੫. ਚਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਕੋ
੧੪੭. ਸੋਣਕੋਲ਼ਿવਿਸવਤ੍ਥੁ
੨੪੨. ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ ਰਾਜਗਹੇ વਿਹਰਤਿ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ ਪਬ੍ਬਤੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਰਾਜਾ ਮਾਗਧੋ ਸੇਨਿਯੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਅਸੀਤਿਯਾ ਗਾਮਸਹਸ੍ਸੇਸੁ ਇਸ੍ਸਰਿਯਾਧਿਪਚ੍ਚਂ ਰਜ੍ਜਂ ਕਾਰੇਤਿ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਚਮ੍ਪਾਯਂ ਸੋਣੋ ਨਾਮ ਕੋਲ਼ਿવਿਸੋ ਕੋਲ਼ਿવੀਸੋ (ਸੀ॰) ਸੇਟ੍ਠਿਪੁਤ੍ਤੋ ਸੁਖੁਮਾਲੋ ਹੋਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਪਾਦਤਲੇਸੁ ਲੋਮਾਨਿ ਜਾਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਰਾਜਾ ਮਾਗਧੋ ਸੇਨਿਯੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਤਾਨਿ ਅਸੀਤਿ ਗਾਮਿਕਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤ੍વਾ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਰਣੀਯੇਨ ਸੋਣਸ੍ਸ ਕੋਲ਼ਿવਿਸਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਦੂਤਂ ਪਾਹੇਸਿ – ਆਗਚ੍ਛਤੁ ਸੋਣੋ, ਇਚ੍ਛਾਮਿ ਸੋਣਸ੍ਸ ਆਗਤਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋਣਸ੍ਸ ਕੋਲ਼ਿવਿਸਸ੍ਸ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਸੋਣਂ ਕੋਲ਼ਿવਿਸਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਰਾਜਾ ਤੇ, ਤਾਤ ਸੋਣ, ਪਾਦੇ ਦਕ੍ਖਿਤੁਕਾਮੋ। ਮਾ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਤਾਤ ਸੋਣ, ਯੇਨ ਰਾਜਾ ਤੇਨ ਪਾਦੇ ਅਭਿਪ੍ਪਸਾਰੇਯ੍ਯਾਸਿ। ਰਞ੍ਞੋ ਪੁਰਤੋ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦ। ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ ਤੇ ਰਾਜਾ ਪਾਦੇ ਦਕ੍ਖਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋਣਂ ਕੋਲ਼ਿવਿਸਂ ਸਿવਿਕਾਯ ਆਨੇਸੁਂ। ਅਥ ਖੋ ਸੋਣੋ ਕੋਲ਼ਿવਿਸੋ ਯੇਨ ਰਾਜਾ ਮਾਗਧੋ ਸੇਨਿਯੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਮਾਗਧਂ ਸੇਨਿਯਂ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਪੁਰਤੋ ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੇਨ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਰਾਜਾ ਮਾਗਧੋ ਸੇਨਿਯੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਸੋਣਸ੍ਸ ਕੋਲ਼ਿવਿਸਸ੍ਸ ਪਾਦਤਲੇਸੁ ਲੋਮਾਨਿ ਜਾਤਾਨਿ। ਅਥ ਖੋ ਰਾਜਾ ਮਾਗਧੋ ਸੇਨਿਯੋ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰੋ ਤਾਨਿ ਅਸੀਤਿ ਗਾਮਿਕਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕੇ ਅਤ੍ਥੇ ਅਨੁਸਾਸਿਤ੍વਾ ਉਯ੍ਯੋਜੇਸਿ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹੇ ਖ੍વਤ੍ਥ, ਭਣੇ, ਮਯਾ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਿਕੇ ਅਤ੍ਥੇ ਅਨੁਸਾਸਿਤਾ; ਗਚ੍ਛਥ, ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਯਿਰੁਪਾਸਥ; ਸੋ ਨੋ ਭਗવਾ ਸਮ੍ਪਰਾਯਿਕੇ ਅਤ੍ਥੇ ਅਨੁਸਾਸਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਤਾਨਿ ਅਸੀਤਿ ਗਾਮਿਕਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਯੇਨ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਗਤੋ ਭਗવਤੋ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ ਹੋਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤਾਨਿ ਅਸੀਤਿ ਗਾਮਿਕਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਗਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸਾਗਤਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਇਮਾਨਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਸੀਤਿ ਗਾਮਿਕਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਇਧੂਪਸਙ੍ਕਨ੍ਤਾਨਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ; ਸਾਧੁ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਲਭੇਯ੍ਯਾਮ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਤੁਮ੍ਹੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਇਧੇવ ਤਾવ ਹੋਥ, ਯਾવਾਹਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਟਿવੇਦੇਮੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਗਤੋ ਤੇਸਂ ਅਸੀਤਿਯਾ ਗਾਮਿਕਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਪੁਰਤੋ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨਾਨਂ ਪਾਟਿਕਾਯ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਪੁਰਤੋ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਇਮਾਨਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਸੀਤਿ ਗਾਮਿਕਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਇਧੂਪਸਙ੍ਕਨ੍ਤਾਨਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ; ਯਸ੍ਸ ਦਾਨਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਕਾਲਂ ਮਞ੍ਞਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਤ੍વਂ, ਸਾਗਤ, વਿਹਾਰਪਚ੍ਛਾਯਾਯਂ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਗਤੋ ਭਗવਤੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਿਤ੍વਾ ਪੀਠਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਪੁਰਤੋ ਨਿਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤੇਸਂ ਅਸੀਤਿਯਾ ਗਾਮਿਕਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਪੁਰਤੋ ਪੇਕ੍ਖਮਾਨਾਨਂ ਪਾਟਿਕਾਯ ਉਮ੍ਮੁਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વਿਹਾਰਪਚ੍ਛਾਯਾਯਂ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ વਿਹਾਰਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ વਿਹਾਰਪਚ੍ਛਾਯਾਯਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥ ਖੋ ਤਾਨਿ ਅਸੀਤਿ ਗਾਮਿਕਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ। ਅਥ ਖੋ ਤਾਨਿ ਅਸੀਤਿ ਗਾਮਿਕਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂਯੇવ ਸਾਗਤਂ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਤਥਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਤੇਸਂ ਅਸੀਤਿਯਾ ਗਾਮਿਕਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸਾਗਤਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਤੇਨ ਹਿ ਤ੍વਂ, ਸਾਗਤ, ਭਿਯ੍ਯੋਸੋਮਤ੍ਤਾਯ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਗਤੋ ਭਗવਤੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਿਤ੍વਾ વੇਹਾਸਂ ਅਬ੍ਭੁਗ੍ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ ਚਙ੍ਕਮਤਿਪਿ, ਤਿਟ੍ਠਤਿਪਿ, ਨਿਸੀਦਤਿਪਿ, ਸੇਯ੍ਯਮ੍ਪਿ ਕਪ੍ਪੇਤਿ, ਧੂਮਾਯਤਿਪਿ ਧੂਪਾਯਤਿਪਿ (ਸੀ॰), ਪਧੂਪਾਯਤਿਪਿ (ਸ੍ਯਾ॰) ਪਜ੍ਜਲਤਿਪਿ, ਅਨ੍ਤਰਧਾਯਤਿਪਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਾਗਤੋ ਆਕਾਸੇ ਅਨ੍ਤਲਿਕ੍ਖੇ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਂ ਇਦ੍ਧਿਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇਸੁ ਸਿਰਸਾ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ; ਸਾવਕੋਹਮਸ੍ਮਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ; ਸਾવਕੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤਾਨਿ ਅਸੀਤਿ ਗਾਮਿਕਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ‘‘ਅਚ੍ਛਰਿਯਂ વਤ ਭੋ! ਅਬ੍ਭੁਤਂ વਤ ਭੋ! ਸਾવਕੋਪਿ ਨਾਮ ਏવਂ ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਏવਂ ਮਹਾਨੁਭਾવੋ, ਅਹੋ ਨੂਨ ਸਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ ਸਮਨ੍ਨਾਹਰਨ੍ਤਿ, ਨੋ ਤਥਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸਾਗਤਂ।
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਤੇਸਂ ਅਸੀਤਿਯਾ ਗਾਮਿਕਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਂ ਕਥਂ ਕਥੇਸਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਦਾਨਕਥਂ ਸੀਲਕਥਂ ਸਗ੍ਗਕਥਂ , ਕਾਮਾਨਂ ਆਦੀਨવਂ ਓਕਾਰਂ ਸਂਕਿਲੇਸਂ, ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮੇ ਆਨਿਸਂਸਂ ਪਕਾਸੇਸਿ। ਯਦਾ ਤੇ ਭਗવਾ ਅਞ੍ਞਾਸਿ ਕਲ੍ਲਚਿਤ੍ਤੇ, ਮੁਦੁਚਿਤ੍ਤੇ, વਿਨੀવਰਣਚਿਤ੍ਤੇ, ਉਦਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੇ, ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੇ, ਅਥ ਯਾ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਮੁਕ੍ਕਂਸਿਕਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ, ਤਂ ਪਕਾਸੇਸਿ – ਦੁਕ੍ਖਂ, ਸਮੁਦਯਂ, ਨਿਰੋਧਂ, ਮਗ੍ਗਂ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਸੁਦ੍ਧਂ વਤ੍ਥਂ ਅਪਗਤਕਾਲ਼ਕਂ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਰਜਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯ, ਏવਮੇવਂ ਤੇਸਂ ਅਸੀਤਿਯਾ ਗਾਮਿਕਸਹਸ੍ਸਾਨਂ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਆਸਨੇ વਿਰਜਂ વੀਤਮਲਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਖੁਂ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਯਂਕਿਞ੍ਚਿ ਸਮੁਦਯਧਮ੍ਮਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਤਂ ਨਿਰੋਧਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮਾ ਪਤ੍ਤਧਮ੍ਮਾ વਿਦਿਤਧਮ੍ਮਾ ਪਰਿਯੋਗਾਲ਼੍ਹਧਮ੍ਮਾ ਤਿਣ੍ਣવਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾ વਿਗਤਕਥਂਕਥਾ વੇਸਾਰਜ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਅਪਰਪ੍ਪਚ੍ਚਯਾ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਂ વਾ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ વਾ વਿવਰੇਯ੍ਯ, ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ વਾ ਤੇਲਪਜ੍ਜੋਤਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ – ‘‘ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਰੂਪਾਨਿ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀ’’ਤਿ, ਏવਮੇવਂ ਭਗવਤਾ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਪਕਾਸਿਤੋ। ਏਤੇ ਮਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮ। ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ। ਉਪਾਸਕੇ ਨੋ ਭਗવਾ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤੇ ਸਰਣਂ ਗਤੇ’’ਤਿ।
ਸੋਣਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ
੨੪੩. ਅਥ ਖੋ ਸੋਣਸ੍ਸ ਕੋਲ਼ਿવਿਸਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ ‘‘ਯਥਾ ਯਥਾ ਖੋ ਅਹਂ ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਨਯਿਦਂ ਸੁਕਰਂ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਤਾ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਸਙ੍ਖਲਿਖਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤੁਂ; ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍વਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤਾਨਿ ਅਸੀਤਿ ਗਾਮਿਕਸਹਸ੍ਸਾਨਿ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਮਿਸੁਂ। ਅਥ ਖੋ ਸੋਣੋ ਕੋਲ਼ਿવਿਸੋ ਅਚਿਰਪਕ੍ਕਨ੍ਤੇਸੁ ਤੇਸੁ ਅਸੀਤਿਯਾ ਗਾਮਿਕਸਹਸ੍ਸੇਸੁ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸੋਣੋ ਕੋਲ਼ਿવਿਸੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਯਥਾ ਯਥਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਤਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਨਯਿਦਂ ਸੁਕਰਂ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਤਾ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਸਙ੍ਖਲਿਖਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤੁਂ। ਇਚ੍ਛਾਮਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍વਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ। ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ’’ਤਿ। ਅਲਤ੍ਥ ਖੋ ਸੋਣੋ ਕੋਲ਼ਿવਿਸੋ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ, ਅਲਤ੍ਥ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ। ਅਚਿਰੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਚ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਸੋਣੋ ਸੀਤવਨੇ વਿਹਰਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਸ੍ਸ ਚਙ੍ਕਮਤੋ ਪਾਦਾ ਭਿਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਚਙ੍ਕਮੋ ਲੋਹਿਤੇਨ ਫੁਟੋ ਹੋਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਗવਾਘਾਤਨਂ। ਇਤੋ ਪਰਂ ਯਾવ ਇਮਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁਸ੍ਸ ਅવਸਾਨਂ ਤਾવ ਪਾਠੋ ਅ॰ ਨਿ॰ ੬.੫੫ ਆਦਯੋ ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੋਣਸ੍ਸ ਰਹੋਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਸ੍ਸ ਏવਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਯੇ ਖੋ ਕੇਚਿ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਾ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਅਹਂ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ। ਅਥ ਚ ਪਨ ਮੇ ਨਾਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਕੁਲੇ ਭੋਗਾ; ਸਕ੍ਕਾ ਭੋਗੇ ਚ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ, ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਕਾਤੁਂ। ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਭੋਗੇ ਚ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯਂ, ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਕਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੋਣਸ੍ਸ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋਪਰਿવਿਤਕ੍ਕਮਞ੍ਞਾਯ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮਿਞ੍ਜਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਪਸਾਰੇਯ੍ਯ, ਪਸਾਰਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਸਮਿਞ੍ਜੇਯ੍ਯ ਏવਮੇવ – ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਸੀਤવਨੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸੇਨਾਸਨਚਾਰਿਕਂ ਆਹਿਣ੍ਡਨ੍ਤੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਤੋ ਸੋਣਸ੍ਸ ਚਙ੍ਕਮੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਭਗવਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੋਣਸ੍ਸ ਚਙ੍ਕਮਂ ਲੋਹਿਤੇਨ ਫੁਟਂ, ਦਿਸ੍વਾਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਕਸ੍ਸ ਨ੍વਾਯਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਙ੍ਕਮੋ ਲੋਹਿਤੇਨ ਫੁਟੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਗવਾਘਾਤਨ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਆਯਸ੍ਮਤੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੋਣਸ੍ਸ ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਸ੍ਸ ਚਙ੍ਕਮਤੋ ਪਾਦਾ ਭਿਜ੍ਜਿਂਸੁ। ਤਸ੍ਸਾਯਂ ਚਙ੍ਕਮੋ ਲੋਹਿਤੇਨ ਫੁਟੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਗવਾਘਾਤਨ’’ਨ੍ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਤੋ ਸੋਣਸ੍ਸ વਿਹਾਰੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਖੋ ਸੋਣੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸੋਣਂ ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਨਨੁ ਤੇ, ਸੋਣ, ਰਹੋਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਸ੍ਸ ਏવਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ – ‘ਯੇ ਖੋ ਕੇਚਿ ਭਗવਤੋ ਸਾવਕਾ ਆਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਅਹਂ ਤੇਸਂ ਅਞ੍ਞਤਰੋ। ਅਥ ਚ ਪਨ ਮੇ ਨਾਨੁਪਾਦਾਯ ਆਸવੇਹਿ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ। ਸਂવਿਜ੍ਜਨ੍ਤਿ ਖੋ ਪਨ ਮੇ ਕੁਲੇ ਭੋਗਾ; ਸਕ੍ਕਾ ਭੋਗੇ ਚ ਭੁਞ੍ਜਿਤੁਂ, ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਕਾਤੁਂ। ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਹੀਨਾਯਾવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਭੋਗੇ ਚ ਭੁਞ੍ਜੇਯ੍ਯਂ, ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਚ ਕਰੇਯ੍ਯ’’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ । ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਸੋਣ, ਕੁਸਲੋ ਤ੍વਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਗਾਰਿਕਭੂਤੋ વੀਣਾਯ ਤਨ੍ਤਿਸ੍ਸਰੇ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਸੋਣ, ਯਦਾ ਤੇ વੀਣਾਯ ਤਨ੍ਤਿਯੋ ਅਚ੍ਚਾਯਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਪਿ ਨੁ ਤੇ વੀਣਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਰવਤੀ વਾ ਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਾ વਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਸੋਣ, ਯਦਾ ਤੇ વੀਣਾਯ ਤਨ੍ਤਿਯੋ ਅਤਿਸਿਥਿਲਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਪਿ ਨੁ ਤੇ વੀਣਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਰવਤੀ વਾ ਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਾ વਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਸੋਣ, ਯਦਾ ਤੇ વੀਣਾਯ ਤਨ੍ਤਿਯੋ ਨੇવ ਅਚ੍ਚਾਯਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਨਾਤਿਸਿਥਿਲਾ, ਸਮੇ ਗੁਣੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ, ਅਪਿ ਨੁ ਤੇ વੀਣਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਸਮਯੇ ਸਰવਤੀ વਾ ਹੋਤਿ, ਕਮ੍ਮਞ੍ਞਾ વਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਸੋਣ, ਅਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧવੀਰਿਯਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ , ਅਤਿਲੀਨવੀਰਿਯਂ ਕੋਸਜ੍ਜਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤਿ। ਤਸ੍ਮਾਤਿਹ ਤ੍વਂ, ਸੋਣ, વੀਰਿਯਸਮਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਹ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਞ੍ਚ ਸਮਤਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸੋਣੋ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸੋਣਂ ਇਮਿਨਾ ਓવਾਦੇਨ ਓવਦਿਤ੍વਾ – ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਨਾਮ ਬਲવਾ ਪੁਰਿਸੋ ਸਮ੍ਮਿਞ੍ਜਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਪਸਾਰੇਯ੍ਯ, ਪਸਾਰਿਤਂ વਾ ਬਾਹਂ ਸਮਿਞ੍ਜੇਯ੍ਯ ਏવਮੇવ – ਸੀਤવਨੇ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੋਣਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖੇ ਅਨ੍ਤਰਹਿਤੋ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਪਾਤੁਰਹੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸੋਣੋ ਅਪਰੇਨ ਸਮਯੇਨ વੀਰਿਯਸਮਤਂ ਅਧਿਟ੍ਠਾਸਿ, ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਾਨਞ੍ਚ ਸਮਤਂ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਿ, ਤਤ੍ਥ ਚ ਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਅਗ੍ਗਹੇਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸੋਣੋ, ਏਕੋ વੂਪਕਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤੋ ਆਤਾਪੀ ਪਹਿਤਤ੍ਤੋ વਿਹਰਨ੍ਤੋ, ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ – ਯਸ੍ਸਤ੍ਥਾਯ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਨ੍ਤਿ – ਤਦਨੁਤ੍ਤਰਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਪਰਿਯੋਸਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਾਸਿ। ‘ਖੀਣਾ ਜਾਤਿ, વੁਸਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ, ਕਤਂ ਕਰਣੀਯਂ, ਨਾਪਰਂ ਇਤ੍ਥਤ੍ਤਾਯਾ’ਤਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਸਿ। ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਚ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਸੋਣੋ ਅਰਹਤਂ ਅਹੋਸਿ।
੨੪੪. ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੋਣਸ੍ਸ ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸੋਣੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸੋਣੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ਯੋ ਸੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਰਹਂ ਖੀਣਾਸવੋ વੁਸਿਤવਾ ਕਤਕਰਣੀਯੋ ਓਹਿਤਭਾਰੋ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਸਦਤ੍ਥੋ ਪਰਿਕ੍ਖੀਣਭવਸਞ੍ਞੋਜਨੋ ਸਮ੍ਮਦਞ੍ਞਾ વਿਮੁਤ੍ਤੋ, ਸੋ ਛਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ – ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਪવਿવੇਕਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ , ਅਸਮ੍ਮੋਹਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਸਿਯਾ ਖੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਏવਮਸ੍ਸ – ‘ਕੇવਲਂ ਸਦ੍ਧਾਮਤ੍ਤਕਂ ਨੂਨ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ, ਨ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏવਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਖੀਣਾਸવੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, વੁਸਿਤવਾ, ਕਤਕਰਣੀਯੋ, ਕਰਣੀਯਮਤ੍ਤਾਨਂ ਅਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਕਤਸ੍ਸ વਾ ਪਟਿਚਯਂ ਖਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸ વੀਤਰਾਗਤ੍ਤਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਖਯਾ ਦੋਸਸ੍ਸ વੀਤਦੋਸਤ੍ਤਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਖਯਾ ਮੋਹਸ੍ਸ વੀਤਮੋਹਤ੍ਤਾ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਸਿਯਾ ਖੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਏવਮਸ੍ਸ – ‘ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਂ ਨੂਨ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਨਿਕਾਮਯਮਾਨੋ ਪવਿવੇਕਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ। ਨ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏવਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਖੀਣਾਸવੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, વੁਸਿਤવਾ, ਕਤਕਰਣੀਯੋ, ਕਰਣੀਯਮਤ੍ਤਾਨਂ ਕਰਣੀਯਂ ਅਤ੍ਤਨੋ (ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਪਾਲ਼ਿਯਂ) ਅਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਕਤਸ੍ਸ વਾ ਪਟਿਚਯਂ, ਖਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸ વੀਤਰਾਗਤ੍ਤਾ ਪવਿવੇਕਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਖਯਾ ਦੋਸਸ੍ਸ વੀਤਦੋਸਤ੍ਤਾ ਪવਿવੇਕਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਖਯਾ ਮੋਹਸ੍ਸ વੀਤਮੋਹਤ੍ਤਾ ਪવਿવੇਕਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਸਿਯਾ ਖੋ ਪਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਧੇਕਚ੍ਚਸ੍ਸ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਏવਮਸ੍ਸ – ‘ਸੀਲਬ੍ਬਤਪਰਾਮਾਸਂ ਨੂਨ ਅਯਮਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਰਤੋ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ’ਤਿ। ਨ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏવਂ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਖੀਣਾਸવੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, વੁਸਿਤવਾ, ਕਤਕਰਣੀਯੋ, ਕਰਣੀਯਮਤ੍ਤਾਨਂ ਅਸਮਨੁਪਸ੍ਸਨ੍ਤੋ ਕਤਸ੍ਸ વਾ ਪਟਿਚਯਂ, ਖਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸ વੀਤਰਾਗਤ੍ਤਾ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਖਯਾ ਦੋਸਸ੍ਸ વੀਤਦੋਸਤ੍ਤਾ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਖਯਾ ਮੋਹਸ੍ਸ વੀਤਮੋਹਤ੍ਤਾ ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਖਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸ વੀਤਰਾਗਤ੍ਤਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਖਯਾ ਦੋਸਸ੍ਸ વੀਤਦੋਸਤ੍ਤਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਖਯਾ ਮੋਹਸ੍ਸ વੀਤਮੋਹਤ੍ਤਾ ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਖਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸ વੀਤਰਾਗਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਖਯਾ ਦੋਸਸ੍ਸ વੀਤਦੋਸਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਖਯਾ ਮੋਹਸ੍ਸ વੀਤਮੋਹਤ੍ਤਾ ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਖਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸ વੀਤਰਾਗਤ੍ਤਾ ਅਸਮ੍ਮੋਹਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਖਯਾ ਦੋਸਸ੍ਸ વੀਤਦੋਸਤ੍ਤਾ ਅਸਮ੍ਮੋਹਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਖਯਾ ਮੋਹਸ੍ਸ વੀਤਮੋਹਤ੍ਤਾ ਅਸਮ੍ਮੋਹਾਧਿਮੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਏવਂ ਸਮ੍ਮਾ વਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭੁਸਾ ਚੇਪਿ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨੇવਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨ੍ਤਿ। ਅਮਿਸ੍ਸੀਕਤਮੇવਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਠਿਤਂ, ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, વਯਞ੍ਚਸ੍ਸਾਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਭੁਸਾ ਚੇਪਿ ਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਸਦ੍ਦਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਗਨ੍ਧਾ… ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ… ਕਾਯવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਮਨੋવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸ੍ਸ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨੇવਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨ੍ਤਿ; ਅਮਿਸ੍ਸੀਕਤਮੇવਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਠਿਤਂ, ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, વਯਞ੍ਚਸ੍ਸਾਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੇਲੋ ਪਬ੍ਬਤੋ ਅਚ੍ਛਿਦ੍ਦੋ ਅਸੁਸਿਰੋ ਏਕਗ੍ਘਨੋ, ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਚੇਪਿ ਦਿਸਾਯ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਭੁਸਾ વਾਤવੁਟ੍ਠਿ, ਨੇવ ਨਂ ਸਙ੍ਕਮ੍ਪੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯ; ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਚੇਪਿ ਦਿਸਾਯ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਭੁਸਾ વਾਤવੁਟ੍ਠਿ…ਪੇ॰… ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਚੇਪਿ ਦਿਸਾਯ…ਪੇ॰… ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਚੇਪਿ ਦਿਸਾਯ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ ਭੁਸਾ વਾਤવੁਟ੍ਠਿ, ਨੇવ ਨਂ ਸਙ੍ਕਮ੍ਪੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮ੍ਪਕਮ੍ਪੇਯ੍ਯ ਨ ਸਮ੍ਪવੇਧੇਯ੍ਯ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏવਂ ਸਮ੍ਮਾ વਿਮੁਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭੁਸਾ ਚੇਪਿ ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਚਕ੍ਖੁਸ੍ਸ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨੇવਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨ੍ਤਿ; ਅਮਿਸ੍ਸੀਕਤਮੇવਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਠਿਤਂ, ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, વਯਞ੍ਚਸ੍ਸਾਨੁਪਸ੍ਸਤਿ। ਭੁਸਾ ਚੇਪਿ ਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਸਦ੍ਦਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਗਨ੍ਧਾ… ਜਿવ੍ਹਾવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ… ਕਾਯવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ… ਮਨੋવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਧਮ੍ਮਾ ਮਨਸ੍ਸ ਆਪਾਥਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਨੇવਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਰਿਯਾਦਿਯਨ੍ਤਿ; ਅਮਿਸ੍ਸੀਕਤਮੇવਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ, ਠਿਤਂ, ਆਨੇਞ੍ਜਪ੍ਪਤ੍ਤਂ, વਯਞ੍ਚਸ੍ਸਾਨੁਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।
ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਂ ਅਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਪવਿવੇਕਞ੍ਚ ਚੇਤਸੋ।
ਅਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਉਪਾਦਾਨਕ੍ਖਯਸ੍ਸ ਚ॥
ਤਣ੍ਹਕ੍ਖਯਾਧਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ , ਅਸਮ੍ਮੋਹਞ੍ਚ ਚੇਤਸੋ।
ਦਿਸ੍વਾ ਆਯਤਨੁਪ੍ਪਾਦਂ, ਸਮ੍ਮਾ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਮੁਚ੍ਚਤਿ॥
ਤਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾવਿਮੁਤ੍ਤਸ੍ਸ, ਸਨ੍ਤਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ।
ਕਤਸ੍ਸ ਪਟਿਚਯੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਕਰਣੀਯਂ ਨ વਿਜ੍ਜਤਿ॥
ਸੇਲੋ ਯਥਾ ਏਕਗ੍ਘਨੋ, વਾਤੇਨ ਨ ਸਮੀਰਤਿ।
ਏવਂ ਰੂਪਾ ਰਸਾ ਸਦ੍ਦਾ, ਗਨ੍ਧਾ ਫਸ੍ਸਾ ਚ ਕੇવਲਾ॥
ਇਟ੍ਠਾ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਿਟ੍ਠਾ ਚ, ਨ ਪવੇਧੇਨ੍ਤਿ ਤਾਦਿਨੋ।
ਠਿਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ વਿਪ੍ਪਮੁਤ੍ਤਂ, વਯਞ੍ਚਸ੍ਸਾਨੁਪਸ੍ਸਤੀਤਿ॥
ਸੋਣਕੋਲ਼ਿવਿਸવਤ੍ਥੁ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ।
੧੪੮. ਦਿਗੁਣਾਦਿਉਪਾਹਨਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ
੨੪੫. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਅਤ੍ਥੋ ਚ વੁਤ੍ਤੋ, ਅਤ੍ਤਾ ਚ ਅਨੁਪਨੀਤੋ। ਅਥ ਚ, ਪਨਿਧੇਕਚ੍ਚੇ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ ਹਸਮਾਨਕਂ, ਮਞ੍ਞੇ, ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਪਚ੍ਛਾ વਿਘਾਤਂ ਆਪਜ੍ਜਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸੋਣਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਤ੍વਂ ਖੋਸਿ, ਸੋਣ, ਸੁਖੁਮਾਲੋ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ ਤੇ, ਸੋਣ, ਏਕਪਲਾਸਿਕਂ ਉਪਾਹਨ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਅਹਂ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਸੀਤਿਸਕਟવਾਹੇ ਹਿਰਞ੍ਞਂ ਓਹਾਯ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਸਤ੍ਤਹਤ੍ਥਿਕਞ੍ਚ ਅਨੀਕਂ। ਅਥਾਹਂ ਭਨ੍ਤੇ ਏਕਪਲਾਸਿਕਂ ਚੇ ਉਪਾਹਨਂ ਪਰਿਹਰਿਸ੍ਸਾਮਿ, ਤਸ੍ਸ ਮੇ ਭવਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਾਰੋ ‘ਸੋਣੋ ਕੋਲ਼ਿવਿਸੋ ਅਸੀਤਿਸਕਟવਾਹੇ ਹਿਰਞ੍ਞਂ ਓਹਾਯ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ, ਸਤ੍ਤਹਤ੍ਥਿਕਞ੍ਚ ਅਨੀਕਂ। ਸੋ ਦਾਨਾਯਂ ਏਕਪਲਾਸਿਕਾਸੁ ਉਪਾਹਨਾਸੁ ਸਤ੍ਤੋ’ਤਿ। ਸਚੇ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਨੁਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿ ਅਹਮ੍ਪਿ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮਿ; ਨੋ ਚੇ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਨੁਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਹਮ੍ਪਿ ਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦਾਨੇ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕਰਣੇ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕਪਲਾਸਿਕਂ ਉਪਾਹਨਂ। ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਿਗੁਣਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਨ ਤਿਗੁਣਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਨ ਗੁਣਙ੍ਗੁਣੂਪਾਹਨਾ ਗਣਙ੍ਗਣੂਪਾਹਨਾ (ਬਹੂਸੁ) ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਯੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ।
ਦਿਗੁਣਾਦਿਉਪਾਹਨਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।
੧੪੯. ਸਬ੍ਬਨੀਲਿਕਾਦਿਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ
੨੪੬. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਬ੍ਬਨੀਲਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਸਬ੍ਬਪੀਤਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ… ਸਬ੍ਬਲੋਹਿਤਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ… ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਿਕਾ ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਜੇਟ੍ਠਿਕਾ (ਕ॰) ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ … ਸਬ੍ਬਕਣ੍ਹਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ… ਸਬ੍ਬਮਹਾਰਙ੍ਗਰਤ੍ਤਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ… ਸਬ੍ਬਮਹਾਨਾਮਰਤ੍ਤਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ, ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਗਿਹੀ ਕਾਮਭੋਗਿਨੋ’’ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਬ੍ਬਨੀਲਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ…ਪੇ॰… ਨ ਸਬ੍ਬਪੀਤਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਸਬ੍ਬਲੋਹਿਤਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਸਬ੍ਬਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਸਬ੍ਬਕਣ੍ਹਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਸਬ੍ਬਮਹਾਰਙ੍ਗਰਤ੍ਤਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਸਬ੍ਬਮਹਾਨਾਮਰਤ੍ਤਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਯੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨੀਲਕવਦ੍ਧਿਕਾ વਟ੍ਟਿਕਾ (ਸੀ॰) ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਪੀਤਕવਦ੍ਧਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਲੋਹਿਤਕવਦ੍ਧਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਿਕવਦ੍ਧਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਕਣ੍ਹવਦ੍ਧਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਮਹਾਰਙ੍ਗਰਤ੍ਤવਦ੍ਧਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਮਹਾਨਾਮਰਤ੍ਤવਦ੍ਧਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ, ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਗਿਹੀ ਕਾਮਭੋਗਿਨੋ’’ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨੀਲਕવਦ੍ਧਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ…ਪੇ॰… ਨ ਪੀਤਕવਦ੍ਧਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਲੋਹਿਤਕવਦ੍ਧਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਿਕવਦ੍ਧਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਕਣ੍ਹવਦ੍ਧਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਮਹਾਰਙ੍ਗਰਤ੍ਤવਦ੍ਧਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਮਹਾਨਾਮਰਤ੍ਤવਦ੍ਧਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਯੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਖਲ੍ਲਕਬਦ੍ਧਾ …ਬਨ੍ਧਾ (ਕ॰) ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਪੁਟਬਦ੍ਧਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਪਾਲਿਗੁਣ੍ਠਿਮਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਤੂਲਪੁਣ੍ਣਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ , ਤਿਤ੍ਤਿਰਪਤ੍ਤਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਮੇਣ੍ਡવਿਸਾਣવਦ੍ਧਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਅਜવਿਸਾਣવਦ੍ਧਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, વਿਚ੍ਛਿਕਾਲ਼ਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਮੋਰਪਿਞ੍ਛ ਮੋਰਪਿਞ੍ਜ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰) ਪਰਿਸਿਬ੍ਬਿਤਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਚਿਤ੍ਰਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ, ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਗਿਹੀ ਕਾਮਭੋਗਿਨੋ’’ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਖਲ੍ਲਕਬਦ੍ਧਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ…ਪੇ॰… ਨ ਪੁਟਬਦ੍ਧਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਪਾਲਿਗੁਣ੍ਠਿਮਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਤੂਲਪੁਣ੍ਣਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਤਿਤ੍ਤਿਰਪਤ੍ਤਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਮੇਣ੍ਡવਿਸਾਣવਦ੍ਧਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਅਜવਿਸਾਣવਦ੍ਧਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ વਿਚ੍ਛਿਕਾਲ਼ਿਕਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਮੋਰਪਿਞ੍ਛਪਰਿਸਿਬ੍ਬਿਤਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਚਿਤ੍ਰਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਯੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੀਹਚਮ੍ਮਪਰਿਕ੍ਖਟਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਬ੍ਯਗ੍ਘਚਮ੍ਮਪਰਿਕ੍ਖਟਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਦੀਪਿਚਮ੍ਮਪਰਿਕ੍ਖਟਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਅਜਿਨਚਮ੍ਮਪਰਿਕ੍ਖਟਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਉਦ੍ਦਚਮ੍ਮਪਰਿਕ੍ਖਟਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਮਜ੍ਜਾਰਚਮ੍ਮਪਰਿਕ੍ਖਟਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਕਾਲ਼ਕਚਮ੍ਮਪਰਿਕ੍ਖਟਾ ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਲੁવਕਚਮ੍ਮਪਰਿਕ੍ਖਟਾ ਉਲੂਕਚਮ੍ਮਪਰਿਕ੍ਖਟਾ (ਯੋਜਨਾ) ਉਪਾਹਨਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ, ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਗਿਹੀ ਕਾਮਭੋਗਿਨੋ’’ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੀਹਚਮ੍ਮਪਰਿਕ੍ਖਟਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ…ਪੇ॰… ਨ ਬ੍ਯਗ੍ਘਚਮ੍ਮਪਰਿਕ੍ਖਟਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਦੀਪਿਚਮ੍ਮਪਰਿਕ੍ਖਟਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਅਜਿਨਚਮ੍ਮਪਰਿਕ੍ਖਟਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਉਦ੍ਦਚਮ੍ਮਪਰਿਕ੍ਖਟਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਮਜ੍ਜਾਰਚਮ੍ਮਪਰਿਕ੍ਖਟਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਕਾਲ਼ਕਚਮ੍ਮਪਰਿਕ੍ਖਟਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਲੁવਕਚਮ੍ਮਪਰਿਕ੍ਖਟਾ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਯੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ।
ਸਬ੍ਬਨੀਲਿਕਾਦਿਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।
੧੫੦. ਓਮੁਕ੍ਕਗੁਣਙ੍ਗੁਣੂਪਾਹਨਾਨੁਜਾਨਨਾ
੨੪੭. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਰਾਜਗਹਂ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਪਾવਿਸਿ, ਅਞ੍ਞਤਰੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਚ੍ਛਾਸਮਣੇਨ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਖਞ੍ਜਮਾਨੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਉਪਾਸਕੋ ਗੁਣਙ੍ਗੁਣੂਪਾਹਨਾ ਆਰੋਹਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦੂਰਤੋવ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ; ਦਿਸ੍વਾ ਉਪਾਹਨਾ ਆਰੋਹਿਤ੍વਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਯੇਨ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕਿਸ੍ਸ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯ੍ਯੋ ਖਞ੍ਜਤੀ’’ਤਿ ? ‘‘ਪਾਦਾ ਮੇ, ਆવੁਸੋ, ਫਲਿਤਾ’’ਤਿ ਫਾਲਿਤਾਤਿ (ਕ॰)। ‘‘ਹਨ੍ਦ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਪਾਹਨਾਯੋ’’ਤਿ। ‘‘ਅਲਂ , ਆવੁਸੋ, ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ ਭਗવਤਾ ਗੁਣਙ੍ਗੁਣੂਪਾਹਨਾ’’ਤਿ। ‘‘ਗਣ੍ਹਾਹੇਤਾ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਉਪਾਹਨਾਯੋ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦਾਨੇ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕਰਣੇ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਓਮੁਕ੍ਕਂ ਗੁਣਙ੍ਗੁਣੂਪਾਹਨਂ। ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨવਾ ਗੁਣਙ੍ਗੁਣੂਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਯੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ।
ਓਮੁਕ੍ਕਗੁਣਙ੍ਗੁਣੂਪਾਹਨਾਨੁਜਾਨਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੧੫੧. ਅਜ੍ਝਾਰਾਮੇ ਉਪਾਹਨਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ
੨੪੮. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਗવਾ ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੇ ਅਨੁਪਾਹਨੋ ਚਙ੍ਕਮਤਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਅਨੁਪਾਹਨੋ ਚਙ੍ਕਮਤੀਤਿ, ਥੇਰਾਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨੁਪਾਹਨਾ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ। ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਸਤ੍ਥਰਿ ਅਨੁਪਾਹਨੇ ਚਙ੍ਕਮਮਾਨੇ, ਥੇਰੇਸੁਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਅਨੁਪਾਹਨੇਸੁ ਚਙ੍ਕਮਮਾਨੇਸੁ, ਸਉਪਾਹਨਾ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ…ਪੇ॰… ਤੇ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਸਤ੍ਥਰਿ ਅਨੁਪਾਹਨੇ ਚਙ੍ਕਮਮਾਨੇ, ਥੇਰੇਸੁਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਅਨੁਪਾਹਨੇਸੁ ਚਙ੍ਕਮਮਾਨੇਸੁ, ਸਉਪਾਹਨਾ ਚਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ…ਪੇ॰… ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ, ਸਤ੍ਥਰਿ ਅਨੁਪਾਹਨੇ ਚਙ੍ਕਮਮਾਨੇ, ਥੇਰੇਸੁਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਅਨੁਪਾਹਨੇਸੁ ਚਙ੍ਕਮਮਾਨੇਸੁ, ਸਉਪਾਹਨਾ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਚ੍ਚਂ, ਭਗવਾ’’ਤਿ। વਿਗਰਹਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ…ਪੇ॰… ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ, ਸਤ੍ਥਰਿ ਅਨੁਪਾਹਨੇ ਚਙ੍ਕਮਮਾਨੇ, ਥੇਰੇਸੁਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਸੁ ਅਨੁਪਾਹਨੇਸੁ ਚਙ੍ਕਮਮਾਨੇਸੁ, ਸਉਪਾਹਨਾ ਚਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਇਮੇ ਹਿ ਨਾਮ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਗਿਹੀ ਓਦਾਤવਤ੍ਥવਸਨਕਾ ਅਭਿਜੀવਨਿਕਸ੍ਸ ਸਿਪ੍ਪਸ੍ਸ ਕਾਰਣਾ ਆਚਰਿਯੇਸੁ ਸਗਾਰવਾ ਸਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾ ਸਭਾਗવੁਤ੍ਤਿਕਾ વਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਇਧ ਖੋ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸੋਭੇਥ, ਯਂ ਤੁਮ੍ਹੇ ਏવਂ ਸ੍વਾਕ੍ਖਾਤੇ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤਾ ਸਮਾਨਾ ਆਚਰਿਯੇਸੁ ਆਚਰਿਯਮਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਸੁ ਉਪਜ੍ਝਾਯਮਤ੍ਤੇਸੁ ਅਗਾਰવਾ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸਾ ਅਸਭਾਗવੁਤ੍ਤਿਕਾ ਸਗਾਰવਾ ਸਗ੍ਗਤਿਸ੍ਸਾ ਸਭਾਗવੁਤ੍ਤਿਕਾ (ਕ॰) વਿਹਰੇਯ੍ਯਾਥ। ਨੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ વਾ ਪਸਾਦਾਯ…ਪੇ॰… વਿਗਰਹਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਚਰਿਯੇਸੁ ਆਚਰਿਯਮਤ੍ਤੇਸੁ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਸੁ ਉਪਜ੍ਝਾਯਮਤ੍ਤੇਸੁ ਅਨੁਪਾਹਨੇਸੁ ਚਙ੍ਕਮਮਾਨੇਸੁ ਸਉਪਾਹਨੇਨ ਚਙ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਚਙ੍ਕਮੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ । ਨ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਜ੍ਝਾਰਾਮੇ ਉਪਾਹਨਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਯੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ।
੨੪੯. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਾਦਖਿਲਾਬਾਧੋ ਹੋਤਿ। ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਚ੍ਚਾਰਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਾવਮ੍ਪਿ ਨਿਕ੍ਖਾਮੇਨ੍ਤਿ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਭਗવਾ ਸੇਨਾਸਨਚਾਰਿਕਂ ਆਹਿਣ੍ਡਨ੍ਤੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਚ੍ਚਾਰਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਾવਮ੍ਪਿ ਨਿਕ੍ਖਾਮੇਨ੍ਤੇ, ਦਿਸ੍વਾਨ ਯੇਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕਿਂ ਇਮਸ੍ਸ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਬਾਧੋ’’ਤਿ? ‘‘ਇਮਸ੍ਸ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਪਾਦਖਿਲਾਬਾਧੋ; ਇਮਂ ਮਯਂ ਪਰਿਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਉਚ੍ਚਾਰਮ੍ਪਿ ਪਸ੍ਸਾવਮ੍ਪਿ ਨਿਕ੍ਖਾਮੇਮਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦਾਨੇ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕਰਣੇ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਸ੍ਸ ਪਾਦਾ વਾ ਦੁਕ੍ਖਾ, ਪਾਦਾ વਾ ਫਲਿਤਾ, ਪਾਦਖਿਲੋ વਾ ਆਬਾਧੋ ਪਾਦਖਿਲਾਬਾਧੋ વਾ (ਸ੍ਯਾ॰) ਉਪਾਹਨਂ ਧਾਰੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਧੋਤੇਹਿ ਪਾਦੇਹਿ ਮਞ੍ਚਮ੍ਪਿ ਪੀਠਮ੍ਪਿ ਅਭਿਰੁਹਨ੍ਤਿ; ਚੀવਰਮ੍ਪਿ ਸੇਨਾਸਨਮ੍ਪਿ ਦੁਸ੍ਸਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ‘ਇਦਾਨਿ ਮਞ੍ਚਂ વਾ ਪੀਠਂ વਾ ਅਭਿਰੁਹਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਪਾਹਨਂ ਧਾਰੇਤੁਨ੍ਤਿ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਉਪੋਸਥਗ੍ਗਮ੍ਪਿ ਸਨ੍ਨਿਸਜ੍ਜਮ੍ਪਿ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ ਖਾਣੁਮ੍ਪਿ ਕਣ੍ਟਕਮ੍ਪਿ ਅਕ੍ਕਮਨ੍ਤਿ; ਪਾਦਾ ਦੁਕ੍ਖਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਜ੍ਝਾਰਾਮੇ ਉਪਾਹਨਂ ਧਾਰੇਤੁਂ, ਉਕ੍ਕਂ, ਪਦੀਪਂ, ਕਤ੍ਤਰਦਣ੍ਡਨ੍ਤਿ।
ਅਜ੍ਝਾਰਾਮੇ ਉਪਾਹਨਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।
੧੫੨. ਕਟ੍ਠਪਾਦੁਕਾਦਿਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ
੨੫੦. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯਂ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਯ ਕਟ੍ਠਪਾਦੁਕਾਯੋ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੇ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਾ ਮਹਾਸਦ੍ਦਾ ਖਟਖਟਸਦ੍ਦਾ, ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ ਇਮਾ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਾਯੋ ਪਾਚਿ॰ ੫੦੮; ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੭; ਮ॰ ਨਿ॰ ੨.੨੨੩; ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੦੮੦; ਅ॰ ਨਿ॰ ੧੦.੬੯ ਆਦਯੋ – ਰਾਜਕਥਂ, ਚੋਰਕਥਂ, ਮਹਾਮਤ੍ਤਕਥਂ, ਸੇਨਾਕਥਂ, ਭਯਕਥਂ, ਯੁਦ੍ਧਕਥਂ, ਅਨ੍ਨਕਥਂ, ਪਾਨਕਥਂ, વਤ੍ਥਕਥਂ, ਸਯਨਕਥਂ, ਮਾਲਾਕਥਂ, ਗਨ੍ਧਕਥਂ, ਞਾਤਿਕਥਂ, ਯਾਨਕਥਂ, ਗਾਮਕਥਂ, ਨਿਗਮਕਥਂ, ਨਗਰਕਥਂ, ਜਨਪਦਕਥਂ, ਇਤ੍ਥਿਕਥਂ ਇਤ੍ਥਿਕਥਂ ਪੁਰਿਸਕਥਂ (ਕ॰), ਸੂਰਕਥਂ, વਿਸਿਖਾਕਥਂ, ਕੁਮ੍ਭਟ੍ਠਾਨਕਥਂ , ਪੁਬ੍ਬਪੇਤਕਥਂ, ਨਾਨਤ੍ਤਕਥਂ, ਲੋਕਕ੍ਖਾਯਿਕਂ, ਸਮੁਦ੍ਦਕ੍ਖਾਯਿਕਂ, ਇਤਿਭવਾਭવਕਥਂ ਇਤਿ વਾ; ਕੀਟਕਮ੍ਪਿ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਮਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਾ ਚਾવੇਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ…ਪੇ॰… ਤੇ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯਂ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਯ ਕਟ੍ਠਪਾਦੁਕਾਯੋ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੇ ਚਙ੍ਕਮਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਾ ਮਹਾਸਦ੍ਦਾ ਖਟਖਟਸਦ੍ਦਾ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਰਾਜਕਥਂ, ਚੋਰਕਥਂ…ਪੇ॰… ਇਤਿਭવਾਭવਕਥਂ ਇਤਿ વਾ, ਕੀਟਕਮ੍ਪਿ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਮਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਾ ਚਾવੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ…ਪੇ॰… ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯਂ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਯ ਕਟ੍ਠਪਾਦੁਕਾਯੋ ਅਭਿਰੁਹਿਤ੍વਾ ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੇ ਚਙ੍ਕਮਨ੍ਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਸਦ੍ਦਾ ਮਹਾਸਦ੍ਦਾ ਖਟਖਟਸਦ੍ਦਾ, ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ, – ਰਾਜਕਥਂ, ਚੋਰਕਥਂ…ਪੇ॰… ਇਤਿਭવਾਭવਕਥਂ ਇਤਿ વਾ, ਕੀਟਕਮ੍ਪਿ ਅਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਮਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਸਮਾਧਿਮ੍ਹਾ ਚਾવੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਚ੍ਚਂ, ਭਗવਾ’’ਤਿ…ਪੇ॰… વਿਗਰਹਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਟ੍ਠਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਯੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ।
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਰਾਜਗਹੇ ਯਥਾਭਿਰਨ੍ਤਂ વਿਹਰਿਤ੍વਾ ਯੇਨ ਬਾਰਾਣਸੀ ਤੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਬਾਰਾਣਸੀ ਤਦવਸਰਿ। ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ ਭਗવਾ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਇਸਿਪਤਨੇ ਮਿਗਦਾਯੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ – ਭਗવਤਾ ਕਟ੍ਠਪਾਦੁਕਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਤਿ – ਤਾਲਤਰੁਣੇ ਛੇਦਾਪੇਤ੍વਾ ਤਾਲਪਤ੍ਤਪਾਦੁਕਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ; ਤਾਨਿ ਤਾਲਤਰੁਣਾਨਿ ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ ਮਿਲਾਯਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਸਮਣਾ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯਾ ਤਾਲਤਰੁਣੇ ਛੇਦਾਪੇਤ੍વਾ ਤਾਲਪਤ੍ਤਪਾਦੁਕਾਯੋ ਧਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ; ਤਾਨਿ ਤਾਲਤਰੁਣਾਨਿ ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ ਮਿਲਾਯਨ੍ਤਿ; ਏਕਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮਣਾ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯਾ ਜੀવਂ વਿਹੇਠੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਸਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਾਨਂ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਾਨਂ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਾਨਂ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ…ਪੇ॰… ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਾਲਤਰੁਣੇ ਛੇਦਾਪੇਤ੍વਾ ਤਾਲਪਤ੍ਤਪਾਦੁਕਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ; ਤਾਨਿ ਤਾਲਤਰੁਣਾਨਿ ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ ਮਿਲਾਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਭਗવਾਤਿ। વਿਗਰਹਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ…ਪੇ॰… ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ ਤਾਲਤਰੁਣੇ ਛੇਦਾਪੇਤ੍વਾ ਤਾਲਪਤ੍ਤਪਾਦੁਕਾਯੋ ਧਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ; ਤਾਨਿ ਤਾਲਤਰੁਣਾਨਿ ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ ਮਿਲਾਯਨ੍ਤਿ। ਜੀવਸਞ੍ਞਿਨੋ ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਮਿਂ। ਨੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ વਾ ਪਸਾਦਾਯ…ਪੇ॰… વਿਗਰਹਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਾਲਪਤ੍ਤਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਯੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ‘ਭਗવਤਾ ਤਾਲਪਤ੍ਤਪਾਦੁਕਾ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾ’ਤਿ વੇਲ਼ੁਤਰੁਣੇ ਛੇਦਾਪੇਤ੍વਾ વੇਲ਼ੁਪਤ੍ਤਪਾਦੁਕਾਯੋ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ। ਤਾਨਿ વੇਲ਼ੁਤਰੁਣਾਨਿ ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ ਮਿਲਾਯਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਸਮਣਾ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯਾ વੇਲ਼ੁਤਰੁਣੇ ਛੇਦਾਪੇਤ੍વਾ વੇਲ਼ੁਪਤ੍ਤਪਾਦੁਕਾਯੋ ਧਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਤਾਨਿ વੇਲ਼ੁਤਰੁਣਾਨਿ ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ ਮਿਲਾਯਨ੍ਤਿ। ਏਕਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਮਣਾ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯਾ ਜੀવਂ વਿਹੇਠੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਸਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਾਨਂ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਾਨਂ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਾਨਂ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ…ਪੇ॰… ਜੀવਸਞ੍ਞਿਨੋ ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਮਿਂ…ਪੇ॰… ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੇਲ਼ੁਪਤ੍ਤਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਯੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ।
੨੫੧. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਯਥਾਭਿਰਨ੍ਤਂ વਿਹਰਿਤ੍વਾ ਯੇਨ ਭਦ੍ਦਿਯਂ ਤੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਭਦ੍ਦਿਯਂ ਤਦવਸਰਿ। ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ ਭਗવਾ ਭਦ੍ਦਿਯੇ વਿਹਰਤਿ ਜਾਤਿਯਾ વਨੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਦ੍ਦਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਪਾਦੁਕਮਣ੍ਡਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਤਿਣਪਾਦੁਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਪਿ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਿਪਿ, ਮੁਞ੍ਜਪਾਦੁਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਪਿ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਿਪਿ, ਪਬ੍ਬਜਪਾਦੁਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਪਿ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਿਪਿ, ਹਿਨ੍ਤਾਲਪਾਦੁਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਪਿ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਿਪਿ, ਕਮਲਪਾਦੁਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਪਿ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਿਪਿ, ਕਮ੍ਬਲਪਾਦੁਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਪਿ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਿਪਿ, ਰਿਞ੍ਚਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਂ ਅਧਿਸੀਲਂ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪਞ੍ਞਂ। ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ…ਪੇ॰… ਤੇ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਭਦ੍ਦਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਪਾਦੁਕਮਣ੍ਡਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ વਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਿਣਪਾਦੁਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿਪਿ ਕਾਰਾਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿਪਿ, ਮੁਞ੍ਜਪਾਦੁਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿਪਿ ਕਾਰਾਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿਪਿ, ਪਬ੍ਬਜਪਾਦੁਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿਪਿ ਕਾਰਾਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿਪਿ, ਹਿਨ੍ਤਾਲਪਾਦੁਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿਪਿ ਕਾਰਾਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿਪਿ, ਕਮਲਪਾਦੁਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿਪਿ ਕਾਰਾਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿਪਿ, ਕਮ੍ਬਲਪਾਦੁਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿਪਿ ਕਾਰਾਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿਪਿ, ਰਿਞ੍ਚਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਂ ਅਧਿਸੀਲਂ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ…ਪੇ॰… ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਦ੍ਦਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਪਾਦੁਕਮਣ੍ਡਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਤਿਣਪਾਦੁਕਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿਪਿ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਿਪਿ…ਪੇ॰… ਰਿਞ੍ਚਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਂ ਅਧਿਸੀਲਂ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪਞ੍ਞ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਸਚ੍ਚਂ, ਭਗવਾ’’ਤਿ। વਿਗਰਹਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ…ਪੇ॰… ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ ਅਨੇਕવਿਹਿਤਂ ਪਾਦੁਕਮਣ੍ਡਨਾਨੁਯੋਗਮਨੁਯੁਤ੍ਤਾ વਿਹਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਤਿਣਪਾਦੁਕਂ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿਪਿ ਕਾਰਾਪੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿਪਿ…ਪੇ॰… ਰਿਞ੍ਚਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ ਉਦ੍ਦੇਸਂ ਪਰਿਪੁਚ੍ਛਂ ਅਧਿਸੀਲਂ ਅਧਿਚਿਤ੍ਤਂ ਅਧਿਪਞ੍ਞਂ। ਨੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ વਾ ਪਸਾਦਾਯ…ਪੇ॰… વਿਗਰਹਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਣਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਮੁਞ੍ਜਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਪਬ੍ਬਜਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਹਿਨ੍ਤਾਲਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਕਮਲਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ , ਨ ਕਮ੍ਬਲਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਸੋવਣ੍ਣਮਯਾ ਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਰੂਪਿਯਮਯਾ ਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਮਣਿਮਯਾ ਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ વੇਲ਼ੁਰਿਯਮਯਾ ਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਫਲਿਕਮਯਾ ਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਕਂਸਮਯਾ ਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਕਾਚਮਯਾ ਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਤਿਪੁਮਯਾ ਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਸੀਸਮਯਾ ਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ, ਨ ਤਮ੍ਬਲੋਹਮਯਾ ਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਯੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਨ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਾਚਿ ਸਙ੍ਕਮਨਿਯਾ ਪਾਦੁਕਾ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਯੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਸ੍ਸੋ ਪਾਦੁਕਾ ਧੁવਟ੍ਠਾਨਿਯਾ ਅਸਙ੍ਕਮਨਿਯਾਯੋ – વਚ੍ਚਪਾਦੁਕਂ, ਪਸ੍ਸਾવਪਾਦੁਕਂ, ਆਚਮਨਪਾਦੁਕ’’ਨ੍ਤਿ।
੨੫੨. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਭਦ੍ਦਿਯੇ ਯਥਾਭਿਰਨ੍ਤਂ વਿਹਰਿਤ੍વਾ ਯੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿ ਤੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਚਾਰਿਕਂ ਚਰਮਾਨੋ ਯੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿ ਤਦવਸਰਿ। ਤਤ੍ਰ ਸੁਦਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਚਿਰવਤਿਯਾ ਨਦਿਯਾ ਗਾવੀਨਂ ਤਰਨ੍ਤੀਨਂ વਿਸਾਣੇਸੁਪਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਕਣ੍ਣੇਸੁਪਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਗੀવਾਯਪਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਛੇਪ੍ਪਾਪਿ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਪਿਟ੍ਠਿਮ੍ਪਿ ਅਭਿਰੁਹਨ੍ਤਿ, ਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤਾਪਿ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਛੁਪਨ੍ਤਿ, વਚ੍ਛਤਰਿਮ੍ਪਿ ਓਗਾਹੇਤ੍વਾ ਮਾਰੇਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਸਮਣਾ ਸਕ੍ਯਪੁਤ੍ਤਿਯਾ ਗਾવੀਨਂ ਤਰਨ੍ਤੀਨਂ વਿਸਾਣੇਸੁਪਿ ਗਹੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਗਿਹੀ ਕਾਮਭੋਗਿਨੋ’’ਤਿ। ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਸਂ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਾਨਂ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਾਨਂ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਾਨਂ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ,…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਚਂ ਭਗવਾਤਿ…ਪੇ॰… વਿਗਰਹਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਗਾવੀਨਂ વਿਸਾਣੇਸੁ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਕਣ੍ਣੇਸੁ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਗੀવਾਯ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਛੇਪ੍ਪਾਯ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਪਿਟ੍ਠਿ ਅਭਿਰੁਹਿਤਬ੍ਬਾ । ਯੋ ਅਭਿਰੁਹੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਨ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਰਤ੍ਤਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਛੁਪਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਛੁਪੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਸ੍ਸ। ਨ વਚ੍ਛਤਰੀ ਮਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਯੋ ਮਾਰੇਯ੍ਯ, ਯਥਾਧਮ੍ਮੋ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
ਕਟ੍ਠਪਾਦੁਕਾਦਿਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।
੧੫੩. ਯਾਨਾਦਿਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ
੨੫੩. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਯਾਨੇਨ ਯਾਯਨ੍ਤਿ, ਇਤ੍ਥਿਯੁਤ੍ਤੇਨਪਿ ਪੁਰਿਸਨ੍ਤਰੇਨ, ਪੁਰਿਸਯੁਤ੍ਤੇਨਪਿ ਇਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇਨ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਗਙ੍ਗਾਮਹਿਯਾਯਾ’’ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਯਾਨੇਨ ਯਾਯਿਤਬ੍ਬਂ । ਯੋ ਯਾਯੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੋਸਲੇਸੁ ਜਨਪਦੇ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਗਿਲਾਨੋ ਹੋਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਦਿਸ੍વਾ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਕਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯ੍ਯੋ ਗਮਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਏਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ। ‘‘ਨਾਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਸਕ੍ਕੋਮਿ, ਗਿਲਾਨੋਮ੍ਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਾਨਂ ਅਭਿਰੁਹਾ’’ਤਿ। ‘‘ਅਲਂ, ਆવੁਸੋ, ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਂ ਭਗવਤਾ ਯਾਨ’’ਨ੍ਤਿ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਨ੍ਤੋ ਯਾਨਂ ਨਾਭਿਰੁਹਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਗਿਲਾਨਸ੍ਸ ਯਾਨਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਇਤ੍ਥਿਯੁਤ੍ਤਂ ਨੁ ਖੋ ਪੁਰਿਸਯੁਤ੍ਤਂ ਨੁ ਖੋ’’ਤਿ? ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪੁਰਿਸਯੁਤ੍ਤਂ ਹਤ੍ਥવਟ੍ਟਕਨ੍ਤਿ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਯਾਨੁਗ੍ਘਾਤੇਨ ਬਾਲ਼੍ਹਤਰਂ ਅਫਾਸੁ ਅਹੋਸਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਿવਿਕਂ ਪਾਟਙ੍ਕਿਨ੍ਤਿ।
ਯਾਨਾਦਿਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।
੧੫੪. ਉਚ੍ਚਾਸਯਨਮਹਾਸਯਨਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ
੨੫੪. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਚ੍ਚਾਸਯਨਮਹਾਸਯਨਾਨਿ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਆਸਨ੍ਦਿਂ, ਪਲ੍ਲਙ੍ਕਂ, ਗੋਨਕਂ, ਚਿਤ੍ਤਕਂ, ਪਟਿਕਂ, ਪਟਲਿਕਂ, ਤੂਲਿਕਂ, વਿਕਤਿਕਂ, ਉਦ੍ਧਲੋਮਿਂ ਉਨ੍ਦਲੋਮਿਂ (ਕ॰), ਉਦ੍ਦਲੋਮਿਂ (ਕ॰), ਏਕਨ੍ਤਲੋਮਿਂ, ਕਟ੍ਟਿਸ੍ਸਂ, ਕੋਸੇਯ੍ਯਂ , ਕੁਤ੍ਤਕਂ, ਹਤ੍ਥਤ੍ਥਰਂ, ਅਸ੍ਸਤ੍ਥਰਂ, ਰਥਤ੍ਥਰਂ, ਅਜਿਨਪવੇਣਿਂ, ਕਦਲਿਮਿਗਪવਰਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਂ, ਸਉਤ੍ਤਰਚ੍ਛਦਂ, ਉਭਤੋਲੋਹਿਤਕੂਪਧਾਨਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ વਿਹਾਰਚਾਰਿਕਂ ਆਹਿਣ੍ਡਨ੍ਤਾ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਗਿਹੀ ਕਾਮਭੋਗਿਨੋ’’ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਉਚ੍ਚਾਸਯਨਮਹਾਸਯਨਾਨਿ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਆਸਨ੍ਦਿ, ਪਲ੍ਲਙ੍ਕੋ, ਗੋਨਕੋ, ਚਿਤ੍ਤਕੋ, ਪਟਿਕਾ, ਪਟਲਿਕਾ, ਤੂਲਿਕਾ, વਿਕਤਿਕਾ, ਉਦ੍ਧਲੋਮਿ, ਏਕਨ੍ਤਲੋਮਿ, ਕਟ੍ਟਿਸ੍ਸਂ, ਕੋਸੇਯ੍ਯਂ, ਕੁਤ੍ਤਕਂ, ਹਤ੍ਥਤ੍ਥਰਂ, ਅਸ੍ਸਤ੍ਥਰਂ, ਰਥਤ੍ਥਰਂ, ਅਜਿਨਪવੇਣਿ, ਕਦਲਿਮਿਗਪવਰਪਚ੍ਚਤ੍ਥਰਣਂ, ਸਉਤ੍ਤਰਚ੍ਛਦਂ, ਉਭਤੋਲੋਹਿਤਕੂਪਧਾਨਂ। ਯੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ।
ਉਚ੍ਚਾਸਯਨਮਹਾਸਯਨਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।
੧੫੫. ਸਬ੍ਬਚਮ੍ਮਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ
੨੫੫. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ – ਭਗવਤਾ ਉਚ੍ਚਾਸਯਨਮਹਾਸਯਨਾਨਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ – ਮਹਾਚਮ੍ਮਾਨਿ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ, ਸੀਹਚਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਗ੍ਘਚਮ੍ਮਂ ਦੀਪਿਚਮ੍ਮਂ। ਤਾਨਿ ਮਞ੍ਚਪ੍ਪਮਾਣੇਨਪਿ ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪੀਠਪ੍ਪਮਾਣੇਨਪਿ ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਪਿ ਮਞ੍ਚੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਬਹਿਪਿ ਮਞ੍ਚੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਪਿ ਪੀਠੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਬਹਿਪਿ ਪੀਠੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ વਿਹਾਰਚਾਰਿਕਂ ਆਹਿਣ੍ਡਨ੍ਤਾ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਗਿਹੀ ਕਾਮਭੋਗਿਨੋ’’ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਹਾਚਮ੍ਮਾਨਿ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾਨਿ, ਸੀਹਚਮ੍ਮਂ ਬ੍ਯਗ੍ਘਚਮ੍ਮਂ ਦੀਪਿਚਮ੍ਮਂ। ਯੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ – ਭਗવਤਾ ਮਹਾਚਮ੍ਮਾਨਿ ਪਟਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤਾਨੀਤਿ – ਗੋਚਮ੍ਮਾਨਿ ਧਾਰੇਨ੍ਤਿ। ਤਾਨਿ ਮਞ੍ਚਪ੍ਪਮਾਣੇਨਪਿ ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪੀਠਪ੍ਪਮਾਣੇਨਪਿ ਛਿਨ੍ਨਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਪਿ ਮਞ੍ਚੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਬਹਿਪਿ ਮਞ੍ਚੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਅਨ੍ਤੋਪਿ ਪੀਠੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਬਹਿਪਿ ਪੀਠੇ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਅਞ੍ਞਤਰੋਪਿ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਪਾਪੁਪਾਸਕਸ੍ਸ ਕੁਲੂਪਕੋ ਹੋਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨ ਤਸ੍ਸ ਪਾਪੁਪਾਸਕਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਪਾਪੁਪਾਸਕੋ ਯੇਨ ਸੋ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਤਂ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਤਸ੍ਸ ਪਾਪੁਪਾਸਕਸ੍ਸ વਚ੍ਛਕੋ ਹੋਤਿ ਤਰੁਣਕੋ ਅਭਿਰੂਪੋ ਦਸ੍ਸਨੀਯੋ ਪਾਸਾਦਿਕੋ ਚਿਤ੍ਰੋ, ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਦੀਪਿਚ੍ਛਾਪੋ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁ ਤਂ વਚ੍ਛਕਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਪਾਪੁਪਾਸਕੋ ਤਂ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕਿਸ੍ਸ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯ੍ਯੋ ਇਮਂ વਚ੍ਛਕਂ ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਉਪਨਿਜ੍ਝਾਯਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਅਤ੍ਥੋ ਮੇ, ਆવੁਸੋ, ਇਮਸ੍ਸ વਚ੍ਛਕਸ੍ਸ ਚਮ੍ਮੇਨਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਪਾਪੁਪਾਸਕੋ ਤਂ વਚ੍ਛਕਂ વਧਿਤ੍વਾ ਚਮ੍ਮਂ વਿਧੁਨਿਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਾਦਾਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁ ਤਂ ਚਮ੍ਮਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਯਾ ਪਟਿਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਅਗਮਾਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਸਾ ਗਾવੀ વਚ੍ਛਗਿਦ੍ਧਿਨੀ ਤਂ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘‘ਕਿਸ੍ਸ ਤ੍ਯਾਯਂ, ਆવੁਸੋ, ਗਾવੀ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧੀ’’ਤਿ? ‘‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਨ ਜਾਨਾਮਿ ਕੇਨ ਕੇਨਚਿ (ਕ॰) ਮ੍ਯਾਯਂ ਗਾવੀ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਨੁਬਨ੍ਧੀ’’ਤਿ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਤਸ੍ਸ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਙ੍ਘਾਟਿ ਲੋਹਿਤੇਨ ਮਕ੍ਖਿਤਾ ਹੋਤਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘‘ਅਯਂ ਪਨ ਤੇ, ਆવੁਸੋ, ਸਙ੍ਘਾਟਿ ਕਿਂ ਕਤਾ’’ਤਿ? ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੇ ਸਮਾਦਪੇਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਮਾવੁਸੋ’’ਤਿ। ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ ਤੇ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੇ ਸਮਾਦਪੇਸ੍ਸਤਿ, ਨਨੁ ਭਗવਤਾ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਗਰਹਿਤੋ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ વੇਰਮਣੀ ਪਸਤ੍ਥਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ।
ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦਾਨੇ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕਰਣੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤ੍વਾ ਤਂ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੁਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੇ ਸਮਾਦਪੇਸੀ’’ਤਿ? ਸਚ੍ਚਂ ਭਗવਾਤਿ…ਪੇ॰… ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਤ੍વਂ, ਮੋਘਪੁਰਿਸ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੇ ਸਮਾਦਪੇਸ੍ਸਸਿ, ਨਨੁ ਮਯਾ, ਮੋਘਪੁਰਿਸ, ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ ਗਰਹਿਤੋ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ વੇਰਮਣੀ ਪਸਤ੍ਥਾ। ਨੇਤਂ, ਮੋਘਪੁਰਿਸ, ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ વਾ ਪਸਾਦਾਯ…ਪੇ॰… વਿਗਰਹਿਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੇ ਸਮਾਦਪੇਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਸਮਾਦਪੇਯ੍ਯ, ਯਥਾਧਮ੍ਮੋ ਕਾਰੇਤਬ੍ਬੋ। ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਗੋਚਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ। ਨ ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਿਞ੍ਚਿ ਚਮ੍ਮਂ ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਂ। ਯੋ ਧਾਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾ’’ਤਿ।
ਸਬ੍ਬਚਮ੍ਮਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।
੧੫੬. ਗਿਹਿવਿਕਤਾਨੁਞ੍ਞਾਤਾਦਿ
੨੫੬. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ ਮਞ੍ਚਮ੍ਪਿ ਪੀਠਮ੍ਪਿ ਚਮ੍ਮੋਨਦ੍ਧਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਚਮ੍ਮવਿਨਦ੍ਧਾਨਿ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਨ੍ਤਾ ਨਾਭਿਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਗਿਹਿવਿਕਤਂ ਅਭਿਨਿਸੀਦਿਤੁਂ, ਨ ਤ੍વੇવ ਅਭਿਨਿਪਜ੍ਜਿਤੁਨ੍ਤਿ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ વਿਹਾਰਾ ਚਮ੍ਮવਦ੍ਧੇਹਿ ਓਗੁਮ੍ਫਿਯਨ੍ਤਿ ਓਗੁਮ੍ਭਿਯਨ੍ਤਿ (ਕ॰)। ਭਿਕ੍ਖੂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਨ੍ਤਾ ਨਾਭਿਨਿਸੀਦਨ੍ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਨ੍ਧਨਮਤ੍ਤਂ ਅਭਿਨਿਸੀਦਿਤੁਨ੍ਤਿ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਉਪਾਹਨਾ ਗਾਮਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਿ। ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ ਗਿਹੀ ਕਾਮਭੋਗਿਨੋ’’ਤਿ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ । ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਉਪਾਹਨੇਨ ਗਾਮੋ ਪવਿਸਿਤਬ੍ਬੋ। ਯੋ ਪવਿਸੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸਾਤਿ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਗਿਲਾਨੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਸਕ੍ਕੋਤਿ વਿਨਾ ਉਪਾਹਨੇਨ ਗਾਮਂ ਪવਿਸਿਤੁਂ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਗਿਲਾਨੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਉਪਾਹਨੇਨ ਗਾਮਂ ਪવਿਸਿਤੁਨ੍ਤਿ।
ਗਿਹਿવਿਕਤਾਨੁਞ੍ਞਾਤਾਦਿ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
੧੫੭. ਸੋਣਕੁਟਿਕਣ੍ਣવਤ੍ਥੁ
੨੫੭. ਉਦਾ॰ ੪੬ ਸੋਕਸੁਤ੍ਤੇਨ ਸਂਸਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਂ ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਅવਨ੍ਤੀਸੁ વਿਹਰਤਿ ਕੁਰਰਘਰੇ ਕੁਰੁਰਘਰੇ (ਕ॰) ਪਪਤਕੇ ਪਪਾਤੇ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰) ਪવਤ੍ਥੇ (ਉਦਾ॰ ੪੬) ਪਬ੍ਬਤੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸੋਣੋ ਉਪਾਸਕੋ ਕੁਟਿਕਣ੍ਣੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕੋ ਹੋਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋਣੋ ਉਪਾਸਕੋ ਕੁਟਿਕਣ੍ਣੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸੋਣੋ ਉਪਾਸਕੋ ਕੁਟਿਕਣ੍ਣੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਯਥਾ ਯਥਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯ੍ਯੇਨ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਨਯਿਦਂ ਸੁਕਰਂ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਤਾ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਸਙ੍ਖਲਿਖਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤੁਂ। ਇਚ੍ਛਾਮਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍વਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ । ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯ੍ਯੋ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ’’ਤਿ। ( ) (ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨੋ ਸੋਣਂ ਉਪਾਸਕਂ ਕੁਟਿਕਣ੍ਣਂ ਏਤਦવੋਚ) (ਸ੍ਯਾ॰ ਉਦਾ॰ ੪੬) ‘‘ਦੁਕ੍ਕਰਂ ਖੋ, ਸੋਣ, ਯਾવਜੀવਂ ਏਕਸੇਯ੍ਯਂ ਏਕਭਤ੍ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤੁਂ। ਇਙ੍ਘ, ਤ੍વਂ, ਸੋਣ , ਤਤ੍ਥੇવ ਅਗਾਰਿਕਭੂਤੋ ਬੁਦ੍ਧਾਨਂ ਸਾਸਨਂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜ, ਕਾਲਯੁਤ੍ਤਂ ਏਕਸੇਯ੍ਯਂ ਏਕਭਤ੍ਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋਣਸ੍ਸ ਉਪਾਸਕਸ੍ਸ ਕੁਟਿਕਣ੍ਣਸ੍ਸ ਯੋ ਅਹੋਸਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਭਿਸਙ੍ਖਾਰੋ ਸੋ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਿ। ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਸੋਣੋ ਉਪਾਸਕੋ ਕੁਟਿਕਣ੍ਣੋ …ਪੇ॰… ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਸੋਣੋ ਉਪਾਸਕੋ ਕੁਟਿਕਣ੍ਣੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸੋਣੋ ਉਪਾਸਕੋ ਕੁਟਿਕਣ੍ਣੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਯਥਾ ਯਥਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯ੍ਯੇਨ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੇਨ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਿਤਂ ਆਜਾਨਾਮਿ, ਨਯਿਦਂ ਸੁਕਰਂ ਅਗਾਰਂ ਅਜ੍ਝਾવਸਤਾ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਏਕਨ੍ਤਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਸਙ੍ਖਲਿਖਿਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਚਰਿਤੁਂ। ਇਚ੍ਛਾਮਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕੇਸਮਸ੍ਸੁਂ ਓਹਾਰੇਤ੍વਾ ਕਾਸਾਯਾਨਿ વਤ੍ਥਾਨਿ ਅਚ੍ਛਾਦੇਤ੍વਾ ਅਗਾਰਸ੍ਮਾ ਅਨਗਾਰਿਯਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ। ਪਬ੍ਬਾਜੇਤੁ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਯ੍ਯੋ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਸੋਣਂ ਉਪਾਸਕਂ ਕੁਟਿਕਣ੍ਣਂ ਪਬ੍ਬਾਜੇਸਿ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੋ ਅਪ੍ਪਭਿਕ੍ਖੁਕੋ ਹੋਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਤਿਣ੍ਣਂ વਸ੍ਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਕਿਚ੍ਛੇਨ ਕਸਿਰੇਨ ਤਤੋ ਤਤੋ ਦਸવਗ੍ਗਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸੋਣਂ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਸਿ।
ਸੋਣਕੁਟਿਕਣ੍ਣવਤ੍ਥੁ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ।
੧੫੮. ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚવਰਪਰਿਦਸ੍ਸਨਾ
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੋਣਸ੍ਸ વਸ੍ਸਂવੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਰਹੋਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਸ੍ਸ ਏવਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਸੁਤੋਯੇવ ਖੋ ਮੇ ਸੋ ਭਗવਾ ਏਦਿਸੋ ਚ ਏਦਿਸੋ ਚਾਤਿ, ਨ ਚ ਮਯਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਹਂ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਸਚੇ ਮਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਅਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸੋਣੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸੋਣੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਇਧ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਹੋਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਸ੍ਸ ਏવਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ – ‘ਸੁਤੋ ਯੇવ ਖੋ ਮੇ ਸੋ ਭਗવਾ ਏਦਿਸੋ ਚ ਏਦਿਸੋ ਚਾਤਿ, ਨ ਚ ਮਯਾ ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਹਂ ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਸਚੇ ਮਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਅਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ; ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ, ਸਚੇ ਮਂ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਅਨੁਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਸੋਣ। ਗਚ੍ਛ ਤ੍વਂ, ਸੋਣ, ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸਨਾਯ ਅਰਹਨ੍ਤਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਂ। ਦਕ੍ਖਿਸ੍ਸਸਿ ਤ੍વਂ, ਸੋਣ, ਤਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਾਸਾਦਿਕਂ ਪਸਾਦਨੀਯਂ ਸਨ੍ਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਸਨ੍ਤਮਾਨਸਂ ਉਤ੍ਤਮਦਮਥਸਮਥਂ ਅਮਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਦਨ੍ਤਂ ਗੁਤ੍ਤਂ ਯਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਨਾਗਂ। ਤੇਨ ਹਿ ਤ੍વਂ, ਸੋਣ, ਮਮ વਚਨੇਨ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ વਨ੍ਦ – ‘ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ વਨ੍ਦਤੀ’’’ਤਿ। ਏવਞ੍ਚ વਦੇਹਿ – ‘‘ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਪ੍ਪਭਿਕ੍ਖੁਕੋ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਮੇ વਸ੍ਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਕਿਚ੍ਛੇਨ ਕਸਿਰੇਨ ਤਤੋ ਤਤੋ ਦਸવਗ੍ਗਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਅਲਤ੍ਥਂ; ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਭਗવਾ ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ ਅਪ੍ਪਤਰੇਨ ਗਣੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਅਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯ। ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਣ੍ਹੁਤ੍ਤਰਾ ਭੂਮਿ ਖਰਾ ਗੋਕਣ੍ਟਕਹਤਾ; ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਭਗવਾ ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ ਗੁਣਙ੍ਗੁਣੂਪਾਹਨਂ ਅਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯ। ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਹਾਨਗਰੁਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਦਕਸੁਦ੍ਧਿਕਾ; ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਭਗવਾ ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ ਧੁવਨਹਾਨਂ ਅਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯ। ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚਮ੍ਮਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਣਾਨਿ, ਏਲ਼ਕਚਮ੍ਮਂ ਅਜਚਮ੍ਮਂ ਮਿਗਚਮ੍ਮਂ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਜ੍ਝਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਏਰਗੂ ਮੋਰਗੂ ਮਜ੍ਜਾਰੂ ਮਜ੍ਝਾਰੂ (ਕ॰) ਜਨ੍ਤੂ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ ਚਮ੍ਮਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਣਾਨਿ, ਏਲ਼ਕਚਮ੍ਮਂ ਅਜਚਮ੍ਮਂ ਮਿਗਚਮ੍ਮਂ; ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਭਗવਾ ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ ਚਮ੍ਮਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਣਾਨਿ ਅਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਏਲ਼ਕਚਮ੍ਮਂ ਅਜਚਮ੍ਮਂ ਮਿਗਚਮ੍ਮਂ। ਏਤਰਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਨਿਸ੍ਸੀਮਗਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਚੀવਰਂ ਦੇਨ੍ਤਿ – ‘ਇਮਂ ਚੀવਰਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਦੇਮਾ’’’ਤਿ। ਤੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਿ – ‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੇਹਿ ਤੇ, ਆવੁਸੋ, ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਚੀવਰਂ ਦਿਨ੍ਨ’ਨ੍ਤਿ ਤੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਨ੍ਤਾ ਨ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਿ – ‘ਮਾ ਨੋ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਅਹੋਸੀ’ਤਿ; ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਭਗવਾ ਚੀવਰੇ ਪਰਿਯਾਯਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸੋਣੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਸੇਨਾਸਨਂ ਸਂਸਾਮੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿ ਤੇਨ ਪਕ੍ਕਾਮਿ। ਅਨੁਪੁਬ੍ਬੇਨ ਯੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿ ਜੇਤવਨਂ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਆਨਨ੍ਦਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਇਮਸ੍ਸ, ਆਨਨ੍ਦ, ਆਗਨ੍ਤੁਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਹੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਨਨ੍ਦੋ – ‘‘ਯਸ੍ਸ ਖੋ ਮਂ ਭਗવਾ ਆਣਾਪੇਤਿ, ‘ਇਮਸ੍ਸ, ਆਨਨ੍ਦ, ਆਗਨ੍ਤੁਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਹੀ’ਤਿ, ਇਚ੍ਛਤਿ ਭਗવਾ ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕવਿਹਾਰੇ વਤ੍ਥੁਂ, ਇਚ੍ਛਤਿ ਭਗવਾ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਸੋਣੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਏਕવਿਹਾਰੇ વਤ੍ਥੁ’’ਨ੍ਤਿ – ਯਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ ਭਗવਾ વਿਹਰਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ વਿਹਾਰੇ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੋਣਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਸਿ।
੨੫੮. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਬਹੁਦੇવ ਰਤ੍ਤਿਂ ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੇ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਪਾવਿਸਿ। ਆਯਸ੍ਮਾਪਿ ਖੋ ਸੋਣੋ ਬਹੁਦੇવ ਰਤ੍ਤਿਂ ਅਜ੍ਝੋਕਾਸੇ વੀਤਿਨਾਮੇਤ੍વਾ વਿਹਾਰਂ ਪਾવਿਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯਂ ਪਚ੍ਚੁਟ੍ਠਾਯ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਸੋਣਂ ਅਜ੍ਝੇਸਿ – ‘‘ਪਟਿਭਾਤੁ ਤਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਧਮ੍ਮੋ ਭਾਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸੋਣੋ ਭਗવਤੋ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਿਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਾਨੇવ ਅਟ੍ਠਕવਗ੍ਗਿਕਾਨਿ ਸਰੇਨ ਅਭਾਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੋਣਸ੍ਸ ਸਰਭਞ੍ਞਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਅਬ੍ਭਾਨੁਮੋਦਿ – ‘‘ਸਾਧੁ, ਸਾਧੁ, ਭਿਕ੍ਖੁ। ਸੁਗ੍ਗਹਿਤਾਨਿ ਖੋ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਅਟ੍ਠਕવਗ੍ਗਿਕਾਨਿ , ਸੁਮਨਸਿਕਤਾਨਿ ਸੂਪਧਾਰਿਤਾਨਿ। ਕਲ੍ਯਾਣਿਯਾਪਿ વਾਚਾਯ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ, વਿਸ੍ਸਟ੍ਠਾਯ, ਅਨੇਲਗਲਾਯ ਅਨੇਲ਼ਗਲਾਯ (ਕ॰), ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ વਿਞ੍ਞਾਪਨਿਯਾ। ਕਤਿવਸ੍ਸੋਸਿ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿ? ‘‘ਏਕવਸ੍ਸੋਹਂ, ਭਗવਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਸ੍ਸ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਏવਂ ਚਿਰਂ ਅਕਾਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਚਿਰਂ ਦਿਟ੍ਠੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਾਮੇਸੁ ਆਦੀਨવੋ, ਅਪਿ ਚ ਸਮ੍ਬਾਧਾ ਘਰਾવਾਸਾ ਬਹੁਕਿਚ੍ਚਾ ਬਹੁਕਰਣੀਯਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਿਦਿਤ੍વਾ ਤਾਯਂ વੇਲਾਯਂ ਇਮਂ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ –
ਉਦਾ॰ ੪੬ ਉਦਾਨੇਪਿ ‘‘ਦਿਸ੍વਾ ਆਦੀਨવਂ ਲੋਕੇ, ਞਤ੍વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਨਿਰੂਪਧਿਂ।
ਅਰਿਯੋ ਨ ਰਮਤੀ ਪਾਪੇ, ਪਾਪੇ ਨ ਰਮਤੀ ਸੁਚੀ’’ਤਿ॥
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸੋਣੋ – ਪਟਿਸਮ੍ਮੋਦਤਿ ਖੋ ਮਂ ਭਗવਾ, ਅਯਂ ਖ੍વਸ੍ਸ ਕਾਲੋ ਯਂ ਮੇ ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਪਰਿਦਸ੍ਸੀਤਿ – ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇਸੁ ਸਿਰਸਾ ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੋ ਭਗવਤੋ ਪਾਦੇ ਸਿਰਸਾ વਨ੍ਦਤਿ, ਏવਞ੍ਚ વਦੇਤਿ ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਪ੍ਪਭਿਕ੍ਖੁਕੋ। ਤਿਣ੍ਣਂ ਮੇ વਸ੍ਸਾਨਂ ਅਚ੍ਚਯੇਨ ਕਿਚ੍ਛੇਨ ਕਸਿਰੇਨ ਤਤੋ ਤਤੋ ਦਸવਗ੍ਗਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਅਲਤ੍ਥਂ, ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਭਗવਾ ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ ਅਪ੍ਪਤਰੇਨ ਗਣੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਅਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯ। ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਣ੍ਹੁਤ੍ਤਰਾ ਭੂਮਿ ਖਰਾ ਗੋਕਣ੍ਟਕਹਤਾ; ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਭਗવਾ ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ ਗੁਣਙ੍ਗੁਣੂਪਾਹਨਂ ਅਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯ। ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਹਾਨਗਰੁਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਦਕਸੁਦ੍ਧਿਕਾ, ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਭਗવਾ ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ ਧੁવਨਹਾਨਂ ਅਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯ। ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਚਮ੍ਮਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਣਾਨਿ, ਏਲ਼ਕਚਮ੍ਮਂ ਅਜਚਮ੍ਮਂ ਮਿਗਚਮ੍ਮਂ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਜ੍ਝਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਏਰਗੂ ਮੋਰਗੂ ਮਜ੍ਜਾਰੂ ਜਨ੍ਤੂ , ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ ਚਮ੍ਮਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਣਾਨਿ, ਏਲ਼ਕਚਮ੍ਮਂ ਅਜਚਮ੍ਮਂ ਮਿਗਚਮ੍ਮਂ; ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਭਗવਾ ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ ਚਮ੍ਮਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਣਾਨਿ ਅਨੁਜਾਨੇਯ੍ਯ, ਏਲ਼ਕਚਮ੍ਮਂ ਅਜਚਮ੍ਮਂ ਮਿਗਚਮ੍ਮਂ। ਏਤਰਹਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਨਿਸ੍ਸੀਮਗਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਚੀવਰਂ ਦੇਨ੍ਤਿ – ‘ਇਮਂ ਚੀવਰਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਦੇਮਾ’ਤਿ। ਤੇ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਰੋਚੇਨ੍ਤਿ – ‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੇਹਿ ਤੇ, ਆવੁਸੋ, ਮਨੁਸ੍ਸੇਹਿ ਚੀવਰਂ ਦਿਨ੍ਨ’ਨ੍ਤਿ। ਤੇ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਾਯਨ੍ਤਾ ਨ ਸਾਦਿਯਨ੍ਤਿ – ‘ਮਾ ਨੋ ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯਂ ਅਹੋਸੀ’ਤਿ; ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਭਗવਾ ਚੀવਰੇ ਪਰਿਯਾਯਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ।
੨੫੯. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦਾਨੇ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕਰਣੇ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਪ੍ਪਭਿਕ੍ਖੁਕੋ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ વਿਨਯਧਰਪਞ੍ਚਮੇਨ ਗਣੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ। ਤਤ੍ਰਿਮੇ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮਾ ਜਨਪਦਾ – ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਗਜਙ੍ਗਲਂ ਕਜਙ੍ਗਲਂ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰) ਨਾਮ ਨਿਗਮੋ, ਤਸ੍ਸ ਪਰੇਨ ਮਹਾਸਾਲਾ, ਤਤੋ ਪਰਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮਾ ਜਨਪਦਾ, ਓਰਤੋ ਮਜ੍ਝੇ; ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਦਿਸਾਯ ਸਲ੍ਲવਤੀ ਸਲਲવਤੀ (ਸੀ॰) ਨਾਮ ਨਦੀ, ਤਤੋ ਪਰਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮਾ ਜਨਪਦਾ, ਓਰਤੋ ਮਜ੍ਝੇ; ਦਕ੍ਖਿਣਾਯ ਦਿਸਾਯ ਸੇਤਕਣ੍ਣਿਕਂ ਨਾਮ ਨਿਗਮੋ, ਤਤੋ ਪਰਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮਾ ਜਨਪਦਾ, ਓਰਤੋ ਮਜ੍ਝੇ; ਪਚ੍ਛਿਮਾਯ ਦਿਸਾਯ ਥੂਣਂ ਨਾਮ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਗਾਮੋ, ਤਤੋ ਪਰਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮਾ ਜਨਪਦਾ, ਓਰਤੋ ਮਜ੍ਝੇ; ਉਤ੍ਤਰਾਯ ਦਿਸਾਯ ਉਸੀਰਦ੍ਧਜੋ ਨਾਮ ਪਬ੍ਬਤੋ, ਤਤੋ ਪਰਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮਾ ਜਨਪਦਾ, ਓਰਤੋ ਮਜ੍ਝੇ । ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਰੂਪੇਸੁ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ વਿਨਯਧਰਪਞ੍ਚਮੇਨ ਗਣੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ। ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਣ੍ਹੁਤ੍ਤਰਾ ਭੂਮਿ ਖਰਾ ਗੋਕਣ੍ਟਕਹਤਾ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਗੁਣਙ੍ਗੁਣੂਪਾਹਨਂ। ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਹਾਨਗਰੁਕਾ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਉਦਕਸੁਦ੍ਧਿਕਾ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਧੁવਨਹਾਨਂ। ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਚਮ੍ਮਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਣਾਨਿ, ਏਲ਼ਕਚਮ੍ਮਂ ਅਜਚਮ੍ਮਂ ਮਿਗਚਮ੍ਮਂ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਜ੍ਝਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਏਰਗੂ ਮੋਰਗੂ ਮਜ੍ਜਾਰੂ ਜਨ੍ਤੂ, ਏવਮੇવ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅવਨ੍ਤਿਦਕ੍ਖਿਣਾਪਥੇ ਚਮ੍ਮਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਣਾਨਿ, ਏਲ਼ਕਚਮ੍ਮਂ ਅਜਚਮ੍ਮਂ ਮਿਗਚਮ੍ਮਂ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ ਚਮ੍ਮਾਨਿ ਅਤ੍ਥਰਣਾਨਿ, ਏਲ਼ਕਚਮ੍ਮਂ ਅਜਚਮ੍ਮਂ ਮਿਗਚਮ੍ਮਂ। ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਨਿਸ੍ਸੀਮਗਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਚੀવਰਂ ਦੇਨ੍ਤਿ – ‘ਇਮਂ ਚੀવਰਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਦੇਮਾ’ਤਿ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਾਦਿਤੁਂ, ਨ ਤਾવ ਤਂ ਗਣਨੂਪਗਂ ਯਾવ ਨ ਹਤ੍ਥਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ।
ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚવਰਪਰਿਦਸ੍ਸਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
ਚਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਕੋ ਪਞ੍ਚਮੋ।
੧੫੯. ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ
ਰਾਜਾ ਚ ਮਾਗਧੋ ਸੋਣੋ, ਅਸੀਤਿਸਹਸ੍ਸਿਸ੍ਸਰੋ।
ਸਾਗਤੋ ਗਿਜ੍ਝਕੂਟਸ੍ਮਿਂ, ਬਹੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਉਤ੍ਤਰਿਂ॥
ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਰਦ੍ਧਭਿਜ੍ਜਿਂਸੁ , વੀਣਂ ਏਕਪਲਾਸਿਕਂ।
ਨੀਲਾ ਪੀਤਾ ਲੋਹਿਤਿਕਾ, ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਾ ਕਣ੍ਹਮੇવ ਚ॥
ਮਹਾਰਙ੍ਗਮਹਾਨਾਮਾ, વਦ੍ਧਿਕਾ ਚ ਪਟਿਕ੍ਖਿਪਿ।
ਖਲ੍ਲਕਾ ਪੁਟਪਾਲਿ ਚ, ਤੂਲਤਿਤ੍ਤਿਰਮੇਣ੍ਡਜਾ॥
વਿਚ੍ਛਿਕਾ ਮੋਰਚਿਤ੍ਰਾ ਚ, ਸੀਹਬ੍ਯਗ੍ਘਾ ਚ ਦੀਪਿਕਾ।
ਅਜਿਨੁਦ੍ਦਾ ਮਜ੍ਜਾਰੀ ਚ, ਕਾਲ਼ਲੁવਕਪਰਿਕ੍ਖਟਾ॥
ਫਲਿਤੁਪਾਹਨਾ ਖਿਲਾ, ਧੋਤਖਾਣੁਖਟਖਟਾ।
ਤਾਲવੇਲ਼ੁਤਿਣਂ ਚੇવ, ਮੁਞ੍ਜਪਬ੍ਬਜਹਿਨ੍ਤਾਲਾ॥
ਕਮਲਕਮ੍ਬਲਸੋવਣ੍ਣਾ , ਰੂਪਿਕਾ ਮਣਿવੇਲ਼ੁਰਿਯਾ।
ਫਲਿਕਾ ਕਂਸਕਾਚਾ ਚ, ਤਿਪੁਸੀਸਞ੍ਚ ਤਮ੍ਬਕਾ॥
ਗਾવੀ ਯਾਨਂ ਗਿਲਾਨੋ ਚ, ਪੁਰਿਸਾਯੁਤ੍ਤਸਿવਿਕਾ।
ਸਯਨਾਨਿ ਮਹਾਚਮ੍ਮਾ, ਗੋਚਮ੍ਮੇਹਿ ਚ ਪਾਪਕੋ॥
ਗਿਹੀਨਂ ਚਮ੍ਮવਦ੍ਧੇਹਿ, ਪવਿਸਨ੍ਤਿ ਗਿਲਾਯਨੋ।
ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨੋ ਸੋਣੋ, ਸਰੇਨ ਅਟ੍ਠਕવਗ੍ਗਿਕਂ॥
ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ ਪਞ੍ਚਹਿ, ਗੁਣਙ੍ਗੁਣਾ ਧੁવਸਿਨਾ।
ਚਮ੍ਮਤ੍ਥਰਣਾਨੁਞ੍ਞਾਸਿ, ਨ ਤਾવ ਗਣਨੂਪਗਂ।
ਅਦਾਸਿ ਮੇ વਰੇ ਪਞ੍ਚ, ਸੋਣਤ੍ਥੇਰਸ੍ਸ ਨਾਯਕੋਤਿ॥
ਇਮਮ੍ਹਿ ਖਨ੍ਧਕੇ વਤ੍ਥੂਨਿ ਤੇਸਟ੍ਠਿ।
ਚਮ੍ਮਕ੍ਖਨ੍ਧਕੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ।