੪. ਸਮਥਕ੍ਖਨ੍ਧਕਂ
੧. ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੋ
੧੮੫. ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ – ਤਜ੍ਜਨੀਯਮ੍ਪਿ, ਨਿਯਸ੍ਸਮ੍ਪਿ, ਪਬ੍ਬਾਜਨੀਯਮ੍ਪਿ, ਪਟਿਸਾਰਣੀਯਮ੍ਪਿ, ਉਕ੍ਖੇਪਨੀਯਮ੍ਪਿ। ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ…ਪੇ॰… ਤੇ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ – ਤਜ੍ਜਨੀਯਮ੍ਪਿ, ਨਿਯਸ੍ਸਮ੍ਪਿ, ਪਬ੍ਬਾਜਨੀਯਮ੍ਪਿ, ਪਟਿਸਾਰਣੀਯਮ੍ਪਿ, ਉਕ੍ਖੇਪਨੀਯਮ੍ਪੀ’’ਤਿ! ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ…ਪੇ॰… ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ – ਤਜ੍ਜਨੀਯਮ੍ਪਿ, ਨਿਯਸ੍ਸਮ੍ਪਿ, ਪਬ੍ਬਾਜਨੀਯਮ੍ਪਿ, ਪਟਿਸਾਰਣੀਯਮ੍ਪਿ, ਉਕ੍ਖੇਪਨੀਯਮ੍ਪੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਭਗવਾ’’ਤਿ। વਿਗਰਹਿ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ – ‘‘ਅਨਨੁਚ੍ਛવਿਕਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤੇਸਂ ਮੋਘਪੁਰਿਸਾਨਂ ਅਨਨੁਲੋਮਿਕਂ ਅਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਕਪ੍ਪਿਯਂ ਅਕਰਣੀਯਂ। ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮੋਘਪੁਰਿਸਾ ਅਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ – ਤਜ੍ਜਨੀਯਮ੍ਪਿ, ਨਿਯਸ੍ਸਮ੍ਪਿ, ਪਬ੍ਬਾਜਨੀਯਮ੍ਪਿ, ਪਟਿਸਾਰਣੀਯਮ੍ਪਿ, ਉਕ੍ਖੇਪਨੀਯਮ੍ਪਿ! ਨੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਪ੍ਪਸਨ੍ਨਾਨਂ વਾ ਪਸਾਦਾਯ…ਪੇ॰… વਿਗਰਹਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ – ਤਜ੍ਜਨੀਯਂ વਾ, ਨਿਯਸ੍ਸਂ વਾ, ਪਬ੍ਬਾਜਨੀਯਂ વਾ, ਪਟਿਸਾਰਣੀਯਂ વਾ, ਉਕ੍ਖੇਪਨੀਯਂ વਾ। ਯੋ ਕਰੇਯ੍ਯ , ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ।
੧੮੬. ‘‘ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਙ੍ਘੋ। ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਙ੍ਘੋ।
ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖਨવਕਂ
੧੮੭. ‘‘ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਧਮ੍ਮવਾਦਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤਿ ਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਨੁਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ વਿਨਯੋ, ਇਦਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ, ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਾਹਿ, ਇਮਂ ਰੋਚੇਹੀਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਅਧਮ੍ਮੇਨ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਪਤਿਰੂਪਕੇਨ।
‘‘ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤਿ ਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਨੁਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ વਿਨਯੋ , ਇਦਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ, ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਇਮਂ ਰੋਚੇਥਾਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਅਧਮ੍ਮੇਨ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਪਤਿਰੂਪਕੇਨ।
‘‘ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਧਮ੍ਮવਾਦਿਂ ਸਙ੍ਘਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤਿ ਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਨੁਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ વਿਨਯੋ, ਇਦਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ, ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਾਹਿ, ਇਮਂ ਰੋਚੇਹੀਤਿ ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਇਮਂ ਰੋਚੇਥਾਤਿ (ਕ॰)। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਅਧਮ੍ਮੇਨ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਪਤਿਰੂਪਕੇਨ।
‘‘ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਧਮ੍ਮવਾਦਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਨ੍ਤਿ ਪੇਕ੍ਖੇਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖੇਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ ਅਨੁਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ વਿਨਯੋ, ਇਦਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ, ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਾਹਿ, ਇਮਂ ਰੋਚੇਹੀਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਅਧਮ੍ਮੇਨ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਪਤਿਰੂਪਕੇਨ।
‘‘ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇ ਸਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਨ੍ਤਿ ਪੇਕ੍ਖੇਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖੇਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ ਅਨੁਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ વਿਨਯੋ, ਇਦਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ, ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਇਮਂ ਰੋਚੇਥਾਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਅਧਮ੍ਮੇਨ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਪਤਿਰੂਪਕੇਨ।
‘‘ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਧਮ੍ਮવਾਦਿਂ ਸਙ੍ਘਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਨ੍ਤਿ ਪੇਕ੍ਖੇਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖੇਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ ਅਨੁਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ વਿਨਯੋ, ਇਦਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ, ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਾਹਿ, ਇਮਂ ਰੋਚੇਹੀਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਅਧਮ੍ਮੇਨ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਪਤਿਰੂਪਕੇਨ।
‘‘ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਙ੍ਘੋ ਧਮ੍ਮવਾਦਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤਿ ਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਨੁਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ વਿਨਯੋ, ਇਦਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ, ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਾਹਿ, ਇਮਂ ਰੋਚੇਹੀਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਅਧਮ੍ਮੇਨ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਪਤਿਰੂਪਕੇਨ।
‘‘ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਙ੍ਘੋ ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤਿ ਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਨੁਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ વਿਨਯੋ, ਇਦਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ, ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਇਮਂ ਰੋਚੇਥਾਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਅਧਮ੍ਮੇਨ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਪਤਿਰੂਪਕੇਨ।
‘‘ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਙ੍ਘੋ ਧਮ੍ਮવਾਦਿਂ ਸਙ੍ਘਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤਿ ਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਨੁਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ વਿਨਯੋ, ਇਦਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ, ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਾਹਿ, ਇਮਂ ਰੋਚੇਹੀਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਅਧਮ੍ਮੇਨ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਪਤਿਰੂਪਕੇਨ।
ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖਨવਕਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ।
ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖਨવਕਂ
੧੮੮. ‘‘ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਧਮ੍ਮવਾਦਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤਿ ਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਨੁਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ વਿਨਯੋ, ਇਦਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ, ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਾਹਿ, ਇਮਂ ਰੋਚੇਹੀਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਨ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ।
‘‘ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤਿ ਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਨੁਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ વਿਨਯੋ, ਇਦਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ, ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਇਮਂ ਰੋਚੇਥਾਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਨ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ।
‘‘ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਅਧਮ੍ਮવਾਦਿਂ ਸਙ੍ਘਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤਿ ਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਨੁਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ વਿਨਯੋ, ਇਦਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ, ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਾਹਿ, ਇਮਂ ਰੋਚੇਹੀਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਨ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ।
‘‘ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਅਧਮ੍ਮવਾਦਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਨ੍ਤਿ ਪੇਕ੍ਖੇਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖੇਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ ਅਨੁਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ વਿਨਯੋ, ਇਦਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ, ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਾਹਿ , ਇਮਂ ਰੋਚੇਹੀਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਨ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ।
‘‘ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇ ਸਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਨ੍ਤਿ ਪੇਕ੍ਖੇਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖੇਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ ਅਨੁਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ વਿਨਯੋ, ਇਦਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ, ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਇਮਂ ਰੋਚੇਥਾਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਨ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ।
‘‘ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਅਧਮ੍ਮવਾਦਿਂ ਸਙ੍ਘਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਨ੍ਤਿ ਪੇਕ੍ਖੇਨ੍ਤਿ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖੇਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ ਅਨੁਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ વਿਨਯੋ, ਇਦਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ , ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਾਹਿ, ਇਮਂ ਰੋਚੇਹੀਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਨ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ।
‘‘ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਙ੍ਘੋ ਅਧਮ੍ਮવਾਦਿਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤਿ ਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਨੁਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ વਿਨਯੋ, ਇਦਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ, ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਾਹਿ, ਇਮਂ ਰੋਚੇਹੀਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਨ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ।
‘‘ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਙ੍ਘੋ ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤਿ ਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਨੁਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ વਿਨਯੋ, ਇਦਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ, ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਥ, ਇਮਂ ਰੋਚੇਥਾਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਨ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ।
‘‘ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਸਙ੍ਘੋ ਅਧਮ੍ਮવਾਦਿਂ ਸਙ੍ਘਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤਿ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤਿ ਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਅਨੁਪੇਕ੍ਖੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਅਨੁਦਸ੍ਸੇਤਿ – ਅਯਂ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਯਂ વਿਨਯੋ, ਇਦਂ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨਂ, ਇਮਂ ਗਣ੍ਹਾਹਿ, ਇਮਂ ਰੋਚੇਹੀਤਿ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਨ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨਾ’’ਤਿ।
ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖਨવਕਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ।
੨. ਸਤਿવਿਨਯੋ
੧੮੯. ਇਦਂ વਤ੍ਥੁ ਪਾਰਾ॰ ੩੮੦ ਆਦਯੋ ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ ਰਾਜਗਹੇ વਿਹਰਤਿ વੇਲ਼ੁવਨੇ ਕਲਨ੍ਦਕਨਿવਾਪੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਦਬ੍ਬੇਨ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੇਨ ਜਾਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ ਹੋਤਿ । ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਾવਕੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਂ ਤੇਨ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਨਤ੍ਥਿ ਚਸ੍ਸ ਕਿਞ੍ਚਿ ਉਤ੍ਤਰਿ ਉਤ੍ਤਰਿਂ (ਸੀ॰) ਕਰਣੀਯਂ, ਕਤਸ੍ਸ વਾ ਪਤਿਚਯੋ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਦਬ੍ਬਸ੍ਸ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਰਹੋਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਸ੍ਸ ਏવਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ – ‘‘ਮਯਾ ਖੋ ਜਾਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ। ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਾવਕੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ ਸਬ੍ਬਂ ਮਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ। ਨਤ੍ਥਿ ਚ ਮੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਉਤ੍ਤਰਿਕਰਣੀਯਂ, ਕਤਸ੍ਸ વਾ ਪਤਿਚਯੋ। ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਂ ਕਰੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ?
ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਦਬ੍ਬਸ੍ਸ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਯ੍ਯਂ ਭਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸਾਯਨ੍ਹਸਮਯਂ ਪਟਿਸਲ੍ਲਾਨਾ વੁਟ੍ਠਿਤੋ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਇਧ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰਹੋਗਤਸ੍ਸ ਪਟਿਸਲ੍ਲੀਨਸ੍ਸ ਏવਂ ਚੇਤਸੋ ਪਰਿવਿਤਕ੍ਕੋ ਉਦਪਾਦਿ – ‘ਮਯਾ ਖੋ ਜਾਤਿਯਾ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸੇਨ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਸਚ੍ਛਿਕਤਂ। ਯਂ ਕਿਞ੍ਚਿ ਸਾવਕੇਨ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਮਯਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਂ। ਨਤ੍ਥਿ ਚ ਮੇ ਕਿਞ੍ਚਿ ਉਤ੍ਤਰਿਕਰਣੀਯਂ, ਕਤਸ੍ਸ વਾ ਪਤਿਚਯੋ। ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਅਹਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ વੇਯ੍ਯਾવਚ੍ਚਂ ਕਰੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ ? ਤਸ੍ਸ ਮਯ੍ਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘ਯਂਨੂਨਾਹਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਯ੍ਯਂ ਭਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਉਦ੍ਦਿਸੇਯ੍ਯ’ਨ੍ਤਿ। ਇਚ੍ਛਾਮਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਭਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਸਾਧੁ ਸਾਧੁ, ਦਬ੍ਬ। ਤੇਨ ਹਿ ਤ੍વਂ, ਦਬ੍ਬ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਞ੍ਚ ਪਞ੍ਞਪੇਹਿ ਭਤ੍ਤਾਨਿ ਚ ਉਦ੍ਦਿਸਾਹੀ’’ਤਿ ਉਦ੍ਦਿਸਾਤਿ (ਪਾਰਾ॰ ੩੮੦)। ‘‘ਏવਂ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦਾਨੇ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕਰਣੇ ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਙ੍ਘੋ ਦਬ੍ਬਂ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਕਞ੍ਚ ਭਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਕਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਤੁ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਠਮਂ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਯਾਚਿਤਬ੍ਬੋ ਦਬ੍ਬੋ ਯਾਚਿਤਬ੍ਬੋ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰)। ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
੧੯੦. ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਸਙ੍ਘੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਦਬ੍ਬਂ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਕਞ੍ਚ ਭਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਕਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨੇਯ੍ਯ। ਏਸਾ ਞਤ੍ਤਿ।
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਸਙ੍ਘੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਦਬ੍ਬਂ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਂ ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਕਞ੍ਚ ਭਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਕਞ੍ਚ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਤਿ। ਯਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਖਮਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਦਬ੍ਬਸ੍ਸ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਕਸ੍ਸ ਚ ਭਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਕਸ੍ਸ ਚ ਸਮ੍ਮੁਤਿ, ਸੋ ਤੁਣ੍ਹਸ੍ਸ; ਯਸ੍ਸ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, ਸੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯ।
‘‘ਸਮ੍ਮਤੋ ਸਙ੍ਘੇਨ ਆਯਸ੍ਮਾ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਕੋ ਚ ਭਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਕੋ ਚ। ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਣ੍ਹੀ, ਏવਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ ।
੧੯੧. ਸਮ੍ਮਤੋ ਚ ਪਨਾਯਸ੍ਮਾ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸਭਾਗਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿਕਾ ਤੇਸਂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ – ਤੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਸੁਤ੍ਤਨ੍ਤਂ ਸਙ੍ਗਾਯਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ। ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ વਿਨਯਧਰਾ ਤੇਸਂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ – ਤੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ વਿਨਯਂ વਿਨਿਚ੍ਛਿਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ। ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕਾ ਤੇਸਂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ – ਤੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸਾਕਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ। ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਝਾਯਿਨੋ ਤੇਸਂ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ – ਤੇ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਨ ਬ੍ਯਾਬਾਧਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ । ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਿਕਾ ਕਾਯਦਲ਼੍ਹਿਬਹੁਲਾ ਕਾਯਦਡ੍ਢਿਬਹੁਲਾ (ਸੀ॰) વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ – ਇਮਾਯਪਿਮੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ ਰਤਿਯਾ ਅਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ। ਯੇਪਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ વਿਕਾਲੇ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਤੇਸਮ੍ਪਿ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਤੇਨੇવ ਆਲੋਕੇਨ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ; ਅਪਿਸੁ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ વਿਕਾਲੇ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ – ਮਯਂ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਦਬ੍ਬਸ੍ਸ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਇਦ੍ਧਿਪਾਟਿਹਾਰਿਯਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮਾਤਿ।
ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਦਬ੍ਬਂ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏવਂ વਦਨ੍ਤਿ – ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਆવੁਸੋ ਦਬ੍ਬ, ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਹੀ’’ਤਿ। ਤੇ ਆਯਸ੍ਮਾ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘‘ਕਤ੍ਥ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਕਤ੍ਥ ਪਞ੍ਞਪੇਮੀ’’ਤਿ? ਤੇ ਸਞ੍ਚਿਚ੍ਚ ਦੂਰੇ ਅਪਦਿਸਨ੍ਤਿ – ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਆવੁਸੋ ਦਬ੍ਬ, ਗਿਜ੍ਝਕੂਟੇ ਪਬ੍ਬਤੇ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਹਿ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਆવੁਸੋ, ਚੋਰਪਪਾਤੇ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਹਿ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਆવੁਸੋ, ਇਸਿਗਿਲਿਪਸ੍ਸੇ ਕਾਲ਼ਸਿਲਾਯਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਹਿ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਆવੁਸੋ, વੇਭਾਰਪਸ੍ਸੇ ਸਤ੍ਤਪਣ੍ਣਿਗੁਹਾਯਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਹਿ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਆવੁਸੋ, ਸੀਤવਨੇ ਸਪ੍ਪਸੋਣ੍ਡਿਕਪਬ੍ਭਾਰੇ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਹਿ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਆવੁਸੋ, ਗੋਤਮਕਕਨ੍ਦਰਾਯਂ ਗੋਮਟਕਨ੍ਦਰਾਯਂ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰) ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਹਿ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਆવੁਸੋ, ਤਿਨ੍ਦੁਕਕਨ੍ਦਰਾਯਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਹਿ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਆવੁਸੋ, ਤਪੋਦਕਨ੍ਦਰਾਯਂ ਕਪੋਤਕਨ੍ਦਰਾਯਂ (ਕ॰) ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਹਿ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਆવੁਸੋ, ਤਪੋਦਾਰਾਮੇ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਹਿ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਆવੁਸੋ, ਜੀવਕਮ੍ਬવਨੇ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਹਿ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਆવੁਸੋ, ਮਦ੍ਦਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਮਿਗਦਾਯੇ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਹੀ’’ਤਿ।
ਤੇਸਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਜੋਧਾਤੁਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਙ੍ਗੁਲਿਯਾ ਜਲਮਾਨਾਯ ਪੁਰਤੋ ਪੁਰਤੋ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਤੇਪਿ ਤੇਨੇવ ਆਲੋਕੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਦਬ੍ਬਸ੍ਸ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਿਟ੍ਠਿਤੋ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ – ਅਯਂ ਮਞ੍ਚੋ, ਇਦਂ ਪੀਠਂ , ਅਯਂ ਭਿਸਿ, ਇਦਂ ਬਿਬ੍ਬੋਹਨਂ ਬਿਮ੍ਬੋਹਨਂ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰), ਇਦਂ વਚ੍ਚਟ੍ਠਾਨਂ, ਇਦਂ ਪਸ੍ਸਾવਟ੍ਠਾਨਂ, ਇਦਂ ਪਾਨੀਯਂ, ਇਦਂ ਪਰਿਭੋਜਨੀਯਂ, ਅਯਂ ਕਤ੍ਤਰਦਣ੍ਡੋ, ਇਦਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਕਤਿਕਸਣ੍ਠਾਨਂ, ਇਮਂ ਕਾਲਂ ਪવਿਸਿਤਬ੍ਬਂ , ਇਮਂ ਕਾਲਂ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਪੁਨਦੇવ વੇਲ਼ੁવਨਂ ਪਚ੍ਚਾਗਚ੍ਛਤਿ।
੧੯੨. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੁਮ੍ਮਜਕਾ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰) ਭਿਕ੍ਖੂ ਨવਕਾ ਚੇવ ਹੋਨ੍ਤਿ ਅਪ੍ਪਪੁਞ੍ਞਾ ਚ। ਯਾਨਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਲਾਮਕਾਨਿ ਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਤਾਨਿ ਤੇਸਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤਿ ਲਾਮਕਾਨਿ ਚ ਭਤ੍ਤਾਨਿ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਰਾਜਗਹੇ ਮਨੁਸ੍ਸਾ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਥੇਰਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਭਿਸਙ੍ਖਾਰਿਕਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਂ ਦਾਤੁਂ – ਸਪ੍ਪਿਮ੍ਪਿ, ਤੇਲਮ੍ਪਿ, ਉਤ੍ਤਰਿਭਙ੍ਗਮ੍ਪਿ। ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾਨਂ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਾਕਤਿਕਂ ਦੇਨ੍ਤਿ – ਯਥਾਰਨ੍ਧਂ ਯਥਾਰਦ੍ਧਂ (ਸ੍ਯਾ॰) ਕਣਾਜਕਂ ਬਿਲਙ੍ਗਦੁਤਿਯਂ। ਤੇ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਥੇਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ – ‘‘ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ, ਆવੁਸੋ, ਭਤ੍ਤਗ੍ਗੇ ਕਿਂ ਅਹੋਸਿ, ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕਿਂ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ ਕਿਂ ਨਾਹੋਸਿ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰)? ਏਕਚ੍ਚੇ ਥੇਰਾ ਏવਂ વਦਨ੍ਤਿ – ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਆવੁਸੋ, ਸਪ੍ਪਿ ਅਹੋਸਿ, ਤੇਲਂ ਅਹੋਸਿ, ਉਤ੍ਤਰਿਭਙ੍ਗਂ ਅਹੋਸੀ’’ਤਿ। ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ ਪਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏવਂ વਦਨ੍ਤਿ – ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ, ਆવੁਸੋ, ਨ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਹੋਸਿ – ਪਾਕਤਿਕਂ ਯਥਾਰਨ੍ਧਂ ਕਣਾਜਕਂ ਬਿਲਙ੍ਗਦੁਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ।
ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਕਲ੍ਯਾਣਭਤ੍ਤਿਕੋ ਗਹਪਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਚਤੁਕ੍ਕਭਤ੍ਤਂ ਦੇਤਿ ਨਿਚ੍ਚਭਤ੍ਤਂ। ਸੋ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗੇ ਸਪੁਤ੍ਤਦਾਰੋ ਉਪਤਿਟ੍ਠਿਤ੍વਾ ਪਰਿવਿਸਤਿ – ਅਞ੍ਞੇ ਓਦਨੇਨ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਸੂਪੇਨ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਤੇਲੇਨ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਉਤ੍ਤਰਿਭਙ੍ਗੇਨ ਪੁਚ੍ਛਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਕਲ੍ਯਾਣਭਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਨੋ ਭਤ੍ਤਂ ਸ੍વਾਤਨਾਯ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਹੋਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਕਲ੍ਯਾਣਭਤ੍ਤਿਕੋ ਗਹਪਤਿ ਆਰਾਮਂ ਅਗਮਾਸਿ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਰਣੀਯੇਨ। ਸੋ ਯੇਨਾਯਸ੍ਮਾ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਦਬ੍ਬਂ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨਂ ਖੋ ਕਲ੍ਯਾਣਭਤ੍ਤਿਕਂ ਗਹਪਤਿਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸੇਸਿ ਸਮਾਦਪੇਸਿ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜੇਸਿ ਸਮ੍ਪਹਂਸੇਸਿ। ਅਥ ਖੋ ਕਲ੍ਯਾਣਭਤ੍ਤਿਕੋ ਗਹਪਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤਾ ਦਬ੍ਬੇਨ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮਿਯਾ ਕਥਾਯ ਸਨ੍ਦਸ੍ਸਿਤੋ ਸਮਾਦਪਿਤੋ ਸਮੁਤ੍ਤੇਜਿਤੋ ਸਮ੍ਪਹਂਸਿਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਦਬ੍ਬਂ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕਸ੍ਸ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਘਰੇ ਸ੍વਾਤਨਾਯ ਭਤ੍ਤਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾਨਂ ਖੋ, ਗਹਪਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਘਰੇ ਸ੍વਾਤਨਾਯ ਭਤ੍ਤਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਕਲ੍ਯਾਣਭਤ੍ਤਿਕੋ ਗਹਪਤਿ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ ਅਹੋਸਿ। ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਪਾਪਭਿਕ੍ਖੂ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਘਰੇ ਭੁਞ੍ਜਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਘਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦਾਸਿਂ ਆਣਾਪੇਸਿ – ‘‘ਯੇ, ਜੇ, ਸ੍વੇ ਭਤ੍ਤਿਕਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਤੇ ਕੋਟ੍ਠਕੇ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾ ਕਣਾਜਕੇਨ ਬਿਲਙ੍ਗਦੁਤਿਯੇਨ ਪਰਿવਿਸਾ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ ਅਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਖੋ ਸਾ ਦਾਸੀ ਕਲ੍ਯਾਣਭਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਨੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ।
ਅਥ ਖੋ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ – ਹਿਯ੍ਯੋ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕਲ੍ਯਾਣਭਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਨੋ ਭਤ੍ਤਂ ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ; ਸ੍વੇ ਅਮ੍ਹੇ ਕਲ੍ਯਾਣਭਤ੍ਤਿਕੋ ਗਹਪਤਿ ਸਪੁਤ੍ਤਦਾਰੋ ਉਪਤਿਟ੍ਠਿਤ੍વਾ ਪਰਿવਿਸਿਸ੍ਸਤਿ; ਅਞ੍ਞੇ ਓਦਨੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਸੂਪੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਤੇਲੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਅਞ੍ਞੇ ਉਤ੍ਤਰਿਭਙ੍ਗੇਨ ਪੁਚ੍ਛਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ। ਤੇ ਤੇਨੇવ ਸੋਮਨਸ੍ਸੇਨ ਨ ਚਿਤ੍ਤਰੂਪਂ ਰਤ੍ਤਿਯਾ ਸੁਪਿਂਸੁ। ਅਥ ਖੋ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪੁਬ੍ਬਣ੍ਹਸਮਯਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਮਾਦਾਯ ਯੇਨ ਕਲ੍ਯਾਣਭਤ੍ਤਿਕਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਨੋ ਨਿવੇਸਨਂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਸਾ ਦਾਸੀ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦੂਰਤੋવ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੇ; ਦਿਸ੍વਾਨ ਕੋਟ੍ਠਕੇ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਨਿਸੀਦਥ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਨਿਸ੍ਸਂਸਯਂ ਖੋ ਨ ਤਾવ ਭਤ੍ਤਂ ਸਿਦ੍ਧਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਯਥਾ ਮਯਂ ਕੋਟ੍ਠਕੇ ਨਿਸੀਦਾਪਿਯਾਮਾ’’ਤਿ ਨਿਸੀਦਾਪੇਯ੍ਯਾਮਾਤਿ (ਕ॰)। ਅਥ ਖੋ ਸਾ ਦਾਸੀ ਕਣਾਜਕੇਨ ਕਾਣਾਜਕੇਨ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰) ਬਿਲਙ੍ਗਦੁਤਿਯੇਨ ਉਪਗਞ੍ਛਿ – ਭੁਞ੍ਜਥ, ਭਨ੍ਤੇਤਿ। ‘‘ਮਯਂ ਖੋ, ਭਗਿਨਿ, ਨਿਚ੍ਚਭਤ੍ਤਿਕਾ’’ਤਿ। ‘‘ਜਾਨਾਮਿ ਅਯ੍ਯਾ ਨਿਚ੍ਚਭਤ੍ਤਿਕਾਤਿ। ਅਪਿ ਚਾਹਂ ਹਿਯ੍ਯੋવ ਗਹਪਤਿਨਾ ਆਣਤ੍ਤਾ – ‘ਯੇ, ਜੇ, ਸ੍વੇ ਭਤ੍ਤਿਕਾ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਕੋਟ੍ਠਕੇ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਕਣਾਜਕੇਨ ਬਿਲਙ੍ਗਦੁਤਿਯੇਨ ਪਰਿવਿਸਾ’ਤਿ। ਭੁਞ੍ਜਥ, ਭਨ੍ਤੇ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ – ਹਿਯ੍ਯੋ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਕਲ੍ਯਾਣਭਤ੍ਤਿਕੋ ਗਹਪਤਿ ਆਰਾਮਂ ਅਗਮਾਸਿ ਦਬ੍ਬਸ੍ਸ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ। ਨਿਸ੍ਸਂਸਯਂ ਖੋ ਮਯਂ ਦਬ੍ਬੇਨ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੇਨ ਗਹਪਤਿਨੋ ਅਨ੍ਤਰੇ ਪਰਿਭਿਨ੍ਨਾਤਿ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਰਿਭਿਨ੍ਨਾਤਿ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰)। ਤੇ ਤੇਨੇવ ਦੋਮਨਸ੍ਸੇਨ ਨ ਚਿਤ੍ਤਰੂਪਂ ਭੁਞ੍ਜਿਂਸੁ। ਅਥ ਖੋ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾ ਆਰਾਮਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਪਤ੍ਤਚੀવਰਂ ਪਟਿਸਾਮੇਤ੍વਾ ਬਹਾਰਾਮਕੋਟ੍ਠਕੇ ਸਙ੍ਘਾਟਿਪਲ੍ਲਤ੍ਥਿਕਾਯ ਨਿਸੀਦਿਂਸੁ ਤੁਣ੍ਹੀਭੂਤਾ ਮਙ੍ਕੁਭੂਤਾ ਪਤ੍ਤਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਅਧੋਮੁਖਾ ਪਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਾ ਅਪ੍ਪਟਿਭਾਨਾ।
ਅਥ ਖੋ ਮੇਤ੍ਤਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਯੇਨ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘વਨ੍ਦਾਮਿ ਅਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਾਲਪਿਂਸੁ। ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਮੇਤ੍ਤਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘વਨ੍ਦਾਮਿ ਅਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨਾਲਪਿਂਸੁ। ‘‘ਕ੍ਯਾਹਂ ਅਯ੍ਯਾਨਂ ਅਪਰਜ੍ਝਾਮਿ? ਕਿਸ੍ਸ ਮਂ ਅਯ੍ਯਾ ਨਾਲਪਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਤਥਾ ਹਿ ਪਨ ਤ੍વਂ, ਭਗਿਨਿ, ਅਮ੍ਹੇ ਦਬ੍ਬੇਨ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੇਨ વਿਹੇਠਿਯਮਾਨੇ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਸੀ’’ਤਿ? ‘‘ਕ੍ਯਾਹਂ, ਅਯ੍ਯਾ, ਕਰੋਮੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਚੇ ਖੋ ਤ੍વਂ, ਭਗਿਨਿ, ਇਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸਿ, ਅਜ੍ਜੇવ ਭਗવਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਦਬ੍ਬਂ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਂ ਨਾਸਾਪੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਕ੍ਯਾਹਂ, ਅਯ੍ਯਾ, ਕਰੋਮਿ? ਕਿਂ ਮਯਾ ਸਕ੍ਕਾ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਏਹਿ ਤ੍વਂ, ਭਗਿਨਿ, ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏવਂ વਦੇਹਿ – ‘ਇਦਂ , ਭਨ੍ਤੇ, ਨਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਨਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ, ਯਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਿਸਾ ਅਭਯਾ ਅਨੀਤਿਕਾ ਅਨੁਪਦ੍ਦવਾ ਸਾਯਂ ਦਿਸਾ ਸਭਯਾ ਸਈਤਿਕਾ ਸਉਪਦ੍ਦવਾ; ਯਤੋ ਨਿવਾਤਂ ਤਤੋ ਸવਾਤਂ ਤਤੋ ਪવਾਤਂ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰); ਉਦਕਂ ਮਞ੍ਞੇ ਆਦਿਤ੍ਤਂ; ਅਯ੍ਯੇਨਮ੍ਹਿ ਦਬ੍ਬੇਨ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੇਨ ਦੂਸਿਤਾ’’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ ਅਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਖੋ ਮੇਤ੍ਤਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਪਟਿਸ੍ਸੁਣਿਤ੍વਾ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰) ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਠਿਤਾ ਖੋ ਮੇਤ੍ਤਿਯਾ ਸਾ ਮੇਤ੍ਤਿਯਾ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰) ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨਚ੍ਛਨ੍ਨਂ ਨਪ੍ਪਤਿਰੂਪਂ, ਯਾਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਦਿਸਾ ਅਭਯਾ ਅਨੀਤਿਕਾ ਅਨੁਪਦ੍ਦવਾ ਸਾਯਂ ਦਿਸਾ ਸਭਯਾ ਸਈਤਿਕਾ ਸਉਪਦ੍ਦવਾ; ਯਤੋ ਨਿવਾਤਂ ਤਤੋ ਸવਾਤਂ; ਉਦਕਂ ਮਞ੍ਞੇ ਆਦਿਤ੍ਤਂ; ਅਯ੍ਯੇਨਮ੍ਹਿ ਦਬ੍ਬੇਨ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੇਨ ਦੂਸਿਤਾ’’ਤਿ।
੧੯੩. ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਦਾਨੇ ਏਤਸ੍ਮਿਂ ਪਕਰਣੇ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤਾਪੇਤ੍વਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਦਬ੍ਬਂ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਂ ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਸਰਸਿ ਤ੍વਂ, ਦਬ੍ਬ, ਏવਰੂਪਂ ਕਤ੍ਤਾ ਯਥਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਆਹਾ’’ਤਿ? ‘‘ਯਥਾ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ। ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਭਗવਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਦਬ੍ਬਂ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸਰਸਿ ਤ੍વਂ, ਦਬ੍ਬ, ਏવਰੂਪਂ ਕਤ੍ਤਾ ਯਥਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਆਹਾ’’ਤਿ? ‘‘ਯਥਾ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ। ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਖੋ ਭਗવਾ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਦਬ੍ਬਂ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸਰਸਿ ਤ੍વਂ, ਦਬ੍ਬ, ਏવਰੂਪਂ ਕਤ੍ਤਾ ਯਥਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀ ਆਹਾ’’ਤਿ? ‘‘ਯਥਾ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਨ ਖੋ, ਦਬ੍ਬ, ਦਬ੍ਬਾ ਏવਂ ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਨ੍ਤਿ। ਸਚੇ ਤਯਾ ਕਤਂ ਕਤਨ੍ਤਿ વਦੇਹਿ। ਸਚੇ ਅਕਤਂ ਅਕਤਨ੍ਤਿ વਦੇਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਯਤੋਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਜਾਤੋ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਨਪਿ ਮੇਥੁਨਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਸੇવਿਤਾ, ਪਗੇવ ਜਾਗਰੋ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਭਗવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮੇਤ੍ਤਿਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਨਾਸੇਥ। ਇਮੇ ਚ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਥਾ’’ਤਿ। ਇਦਂ વਤ੍વਾ ਭਗવਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ વਿਹਾਰਂ ਪਾવਿਸਿ।
ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਮੇਤ੍ਤਿਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਨਾਸੇਸੁਂ। ਅਥ ਖੋ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਮਾવੁਸੋ, ਮੇਤ੍ਤਿਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਂ ਨਾਸੇਥ, ਨ ਸਾ ਕਿਞ੍ਚਿ ਅਪਰਜ੍ਝਤਿ; ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਸਾ ਉਸ੍ਸਾਹਿਤਾ ਕੁਪਿਤੇਹਿ ਅਨਤ੍ਤਮਨੇਹਿ ਚਾવਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੇਹੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕਿਂ ਪਨ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆવੁਸੋ, ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਦਬ੍ਬਂ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਂ ਅਮੂਲਿਕਾਯ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਥਾ’’ਤਿ? ‘‘ਏવਮਾવੁਸੋ’’ਤਿ। ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ…ਪੇ॰… ਤੇ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਦਬ੍ਬਂ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਂ ਅਮੂਲਿਕਾਯ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ! ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ …ਪੇ॰… ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਦਬ੍ਬਂ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਂ ਅਮੂਲਿਕਾਯ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਭਗવਾ’’ਤਿ…ਪੇ॰… વਿਗਰਹਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ –
‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਙ੍ਘੋ ਦਬ੍ਬਸ੍ਸ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿવਿਨਯਂ ਦੇਤੁ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਾਤਬ੍ਬੋ – ‘‘ਤੇਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਬ੍ਬੇਨ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ, ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਰਿਤ੍વਾ, વੁਡ੍ਢਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ, ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ, ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ – ‘ਇਮੇ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਮੂਲਿਕਾਯ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਨ੍ਤਿ। ਸੋਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਘਂ ਸਤਿવਿਨਯਂ ਯਾਚਾਮੀ’ਤਿ। ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਯਾਚਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਯਾਚਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਇਮੇ ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਮੂਲਿਕਾਯ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਨ੍ਤਿ। ਸੋਹਂ ਸੋਹਂ ਭਨ੍ਤੇ (ਕ॰) ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘਂ ਸਤਿવਿਨਯਂ ਯਾਚਾਮੀ’ਤਿ। ‘‘ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
੧੯੪. ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਇਮੇ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਦਬ੍ਬਂ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਂ ਅਮੂਲਿਕਾਯ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਨ੍ਤਿ। ਆਯਸ੍ਮਾ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਘਂ ਸਤਿવਿਨਯਂ ਯਾਚਤਿ। ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਸਙ੍ਘੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਦਬ੍ਬਸ੍ਸ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿવਿਨਯਂ ਦਦੇਯ੍ਯ। ਏਸਾ ਞਤ੍ਤਿ।
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਇਮੇ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਦਬ੍ਬਂ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਂ ਅਮੂਲਿਕਾਯ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਨ੍ਤਿ। ਆਯਸ੍ਮਾ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਘਂ ਸਤਿવਿਨਯਂ ਯਾਚਤਿ। ਸਙ੍ਘੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਦਬ੍ਬਸ੍ਸ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿવਿਨਯਂ ਦੇਤਿ। ਯਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਖਮਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਦਬ੍ਬਸ੍ਸ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿવਿਨਯਸ੍ਸ ਦਾਨਂ, ਸੋ ਤੁਣ੍ਹਸ੍ਸ; ਯਸ੍ਸ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, ਸੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯ।
‘‘ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਦਾਮਿ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਦਾਮਿ – ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਇਮੇ ਮੇਤ੍ਤਿਯਭੂਮਜਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਂ ਦਬ੍ਬਂ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਂ ਅਮੂਲਿਕਾਯ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਨ੍ਤਿ। ਆਯਸ੍ਮਾ ਦਬ੍ਬੋ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤੋ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਘਂ ਸਤਿવਿਨਯਂ ਯਾਚਤਿ। ਸਙ੍ਘੋ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਦਬ੍ਬਸ੍ਸ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿવਿਨਯਂ ਦੇਤਿ। ਯਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਖਮਤਿ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਦਬ੍ਬਸ੍ਸ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿવਿਨਯਸ੍ਸ ਦਾਨਂ, ਸੋ ਤੁਣ੍ਹਸ੍ਸ; ਯਸ੍ਸ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, ਸੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯ।
‘‘ਦਿਨ੍ਨੋ ਸਙ੍ਘੇਨ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਦਬ੍ਬਸ੍ਸ ਮਲ੍ਲਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿવਿਨਯੋ। ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਣ੍ਹੀ, ਏવਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ।
੧੯੫. ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਿਕਾਨਿ ਸਤਿવਿਨਯਸ੍ਸ ਦਾਨਾਨਿ। ਸੁਦ੍ਧੋ ਹੋਤਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਕੋ, ਅਨੁવਦਨ੍ਤਿ ਚ ਨਂ, ਯਾਚਤਿ ਚ, ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘੋ ਸਤਿવਿਨਯਂ ਦੇਤਿ ਧਮ੍ਮੇਨ ਸਮਗ੍ਗੇਨ – ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਿਕਾਨਿ ਸਤਿવਿਨਯਸ੍ਸ ਦਾਨਾਨੀ’’ਤਿ।
੩. ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯੋ
੧੯੬. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਗਗ੍ਗੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਹੋਤਿ, ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਗਗ੍ਗਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’’ਤਿ? ਸੋ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘‘ਅਹਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ , ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸਿਂ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਮੇ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਨਾਹਂ ਤਂ ਸਰਾਮਿ। ਮੂਲ਼੍ਹੇਨ ਮੇ ਏਤਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਨਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤੇવ – ‘‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’’ਤਿ? ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ..ਪੇ॰… ਤੇ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਭਿਕ੍ਖੂ ਗਗ੍ਗਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਸ੍ਸਨ੍ਤਿ – ‘‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ! ਸੋ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸਿਂ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਮੇ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਨਾਹਂ ਤਂ ਸਰਾਮਿ। ਮੂਲ਼੍ਹੇਨ ਮੇ ਏਤਂ ਕਤ’ਨ੍ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਨਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤੇવ – ‘‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’’ਤਿ? ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ…ਪੇ॰… ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਚਂ ਭਗવਾ’’ਤਿ…ਪੇ॰… વਿਗਰਹਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ –
‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਙ੍ਘੋ ਗਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਦੇਤੁ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਾਤਬ੍ਬੋ – ‘‘ਤੇਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਗਗ੍ਗੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ, ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਰਿਤ੍વਾ, વੁਡ੍ਢਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ, ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ, ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ, ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ – ‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸਿਂ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਮੇ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਮਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤਿ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ? ਤ੍ਯਾਹਂ ਏવਂ વਦਾਮਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸਿਂ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਮੇ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਨਾਹਂ ਤਂ ਸਰਾਮਿ। ਮੂਲ਼੍ਹੇਨ ਮੇ ਏਤਂ ਕਤ’ਨ੍ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਮਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤੇવ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ? ਸੋਹਂ , ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮੂਲ਼੍ਹੋ ਸਙ੍ਘਂ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਯਾਚਾਮੀ’ਤਿ। ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਯਾਚਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਯਾਚਿਤਬ੍ਬੋ – ‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸਿਂ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਮੇ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਮਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤਿ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ? ਤ੍ਯਾਹਂ ਏવਂ વਦਾਮਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸਿਂ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਮੇ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਨਾਹਂ ਤਂ ਸਰਾਮਿ ਮੂਲ਼੍ਹੇਨ ਮੇ ਏਤਂ ਕਤ’ਨ੍ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਮਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤੇવ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ? ਸੋਹਂ ਅਮੂਲ਼੍ਹੋ ਸੋਹਂ ਭਨ੍ਤੇ ਅਮੂਲ਼੍ਹੋ (ਕ॰) ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘਂ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਯਾਚਾਮੀ’ਤਿ। ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
੧੯੭. ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਅਯਂ ਗਗ੍ਗੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸਿ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਗਗ੍ਗਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤਿ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ? ਸੋ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸਿਂ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਮੇ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਨਾਹਂ ਤਂ ਸਰਾਮਿ, ਮੂਲ਼੍ਹੇਨ ਮੇ ਏਤਂ ਕਤ’ਨ੍ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਨਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤੇવ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ? ਸੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹੋ ਸਙ੍ਘਂ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਯਾਚਤਿ। ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਸਙ੍ਘੋ ਗਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਦਦੇਯ੍ਯ। ਏਸਾ ਞਤ੍ਤਿ।
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਅਯਂ ਗਗ੍ਗੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸਿ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਗਗ੍ਗਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤਿ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ? ਸੋ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸਿਂ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਮੇ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਨਾਹਂ ਤਂ ਸਰਾਮਿ ਮੂਲ਼੍ਹੇਨ ਮੇ ਏਤਂ ਕਤ’ਨ੍ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਨਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤੇવ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ? ਸੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹੋ ਸਙ੍ਘਂ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਯਾਚਤਿ। ਸਙ੍ਘੋ ਗਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਦੇਤਿ। ਯਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਖਮਤਿ ਗਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਸ੍ਸ ਦਾਨਂ, ਸੋ ਤੁਣ੍ਹਸ੍ਸ; ਯਸ੍ਸ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, ਸੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯ।
‘‘ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਦਾਮਿ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਦਾਮਿ…ਪੇ॰…।
‘‘ਦਿਨ੍ਨੋ ਸਙ੍ਘੇਨ ਗਗ੍ਗਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯੋ। ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਣ੍ਹੀ , ਏવਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ।
੧੯੮. ‘‘ਤੀਣਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਮ੍ਮਿਕਾਨਿ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਸ੍ਸ ਦਾਨਾਨਿ, ਤੀਣਿ ਧਮ੍ਮਿਕਾਨਿ। ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਅਧਮ੍ਮਿਕਾਨਿ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਸ੍ਸ ਦਾਨਾਨਿ?
‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਚੋਦੇਤਿ ਸਙ੍ਘੋ વਾ, ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ વਾ, ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ વਾ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ? ਸੋ ਸਰਮਾਨੋવ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਸਰਾਮਿ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਦੇਤਿ। ਅਧਮ੍ਮਿਕਂ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਸ੍ਸ ਦਾਨਂ।
‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਚੋਦੇਤਿ ਸਙ੍ਘੋ વਾ, ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ વਾ, ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ વਾ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ? ਸੋ ਸਰਮਾਨੋવ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਸਰਾਮਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਯਥਾਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਨਾ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਦੇਤਿ। ਅਧਮ੍ਮਿਕਂ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਸ੍ਸ ਦਾਨਂ।
‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਚੋਦੇਤਿ ਸਙ੍ਘੋ વਾ, ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ વਾ, ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ વਾ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ? ਸੋ ਅਨੁਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾਲਯਂ ਕਰੋਤਿ – ‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਖੋ ਏવਂ ਕਰੋਮਿ। ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਏવਂ ਕਰੋਥ। ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਏਤਂ ਕਪ੍ਪਤਿ। ਤੁਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪੇਤਂ ਕਪ੍ਪਤੀ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਦੇਤਿ। ਅਧਮ੍ਮਿਕਂ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਸ੍ਸ ਦਾਨਂ। ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਅਧਮ੍ਮਿਕਾਨਿ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਸ੍ਸ ਦਾਨਾਨਿ।
੧੯੯. ‘‘ਕਤਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਧਮ੍ਮਿਕਾਨਿ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਸ੍ਸ ਦਾਨਾਨਿ?
‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਹੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਤਮੇਨਂ ਚੋਦੇਤਿ ਸਙ੍ਘੋ વਾ, ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ વਾ, ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ વਾ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ? ਸੋ ਅਸ੍ਸਰਮਾਨੋવ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਸਰਾਮਿ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਦੇਤਿ। ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਸ੍ਸ ਦਾਨਂ।
‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਹੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਤਮੇਨਂ ਚੋਦੇਤਿ ਸਙ੍ਘੋ વਾ, ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ વਾ, ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ વਾ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ ? ਸੋ ਅਸ੍ਸਰਮਾਨੋવ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਸਰਾਮਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਯਥਾ ਸੁਪਿਨਨ੍ਤੇਨਾ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਦੇਤਿ। ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਸ੍ਸ ਦਾਨਂ।
‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਹੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਤਮੇਨਂ ਚੋਦੇਤਿ ਸਙ੍ਘੋ વਾ, ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ વਾ, ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ વਾ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ? ਸੋ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕਾਲਯਂ ਕਰੋਤਿ – ‘ਅਹਮ੍ਪਿ ਏવਂ ਕਰੋਮਿ। ਤੁਮ੍ਹੇਪਿ ਏવਂ ਕਰੋਥ। ਮਯ੍ਹਮ੍ਪਿ ਏਤਂ ਕਪ੍ਪਤਿ। ਤੁਮ੍ਹਾਕਮ੍ਪੇਤਂ ਕਪ੍ਪਤੀ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਦੇਤਿ। ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਸ੍ਸ ਦਾਨਂ। ‘‘ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਧਮ੍ਮਿਕਾਨਿ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਸ੍ਸ ਦਾਨਾਨੀ’’ਤਿ।
੪. ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ
੨੦੦. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਪ੍ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ – ਤਜ੍ਜਨੀਯਮ੍ਪਿ, ਨਿਯਸ੍ਸਮ੍ਪਿ, ਪਬ੍ਬਾਜਨੀਯਮ੍ਪਿ, ਪਟਿਸਾਰਣੀਯਮ੍ਪਿ, ਉਕ੍ਖੇਪਨੀਯਮ੍ਪਿ। ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ…ਪੇ॰… ਤੇ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਛਬ੍ਬਗ੍ਗਿਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਪ੍ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ – ਤਜ੍ਜਨੀਯਮ੍ਪਿ, ਨਿਯਸ੍ਸਮ੍ਪਿ, ਪਬ੍ਬਾਜਨੀਯਮ੍ਪਿ, ਪਟਿਸਾਰਣੀਯਮ੍ਪਿ, ਉਕ੍ਖੇਪਨੀਯਮ੍ਪੀ’’ਤਿ! ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ…ਪੇ॰… ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰… ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਭਗવਾ’’ਤਿ…ਪੇ॰… વਿਗਰਹਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਪ੍ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ – ਤਜ੍ਜਨੀਯਂ વਾ, ਨਿਯਸ੍ਸਂ વਾ, ਪਬ੍ਬਾਜਨੀਯਂ વਾ, ਪਟਿਸਾਰਣੀਯਂ વਾ, ਉਕ੍ਖੇਪਨੀਯਂ વਾ। ਯੋ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਕਟਸ੍ਸ।
੨੦੧. ‘‘ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਮ੍ਮਿਕਂ ਹੋਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ, ਏવਂ ਧਮ੍ਮਿਕਂ। ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਮ੍ਮਿਕਂ ਹੋਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ?
‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਚੋਦੇਤਿ ਸਙ੍ਘੋ વਾ, ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ વਾ, ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ વਾ – ‘ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ? ਸੋ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ , ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ। ਤਂ ਸਙ੍ਘੋ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇਨ ਕਾਰੇਤਿ। ਅਧਮ੍ਮਿਕਂ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ।
‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਚੋਦੇਤਿ ਸਙ੍ਘੋ વਾ, ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ વਾ, ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ વਾ – ‘ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ? ਸੋ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ, ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ…ਪੇ॰… ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ…ਪੇ॰… ਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਂ…ਪੇ॰… ਦੁਕ੍ਕਟਂ…ਪੇ॰… ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ। ਤਂ ਸਙ੍ਘੋ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤੇਨ ਕਾਰੇਤਿ। ਅਧਮ੍ਮਿਕਂ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ।
‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ…ਪੇ॰… ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ…ਪੇ॰… ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ…ਪੇ॰… ਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਂ…ਪੇ॰… ਦੁਕ੍ਕਟਂ…ਪੇ॰… ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਚੋਦੇਤਿ ਸਙ੍ਘੋ વਾ, ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ વਾ, ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ વਾ – ‘ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ ? ਸੋ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ। ਤਂ ਸਙ੍ਘੋ ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਕਾਰੇਤਿ। ਅਧਮ੍ਮਿਕਂ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ।
‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਚੋਦੇਤਿ ਸਙ੍ਘੋ વਾ, ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ વਾ, ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ વਾ – ‘ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ? ਸੋ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ, ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ…ਪੇ॰… ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ…ਪੇ॰… ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ…ਪੇ॰… ਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਂ…ਪੇ॰… ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ। ਤਂ ਸਙ੍ਘੋ ਦੁਕ੍ਕਟੇਨ ਕਾਰੇਤਿ। ਅਧਮ੍ਮਿਕਂ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ। ‘‘ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਮ੍ਮਿਕਂ ਹੋਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਹੋਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ? ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਚੋਦੇਤਿ ਸਙ੍ਘੋ વਾ, ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ વਾ, ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ વਾ – ‘ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ? ਸੋ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਆਮ, ਆવੁਸੋ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ। ਤਂ ਸਙ੍ਘੋ ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਕਾਰੇਤਿ। ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ।
‘‘ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ…ਪੇ॰… ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਂ…ਪੇ॰… ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ…ਪੇ॰… ਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਂ…ਪੇ॰… ਦੁਕ੍ਕਟਂ…ਪੇ॰… ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਚੋਦੇਤਿ ਸਙ੍ਘੋ વਾ, ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ વਾ, ਏਕਪੁਗ੍ਗਲੋ વਾ – ‘ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਆਯਸ੍ਮਾ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ? ਸੋ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਆਮ, ਆવੁਸੋ, ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ’ਤਿ। ਤਂ ਸਙ੍ਘੋ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤੇਨ ਕਾਰੇਤਿ। ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਹੋਤਿ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣ’’ਨ੍ਤਿ।
੫. ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਿਕਾ
੨੦੨. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾ ਕਲਹਜਾਤਾ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਮੁਖਸਤ੍ਤੀਹਿ વਿਤੁਦਨ੍ਤਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ। ‘‘ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਰੂਪਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਿਕਾਯ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾਪਕੋ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ – ਯੋ ਨ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨ ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨ ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨ ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਗਹਿਤਾਗਹਿਤੁਞ੍ਚ ਜਾਨੇਯ੍ਯ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਠਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਚਿਤਬ੍ਬੋ, ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
੨੦੩. ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਸਙ੍ਘੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾਪਕਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨੇਯ੍ਯ। ਏਸਾ ਞਤ੍ਤਿ।
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਸਙ੍ਘੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾਪਕਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਤਿ। ਯਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਖਮਤਿ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾਪਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਤਿ, ਸੋ ਤੁਣ੍ਹਸ੍ਸ; ਯਸ੍ਸ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, ਸੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯ।
‘‘ਸਮ੍ਮਤੋ ਸਙ੍ਘੇਨ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾਪਕੋ। ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਣ੍ਹੀ, ਏવਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ।
੨੦੪. ‘‘ਦਸਯਿਮੇ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਮ੍ਮਿਕਾ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾ, ਦਸ ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਦਸ ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾ (ਕ॰)। ਕਤਮੇ ਦਸ ਅਧਮ੍ਮਿਕਾ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾ? ਓਰਮਤ੍ਤਕਞ੍ਚ ਅਧਿਕਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਗਤਿਗਤਂ ਹੋਤਿ, ਨ ਚ ਸਰਿਤਸਾਰਿਤਂ ਹੋਤਿ, ਜਾਨਾਤਿ ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਬਹੁਤਰਾਤਿ, ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਬਹੁਤਰਾ ਅਸ੍ਸੂਤਿ, ਜਾਨਾਤਿ ਸਙ੍ਘੋ ਭਿਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀਤਿ, ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਸਙ੍ਘੋ ਭਿਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ, ਅਧਮ੍ਮੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, વਗ੍ਗਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਨ ਚ ਯਥਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ – ਇਮੇ ਦਸ ਅਧਮ੍ਮਿਕਾ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾ।
‘‘ਕਤਮੇ ਦਸ ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾ? ਨ ਚ ਓਰਮਤ੍ਤਕਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਹੋਤਿ, ਗਤਿਗਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਸਰਿਤਸਾਰਿਤਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਜਾਨਾਤਿ ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਬਹੁਤਰਾਤਿ, ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਬਹੁਤਰਾ ਅਸ੍ਸੂਤਿ, ਜਾਨਾਤਿ ਸਙ੍ਘੋ ਨ ਭਿਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀਤਿ, ਅਪ੍ਪੇવ ਨਾਮ ਸਙ੍ਘੋ ਨ ਭਿਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਤਿ, ਧਮ੍ਮੇਨ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਸਮਗ੍ਗਾ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ, ਯਥਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਚ ਗਣ੍ਹਨ੍ਤਿ – ਇਮੇ ਦਸ ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾ’’ਤਿ।
੬. ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾ
੨੦੫. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਉਪવਾਲ਼ੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ਅવਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਪਟਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅવਜਾਨਾਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਤਿ, ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾ ਭਾਸਤਿ। ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ…ਪੇ॰… ਤੇ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਉਪવਾਲ਼ੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ਅવਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪਟਿਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿ, ਪਟਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅવਜਾਨਿਸ੍ਸਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਿਸ੍ਸਤਿ, ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾ ਭਾਸਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ! ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ…ਪੇ॰… ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰… ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਭਗવਾ’’ਤਿ…ਪੇ॰… વਿਗਰਹਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ਤੇਨ ਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਙ੍ਘੋ ਉਪવਾਲ਼ਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤੁ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਪਠਮਂ ਉਪવਾਲ਼ੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ, ਚੋਦੇਤ੍વਾ ਸਾਰੇਤਬ੍ਬੋ, ਸਾਰੇਤ੍વਾ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਤਬ੍ਬੋ, ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਰੋਪੇਤ੍વਾ ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
੨੦੬. ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਅਯਂ ਉਪવਾਲ਼ੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ਅવਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਪਟਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅવਜਾਨਾਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਤਿ, ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾ ‘ਭਾਸਤਿ। ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਸਙ੍ਘੋ ਉਪવਾਲ਼ਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਕਰੇਯ੍ਯ। ਏਸਾ ਞਤ੍ਤਿ।
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਅਯਂ ਉਪવਾਲ਼ੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ਅવਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਪਟਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅવਜਾਨਾਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਤਿ, ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾ ਭਾਸਤਿ। ਸਙ੍ਘੋ ਉਪવਾਲ਼ਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ। ਯਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਖਮਤਿ ਉਪવਾਲ਼ਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਰਣਂ, ਸੋ ਤੁਣ੍ਹਸ੍ਸ; ਯਸ੍ਸ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, ਸੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯ।
‘‘ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਦਾਮਿ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਦਾਮਿ…ਪੇ॰…।
‘‘ਕਤਂ ਸਙ੍ਘੇਨ ਉਪવਾਲ਼ਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ। ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਣ੍ਹੀ, ਏવਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ।
੨੦੭. ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮਾਨਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਧਮ੍ਮਿਕਾਨਿ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਰਣਾਨਿ। ਅਸੁਚਿ ਚ ਹੋਤਿ, ਅਲਜ੍ਜੀ ਚ, ਸਾਨੁવਾਦੋ ਚ, ਤਸ੍ਸ ਸਙ੍ਘੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ ਧਮ੍ਮੇਨ, ਸਮਗ੍ਗੇਨ – ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਿਕਾਨਿ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਰਣਾਨਿ।
ਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਦ੍વਾਦਸਕਂ
੨੦੮. ‘‘ਤੀਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਅવਿਨਯਕਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਦੁવੂਪਸਨ੍ਤਞ੍ਚ। ਅਸਮ੍ਮੁਖਾ ਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਅਪ੍ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਾਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਅਪ੍ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਕਤਂ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਅਧਮ੍ਮੇਨ ਕਤਂ ਹੋਤਿ, વਗ੍ਗੇਨ ਕਤਂ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤੀਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, ਅવਿਨਯਕਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਦੁવੂਪਸਨ੍ਤਞ੍ਚ।
ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਦ੍વਾਦਸਕਂ
੨੦੯. ‘‘ਤੀਹਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, વਿਨਯਕਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਸੁવੂਪਸਨ੍ਤਞ੍ਚ। ਸਮ੍ਮੁਖਾ ਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਪਟਿਪੁਚ੍ਛਾਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਯ ਕਤਂ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਧਮ੍ਮੇਨ ਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਸਮਗ੍ਗੇਨ ਕਤਂ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤੀਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮਕਮ੍ਮਞ੍ਚ ਹੋਤਿ, વਿਨਯਕਮ੍ਮਞ੍ਚ, ਸੁવੂਪਸਨ੍ਤਞ੍ਚ।
ਆਕਙ੍ਖਮਾਨਛਕ੍ਕਂ
੨੧੦. ‘‘ਤੀਹਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ ਸਙ੍ਘੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਕਰੇਯ੍ਯ। ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕੋ ਹੋਤਿ ਕਲਹਕਾਰਕੋ વਿવਾਦਕਾਰਕੋ ਭਸ੍ਸਕਾਰਕੋ ਸਙ੍ਘੇ ਅਧਿਕਰਣਕਾਰਕੋ; ਬਾਲੋ ਹੋਤਿ ਅਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਆਪਤ੍ਤਿਬਹੁਲੋ ਅਨਪਦਾਨੋ; ਗਿਹਿਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਅਨਨੁਲੋਮਿਕੇਹਿ ਗਿਹਿਸਂਸਗ੍ਗੇਹਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤੀਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ ਸਙ੍ਘੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਕਰੇਯ੍ਯ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤੀਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ ਸਙ੍ਘੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਕਰੇਯ੍ਯ। ਅਧਿਸੀਲੇ ਸੀਲવਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੇ ਆਚਾਰવਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਅਤਿਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰…।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰… ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅવਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅવਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅવਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤੀਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ ਸਙ੍ਘੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਕਰੇਯ੍ਯ।
‘‘ਤਿਣ੍ਣਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ ਸਙ੍ਘੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਕਰੇਯ੍ਯ। ਏਕੋ ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਘੇ ਅਧਿਕਰਣਕਾਰਕੋ; ਏਕੋ ਬਾਲੋ ਹੋਤਿ ਅਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਆਪਤ੍ਤਿਬਹੁਲੋ ਅਨਪਦਾਨੋ; ਏਕੋ ਗਿਹਿਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਅਨਨੁਲੋਮਿਕੇਹਿ ਗਿਹਿਸਂਸਗ੍ਗੇਹਿ – ਇਮੇਸਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ ਸਙ੍ਘੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਕਰੇਯ੍ਯ।
‘‘ਅਪਰੇਸਮ੍ਪਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ ਸਙ੍ਘੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਕਰੇਯ੍ਯ। ਏਕੋ ਅਧਿਸੀਲੇ ਸੀਲવਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਏਕੋ ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੇ ਆਚਾਰવਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਏਕੋ ਅਤਿਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਸਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰…।
‘‘ਅਪਰੇਸਮ੍ਪਿ , ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰… ਏਕੋ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅવਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ, ਏਕੋ ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅવਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ, ਏਕੋ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅવਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ – ਇਮੇਸਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਿਣ੍ਣਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਕਙ੍ਖਮਾਨੋ ਸਙ੍ਘੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਕਰੇਯ੍ਯ।
ਅਟ੍ਠਾਰਸવਤ੍ਤਂ
੨੧੧. ‘‘ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਕਤੇਨ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਮ੍ਮਾ વਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਸਮ੍ਮਾવਤ੍ਤਨਾ –
ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਸਾਮਣੇਰੋ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋવਾਦਕਸਮ੍ਮੁਤਿ ਸਾਦਿਤਬ੍ਬਾ, ਸਮ੍ਮਤੇਨਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਨ ਓવਦਿਤਬ੍ਬਾ…ਪੇ॰… ਨ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਮ੍ਪਯੋਜੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸਙ੍ਘੋ ਉਪવਾਲ਼ਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਅਕਾਸਿ।
੭. ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕਂ
੨੧੨. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਅਥ ਖੋ ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏਤਦਹੋਸਿ – ‘‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਖੋ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਸਚੇ ਮਯਂ ਇਮਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਰੇਸ੍ਸਾਮ, ਸਿਯਾਪਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਾਯ વਾਲ਼ਤ੍ਤਾਯ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤਾਯ વਾਲ਼ਤਾਯ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰) ਭੇਦਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਕਥਂ ਨੁ ਖੋ ਅਮ੍ਹੇਹਿ ਪਟਿਪਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ? ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ।
‘‘ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ । ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖવੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ (ਸ੍ਯਾ॰) ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਖੋ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ; ਸਚੇ ਮਯਂ ਇਮਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਰੇਸ੍ਸਾਮ, ਸਿਯਾਪਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਾਯ વਾਲ਼ਤ੍ਤਾਯ ਭੇਦਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ, ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਰੂਪਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੂਪਸਮੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਬ੍ਬਂ, ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਸਚੇ ਮਯਂ ਇਮਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਰੇਸ੍ਸਾਮ, ਸਿਯਾਪਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਾਯ વਾਲ਼ਤ੍ਤਾਯ ਭੇਦਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਸਙ੍ਘੋ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ વੂਪਸਮੇਯ੍ਯ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਏਕਤੋਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਕੋ ਪਕ੍ਖੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
‘‘ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਮੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਸਚੇ ਮਯਂ ਇਮਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਰੇਸ੍ਸਾਮ, ਸਿਯਾਪਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਾਯ વਾਲ਼ਤ੍ਤਾਯ ਭੇਦਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਯਦਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਅਹਂ ਯਾ ਚੇવ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਯਾ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਞ੍ਚੇવ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਦੇਸੇਯ੍ਯਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ।
‘‘ਅਥਾਪਰੇਸਂ ਏਕਤੋਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਕੋ ਪਕ੍ਖੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
‘‘ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਮੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਸਚੇ ਮਯਂ ਇਮਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਰੇਸ੍ਸਾਮ, ਸਿਯਾਪਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਾਯ વਾਲ਼ਤ੍ਤਾਯ ਭੇਦਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਯਦਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਅਹਂ ਯਾ ਚੇવ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਯਾ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਞ੍ਚੇવ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਦੇਸੇਯ੍ਯਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ।
੨੧੩. ‘‘ਅਥਾਪਰੇਸਂ ਏਕਤੋਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਸਚੇ ਮਯਂ ਇਮਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਰੇਸ੍ਸਾਮ, ਸਿਯਾਪਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਾਯ વਾਲ਼ਤ੍ਤਾਯ ਭੇਦਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਅਹਂ ਯਾ ਚੇવ ਇਮੇਸਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਯਾ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਇਮੇਸਞ੍ਚੇવ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਦੇਸੇਯ੍ਯਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ। ਏਸਾ ਞਤ੍ਤਿ।
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਸਚੇ ਮਯਂ ਇਮਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਰੇਸ੍ਸਾਮ, ਸਿਯਾਪਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਾਯ વਾਲ਼ਤ੍ਤਾਯ ਭੇਦਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਅਹਂ ਯਾ ਚੇવ ਇਮੇਸਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਯਾ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਇਮੇਸਞ੍ਚੇવ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਦੇਸੇਮਿ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ। ਯਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਖਮਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਇਮਾਸਂ ਆਪਤ੍ਤੀਨਂ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਦੇਸਨਾ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਸੋ ਤੁਣ੍ਹਸ੍ਸ; ਯਸ੍ਸ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, ਸੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯ।
‘‘ਦੇਸਿਤਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਇਮਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ। ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਣ੍ਹੀ, ਏવਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ।
੨੧੪. ‘‘ਅਥਾਪਰੇਸਂ ਏਕਤੋਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਸਚੇ ਮਯਂ ਇਮਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਰੇਸ੍ਸਾਮ, ਸਿਯਾਪਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਾਯ વਾਲ਼ਤ੍ਤਾਯ ਭੇਦਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਅਹਂ ਯਾ ਚੇવ ਇਮੇਸਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਯਾ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਇਮੇਸਞ੍ਚੇવ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਦੇਸੇਯ੍ਯਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ। ਏਸਾ ਞਤ੍ਤਿ।
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਸਚੇ ਮਯਂ ਇਮਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਰੇਸ੍ਸਾਮ, ਸਿਯਾਪਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਾਯ વਾਲ਼ਤ੍ਤਾਯ ਭੇਦਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਅਹਂ ਯਾ ਚੇવ ਇਮੇਸਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਯਾ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਇਮੇਸਞ੍ਚੇવ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਦੇਸੇਮਿ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ। ਯਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਖਮਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਇਮਾਸਂ ਆਪਤ੍ਤੀਨਂ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਦੇਸਨਾ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਸੋ ਤੁਣ੍ਹਸ੍ਸ; ਯਸ੍ਸ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, ਸੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯ।
‘‘ਦੇਸਿਤਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਇਮਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ। ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਣ੍ਹੀ, ਏવਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ વੁਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਦਿਟ੍ਠਾવਿਕਮ੍ਮਂ , ਠਪੇਤ੍વਾ ਯੇ ਨ ਤਤ੍ਥ ਹੋਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
੮. ਅਧਿਕਰਣਂ
੨੧੫. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ (ਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ વਿવਦਨ੍ਤਿ,) ( ) ਨਤ੍ਥਿ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰) ਭਿਕ੍ਖੂਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ વਿવਦਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ વਿવਦਨ੍ਤਿ, ਛਨ੍ਨੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਅਨੁਪਖਜ੍ਜ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿવਦਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਪਕ੍ਖਂ ਗਾਹੇਤਿ। ਯੇ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਾ…ਪੇ॰… ਤੇ ਉਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਿ ਖਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ વਿਪਾਚੇਨ੍ਤਿ – ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਛਨ੍ਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਅਨੁਪਖਜ੍ਜ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿવਦਿਸ੍ਸਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਪਕ੍ਖਂ ਗਾਹੇਸ੍ਸਤੀਤਿ! ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਚਂ ਕਿਰ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰… ਸਚ੍ਚਂ ਭਗવਾ’’ਤਿ…ਪੇ॰… વਿਗਰਹਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਧਮ੍ਮਿਂ ਕਥਂ ਕਤ੍વਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ –
ਪਰਿ॰ ੨੭੫ ‘‘ਚਤ੍ਤਾਰਿਮਾਨਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਾਨਿ – વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ, ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ, ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ, ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਞ੍ਚ (ਕ॰)।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਪਰਿ॰ ੩੧੪? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ (ਕ॰) વਿવਦਨ੍ਤਿ – ਧਮ੍ਮੋਤਿ વਾ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ વਾ, વਿਨਯੋਤਿ વਾ ਅવਿਨਯੋਤਿ વਾ, ਭਾਸਿਤਂ ਲਪਿਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨਾਤਿ વਾ ਅਭਾਸਿਤਂ ਅਲਪਿਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨਾਤਿ વਾ, ਆਚਿਣ੍ਣਂ ਤਥਾਗਤੇਨਾਤਿ વਾ ਅਨਾਚਿਣ੍ਣਂ ਤਥਾਗਤੇਨਾਤਿ વਾ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨਾਤਿ વਾ ਅਪ੍ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨਾਤਿ વਾ, ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ , ਲਹੁਕਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ ਗਰੁਕਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ, ਸਾવਸੇਸਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ ਅਨવਸੇਸਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ? ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਭਣ੍ਡਨਂ ਕਲਹੋ વਿਗ੍ਗਹੋ વਿવਾਦੋ ਨਾਨਾવਾਦੋ ਅਞ੍ਞਥਾવਾਦੋ વਿਪਚ੍ਚਤਾਯ વੋਹਾਰੋ ਮੇਧਗਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ? ਪਰਿ॰ ੩੧੫ ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਨੁવਦਨ੍ਤਿ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ ਆਚਾਰવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ ਆਜੀવવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ। ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਅਨੁવਾਦੋ ਅਨੁવਦਨਾ ਅਨੁਲ੍ਲਪਨਾ ਅਨੁਭਣਨਾ ਅਨੁਸਮ੍ਪવਙ੍ਕਤਾ ਅਬ੍ਭੁਸ੍ਸਹਨਤਾ ਅਨੁਬਲਪ੍ਪਦਾਨਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ? ਪਞ੍ਚਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ, ਸਤ੍ਤਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ? ਪਰਿ॰ ੩੧੭ ਯਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਯਤਾ, ਕਰਣੀਯਤਾ, ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ, ਞਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਂ, ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਕਮ੍ਮਂ, ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ।
੨੧੬. ‘‘વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਕਿਂ ਮੂਲਂ? ਛ વਿવਾਦਮੂਲਾਨਿ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ। ਤੀਣਿਪਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ, ਤੀਣਿਪਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ। ਪਰਿ॰ ੨੭੨; ਅ॰ ਨਿ॰ ੨.੩੫-੩੬; ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੪੪ ਕਤਮਾਨਿ ਛ વਿવਾਦਮੂਲਾਨਿ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਨਾਹੀ। ਯੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਨਾਹੀ, ਸੋ ਸਤ੍ਥਰਿਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਧਮ੍ਮੇਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ , ਸਙ੍ਘੇਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਯਪਿ ਨ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ ਹੋਤਿ। ਯੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਰਿਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਧਮ੍ਮੇਪਿ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਘੇਪਿ…ਪੇ॰… ਸਿਕ੍ਖਾਯਪਿ ਨ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ, ਸੋ ਸਙ੍ਘੇ વਿવਾਦਂ ਜਨੇਤਿ। ਯੋ ਹੋਤਿ વਿવਾਦੋ ਬਹੁਜਨਾਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਾਸੁਖਾਯ ਬਹੁਨੋ ਜਨਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਏવਰੂਪਞ੍ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿવਾਦਮੂਲਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਥ, ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਸ੍ਸੇવ ਪਾਪਕਸ੍ਸ વਿવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ વਾਯਮੇਯ੍ਯਾਥ। ਏવਰੂਪਞ੍ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿવਾਦਮੂਲਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਨ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਥ, ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਸ੍ਸੇવ ਪਾਪਕਸ੍ਸ વਿવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਅਨવਸ੍ਸવਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਥ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਸ੍ਸ વਿવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਸ੍ਸ વਿવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਅਨવਸ੍ਸવੋ ਹੋਤਿ।
ਪਰਿ॰੨੭੨ ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਕ੍ਖੀ ਹੋਤਿ ਪਲ਼ਾਸੀ…ਪੇ॰… ਇਸ੍ਸੁਕੀ ਹੋਤਿ ਮਚ੍ਛਰੀ , ਸਠੋ ਹੋਤਿ ਮਾਯਾવੀ, ਪਾਪਿਚ੍ਛੋ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੀ ਹੋਤਿ ਆਧਾਨਗ੍ਗਾਹੀ ਦੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ। ਯੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੀ ਹੋਤਿ ਆਧਾਨਗ੍ਗਾਹੀ ਦੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ, ਸੋ ਸਤ੍ਥਰਿਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਧਮ੍ਮੇਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਙ੍ਘੇਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਯਪਿ ਨ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ ਹੋਤਿ। ਯੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਰਿਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਧਮ੍ਮੇਪਿ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਘੇਪਿ…ਪੇ॰… ਸਿਕ੍ਖਾਯਪਿ ਨ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ, ਸੋ ਸਙ੍ਘੇ વਿવਾਦਂ ਜਨੇਤਿ। ਯੋ ਹੋਤਿ વਿવਾਦੋ ਬਹੁਜਨਾਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਾਸੁਖਾਯ ਬਹੁਨੋ ਜਨਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਏવਰੂਪਞ੍ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿવਾਦਮੂਲਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਥ, ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਸ੍ਸੇવ ਪਾਪਕਸ੍ਸ વਿવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ વਾਯਮੇਯ੍ਯਾਥ। ਏવਰੂਪਞ੍ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿવਾਦਮੂਲਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਨ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਥ, ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਸ੍ਸੇવ ਪਾਪਕਸ੍ਸ વਿવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਅਨવਸ੍ਸવਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਥ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਸ੍ਸ વਿવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਸ੍ਸ વਿવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਅਨવਸ੍ਸવੋ ਹੋਤਿ। ਇਮਾਨਿ ਛ વਿવਾਦਮੂਲਾਨਿ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ।
‘‘ਕਤਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਲੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ વਿવਦਨ੍ਤਿ, ਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ વਿવਦਨ੍ਤਿ, ਮੂਲ਼੍ਹਚਿਤ੍ਤਾ વਿવਦਨ੍ਤਿ – ਧਮ੍ਮੋਤਿ વਾ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ વਾ, વਿਨਯੋਤਿ વਾ ਅવਿਨਯੋਤਿ વਾ, ਭਾਸਿਤਂ ਲਪਿਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨਾਤਿ વਾ ਅਭਾਸਿਤਂ ਅਲਪਿਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨਾਤਿ વਾ, ਆਚਿਣ੍ਣਂ ਤਥਾਗਤੇਨਾਤਿ વਾ ਅਨਾਚਿਣ੍ਣਂ ਤਥਾਗਤੇਨਾਤਿ વਾ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨਾਤਿ વਾ ਅਪ੍ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨਾਤਿ વਾ, ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ, ਲਹੁਕਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ ਗਰੁਕਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ, ਸਾવਸੇਸਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ ਅਨવਸੇਸਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ। ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ।
‘‘ਕਤਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਲੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ વਿવਦਨ੍ਤਿ, ਅਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ વਿવਦਨ੍ਤਿ, ਅਮੂਲ਼੍ਹਚਿਤ੍ਤਾ વਿવਦਨ੍ਤਿ – ਧਮ੍ਮੋਤਿ વਾ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ વਾ…ਪੇ॰… ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ। ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ।
੨੧੭. ਪਰਿ॰ ੨੭੨ ‘‘ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਕਿਂ ਮੂਲਂ? ਛ ਅਨੁવਾਦਮੂਲਾਨਿ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ। ਤੀਣਿਪਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ, ਤੀਣਿਪਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ, ਕਾਯੋਪਿ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ, વਾਚਾਪਿ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ। ‘‘ਕਤਮਾਨਿ ਛ ਅਨੁવਾਦਮੂਲਾਨਿ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਨਾਹੀ। ਯੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਉਪਨਾਹੀ, ਸੋ ਸਤ੍ਥਰਿਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਧਮ੍ਮੇਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਙ੍ਘੇਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਯਪਿ ਨ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ ਹੋਤਿ। ਯੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਰਿਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਧਮ੍ਮੇਪਿ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਘੇਪਿ…ਪੇ॰… ਸਿਕ੍ਖਾਯਪਿ ਨ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ, ਸੋ ਸਙ੍ਘੇ ਅਨੁવਾਦਂ ਜਨੇਤਿ। ਯੋ ਹੋਤਿ ਅਨੁવਾਦੋ ਬਹੁਜਨਾਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਾਸੁਖਾਯ ਬਹੁਨੋ ਜਨਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਏવਰੂਪਞ੍ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨੁવਾਦਮੂਲਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਥ, ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਸ੍ਸੇવ ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਅਨੁવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ વਾਯਮੇਯ੍ਯਾਥ। ਏવਰੂਪਞ੍ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨੁવਾਦਮੂਲਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਨ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਥ, ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਸ੍ਸੇવ ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਅਨੁવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਅਨવਸ੍ਸવਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਥ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਅਨੁવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਅਨੁવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਅਨવਸ੍ਸવੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਮਕ੍ਖੀ ਹੋਤਿ ਪਲ਼ਾਸੀ…ਪੇ॰… ਇਸ੍ਸੁਕੀ ਹੋਤਿ ਮਚ੍ਛਰੀ, ਸਠੋ ਹੋਤਿ ਮਾਯਾવੀ, ਪਾਪਿਚ੍ਛੋ ਹੋਤਿ ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠੀ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੀ ਹੋਤਿ ਆਧਾਨਗ੍ਗਾਹੀ ਦੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ। ਯੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੀ ਹੋਤਿ ਆਧਾਨਗ੍ਗਾਹੀ ਦੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ, ਸੋ ਸਤ੍ਥਰਿਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਧਮ੍ਮੇਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਙ੍ਘੇਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਯਪਿ ਨ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ ਹੋਤਿ। ਯੋ ਸੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਤ੍ਥਰਿਪਿ ਅਗਾਰવੋ વਿਹਰਤਿ ਅਪ੍ਪਤਿਸ੍ਸੋ , ਧਮ੍ਮੇਪਿ…ਪੇ॰… ਸਙ੍ਘੇਪਿ…ਪੇ॰… ਸਿਕ੍ਖਾਯਪਿ ਨ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ, ਸੋ ਸਙ੍ਘੇ ਅਨੁવਾਦਂ ਜਨੇਤਿ। ਯੋ ਹੋਤਿ ਅਨੁવਾਦੋ ਬਹੁਜਨਾਹਿਤਾਯ ਬਹੁਜਨਾਸੁਖਾਯ ਬਹੁਨੋ ਜਨਸ੍ਸ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਅਹਿਤਾਯ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਏવਰੂਪਞ੍ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨੁવਾਦਮੂਲਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਥ, ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਸ੍ਸੇવ ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਅਨੁવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਪਹਾਨਾਯ વਾਯਮੇਯ੍ਯਾਥ। ਏવਰੂਪਞ੍ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਨੁવਾਦਮੂਲਂ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ વਾ ਬਹਿਦ੍ਧਾ વਾ ਨ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯਾਥ, ਤਤ੍ਰ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਸ੍ਸੇવ ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਅਨੁવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਆਯਤ੍ਤਿਂ ਅਨવਸ੍ਸવਾਯ ਪਟਿਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾਥ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਅਨੁવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਹੋਤਿ। ਏવਮੇਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਸ੍ਸ ਅਨੁવਾਦਮੂਲਸ੍ਸ ਆਯਤਿਂ ਅਨવਸ੍ਸવੋ ਹੋਤਿ। ਇਮਾਨਿ ਛ ਅਨੁવਾਦਮੂਲਾਨਿ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ।
‘‘ਕਤਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਲੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ ਅਨੁવਦਨ੍ਤਿ, ਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ ਅਨੁવਦਨ੍ਤਿ, ਮੂਲ਼੍ਹਚਿਤ੍ਤਾ ਅਨੁવਦਨ੍ਤਿ – ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ, ਆਚਾਰવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ, ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ, ਆਜੀવવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ। ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਅਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ।
‘‘ਕਤਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਲੁਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤਾ ਅਨੁવਦਨ੍ਤਿ, ਅਦੁਟ੍ਠਚਿਤ੍ਤਾ ਅਨੁવਦਨ੍ਤਿ, ਅਮੂਲ਼੍ਹਚਿਤ੍ਤਾ ਅਨੁવਦਨ੍ਤਿ – ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ, ਆਚਰવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ, ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ, ਆਜੀવવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ। ਇਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਕੁਸਲਮੂਲਾਨਿ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ।
‘‘ਕਤਮੋ ਕਾਯੋ ਕਤਮੋ ਚ ਕਾਯੋ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰) ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਦੁਬ੍ਬਣ੍ਣੋ ਹੋਤਿ, ਦੁਦ੍ਦਸ੍ਸਿਕੋ, ਓਕੋਟਿਮਕੋ, ਬਹ੍વਾਬਾਧੋ, ਕਾਣੋ વਾ, ਕੁਣੀ વਾ, ਖਞ੍ਜੋ વਾ, ਪਕ੍ਖਹਤੋ વਾ, ਯੇਨ ਨਂ ਅਨੁવਦਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ ਕਾਯੋ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ।
‘‘ਕਤਮਾ વਾਚਾ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ? ਇਧੇਕਚ੍ਚੋ ਦੁਬ੍ਬਚੋ ਹੋਤਿ, ਮਮ੍ਮਨੋ, ਏਲ਼ਗਲવਾਚੋ, ਯਾਯ ਨਂ ਅਨੁવਦਨ੍ਤਿ। ਅਯਂ વਾਚਾ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ।
੨੧੮. ‘‘ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਕਿਂ ਮੂਲਂ? ਛ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ। ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ ਕਾਯਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਨ વਾਚਤੋ, ਨ ਚਿਤ੍ਤਤੋ। ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ વਾਚਤੋ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਨ ਕਾਯਤੋ, ਨ ਚਿਤ੍ਤਤੋ। ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ ਕਾਯਤੋ ਚ વਾਚਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਨ ਚਿਤ੍ਤਤੋ। ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ ਕਾਯਤੋ ਚ ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਨ વਾਚਤੋ। ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ વਾਚਤੋ ਚ ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ, ਨ ਕਾਯਤੋ। ਅਤ੍ਥਾਪਤ੍ਤਿ ਕਾਯਤੋ ਚ વਾਚਤੋ ਚ ਚਿਤ੍ਤਤੋ ਚ ਸਮੁਟ੍ਠਾਤਿ। ਇਮੇ ਛ ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਾ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਮੂਲਂ।
੨੧੯. ‘‘ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਕਿਂ ਮੂਲਂ? ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਏਕਂ ਮੂਲਂ – ਸਙ੍ਘੋ।
੨੨੦. ‘‘વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਕੁਸਲਂ, ਅਕੁਸਲਂ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ। વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਂ, ਸਿਯਾ ਅਕੁਸਲਂ, ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਕੁਸਲਂ? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾ વਿવਦਨ੍ਤਿ – ਧਮ੍ਮੋਤਿ વਾ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ વਾ…ਪੇ॰… ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ। ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਭਣ੍ਡਨਂ ਕਲਹੋ વਿਗ੍ਗਹੋ વਿવਾਦੋ ਨਾਨਾવਾਦੋ ਅਞ੍ਞਥਾવਾਦੋ વਿਪਚ੍ਚਤਾਯ વੋਹਾਰੋ ਮੇਧਗਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਕੁਸਲਂ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਅਕੁਸਲਂ? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾ વਿવਦਨ੍ਤਿ – ਧਮ੍ਮੋਤਿ વਾ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ વਾ…ਪੇ॰… ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ। ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਭਣ੍ਡਨਂ ਕਲਹੋ વਿਗ੍ਗਹੋ વਿવਾਦੋ ਨਾਨਾવਾਦੋ ਅਞ੍ਞਥਾવਾਦੋ વਿਪਚ੍ਚਤਾਯ વੋਹਾਰੋ ਮੇਧਗਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਅਕੁਸਲਂ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਚਿਤ੍ਤਾ વਿવਦਨ੍ਤਿ – ਧਮ੍ਮੋਤਿ વਾ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ વਾ…ਪੇ॰… ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ। ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਭਣ੍ਡਨਂ ਕਲਹੋ વਿਗ੍ਗਹੋ વਿવਾਦੋ ਨਾਨਾવਾਦੋ ਅਞ੍ਞਥਾવਾਦੋ વਿਪਚ੍ਚਤਾਯ વੋਹਾਰੋ ਮੇਧਗਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ।
੨੨੧. ‘‘ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਕੁਸਲਂ, ਅਕੁਸਲਂ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ। ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਂ, ਸਿਯਾ ਅਕੁਸਲਂ, ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਕੁਸਲਂ? ਇਧ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾ ਅਨੁવਦਨ੍ਤਿ – ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ, ਆਚਾਰવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ, ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ, ਆਜੀવવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ। ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਅਨੁવਾਦੋ ਅਨੁવਦਨਾ ਅਨੁਲ੍ਲਪਨਾ ਅਨੁਭਣਨਾ ਅਨੁਸਮ੍ਪવਙ੍ਕਤਾ ਅਬ੍ਭੁਸ੍ਸਹਨਤਾ ਅਨੁਬਲਪ੍ਪਦਾਨਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਕੁਸਲਂ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਅਕੁਸਲਂ? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤਾ ਅਨੁવਦਨ੍ਤਿ – ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ, ਆਚਾਰવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ, ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ, ਆਜੀવવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ। ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਅਨੁવਾਦੋ ਅਨੁવਦਨਾ ਅਨੁਲ੍ਲਪਨਾ ਅਨੁਭਣਨਾ ਅਨੁਸਮ੍ਪવਙ੍ਕਤਾ ਅਬ੍ਭੁਸ੍ਸਹਨਤਾ ਅਨੁਬਲਪ੍ਪਦਾਨਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਅਕੁਸਲਂ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਚਿਤ੍ਤਾ ਅਨੁવਦਨ੍ਤਿ – ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ, ਆਚਾਰવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ, ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ, ਆਜੀવવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ। ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਅਨੁવਾਦੋ ਅਨੁવਦਨਾ ਅਨੁਲ੍ਲਪਨਾ ਅਨੁਭਣਨਾ ਅਨੁਸਮ੍ਪવਙ੍ਕਤਾ ਅਬ੍ਭੁਸ੍ਸਹਨਤਾ ਅਨੁਬਲਪ੍ਪਦਾਨਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ।
੨੨੨. ‘‘ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਕੁਸਲਂ ਇਦਂ ਪਦਂ ਕੇਸੁਚਿ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਕੁਸਲਂ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ? ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਸਿਯਾ ਅਕੁਸਲਂ, ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ; ਨਤ੍ਥਿ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਕੁਸਲਂ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਅਕੁਸਲਂ? ਯਂ ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਚੇਚ੍ਚ ਅਭਿવਿਤਰਿਤ੍વਾ વੀਤਿਕ੍ਕਮੋ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਅਕੁਸਲਂ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ? ਯਂ ਅਜਾਨਨ੍ਤੋ ਅਸਞ੍ਜਾਨਨ੍ਤੋ ਅਚੇਚ੍ਚ ਅਨਭਿવਿਤਰਿਤ੍વਾ વੀਤਿਕ੍ਕਮੋ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ।
੨੨੩. ‘‘ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ ਕੁਸਲਂ, ਅਕੁਸਲਂ, ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ? ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ ਸਿਯਾ ਕੁਸਲਂ, ਸਿਯਾ ਅਕੁਸਲਂ, ਸਿਯਾ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ ਕੁਸਲਂ? ਯਂ ਸਙ੍ਘੋ ਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ – ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ, ਞਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਂ, ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਕਮ੍ਮਂ, ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ ਕੁਸਲਂ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ ਅਕੁਸਲਂ? ਯਂ ਸਙ੍ਘੋ ਅਕੁਸਲਚਿਤ੍ਤੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ – ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ, ਞਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਂ, ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਕਮ੍ਮਂ, ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ ਅਕੁਸਲਂ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ? ਯਂ ਸਙ੍ਘੋ ਅਬ੍ਯਾਕਤਚਿਤ੍ਤੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ – ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ, ਞਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਂ, ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਕਮ੍ਮਂ, ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ – ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ ਅਬ੍ਯਾਕਤਂ।
੨੨੪. ਪਰਿ॰ ੩੫੫ ‘‘વਿવਾਦੋ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ, વਿવਾਦੋ ਨੋ ਅਧਿਕਰਣਂ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਨੋ વਿવਾਦੋ, ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਚੇવ વਿવਾਦੋ ਚ। ਸਿਯਾ વਿવਾਦੋ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ, ਸਿਯਾ વਿવਾਦੋ ਨੋ ਅਧਿਕਰਣਂ, ਸਿਯਾ ਅਧਿਕਰਣਂ ਨੋ વਿવਾਦੋ, ਸਿਯਾ ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਚੇવ વਿવਾਦੋ ਚ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ વਿવਾਦੋ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ વਿવਦਨ੍ਤਿ – ਧਮ੍ਮੋਤਿ વਾ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ વਾ…ਪੇ॰… ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ। ਯਂ ਤਤ੍ਥ ਭਣ੍ਡਨਂ ਕਲਹੋ વਿਗ੍ਗਹੋ વਿવਾਦੋ ਨਾਨਾવਾਦੋ ਅਞ੍ਞਥਾવਾਦੋ વਿਪਚ੍ਚਤਾਯ વੋਹਾਰੋ ਮੇਧਗਂ – ਅਯਂ વਿવਾਦੋ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ વਿવਾਦੋ ਨੋ ਅਧਿਕਰਣਂ? ਮਾਤਾਪਿ ਪੁਤ੍ਤੇਨ વਿવਦਤਿ, ਪੁਤ੍ਤੋਪਿ ਮਾਤਰਾ વਿવਦਤਿ, ਪਿਤਾਪਿ ਪੁਤ੍ਤੇਨ વਿવਦਤਿ, ਪੁਤ੍ਤੋਪਿ ਪਿਤਰਾ વਿવਦਤਿ, ਭਾਤਾਪਿ ਭਾਤਰਾ વਿવਦਤਿ, ਭਾਤਾਪਿ ਭਗਿਨਿਯਾ વਿવਦਤਿ, ਭਗਿਨੀਪਿ ਭਾਤਰਾ વਿવਦਤਿ, ਸਹਾਯੋਪਿ ਸਹਾਯੇਨ વਿવਦਤਿ – ਅਯਂ વਿવਾਦੋ ਨੋ ਅਧਿਕਰਣਂ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਨੋ વਿવਾਦੋ? ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ, ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ, ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ – ਇਦਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਨੋ વਿવਾਦੋ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਚੇવ વਿવਾਦੋ ਚ? વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਚੇવ વਿવਾਦੋ ਚ।
੨੨੫. ਪਰਿ॰ ੩੫੬ ‘‘ਅਨੁવਾਦੋ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ, ਅਨੁવਾਦੋ ਨੋ ਅਧਿਕਰਣਂ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਨੋ ਅਨੁવਾਦੋ, ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਚੇવ ਅਨੁવਾਦੋ ਚ। ਸਿਯਾ ਅਨੁવਾਦੋ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ, ਸਿਯਾ ਅਨੁવਾਦੋ ਨੋ ਅਧਿਕਰਣਂ, ਸਿਯਾ ਅਧਿਕਰਣਂ ਨੋ ਅਨੁવਾਦੋ, ਸਿਯਾ ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਚੇવ ਅਨੁવਾਦੋ ਚ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਅਨੁવਾਦੋ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਨੁવਦਨ੍ਤਿ – ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ, ਆਚਾਰવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ , ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ, ਆਜੀવવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ વਾ। ਯੋ ਤਤ੍ਥ ਅਨੁવਾਦੋ ਅਨੁવਦਨਾ ਅਨੁਲ੍ਲਪਨਾ ਅਨੁਭਣਨਾ ਅਨੁਸਮ੍ਪવਙ੍ਕਤਾ ਅਬ੍ਭੁਸ੍ਸਹਨਤਾ ਅਨੁਬਲਪ੍ਪਦਾਨਂ – ਅਯਂ ਅਨੁવਾਦੋ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਅਨੁવਾਦੋ ਨੋ ਅਧਿਕਰਣਂ? ਮਾਤਾਪਿ ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਨੁવਦਤਿ, ਪੁਤ੍ਤੋਪਿ ਮਾਤਰਂ ਅਨੁવਦਤਿ, ਪਿਤਾਪਿ ਪੁਤ੍ਤਂ ਅਨੁવਦਤਿ, ਪੁਤ੍ਤੋਪਿ ਪਿਤਰਂ ਅਨੁવਦਤਿ, ਭਾਤਾਪਿ ਭਾਤਰਂ ਅਨੁવਦਤਿ, ਭਾਤਾਪਿ ਭਗਿਨਿਂ ਅਨੁવਦਤਿ, ਭਗਿਨੀਪਿ ਭਾਤਰਂ ਅਨੁવਦਤਿ, ਸਹਾਯੋਪਿ ਸਹਾਯਂ ਅਨੁવਦਤਿ – ਅਯਂ ਅਨੁવਾਦੋ ਨੋ ਅਧਿਕਰਣਂ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਨੋ ਅਨੁવਾਦੋ? ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ, ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ, વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ – ਇਦਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਨੋ ਅਨੁવਾਦੋ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਚੇવ ਅਨੁવਾਦੋ ਚ? ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਚੇવ ਅਨੁવਾਦੋ ਚ।
੨੨੬. ਪਰਿ॰ ੩੫੭ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਨੋ ਅਧਿਕਰਣਂ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਚੇવ ਆਪਤ੍ਤਿ ਚ। ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ, ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨੋ ਅਧਿਕਰਣਂ, ਸਿਯਾ ਅਧਿਕਰਣਂ ਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਸਿਯਾ ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਚੇવ ਆਪਤ੍ਤਿ ਚ। ‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਆਪਤ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ? ਪਞ੍ਚਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ, ਸਤ੍ਤਪਿ ਆਪਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧਾ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ – ਅਯਂ ਆਪਤ੍ਤਿ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨੋ ਅਧਿਕਰਣਂ? ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿ ਸਮਾਪਤ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਆਪਤ੍ਤਿ ਨੋ ਅਧਿਕਰਣਂ ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿ? ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ, વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ, ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ – ਇਦਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਚੇવ ਆਪਤ੍ਤਿ ਚ? ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਚੇવ ਆਪਤ੍ਤਿ ਚ।
੨੨੭. ਪਰਿ॰ ੩੫੮ ‘‘ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ, ਕਿਚ੍ਚਂ ਨੋ ਅਧਿਕਰਣਂ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਨੋ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਚੇવ ਕਿਚ੍ਚਞ੍ਚ। ਸਿਯਾ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ, ਸਿਯਾ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨੋ ਅਧਿਕਰਣਂ, ਸਿਯਾ ਅਧਿਕਰਣਂ ਨੋ ਕਿਚ੍ਚਂ, ਸਿਯਾ ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਚੇવ ਕਿਚ੍ਚਞ੍ਚ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ? ਯਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਕਿਚ੍ਚਯਤਾ, ਕਰਣੀਯਤਾ, ਅਪਲੋਕਨਕਮ੍ਮਂ, ਞਤ੍ਤਿਕਮ੍ਮਂ, ਞਤ੍ਤਿਦੁਤਿਯਕਮ੍ਮਂ, ਞਤ੍ਤਿਚਤੁਤ੍ਥਕਮ੍ਮਂ – ਇਦਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨੋ ਅਧਿਕਰਣਂ? ਆਚਰਿਯਕਿਚ੍ਚਂ, ਉਪਜ੍ਝਾਯਕਿਚ੍ਚਂ, ਸਮਾਨੁਪਜ੍ਝਾਯਕਿਚ੍ਚਂ, ਸਮਾਨਾਚਰਿਯਕਿਚ੍ਚਂ – ਇਦਂ ਕਿਚ੍ਚਂ ਨੋ ਅਧਿਕਰਣਂ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਨੋ ਕਿਚ੍ਚਂ? વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ, ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ, ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ – ਇਦਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਨੋ ਕਿਚ੍ਚਂ।
‘‘ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਚੇવ ਕਿਚ੍ਚਞ੍ਚ? ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ ਅਧਿਕਰਣਞ੍ਚੇવ ਕਿਚ੍ਚਞ੍ਚ।
੯. ਅਧਿਕਰਣવੂਪਸਮਨਸਮਥੋ
ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੋ
੨੨੮. ਪਰਿ॰ ੨੯੨-੨੯੩, ੩੦੭ ਆਦਯੋ ‘‘વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਕਤਿਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ? વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਦ੍વੀਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ – ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ, ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਿਕਾਯ ਚ। ਸਿਯਾ વਿવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਏਕਂ ਸਮਥਂ ਅਨਾਗਮ੍ਮ ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਿਕਂ, ਏਕੇਨ ਸਮਥੇਨ ਸਮੇਯ੍ਯ – ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨਾਤਿ? ਸਿਯਾਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ। ਯਥਾ ਕਥਂ વਿਯ? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ વਿવਦਨ੍ਤਿ – ਧਮ੍ਮੋਤਿ વਾ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ વਾ, વਿਨਯੋਤਿ વਾ ਅવਿਨਯੋਤਿ વਾ, ਭਾਸਿਤਂ ਲਪਿਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨਾਤਿ વਾ ਅਭਾਸਿਤਂ ਅਲਪਿਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨਾਤਿ વਾ, ਆਚਿਣ੍ਣਂ ਤਥਾਗਤੇਨਾਤਿ વਾ ਅਨਾਚਿਣ੍ਣਂ ਤਥਾਗਤੇਨਾਤਿ વਾ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨਾਤਿ વਾ ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਤਥਾਗਤੇਨਾਤਿ વਾ, ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ ਅਨਾਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ, ਲਹੁਕਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ ਗਰੁਕਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ, ਸਾવਸੇਸਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ ਅਨવਸੇਸਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ ਅਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾ ਆਪਤ੍ਤੀਤਿ વਾ।
‘‘ਤੇ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ, ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ। ਕੇਨ વੂਪਸਨ੍ਤਂ? ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ। ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਸ੍ਮਿਂ? ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ। ਕਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ? ਯਾવਤਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਤੇ ਆਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਛਨ੍ਦਾਰਹਾਨਂ ਛਨ੍ਦੋ ਆਹਟੋ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ ਨ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ। ਕਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ ? ਯੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਯੇਨ વਿਨਯੇਨ ਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ – ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ। ਕਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ? ਯੋ ਚ વਿવਦਤਿ, ਯੇਨ ਚ વਿવਦਤਿ, ਉਭੋ ਅਤ੍ਥਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ। ਏવਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਾਰਕੋ ਉਕ੍ਕੋਟੇਤਿ, ਉਕ੍ਕੋਟਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ; ਛਨ੍ਦਦਾਯਕੋ ਖੀਯਤਿ, ਖੀਯਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ।
੨੨੯. ‘‘ਤੇ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਤਸ੍ਮਿਂ ਆવਾਸੇ વੂਪਸਮੇਤੁਂ, ਤੇਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ, ਯਸ੍ਮਿਂ ਆવਾਸੇ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਬਹੁਤਰਾ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰) ਭਿਕ੍ਖੂ, ਸੋ ਆવਾਸੋ ਗਨ੍ਤਬ੍ਬੋ। ਤੇ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਂ ਆવਾਸਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ, ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ। ਕੇਨ વੂਪਸਨ੍ਤਂ? ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ । ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਸ੍ਮਿਂ? ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ। ਕਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ? ਯਾવਤਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਤੇ ਆਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਛਨ੍ਦਾਰਹਾਨਂ ਛਨ੍ਦੋ ਆਹਟੋ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ ਨ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ। ਕਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ? ਯੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਯੇਨ વਿਨਯੇਨ ਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ – ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ। ਕਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ? ਯੋ ਚ વਿવਦਤਿ, ਯੇਨ ਚ વਿવਦਤਿ, ਉਭੋ ਅਤ੍ਥਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ। ਏવਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਾਰਕੋ ਉਕ੍ਕੋਟੇਤਿ, ਉਕ੍ਕੋਟਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ; ਛਨ੍ਦਦਾਯਕੋ ਖੀਯਤਿ, ਖੀਯਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ।
੨੩੦. ‘‘ਤੇ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਂ ਆવਾਸਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ, ਤੇਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ, ਤਂ ਆવਾਸਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆવਾਸਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏવਮਸ੍ਸੁ વਚਨੀਯਾ – ‘ਇਦਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਏવਂ ਜਾਤਂ, ਏવਂ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ; ਸਾਧਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਨ੍ਤੁ ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਨਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨ, ਯਥਯਿਦਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਸੁવੂਪਸਨ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਾ’ਤਿ।
‘‘ਸਚੇ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆવਾਸਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ વੁਡ੍ਢਤਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਆਗਨ੍ਤੁਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨવਕਤਰਾ, ਤੇਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆવਾਸਿਕੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏવਮਸ੍ਸੁ વਚਨੀਯਾ – ‘ਇਙ੍ਘ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਹੋਥ, ਯਾવ ਮਯਂ ਮਨ੍ਤੇਮਾ’ਤਿ। ਸਚੇ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆવਾਸਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਨવਕਤਰਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਆਗਨ੍ਤੁਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ વੁਡ੍ਢਤਰਾ, ਤੇਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆવਾਸਿਕੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏવਮਸ੍ਸੁ વਚਨੀਯਾ – ‘ਤੇਨ ਹਿ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਮੁਹੁਤ੍ਤਂ ਇਧੇવ ਤਾવ ਹੋਥ, ਯਾવ ਮਯਂ ਮਨ੍ਤੇਮਾ’ਤਿ।
‘‘ਸਚੇ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆવਾਸਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਮਨ੍ਤਯਮਾਨਾਨਂ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਨ ਮਯਂ ਸਕ੍ਕੋਮ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਨਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨਾ’ਤਿ, ਨ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਆવਾਸਿਕੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆવਾਸਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਮਨ੍ਤਯਮਾਨਾਨਂ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਸਕ੍ਕੋਮ ਮਯਂ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਨਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨਾ’ਤਿ, ਤੇਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆવਾਸਿਕੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏવਮਸ੍ਸੁ વਚਨੀਯਾ – ‘ਸਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਯਥਾਜਾਤਂ ਯਥਾਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਆਰੋਚੇਸ੍ਸਥ, ਯਥਾ ਚ ਮਯਂ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਸ੍ਸਾਮ ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਨਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨ ਤਥਾ ਸੁવੂਪਸਨ੍ਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਏવਂ ਮਯਂ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮ। ਨੋ ਚੇ ਤੁਮ੍ਹੇ, ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੋ, ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਯਥਾਜਾਤਂ ਯਥਾਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਆਰੋਚੇਸ੍ਸਥ, ਯਥਾ ਚ ਮਯਂ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਸ੍ਸਾਮ ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਨਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨ ਤਥਾ ਨ ਸੁવੂਪਸਨ੍ਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਮਯਂ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ। ਏવਂ ਸੁਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਤ੍વਾ ਆવਾਸਿਕੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਤੇਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਆવਾਸਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏવਮਸ੍ਸੁ વਚਨੀਯਾ – ‘ਯਥਾਜਾਤਂ ਯਥਾਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਮਯਂ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਆਰੋਚੇਸ੍ਸਾਮ। ਸਚੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇਨ વਾ ਏਤ੍ਤਕੇਨ વਾ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਨਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨ ਤਥਾ ਸੁવੂਪਸਨ੍ਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ। ਏવਂ ਮਯਂ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਸ੍ਸਾਮ। ਨੋ ਚੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਤਕੇਨ વਾ ਏਤ੍ਤਕੇਨ વਾ ਅਨ੍ਤਰੇਨ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਨਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨ ਤਥਾ ਨ ਸੁવੂਪਸਨ੍ਤਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਮਯਂ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਸ੍ਸਾਮ । ਮਯਮੇવ ਇਮਸ੍ਸ ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਸਾਮਿਨੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ। ਏવਂ ਸੁਪਰਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਤ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤੁਕੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਆવਾਸਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਤੇ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ, ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ। ਕੇਨ વੂਪਸਨ੍ਤਂ? ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ। ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਸ੍ਮਿਂ? ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ…ਪੇ॰… ਏવਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਾਰਕੋ ਉਕ੍ਕੋਟੇਤਿ, ਉਕ੍ਕੋਟਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ; ਛਨ੍ਦਦਾਯਕੋ ਖੀਯਤਿ, ਖੀਯਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ।
ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯવੂਪਸਮਨਂ
੨੩੧. ‘‘ਤੇਹਿ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਧਿਕਰਣੇ વਿਨਿਚ੍ਛਿਯਮਾਨੇ ਅਨਨ੍ਤਾਨਿ ਅਨਗ੍ਗਾਨਿ (ਸੀ॰) ਚੇવ ਭਸ੍ਸਾਨਿ ਜਾਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਚੇਕਸ੍ਸ ਨ ਚੇਤਸ੍ਸ (ਕ॰) ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਰੂਪਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ‘‘ਦਸਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ – ਸੀਲવਾ ਹੋਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸਂવੁਤੋ વਿਹਰਤਿ ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ વਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾવੀ, ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ; ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ ਸੁਤਧਰੋ ਸੁਤਸਨ੍ਨਿਚਯੋ, ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਾ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਾ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਭਿવਦਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਰੂਪਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਧਾਤਾ ਧਤਾ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰) વਚਸਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾ; ਉਭਯਾਨਿ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਾਨਿ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਸ੍વਾਗਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸੁવਿਭਤ੍ਤਾਨਿ ਸੁਪ੍ਪવਤ੍ਤੀਨਿ ਸੁવਿਨਿਚ੍ਛਿਤਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਸੋ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋ ; વਿਨਯੇ ਖੋ ਪਨ ਠਿਤੋ ਛੇਕੋ (ਕ॰) ਹੋਤਿ ਅਸਂਹੀਰੋ; ਪਟਿਬਲੋ ਹੋਤਿ ਉਭੋ ਅਤ੍ਥਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੇ ਅਸ੍ਸਾਸੇਤੁਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤੁਂ ਪੇਕ੍ਖੇਤੁਂ ਪਸਾਦੇਤੁਂ; ਅਧਿਕਰਣਸਮੁਪ੍ਪਾਦવੂਪਸਮਨਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ; ਅਧਿਕਰਣਂ ਜਾਨਾਤਿ; ਅਧਿਕਰਣਸਮੁਦਯਂ ਜਾਨਾਤਿ; ਅਧਿਕਰਣਨਿਰੋਧਂ ਜਾਨਾਤਿ; ਅਧਿਕਰਣਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨਿਪਟਿਪਦਂ ਜਾਨਾਤਿ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਇਮੇਹਿ ਦਸਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤੁਂ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਠਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਚਿਤਬ੍ਬੋ, ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
੨੩੨. ‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਧਿਕਰਣੇ વਿਨਿਚ੍ਛਿਯਮਾਨੇ ਅਨਨ੍ਤਾਨਿ ਚੇવ ਭਸ੍ਸਾਨਿ ਜਾਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਚੇਕਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਸਙ੍ਘੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਞ੍ਚ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨੇਯ੍ਯ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਏਸਾ ਞਤ੍ਤਿ।
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਅਧਿਕਰਣੇ વਿਨਿਚ੍ਛਿਯਮਾਨੇ ਅਨਨ੍ਤਾਨਿ ਚੇવ ਭਸ੍ਸਾਨਿ ਜਾਯਨ੍ਤਿ, ਨ ਚੇਕਸ੍ਸ ਭਾਸਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥੋ વਿਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਸਙ੍ਘੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਞ੍ਚ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਤਿ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਯਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਖਮਤਿ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਚ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਮ੍ਮੁਤਿ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ, ਸੋ ਤੁਣ੍ਹਸ੍ਸ; ਯਸ੍ਸ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, ਸੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯ।
‘‘ਸਮ੍ਮਤੋ ਸਙ੍ਘੇਨ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਚ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਚ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਣ੍ਹੀ, ਏવਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘ਤੇ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ વੂਪਸਮੇਤੁਂ, ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ। ਕੇਨ વੂਪਸਨ੍ਤਂ? ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ। ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਸ੍ਮਿਂ? ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ…ਪੇ॰… ਏવਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਾਰਕੋ ਉਕ੍ਕੋਟੇਤਿ, ਉਕ੍ਕੋਟਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ।
੨੩੩. ‘‘ਤੇਹਿ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਧਿਕਰਣੇ વਿਨਿਚ੍ਛਿਯਮਾਨੇ ਤਤ੍ਰਾਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਨੇવ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਗਤਂ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਸੁਤ੍ਤવਿਭਙ੍ਗੋ, ਸੋ ਅਤ੍ਥਂ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਚ੍ਛਾਯਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਪਟਿਬਾਹਤਿ, ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਾ –
‘‘ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਮੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾ। ਅਯਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ। ਇਮਸ੍ਸ ਨੇવ ਸੁਤ੍ਤਂ ਆਗਤਂ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਸੁਤ੍ਤવਿਭਙ੍ਗੋ। ਸੋ ਅਤ੍ਥਂ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਚ੍ਛਾਯਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਪਟਿਬਾਹਤਿ। ਯਦਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ , ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ વੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਾ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਯ੍ਯਾਮਾਤਿ।
‘‘ਤੇ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ વੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ, ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ। ਕੇਨ વੂਪਸਨ੍ਤਂ? ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ। ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਸ੍ਮਿਂ? ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ…ਪੇ॰… ਏવਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਾਰਕੋ ਉਕ੍ਕੋਟੇਤਿ, ਉਕ੍ਕੋਟਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ।
‘‘ਤੇਹਿ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਅਧਿਕਰਣੇ વਿਨਿਚ੍ਛਿਯਮਾਨੇ ਤਤ੍ਰਾਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ, ਤਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਖੋ ਆਗਤਂ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਸੁਤ੍ਤવਿਭਙ੍ਗੋ, ਸੋ ਅਤ੍ਥਂ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਚ੍ਛਾਯਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਪਟਿਬਾਹਤਿ, ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਾ –
‘‘ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਮੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾ। ਅਯਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮਕਥਿਕੋ। ਇਮਸ੍ਸ ਸੁਤ੍ਤਞ੍ਹਿ ਖੋ ਆਗਤਂ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਸੁਤ੍ਤવਿਭਙ੍ਗੋ। ਸੋ ਅਤ੍ਥਂ ਅਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਨ੍ਤੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਚ੍ਛਾਯਾਯ ਅਤ੍ਥਂ ਪਟਿਬਾਹਤਿ। ਯਦਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ વੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਾ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਯ੍ਯਾਮਾਤਿ।
‘‘ਤੇ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ વੁਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ, ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ। ਕੇਨ વੂਪਸਨ੍ਤਂ? ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ। ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਸ੍ਮਿਂ? ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ…ਪੇ॰… ਏવਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਾਰਕੋ ਉਕ੍ਕੋਟੇਤਿ, ਉਕ੍ਕੋਟਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ।
ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਿਕਾવਿਨਯੋ
੨੩੪. ‘‘ਤੇ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਨ ਸਕ੍ਕੋਨ੍ਤਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ વੂਪਸਮੇਤੁਂ, ਤੇਹਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਨਿਯ੍ਯਾਦੇਤਬ੍ਬਂ – ‘ਨ ਮਯਂ ਨ ਚ ਮਯਂ (ਕ॰), ਭਨ੍ਤੇ, ਸਕ੍ਕੋਮ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ વੂਪਸਮੇਤੁਂ, ਸਙ੍ਘੋવ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੂ’ਤਿ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਰੂਪਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਿਕਾਯ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾਪਕੋ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ – ਯੋ ਨ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨ ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨ ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਨ ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯ, ਗਹਿਤਾਗਹਿਤਞ੍ਚ ਜਾਨੇਯ੍ਯ…ਪੇ॰… ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਠਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਾਚਿਤਬ੍ਬੋ, ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਸਙ੍ਘੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾਪਕਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨੇਯ੍ਯ। ਏਸਾ ਞਤ੍ਤਿ।
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਸਙ੍ਘੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾਪਕਂ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਤਿ। ਯਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਖਮਤਿ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾਪਕਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਤਿ, ਸੋ ਤੁਣ੍ਹਸ੍ਸ; ਯਸ੍ਸ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, ਸੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯ।
‘‘ਸਮ੍ਮਤੋ ਸਙ੍ਘੇਨ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾਪਕੋ। ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਣ੍ਹੀ, ਏવਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘ਤੇਨ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾਪਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਲਾਕਾ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬਾ। ਯਥਾ ਬਹੁਤਰਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮવਾਦਿਨੋ વਦਨ੍ਤਿ ਤਥਾ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤਬ੍ਬਂ। ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ। ਕੇਨ વੂਪਸਨ੍ਤਂ? ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ, ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਿਕਾਯ ਚ। ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਸ੍ਮਿਂ? ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ। ਕਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ? ਯਾવਤਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤਾ ਤੇ ਆਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਛਨ੍ਦਾਰਹਾਨਂ ਛਨ੍ਦੋ ਆਹਟੋ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ ਨ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ। ਕਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ? ਯੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਯੇਨ વਿਨਯੇਨ ਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ – ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ । ਕਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ? ਯੋ ਚ વਿવਦਤਿ, ਯੇਨ ਚ વਿવਦਤਿ, ਉਭੋ ਅਤ੍ਥਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕਾ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ। ਕਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਿਕਾਯ? ਯਾ ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾ ਕਰਣਂ ਉਪਗਮਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਮਨਂ ਅਧਿવਾਸਨਾ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨਾ – ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਯੇਭੁਯ੍ਯਸਿਕਾਯ। ਏવਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਾਰਕੋ ਉਕ੍ਕੋਟੇਤਿ, ਉਕ੍ਕੋਟਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ; ਛਨ੍ਦਦਾਯਕੋ ਖੀਯਤਿ, ਖੀਯਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯ’’ਨ੍ਤਿ।
ਤਿવਿਧਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੋ
੨੩੫. ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਾ ਏવਂ ਜਾਤਂ ਏવਂ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਹੋਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ – ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਧਿਕਰਣવੂਪਸਮਨੇਨ – ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ ਖੋ ਅਮੁਕਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਆવਾਸੇ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾ ਥੇਰਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਆਗਤਾਗਮਾ ਧਮ੍ਮਧਰਾ વਿਨਯਧਰਾ ਮਾਤਿਕਾਧਰਾ ਪਣ੍ਡਿਤਾ વਿਯਤ੍ਤਾ ਮੇਧਾવਿਨੋ ਲਜ੍ਜਿਨੋ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਕਾ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮਾ। ਤੇ ਚੇ ਥੇਰਾ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਯ੍ਯੁਂ ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਨਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨ, ਏવਮਿਦਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਸੁવੂਪਸਨ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਂ ਆવਾਸਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤੇ ਥੇਰੇ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਏવਂ ਜਾਤਂ, ਏવਂ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ। ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਥੇਰਾ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਨ੍ਤੁ ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਨਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨ, ਯਥਯਿਦਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਸੁવੂਪਸਨ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਥੇਰਾ – ਯਥਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮਿਤਂ ਤਥਾ ਸੁવੂਪਸਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਯਥਾ ਸੁવੂਪਸਨ੍ਤਂ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰) – ਤਥਾ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਸੁਂ ।
ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ – ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਧਿਕਰਣવੂਪਸਮਨੇਨ, ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਨਂ ਥੇਰਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣવੂਪਸਮਨੇਨ – ਅਸ੍ਸੋਸੁਂ ਖੋ ਅਮੁਕਸ੍ਮਿਂ ਕਿਰ ਆવਾਸੇ ਤਯੋ ਥੇਰਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਦ੍વੇ ਥੇਰਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ…ਪੇ॰… ਏਕੋ ਥੇਰੋ વਿਹਰਤਿ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਆਗਤਾਗਮੋ ਧਮ੍ਮਧਰੋ વਿਨਯਧਰੋ ਮਾਤਿਕਾਧਰੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ વਿਯਤ੍ਤੋ ਮੇਧਾવੀ ਲਜ੍ਜੀ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਕੋ ਸਿਕ੍ਖਾਕਾਮੋ। ਸੋ ਚੇ ਥੇਰੋ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਯ੍ਯ ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਨਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨ, ਏવਮਿਦਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਸੁવੂਪਸਨ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਾਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਤਂ ਆવਾਸਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਥੇਰਂ ਏਤਦવੋਚੁਂ – ‘‘ਇਦਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਏવਂ ਜਾਤਂ, ਏવਂ ਸਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਂ। ਸਾਧੁ, ਭਨ੍ਤੇ, ਥੇਰੋ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁ ਧਮ੍ਮੇਨ વਿਨਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨ, ਯਥਯਿਦਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਸੁવੂਪਸਨ੍ਤਂ ਅਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੋ ਥੇਰੋ – ਯਥਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮਿਤਂ, ਯਥਾ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇਹਿ ਥੇਰੇਹਿ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮਿਤਂ, ਯਥਾ ਤੀਹਿ ਥੇਰੇਹਿ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮਿਤਂ, ਯਥਾ ਦ੍વੀਹਿ ਥੇਰੇਹਿ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮਿਤਂ, ਤਥਾ ਸੁવੂਪਸਨ੍ਤਨ੍ਤਿ – ਤਥਾ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਸਿ।
ਅਥ ਖੋ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਾ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅਧਿਕਰਣવੂਪਸਮਨੇਨ, ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਸਮ੍ਬਹੁਲਾਨਂ ਥੇਰਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣવੂਪਸਮਨੇਨ, ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਤਿਣ੍ਣਂ ਥੇਰਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣવੂਪਸਮਨੇਨ, ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਥੇਰਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣવੂਪਸਮਨੇਨ, ਅਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਾ ਏਕਸ੍ਸ ਥੇਰਸ੍ਸ ਅਧਿਕਰਣવੂਪਸਮਨੇਨ, ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿਂਸੁ, ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਏਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸੁਂ…ਪੇ॰… ‘‘ਨਿਹਤਮੇਤਂ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਸਨ੍ਤਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਸੁવੂਪਸਨ੍ਤਂ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤੇਸਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਞ੍ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਤਯੋ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੇ – ਗੂਲ਼੍ਹਕਂ, ਸਕਣ੍ਣਜਪ੍ਪਕਂ, વਿવਟਕਂ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ , ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਗੂਲ਼੍ਹਕੋ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੋ ਹੋਤਿ? ਤੇਨ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾਪਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਲਾਕਾਯੋ વਣ੍ਣਾવਣ੍ਣਾਯੋ ਕਤ੍વਾ ਏਕਮੇਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ – ‘ਅਯਂ ਏવਂવਾਦਿਸ੍ਸ ਸਲਾਕਾ, ਅਯਂ ਏવਂવਾਦਿਸ੍ਸ ਸਲਾਕਾ। ਯਂ ਇਚ੍ਛਸਿ ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’ਤਿ। ਗਹਿਤੇ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘ਮਾ ਚ ਕਸ੍ਸਚਿ ਦਸ੍ਸੇਹੀ’ਤਿ। ਸਚੇ ਜਾਨਾਤਿ – ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਬਹੁਤਰਾਤਿ, ਦੁਗ੍ਗਹੋਤਿ, ਪਚ੍ਚੁਕ੍ਕਡ੍ਢਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਜਾਨਾਤਿ – ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਬਹੁਤਰਾਤਿ, ਸੁਗ੍ਗਹੋਤਿ, ਸਾવੇਤਬ੍ਬਂ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਗੂਲ਼੍ਹਕੋ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਕਣ੍ਣਜਪ੍ਪਕੋ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੋ ਹੋਤਿ? ਤੇਨ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾਪਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਏਕਮੇਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਉਪਕਣ੍ਣਕੇ ਆਰੋਚੇਤਬ੍ਬਂ – ‘ਅਯਂ ਏવਂવਾਦਿਸ੍ਸ ਸਲਾਕਾ, ਅਯਂ ਏવਂવਾਦਿਸ੍ਸ ਸਲਾਕਾ। ਯਂ ਇਚ੍ਛਸਿ ਤਂ ਗਣ੍ਹਾਹੀ’ਤਿ। ਗਹਿਤੇ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘ਮਾ ਚ ਕਸ੍ਸਚਿ ਆਰੋਚੇਹੀ’ਤਿ। ਸਚੇ ਜਾਨਾਤਿ – ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਬਹੁਤਰਾਤਿ, ਦੁਗ੍ਗਹੋਤਿ, ਪਚ੍ਚੁਕ੍ਕਡ੍ਢਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚੇ ਜਾਨਾਤਿ – ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਬਹੁਤਰਾਤਿ, ਸੁਗ੍ਗਹੋਤਿ, ਸਾવੇਤਬ੍ਬਂ। ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਸਕਣ੍ਣਜਪ੍ਪਕੋ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਕਥਞ੍ਚ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿવਟਕੋ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੋ ਹੋਤਿ? ਸਚੇ ਜਾਨਾਤਿ – ਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਬਹੁਤਰਾਤਿ, વਿਸ੍ਸਟ੍ਠੇਨੇવ વਿવਟੇਨ ਗਾਹੇਤਬ੍ਬੋ । ਏવਂ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વਿવਟਕੋ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੋ ਹੋਤਿ। ਇਮੇ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਯੋ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹਾ’’ਤਿ।
ਸਤਿવਿਨਯੋ
੨੩੬. ਪਰਿ॰ ੨੯੨-੨੯੩, ੩੦੭ ਆਦਯੋ ‘‘ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਕਤਿਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ? ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਚਤੂਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ – ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ, ਸਤਿવਿਨਯੇਨ ਚ, ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯੇਨ ਚ, ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਯ ਚ। ਸਿਯਾ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਦ੍વੇ ਸਮਥੇ ਅਨਾਗਮ੍ਮ – ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਞ੍ਚ, ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਞ੍ਚ; ਦ੍વੀਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮੇਯ੍ਯ – ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ, ਸਤਿવਿਨਯੇਨ ਚਾਤਿ? ਸਿਯਾਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ। ਯਥਾ ਕਥਂ વਿਯ? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਮੂਲਿਕਾਯ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ ਤਸ੍ਸ ਖੋ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖવੇ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕ॰), ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿવਿਨਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਾਤਬ੍ਬੋ –
‘‘ਤੇਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗ ਕਰਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ – ‘ਮਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਮੂਲਿਕਾਯ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਨ੍ਤਿ। ਸੋਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ , ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਘਂ ਸਤਿવਿਨਯਂ ਯਾਚਾਮੀ’ਤਿ। ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਯਾਚਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਯਾਚਿਤਬ੍ਬੋ। ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਮੂਲਿਕਾਯ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਘਂ ਸਤਿવਿਨਯਂ ਯਾਚਤਿ । ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਸਙ੍ਘੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿવਿਨਯਂ ਦਦੇਯ੍ਯ। ਏਸਾ ਞਤ੍ਤਿ।
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਭਿਕ੍ਖੂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਅਮੂਲਿਕਾਯ ਸੀਲવਿਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਦ੍ਧਂਸੇਨ੍ਤਿ। ਸੋ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤੋ ਸਙ੍ਘਂ ਸਤਿવਿਨਯਂ ਯਾਚਤਿ। ਸਙ੍ਘੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿવਿਨਯਂ ਦੇਤਿ। ਯਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਖਮਤਿ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿવਿਨਯਸ੍ਸ ਦਾਨਂ, ਸੋ ਤੁਣ੍ਹਸ੍ਸ; ਯਸ੍ਸ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, ਸੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯ।
‘‘ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਦਾਮਿ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਦਾਮਿ…ਪੇ॰…।
‘‘ਦਿਨ੍ਨੋ ਸਙ੍ਘੇਨ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਤਿવੇਪੁਲ੍ਲਪ੍ਪਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤਿવਿਨਯੋ। ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਣ੍ਹੀ, ਏવਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ। ਕੇਨ વੂਪਸਨ੍ਤਂ? ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ ਸਤਿવਿਨਯੇਨ ਚ। ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਸ੍ਮਿਂ? ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ , વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ…ਪੇ॰… ਕਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ? ਯੋ ਚ ਅਨੁવਦਤਿ, ਯਞ੍ਚ ਅਨੁવਦਤਿ, ਉਭੋ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ। ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਤਿવਿਨਯਸ੍ਮਿਂ? ਯਾ ਸਤਿવਿਨਯਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾ ਕਰਣਂ ਉਪਗਮਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਮਨਂ ਅਧਿવਾਸਨਾ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨਾ – ਇਦਂ ਤਤ੍ਥ ਸਤਿવਿਨਯਸ੍ਮਿਂ। ਏવਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਾਰਕੋ ਉਕ੍ਕੋਟੇਤਿ, ਉਕ੍ਕੋਟਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ; ਛਨ੍ਦਦਾਯਕੋ ਖੀਯਤਿ, ਖੀਯਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ।
ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯੋ
੨੩੭. ‘‘ਸਿਯਾ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਦ੍વੇ ਸਮਥੇ ਅਨਾਗਮ੍ਮ – ਸਤਿવਿਨਯਞ੍ਚ, ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਞ੍ਚ; ਦ੍વੀਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮੇਯ੍ਯ – ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ, ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯੇਨ ਚਾਤਿ? ਸਿਯਾਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ। ਯਥਾ ਕਥਂ વਿਯ? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਹੋਤਿ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ । ਤੇਨ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤਿ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ। ਸੋ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸਿਂ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਮੇ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਨਾਹਂ ਤਂ ਸਰਾਮਿ। ਮੂਲ਼੍ਹੇਨ ਮੇ ਏਤਂ ਕਤ’ਨ੍ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਨਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤੇવ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ। ‘‘ਤਸ੍ਸ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦਾਤਬ੍ਬੋ –
‘‘ਤੇਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਰਿਤ੍વਾ…ਪੇ॰… ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ – ‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸਿਂ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਮੇ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਮਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤਿ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ। ਤ੍ਯਾਹਂ ਏવਂ વਦਾਮਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸਿਂ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਮੇ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਨਾਹਂ ਤਂ ਸਰਾਮਿ। ਮੂਲ਼੍ਹੇਨ ਮੇ ਏਤਂ ਕਤ’ਨ੍ਤਿ । ਏવਮ੍ਪਿ ਮਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤੇવ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ। ‘ਸੋਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਮੂਲ਼੍ਹੋ ਸਙ੍ਘਂ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਯਾਚਾਮੀ’ਤਿ। ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਯਾਚਿਤਬ੍ਬੋ। ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਯਾਚਿਤਬ੍ਬੋ। ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਅਯਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸਿ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤਿ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ। ਸੋ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸਿਂ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਮੇ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਨਾਹਂ ਤਂ ਸਰਾਮਿ। ਮੂਲ਼੍ਹੇਨ ਮੇ ਏਤਂ ਕਤ’ਨ੍ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਨਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤੇવ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ। ਸੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹੋ ਸਙ੍ਘਂ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਯਾਚਤਿ। ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਸਙ੍ਘੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਦਦੇਯ੍ਯ। ਏਸਾ ਞਤ੍ਤਿ।
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਅਯਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸਿ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣੇਨ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤਿ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ । ਸੋ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਅਹਂ ਖੋ, ਆવੁਸੋ, ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੋ ਅਹੋਸਿਂ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੋ। ਤੇਨ ਮੇ ਉਮ੍ਮਤ੍ਤਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤવਿਪਰਿਯਾਸਕਤੇਨ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਨਾਹਂ ਤਂ ਸਰਾਮਿ। ਮੂਲ਼੍ਹੇਨ ਮੇ ਏਤਂ ਕਤ’ਨ੍ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਨਂ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਚੋਦੇਨ੍ਤੇવ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ। ਸੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹੋ ਸਙ੍ਘਂ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਯਾਚਤਿ। ਸਙ੍ਘੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਂ ਦੇਤਿ। ਯਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਖਮਤਿ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਸ੍ਸ ਦਾਨਂ, ਸੋ ਤੁਣ੍ਹਸ੍ਸ; ਯਸ੍ਸ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, ਸੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯ।
‘‘ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਦਾਮਿ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਦਾਮਿ…ਪੇ॰…।
‘‘ਦਿਨ੍ਨੋ ਸਙ੍ਘੇਨ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯੋ। ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਣ੍ਹੀ, ਏવਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ। ਕੇਨ વੂਪਸਨ੍ਤਂ? ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ, ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯੇਨ ਚ। ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਸ੍ਮਿਂ? ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ…ਪੇ॰… ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਸ੍ਮਿਂ ? ਯਾ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾ ਕਰਣਂ ਉਪਗਮਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਮਨਂ ਅਧਿવਾਸਨਾ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨਾ – ਇਦਂ ਤਤ੍ਥ ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਸ੍ਮਿਂ। ਏવਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਾਰਕੋ ਉਕ੍ਕੋਟੇਤਿ, ਉਕ੍ਕੋਟਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ; ਛਨ੍ਦਦਾਯਕੋ ਖੀਯਤਿ, ਖੀਯਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ।
ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾવਿਨਯੋ
੨੩੮. ‘‘ਸਿਯਾ ਅਨੁવਾਦਾਧਿਕਰਣਂ ਦ੍વੇ ਸਮਥੇ ਅਨਾਗਮ੍ਮ – ਸਤਿવਿਨਯਞ੍ਚ, ਅਮੂਲ਼੍ਹવਿਨਯਞ੍ਚ ; ਦ੍વੀਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮੇਯ੍ਯ – ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ, ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਯ ਚਾਤਿ? ਸਿਯਾਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ। ਯਥਾ ਕਥਂ વਿਯ? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਗਰੁਕਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਤਿ – ‘ਸਰਤਾਯਸ੍ਮਾ ਏવਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ વਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ વਾ’ਤਿ। ਸੋ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਸਰਾਮਿ ਏવਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ વਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ વਾ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਸੋ ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਨ੍ਤਂ ਅਤਿવੇਠੇਤਿ – ‘ਇਙ੍ਘਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਧੁਕਮੇવ ਜਾਨਾਹਿ, ਯਦਿ ਸਰਸਿ ਏવਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ વਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ વਾ’ਤਿ। ਸੋ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਨ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਸਰਾਮਿ ਏવਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ વਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ વਾ। ਸਰਾਮਿ ਚ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਏવਰੂਪਿਂ ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਿਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ’ਤਿ। ਤਮੇਨਂ ਸੋ ਨਿਬ੍ਬੇਠੇਨ੍ਤਂ ਅਤਿવੇਠੇਤਿ – ‘ਇਙ੍ਘਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਧੁਕਮੇવ ਜਾਨਾਹਿ, ਯਦਿ ਸਰਸਿ ਏવਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ વਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ વਾ’ਤਿ। ਸੋ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਇਮਞ੍ਹਿ ਨਾਮਾਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਿਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਪੁਟ੍ਠੋ ਪਟਿਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਿ। ਕਿਂ ਪਨਾਹਂ ਏવਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ વਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ વਾ, ਪੁਟ੍ਠੋ ਨ ਪਟਿਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ? ਸੋ ਏવਂ વਦੇਤਿ – ‘ਇਮਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਤ੍વਂ, ਆવੁਸੋ, ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਿਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਅਪੁਟ੍ਠੋ ਨ ਪਟਿਜਾਨਿਸ੍ਸਸਿ। ਕਿਂ ਪਨ ਤ੍વਂ ਏવਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ વਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ વਾ, ਅਪੁਟ੍ਠੋ ਪਟਿਜਾਨਿਸ੍ਸਸਿ? ਇਙ੍ਘਾਯਸ੍ਮਾ ਸਾਧੁਕਮੇવ ਜਾਨਾਹਿ, ਯਦਿ ਸਰਸਿ ਏવਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ વਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ વਾ’ਤਿ। ਸੋ ਏવਂ વਦੇਸਿ – ‘ਸਰਾਮਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਏવਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ વਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ વਾ। ਦવਾ ਮੇ ਏਤਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਰવਾ ਮੇ ਏਤਂ વੁਤ੍ਤਂ – ਨਾਹਂ ਤਂ ਸਰਾਮਿ ਏવਰੂਪਿਂ ਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਿਤਾ, ਪਾਰਾਜਿਕਂ વਾ ਪਾਰਾਜਿਕਸਾਮਨ੍ਤਂ વਾ’ਤਿ। ਤਸ੍ਸ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ ਤਸ੍ਸ ਖੋ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖવੇ (ਕ॰) ਤਸ੍ਸ ਖ੍વਤਂ ਭਿਕ੍ਖવੇ (ਸ੍ਯਾ॰), ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ ਸਙ੍ਘੋ। ਅਯਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਗਰੁਕਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ਅવਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਪਟਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅવਜਾਨਾਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨਾਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਤਿ, ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾ ਭਾਸਤਿ। ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਸਙ੍ਘੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਕਰੇਯ੍ਯ। ਏਸਾ ਞਤ੍ਤਿ।
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਅਯਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਗਰੁਕਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ਅવਜਾਨਿਤ੍વਾ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਪਟਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਅવਜਾਨਾਤਿ, ਅਞ੍ਞੇਨਾਞ੍ਞਂ ਪਟਿਚਰਤਿ, ਸਮ੍ਪਜਾਨਮੁਸਾ ਭਾਸਤਿ। ਸਙ੍ਘੋ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤਿ। ਯਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਖਮਤਿ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਰਣਂ, ਸੋ ਤੁਣ੍ਹਸ੍ਸ; ਯਸ੍ਸ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, ਸੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯ।
‘‘ਦੁਤਿਯਮ੍ਪਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਦਾਮਿ…ਪੇ॰… ਤਤਿਯਮ੍ਪਿ ਏਤਮਤ੍ਥਂ વਦਾਮਿ…ਪੇ॰…।
‘‘ਕਤਂ ਸਙ੍ਘੇਨ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਂ। ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਣ੍ਹੀ, ਏવਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ। ਕੇਨ વੂਪਸਨ੍ਤਂ? ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ, ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਯ ਚ। ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਸ੍ਮਿਂ? ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ…ਪੇ॰… ਕਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਯ? ਯਾ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾ ਕਰਣਂ ਉਪਗਮਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਮਨਂ ਅਧਿવਾਸਨਾ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨਾ – ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਤਸ੍ਸਪਾਪਿਯਸਿਕਾਯ। ਏવਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਾਰਕੋ ਉਕ੍ਕੋਟੇਤਿ, ਉਕ੍ਕੋਟਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ; ਛਨ੍ਦਦਾਯਕੋ ਖੀਯਤਿ, ਖੀਯਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ।
ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ
੨੩੯. ਪਰਿ॰ ੨੯੫, ੩੦੬, ੩੦੮ ਆਦਯੋ ‘‘ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਕਤਿਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ? ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਤੀਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ – ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣੇਨ ਚ, ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਚ। ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਏਕਂ ਸਮਥਂ ਅਨਾਗਮ੍ਮ – ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕਂ, ਦ੍વੀਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮੇਯ੍ਯ – ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣੇਨ ਚਾਤਿ? ਸਿਯਾਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ। ਯਥਾ ਕਥਂ વਿਯ? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਲਹੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਤੇਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ – ‘ਅਹਂ, ਆવੁਸੋ, ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ; ਤਂ ਪਟਿਦੇਸੇਮੀ’ਤਿ। ਤੇਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘ਪਸ੍ਸਸੀ’ਤਿ? ‘ਆਮ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ। ‘ਆਯਤਿਂ ਸਂવਰੇਯ੍ਯਾਸੀ’ਤਿ।
‘‘ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ। ਕੇਨ વੂਪਸਨ੍ਤਂ? ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣੇਨ ਚ। ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਸ੍ਮਿਂ? ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ…ਪੇ॰… ਕਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ? ਯੋ ਚ ਦੇਸੇਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਚ ਦੇਸੇਤਿ, ਉਭੋ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ। ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਸ੍ਮਿਂ? ਯਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾ ਕਰਣਂ ਉਪਗਮਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਮਨਂ ਅਧਿવਾਸਨਾ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨਾ – ਇਦਂ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਸ੍ਮਿਂ। ਏવਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੋ ਉਕ੍ਕੋਟੇਤਿ, ਉਕ੍ਕੋਟਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਲਭੇਥ, ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ। ਨੋ ਚੇ ਲਭੇਥ, ਤੇਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਮ੍ਬਹੁਲੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਰਿਤ੍વਾ વੁਡ੍ਢਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਏવਮਸ੍ਸੁ વਚਨੀਯਾ – ‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ; ਤਂ ਪਟਿਦੇਸੇਮੀ’ਤਿ। ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਾ –
‘‘ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਮੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾ। ਅਯਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਸਰਤਿ, વਿવਰਤਿ, ਉਤ੍ਤਾਨਿਂ ਕਰੋਤਿ ਦੇਸੇਤਿ। ਯਦਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਅਹਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘ਪਸ੍ਸਸੀ’ਤਿ? ‘ਆਮ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ। ‘ਆਯਤਿਂ ਸਂવਰੇਯ੍ਯਾਸੀ’ਤਿ।
‘‘ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ। ਕੇਨ વੂਪਸਨ੍ਤਂ? ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣੇਨ ਚ। ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਸ੍ਮਿਂ? ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ…ਪੇ॰… ਕਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ? ਯੋ ਚ ਦੇਸੇਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਚ ਦੇਸੇਤਿ, ਉਭੋ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ। ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਸ੍ਮਿਂ? ਯਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾ ਕਰਣਂ ਉਪਗਮਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਮਨਂ ਅਧਿવਾਸਨਾ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨਾ – ਇਦਂ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਸ੍ਮਿਂ। ਏવਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੋ ਉਕ੍ਕੋਟੇਤਿ, ਉਕ੍ਕੋਟਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ। ਏવਞ੍ਚੇਤਂ ਲਭੇਥ, ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ। ਨੋ ਚੇ ਲਭੇਥ, ਤੇਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਰਿਤ੍વਾ વੁਡ੍ਢਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਉਕ੍ਕੁਟਿਕਂ ਨਿਸੀਦਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ ਏવਮਸ੍ਸ વਚਨੀਯੋ – ‘ਅਹਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ; ਤਂ ਪਟਿਦੇਸੇਮੀ’ਤਿ। ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਅਯਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਸਰਤਿ, વਿવਰਤਿ, ਉਤ੍ਤਾਨਿਂ ਕਰੋਤਿ, ਦੇਸੇਤਿ। ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਅਹਂ ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਪਟਿਗ੍ਗਣ੍ਹੇਯ੍ਯਨ੍ਤਿ। ਤੇਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬੋ – ‘ਪਸ੍ਸਸੀ’ਤਿ? ‘ਆਮ ਪਸ੍ਸਾਮੀ’ਤਿ। ‘ਆਯਤਿਂ ਸਂવਰੇਯ੍ਯਾਸੀ’ਤਿ।
‘‘ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ। ਕੇਨ વੂਪਸਨ੍ਤਂ? ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ, ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣੇਨ ਚ । ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਸ੍ਮਿਂ? ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ…ਪੇ॰… ਏવਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੋ ਉਕ੍ਕੋਟੇਤਿ, ਉਕ੍ਕੋਟਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ; ਛਨ੍ਦਦਾਯਕੋ ਖੀਯਤਿ, ਖੀਯਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ।
ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕਂ
੨੪੦. ‘‘ਸਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਂ ਏਕਂ ਸਮਥਂ ਅਨਾਗਮ੍ਮ – ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ, ਦ੍વੀਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮੇਯ੍ਯ – ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ, ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਚਾਤਿ? ਸਿਯਾਤਿਸ੍ਸ વਚਨੀਯਂ। ਯਥਾ ਕਥਂ વਿਯ? ਇਧ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਹੋਤਿ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਰ ਚੇ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਏવਂ ਹੋਤਿ – ‘ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਖੋ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਸਚੇ ਮਯਂ ਇਮਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਰੇਸ੍ਸਾਮ, ਸਿਯਾਪਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਾਯ વਾਲ਼ਤ੍ਤਾਯ ਭੇਦਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯਾ’ਤਿ। ਅਨੁਜਾਨਾਮਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏવਰੂਪਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਏવਞ੍ਚ ਪਨ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, વੂਪਸਮੇਤਬ੍ਬਂ। ਸਬ੍ਬੇਹੇવ ਏਕਜ੍ਝਂ ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤਬ੍ਬਂ, ਸਨ੍ਨਿਪਤਿਤ੍વਾ ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਸਚੇ ਮਯਂ ਇਮਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਰੇਸ੍ਸਾਮ, ਸਿਯਾਪਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਾਯ વਾਲ਼ਤ੍ਤਾਯ ਭੇਦਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ । ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਸਙ੍ਘੋ ਇਮਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ વੂਪਸਮੇਯ੍ਯ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ‘‘ਏਕਤੋਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਕੋ ਪਕ੍ਖੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
‘‘ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਮੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਸਚੇ ਮਯਂ ਇਮਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਰੇਸ੍ਸਾਮ, ਸਿਯਾਪਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਾਯ વਾਲ਼ਤ੍ਤਾਯ ਭੇਦਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਯਦਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਅਹਂ ਯਾ ਚੇવ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਯਾ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਞ੍ਚੇવ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਦੇਸੇਯ੍ਯਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ।
੨੪੧. ‘‘ਅਥਾਪਰੇਸਂ ਏਕਤੋਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਕੋ ਪਕ੍ਖੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
‘‘ਸੁਣਨ੍ਤੁ ਮੇ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਸਚੇ ਮਯਂ ਇਮਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਰੇਸ੍ਸਾਮ, ਸਿਯਾਪਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਾਯ વਾਲ਼ਤ੍ਤਾਯ ਭੇਦਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਯਦਾਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਅਹਂ ਯਾ ਚੇવ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਯਾ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਞ੍ਚੇવ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਦੇਸੇਯ੍ਯਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ।
੨੪੨. ‘‘ਅਥਾਪਰੇਸਂ ਏਕਤੋਪਕ੍ਖਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬ੍ਯਤ੍ਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਟਿਬਲੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬੋ –
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਸਚੇ ਮਯਂ ਇਮਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਰੇਸ੍ਸਾਮ, ਸਿਯਾਪਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਾਯ વਾਲ਼ਤ੍ਤਾਯ ਭੇਦਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਯਦਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਪਤ੍ਤਕਲ੍ਲਂ, ਅਹਂ ਯਾ ਚੇવ ਇਮੇਸਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਯਾ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਇਮੇਸਞ੍ਚੇવ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਦੇਸੇਯ੍ਯਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ। ਏਸਾ ਞਤ੍ਤਿ।
‘‘ਸੁਣਾਤੁ ਮੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘੋ। ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਭਣ੍ਡਨਜਾਤਾਨਂ ਕਲਹਜਾਤਾਨਂ વਿવਾਦਾਪਨ੍ਨਾਨਂ વਿਹਰਤਂ ਬਹੁਂ ਅਸ੍ਸਾਮਣਕਂ ਅਜ੍ਝਾਚਿਣ੍ਣਂ ਭਾਸਿਤਪਰਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ। ਸਚੇ ਮਯਂ ਇਮਾਹਿ ਆਪਤ੍ਤੀਹਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਕਾਰੇਸ੍ਸਾਮ, ਸਿਯਾਪਿ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ ਕਕ੍ਖਲ਼ਤ੍ਤਾਯ વਾਲ਼ਤ੍ਤਾਯ ਭੇਦਾਯ ਸਂવਤ੍ਤੇਯ੍ਯ। ਅਹਂ ਯਾ ਚੇવ ਇਮੇਸਂ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਯਾ ਚ ਅਤ੍ਤਨੋ ਆਪਤ੍ਤਿ, ਇਮੇਸਞ੍ਚੇવ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਅਤ੍ਥਾਯ, ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਦੇਸੇਮਿ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ। ਯਸ੍ਸਾਯਸ੍ਮਤੋ ਖਮਤਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਇਮਾਸਂ ਆਪਤ੍ਤੀਨਂ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਦੇਸਨਾ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ, ਸੋ ਤੁਣ੍ਹਸ੍ਸ; ਯਸ੍ਸ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, ਸੋ ਭਾਸੇਯ੍ਯ।
‘‘ਦੇਸਿਤਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਇਮਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ , ਠਪੇਤ੍વਾ ਥੁਲ੍ਲવਜ੍ਜਂ, ਠਪੇਤ੍વਾ ਗਿਹਿਪ੍ਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ। ਖਮਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੁਣ੍ਹੀ, ਏવਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘ਅਥਾਪਰੇਸਂ…ਪੇ॰… ਏવਮੇਤਂ ਧਾਰਯਾਮੀ’’ਤਿ।
‘‘ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ। ਕੇਨ વੂਪਸਨ੍ਤਂ? ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨ ਚ, ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕੇਨ ਚ। ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯਸ੍ਮਿਂ? ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ।
‘‘ਕਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ? ਯਾવਤਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਕਮ੍ਮਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਤੇ ਆਗਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਛਨ੍ਦਾਰਹਾਨਂ ਛਨ੍ਦੋ ਆਹਟੋ ਹੋਤਿ, ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ ਨ ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਘਸਮ੍ਮੁਖਤਾ।
‘‘ਕਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ, વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ? ਯੇਨ ਧਮ੍ਮੇਨ ਯੇਨ વਿਨਯੇਨ ਯੇਨ ਸਤ੍ਥੁਸਾਸਨੇਨ ਤਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮ੍ਮਤਿ – ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਧਮ੍ਮਸਮ੍ਮੁਖਤਾ , વਿਨਯਸਮ੍ਮੁਖਤਾ।
‘‘ਕਾ ਚ ਤਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ? ਯੋ ਚ ਦੇਸੇਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਚ ਦੇਸੇਤਿ, ਉਭੋ ਸਮ੍ਮੁਖੀਭੂਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ – ਅਯਂ ਤਤ੍ਥ ਪੁਗ੍ਗਲਸਮ੍ਮੁਖਤਾ।
‘‘ਕਿਞ੍ਚ ਤਤ੍ਥ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕਸ੍ਮਿਂ? ਯਾ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾ ਕਰਣਂ ਉਪਗਮਨਂ ਅਜ੍ਝੁਪਗਮਨਂ ਅਧਿવਾਸਨਾ ਅਪ੍ਪਟਿਕ੍ਕੋਸਨਾ – ਇਦਂ ਤਤ੍ਥ ਤਿਣવਤ੍ਥਾਰਕਸ੍ਮਿਂ। ਏવਂ વੂਪਸਨ੍ਤਂ ਚੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਅਧਿਕਰਣਂ ਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੋ ਉਕ੍ਕੋਟੇਤਿ, ਉਕ੍ਕੋਟਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ; ਛਨ੍ਦਦਾਯਕੋ ਖੀਯਤਿ, ਖੀਯਨਕਂ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ।
ਪਰਿ॰ ੨੯੫, ੩੦੭, ੩੦੮ ‘‘ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ ਕਤਿਹਿ ਸਮਥੇਹਿ ਸਮ੍ਮਤਿ? ਕਿਚ੍ਚਾਧਿਕਰਣਂ ਏਕੇਨ ਸਮਥੇਨ ਸਮ੍ਮਤਿ – ਸਮ੍ਮੁਖਾવਿਨਯੇਨਾ’’ਤਿ।
ਸਮਥਕ੍ਖਨ੍ਧਕਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਚਤੁਤ੍ਥਂ।