਯਂ ਤੇਸੁ ਪਤ੍ਤੇਸੁ ਦਿਯ੍ਯਤਿ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਚੇਪਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਮਞ੍ਚਾਦੀਨਿ ਆਰੁਹਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਤਿ, વਟ੍ਟਤਿਯੇવ
ਪਥવਿਯਂ ਪਨ ਸਚੇਪਿ ਕੁਚ੍ਛਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਂ ਆਹਚ੍ਚ ਠਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਂ ਯਂ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯਾ વਾ ਸੂਚਿਯਾ વਾ ਫੁਸਿਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਮੇવ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ। ‘‘ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਮਹਾਕਟਸਾਰਹਤ੍ਥਤ੍ਥਰਣਾਦੀਸੁ ਠਪਿਤਪਤ੍ਤੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਨ ਰੁਹਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਹਤ੍ਥਪਾਸਾਤਿਕ੍ਕਮਂ ਸਨ੍ਧਾਯ
ਤਤ੍ਥਜਾਤਕੇ
ਸਚੇ ਪਤ੍ਤਤ੍ਥવਿਕਤੋ ਨੀਹਰਿਯਮਾਨੇ ਪਤ੍ਤੇ ਰਜਨਚੁਣ੍ਣਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਸਤਿ ਉਦਕੇ ਧੋવਿਤਬ੍ਬੋ, ਅਸਤਿ ਰਜਨਚੁਣ੍ਣਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ વਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਰਜਂ ਪਤਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਾ ਗਣ੍ਹਿਤਬ੍ਬਾ। ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਤੋ વਿਨਯਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਤਂ ਪਨ ਪੁਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ‘‘ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਦੇਥਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ વਚਨਂ ਅਸੁਤ੍વਾ વਾ ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍વਾ વਾ ਭਿਕ੍ਖਂ ਦੇਨ੍ਤਿਯੇવ, વਿਨਯਦੁਕ੍ਕਟਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਪੁਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਾ ਭਿਕ੍ਖਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ।
ਸਚੇ ਮਹਾવਾਤੋ ਤਤੋ ਤਤੋ ਰਜਂ ਪਾਤੇਤਿ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖਂ ਗਹੇਤੁਂ, ‘‘ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੇਨ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਏવਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ વਾ ਆਸਨਸਾਲਂ વਾ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦਤ੍વਾ ਪੁਨ ਤੇਨ ਦਿਨ੍ਨਂ વਾ ਤਸ੍ਸ વਿਸ੍ਸਾਸੇਨ વਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
ਸਚੇ ਭਿਕ੍ਖਾਚਾਰੇ ਸਰਜਂ ਪਤ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਦੇਤਿ, ਸੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘‘ਇਮਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖਂ વਾ ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਪਰਿਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯਾਸਿ વਾ’’ਤਿ ਤੇਨ ਤਥਾ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ
ਉਲ਼ੁਙ੍ਕੇਨ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਦੇਨ੍ਤਾਨਂ ਪਠਮਤਰਂ ਉਲ਼ੁਙ੍ਕਤੋ ਥੇવਾ ਪਤ੍ਤੇ ਪਤਨ੍ਤਿ, ਸੁਪਤਿਤਾ, ਅਭਿਹਟਤ੍ਤਾ
ਸਚੇ ਜਜ੍ਝਰਿਸਾਖਾਦਿਂ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦੇਨ੍ਤਾਨਂ ਸਾਖਤੋ ਫੁਸਿਤਾਨਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੇ ਪਤਨ੍ਤਿ, ਪਤ੍ਤੋ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਯਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਰਿ ਫਾਲੇਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤੇ ਪਤਿਤੇਸੁ ਦਾਤੁਕਾਮਤਾਯ ਅਭਿਹਟਤ੍ਤਾ ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥਿ। ਪਾਯਾਸਸ੍ਸ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਂ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਉਣ੍ਹਤ੍ਤਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਗਹੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਮੁਖવਟ੍ਟਿਯਾਪਿ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਤਥਾਪਿ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਆਧਾਰਕੇਨ ਗਣ੍ਹਿਤਬ੍ਬੋ।
ਆਸਨਸਾਲਾਯ ਪਤ੍ਤਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨੇવ ਆਹਰਿਯਮਾਨਂ ਨ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਆਭੋਗਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇਪਿ ਸੋ ਹਤ੍ਥੇਨ ਆਧਾਰਕਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਪਾਦੇਨ ਪੇਲ੍ਲੇਤ੍વਾ ਨਿਦ੍ਦਾਯਤਿ, વਟ੍ਟਤਿਯੇવ। ਪਾਦੇਨ ਆਧਾਰਕਂ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਜਾਗਰਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਅਨਾਦਰਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਕੇਚਿ ਏવਂ ਆਧਾਰਕੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤਂ ਤੇਸਂ વਚਨਮਤ੍ਤਮੇવ। ਅਤ੍ਥਤੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬਮ੍ਪੇਤਂ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਮੇવ ਹੋਤਿ। ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੇਪਿ ਚੇਸ ਨਯੋ ਦਸ੍ਸਿਤੋવ। ਯਮ੍ਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਪਤਤਿ, ਤਮ੍ਪਿ ਸਾਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਤਤ੍ਰਿਦਂ
‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਂ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਪਤਤਿ, ਤਂ ਸਾਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਂ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਾਯਕੇਹੀ’’ਤਿ (ਚੂਲ਼વ॰ ੨੭੩)।
ਇਦਞ੍ਚ
ਯਸ੍ਮਾ ਚ ਤਂ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਕਤ੍ਤਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾਠਿਤਂਯੇવ ਅਨਾਮਸਿਤ੍વਾ ਕੇਨਚਿ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਦੁਤਿਯਦਿવਸੇਪਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਚਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਨ੍ਨਿਧਿਪਚ੍ਚਯਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਂਦਿવਸਂਯੇવ ਹਿ ਤਸ੍ਸ ਸਾਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੋਗੋ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤੋ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਨ੍ਤਿ ਅਯਮ੍ਪਿ ਕਿਰੇਤ੍ਥ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
ਇਦਾਨਿ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਨਯੋ વੁਚ੍ਚਤਿ – ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾਨਞ੍ਹਿ ਦਨ੍ਤਾ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ, ਨਖਾ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ, ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ વਣ੍ਣੋ ਖਿਯ੍ਯਤਿ, ਸਬ੍ਬਂ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਂ। ਯਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਥਕੇਨ ਉਚ੍ਛੁਆਦੀਸੁ ਫਾਲਿਤੇਸੁ ਮਲਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਏਤਂ ਨવਸਮੁਟ੍ਠਿਤਂ ਨਾਮ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਤ੍ਥਕਂ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਫਾਲਿਤੇਸੁ ਮਲਂ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਲੋਹਗਨ੍ਧਮਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਂ। ਯਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਥਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਤੇਨ ਫਾਲਿਤੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਨ ਹਿ ਤਂ ਪਰਿਭੋਗਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਹਰਨ੍ਤੀਤਿ। ਮੂਲਭੇਸਜ੍ਜਾਦੀਨਿ ਪਿਸਨ੍ਤਾਨਂ વਾ
ਦੇવੇ
ਸਚੇ ਪਨ ਦਾਤੁਕਾਮੋ ਹੁਤ੍વਾ ‘‘ਆਹਰ ਸਾਮਣੇਰ ਪਤ੍ਤਂ, ਓਦਨਂ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ વਦਤਿ, ਇਤਰੋ ਚ ‘‘ਅਲਂ ਮਯ੍ਹ’’ਨ੍ਤਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਪੁਨ ਤવੇવੇਤਂ ਮਯਾ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ‘‘ਨ ਮਯ੍ਹਂ ਏਤੇਨਤ੍ਥੋ’’ਤਿ વਦਤਿ। ਸਤਕ੍ਖਤ੍ਤੁਮ੍ਪਿ ਪਰਿਚ੍ਚਜਤੁ, ਯਾવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਹਤ੍ਥਗਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਮੇવ ਹੋਤਿ।
ਸਚੇ
ਸਚੇ ਅਤ੍ਤਨੋ વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਾ ਯਾਗੁਪਚਨਕਭਾਜਨੇ
ਸਚੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣੂਪਗਂ ਭਾਰਂ ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਸਾਮਣੇਰਾ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਏਕੇਨ વਾ ਬਲવਤਾ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ। ਮਞ੍ਚਸ੍ਸ વਾ ਪੀਠਸ੍ਸ વਾ ਪਾਦੇ ਤੇਲਘਟਂ વਾ ਫਾਣਿਤਘਟਂ વਾ ਨવਨੀਤਘਟਂ વਾ ਲਗ੍ਗੇਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਮਞ੍ਚੇਪਿ ਪੀਠੇਪਿ ਨਿਸੀਦਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਉਗ੍ਗਹਿਤਕਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ।
ਨਾਗਦਨ੍ਤਕੇ વਾ ਅਙ੍ਕੁਸਕੇ વਾ ਦ੍વੇ ਤੇਲਘਟਾ ਲਗ੍ਗਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਉਪਰਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਕੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਕੋ, ਉਪਰਿਮਂ ਗਹੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਹੇਟ੍ਠਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਕੋ ਉਪਰਿ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਕੋ, ਉਪਰਿਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਇਤਰਂ ਗਣ੍ਹਤੋ ਉਪਰਿਮੋ ਉਗ੍ਗਹਿਤਕੋ ਹੋਤਿ। ਹੇਟ੍ਠਾਮਞ੍ਚੇ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਕਂ ਤੇਲਥਾਲਕਂ ਹੋਤਿ, ਤਂ ਚੇ ਸਮ੍ਮਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਸਮ੍ਮੁਞ੍ਜਨਿਯਾ ਘਟ੍ਟੇਤਿ, ਉਗ੍ਗਹਿਤਕਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਕਂ ਗਣ੍ਹਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਞਤ੍વਾ ਪੁਨ ਠਪੇਤਿ, ਉਗ੍ਗਹਿਤਕਂ ਨ ਹੋਤਿ। ਬਹਿ
ਹੇਟ੍ਠਾਪਾਸਾਦਂ ਓਰੋਹਨ੍ਤੋ ਨਿਸ੍ਸੇਣਿਮਜ੍ਝੇ ਸਞ੍ਜਾਨਾਤਿ, ਅਨੋਕਾਸਤ੍ਤਾ ਉਦ੍ਧਂ વਾ ਅਧੋ વਾ ਹਰਿਤ੍વਾ ਠਪੇਤਬ੍ਬਂ। ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਕੇ ਤੇਲਾਦਿਮ੍ਹਿ ਕਣ੍ਣਕਂ ਉਟ੍ਠੇਤਿ, ਸਿਙ੍ਗਿવੇਰਾਦਿਮ੍ਹਿ ਘਨਚੁਣ੍ਣਂ, ਤਂਸਮੁਟ੍ਠਾਨਮੇવ
ਤਾਲਂ વਾ ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਂ વਾ ਆਰੁਲ਼੍ਹੋ ਯੋਤ੍ਤੇਨ ਫਲਪਿਣ੍ਡਿਂ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਠਿਤੋવ ਗਣ੍ਹਥਾਤਿ વਦਤਿ, ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਅਞ੍ਞੋ ਭੂਮਿਯਂ ਠਿਤੋ ਯੋਤ੍ਤਪਾਸਕੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ। ਸਫਲਂ ਮਹਾਸਾਖਂ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਫਲਾਨਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਾਨੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਯਥਾਸੁਖਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
ਅਨ੍ਤੋવਤਿਯਂ ਠਤ੍વਾ વਤਿਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਚ੍ਛੁਂ વਾ ਤਿਮ੍ਬਰੂਸਕਂ વਾ ਦੇਨ੍ਤਿ, ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਸਤਿ વਟ੍ਟਤਿ। વਤਿਦਣ੍ਡਕੇਸੁ ਅਪ੍ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਨਿਗ੍ਗਤਂ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਨਿਗ੍ਗਤੇ ਅਟ੍ਠਕਥਾਸੁ ਦੋਸੋ ਨ ਦਸ੍ਸਿਤੋ। ਮਯਂ ਪਨ ਯਂ
ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਿਲਾਨਂ ਸਾਮਣੇਰਂ ਖਨ੍ਧੇਨ વਹਤਿ, ਸੋ ਫਲਾਫਲਂ ਦਿਸ੍વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਖਨ੍ਧੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋવ ਦੇਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ। ਅਪਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁਂ વਹਨ੍ਤੋ ਖਨ੍ਧੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਦੇਤਿ, વਟ੍ਟਤਿਯੇવ।
ਭਿਕ੍ਖੁ ਫਲਿਨਿਂ ਸਾਖਂ ਛਾਯਤ੍ਥਾਯ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਫਲਾਨਿ ਖਾਦਿਤੁਂ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹਾਪੇਤ੍વਾ ਖਾਦਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਮਚ੍ਛਿਕવਾਰਣਤ੍ਥਂ ਕਪ੍ਪਿਯਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਖਾਦਿਤੁਕਾਮੋ ਚੇ ਹੋਤਿ, ਮੂਲਪਟਿਗ੍ਗਹਣਮੇવ વਟ੍ਟਤਿ, ਖਾਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ ਦੋਸੋ।
ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਾਰਹਂ ਭਣ੍ਡਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਯਾਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਯਾਨਂ ਕਦ੍ਦਮੇ ਲਗ੍ਗਤਿ, ਦਹਰੋ ਚਕ੍ਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਕ੍ਖਿਪਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ, ਉਗ੍ਗਹਿਤਕਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ। ਨਾવਾਯ ਠਪੇਤ੍વਾ ਨਾવਂ ਅਰਿਤ੍ਤੇਨ વਾ ਪਾਜੇਤਿ, ਹਤ੍ਥੇਨ વਾ ਕਡ੍ਢਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ। ਉਲ਼ੁਮ੍ਪੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਚਾਟਿਯਂ
ਉਪਾਸਕਾ ਗਮਿਕਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਾਥੇਯ੍ਯਤਣ੍ਡੁਲੇ
ਸਚੇਪਿ ਸਾਮਣੇਰੋ ਅਪਣ੍ਡਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਤ੍ਤੇ ਯਾਗੁਂ ਸਯਮੇવ ਪਾਤੁਂ ਆਰਭਤਿ, ‘‘ਆવੁਸੋ ਤੁਯ੍ਹਂ ਯਾਗੁਂ ਮਯ੍ਹਂ ਦੇਹੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਥੇਰੇਹਿ ਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਯਾਚਿਤ੍વਾਪਿ ਪਿવਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਸਾਮਣੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਮੇવ
ਸਾਮਣੇਰੋ ਭਤ੍ਤਂ ਪਚਿਤੁਕਾਮੋ ਤਣ੍ਡੁਲੇ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਨਿਚ੍ਚਾਲੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਤਣ੍ਡੁਲੇ ਚ ਭਾਜਨਞ੍ਚ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਤਣ੍ਡੁਲੇ ਧੋવਿਤ੍વਾ ਨਿਚ੍ਚਾਲੇਤ੍વਾ ਭਾਜਨਂ ਉਦ੍ਧਨਂ ਆਰੋਪੇਤਬ੍ਬਂ, ਅਗ੍ਗਿ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋ, ਪਕ੍ਕਕਾਲੇ વਿવਰਿਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਭਾવੋ ਜਾਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਦੁਪ੍ਪਕ੍ਕਂ ਹੋਤਿ, ਪਾਕਤ੍ਥਾਯ ਪਿਦਹਿਤੁਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਰਜਸ੍ਸ વਾ ਛਾਰਿਕਾਯ વਾ ਅਪਤਨਤ੍ਥਾਯ વਟ੍ਟਤਿ, ਪਕ੍ਕਕਾਲੇ ਆਰੋਪੇਤੁਮ੍ਪਿ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਮ੍ਪਿ વਟ੍ਟਤਿ, ਪੁਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ।
ਸਾਮਣੇਰੋ ਪਟਿਬਲੋ ਪਚਿਤੁਂ, ਖਣੋ ਪਨਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਤ੍ਥਚਿ ਗਨ੍ਤੁਕਾਮੋ। ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਤਣ੍ਡੁਲੋਦਕਭਾਜਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਦ੍ਧਨਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਿਂ ਜਾਲੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਾਹੀਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ। ਤਤੋ ਪਰਂ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਸਬ੍ਬਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਗੁਅਤ੍ਥਾਯ ਸੁਦ੍ਧਂ ਭਾਜਨਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਤਾਪੇਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ। ਤਤ੍ਤੇ ਉਦਕੇ ਸਾਮਣੇਰੋ ਤਣ੍ਡੁਲੇ ਪਕ੍ਖਿਪਤਿ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਗ੍ਗਿ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋ। ਪਕ੍ਕਯਾਗੁਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
ਸਾਮਣੇਰੋ ਯਾਗੁਂ ਪਚਤਿ, ਹਤ੍ਥਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੋ ਭਾਜਨਂ ਆਮਸਤਿ, ਪਿਧਾਨਂ ਆਮਸਤਿ
ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਿਤ੍વਾ ਆਧਾਰਕੇ ਪਤ੍ਤੋ ਠਪਿਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਅਞ੍ਞੋ ਲੋਲਭਿਕ੍ਖੁ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤੋ ਪਤ੍ਤਂ ਆਮਸਤਿ, ਪਤ੍ਤਪਿਧਾਨਂ ਆਮਸਤਿ, ਤਸ੍ਸੇવ ਤਤੋ ਲਦ੍ਧਂ ਭਤ੍ਤਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਪਤ੍ਤਂ ਉਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਠਪੇਤਿ, ਸਬ੍ਬੇਸਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਤਤ੍ਥਜਾਤਕਫਲਾਨਿ ਸਾਖਾਯ વਾ વਲ੍ਲਿਯਾ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਚਾਲੇਤਿ, ਤਸ੍ਸੇવ ਤਤੋ ਲਦ੍ਧਂ ਫਲਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਦੁਰੁਪਚਿਣ੍ਣਦੁਕ੍ਕਟਞ੍ਚ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਫਲਰੁਕ੍ਖਂ ਪਨ ਅਪਸ੍ਸਯਿਤੁਂ વਾ ਤਤ੍ਥ ਕਣ੍ਡਕੇ વਾ ਬਨ੍ਧਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਦੁਰੁਪਚਿਣ੍ਣਂ ਨ ਹੋਤੀਤਿ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ વੁਤ੍ਤਂ।
ਅਰਞ੍ਞੇ
ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਤੇਲਾਦੀਨਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਤੋ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਬ੍ਯਾਧਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਤੋ ਯਂ ਇਚ੍ਛਤਿ, ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਮੂਲੇਪਿ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਪੁਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਮਾਤਾਪਿਤੂਨਂ ਤਣ੍ਡੁਲੇ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, ਤੇ ਤਤੋਯੇવ ਯਾਗੁਆਦੀਨਿ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਦੇਨ੍ਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ ਸਨ੍ਨਿਧਿਪਚ੍ਚਯਾ વਾ ਉਗ੍ਗਹਿਤਕਪਚ੍ਚਯਾ વਾ ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥਿ।
ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਿਦਹਿਤ੍વਾ ਉਦਕਂ ਤਾਪੇਤਿ, ਯਾવ ਪਰਿਕ੍ਖਯਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਪਨੇਤ੍ਥ ਛਾਰਿਕਾ ਪਤਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਦੀਘਸਣ੍ਡਾਸੇਨ ਥਾਲਕਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਤੇਲਂ ਪਚਨ੍ਤਸ੍ਸ ਛਾਰਿਕਾ ਪਤਤਿ, ਹਤ੍ਥੇਨ ਅਮੁਞ੍ਚਨ੍ਤੇਨੇવ ਪਚਿਤ੍વਾ ਓਤਾਰੇਤ੍વਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਅਙ੍ਗਾਰਾਪਿ ਦਾਰੂਨਿ વਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਾਨਿ, ਮੂਲਪਟਿਗ੍ਗਹਣਮੇવ વਟ੍ਟਤਿ।
ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਚ੍ਛੁਂ ਖਾਦਤਿ, ਸਾਮਣੇਰੋ ‘‘ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਦੇਥਾ’’ਤਿ વਦਤਿ। ‘‘ਇਤੋ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਣ੍ਹਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਅવਸੇਸੇ ਪੁਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਗੁਲ਼ਪਿਣ੍ਡਕਂ ਖਾਦਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। વੁਤ੍ਤੋਕਾਸਤੋ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਗਹਿਤਾવਸੇਸਞ੍ਹਿ ਅਜਹਿਤਪਟਿਗ੍ਗਹਣਮੇવ ਹੋਤਿ।
ਭਿਕ੍ਖੁ
ਭਿਕ੍ਖੁ ਧੂਮવਟ੍ਟਿਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਧੂਮਂ ਪਿવਤਿ, ਮੁਖਞ੍ਚ ਕਣ੍ਠੋ ਚ ਮਨੋਸਿਲਾਯ ਲਿਤ੍ਤੋ વਿਯ ਹੋਤਿ, ਯਾવਕਾਲਿਕਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਯਾવਕਾਲਿਕੇਨ ਯਾવਜੀવਿਕਸਂਸਗ੍ਗੇ ਦੋਸੋ ਨਤ੍ਥਿ।
ਪਤ੍ਤਂ
ਉਪਕਟ੍ਠੇ ਕਾਲੇ ਨਿਰੁਦਕਟ੍ਠਾਨੇ ਭਤ੍ਤਂ ਭੁਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਕ੍ਖਾਰੇਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਤਯੋ ਖੇਲ਼ਪਿਣ੍ਡੇ ਪਾਤੇਤ੍વਾ ਉਦਕਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮੁਖਂ વਿਕ੍ਖਾਲੇਤਬ੍ਬਂ। ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਸਿਙ੍ਗਿવੇਰਾਦੀਨਂ ਅਙ੍ਕੁਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮਨ੍ਤਿ, ਪੁਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਲੋਣੇ ਅਸਤਿ ਸਮੁਦ੍ਦੋਦਕੇਨ ਲੋਣਕਿਚ੍ਚਂ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਠਪਿਤਂ ਲੋਣੋਦਕਂ ਲੋਣਂ ਹੋਤਿ, ਲੋਣਂ વਾ ਉਦਕਂ ਹੋਤਿ, ਰਸੋ વਾ ਫਾਣਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਫਾਣਿਤਂ વਾ ਰਸੋ ਹੋਤਿ, ਮੂਲਪਟਿਗ੍ਗਹਣਮੇવ વਟ੍ਟਤਿ। ਹਿਮਕਰਕਾ ਉਦਕਗਤਿਕਾ ਏવ। ਪਰਿਹਾਰਿਕੇਨ ਕਤਕਟ੍ਠਿਨਾ ਉਦਕਂ ਪਸਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਅਬ੍ਬੋਹਾਰਿਕਂ, ਆਮਿਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਆਮਿਸਗਤਿਕੇਹਿ ਕਪਿਤ੍ਥਫਲਾਦੀਹਿ ਪਸਾਦਿਤਂ ਪੁਰੇਭਤ੍ਤਮੇવ વਟ੍ਟਤਿ।
ਪੋਕ੍ਖਰਣੀਆਦੀਸੁ ਉਦਕਂ ਬਹਲਂ ਹੋਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਮੁਖੇ ਚ ਹਤ੍ਥੇ ਚ ਲਗ੍ਗਤਿ, ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਖੇਤ੍ਤੇਸੁ ਕਸਿਤਟ੍ਠਾਨੇ ਬਹਲਂ ਉਦਕਂ ਹੋਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਕਨ੍ਦਰਾਦੀਨਿ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਨਦਿਂ ਪੂਰੇਤਿ, વਟ੍ਟਤਿ। ਕਕੁਧਸੋਬ੍ਭਾਦਯੋ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਰੁਕ੍ਖਤੋ ਪਤਿਤੇਹਿ ਪੁਪ੍ਫੇਹਿ ਸਞ੍ਛਨ੍ਨੋਦਕਾ, ਸਚੇ ਪੁਪ੍ਫਰਸੋ ਨ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਪਰਿਤ੍ਤਂ ਉਦਕਂ ਹੋਤਿ, ਰਸੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਪਬ੍ਬਤਕਨ੍ਦਰਾਦੀਸੁ ਕਾਲ਼વਣ੍ਣਪਣ੍ਣਸਞ੍ਛਨ੍ਨਉਦਕੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
ਪਾਨੀਯਘਟੇ ਸਰੇਣੁਕਾਨਿ વਾ ਸવਣ੍ਟਖੀਰਾਨਿ વਾ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ ਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਪੁਪ੍ਫਾਨਿ વਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ
ਮਹਾਭੂਤੇਸੁ ਕਿਂ વਟ੍ਟਤਿ, ਕਿਂ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ? ਖੀਰਂ ਤਾવ વਟ੍ਟਤਿ, ਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਖੀਰਂ વਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯਮਂਸਖੀਰਂ વਾ ਹੋਤੁ, ਪਿવਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਅਸ੍ਸੁ ਖੇਲ਼ੋ ਸਿਙ੍ਘਾਣਿਕਾ ਮੁਤ੍ਤਂ ਕਰੀਸਂ ਸੇਮ੍ਹਂ ਦਨ੍ਤਮਲਂ ਅਕ੍ਖਿਗੂਥਕੋ ਕਣ੍ਣਗੂਥਕੋ ਸਰੀਰੇ ਉਟ੍ਠਿਤਲੋਣਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਸਬ੍ਬਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਯਂ ਪਨੇਤ੍ਥ ਠਾਨਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤੇ વਾ ਹਤ੍ਥੇ વਾ ਪਤਤਿ, ਤਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਅਙ੍ਗਲਗ੍ਗਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਕਮੇવ। ਉਣ੍ਹਂਪਾਯਾਸਂ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਸੇਦੋ ਅਙ੍ਗੁਲਿਅਨੁਸਾਰੇਨ ਏਕਾਬਦ੍ਧੋવ ਹੁਤ੍વਾ ਪਾਯਾਸੇ ਸਨ੍ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਪਿਣ੍ਡਾਯ વਾ ਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਤੋ ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਮੁਖવਟ੍ਟਿਂਤੋ વਾ ਪਤ੍ਤਤਲਂ ਓਰੋਹਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਪਟਿਗ੍ਗਹਣਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਝਾਮਮਹਾਭੂਤੇਸੁ ਇਦਂ ਨਾਮ ਨ વਟ੍ਟਤੀਤਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਦੁਜ੍ਝਾਪਿਤਂ ਪਨ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਸੁਜ੍ਝਾਪਿਤਂ ਮਨੁਸ੍ਸਟ੍ਠਿਮ੍ਪਿ ਚੁਣ੍ਣਂ ਕਤ੍વਾ ਲੇਹੇ ਉਪਨੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ।
ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਮਹਾવਿਕਟਾਨਿ ਅਸਤਿ ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕੇ ਸਾਮਮ੍ਪਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਦੁਬ੍ਬਚੋਪਿ ਅਸਮਤ੍ਥੋਪਿ ਕਪ੍ਪਿਯਕਾਰਕੋ ਅਸਨ੍ਤਪਕ੍ਖੇਯੇવ ਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਛਾਰਿਕਾਯ ਅਸਤਿ ਸੁਕ੍ਖਦਾਰੁਂ ਝਾਪੇਤ੍વਾ ਛਾਰਿਕਾ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ। ਸੁਕ੍ਖਦਾਰੁਮ੍ਹਿ ਅਸਤਿ ਅਲ੍ਲਦਾਰੁਂ ਰੁਕ੍ਖਤੋ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾਪਿ ਕਾਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਇਦਂ ਪਨ ਚਤੁਬ੍ਬਿਧਮ੍ਪਿ ਮਹਾવਿਕਟਂ ਕਾਲੋਦਿਸ੍ਸਂ ਨਾਮ ਸਪ੍ਪਦਟ੍ਠਕ੍ਖਣੇਯੇવ વਟ੍ਟਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਤੋ ਚ ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ
ਦਨ੍ਤਪੋਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦਸਮਂ।
ਸਮਤ੍ਤੋ વਣ੍ਣਨਾਕ੍ਕਮੇਨ ਭੋਜਨવਗ੍ਗੋ ਚਤੁਤ੍ਥੋ।
੫. ਅਚੇਲਕવਗ੍ਗੋ
੧. ਅਚੇਲਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੨੬੯. ਅਚੇਲਕવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਰਿવੇਸਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿવਿਸਨਟ੍ਠਾਨਂ। ਪਰਿਬ੍ਬਾਜਕਸਮਾਪਨ੍ਨੋਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਸਮਾਪਨ੍ਨੋ। ਦੇਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮਤਿਤ੍ਤਿਕਂ ਯਾਗੁਪਤ੍ਤਂ ਏਕਪਯੋਗੇਨ ਦੇਤਿ, ਏਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਅવਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅવਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਏਸੇવ ਨਯੋ ਪੂવਭਤ੍ਤਾਦੀਸੁ। ਤਿਤ੍ਥਿਯੇ ਅਤਿਤ੍ਥਿਯਸਞ੍ਞੀਤਿ ਮਾਤਾ વਾ ਪਿਤਾ વਾ ਤਿਤ੍ਥਿਯੇਸੁ ਪਬ੍ਬਜਤਿ, ਤੇਸਂ ਮਾਤਾਪਿਤੁਸਞ੍ਞਾਯ ਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇવ ਹੋਤਿ। ਦਾਪੇਤੀਤਿ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਦਾਪੇਤਿ।
੨੭੩. ਉਪਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਦੇਤੀਤਿ ਤਥਾਰੂਪੇ ਭਾਜਨੇ ਠਪੇਤ੍વਾ ਤਂ ਭਾਜਨਂ ਤੇਸਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਦੇਤਿ, ਤੇਸਂ વਾ ਭਾਜਨਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਾਪੇਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਦੇਤਿ, ਪਤ੍ਤਂ ਆਧਾਰਕੇ વਾ ਭੂਮਿਯਂ વਾ ਠਪੇਤ੍વਾਪਿ ‘‘ਇਤੋ ਗਣ੍ਹਥਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸਚੇ ਤਿਤ੍ਥਿਯੋ વਦਤਿ ‘‘ਮਯ੍ਹਂ ਨਾਮ ਇਦਂ ਸਨ੍ਤਕਂ, ਇਧ ਨ ਆਕਿਰਥਾ’’ਤਿ ਆਕਿਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਤ੍ਤਾ ਸਹਤ੍ਥਾ ਦਾਨਂ ਨਾਮ ਨ ਹੋਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਅਚੇਲਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਠਮਂ।
੨. ਉਯ੍ਯੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੨੭੪. ਦੁਤਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਪਟਿਕ੍ਕਮਨੇਪੀਤਿ ਆਸਨਸਾਲਾਯਮ੍ਪਿ। ਭਤ੍ਤવਿਸ੍ਸਗ੍ਗਨ੍ਤਿ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ। ਨ ਸਮ੍ਭਾવੇਸੀਤਿ ਨ ਪਾਪੁਣਿ।
੨੭੬. ਅਨਾਚਾਰਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਾવਸੇਸਂ ਕਾਯવਚੀਦ੍વਾਰવੀਤਿਕ੍ਕਮਂ। ਦਸ੍ਸਨੂਪਚਾਰਂ વਾ ਸવਨੂਪਚਾਰਂ વਾ વਿਜਹਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਦਿ ਠਿਤੋ વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ વਾ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤਿ; ਯੋ ਉਯ੍ਯੋਜਿਤੋ, ਸੋ વਿਜਹਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਨ વਿਜਹਨ੍ਤੇਪਿ ਅਤ੍ਥਤੋ ਇਤਰੇਨ વਿਜਹਿਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯੋ ਉਯ੍ਯੋਜੇਤਿ, ਤਸ੍ਸੇવਾਯਂ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਚੇ ਨ ਅਞ੍ਞੋ ਕੋਚਿ ਪਚ੍ਚਯੋ ਹੋਤੀਤਿ ਠਪੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰਮਨਾਚਾਰਂ ਅਞ੍ਞਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਕਾਰਣਂ ਨ ਹੋਤਿ।
੨੭੭. ਕਲਿਸਾਸਨਂ ਆਰੋਪੇਤੀਤਿ ‘‘ਕਲੀ’’ਤਿ ਕੋਧੋ; ਤਸ੍ਸ ਸਾਸਨਂ ਆਰੋਪੇਤਿ; ਕੋਧਸ੍ਸ ਆਣਂ ਆਰੋਪੇਤਿ; ਕੋਧવਸੇਨ ਠਾਨਨਿਸਜ੍ਜਾਦੀਸੁ ਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ‘‘ਪਸ੍ਸਥ ਭੋ ਇਮਸ੍ਸ ਠਾਨਂ, ਨਿਸਜ੍ਜਂ ਆਲੋਕਿਤਂ વਿਲੋਕਿਤਂ ਖਾਣੁਕੋ વਿਯ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਸੁਨਖੋ વਿਯ ਨਿਸੀਦਤਿ, ਮਕ੍ਕਟੋ વਿਯ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ વਿਲੋਕੇਤੀ’’ਤਿ ਏવਂ ਅਮਨਾਪવਚਨਂ વਦਤਿ ‘‘ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਇਮਿਨਾਪਿ ਉਬ੍ਬਾਲ਼੍ਹੋ ਪਕ੍ਕਮੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ વਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਉਯ੍ਯੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦੁਤਿਯਂ।
੩. ਸਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੨੭੯. ਤਤਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਸਯਨਿਘਰੇਤਿ ਸਯਨਿਯਘਰੇ। ਯਤੋ ਅਯ੍ਯਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖਾ ਦਿਨ੍ਨਾਤਿ ਯਸ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖਾ ਦਿਨ੍ਨਾ, ਯਂ ਆਗਤੇਨ ਲਦ੍ਧਬ੍ਬਂ ਤਂ વੋ ਲਦ੍ਧਂ; ਗਚ੍ਛਥਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੋਤਿ ਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤੋ; ਮੇਥੁਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
੨੮੦. ਸਹ ਉਭੋਹਿ ਜਨੇਹੀਤਿ ਸਭੋਜਨਂ; ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਭੋਜਨੇ। ਅਥ વਾ ਸਭੋਜਨੇਤਿ ਸਭੋਗੇ। ਰਾਗਪਰਿਯੁਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸ ਹਿ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਇਤ੍ਥੀ ਭੋਗੋ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਚ ਪੁਰਿਸੋ। ਤੇਨੇવਸ੍ਸ ਪਦਭਾਜਨੇ – ‘‘ਇਤ੍ਥੀ ਚੇવ ਹੋਤਿ ਪੁਰਿਸੋ ਚਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਹਲ੍ਲਕੇ ਘਰੇਤਿ ਮਹਲ੍ਲਕੇ ਸਯਨਿਘਰੇ। ਪਿਟ੍ਠਸਙ੍ਘਾਟਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਸਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਸਯਨਿਘਰੇ ਗਬ੍ਭਸ੍ਸ ਯੋ ਪਿਟ੍ਠਸਙ੍ਘਾਟੋ, ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥਪਾਸਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾ; ਅਨ੍ਤੋਸਯਨਸ੍ਸ ਆਸਨ੍ਨੇ ਪਿਟ੍ਠਿવਂਸਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾਤਿ ਇਮਿਨਾ ਮਜ੍ਝਾਤਿਕ੍ਕਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਯਥਾ વਾ ਤਥਾ વਾ ਕਤਸ੍ਸ ਖੁਦ੍ਦਕਸ੍ਸ ਸਯਨਿਘਰਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝਾਤਿਕ੍ਕਮੇ ਆਪਤ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦ੍વਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਸਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਤਤਿਯਂ।
੨੮੪. ਚਤੁਤ੍ਥਪਞ੍ਚਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ ਯਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਅਨਿਯਤਦ੍વਯੇ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਯਥਾ ਚ ਸਭੋਜਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ
ਰਹੋਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ, ਰਹੋਨਿਸਜ੍ਜਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਚਮਂ।
੬. ਚਾਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੨੯੪. ਛਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਦੇਥਾવੁਸੋ ਭਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਂ ਕਿਰ ਭਤ੍ਤਂ ਅਭਿਹਟਂ ਅਹੋਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏવਮਾਹਂਸੁ। ਅਨਭਿਹਟੇ ਪਨ ਏવਂ વਤ੍ਤੁਂ ਨ ਲਬ੍ਭਤਿ, ਪਯੁਤ੍ਤવਾਚਾ ਹੋਤਿ।
੨੯੫. ਤੇਨ ਹਿ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਪਟਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਿਪਥਾਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਭਗવਾ ਕੁਲਸ੍ਸ ਸਦ੍ਧਾਨੁਰਕ੍ਖਣਤ੍ਥਾਯ ਆਹ। ਯਦਿ ‘‘ਭਾਜੇਤ੍વਾ ਖਾਦਥਾ’’ਤਿ વਦੇਯ੍ਯ, ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਪਸਾਦਞ੍ਞਥਤ੍ਤਂ ਸਿਯਾ। ਉਸ੍ਸਾਰਿਯਿਤ੍ਥਾਤਿ ਪਟਿਹਰਿਯਿਤ੍ਥ; ਘਰਂਯੇવ ਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਗਮਂਸੂਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
੨੯੮. ਸਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਸਨ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਅਸਨ੍ਤੋਤਿ? ਅਨ੍ਤੋવਿਹਾਰੇ ਯਤ੍ਥ ਠਿਤਸ੍ਸ ਕੁਲਾਨਿ ਪਯਿਰੁਪਾਸਨਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ, ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਂ ਪਸ੍ਸੇ વਾ ਅਭਿਮੁਖੇ વਾ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ ਪਕਤਿવਚਨੇਨ ਆਰੋਚੇਤੁਂ, ਅਯਂ ਸਨ੍ਤੋ ਨਾਮ। ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਪਰਿਯੇਸਿਤ੍વਾ ਆਰੋਚਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਾਮ ਨਤ੍ਥਿ। ਯੋ ਹਿ ਏવਂ ਪਰਿਯੇਸਿਤਬ੍ਬੋ, ਸੋ ਅਸਨ੍ਤੋਯੇવ। ਅਪਿਚ ਅਨ੍ਤੋਉਪਚਾਰਸੀਮਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦਿਸ੍વਾ ਆਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਸੋ
੩੦੨. ਅਨ੍ਤਰਾਰਾਮਨ੍ਤਿ ਭਤ੍ਤਿਯਘਰਨ੍ਤਿ ਨਿਮਨ੍ਤਿਤਘਰਂ વਾ ਸਲਾਕਭਤ੍ਤਾਦਿਦਾਯਕਾਨਂ વਾ ਘਰਂ। ਆਪਦਾਸੂਤਿ ਜੀવਿਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਰਾਯੇਸੁ ਸਤਿ ਗਨ੍ਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਕਥਿਨਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯવਾਚਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਚਾਰਿਤ੍ਤਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਛਟ੍ਠਂ।
੭. ਮਹਾਨਾਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੩੦੩. ਸਤ੍ਤਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਮਹਾਨਾਮੋ ਨਾਮ ਭਗવਤੋ ਚੂਲ਼ਪਿਤੁਪੁਤ੍ਤੋ ਮਾਸਮਤ੍ਤੇਨ ਮਹਲ੍ਲਕਤਰੋ ਦ੍વੀਸੁ ਫਲੇਸੁ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਰਿਯਸਾવਕੋ। ਭੇਸਜ੍ਜਂ ਉਸ੍ਸਨ੍ਨਂ ਹੋਤੀਤਿ વਜਤੋ ਆਹਰਿਤ੍વਾ ਠਪਿਤਸਪ੍ਪਿ ਬਹੁ ਹੋਤਿ।
੩੦੬. ਸਾਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਰੋਗੋ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਨ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿਤਬ੍ਬਾ; ਰੋਗੇ ਸਤਿ વਿਞ੍ਞਾਪੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਅਧਿવਾਸੇਤਬ੍ਬਾ। ਏਤ੍ਤਕੇਹਿ ਭੇਸਜ੍ਜੇਹਿ ਪવਾਰੇਮੀਤਿ ਨਾਮવਸੇਨ ਸਪ੍ਪਿਤੇਲਾਦੀਸੁ ਦ੍વੀਹਿ ਤੀਹਿ વਾ ਪਰਿਮਾਣવਸੇਨ ਪਤ੍ਥੇਨ ਨਾਲ਼ਿਯਾ ਆਲ਼੍ਹਕੇਨਾਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਭੇਸਜ੍ਜਂ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤੀਤਿ ਸਪ੍ਪਿਨਾ ਪવਾਰਿਤੋ ਤੇਲਂ વਿਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਆਲ਼੍ਹਕੇਨ ਪવਾਰਿਤੋ ਦੋਣਂ। ਨ ਭੇਸਜ੍ਜੇਨ ਕਰਣੀਯੇਨਾਤਿ ਮਿਸ੍ਸਕਭਤ੍ਤੇਨਪਿ ਚੇ ਯਾਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿ, ਨ ਭੇਸਜ੍ਜਕਰਣੀਯਂ ਨਾਮ ਹੋਤਿ।
੩੧੦. ਪવਾਰਿਤਾਨਨ੍ਤਿ ਯੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਾਯ ਪવਾਰਣਾਯ ਪવਾਰਿਤਾ; ਤੇਸਂ ਪવਾਰਿਤਾਨੁਰੂਪੇਨ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸਙ੍ਘવਸੇਨ ਪવਾਰਿਤੇਸੁ ਪਨ ਪਮਾਣਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬਮੇવਾਤਿ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਛਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ
ਮਹਾਨਾਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਤ੍ਤਮਂ।
੮. ਉਯ੍ਯੁਤ੍ਤਸੇਨਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੩੧੧. ਅਟ੍ਠਮੇ ਅਬ੍ਭੁਯ੍ਯਾਤੋਤਿ ਅਭਿਉਯ੍ਯਾਤੋ; ਪਰਸੇਨਂ ਅਭਿਮੁਖੋ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਨਗਰਤੋ ਨਿਗ੍ਗਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਉਯ੍ਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਕਤਉਯ੍ਯੋਗਂ; ਗਾਮਤੋ ਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
੩੧੪. ਦ੍વਾਦਸਪੁਰਿਸੋ ਹਤ੍ਥੀਤਿ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਆਰੋਹਕਾ ਏਕੇਕਪਾਦਰਕ੍ਖਕਾ ਦ੍વੇ ਦ੍વੇਤਿ ਏવਂ ਦ੍વਾਦਸਪੁਰਿਸੋ ਹੋਤਿ। ਤਿਪੁਰਿਸੋ ਅਸ੍ਸੋਤਿ ਏਕੋ ਆਰੋਹਕੋ ਦ੍વੇ ਪਾਦਰਕ੍ਖਕਾਤਿ ਏવਂ ਤਿਪੁਰਿਸੋ ਹੋਤਿ। ਚਤੁਪੁਰਿਸੋ ਰਥੋਤਿ ਏਕੋ ਸਾਰਥਿ ਏਕੋ ਯੋਧੋ ਦ੍વੇ ਆਣਿਰਕ੍ਖਕਾਤਿ ਏવਂ ਚਤੁਪੁਰਿਸੋ ਹੋਤਿ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਰਿਸਾ ਸਰਹਤ੍ਥਾਤਿ ਆવੁਧਹਤ੍ਥਾ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਰਿਸਾਤਿ ਅਯਂ ਪਚ੍ਛਿਮਕੋਟਿਯਾ ਚਤੁਰਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਸੇਨਾ ਨਾਮ। ਈਦਿਸਂ ਸੇਨਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਗਚ੍ਛਤੋ ਪਦੇ ਪਦੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਦਸ੍ਸਨੂਪਚਾਰਂ વਿਜਹਿਤ੍વਾਤਿ ਕੇਨਚਿ ਅਨ੍ਤਰਿਤਾ વਾ ਨਿਨ੍ਨਂ ਓਰੁਲ਼੍ਹਾ વਾ ਨ ਦਿਸ੍ਸਤਿ; ਇਧ ਠਤ੍વਾ ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਦਟ੍ਠੁਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞਂ ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਸ੍ਸਤੋ ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
੩੧੫. ਏਕਮੇਕਨ੍ਤਿ ਹਤ੍ਥਿਆਦੀਸੁ ਚਤੂਸੁ ਅਙ੍ਗੇਸੁ ਏਕਮੇਕਂ; ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਏਕਪੁਰਿਸਾਰੁਲ਼੍ਹਕਹਤ੍ਥਿਮ੍ਪਿ ਏਕਮ੍ਪਿ ਸਰਹਤ੍ਥਂ ਪੁਰਿਸਂ। ਅਨੁਯ੍ਯੁਤ੍ਤਾ ਨਾਮ ਰਾਜਾ ਉਯ੍ਯਾਨਂ વਾ ਨਦਿਂ વਾ ਗਚ੍ਛਤਿ; ਏવਂ ਅਨੁਯ੍ਯੁਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ।
੩੧੬. ਆਪਦਾਸੂਤਿ ਜੀવਿਤਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਨ੍ਤਰਾਯੇਸੁ ਸਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗਤੋ ਮੁਞ੍ਚਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਗਚ੍ਛਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਉਯ੍ਯੁਤ੍ਤਸੇਨਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਟ੍ਠਮਂ।
੯. ਸੇਨਾવਾਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੩੧੯. ਨવਮੇ ਅਤ੍ਥਙ੍ਗਤੇ ਸੂਰਿਯੇ ਸੇਨਾਯ વਸਤੀਤਿ ਤਿਟ੍ਠਤੁ વਾ ਨਿਸੀਦਤੁ વਾ ਸਯਤੁ વਾ ਸਚੇਪਿ ਆਕਾਸੇ ਇਦ੍ਧਿਯਾ ਕਞ੍ਚਿ ਇਰਿਯਾਪਥਂ ਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇવ। ਸੇਨਾ વਾ ਪਟਿਸੇਨਾਯ ਰੁਦ੍ਧਾ ਹੋਤੀਤਿ ਯਥਾ ਸਞ੍ਚਾਰੋ ਛਿਜ੍ਜਤਿ; ਏવਂ ਪਲਿਬੁਦ੍ਧੋਤਿ વੇਰਿਕੇਨ વਾ ਇਸ੍ਸਰੇਨ વਾ ਰੁਦ੍ਧੋ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਸੇਨਾવਾਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨવਮਂ।
੧੦. ਉਯ੍ਯੋਧਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੩੨੨. ਦਸਮੇ – ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਏਤ੍ਥ ਯੁਜ੍ਝਨ੍ਤੀਤਿ ਉਯ੍ਯੋਧਿਕਂ; ਸਮ੍ਪਹਾਰਟ੍ਠਾਨਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਬਲਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਂ ਜਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਬਲਗ੍ਗਂ; ਬਲਗਣਨਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਨਾਯ વਿਯੂਹਂ ਸੇਨਾਬ੍ਯੂਹਂ; ਸੇਨਾਨਿવੇਸਸ੍ਸੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਤਯੋ ਹਤ੍ਥੀ ਪਚ੍ਛਿਮਂ ਹਤ੍ਥਾਨੀਕਨ੍ਤਿ ਯੋ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤੋ ਦ੍વਾਦਸਪੁਰਿਸੋ ਹਤ੍ਥੀਤਿ ਤੇਨ ਹਤ੍ਥਿਨਾ ਤਯੋ ਹਤ੍ਥੀ। ਸੇਸੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸੇਸਂ ਉਯ੍ਯੁਤ੍ਤਸੇਨਾਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਹੀਤਿ।
ਉਯ੍ਯੋਧਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦਸਮਂ।
ਸਮਤ੍ਤੋ વਣ੍ਣਨਾਕ੍ਕਮੇਨ ਅਚੇਲਕવਗ੍ਗੋ ਪਞ੍ਚਮੋ।
੬. ਸੁਰਾਪਾਨવਗ੍ਗੋ
੧. ਸੁਰਾਪਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੩੨੬. ਸੁਰਾਪਾਨવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਭਦ੍ਦવਤਿਕਾਤਿ ਏਕੋ ਗਾਮੋ, ਸੋ ਭਦ੍ਦਿਕਾਯ વਤਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਤ੍ਤਾ ਏਤਂ ਨਾਮ ਲਭਿ। ਪਥਾવਿਨੋਤਿ ਅਦ੍ਧਿਕਾ। ਤੇਜਸਾ ਤੇਜਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਤੇਜਸਾ ਆਨੁਭਾવੇਨ ਨਾਗਸ੍ਸ ਤੇਜਂ। ਕਾਪੋਤਿਕਾਤਿ ਕਪੋਤਪਾਦਸਮવਣ੍ਣਰਤ੍ਤੋਭਾਸਾ। ਪਸਨ੍ਨਾਤਿ ਸੁਰਾਮਣ੍ਡਸ੍ਸੇਤਂ ਅਨਨੁਚ੍ਛવਿਯਂ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਸਾਗਤਸ੍ਸਾਤਿ ਪਞ੍ਚਾਭਿਞ੍ਞਸ੍ਸ ਸਤੋ ਮਜ੍ਜਪਾਨਂ ਨਾਮ ਨ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਯਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
੩੨੮. ਪੁਪ੍ਫਾਸવੋ ਨਾਮ ਮਧੁਕਪੁਪ੍ਫਾਦੀਨਂ ਰਸੇਨ ਕਤੋ। ਫਲਾਸવੋ ਨਾਮ ਮੁਦ੍ਦਿਕਫਲਾਦੀਨਿ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਰਸੇਨ ਕਤੋ। ਮਧ੍વਾਸવੋ ਨਾਮ ਮੁਦ੍ਦਿਕਾਨਂ ਜਾਤਿਰਸੇਨ ਕਤੋ; ਮਕ੍ਖਿਕਮਧੁਨਾਪਿ ਕਰਿਯਤੀਤਿ ਗੁਲ਼ਾਸવੋ ਨਾਮ ਉਚ੍ਛੁਰਸਾਦੀਹਿ ਕਰਿਯਤਿ। ਸੁਰਾ ਨਾਮ ਪਿਟ੍ਠਕਿਣ੍ਣਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ; ਨਾਲ਼ਿਕੇਰਾਦੀਨਮ੍ਪਿ ਰਸੇਨ ਕਤਾ ਸੁਰਾਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਤਸ੍ਸਾਯੇવ ਕਿਣ੍ਣਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਯ ਮਣ੍ਡੇ ਗਹਿਤੇ ਮੇਰਯੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਕੁਸਗ੍ਗੇਨਪਿ ਪਿવਤੀਤਿ ਏਤਂ ਸੁਰਂ વਾ ਮੇਰਯਂ વਾ ਬੀਜਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਕੁਸਗ੍ਗੇਨ ਪਿવਤੋਪਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ
੩੨੯. ਅਮਜ੍ਜਞ੍ਚ ਹੋਤਿ ਮਜ੍ਜવਣ੍ਣਂ ਮਜ੍ਜਗਨ੍ਧਂ ਮਜ੍ਜਰਸਨ੍ਤਿ ਲੋਣਸੋવੀਰਕਂ વਾ ਸੁਤ੍ਤਂ વਾ ਹੋਤਿ। ਸੂਪਸਮ੍ਪਾਕੇਤਿ વਾਸਗਾਹਾਪਨਤ੍ਥਂ ਈਸਕਂ ਮਜ੍ਜਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਸੂਪਂ ਪਚਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਮਂਸਸਮ੍ਪਾਕੇਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਤੇਲਂ ਪਨ વਾਤਭੇਸਜ੍ਜਤ੍ਥਂ ਮਜ੍ਜੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪਚਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਮ੍ਪਿ ਅਨਤਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਜ੍ਜੇਯੇવ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਯਂ ਪਨ ਅਤਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਜ੍ਜਂ ਹੋਤਿ, ਏਤ੍ਥ ਮਜ੍ਜਸ੍ਸ વਣ੍ਣਗਨ੍ਧਰਸਾ ਪਞ੍ਞਾਯਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ। ਅਮਜ੍ਜਂ ਅਰਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ ਯੋ ਅਰਿਟ੍ਠੋ ਮਜ੍ਜਂ ਨ ਹੋਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਆਮਲਕਾਦੀਨਂਯੇવ ਕਿਰ ਰਸੇਨ ਅਰਿਟ੍ਠਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਸੋ ਮਜ੍ਜવਣ੍ਣਗਨ੍ਧਰਸੋਯੇવ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਮਜ੍ਜਂ; ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯੇਤਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਯੋ ਪਨ ਸਮ੍ਭਾਰਪਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਮਜ੍ਜਂ ਹੋਤਿ, ਬੀਜਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਨ વਟ੍ਟਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ। વਤ੍ਥੁਅਜਾਨਨਤਾਯ ਚੇਤ੍ਥ ਅਚਿਤ੍ਤਕਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਅਕੁਸਲੇਨੇવ ਪਾਤਬ੍ਬਤਾਯ ਲੋਕવਜ੍ਜਤਾਤਿ।
ਸੁਰਾਪਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਠਮਂ।
੨. ਅਙ੍ਗੁਲਿਪਤੋਦਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੩੩੦. ਦੁਤਿਯੇ ਅਙ੍ਗੁਲਿਪਤੋਦਕੇਨਾਤਿ ਅਙ੍ਗੁਲੀਹਿ ਉਪਕਚ੍ਛਕਾਦਿਘਟ੍ਟਨਂ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਉਤ੍ਤਸਨ੍ਤੋਤਿ ਅਤਿਹਾਸੇਨ ਕਿਲਮਨ੍ਤੋ। ਅਨਸ੍ਸਾਸਕੋਤਿ ਉਪਚ੍ਛਿਨ੍ਨਅਸ੍ਸਾਸਪਸ੍ਸਾਸਸਞ੍ਚਾਰੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕਾਯੇਨ ਕਾਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਪਿ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਟ੍ਠਾਨੇ ਠਿਤਾ, ਤਮ੍ਪਿ ਖਿਡ੍ਡਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਫੁਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦ੍વਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਅਙ੍ਗੁਲਿਪਤੋਦਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦੁਤਿਯਂ।
੩. ਹਸਧਮ੍ਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੩੩੫. ਤਤਿਯੇ ਅਪ੍ਪਕਤਞ੍ਞੁਨੋਤਿ ਯਂ ਭਗવਤਾ ਪਕਤਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
੩੩੬. ਉਦਕੇ ਹਸਧਮ੍ਮੇਤਿ ਉਦਕਕੀਲ਼ਿਕਾ ਉਪਰਿਗੋਪ੍ਫਕੇਤਿ ਗੋਪ੍ਫਕਾਨਂ ਉਪਰਿਭਾਗਪ੍ਪਮਾਣੇ। ਹਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਕੀਲ਼ਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਨਿਮੁਜ੍ਜਤਿ વਾਤਿਆਦੀਸੁ ਨਿਮੁਜ੍ਜਨਤ੍ਥਾਯ ਓਰੋਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਦવਾਰੇ ਪਦવਾਰੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਨਿਮੁਜ੍ਜਨੁਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨੇਸੁ ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਨਿਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤੋਉਦਕੇਯੇવ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥવਾਰਪਦવਾਰੇਸੁ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਪਲવਤੀਤਿ ਤਰਤਿ। ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਤਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਹਤ੍ਥવਾਰੇ ਹਤ੍ਥવਾਰੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਪਾਦੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਯੇਨ ਯੇਨ ਅਙ੍ਗੇਨ ਤਰਤਿ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਤੀਰਤੋ વਾ ਰੁਕ੍ਖਤੋ વਾ ਉਦਕੇ ਪਤਤਿ, ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇવ। ਨਾવਾਯ ਕੀਲ਼ਤੀਤਿ ਫਿਯਾਰਿਤ੍ਤਾਦੀਹਿ ਨਾવਂ ਪਾਜੇਨ੍ਤੋ વਾ ਤੀਰੇ ਉਸ੍ਸਾਰੇਨ੍ਤੋ વਾ ਨਾવਾਯ ਕੀਲ਼ਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ।
ਹਤ੍ਥੇਨ વਾਤਿਆਦੀਸੁਪਿ ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਕੇਚਿ ਹਤ੍ਥੇਨ ਉਦਕੇ ਖਿਤ੍ਤਾਯ ਕਥਲਾਯ ਪਤਨੁਪ੍ਪਤਨવਾਰੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વਦਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਏਕਪਯੋਗਤ੍ਤਾ ਏਕਮੇવ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਅਪਿਚ ਉਪਰਿਗੋਪ੍ਫਕੇ વੁਤ੍ਤਾਨਿ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨਾਦੀਨਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞੇਨ ਯੇਨ ਕੇਨਚਿ ਆਕਾਰੇਨ ਉਦਕਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ વਾ ਅਨੋਤਰਿਤ੍વਾ વਾ ਯਤ੍ਥ ਕਤ੍ਥਚਿ ਠਿਤਂ ਉਦਕਂ
ਪਠਮਪਾਰਾਜਿਕਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਹਸਧਮ੍ਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਤਤਿਯਂ।
੪. ਅਨਾਦਰਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੩੪੨. ਚਤੁਤ੍ਥੇ – ਕਥਾਯਂ ਨਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਕਥਂ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ ਤਨ੍ਤਿ ਪવੇਣੀ ਨਸ੍ਸੇਯ੍ਯ। ਤਂ વਾ ਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤੁਕਾਮੋਤਿ ਯੇਨ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਨ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਨ ਸਿਕ੍ਖਿਤੁਕਾਮੋ। ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਨਾਤਿ ਸੁਤ੍ਤੇ વਾ ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ વਾ ਆਗਤੇਨ।
੩੪੪. ਏવਂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਉਗ੍ਗਹੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਗਾਰਯ੍ਹੋ ਆਚਰਿਯੁਗ੍ਗਹੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ; ਪવੇਣਿਯਾ ਆਗਤੋ ਆਚਰਿਯੁਗ੍ਗਹੋવ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਕੁਰੁਨ੍ਦਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਲੋਕવਜ੍ਜੇ ਆਚਰਿਯੁਗ੍ਗਹੋ ਨ વਟ੍ਟਤਿ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜੇ ਪਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ‘‘ਸੁਤ੍ਤਂ ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਞ੍ਚ ਉਗ੍ਗਹਿਤਕਾਨਂਯੇવ ਆਚਰਿਯਾਨਂ ਉਗ੍ਗਹੋ ਪਮਾਣਂ, ਅਜਾਨਨ੍ਤਾਨਂ ਕਥਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਪવੇਣਿਯਾ ਆਗਤੇਸਮੋਧਾਨਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ।
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ
ਅਨਾਦਰਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ।
੫. ਭਿਂਸਾਪਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੩੪੫. ਪਞ੍ਚਮੇ – ਰੂਪੂਪਹਾਰਾਦਯੋ ਮਨੁਸ੍ਸવਿਗ੍ਗਹੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਅਨਾਦਰਿਯਸਦਿਸਾਨੇવਾਤਿ।
ਭਿਂਸਾਪਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਚਮਂ।
੬. ਜੋਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੩੫੦. ਛਟ੍ਠੇ ਭਗ੍ਗਾਤਿ ਜਨਪਦਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਸਂਸੁਮਾਰਗਿਰਨ੍ਤਿ ਨਗਰਸ੍ਸ। ਭੇਸਕਲ਼ਾવਨਨ੍ਤਿ ਤਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤવਨਸ੍ਸ। ਤਂ ਪਨ ਮਿਗਾਨਂ ਫਾਸੁવਿਹਾਰਤ੍ਥਾਯ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਮਿਗਦਾਯੋਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਮਾਦਹਿਤ੍વਾਤਿ ਜਾਲੇਤ੍વਾ। ਪਰਿਪਾਤੇਸੀਤਿ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿ।
੩੫੨. ਪਦੀਪੇਪੀਤਿ ਪਦੀਪੁਜ੍ਜਲਨੇਪਿ। ਜੋਤਿਕੇਪੀਤਿ ਪਤ੍ਤਪਚਨਸੇਦਕਮ੍ਮਾਦੀਸੁ ਜੋਤਿਕਰਣੇ। ਤਥਾਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਪਦੀਪਾਦਿਪਚ੍ਚਯਾ।
੩੫੪-੫. ਸਯਂ ਸਮਾਦਹਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਜੋਤਿਂ ਸਮਾਦਹਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਅਰਣਿਸਣ੍ਠਪਨਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਜਾਲਾ ਨ ਉਟ੍ਠਹਤਿ, ਤਾવ ਸਬ੍ਬਪਯੋਗੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਪਟਿਲਾਤਂ ਉਕ੍ਖਿਪਤੀਤਿ ਦਯ੍ਹਮਾਨਂ ਅਲਾਤਂ
੩੫੬. ਤਥਾਰੂਪਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਠਪੇਤ੍વਾ ਪਦੀਪਾਦੀਨਿ ਅਞ੍ਞੇਨਪਿ ਤਥਾਰੂਪੇਨ ਪਚ੍ਚਯੇਨ ਸਮਾਦਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਆਪਦਾਸੂਤਿ ਦੁਟ੍ਠવਾਲ਼ਮਿਗਅਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਉਪਦ੍ਦવੋ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਸਮਾਦਹਨ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ। ਛਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਜੋਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਛਟ੍ਠਂ।
੭. ਨਹਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੩੬੪. ਸਤ੍ਤਮੇ – ਚੁਣ੍ਣੇਨ વਾ ਮਤ੍ਤਿਕਾਯ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚੁਣ੍ਣਮਤ੍ਤਿਕਾਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਣਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬਪਯੋਗੇਸੁ ਦੁਕ੍ਕਟਂ।
੩੬੬. ਪਾਰਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਨ੍ਹਾਯਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸੁਕ੍ਖਾਯ ਨਦਿਯਾ વਾਲਿਕਂ ਉਕ੍ਕਿਰਿਤ੍વਾ ਕਤਆવਾਟਕੇਸੁਪਿ ਨ੍ਹਾਯਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਆਪਦਾਸੂਤਿ ਭਮਰਾਦੀਹਿ
ਨਹਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਤ੍ਤਮਂ।
੮. ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਕਰਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੩੬੮-੯. ਅਟ੍ਠਮੇ ਨવਂ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਚੀવਰਲਾਭੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਲਭੀਤਿ ਲਭੋ; ਲਭੋਯੇવ ਲਾਭੋ। ਕਿਂ ਅਲਭਿ? ਚੀવਰਂ। ਕੀਦਿਸਂ? ਨવਂ। ਇਤਿ ‘‘ਨવਚੀવਰਲਾਭੇਨਾ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਅਨੁਨਾਸਿਕਲੋਪਂ ਅਕਤ੍વਾ ‘‘ਨવਚੀવਰਲਾਭੇਨਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ; ਪਟਿਲਦ੍ਧਨવਚੀવਰੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਜ੍ਝੇ ਠਿਤਪਦਦ੍વਯੇ ਪਨਾਤਿ ਨਿਪਾਤੋ। ਭਿਕ੍ਖੁਨਾਤਿ ਯੇਨ ਲਦ੍ਧਂ ਤਸ੍ਸ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ। ਪਦਭਾਜਨੇ ਪਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਯਂ ਲਦ੍ਧਂ ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਚੀવਰਂ ਨਾਮ ਛਨ੍ਨਂ ਚੀવਰਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਚੀવਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਂ ਨਿવਾਸੇਤੁਂ વਾ ਪਾਰੁਪਿਤੁਂ વਾ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ, ਤਦੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਨੇવ ‘‘વਿਕਪ੍ਪਨੁਪਗਪਚ੍ਛਿਮ’’ਨ੍ਤਿ ਕਂਸਨੀਲਨ੍ਤਿ ਚਮ੍ਮਕਾਰਨੀਲਂ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ਪਨ ‘‘ਅਯੋਮਲਂ ਲੋਹਮਲਂ ਏਤਂ ਕਂਸਨੀਲਂ ਨਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਲਾਸਨੀਲਨ੍ਤਿ ਯੋ ਕੋਚਿ ਨੀਲવਣ੍ਣੋ ਪਣ੍ਣਰਸੋ। ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਕਰਣਂ ਆਦਾਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਏਤਂ ਕਪ੍ਪਬਿਨ੍ਦੁਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ; ਨ ਨੀਲਾਦੀਹਿ ਸਕਲਚੀવਰਸ੍ਸ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਕਰਣਂ। ਤਞ੍ਚ ਪਨ ਕਪ੍ਪਂ ਆਦਿਯਨ੍ਤੇਨ ਚੀવਰਂ ਰਜਿਤ੍વਾ ਚਤੂਸੁ વਾ ਕੋਣੇਸੁ ਤੀਸੁ વਾ ਦ੍વੀਸੁ વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ વਾ ਕੋਣੇ ਮੋਰਸ੍ਸ ਅਕ੍ਖਿਮਣ੍ਡਲਮਤ੍ਤਂ વਾ ਮਙ੍ਕੁਲਪਿਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਂ વਾ ਆਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ ‘‘ਪਤ੍ਤੇ વਾ ਗਣ੍ਠਿਯਂ વਾ ਨ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਮਹਾਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਪਨ ‘‘વਟ੍ਟਤਿਯੇવਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਾਲ਼ਿਕਪ੍ਪਕਣ੍ਣਿਕਕਪ੍ਪਾਦਯੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਪਟਿਸਿਦ੍ਧਾ, ਤਸ੍ਮਾ ਠਪੇਤ੍વਾ ਏਕਂ વਟ੍ਟਬਿਨ੍ਦੁਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕੇਨਚਿਪਿ વਿਕਾਰੇਨ ਕਪ੍ਪੋ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬੋ।
੩੭੧. ਅਗ੍ਗਲ਼ੇਤਿਆਦੀਸੁ ਏਤਾਨਿ ਅਗ੍ਗਲ਼ਾਦੀਨਿ ਕਪ੍ਪਕਤਚੀવਰੇ ਪਚ੍ਛਾ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਕਪ੍ਪਕਰਣਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਏਲ਼ਕਲੋਮਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ; ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣਕਰਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਟ੍ਠਮਂ।
੯. વਿਕਪ੍ਪਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੩੭੪. ਨવਮੇ ਤਸ੍ਸ વਾ ਅਦਿਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਚੀવਰਸਾਮਿਕਸ੍ਸ ‘‘ਪਰਿਭੁਞ੍ਜ વਾ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਹਿ વਾ ਯਥਾਪਚ੍ਚਯਂ વਾ ਕਰੋਹੀ’’ਤਿ ਏવਂ વਤ੍વਾ ਅਦਿਨ੍ਨਂ। ਤਸ੍ਸ વਾ ਅવਿਸ੍ਸਸਨ੍ਤੋਤਿ ਯੇਨ વਿਨਯਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਅવਿਸ੍ਸਾਸੇਨ વਾ। ਤੇਨ
વਿਕਪ੍ਪਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨવਮਂ।
੧੦. ਚੀવਰਾਪਨਿਧਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੩੭੭-੮੧. ਦਸਮੇ – ਅਪਨਿਧੇਨ੍ਤੀਤਿ ਅਪਨੇਤ੍વਾ ਨਿਧੇਨ੍ਤਿ। ਹਸਾਪੇਕ੍ਖੋਤਿ ਹਸਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਅਞ੍ਞਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਨ੍ਤਿ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਅਨਾਗਤਂ ਪਤ੍ਤਤ੍ਥવਿਕਾਦਿਂ। ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ‘‘ਸਮਣੇਨ ਨਾਮ ਅਨਿਹਿਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇਨ
ਚੀવਰਾਪਨਿਧਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦਸਮਂ।
ਸਮਤ੍ਤੋ વਣ੍ਣਨਾਕ੍ਕਮੇਨ ਸੁਰਾਪਾਨવਗ੍ਗੋ ਛਟ੍ਠੋ।
੭. ਸਪ੍ਪਾਣਕવਗ੍ਗੋ
੧. ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਪਾਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੩੮੨. ਸਪ੍ਪਾਣਕવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਇਸ੍ਸਾਸੋ ਹੋਤੀਤਿ ਗਿਹਿਕਾਲੇ ਧਨੁਗ੍ਗਹਾਚਰਿਯੋ ਹੋਤਿ। ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪਿਤਾਤਿ ਜੀવਿਤਾ વਿਯੋਜਿਤਾ।
ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਪਿ વੋਰੋਪੇਯ੍ਯਾਤਿ વਿਯੋਜੇਯ੍ਯ। ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ વੋਹਾਰਮਤ੍ਤਮੇવੇਤਂ; ਨ ਹੇਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਿ વਿਯੋਜਿਤੇ ਸੀਸਾਲਙ੍ਕਾਰੇ ਸੀਸਂ વਿਯ ਜੀવਿਤਾ વੋਰੋਪਿਤੇ ਪਾਣੇਪਿ ਜੀવਿਤਂ ਨਾਮ વਿਸੁਂ ਤਿਟ੍ਠਤਿ, ਅਞ੍ਞਦਤ੍ਥੁ ਅਨ੍ਤਰਧਾਨਮੇવ ਪਾਣੇ ਪਾਣਸਞ੍ਞੀਤਿ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਮਞ੍ਚਪੀਠਂ ਸੋਧੇਨ੍ਤੋ ਮਙ੍ਗੁਲਬੀਜਕੇਪਿ ਪਾਣਸਞ੍ਞੀ ਨਿਕ੍ਕਾਰੁਣਿਕਤਾਯ
ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਪਾਣਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਠਮਂ।
੨. ਸਪ੍ਪਾਣਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੩੮੭. ਦੁਤਿਯੇ ਸਪ੍ਪਾਣਕਨ੍ਤਿ ਯੇ ਪਾਣਕਾ ਪਰਿਭੋਗੇਨ ਮਰਨ੍ਤਿ, ਤੇਹਿ ਪਾਣਕੇਹਿ ਸਪ੍ਪਾਣਕਂ, ਤਾਦਿਸਞ੍ਹਿ ਜਾਨਂ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੋ ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਪਤ੍ਤਪੂਰਮ੍ਪਿ ਅવਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਪਯੋਗੇਨ ਪਿવਤੋ ਏਕਾ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਤਾਦਿਸੇਨ ਉਦਕੇਨ ਸਾਮਿਸਂ ਪਤ੍ਤਂ ਆવਿਞ੍ਛਿਤ੍વਾ ਧੋવਤੋਪਿ ਤਾਦਿਸੇ ਉਦਕੇ ਉਣ੍ਹਯਾਗੁਪਤ੍ਤਂ ਨਿਬ੍ਬਾਪਯਤੋਪਿ ਤਂ ਉਦਕਂ ਹਤ੍ਥੇਨ વਾ ਉਲ਼ੁਙ੍ਕੇਨ વਾ ਗਹੇਤ੍વਾ ਨ੍ਹਾਯਤੋਪਿ ਪਯੋਗੇ ਪਯੋਗੇ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਉਦਕਸੋਣ੍ਡਿਂ વਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ વਾ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਬਹਿਨਿਕ੍ਖਮਨਤ੍ਥਾਯ વੀਚਿਂ ਉਟ੍ਠਾਪਯਤੋਪਿ। ਸੋਣ੍ਡਿਂ વਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ વਾ ਸੋਧੇਨ੍ਤੇਹਿ ਤਤੋ ਗਹਿਤਉਦਕਂ ਉਦਕੇਯੇવ ਆਸਿਞ੍ਚਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਮੀਪਮ੍ਹਿ ਉਦਕੇ ਅਸਤਿ ਕਪ੍ਪਿਯਉਦਕਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠ વਾ ਦਸ વਾ ਘਟੇ ਉਦਕਸਣ੍ਠਾਨਕਪ੍ਪਦੇਸੇ ਆਸਿਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਆਸਿਞ੍ਚਿਤਬ੍ਬਂ। ‘‘ਪવਟ੍ਟਿਤ੍વਾ ਉਦਕੇ ਪਤਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਉਣ੍ਹਪਾਸਾਣੇ ਉਦਕਂ ਨਾਸਿਞ੍ਚਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਪ੍ਪਿਯਉਦਕੇਨ ਪਨ ਪਾਸਾਣਂ ਨਿਬ੍ਬਾਪੇਤ੍વਾ ਆਸਿਞ੍ਚਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ,
વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਪਟਙ੍ਗਪਾਣਕਾਨਂ ਪਤਨਂ ਞਤ੍વਾਪਿ ਸੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਤਾਯ ਦੀਪਜਾਲਨੇ વਿਯ ਸਪ੍ਪਾਣਕਭਾવਂ ਞਤ੍વਾਪਿ ਉਦਕਸਞ੍ਞਾਯ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਤੋ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਤਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾਤਿ।
ਸਪ੍ਪਾਣਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦੁਤਿਯਂ।
੩. ਉਕ੍ਕੋਟਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੩੯੨. ਤਤਿਯਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਉਕ੍ਕੋਟੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ‘‘ਅਕਤਂ ਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਨਿ વਦਨ੍ਤਾ ਉਚ੍ਚਾਲੇਨ੍ਤਿ; ਯਥਾਪਤਿਟ੍ਠਿਤਭਾવੇਨ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤੁਂ ਨ ਦੇਨ੍ਤਿ।
੩੯੩. ਯਥਾਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਯੋ ਯਸ੍ਸ ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ વੂਪਸਮਨਾਯ ਧਮ੍ਮੋ વੁਤ੍ਤੋ, ਤੇਨੇવ ਧਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਨਿਹਤਾਧਿਕਰਣਨ੍ਤਿ ਨਿਹਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ; ਸਤ੍ਥਾਰਾ વੁਤ੍ਤਧਮ੍ਮੇਨੇવ વੂਪਸਮਿਤਂ ਅਧਿਕਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
੩੯੫. ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮੇ ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਸਞ੍ਞੀਤਿ ਯੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਤਂ
ਉਕ੍ਕੋਟਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਤਤਿਯਂ।
੪. ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੩੯੯. ਚਤੁਤ੍ਥੇ – ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਨਾਮ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾਨਿ ਅਤ੍ਥੁਦ੍ਧਾਰવਸੇਨ ਦਸ੍ਸਿਤਾਨਿ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਾਪਤ੍ਤਿ ਪਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ, ਤਂ ਛਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇਤਿ ਧੁਰੇ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇ। ਸਚੇਪਿ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਛਾ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਨ ਰਕ੍ਖਤਿ; ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਮਤ੍ਤੇਯੇવ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਏવਂ ਧੁਰਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦਨਤ੍ਥਮੇવ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸ ਆਰੋਚੇਤਿ, ਸੋਪਿ ਅਞ੍ਞਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤੇਨੁਪਾਯੇਨ ਸਮਣਸਤਮ੍ਪਿ ਸਮਣਸਹਸ੍ਸਮ੍ਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿਯੇવ ਤਾવ, ਯਾવ ਕੋਟਿ ਨ ਛਿਜ੍ਜਤਿ। ਕਦਾ ਪਨ ਕੋਟਿ ਛਿਜ੍ਜਤੀਤਿ? ਮਹਾਸੁਮਤ੍ਥੇਰੋ ਤਾવ વਦਤਿ – ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਏਕਸ੍ਸ
੪੦੦. ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਆਪਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਅવਸੇਸੇ ਪਞ੍ਚਾਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇ। ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ વਾ ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ વਾ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸੁਕ੍ਕવਿਸ੍ਸਟ੍ਠਿ ਚ ਕਾਯਸਂਸਗ੍ਗੋ ਚਾਤਿ ਅਯਂ ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਅਜ੍ਝਾਚਾਰੋ ਨਾਮ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવਾਤਿ। ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਅਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ
ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ।
੫. ਊਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੦੨. ਪਞ੍ਚਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋ ਦੁਕ੍ਖਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਅਕ੍ਖਰਾਨਿ ਲਿਖਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯੋ ਦੁਕ੍ਖਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸੁਂ। ਉਰਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖੋਤਿ ਗਣਨਂ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਬਹੁਂ ਚਿਨ੍ਤੇਤਬ੍ਬਂ ਹੋਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਉਰੋ ਦੁਕ੍ਖੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਮਞ੍ਞਿਂਸੁ। ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਦੁਕ੍ਖਾ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਰੂਪਸੁਤ੍ਤਂ ਸਿਕ੍ਖਨ੍ਤੇਨ ਕਹਾਪਣਾ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇਨਸ੍ਸ ਅਕ੍ਖੀਨਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨਿ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਮਞ੍ਞਿਂਸੁ। ਡਂਸਾਦੀਸੁ ਡਂਸਾਤਿ ਪਿਙ੍ਗਲਮਕ੍ਖਿਕਾਯੋ। ਦੁਕ੍ਖਾਨਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਮਾਨਂ। ਤਿਬ੍ਬਾਨਨ੍ਤਿ ਬਹਲਾਨਂ। ਖਰਾਨਨ੍ਤਿ ਤਿਖਿਣਾਨਂ। ਕਟੁਕਾਨਨ੍ਤਿ ਫਰੁਸਾਨਂ; ਅਮਨਾਪਤਾਯ વਾ ਕਟੁਕਰਸਸਦਿਸਾਨਂ। ਅਸਾਤਾਨਨ੍ਤਿ ਅਮਧੁਰਾਨਂ। ਪਾਣਹਰਾਨਨ੍ਤਿ ਜੀવਿਤਹਰਾਨਂ।
੪੦੪. ਸੀਮਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਤੀਤਿ ਨવਂ ਸੀਮਂ ਬਨ੍ਧਤਿ। ਕੁਰੁਨ੍ਦਿਯਂ ਪਨ ਉਦਕੁਕ੍ਖੇਪਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਨੇਪਿ ਦੁਕ੍ਕਟਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਪਰਿਪੁਣ੍ਣવੀਸਤਿવਸ੍ਸੋਤਿ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਗ੍ਗਹਣਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣવੀਸਤਿવਸ੍ਸੋ; ਗਬ੍ਭવੀਸੋਪਿ ਹਿ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣવੀਸਤਿવਸ੍ਸੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖ੍ਯੇ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਯਥਾਹ –
‘‘ਤੇਨ
ਤਤ੍ਥ ਯੋ ਦ੍વਾਦਸਮਾਸੇ ਮਾਤੁਕੁਚ੍ਛਿਸ੍ਮਿਂ વਸਿਤ੍વਾ ਮਹਾਪવਾਰਣਾਯ ਜਾਤੋ, ਸੋ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਯਾવ ਏਕੂਨવੀਸਤਿਮੇ વਸ੍ਸੇ ਮਹਾਪવਾਰਣਾ, ਤਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਾਟਿਪਦੇ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬੋ। ਏਤੇਨੁਪਾਯੇਨ ਹਾਯਨવਡ੍ਢਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ।
ਪੋਰਾਣਕਤ੍ਥੇਰਾ ਪਨ ਏਕੂਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਂ ਸਾਮਣੇਰਂ ਨਿਕ੍ਖਮਨੀਯਪੁਣ੍ਣਮਾਸਿਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮ੍ਮ ਪਾਟਿਪਦਦਿવਸੇ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਕਸ੍ਮਾਤਿ? વੁਚ੍ਚਤੇ – ਏਕਸ੍ਮਿਂ
੪੦੬. ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ ਊਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਂ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣવੀਸਤਿવਸ੍ਸਸਞ੍ਞੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਨ ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋવ ਹੋਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ ਸੋ ਦਸવਸ੍ਸਚ੍ਚਯੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਤਞ੍ਚੇ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਗਣੋ ਪੂਰਤਿ, ਸੂਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ। ਸੋਪਿ ਚ ਯਾવ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਾવਸ੍ਸ ਨੇવ ਸਗ੍ਗਨ੍ਤਰਾਯੋ
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ,
વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਊਨવੀਸਤਿવਸ੍ਸਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਚਮਂ।
੬. ਥੇਯ੍ਯਸਤ੍ਥਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੦੭. ਛਟ੍ਠੇ – ਪਟਿਯਾਲੋਕਨ੍ਤਿ ਸੂਰਿਯਾਲੋਕਸ੍ਸ ਪਟਿਮੁਖਂ; ਪਚ੍ਛਿਮਦਿਸਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਮ੍ਮਿਯਾਤਿ ਸੁਙ੍ਕਟ੍ਠਾਨੇ ਕਮ੍ਮਿਕਾ।
੪੦੯. ਰਾਜਾਨਂ વਾ ਥੇਯ੍ਯਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ ਰਾਜਾਨਂ વਾ ਥੇਨੇਤ੍વਾ વਞ੍ਚੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਕਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਗਹੇਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਨ ਤਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾਮਾਤਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ।
੪੧੧. વਿਸਙ੍ਕੇਤੇਨਾਤਿ ਕਾਲવਿਸਙ੍ਕੇਤੇਨ ਦਿવਸવਿਸਙ੍ਕੇਤੇਨ ਚ ਗਚ੍ਛਤੋ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਮਗ੍ਗવਿਸਙ੍ਕੇਤੇਨ ਪਨ ਅਟવਿવਿਸਙ੍ਕੇਤੇਨ વਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੇવ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿવਗ੍ਗੇ વੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ। ਥੇਯ੍ਯਸਤ੍ਥਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਥੇਯ੍ਯਸਤ੍ਥਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਛਟ੍ਠਂ।
੭. ਸਂવਿਧਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੧੨. ਸਤ੍ਤਮੇ ਪਧੂਪੇਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦੀਤਿ ਪਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਾਨਂਯੇવ ਪਰਿਭਾਸਨ੍ਤੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਨਾਯ੍ਯੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਂ ਨਿਪ੍ਪਾਤੇਸੀਤਿ ਅਯ੍ਯੋ ਅਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਂ ਨ ਨਿਕ੍ਖਾਮੇਸਿ; ਨ ਮਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂવਿਧਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਹੀਤਿ।
ਸਂવਿਧਾਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਤ੍ਤਮਂ।
੮. ਅਰਿਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੧੭. ਅਟ੍ਠਮੇ ਗਦ੍ਧਬਾਧਿਪੁਬ੍ਬੋ, ਤਸ੍ਸ ਗਦ੍ਧਬਾਧਿਪੁਬ੍ਬਸ੍ਸ ਗਿਜ੍ਝਘਾਤਕਕੁਲਪ੍ਪਸੁਤਸ੍ਸਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
ਸਗ੍ਗਮੋਕ੍ਖਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ। ਤੇ ਕਮ੍ਮਕਿਲੇਸવਿਪਾਕਉਪવਾਦਆਣਾવੀਤਿਕ੍ਕਮવਸੇਨ ਪਞ੍ਚવਿਧਾ। ਤਤ੍ਥ ਪਞ੍ਚਾਨਨ੍ਤਰਿਯਕਮ੍ਮਾ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ ਨਾਮ। ਤਥਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਦੂਸਕਕਮ੍ਮਂ, ਤਂ ਪਨ ਮੋਕ੍ਖਸ੍ਸੇવ ਅਨ੍ਤਰਾਯਂ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਸਗ੍ਗਸ੍ਸ। ਨਿਯਤਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਧਮ੍ਮਾ ਕਿਲੇਸਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ ਨਾਮ। ਪਣ੍ਡਕਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਉਭਤੋਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕਾਨਂ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਧਮ੍ਮਾ વਿਪਾਕਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ ਨਾਮ। ਅਰਿਯੂਪવਾਦਾ ਉਪવਾਦਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ ਨਾਮ, ਤੇ ਪਨ ਯਾવ ਅਰਿਯੇ ਨ ਖਮਾਪੇਨ੍ਤਿ ਤਾવਦੇવ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ। ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਆਪਨ੍ਨਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਆਣਾવੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਰਾਯਿਕਾ ਨਾਮ, ਤਾਪਿ ਯਾવ ਭਿਕ੍ਖੁਭਾવਂ વਾ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਨ વੁਟ੍ਠਾਤਿ વਾ ਨ ਦੇਸੇਤਿ વਾ ਤਾવਦੇવ, ਨ ਤਤੋ ਪਰਂ।
ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ ਸੇਸਨ੍ਤਰਾਯਿਕੇ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯੇ ਪਨ ਅਕੋવਿਦਤ੍ਤਾ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવੀਤਿਕ੍ਕਮਨ੍ਤਰਾਯਿਕੇ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਰਹੋਗਤੋ ਏવਂ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਮੇ ਆਗਾਰਿਕਾ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਾ ਸੋਤਾਪਨ੍ਨਾਪਿ ਸਕਦਾਗਾਮਿਨੋਪਿ ਅਨਾਗਾਮਿਨੋਪਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਮਨਾਪਿਕਾਨਿ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਕਾਯવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯੇ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬੇ ਫੁਸਨ੍ਤਿ, ਮੁਦੁਕਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਣਪਾવੁਰਣਾਦੀਨਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਏਤਂ ਸਬ੍ਬਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ ਇਤ੍ਥਿਰੂਪਾ…ਪੇ॰… ਇਤ੍ਥਿਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਏવ ਨ વਟ੍ਟਨ੍ਤਿ, ਏਤੇਪਿ વਟ੍ਟਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਏવਂ ਰਸੇਨ ਰਸਂ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਚ੍ਛਨ੍ਦਰਾਗਪਰਿਭੋਗਞ੍ਚ ਨਿਚ੍ਛਨ੍ਦਰਾਗਪਰਿਭੋਗਞ੍ਚ ਏਕਂ ਕਤ੍વਾ ਥੂਲવਾਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਤਿਸੁਖੁਮਸੁਤ੍ਤਂ
ਅਟ੍ਠਿਕਙ੍ਕਲੂਪਮਾਤਿਆਦਿਮ੍ਹਿ ਅਟ੍ਠਿਕਙ੍ਕਲੂਪਮਾ ਅਪ੍ਪਸ੍ਸਾਦਟ੍ਠੇਨ। ਮਂਸਪੇਸੂਪਮਾ ਬਹੁਸਾਧਾਰਣਟ੍ਠੇਨ। ਤਿਣੁਕ੍ਕੂਪਮਾ ਅਨੁਦਹਨਟ੍ਠੇਨ। ਅਙ੍ਗਾਰਕਾਸੂਪਮਾ ਮਹਾਭਿਤਾਪਨਟ੍ਠੇਨ। ਸੁਪਿਨਕੂਪਮਾ ਇਤ੍ਤਰਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਾਨਟ੍ਠੇਨ। ਯਾਚਿਤਕੂਪਮਾ ਤਾવਕਾਲਿਕਟ੍ਠੇਨ। ਰੁਕ੍ਖਫਲੂਪਮਾ ਸਬ੍ਬਙ੍ਗਪਚ੍ਚਙ੍ਗਪਲਿਭਞ੍ਜਨਟ੍ਠੇਨ। ਅਸਿਸੂਨੂਪਮਾ ਅਧਿਕੁਟ੍ਟਨਟ੍ਠੇਨ। ਸਤ੍ਤਿਸੂਲੂਪਮਾ વਿਨਿવਿਜ੍ਝਨਟ੍ਠੇਨ। ਸਪ੍ਪਸਿਰੂਪਮਾ ਸਾਸਙ੍ਕਸਪ੍ਪਟਿਭਯਟ੍ਠੇਨਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ। વਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਪਪਞ੍ਚਸੂਦਨਿਯਂ ਮਜ੍ਝਿਮਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੩੪ ਆਦਯੋ; ੨.੪੨ ਆਦਯੋ) ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਏવਂ ਬ੍ਯਾਖੋਤਿ ਏવਂ વਿਯ ਖੋ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਸਮਨੁਭਾਸਨਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਅਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਅਰਿਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਟ੍ਠਮਂ।
੯. ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸਮ੍ਭੋਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੨੪-੫. ਨવਮੇ – ਅਕਟਾਨੁਧਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਅਨੁਧਮ੍ਮੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਦਸ੍ਸਨੇ વਾ ਅਪ੍ਪਟਿਕਮ੍ਮੇ વਾ ਪਾਪਿਕਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਅਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੇ વਾ ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਨਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਅਨੁਲੋਮવਤ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਕਤਾ ਓਸਾਰਣਾ; ਸੋ ਓਸਾਰਣਸਙ੍ਖਾਤੋ ਅਨੁਧਮ੍ਮੋ ਯਸ੍ਸ ਨ ਕਤੋ, ਅਯਂ ਅਕਟਾਨੁਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ, ਤਾਦਿਸੇਨ ਸਦ੍ਧਿਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨੇવਸ੍ਸ ਪਦਭਾਜਨੇ ‘‘ਅਕਟਾਨੁਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਅਨੋਸਾਰਿਤੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
ਦੇਤਿ વਾ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ વਾਤਿ ਏਕਪਯੋਗੇਨ ਬਹੁਮ੍ਪਿ ਦਦਤੋ વਾ ਗਣ੍ਹਤੋ વਾ ਏਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। વਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਦੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਯੋਗਗਣਨਾਯ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਾਨਿ
ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸਮ੍ਭੋਗਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨવਮਂ।
੧੦. ਕਣ੍ਟਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੨੮. ਦਸਮੇ ਦਿਟ੍ਠਿਗਤਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਨ੍ਤਿ ਅਰਿਟ੍ਠਸ੍ਸ વਿਯ ਏਤਸ੍ਸਾਪਿ ਅਯੋਨਿਸੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ। ਨਾਸੇਤੂਤਿ ਏਤ੍ਥ ਤਿવਿਧਾ ਨਾਸਨਾ – ਸਂવਾਸਨਾਸਨਾ, ਲਿਙ੍ਗਨਾਸਨਾ, ਦਣ੍ਡਕਮ੍ਮਨਾਸਨਾਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਦਸ੍ਸਨਾਦੀਸੁ ਉਕ੍ਖੇਪਨਾ ਸਂવਾਸਨਾਸਨਾ ਚਰਾਤਿ ਗਚ੍ਛ। ਪਿਰੇਤਿ ਪਰ ਅਮਾਮਕ। વਿਨਸ੍ਸਾਤਿ ਨਸ੍ਸ; ਯਤ੍ਥ ਤੇ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮ, ਤਤ੍ਥ ਗਚ੍ਛਾਤਿ।
੪੨੯. ਉਪਲਾਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ। ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਯ੍ਯਾਤਿ ਤੇਨ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਟ੍ਠਾਨਂ ਕਾਰਾਪੇਯ੍ਯ। ਸੇਸਂ ਅਰਿਟ੍ਠਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਹੀਤਿ।
ਕਣ੍ਟਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦਸਮਂ।
ਸਮਤ੍ਤੋ વਣ੍ਣਨਾਕ੍ਕਮੇਨ ਸਪ੍ਪਾਣਕવਗ੍ਗੋ ਸਤ੍ਤਮੋ।
੮. ਸਹਧਮ੍ਮਿਕવਗ੍ਗੋ
੧. ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੩੪. ਸਹਧਮ੍ਮਿਕવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਤਿ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਯਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਨ ਤਾવ ਸਿਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ વਾਚਾਯ વਾਚਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸਿਕ੍ਖਮਾਨੇਨ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾਤਿ ਓવਾਦਂ ਸਿਰਸਾ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਿਕ੍ਖਿਤੁਕਾਮੇਨੇવ ਹੁਤ੍વਾ ਆਜਾਨਿਤਬ੍ਬਞ੍ਚੇવ ਪੁਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਞ੍ਚ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਦੁਬ੍ਬਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਪਦਤ੍ਥਤੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। વਿਨਿਚ੍ਛਯਤੋ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਸਹਧਮ੍ਮਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਠਮਂ।
੨. વਿਲੇਖਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੩੮. ਦੁਤਿਯੇ વਿਨਯਕਥਂ ਕਥੇਤੀਤਿ વਿਨਯਕਥਾ ਨਾਮ ਕਪ੍ਪਿਯਾਕਪ੍ਪਿਯਆਪਤ੍ਤਾਨਾਪਤ੍ਤਿਸਂવਰਪਹਾਨਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਕਥਾ, ਤਂ ਕਥੇਤਿ। વਿਨਯਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤੀਤਿ વਿਨਯਸ੍ਸ વਣ੍ਣੋ ਨਾਮ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਸਤ੍ਤਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾਨਂ વਸੇਨ ਮਾਤਿਕਂ ਨਿਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਦਭਾਜਨੇਨ વਣ੍ਣਨਾ, ਤਂ ਭਾਸਤਿ। વਿਨਯਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਾ વਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤੀਤਿ વਿਨਯਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤਾਨਂ વਿਨਯਪਰਿਯਤ੍ਤਿਮੂਲਕਂ વਣ੍ਣਂ ਗੁਣਂ ਆਨਿਸਂਸਂ ਭਾਸਤਿ। વਿਨਯਧਰੋ ਹਿ વਿਨਯਪਰਿਯਤ੍ਤਿਮੂਲਕੇ ਪਞ੍ਚਾਨਿਸਂਸੇ ਛਾਨਿਸਂਸੇ ਸਤ੍ਤਾਨਿਸਂਸੇ ਅਟ੍ਠਾਨਿਸਂਸੇ ਨવਾਨਿਸਂਸੇ ਦਸਾਨਿਸਂਸੇ ਏਕਾਦਸਾਨਿਸਂਸੇ ਚ ਲਭਤਿ ਤੇ ਸਬ੍ਬੇ ਭਾਸਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚਾਨਿਸਂਸੇ ਲਭਤੀਤਿ? ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਸੁਗੁਤ੍ਤਿਆਦਿਕੇ
‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਨਿਸਂਸਾ વਿਨਯਧਰੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇ – ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸੁਗੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਸੁਰਕ੍ਖਿਤੋ, ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਪਕਤਾਨਂ ਪਟਿਸਰਣਂ ਹੋਤਿ, વਿਸਾਰਦੋ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ વੋਹਰਤਿ, ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੇ
ਕਥਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸੁਗੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਸੁਰਕ੍ਖਿਤੋ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਛਹਾਕਾਰੇਹਿ ਆਪਜ੍ਜਤਿ – ਅਲਜ੍ਜਿਤਾ, ਅਞ੍ਞਾਣਤਾ, ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਪਕਤਤਾ, ਅਕਪ੍ਪਿਯੇ ਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਕਪ੍ਪਿਯੇ ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸਾਤਿ।
ਕਥਂ ਅਲਜ੍ਜਿਤਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ? ਅਕਪ੍ਪਿਯਭਾવਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋਯੇવ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ વੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਕਰੋਤਿ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ –
‘‘ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਪਰਿਗੂਹਤਿ।
ਅਗਤਿਗਮਨਞ੍ਚ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਦਿਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਲਜ੍ਜਿਪੁਗ੍ਗਲੋ’’ਤਿ॥ (ਪਰਿ॰ ੩੫੯)।
ਕਥਂ ਅਞ੍ਞਾਣਤਾਯ ਆਪਜ੍ਜਤਿ? ਅਞ੍ਞਾਣਪੁਗ੍ਗਲੋ ਹਿ ਮਨ੍ਦੋ ਮੋਮੂਹੋ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਾਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਅਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਕਰੋਤਿ, ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ વਿਰਾਧੇਤਿ; ਏવਂ ਅਞ੍ਞਾਣਤਾਯ ਆਪਜ੍ਜਤਿ।
ਕਥਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਪਕਤਤਾਯ ਆਪਜ੍ਜਤਿ? ਕਪ੍ਪਿਯਾਕਪ੍ਪਿਯਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ વਿਨਯਧਰਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਕਪ੍ਪਿਯਞ੍ਚੇ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਞ੍ਚੇ ਨ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਅਯਂ ਪਨ ‘‘વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ વੀਤਿਕ੍ਕਮਤਿਯੇવ; ਏવਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਪਕਤਤਾਯ ਆਪਜ੍ਜਤਿ।
ਕਥਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯੇ ਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞਿਤਾਯ ਆਪਜ੍ਜਤਿ? ਅਚ੍ਛਮਂਸਂ ਸੂਕਰਮਂਸਨ੍ਤਿ ਖਾਦਤਿ, ਦੀਪਿਮਂਸਂ ਮਿਗਮਂਸਨ੍ਤਿ ਖਾਦਤਿ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਭੋਜਨਂ ਕਪ੍ਪਿਯਭੋਜਨਨ੍ਤਿ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, વਿਕਾਲੇ ਕਾਲਸਞ੍ਞਾਯ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਪਾਨਕਂ ਕਪ੍ਪਿਯਪਾਨਕਨ੍ਤਿ ਪਿવਤਿ; ਏવਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯੇ ਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞਿਤਾਯ ਆਪਜ੍ਜਤਿ।
ਕਥਂ ਕਪ੍ਪਿਯੇ ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞਿਤਾਯ ਆਪਜ੍ਜਤਿ? ਸੂਕਰਮਂਸਂ ਅਚ੍ਛਮਂਸਨ੍ਤਿ ਖਾਦਤਿ, ਮਿਗਮਂਸਂ ਦੀਪਿਮਂਸਨ੍ਤਿ ਖਾਦਤਿ, ਕਪ੍ਪਿਯਭੋਜਨਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਭੋਜਨਨ੍ਤਿ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਕਾਲੇ વਿਕਾਲਸਞ੍ਞਾਯ ਭੁਞ੍ਜਤਿ, ਕਪ੍ਪਿਯਪਾਨਕਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਪਾਨਕਨ੍ਤਿ ਪਿવਤਿ; ਏવਂ ਕਪ੍ਪਿਯੇ ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞਿਤਾਯ ਆਪਜ੍ਜਤਿ।
ਕਥਂ ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸਾਯ ਆਪਜ੍ਜਤਿ? ਸਹਸੇਯ੍ਯਚੀવਰવਿਪ੍ਪવਾਸਭੇਸਜ੍ਜਚੀવਰਕਾਲਾਤਿਕ੍ਕਮਨਪਚ੍ਚਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸਾਯ ਆਪਜ੍ਜਤਿ; ਏવਮਿਧੇਕਚ੍ਚੋ ਛਹਾਕਾਰੇਹਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ।
વਿਨਯਧਰੋ ਪਨ ਇਮੇਹਿ ਛਹਾਕਾਰੇਹਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ। ਕਥਂ ਲਜ੍ਜਿਤਾਯ ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ? ਸੋ ਹਿ ‘‘ਪਸ੍ਸਥ ਭੋ, ਅਯਂ ਕਪ੍ਪਿਯਾਕਪ੍ਪਿਯਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋਯੇવ ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવੀਤਿਕ੍ਕਮਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਇਮਂ ਪਰੂਪવਾਦਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤੋਪਿ ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ; ਏવਂ ਲਜ੍ਜਿਤਾਯ ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ। ਸਹਸਾ ਆਪਨ੍ਨਮ੍ਪਿ ਦੇਸਨਾਗਾਮਿਨਿਂ ਦੇਸੇਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿਯਾ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਤਿ। ਤਤੋ –
‘‘ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਪਰਿਗੂਹਤਿ।
ਅਗਤਿਗਮਨਞ੍ਚ ਨ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਏਦਿਸੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਲਜ੍ਜਿਪੁਗ੍ਗਲੋ’’ਤਿ॥ (ਪਰਿ॰ ੩੫੯)
ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਲਜ੍ਜਿਭਾવੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋવ ਹੋਤਿ।
ਕਥਂ ਞਾਣਤਾਯ ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ? ਸੋ ਹਿ ਕਪ੍ਪਿਯਾਕਪ੍ਪਿਯਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਕਪ੍ਪਿਯਮੇવ ਕਰੋਤਿ, ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ ਨ ਕਰੋਤਿ; ਏવਂ ਞਾਣਤਾਯ ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ।
ਕਥਂ ਅਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਪਕਤਤਾਯ ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ? ਸੋ ਹਿ ਕਪ੍ਪਿਯਾਕਪ੍ਪਿਯਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ વਤ੍ਥੁਂ ਓਲੋਕੇਤ੍વਾ ਮਾਤਿਕਂ ਪਦਭਾਜਨਂ ਅਨ੍ਤਰਾਪਤ੍ਤਿਂ
ਕਥਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਾਦਿਸਞ੍ਞਿਤਾਯ ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ? ਸੋ ਹਿ ਕਪ੍ਪਿਯਾਕਪ੍ਪਿਯਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯੇ ਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞੀ ਨ ਹੋਤਿ, ਕਪ੍ਪਿਯੇ ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞੀ ਨ ਹੋਤਿ; ਸੁਪ੍ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ ਚਸ੍ਸ ਸਤਿ ਹੋਤਿ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਤਬ੍ਬਂ ਅਧਿਟ੍ਠੇਤਿ, વਿਕਪ੍ਪੇਤਬ੍ਬਂ વਿਕਪ੍ਪੇਤਿ। ਇਤਿ ਇਮੇਹਿ ਛਹਾਕਾਰੇਹਿ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨਾਪਜ੍ਜਤਿ। ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਅਨਾਪਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਅਖਣ੍ਡਸੀਲੋ ਹੋਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਸੀਲੋ; ਏવਮਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸੁਗੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਸੁਰਕ੍ਖਿਤੋ।
ਕਥਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਪਕਤਾਨਂ ਪਟਿਸਰਣਂ ਹੋਤਿ? ਤਿਰੋਰਟ੍ਠੇਸੁ ਤਿਰੋਜਨਪਦੇਸੁ ਚ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘‘ਅਸੁਕਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ વਿਹਾਰੇ વਿਨਯਧਰੋ વਸਤੀ’’ਤਿ ਦੂਰਤੋਪਿ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ
વਿਸਾਰਦੋ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ વੋਹਰਤੀਤਿ ਅવਿਨਯਧਰਸ੍ਸ ਹਿ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ
ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੇ ਸਹਧਮ੍ਮੇਨ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦ੍વਿਧਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਨਾਮ – ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਚ ਸਾਸਨਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਚ। ਤਤ੍ਥ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੁਮ੍ਮਜਕਾ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ વਡ੍ਢੋ ਚ ਲਿਚ੍ਛવੀ ਅਮੂਲਕੇਨ ਅਨ੍ਤਿਮવਤ੍ਥੁਨਾ ਚੋਦੇਸੁਂ, ਇਮੇ ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਨਾਮ। ਯੇ વਾ ਪਨਞ੍ਞੇਪਿ ਦੁਸ੍ਸੀਲਾ ਪਾਪਧਮ੍ਮਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ ਅਤ੍ਤਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ। વਿਪਰੀਤਦਸ੍ਸਨਾ ਪਨ ਅਰਿਟ੍ਠਭਿਕ੍ਖੁਕਣ੍ਟਕਸਾਮਣੇਰવੇਸਾਲਿਕવਜ੍ਜਿਪੁਤ੍ਤਕਾ ਪਰੂਪਹਾਰਅਞ੍ਞਾਣਕਙ੍ਖਾਪਰવਿਤਰਣਾਦਿવਾਦਾ ਮਹਾਸਙ੍ਘਿਕਾਦਯੋ ਚ ਅਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨਂ ‘‘ਬੁਦ੍ਧਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ਕਤਪਗ੍ਗਹਾ ਸਾਸਨਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਨਾਮ। ਤੇ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਹਧਮ੍ਮੇਨ ਸਕਾਰਣੇਨ વਚਨੇਨ ਯਥਾ ਤਂ ਅਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ ਪਤਿਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ, ਏવਂ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ।
ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਯਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਨ ਤਿવਿਧੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਪਟਿਪਤ੍ਤਿਅਧਿਗਮવਸੇਨ। ਤਤ੍ਥ ਤੇਪਿਟਕਂ ਬੁਦ੍ਧવਚਨਂ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ। ਤੇਰਸ ਧੁਤਙ੍ਗਗੁਣਾ ਚੁਦ੍ਦਸ ਖਨ੍ਧਕવਤ੍ਤਾਨਿ ਦ੍વੇਅਸੀਤਿ ਮਹਾવਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਅਯਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ। ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਮਗ੍ਗਾ ਚ ਫਲਾਨਿ ਚਾਤਿ ਅਯਂ ਅਧਿਗਮਸਦ੍ਧਮ੍ਮੋ ਨਾਮ।
ਤਤ੍ਥ ਕੇਚਿ ਥੇਰਾ ‘‘ਯੋ વੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਮਯਾ ਧਮ੍ਮੋ ਚ વਿਨਯੋ ਚ ਦੇਸਿਤੋ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੋ, ਸੋ વੋ ਮਮਚ੍ਚਯੇਨ ਸਤ੍ਥਾ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੨੧੬) ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ‘‘ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿ ਮੂਲ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਕੇਚਿ ਥੇਰਾ ‘‘ਇਮੇ ਚ ਸੁਭਦ੍ਦ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਮਾ વਿਹਰੇਯ੍ਯੁਂ, ਅਸੁਞ੍ਞੋ ਲੋਕੋ ਅਰਹਨ੍ਤੇਹਿ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੨.੨੧੪) ਇਮਿਨਾ ਸੁਤ੍ਤੇਨ ‘‘ਸਾਸਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਮੂਲ’’ਨ੍ਤਿ વਤ੍વਾ ‘‘ਯਾવ ਪਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਮ੍ਮਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨਾ ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਤਾવ ਸਾਸਨਂ ਠਿਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਇਤਰੇ ਪਨ ਥੇਰਾ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤਾਯ ਸੁਪ੍ਪਟਿਪਨ੍ਨਸ੍ਸਪਿ ਧਮ੍ਮਾਭਿਸਮਯੋ ਨਤ੍ਥੀ’’ਤਿ ਆਹਂਸੁ। ਸਚੇ ਪਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾਨਿ ਰਕ੍ਖਣਕਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਸਦ੍ਧੇ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤੇ ਪਬ੍ਬਾਜੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮੇ ਜਨਪਦੇ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਦਸવਗ੍ਗਂ ਗਣਂ ਪੂਰੇਤ੍વਾ ਮਜ੍ਝਿਮੇ ਜਨਪਦੇਪਿ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ
ਕਤਮੇ ਛ ਆਨਿਸਂਸੇ ਲਭਤੀਤਿ? ਤਸ੍ਸਾਧੇਯ੍ਯੋ ਉਪੋਸਥੋ, ਪવਾਰਣਾ, ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ, ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦੇਤਿ ਸਾਮਣੇਰਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ।
ਯੇ ਇਮੇ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਕੋ, ਪਨ੍ਨਰਸਿਕੋ, ਸਾਮਗ੍ਗਿਉਪੋਸਥੋ, ਸਙ੍ਘੇ ਉਪੋਸਥੋ, ਗਣੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਉਪੋਸਥੋ, ਸੁਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸੋ, ਪਾਰਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਅਧਿਟ੍ਠਾਨਉਪੋਸਥੋਤਿ ਨવ ਉਪੋਸਥਾ, ਸਬ੍ਬੇ ਤੇ વਿਨਯਧਰਾਯਤ੍ਤਾ।
ਯਾਪਿ ਚ ਇਮਾ ਚਾਤੁਦ੍ਦਸਿਕਾ ਪਨ੍ਨਰਸਿਕਾ, ਸਾਮਗ੍ਗਿਪવਾਰਣਾ, ਸਙ੍ਘੇ ਪવਾਰਣਾ ਗਣੇ ਪੁਗ੍ਗਲੇ ਪવਾਰਣਾ, ਤੇવਾਚਿਕਾ, ਦ੍વੇવਾਚਿਕਾ, ਸਮਾਨવਸ੍ਸਿਕਾ ਪવਾਰਣਾਤਿ ਨવ ਪવਾਰਣਾਯੋ, ਤਾਪਿ વਿਨਯਧਰਾਯਤ੍ਤਾ ਏવ, ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਕਾ, ਸੋ ਤਾਸਂ ਸਾਮੀ।
ਯਾਨਿਪਿ
ਯਾਪਿ ਚਾਯਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਹੁਤ੍વਾ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਚ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਚ ਕਾਤਬ੍ਬਾ, ਅਯਮ੍ਪਿ વਿਨਯਧਰਾਯਤ੍ਤਾવ। ਨ ਹਿ ਅਞ੍ਞੋ ਦ੍વਿਪਿਟਕਧਰੋਪਿ ਏਤਂ ਕਾਤੁਂ ਲਭਤਿ। ਸੋ ਏવ ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦੇਤਿ, ਸਾਮਣੇਰਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ। ਅਞ੍ਞੋ ਨੇવ ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦਾਤੁਂ ਲਭਤਿ, ਨ ਸਾਮਣੇਰਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ। ਸਾਮਣੇਰੂਪਟ੍ਠਾਨਂ ਪਚ੍ਚਾਸੀਸਨ੍ਤੋ ਪਨ વਿਨਯਧਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਉਪਜ੍ਝਂ ਗਾਹਾਪੇਤ੍વਾ વਤ੍ਤਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਸਾਦਿਤੁਂ ਲਭਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਨਿਸ੍ਸਯਦਾਨਞ੍ਚੇવ ਸਾਮਣੇਰੂਪਟ੍ਠਾਨਞ੍ਚ ਏਕਮਙ੍ਗਂ।
ਇਤਿ ਇਮੇਸੁ ਛਸੁ ਆਨਿਸਂਸੇਸੁ ਏਕੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਪੁਰਿਮਾ ਪਞ੍ਚ ਛ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਦ੍વੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਤ੍ਤ, ਤੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਟ੍ਠ, ਚਤੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨવ, ਪਞ੍ਚਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਦਸ, ਸਬ੍ਬੇਹਿ ਪੇਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕਾਦਸਾਤਿ ਏવਂ વਿਨਯਧਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਪਞ੍ਚ ਛ ਸਤ੍ਤ ਅਟ੍ਠ ਨવ ਦਸ ਏਕਾਦਸ ਚ ਆਨਿਸਂਸੇ ਲਭਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਏવਂ ਭਗવਾ ਇਮੇ ਆਨਿਸਂਸੇ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ વਿਨਯਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਾ વਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
ਆਦਿਸ੍ਸ ਆਦਿਸ੍ਸਾਤਿ ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ વવਤ੍ਥਪੇਤ੍વਾ વਿਸੁਂ વਿਸੁਂ ਕਤ੍વਾ। ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ વਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤੀਤਿ વਿਨਯਪਰਿਯਤ੍ਤਿਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ
ਤੇਧ ਬਹੂ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਤੇ ਇਮਂ ਭਗવਤੋ વਣ੍ਣਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਇਮੇ ਕਿਰਾਨਿਸਂਸੇ ਨੇવ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾ ਨ ਆਭਿਧਮ੍ਮਿਕਾ ਲਭਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਯਥਾਪਰਿਕਿਤ੍ਤਿਤਾਨਿਸਂਸਾਧਿਗਮੇ ਉਸ੍ਸਾਹਜਾਤਾ ਬਹੂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਥੇਰਾ ਚ ਨવਾ ਚ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਚ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਉਪਾਲਿਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਿਨਯਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ। ਇਧਾਤਿ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਮੇવ।
੪੩੯-੪੦. ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਤਿ ਆਚਰਿਯੇਨ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਕਸ੍ਸ ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇ, ਸੋ ਪਨ ਯਸ੍ਮਾ ਆਚਰਿਯੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਰੁਚਿਯਾ ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤੇ વਾ ਆਚਰਿਯਂ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਖੁਦ੍ਦਾਨੁਖੁਦ੍ਦਕੇਹੀਤਿ ਖੁਦ੍ਦਕੇਹਿ ਚ ਅਨੁਖੁਦ੍ਦਕੇਹਿ ਚ। ਯਾવਦੇવਾਤਿ ਤੇਸਂ ਸਂવਤ੍ਤਨਮਰਿਯਾਦਪਰਿਚ੍ਛੇਦવਚਨਂ। ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਏਤਾਨਿ ਹਿ ਯੇ ਉਦ੍ਦਿਸਨ੍ਤਿ, ਉਦ੍ਦਿਸਾਪੇਨ੍ਤਿ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ વਾ, ਤੇਸਂ ਤਾવ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਾવ ‘‘ਕਪ੍ਪਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਨ ਕਪ੍ਪਤਿ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਸਙ੍ਖਾਤੋ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੋ વਿਹੇਸਾ વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਸਙ੍ਖਾਤੋ ਮਨੋવਿਲੇਖੋ ਚ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿਯੇવ। ਅਥ વਾ ਯਾવਦੇવਾਤਿ ਅਤਿਸਯવવਤ੍ਥਾਪਨਂ; ਤਸ੍ਸ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ, ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯ વਿਹੇਸਾਯ વਿਲੇਖਾਯ ਅਤਿવਿਯ ਸਂવਤ੍ਤਨ੍ਤਿਯੇવਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ વਿਨਯਂ વਿવਣ੍ਣੇਤੀਤਿ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਮਤਿਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਕਾਮੋ વਿਨਯਂ વਿવਣ੍ਣੇਤਿ ਨਿਨ੍ਦਤਿ ਗਰਹਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
વਿਲੇਖਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦੁਤਿਯਂ।
੩. ਮੋਹਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੪੪. ਤਤਿਯੇ ਅਨ੍વਦ੍ਧਮਾਸਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪਟਿਪਾਟਿਯਾ ਅਦ੍ਧਮਾਸੇ ਅਦ੍ਧਮਾਸੇ; ਯਸ੍ਮਾ ਪਨ ਸੋ ਉਪੋਸਥਦਿવਸੇ ਉਦ੍ਦਿਸਿਯਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ‘‘ਅਨੁਪੋਸਥਿਕ’’ਨ੍ਤਿ ਪਦਭਾਜਨੇ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਦ੍ਦਿਸ੍ਸਮਾਨੇਤਿ ਉਦ੍ਦਿਸਿਯਮਾਨੇ ਯਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨਾਚਾਰੇ ਚਿਣ੍ਣੇ ਯਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ। ਯਥਾਧਮ੍ਮੋ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਞ੍ਞਾਣੇਨ ਆਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਤਸ੍ਸਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਮੋਕ੍ਖੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਯਥਾ ਪਨ ਧਮ੍ਮੋ ਚ વਿਨਯੋ ਚ ਠਿਤੋ, ਤਥਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਦੇਸਨਾਗਾਮਿਨਿਞ੍ਚੇ ਆਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਦੇਸਾਪੇਤਬ੍ਬੋ, વੁਟ੍ਠਾਨਗਾਮਿਨਿਞ੍ਚੇ, વੁਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸਾਧੁਕਨ੍ਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ। ਅਟ੍ਠਿਂਕਤ੍વਾਤਿ ਅਤ੍ਥਿਕਭਾવਂ ਕਤ੍વਾ; ਅਤ੍ਥਿਕੋ ਹੁਤ੍વਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
੪੪੭. ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮੇਤਿਆਦੀਸੁ
ਮੋਹਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਤਤਿਯਂ।
੪. ਪਹਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੪੯. ਚਤੁਤ੍ਥੇ – ਪਹਾਰਂ ਦੇਨ੍ਤੀਤਿ ‘‘ਆવੁਸੋ ਪੀਠਕਂ ਪਞ੍ਞਪੇਥ, ਪਾਦਧੋવਨਂ ਆਹਰਥਾ’’ਤਿਆਦੀਨਿ વਤ੍વਾ ਤਥਾ ਅਕਰੋਨ੍ਤਾਨਂ ਪਹਾਰਂ ਦੇਨ੍ਤਿ।
੪੫੧. ਪਹਾਰਂ ਦੇਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਹਰਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਪਹਾਰੇ ਦਿਨ੍ਨੇ ਸਚੇਪਿ ਮਰਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇવ। ਪਹਾਰੇਨ ਹਤ੍ਥੋ વਾ ਪਾਦੋ વਾ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਸੀਸਂ વਾ ਭਿਨ੍ਨਂ ਹੋਤਿ, ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇવ। ‘‘ਯਥਾਯਂ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਨ વਿਰੋਚਤਿ, ਤਥਾ ਨਂ ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ ਏવਂ વਿਰੂਪਕਰਣਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਨ ਕਣ੍ਣਂ વਾ ਨਾਸਂ વਾ ਛਿਨ੍ਦਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ।
੪੫੨. ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਗਹਟ੍ਠਸ੍ਸ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ વਾ ਇਤ੍ਥਿਯਾ વਾ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ વਾ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਹਾਰਂ ਦੇਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਸਚੇ ਪਨ ਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੋ ਇਤ੍ਥਿਂ ਪਹਰਤਿ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੋ।
੪੫੩. ਕੇਨਚਿ વਿਹੇਠਿਯਮਾਨੋਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸੇਨ વਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਗਤੇਨ વਾ વਿਹੇਠਿਯਮਾਨੋ। ਮੋਕ੍ਖਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋਤਿ ਤਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੋਕ੍ਖਂ ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ। ਪਹਾਰਂ ਦੇਤੀਤਿ ਕਾਯਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਾਨਂ ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਪਹਾਰਂ ਦੇਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸਚੇਪਿ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਚੋਰਂ વਾ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਂ વਾ વਿਹੇਠੇਤੁਕਾਮਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਉਪਾਸਕ, ਏਤ੍ਥੇવ ਤਿਟ੍ਠ, ਮਾ ਆਗਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ વਚਨਂ ਅਨਾਦਿਯਿਤ੍વਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ ‘‘ਗਚ੍ਛ ਰੇ’’ਤਿ ਮੁਗ੍ਗਰੇਨ વਾ ਸਤ੍ਥਕੇਨ વਾ ਪਹਰਿਤ੍વਾ ਯਾਤਿ, ਸੋ ਚੇ ਤੇਨ ਪਹਾਰੇਨ ਮਰਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯੇવ। વਾਲ਼ਮਿਗੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਨਿ ਪਨਸ੍ਸ
ਪਹਾਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ।
੫. ਤਲਸਤ੍ਤਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੫੪. ਪਞ੍ਚਮੇ ਤਲਸਤ੍ਤਿਕਂ ਉਗ੍ਗਿਰਨ੍ਤੀਤਿ ਪਹਾਰਦਾਨਾਕਾਰਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਕਾਯਮ੍ਪਿ ਕਾਯਪਟਿਬਦ੍ਧਮ੍ਪਿ ਉਚ੍ਚਾਰੇਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਪਹਾਰਸਮੁਚ੍ਚਿਤਾ ਰੋਦਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇ ਪਹਾਰਪਰਿਚਿਤਾ ਪੁਬ੍ਬੇਪਿ ਲਦ੍ਧਪਹਾਰਤ੍ਤਾ ਇਦਾਨਿ ਚ ਪਹਾਰਂ ਦਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਮਞ੍ਞਮਾਨਾ ਰੋਦਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ‘‘ਪਹਾਰਸ੍ਸ ਮੁਚ੍ਚਿਤਾ’’ਤਿਪਿ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ, ਤਤ੍ਥ ‘‘ਪਹਾਰਸ੍ਸ ਭੀਤਾ’’ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
੪੫੭. ਉਗ੍ਗਿਰਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਚੇ ਉਗ੍ਗਿਰਿਤ੍વਾ વਿਰਦ੍ਧੋ ਪਹਾਰਂ ਦੇਤਿ, ਅવਸ੍ਸਂ ਧਾਰੇਤੁਂ ਅਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਹਾਰੋ ਸਹਸਾ ਪਤਤਿ, ਨ ਪਹਰਿਤੁਕਾਮਤਾਯ ਦਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਤੇਨ ਪਹਾਰੇਨ ਹਤ੍ਥਾਦੀਸੁ ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਭਿਜ੍ਜਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟਮੇવ।
੪੫੮. ਮੋਕ੍ਖਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ ਤਲਸਤ੍ਤਿਕਂ ਉਗ੍ਗਿਰਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪੁਬ੍ਬੇ વੁਤ੍ਤੇਸੁ વਤ੍ਥੂਸੁ ਪੁਰਿਮਨਯੇਨੇવ ਤਲਸਤ੍ਤਿਕਂ ਉਗ੍ਗਿਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਸਚੇਪਿ વਿਰਜ੍ਝਿਤ੍વਾ ਪਹਾਰਂ ਦੇਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯੇવ। ਸੇਸਂ ਪੁਰਿਮਸਦਿਸਮੇવ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾਦੀਹੀਤਿ।
ਤਲਸਤ੍ਤਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਚਮਂ।
੬. ਅਮੂਲਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੫੯. ਛਟ੍ਠੇ – ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਨ੍ਤੀਤਿ ਤੇ ਕਿਰ ਸਯਂ ਆਕਿਣ੍ਣਦੋਸਤ੍ਤਾ ‘‘ਏવਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਮ੍ਹੇ ਨੇવ
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਂ, ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਅਮੂਲਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਛਟ੍ਠਂ।
੭. ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੬੪. ਸਤ੍ਤਮੇ – ਉਪਦਹਨ੍ਤੀਤਿ ਉਪ੍ਪਾਦੇਨ੍ਤਿ। ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਉਪਦਹਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ વਾਚਾਯ વਾਚਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿ। ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਸਾਮਣੇਰਸ੍ਸ
ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਤ੍ਤਮਂ।
੮. ਉਪਸ੍ਸੁਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੭੧. ਅਟ੍ਠਮੇ – ਅਧਿਕਰਣਜਾਤਾਨਨ੍ਤਿ ਏਤੇਹਿ ਭਣ੍ਡਨਾਦੀਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨવਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਾਨਂ। ਉਪਸ੍ਸੁਤਿਨ੍ਤਿ ਸੁਤਿਸਮੀਪਂ; ਯਤ੍ਥ ਠਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕਾ ਹੋਤਿ ਤੇਸਂ વਚਨਂ ਸੋਤੁਂ, ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਗਚ੍ਛਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਦવਾਰੇ ਪਦવਾਰੇ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਮਨ੍ਤੇਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਞ੍ਞੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਞ੍ਞਸ੍ਮਿਂ ਮਨ੍ਤਯਮਾਨੇ; ‘‘ਮਨ੍ਤੇਨ੍ਤੇ’’ਤਿ વਾ ਪਾਠੋ, ਅਯਮੇવਤ੍ਥੋ।
੪੭੩. વੂਪਸਮਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਉਪਸਮਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਕਲਹਂ ਨ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਪਰਿਮੋਚੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਮਮ ਅਕਾਰਕਭਾવਂ ਕਥੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਮੋਚੇਸ੍ਸਾਮਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਥੇਯ੍ਯਸਤ੍ਥਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯਚਿਤ੍ਤਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਸਿਯਾ ਕਿਰਿਯਂ ਸੋਤੁਕਾਮਤਾਯ ਗਮਨવਸੇਨ, ਸਿਯਾ ਅਕਿਰਿਯਂ ਠਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਮਨ੍ਤਯਮਾਨਾਨਂ ਅਜਾਨਾਪਨવਸੇਨ,
ਉਪਸ੍ਸੁਤਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਟ੍ਠਮਂ।
੯. ਕਮ੍ਮਪਟਿਬਾਹਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੭੪. ਨવਮੇ – ਸਚੇ ਚ ਮਯਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਮਾਤਿ ਸਚੇ ਮਯਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾਮ; ਚਕਾਰੋ ਪਨ ਨਿਪਾਤਮਤ੍ਤਮੇવ। ਧਮ੍ਮਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਨਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨ ਕਤਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਾ ਏਤੇਸੁ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਧਮ੍ਮਿਕਾਨਿ; ਤੇਸਂ ਧਮ੍ਮਿਕਾਨਂ ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਾਨਂ। ਖਿਯ੍ਯਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ વਾਚਾਯ વਾਚਾਯ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ
ਕਮ੍ਮਪਟਿਬਾਹਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨવਮਂ।
੧੦. ਛਨ੍ਦਂਅਦਤ੍વਾਗਮਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੮੧. ਦਸਮੇ – વਤ੍ਥੁ વਾ ਆਰੋਚਿਤਨ੍ਤਿ ਚੋਦਕੇਨ ਚ ਚੁਦਿਤਕੇਨ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਕਥਾ ਕਥਿਤਾ, ਅਨੁવਿਜ੍ਜਕੋ ਸਮ੍ਮਤੋ, ਏਤ੍ਤਾવਤਾਪਿ વਤ੍ਥੁਮੇવ ਆਰੋਚਿਤਂ ਹੋਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਧੁਰਨਿਕ੍ਖੇਪਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯਂ, ਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਸਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਲੋਕવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ
ਛਨ੍ਦਂ ਅਦਤ੍વਾ ਗਮਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦਸਮਂ।
੧੧. ਦੁਬ੍ਬਲਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੮੪. ਏਕਾਦਸਮੇ – ਯਥਾਮਿਤ੍ਤਤਾਤਿ ਯਥਾਮਿਤ੍ਤਤਾਯ; ਯੋ ਯੋ ਮਿਤ੍ਤੋ, ਤਸ੍ਸ ਤਸ੍ਸ ਦੇਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਸਬ੍ਬਪਦੇਸੁ। ਸੇਸਂ ਉਜ੍ਝਾਪਨਕਾਦੀਸੁ વੁਤ੍ਤਨਯਤ੍ਤਾ ਉਤ੍ਤਾਨਤ੍ਥਮੇવ।
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ
ਦੁਬ੍ਬਲਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਏਕਾਦਸਮਂ।
੧੨. ਪਰਿਣਾਮਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੮੯. ਦ੍વਾਦਸਮੇ – ਯਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਿਯਾ, ਤਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤਿਂਸਕੇ ਪਰਿਣਾਮਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਅਯਮੇવ ਹਿ વਿਸੇਸੋ – ਤਤ੍ਥ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰਿਣਾਮਿਤਤ੍ਤਾ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਇਧ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਪਰਿਣਾਮਿਤਤ੍ਤਾ ਸੁਦ੍ਧਿਕਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਨ੍ਤਿ।
ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ
ਪਰਿਣਾਮਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦ੍વਾਦਸਮਂ।
ਸਮਤ੍ਤੋ વਣ੍ਣਨਾਕ੍ਕਮੇਨ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕવਗ੍ਗੋ ਅਟ੍ਠਮੋ।
੯. ਰਤਨવਗ੍ਗੋ
੧. ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੪੯੪. ਰਾਜવਗ੍ਗਸ੍ਸ ਪਠਮਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ – ਓਰਕੋਤਿ ਪਰਿਤ੍ਤਕੋ। ਉਪਰਿਪਾਸਾਦવਰਗਤੋਤਿ ਪਾਸਾਦવਰਸ੍ਸ ਉਪਰਿਗਤੋ। ਅਯ੍ਯਾਨਂ વਾਹਸਾਤਿ ਅਯ੍ਯਾਨਂ ਕਾਰਣਾ; ਤੇਹਿ ਜਾਨਾਪਿਤਤ੍ਤਾ ਜਾਨਾਮੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ।
੪੯੭. ਪਿਤਰਂ ਪਤ੍ਥੇਤੀਤਿ ਅਨ੍ਤਰਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਘਾਤੇਤੁਂ ਇਚ੍ਛਤਿ। ਰਾਜਨ੍ਤੇਪੁਰਂ ਹਤ੍ਥਿਸਮ੍ਮਦ੍ਦਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਹਤ੍ਥੀਹਿ ਸਮ੍ਮਦ੍ਦੋ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਹਤ੍ਥਿਸਮ੍ਮਦ੍ਦਂ; ਹਤ੍ਥਿਸਮ੍ਬਾਧਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਸ੍ਸਰਥਸਮ੍ਮਦ੍ਦਪਦੇਪਿ ਰਜਨੀਯਾਨੀਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤੇਪੁਰੇ ਏਦਿਸਾਨਿ ਰੂਪਾਦੀਨਿ।
੪੯੮. ਮੁਦ੍ਧਾવਸਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਮੁਦ੍ਧਨਿ ਅવਸਿਤ੍ਤਸ੍ਸ। ਅਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤੋ ਰਾਜਾ ਇਤੋਤਿ ਅਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਰਾਜਕਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਨਿਕ੍ਖਨ੍ਤਰਾਜਕੇ; ਸਯਨਿਘਰੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਰਤਨਂ ਅਨਿਗ੍ਗਤਰਤਨਕੇ; ਸਯਨਿਘਰੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਕਥਿਨਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਾਯવਾਚਤੋ ਕਾਯવਾਚਾਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਕਿਰਿਯਾਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਅਨ੍ਤੇਪੁਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਠਮਂ।
੨. ਰਤਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੫੦੨-੩. ਦੁਤਿਯੇ વਿਸ੍ਸਰਿਤ੍વਾਤਿ ਪਮੁਸ੍ਸਿਤ੍વਾ। ਪੁਣ੍ਣਪਤ੍ਤਂ ਨਾਮ ਸਤਤੋ ਪਞ੍ਚ ਕਹਾਪਣਾ। ਕ੍ਯਾਹਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਕਿਂ ਅਹਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਆਭਰਣਂ ਓਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾਤਿ ਮਹਾਲਤਂ ਨਾਮ ਨવਕੋਟਿਅਗ੍ਘਨਕਂ ਅਲਙ੍ਕਾਰਂ ਅਪਨੇਤ੍વਾ।
੫੦੪. ਅਨ੍ਤੇવਾਸੀਤਿ ਪਰਿਚਾਰਕੋ।
੫੦੬. ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਉਪਚਾਰੋ ਨਾਮ ਆਰਾਮਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਲੇਡ੍ਡੁਪਾਤਾ – ‘‘ਆવਸਥਸ੍ਸ ਪਨ ਸੁਪ੍ਪਪਾਤੋ વਾ ਮੁਸਲਪਾਤੋ વਾ’’ਤਿ ਮਹਾਪਚ੍ਚਰਿਯਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ ਆਪਤ੍ਤਿ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਸ੍ਸਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਤ੍ਥਾਯ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ, ਸਙ੍ਘਗਣਪੁਗ੍ਗਲਚੇਤਿਯਨવਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ ਦੁਕ੍ਕਟਂ, ਅવਸੇਸਂ ਮੁਤ੍ਤਾਦਿਰਤਨਂ ਅਤ੍ਤਨੋ વਾ ਸਙ੍ਘਾਦੀਨਂ વਾ ਅਤ੍ਥਾਯ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਉਗ੍ਗਣ੍ਹਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ વਾ ਦੁਕ੍ਕਟਂ। ਕਪ੍ਪਿਯવਤ੍ਥੁ વਾ ਅਕਪ੍ਪਿਯવਤ੍ਥੁ વਾ ਹੋਤੁ, ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਮਾਤੁ ਕਣ੍ਣਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਤਾਲ਼ਪਣ੍ਣਮ੍ਪਿ ਗਿਹਿਸਨ੍ਤਕਂ ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕਸੀਸੇਨ ਪਟਿਸਾਮੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਮੇવ।
ਸਚੇ
ਅਜ੍ਝਾਰਾਮੇ વਾ ਅਜ੍ਝਾવਸਥੇ વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਚੇ ਮਹਾવਿਹਾਰਸਦਿਸੋ ਮਹਾਰਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਤਤ੍ਥ ਪਾਕਾਰਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੇ ਪਰਿવੇਣੇ ਯਤ੍ਥ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ
ਰੂਪੇਨ વਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤੇਨ વਾ ਸਞ੍ਞਾਣਂ ਕਤ੍વਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਰੂਪਂ ਨਾਮ ਅਨ੍ਤੋਭਣ੍ਡਿਕਾਯ ਭਣ੍ਡਂ; ਤਸ੍ਮਾ ਭਣ੍ਡਿਕਂ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾ ਗਣੇਤ੍વਾ ਏਤ੍ਤਕਾ ਕਹਾਪਣਾ વਾ ਜਾਤਰੂਪਰਜਤਂ વਾਤਿ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬਂ। ਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਲਞ੍ਛਨਾਦਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਲਞ੍ਛਿਤਾਯ ਭਣ੍ਡਿਕਾਯ ਮਤ੍ਤਿਕਾਲਞ੍ਛਨਨ੍ਤਿ વਾ ਲਾਖਾਲਞ੍ਛਨਨ੍ਤਿ વਾ ਨੀਲਪਿਲੋਤਿਕਾਯ ਭਣ੍ਡਿਕਾ ਕਤਾਤਿ વਾ ਸੇਤਪਿਲੋਤਿਕਾਯ ਕਤਾਤਿ વਾ ਏવਮਾਦਿ ਸਬ੍ਬਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤਬ੍ਬਂ।
ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਤਿਰੂਪਾਤਿ ਲਜ੍ਜਿਨੋ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਕਾ। ਲੋਲਜਾਤਿਕਾਨਞ੍ਹਿ ਹਤ੍ਥੇ ਠਪੇਤੁਂ ਨ ਲਭਤਿ। ਯੋ ਪਨ ਨੇવ ਤਮ੍ਹਾ ਆવਾਸਾ ਪਕ੍ਕਮਤਿ, ਨ ਸਾਮਿਕੇ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਤੇਨਾਪਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚੀવਰਾਦਿਮੂਲਂ ਨ ਕਾਤਬ੍ਬਂ; ਥਾવਰਂ ਪਨ ਸੇਨਾਸਨਂ વਾ ਚੇਤਿਯਂ વਾ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ વਾ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਸਚੇ ਦੀਘਸ੍ਸ ਅਦ੍ਧੁਨੋ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਸਾਮਿਕੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ‘‘ਉਪਾਸਕ ਤવ ਸਨ੍ਤਕੇਨ ਇਦਂ ਨਾਮ ਕਤਂ, ਅਨੁਮੋਦਾਹੀ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ। ਸਚੇ ਅਨੁਮੋਦਤਿ, ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ; ਨੋ ਚੇ ਅਨੁਮੋਦਤਿ, ‘‘ਮਮ ਧਨਂ ਦੇਥਾ’’ਤਿ ਚੋਦੇਤਿਯੇવ, ਅਞ੍ਞਂ ਸਮਾਦਪੇਤ੍વਾ ਦਾਤਬ੍ਬਂ।
੫੦੭. ਰਤਨਸਮ੍ਮਤਂ વਿਸ੍ਸਾਸਂ ਗਣ੍ਹਾਤੀਤਿਆਦੀਸੁ ਆਮਾਸਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਅਨਾਮਾਸਂ ਨ વਟ੍ਟਤਿਯੇવ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਛਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਰਤਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦੁਤਿਯਂ।
੩. વਿਕਾਲਗਾਮਪ੍ਪવਿਸਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੫੦੮. ਤਤਿਯੇ – ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਨ੍ਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਸ੍ਸ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਭੂਤਂ ਕਥਂ। ਰਾਜਕਥਨ੍ਤਿ ਰਾਜਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤ ਕਥਂ। ਚੋਰਕਥਾਦੀਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ।
੫੧੨. ਸਨ੍ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਂ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ
ਕੁਲਘਰੇ વਾ ਆਸਨਸਾਲਾਯ વਾ ਭਤ੍ਤਕਿਚ੍ਚਂ ਕਤ੍વਾ ਤੇਲਭਿਕ੍ਖਾਯ વਾ ਸਪ੍ਪਿਭਿਕ੍ਖਾਯ વਾ ਚਰਿਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਸਚੇ ਪਸ੍ਸੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਥਿ, ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। ਅਸਨ੍ਤੇ ਨਤ੍ਥੀਤਿ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬਂ। વੀਥਿਂ ਓਤਰਿਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਆਪੁਚ੍ਛਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾਪਿ ਚਰਿਤਬ੍ਬਮੇવ। ਗਾਮਮਜ੍ਝੇਨ ਮਗ੍ਗੋ ਹੋਤਿ, ਤੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤੇਲਾਦਿਭਿਕ੍ਖਾਯ ਚਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨੇ ਸਚੇ ਪਸ੍ਸੇ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਤ੍ਥਿ, ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਚਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਮਗ੍ਗਾ ਅਨੋਕ੍ਕਮ੍ਮ ਭਿਕ੍ਖਾਯ ਚਰਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਆਪੁਚ੍ਛਨਕਿਚ੍ਚਂ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਪਰਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗਾਮਸ੍ਸ ਉਪਚਾਰੋ ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨੇ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
੫੧੫. ਅਨ੍ਤਰਾਰਾਮਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ ਨ ਕੇવਲਂ ਅਨਾਪੁਚ੍ਛਾ ਕਾਯਬਨ੍ਧਨਂ ਅਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਅਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਸ੍ਸਪਿ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਆਪਦਾਸੂਤਿ ਸੀਹੋ વਾ ਬ੍ਯਗ੍ਘੋ વਾ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਮੇਘੋ વਾ ਉਟ੍ਠੇਤਿ, ਅਞ੍ਞੋ વਾ ਕੋਚਿ ਉਪਦ੍ਦવੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਨਾਪਤ੍ਤਿ। ਏવਰੂਪਾਸੁ ਆਪਦਾਸੁ ਬਹਿਗਾਮਤੋ ਅਨ੍ਤੋਗਾਮਂ ਪવਿਸਿਤੁਂ વਟ੍ਟਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ।
ਕਥਿਨਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ
વਿਕਾਲਗਾਮਪ੍ਪવਿਸਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਤਤਿਯਂ।
੪. ਸੂਚਿਘਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੫੧੭-੨੦. ਚਤੁਤ੍ਥੇ – ਭੇਦਨਮੇવ ਭੇਦਨਕਂ; ਤਂ ਅਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਭੇਦਨਕਮੇવ। ਅਰਣਿਕੇਤਿ ਅਰਣਿਧਨੁਕੇ। વਿਧੇਤਿ વੇਧਕੇ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਛਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ – ਕਿਰਿਯਂ, ਨੋਸਞ੍ਞਾવਿਮੋਕ੍ਖਂ, ਅਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਣ੍ਣਤ੍ਤਿવਜ੍ਜਂ, ਕਾਯਕਮ੍ਮਂ, વਚੀਕਮ੍ਮਂ, ਤਿਚਿਤ੍ਤਂ, ਤਿવੇਦਨਨ੍ਤਿ।
ਸੂਚਿਘਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ।
੫. ਮਞ੍ਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੫੨੨. ਪਞ੍ਚਮੇ ਛੇਦਨਕਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।
੫੨੫. ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਸਚੇ ਨ ਛਿਨ੍ਦਿਤੁਕਾਮੋ ਹੋਤਿ, ਭੂਮਿਯਂ ਨਿਖਣਿਤ੍વਾ
ਮਞ੍ਚਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਪਞ੍ਚਮਂ।
੬. ਤੂਲੋਨਦ੍ਧਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੫੨੬. ਛਟ੍ਠੇ – ਤੂਲਂ ਓਨਦ੍ਧਮੇਤ੍ਥਾਤਿ ਤੂਲੋਨਦ੍ਧਂ; ਤੂਲਂ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਚਿਮਿਲਿਕਾਯ ਓਨਦ੍ਧਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਛਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ।
ਤੂਲੋਨਦ੍ਧਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਛਟ੍ਠਂ।
੭. ਨਿਸੀਦਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੫੩੧-੪. ਸਤ੍ਤਮੇ ਨਿਸੀਦਨਂ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਥ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਂ? ਚੀવਰਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਪਣੀਤਭੋਜਨવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ – ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਾਯਗੁਤ੍ਤਿਯਾ ਚੀવਰਗੁਤ੍ਤਿਯਾ ਸੇਨਾਸਨਗੁਤ੍ਤਿਯਾ ਨਿਸੀਦਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੫੩)। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਪੁਰਾਣਾਸਿਕੋਟ੍ਠੋਤਿ ਯਥਾ ਨਾਮ ਪੁਰਾਣਚਮ੍ਮਕਾਰੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਯਥਾ ਹਿ ਚਮ੍ਮਕਾਰੋ ਚਮ੍ਮਂ વਿਤ੍ਥਤਂ ਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਇਤੋ ਚਿਤੋ ਚ ਸਮਞ੍ਛਤਿ, ਕਡ੍ਢਤਿ; ਏવਂ ਸੋਪਿ ਤਂ ਨਿਸੀਦਨਂ। ਤੇਨ ਤਂ ਭਗવਾ ਏવਮਾਹ – ‘‘ਨਿਸੀਦਨਂ ਨਾਮ ਸਦਸਂ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ ਸਨ੍ਥਤਸਦਿਸਂ ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਮਿਂ ਅਨ੍ਤੇ ਸੁਗਤવਿਦਤ੍ਥਿਯਾ વਿਦਤ੍ਥਿਮਤ੍ਤੇ ਪਦੇਸੇ ਦ੍વੀਸੁ ਠਾਨੇਸੁ ਫਾਲੇਤ੍વਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਦਸਾ ਕਰਿਯਨ੍ਤਿ, ਤਾਹਿ ਦਸਾਹਿ ਸਦਸਂ ਨਾਮ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਛਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ।
ਨਿਸੀਦਨਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਸਤ੍ਤਮਂ।
੮. ਕਣ੍ਡੁਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੫੩੭. ਅਟ੍ਠਮੇ ਕਣ੍ਡੁਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਥ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ? ਚੀવਰਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ ਬੇਲਟ੍ਠਸੀਸવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ। વੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਤਤ੍ਥ – ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਸ੍ਸ ਕਣ੍ਡੁ વਾ ਪਿਲ਼ਕਾ વਾ ਅਸ੍ਸਾવੋ વਾ ਥੁਲ੍ਲਕਚ੍ਛੁ વਾ ਆਬਾਧੋ ਤਸ੍ਸ ਕਣ੍ਡੁਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿ’’ਨ੍ਤਿ (ਮਹਾવ॰ ੩੫੪)।
੫੩੯. ਯਸ੍ਸ ਅਧੋਨਾਭਿ ਉਬ੍ਭਜਾਣੁਮਣ੍ਡਲਨ੍ਤਿ ਯਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨਾਭਿਯਾ ਹੇਟ੍ਠਾ ਜਾਣੁਮਣ੍ਡਲਾਨਂ ਉਪਰਿ। ਕਣ੍ਡੂਤਿ ਕਚ੍ਛੁ। ਪਿਲ਼ਕਾਤਿ ਲੋਹਿਤਤੁਣ੍ਡਿਕਾ ਸੁਖੁਮਪਿਲ਼ਕਾ। ਅਸ੍ਸਾવੋਤਿ ਅਰਿਸਭਗਨ੍ਦਰਮਧੁਮੇਹਾਦੀਨਂ વਸੇਨ ਅਸੁਚਿਪਗ੍ਘਰਣਕਂ। ਥੁਲ੍ਲਕਚ੍ਛੁ વਾ ਆਬਾਧੋਤਿ ਮਹਾਪਿਲ਼ਕਾਬਾਧੋ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਸੇਸਮੇਤ੍ਥ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਛਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ।
ਕਣ੍ਡੁਪਟਿਚ੍ਛਾਦਿਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਅਟ੍ਠਮਂ।
੯. વਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੫੪੨. ਨવਮੇ વਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਕਤ੍ਥ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ? ਚੀવਰਕ੍ਖਨ੍ਧਕੇ
વਸ੍ਸਿਕਸਾਟਿਕਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਨવਮਂ।
੧੦. ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦવਣ੍ਣਨਾ
੫੪੭. ਦਸਮੇ – ਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲੋਮਕੋਤਿ ਚਤੂਹਿ ਅਙ੍ਗੁਲੇਹਿ ਊਨਕਪ੍ਪਮਾਣੋ। ਸੇਸਂ ਉਤ੍ਤਾਨਮੇવ। ਛਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ।
ਨਨ੍ਦਤ੍ਥੇਰਸਿਕ੍ਖਾਪਦਂ ਦਸਮਂ।
ਸਮਤ੍ਤੋ વਣ੍ਣਨਾਕ੍ਕਮੇਨ ਰਤਨવਗ੍ਗੋ ਨવਮੋ।
ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾ ਖੋਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવਾਤਿ।
ਸਮਨ੍ਤਪਾਸਾਦਿਕਾਯ વਿਨਯਸਂવਣ੍ਣਨਾਯ
ਖੁਦ੍ਦਕવਣ੍ਣਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਕਣ੍ਡਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ।