ਉਪਾਲਿਪਞ੍ਚਕਂ
੧. ਅਨਿਸ੍ਸਿਤવਗ੍ਗੋ
੪੧੭. ਤੇਨ ਸਮਯੇਨ ਬੁਦ੍ਧੋ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਾਲਿ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ ਉਪਾਲਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਯਾવਜੀવਂ ਨਾਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ વਤ੍ਥਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ?
‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਯਾવਜੀવਂ ਨਾਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ। ਪਰਿ॰ ੩੨੫ ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਉਪੋਸਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਊਨਪਞ੍ਚવਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਯਾવਜੀવਂ ਨਾਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਯਾવਜੀવਂ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਉਪੋਸਥਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਉਪੋਸਥਕਮ੍ਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਞ੍ਚવਸ੍ਸੋ વਾ ਹੋਤਿ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚવਸ੍ਸੋ વਾ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਯਾવਜੀવਂ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਯਾવਜੀવਂ ਨਾਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਪવਾਰਣਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਪવਾਰਣਾਕਮ੍ਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਊਨਪਞ੍ਚવਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਯਾવਜੀવਂ ਨਾਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਯਾવਜੀવਂ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਪવਾਰਣਂ ਜਾਨਾਤਿ , ਪવਾਰਣਾਕਮ੍ਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖੁਦ੍ਦੇਸਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਞ੍ਚવਸ੍ਸੋ વਾ ਹੋਤਿ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚવਸ੍ਸੋ વਾ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਯਾવਜੀવਂ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਯਾવਜੀવਂ ਨਾਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਆਪਤ੍ਤਾਨਾਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਲਹੁਕਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਸਾવਸੇਸਾਨવਸੇਸਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਊਨਪਞ੍ਚવਸ੍ਸੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਯਾવਜੀવਂ ਨਾਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਯਾવਜੀવਂ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਆਪਤ੍ਤਾਨਾਪਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਲਹੁਕਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਸਾવਸੇਸਾਨવਸੇਸਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਞ੍ਚવਸ੍ਸੋ વਾ ਹੋਤਿ ਅਤਿਰੇਕਪਞ੍ਚવਸ੍ਸੋ વਾ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਯਾવਜੀવਂ ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ વਤ੍ਥਬ੍ਬਂ’’।
੪੧੮. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਸਾਮਣੇਰੋ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ?
ਮਹਾવ॰ ੮੪ ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਸਾਮਣੇਰੋ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਪਟਿਬਲੋ ਹੋਤਿ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਂ વਾ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਂ વਾ ਗਿਲਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤੁਂ વਾ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ વਾ, ਅਨਭਿਰਤਂ વੂਪਕਾਸੇਤੁਂ વਾ વੂਪਕਾਸਾਪੇਤੁਂ વਾ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਧਮ੍ਮਤੋ વਿਨੋਦੇਤੁਂ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ‘‘વਿਨੋਦੇਤੁਂ વਾ વਿਨੋਦਾਪੇਤੁਂ વਾ’’ਤਿ ਪਾਠੋ ਦਿਸ੍ਸਤਿ, વਿਮਤਿવਿਨੋਦਨੀਟੀਕਾਯ ਮਹਾવਗ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ ਓਲੋਕੇਤਬ੍ਬਾ, ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ વਿਨੇਤੁਂ, ਅਭਿવਿਨਯੇ વਿਨੇਤੁਂ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਸਾਮਣੇਰੋ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ, ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਸਾਮਣੇਰੋ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਪਟਿਬਲੋ ਹੋਤਿ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਂ વਾ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਂ વਾ ਗਿਲਾਨਂ ਉਪਟ੍ਠਾਤੁਂ વਾ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤੁਂ વਾ, ਅਨਭਿਰਤਂ વੂਪਕਾਸੇਤੁਂ વਾ વੂਪਕਾਸਾਪੇਤੁਂ વਾ, ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਂ ਧਮ੍ਮਤੋ વਿਨੋਦੇਤੁਂ, ਅਭਿਧਮ੍ਮੇ વਿਨੇਤੁਂ, ਅਭਿવਿਨਯੇ વਿਨੇਤੁਂ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ, ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਸਾਮਣੇਰੋ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਸਾਮਣੇਰੋ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ? ਨ ਪਟਿਬਲੋ ਹੋਤਿ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਂ વਾ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਂ વਾ ਅਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕਾਯ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਤੁਂ, ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਯਕਾਯ ਸਿਕ੍ਖਾਯ વਿਨੇਤੁਂ, ਅਧਿਸੀਲੇ વਿਨੇਤੁਂ, ਅਧਿਚਿਤ੍ਤੇ વਿਨੇਤੁਂ, ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਯ વਿਨੇਤੁਂ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ, ਨ ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਨ ਸਾਮਣੇਰੋ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ, ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਸਾਮਣੇਰੋ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਪਟਿਬਲੋ ਹੋਤਿ ਅਨ੍ਤੇવਾਸਿਂ વਾ ਸਦ੍ਧਿવਿਹਾਰਿਂ વਾ ਅਭਿਸਮਾਚਾਰਿਕਾਯ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਸਿਕ੍ਖਾਪੇਤੁਂ, ਆਦਿਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰਿਯਕਾਯ ਸਿਕ੍ਖਾਯ વਿਨੇਤੁਂ, ਅਧਿਸੀਲੇ વਿਨੇਤੁਂ, ਅਧਿਚਿਤ੍ਤੇ વਿਨੇਤੁਂ, ਅਧਿਪਞ੍ਞਾਯ વਿਨੇਤੁਂ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਬ੍ਬਂ, ਨਿਸ੍ਸਯੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ, ਸਾਮਣੇਰੋ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
੪੧੯. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ?
ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਲਜ੍ਜੀ ਚ ਹੋਤਿ, ਬਾਲੋ ਚ, ਅਪਕਤਤ੍ਤੋ ਚ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਆਜੀવવਿਪਨ੍ਨੋ ਚ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਧਿਸੀਲੇ ਸੀਲવਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਅਜ੍ਝਾਚਾਰੇ ਆਚਾਰવਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਅਤਿਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿવਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ , ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਆਜੀવવਿਪਨ੍ਨੋ ਚ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਕਾਯਿਕੇਨ ਦવੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, વਾਚਸਿਕੇਨ ਦવੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਕਾਯਿਕવਾਚਸਿਕੇਨ ਦવੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਆਜੀવવਿਪਨ੍ਨੋ ਚ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ , ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਕਾਯਿਕੇਨ ਅਨਾਚਾਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ , વਾਚਸਿਕੇਨ ਅਨਾਚਾਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਕਾਯਿਕવਾਚਸਿਕੇਨ ਅਨਾਚਾਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਆਜੀવવਿਪਨ੍ਨੋ ਚ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਕਾਯਿਕੇਨ ਉਪਘਾਤਿਕੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, વਾਚਸਿਕੇਨ ਉਪਘਾਤਿਕੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਕਾਯਿਕવਾਚਸਿਕੇਨ ਉਪਘਾਤਿਕੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਆਜੀવવਿਪਨ੍ਨੋ ਚ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਕਾਯਿਕੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, વਾਚਸਿਕੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਕਾਯਿਕવਾਚਸਿਕੇਨ ਮਿਚ੍ਛਾਜੀવੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਆਜੀવવਿਪਨ੍ਨੋ ਚ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਕਮ੍ਮਕਤੋ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦੇਤਿ, ਸਾਮਣੇਰਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋવਾਦਕਸਮ੍ਮੁਤਿਂ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਸਮ੍ਮਤੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਓવਦਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਯਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ ਤਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਾ ਤਾਦਿਸਿਕਂ, ਤਤੋ વਾ ਪਾਪਿਟ੍ਠਤਰਂ, ਕਮ੍ਮਂ ਗਰਹਤਿ, ਕਮ੍ਮਿਕੇ ਗਰਹਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ , ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅવਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅવਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅવਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਆਜੀવવਿਪਨ੍ਨੋ ਚ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ।
ਅਨਿਸ੍ਸਿਤવਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਠਮੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਉਪੋਸਥਂ ਪવਾਰਣਂ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਚ ਗਿਲਾਨਕਂ।
ਅਭਿਸਮਾਚਾਰਲਜ੍ਜੀ ਚ, ਅਧਿਸੀਲੇ ਦવੇਨ ਚ॥
ਅਨਾਚਾਰਂ ਉਪਘਾਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾ ਆਪਤ੍ਤਿਮੇવ ਚ।
ਯਾਯਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ, ਪਠਮੋ વਗ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋਤਿ॥
੨. ਨਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨવਗ੍ਗੋ
੪੨੦. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਨਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ?
‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਨਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ? ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਨ੍ਨੋ ਕਮ੍ਮਕਤੋ ਉਪਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਯਂ ਦੇਤਿ, ਸਾਮਣੇਰਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋવਾਦਕਸਮ੍ਮੁਤਿਂ ਸਾਦਿਯਤਿ, ਸਮ੍ਮਤੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਓવਦਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਨਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਤਬ੍ਬਂ।
ਚੂਲ਼વ॰ ੮-੯, ੧੮, ੩੦-੩੧, ੪੩, ੫੩, ੬੨, ੭੨ ‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਨਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਯਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ ਹੋਤਿ ਤਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਞ੍ਞਂ વਾ ਤਾਦਿਸਿਕਂ, ਤਤੋ વਾ ਪਾਪਿਟ੍ਠਤਰਂ, ਕਮ੍ਮਂ ਗਰਹਤਿ, ਕਮ੍ਮਿਕੇ ਗਰਹਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਨਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਨਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਅવਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ, ਧਮ੍ਮਸ੍ਸ ਅવਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ, ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਅવਣ੍ਣਂ ਭਾਸਤਿ, ਮਿਚ੍ਛਾਦਿਟ੍ਠਿਕੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਆਜੀવવਿਪਨ੍ਨੋ ਚ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਨਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਨਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਲਜ੍ਜੀ ਚ ਹੋਤਿ, ਬਾਲੋ ਚ, ਅਪਕਤਤ੍ਤੋ ਚ, ਓਮਦ੍ਦਕਾਰਕੋ ਚ ਹੋਤਿ, વਤ੍ਤੇਸੁ ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਚ ਨ ਪਰਿਪੂਰਕਾਰੀ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਕਮ੍ਮਂ ਨਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭੇਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ।
੪੨੧. ‘‘ਸਙ੍ਗਾਮਾવਚਰੇਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੇਨ ਕਤਿ ਧਮ੍ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ?
ਪਰਿ॰ ੩੬੫ ‘‘ਸਙ੍ਗਾਮਾવਚਰੇਨ, ਉਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਸਙ੍ਗਾਮਾવਚਰੇਨ, ਉਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੇਨ ਨੀਚਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਙ੍ਘੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬੋ, ਰਜੋਹਰਣਸਮੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ, ਆਸਨਕੁਸਲੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜਕੁਸਲੇਨ, ਥੇਰੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਨੁਪਖਜ੍ਜਨ੍ਤੇਨ, ਨવੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਸਨੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਬਾਹਨ੍ਤੇਨ ਯਥਾਪਤਿਰੂਪੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿਤਬ੍ਬਂ, ਅਨਾਨਾਕਥਿਕੇਨ ਭવਿਤਬ੍ਬਂ ਅਤਿਰਚ੍ਛਾਨਕਥਿਕੇਨ, ਸਾਮਂ વਾ ਧਮ੍ਮੋ ਭਾਸਿਤਬ੍ਬੋ, ਪਰੋ વਾ ਅਜ੍ਝੇਸਿਤਬ੍ਬੋ, ਅਰਿਯੋ વਾ ਤੁਣ੍ਹਿਭਾવੋ ਨਾਤਿਮਞ੍ਞਿਤਬ੍ਬੋ, ਸਚੇ, ਉਪਾਲਿ, ਸਙ੍ਘੋ ਸਮਗ੍ਗਕਰਣੀਯਾਨਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰੋਤਿ ਤਤ੍ਰ ਚੇ, ਉਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਨਕ੍ਖਮਤਿ, ਅਪਿ ਦਿਟ੍ਠਾવਿਕਮ੍ਮਂ ਕਤ੍વਾ ਞਾਪੇਤਬ੍ਬਾ ਸਾਮਗ੍ਗੀ। ਤਂ ਕਿਸ੍ਸਹੇਤੁ? ਮਾਹਂ ਸਙ੍ਘੇਨ ਨਾਨਤ੍ਤੋ ਅਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਸਙ੍ਗਾਮਾવਚਰੇਨੁਪਾਲਿ , ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘਂ ਉਪਸਙ੍ਕਮਨ੍ਤੇਨ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘੋ ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
੪੨੨. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਨ੍ਤੋ ਬਹੁਜਨਅਕਨ੍ਤੋ ਚ ਹੋਤਿ ਬਹੁਜਨਅਮਨਾਪੋ ਚ ਬਹੁਜਨਅਰੁਚਿਤੋ ਚਾ’’ਤਿ?
‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਨ੍ਤੋ ਬਹੁਜਨਅਕਨ੍ਤੋ ਚ ਹੋਤਿ ਬਹੁਜਨਅਮਨਾਪੋ ਚ ਬਹੁਜਨਅਰੁਚਿਤੋ ਚ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਉਸ੍ਸਿਤਮਨ੍ਤੀ ਚ ਹੋਤਿ, ਨਿਸ੍ਸਿਤਜਪ੍ਪੀ ਚ, ਨ ਚ ਭਾਸਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਯਥਾਧਮ੍ਮੇ ਯਥਾવਿਨਯੇ ਯਥਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਤਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਯਥਾਧਮ੍ਮੇ ਯਥਾવਿਨਯੇ ਯਥਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰੇਤਾ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਨ੍ਤੋ ਬਹੁਜਨਅਕਨ੍ਤੋ ਚ ਹੋਤਿ ਬਹੁਜਨਅਮਨਾਪੋ ਚ ਬਹੁਜਨਅਰੁਚਿਤੋ ਚ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਨ੍ਤੋ ਬਹੁਜਨਕਨ੍ਤੋ ਚ ਹੋਤਿ ਬਹੁਜਨਮਨਾਪੋ ਚ ਬਹੁਜਨਅਰੁਚਿਤੋ ਚ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਉਸ੍ਸਿਤਮਨ੍ਤੀ ਚ ਹੋਤਿ, ਨ ਨਿਸ੍ਸਿਤਜਪ੍ਪੀ ਚ, ਭਾਸਾਨੁਸਨ੍ਧਿਕੁਸਲੋ ਚ ਹੋਤਿ, ਯਥਾਧਮ੍ਮੇ ਯਥਾવਿਨਯੇ ਯਥਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਤਾ ਹੋਤਿ, ਯਥਾਧਮ੍ਮੇ ਯਥਾવਿਨਯੇ ਯਥਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰੇਤਾ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਨ੍ਤੋ ਬਹੁਜਨਕਨ੍ਤੋ ਚ ਹੋਤਿ ਬਹੁਜਨਮਨਾਪੋ ਚ ਬਹੁਜਨਰੁਚਿਤੋ ਚ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਨ੍ਤੋ ਬਹੁਜਨਅਕਨ੍ਤੋ ਚ ਹੋਤਿ ਬਹੁਜਨਅਮਨਾਪੋ ਚ ਬਹੁਜਨਅਰੁਚਿਤੋ ਚ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਉਸ੍ਸਾਦੇਤਾ ਚ ਹੋਤਿ, ਅਪਸਾਦੇਤਾ ਚ, ਅਧਮ੍ਮਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਬਾਹਤਿ, ਸਮ੍ਫਞ੍ਚ ਬਹੁਂ ਭਾਸਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਨ੍ਤੋ ਬਹੁਜਨਅਕਨ੍ਤੋ ਚ ਹੋਤਿ ਬਹੁਜਨਅਮਨਾਪੋ ਚ ਬਹੁਜਨਅਰੁਚਿਤੋ ਚ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਨ੍ਤੋ ਬਹੁਜਨਕਨ੍ਤੋ ਚ ਹੋਤਿ ਬਹੁਜਨਮਨਾਪੋ ਚ ਬਹੁਜਨਰੁਚਿਤੋ ਚ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਉਸ੍ਸਾਦੇਤਾ ਚ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਪਸਾਦੇਤਾ ਚ, ਧਮ੍ਮਂ ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਅਧਮ੍ਮਂ ਪਟਿਬਾਹਤਿ, ਸਮ੍ਫਞ੍ਚ ਨ ਬਹੁਂ ਭਾਸਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਨ੍ਤੋ ਬਹੁਜਨਕਨ੍ਤੋ ਚ ਹੋਤਿ ਬਹੁਜਨਮਨਾਪੋ ਚ ਬਹੁਜਨਰੁਚਿਤੋ ਚ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਨ੍ਤੋ ਬਹੁਜਨਅਕਨ੍ਤੋ ਚ ਹੋਤਿ ਬਹੁਜਨਅਮਨਾਪੋ ਚ ਬਹੁਜਨਅਰੁਚਿਤੋ ਚ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਪਸਯ੍ਹਪવਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਅਨੋਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਯਥਾਧਮ੍ਮੇ ਯਥਾવਿਨਯੇ ਯਥਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਤਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਯਥਾਧਮ੍ਮੇ ਯਥਾવਿਨਯੇ ਯਥਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰੇਤਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਯਥਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਨ੍ਤੋ ਬਹੁਜਨਅਕਨ੍ਤੋ ਚ ਹੋਤਿ ਬਹੁਜਨਅਮਨਾਪੋ ਚ ਬਹੁਜਨਅਰੁਚਿਤੋ ਚ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਨ੍ਤੋ ਬਹੁਜਨਕਨ੍ਤੋ ਚ ਹੋਤਿ ਬਹੁਜਨਮਨਾਪੋ ਚ ਬਹੁਜਨਰੁਚਿਤੋ ਚ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਪਸਯ੍ਹਪવਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਯਥਾਧਮ੍ਮੇ ਯਥਾવਿਨਯੇ ਯਥਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਤਾ ਹੋਤਿ, ਯਥਾਧਮ੍ਮੇ ਯਥਾવਿਨਯੇ ਯਥਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰੇਤਾ ਹੋਤਿ, ਯਥਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਨ੍ਤੋ ਬਹੁਜਨਕਨ੍ਤੋ ਚ ਹੋਤਿ ਬਹੁਜਨਮਨਾਪੋ ਚ ਬਹੁਜਨਰੁਚਿਤੋ ਚਾ’’ਤਿ।
੪੨੩. ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਨਿਸਂਸਾ વਿਨਯਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਾ’’ਤਿ?
‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਆਨਿਸਂਸਾ વਿਨਯਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਸੁਗੁਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ ਸੁਰਕ੍ਖਿਤੋ, ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਪਕਤਾਨਂ ਪਟਿਸਰਣਂ ਹੋਤਿ, વਿਸਾਰਦੋ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ વੋਹਰਤਿ, ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੇ ਸਹਧਮ੍ਮੇਨ ਸੁਨਿਗ੍ਗਹਿਤਂ ਨਿਗ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਟ੍ਠਿਤਿਯਾ ਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਾਨਿਸਂਸਾ વਿਨਯਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਾ’’।
ਨਪ੍ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਮ੍ਭਨવਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਦੁਤਿਯੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਆਪਨ੍ਨੋ ਯਾਯવਣ੍ਣਞ੍ਚ, ਅਲਜ੍ਜੀ ਸਙ੍ਗਾਮੇਨ ਚ।
ਉਸ੍ਸਿਤਾ ਉਸ੍ਸਾਦੇਤਾ ਚ, ਪਸਯ੍ਹ ਪਰਿਯਤ੍ਤਿਯਾਤਿ॥
ਪਠਮਯਮਕਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ।
੩. વੋਹਾਰવਗ੍ਗੋ
੪੨੪. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ?
‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਯੋਗਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ વੂਪਸਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਯੋਗਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ વੂਪਸਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਧਿਕਰਣਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਪਯੋਗਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ વੂਪਸਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਧਿਕਰਣਂ ਜਾਨਾਤਿ , ਅਧਿਕਰਣਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਪਯੋਗਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ વੂਪਸਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਪਸਯ੍ਹਪવਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਅਨੋਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਯਥਾਧਮ੍ਮੇ ਯਥਾવਿਨਯੇ ਯਥਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਤਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਯਥਾਧਮ੍ਮੇ ਯਥਾવਿਨਯੇ ਯਥਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰੇਤਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਯਥਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਪਸਯ੍ਹਪવਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਯਥਾਧਮ੍ਮੇ ਯਥਾવਿਨਯੇ ਯਥਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਤਾ ਹੋਤਿ, ਯਥਾਧਮ੍ਮੇ ਯਥਾવਿਨਯੇ ਯਥਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰੇਤਾ ਹੋਤਿ, ਯਥਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਆਪਤ੍ਤਾਨਾਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਲਹੁਕਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਸਾવਸੇਸਾਨવਸੇਸਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਸਪ੍ਪਟਿਕਮ੍ਮਂ ਅਪ੍ਪਟਿਕਮ੍ਮਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਆਪਤ੍ਤਾਨਾਪਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਲਹੁਕਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਸਾવਸੇਸਾਨવਸੇਸਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਸਪ੍ਪਟਿਕਮ੍ਮਂ ਅਪ੍ਪਟਿਕਮ੍ਮਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਰਣਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વਤ੍ਤਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વੂਪਸਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ , ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਕਮ੍ਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਰਣਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વਤ੍ਥੁਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વਤ੍ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વੂਪਸਮਂ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ , ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? વਤ੍ਥੁਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਦਾਨਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਦਪਚ੍ਚਾਭਟ੍ਠਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਨੁਸਨ੍ਧਿવਚਨਪਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? વਤ੍ਥੁਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਦਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਦਪਚ੍ਚਾਭਟ੍ਠਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਨੁਸਨ੍ਧਿવਚਨਪਥਂ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ । ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਲਜ੍ਜੀ ਚ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਲਜ੍ਜੀ ਚ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਕੁਸਲੋ ਚ ਹੋਤਿ વਿਨਯੇ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਕੁਸਲੋ ਚ ਹੋਤਿ વਿਨਯੇ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਞਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਕਰਣਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਞਤ੍ਤਿਯਾ વੂਪਸਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ , ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਞਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਕਰਣਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਞਤ੍ਤਿਯਾ ਸਮਥਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਞਤ੍ਤਿਯਾ વੂਪਸਮਂ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਸੁਤ੍ਤਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਾਨੁਲੋਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਨ ਚ ਠਾਨਾਠਾਨਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਸੁਤ੍ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਂ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਾਨੁਲੋਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਠਾਨਾਠਾਨਕੁਸਲੋ ਚ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ , ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਾਨੁਲੋਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਨ ਚ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ ਨ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਧਮ੍ਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਂ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਾਨੁਲੋਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਕੁਸਲੋ ਚ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਙ੍ਘੇ વੋਹਰਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ।
વੋਹਾਰવਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਤਤਿਯੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਆਪਤ੍ਤਿ ਅਧਿਕਰਣਂ, ਪਸਯ੍ਹਾਪਤ੍ਤਿ ਜਾਨਨਾ।
ਕਮ੍ਮਂ વਤ੍ਥੁਂ ਅਲਜ੍ਜੀ ਚ, ਅਕੁਸਲੋ ਚ ਞਤ੍ਤਿਯਾ।
ਸੁਤ੍ਤਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ ਧਮ੍ਮਂ, ਤਤਿਯੋ વਗ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋਤਿ॥
੪. ਦਿਟ੍ਠਾવਿਕਮ੍ਮવਗ੍ਗੋ
੪੨੫. ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਧਮ੍ਮਿਕਾ ਦਿਟ੍ਠਾવਿਕਮ੍ਮਾ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਅਧਮ੍ਮਿਕਾ ਦਿਟ੍ਠਾવਿਕਮ੍ਮਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਅਨਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ, ਅਦੇਸਨਾਗਾਮਿਨਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ, ਦੇਸਿਤਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ, ਚਤੂਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ, ਮਨੋ ਮਾਨਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਅਧਮ੍ਮਿਕਾ ਦਿਟ੍ਠਾવਿਕਮ੍ਮਾ।
‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਦਿਟ੍ਠਾવਿਕਮ੍ਮਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ, ਦੇਸਨਾਗਾਮਿਨਿਯਾ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ, ਅਦੇਸਿਤਾਯ ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਚਤੂਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਮਨੋ ਮਾਨਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਦਿਟ੍ਠਾવਿਕਮ੍ਮਾ।
‘‘ਅਪਰੇਪਿ , ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਅਧਮ੍ਮਿਕਾ ਦਿਟ੍ਠਾવਿਕਮ੍ਮਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਨਾਨਾਸਂવਾਸਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ, ਨਾਨਾਸੀਮਾਯ ਠਿਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ, ਅਪਕਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ, ਚਤੂਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ, ਮਨੋ ਮਾਨਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਅਧਮ੍ਮਿਕਾ ਦਿਟ੍ਠਾવਿਕਮ੍ਮਾ।
‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਦਿਟ੍ਠਾવਿਕਮ੍ਮਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਸਮਾਨਸਂવਾਸਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ, ਸਮਾਨਸੀਮਾਯ ਠਿਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ, ਪਕਤਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਚਤੂਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ, ਨ ਮਨੋ ਮਾਨਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਆવਿ ਕਰੋਤਿ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਦਿਟ੍ਠਾવਿਕਮ੍ਮਾਤਿ।
੪੨੬. ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਧਮ੍ਮਿਕਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਾ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਅਧਮ੍ਮਿਕਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਕਾਯੇਨ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਕਾਯੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਕਾਯੇਨ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਕਾਯਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਕਾਯਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਕਾਯੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਕਾਯਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਕਾਯਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੇਨ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਕਾਯੇਨ વਾ ਕਾਯਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ વਾ ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਅਧਮ੍ਮਿਕਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਾ।
‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਕਾਯੇਨ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਕਾਯੇਨ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਕਾਯਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਕਾਯਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਕਾਯੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਕਾਯਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਕਾਯਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ, ਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਿਯੇਨ ਦਿਯ੍ਯਮਾਨਂ ਕਾਯੇਨ વਾ ਕਾਯਪ੍ਪਟਿਬਦ੍ਧੇਨ વਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਂ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਪਟਿਗ੍ਗਹਾ’’ਤਿ।
੪੨੭. ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਨਤਿਰਿਤ੍ਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਅਨਤਿਰਿਤ੍ਤਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਪਾਚਿ॰ ੨੩੯ ਅਕਪ੍ਪਿਯਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਅਪ੍ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਕਤਂ ਹੋਤਿ ਅਨੁਚ੍ਚਾਰਿਤਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਅਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਅਲਮੇਤਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅવੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਅਨਤਿਰਿਤ੍ਤਾ।
‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਅਤਿਰਿਤ੍ਤਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਪਾਚਿ॰ ੨੩੯ ਕਪ੍ਪਿਯਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਪਟਿਗ੍ਗਹਿਤਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਉਚ੍ਚਾਰਿਤਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਕਤਂ ਹੋਤਿ, ਅਲਮੇਤਂ ਸਬ੍ਬਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਅਤਿਰਿਤ੍ਤਾ’’ਤਿ।
੪੨੮. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਕਾਰੇਹਿ ਪવਾਰਣਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਆਕਾਰੇਹਿ ਪવਾਰਣਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਪਾਚਿ॰ ੨੩੯ ਅਸਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਭੋਜਨਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ, ਹਤ੍ਥਪਾਸੇ ਠਿਤੋ ਅਭਿਹਰਤਿ, ਪਟਿਕ੍ਖੇਪੋ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਪવਾਰਣਾ ਪਞ੍ਞਾਯਤੀ’’ਤਿ।
੪੨੯. ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਧਮ੍ਮਿਕਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਾ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਅਧਮ੍ਮਿਕਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਤਂ ਸਙ੍ਘੋ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇਨ ਕਾਰੇਤਿ, ਅਧਮ੍ਮਿਕਂ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ । ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ…ਪੇ॰… ਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਂ… ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਤਂ ਸਙ੍ਘੋ ਦੁਕ੍ਕਟੇਨ ਕਾਰੇਤਿ, ਅਧਮ੍ਮਿਕਂ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ। ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ…ਪੇ॰… ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ… ਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਂ… ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ। ਦੁਕ੍ਕਟੇਨ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਤਂ ਸਙ੍ਘੋ ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਕਾਰੇਤਿ, ਅਧਮ੍ਮਿਕਂ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ। ਭਿਕ੍ਖੁ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟੇਨ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ…ਪੇ॰… ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ… ਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਤਂ ਸਙ੍ਘੋ ਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯੇਨ ਕਾਰੇਤਿ – ਅਧਮ੍ਮਿਕਂ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ। ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਅਧਮ੍ਮਿਕਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਾ।
‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ਪਾਰਾਜਿਕਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ, ਤਂ ਸਙ੍ਘੋ ਪਾਰਾਜਿਕੇਨ ਕਾਰੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ। ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਂ…ਪੇ॰… ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਂ… ਪਾਟਿਦੇਸਨੀਯਂ… ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਹੋਤਿ, ਦੁਕ੍ਕਟੇਨ ਚੋਦਿਯਮਾਨੋ ਦੁਕ੍ਕਟਂ ਅਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ ਪਟਿਜਾਨਾਤਿ , ਤਂ ਸਙ੍ਘੋ ਦੁਕ੍ਕਟੇਨ ਕਾਰੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਂ। ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਿਕਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਕਰਣਾ’’ਤਿ।
੪੩੦. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਲਂ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਲਂ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਲਜ੍ਜੀ ਚ ਹੋਤਿ, ਬਾਲੋ ਚ, ਅਪਕਤਤ੍ਤੋ ਚ, ਚਾવਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ વਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ વੁਟ੍ਠਾਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਲਂ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ।
‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਲਂ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਲਜ੍ਜੀ ਚ ਹੋਤਿ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਚ, ਪਕਤਤ੍ਤੋ ਚ, વੁਟ੍ਠਾਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ વਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ ਚਾવਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਲਂ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ।
੪੩੧. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਨਯੋ ਨ ਸਾਕਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਨਯੋ ਨ ਸਾਕਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? વਤ੍ਥੁਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਦਾਨਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਦਪਚ੍ਚਾਭਟ੍ਠਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਨੁਸਨ੍ਧਿવਚਨਪਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਨਯੋ ਨ ਸਾਕਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ।
‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਨਯੋ ਸਾਕਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? વਤ੍ਥੁਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਦਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਦਪਚ੍ਚਾਭਟ੍ਠਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਨੁਸਨ੍ਧਿવਚਨਪਥਂ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਨਯੋ ਸਾਕਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
੪੩੨. ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਾ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮਾ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਾ। ਕਤਮਾ ਪਞ੍ਚ? ਮਨ੍ਦਤ੍ਤਾ ਮੋਮੂਹਤ੍ਤਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਪਾਪਿਚ੍ਛੋ ਇਚ੍ਛਾਪਕਤੋ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਪਰਿਭવਾ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ , ਅਞ੍ਞਾਤੁਕਾਮੋ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ, ਸਚੇ ਮੇ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ ਇਚ੍ਚੇਤਂ ਕੁਸਲਂ ਨੋ ਚੇ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਟ੍ਠੋ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਤਿ ਅਹਮਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਬ੍ਯਾਕਰਿਸ੍ਸਾਮੀਤਿ ਪਞ੍ਹਂ ਪੁਚ੍ਛਤਿ – ਇਮਾ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਪਞ੍ਹਾਪੁਚ੍ਛਾ’’ਤਿ।
੪੩੩. ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਞ੍ਞਬ੍ਯਾਕਰਣਾ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਅਞ੍ਞਬ੍ਯਾਕਰਣਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਮਨ੍ਦਤ੍ਤਾ ਮੋਮੂਹਤ੍ਤਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ, ਪਾਪਿਚ੍ਛੋ ਇਚ੍ਛਾਪਕਤੋ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ, ਉਮ੍ਮਾਦਾ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖੇਪਾ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ , ਅਧਿਮਾਨੇਨ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ, ਭੂਤਂ ਅਞ੍ਞਂ ਬ੍ਯਾਕਰੋਤਿ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਅਞ੍ਞਬ੍ਯਾਕਰਣਾ’’ਤਿ।
੪੩੪. ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, વਿਸੁਦ੍ਧਿਯੋ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮਾ, ਉਪਾਲਿ, વਿਸੁਦ੍ਧਿਯੋ। ਕਤਮਾ ਪਞ੍ਚ? ਨਿਦਾਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਂ ਸੁਤੇਨ ਸਾવੇਤਬ੍ਬਂ ਅਯਂ ਪਠਮਾ વਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਨਿਦਾਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਂ ਸੁਤੇਨ ਸਾવੇਤਬ੍ਬਂ ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾ વਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਨਿਦਾਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਤੇਰਸ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਂ ਸੁਤੇਨ ਸਾવੇਤਬ੍ਬਂ ਅਯਂ ਤਤਿਯਾ વਿਸੁਦ੍ਧਿ, ਨਿਦਾਨਂ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਾਰਾਜਿਕਾਨਿ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਤੇਰਸ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸੇ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਦ੍વੇ ਅਨਿਯਤੇ ਉਦ੍ਦਿਸਿਤ੍વਾ ਅવਸੇਸਂ ਸੁਤੇਨ ਸਾવੇਤਬ੍ਬਂ ਅਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥਾ વਿਸੁਦ੍ਧਿ, વਿਤ੍ਥਾਰੇਨੇવ ਪਞ੍ਚਮੀ – ਇਮਾ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ વਿਸੁਦ੍ਧਿਯੋ’’ਤਿ।
੪੩੫. ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭੋਜਨਾ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਭੋਜਨਾ । ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਓਦਨੋ, ਕੁਮ੍ਮਾਸੋ, ਸਤ੍ਤੁ, ਮਚ੍ਛੋ, ਮਂਸਂ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਭੋਜਨਾ’’ਤਿ।
ਦਿਟ੍ਠਾવਿਕਮ੍ਮવਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਚਤੁਤ੍ਥੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਦਿਟ੍ਠਾવਿਕਮ੍ਮਾ ਅਪਰੇ, ਪਟਿਗ੍ਗਹਾਨਤਿਰਿਤ੍ਤਾ।
ਪવਾਰਣਾ ਪਟਿਞ੍ਞਾਤਂ, ਓਕਾਸਂ ਸਾਕਚ੍ਛੇਨ ਚ।
ਪਞ੍ਹਂ ਅਞ੍ਞਬ੍ਯਾਕਰਣਾ, વਿਸੁਦ੍ਧਿ ਚਾਪਿ ਭੋਜਨਾਤਿ॥
੫. ਅਤ੍ਤਾਦਾਨવਗ੍ਗੋ
੪੩੬. ਚੂਲ਼વ॰ ੩੯੯; ਅ॰ ਨਿ॰ ੧੦.੪੪ ‘‘ਚੋਦਕੇਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਂ ਚੋਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਕਤਿ ਧਮ੍ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪਰੋ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ? ‘‘ਚੋਦਕੇਨੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਂ ਚੋਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪਰੋ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਚੋਦਕੇਨੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਂ ਚੋਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਏવਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਨੁ ਖੋਮ੍ਹਿ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇਨਮ੍ਹਿ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਚ੍ਛਿਦ੍ਦੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਮਂਸੇਨ, ਸਂવਿਜ੍ਜਤਿ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਦਾਹੁ ਨੋ’’ਤਿ। ਨੋ ਚੇ, ਉਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇਨ ਕਾਯਸਮਾਚਾਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਚ੍ਛਿਦ੍ਦੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਮਂਸੇਨ, ਤਸ੍ਸ ਭવਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਾਰੋ – ‘ਇਙ੍ਘ, ਤਾવ ਆਯਸ੍ਮਾ ਕਾਯਿਕਂ ਸਿਕ੍ਖਸ੍ਸੂ’ਤਿ ਇਤਿਸ੍ਸ ਭવਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਾਰੋ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਉਪਾਲਿ, ਚੋਦਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਂ ਚੋਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਏવਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਪਰਿਸੁਦ੍ਧવਚੀਸਮਾਚਾਰੋ ਨੁ ਖੋਮ੍ਹਿ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇਨਮ੍ਹਿ વਚੀਸਮਾਚਾਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਚ੍ਛਿਦ੍ਦੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਮਂਸੇਨ, ਸਂવਿਜ੍ਜਤਿ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਦਾਹੁ ਨੋ’ਤਿ। ਨੋ ਚੇ, ਉਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧવਚੀਸਮਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧੇਨ વਚੀਸਮਾਚਾਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਅਚ੍ਛਿਦ੍ਦੇਨ ਅਪ੍ਪਟਿਮਂਸੇਨ, ਤਸ੍ਸ ਭવਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਾਰੋ – ‘ਇਙ੍ਘ, ਤਾવ ਆਯਸ੍ਮਾ વਾਚਸਿਕਂ ਸਿਕ੍ਖਸ੍ਸੂ’ਤਿ ਇਤਿਸ੍ਸ ਭવਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਾਰੋ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਉਪਾਲਿ, ਚੋਦਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਂ ਚੋਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਏવਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਮੇਤ੍ਤਂ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਅਨਾਘਾਤਂ, ਸਂવਿਜ੍ਜਤਿ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਦਾਹੁ ਨੋ’ਤਿ। ਨੋ ਚੇ, ਉਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਮੇਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤਂ ਹੋਤਿ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਅਨਾਘਾਤਂ, ਤਸ੍ਸ ਭવਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਾਰੋ – ‘ਇਙ੍ਘ, ਤਾવ ਆਯਸ੍ਮਾ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀਸੁ ਮੇਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਹੀ’ਤਿ ਇਤਿਸ੍ਸ ਭવਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਾਰੋ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਉਪਾਲਿ, ਚੋਦਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਂ ਚੋਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਏવਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਨੁ ਖੋਮ੍ਹਿ ਸੁਤਧਰੋ ਸੁਤਸਨ੍ਨਿਚਯੋ, ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਾ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਾ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਭਿવਦਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਰੂਪਾ ਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਧਾਤਾ વਚਸਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾ, ਸਂવਿਜ੍ਜਤਿ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਦਾਹੁ ਨੋ’ਤਿ। ਨੋ ਚੇ, ਉਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ ਸੁਤਧਰੋ ਸੁਤਸਨ੍ਨਿਚਯੋ, ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਾ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਾ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਭਿવਦਨ੍ਤਿ, ਤਥਾਰੂਪਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਨ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਧਾਤਾ વਚਸਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾ, ਤਸ੍ਸ ਭવਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਾਰੋ – ‘ਇਙ੍ਘ, ਤਾવ ਆਯਸ੍ਮਾ ਆਗਮਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਸ੍ਸੂ’ਤਿ ਇਤਿਸ੍ਸ ਭવਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਾਰੋ।
‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਉਪਾਲਿ, ਚੋਦਕੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਂ ਚੋਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਏવਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਉਭਯਾਨਿ ਖੋ ਮੇ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਾਨਿ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਸ੍વਾਗਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸੁવਿਭਤ੍ਤਾਨਿ ਸੁਪ੍ਪવਤ੍ਤੀਨਿ ਸੁવਿਨਿਚ੍ਛਿਤਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਸੋ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋ, ਸਂવਿਜ੍ਜਤਿ ਨੁ ਖੋ ਮੇ ਏਸੋ ਧਮ੍ਮੋ ਉਦਾਹੁ ਨੋ’ਤਿ। ਨੋ ਚੇ, ਉਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਉਭਯਾਨਿ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਾਨਿ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਸ੍વਾਗਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸੁવਿਭਤ੍ਤਾਨਿ ਸੁਪ੍ਪવਤ੍ਤੀਨਿ ਸੁવਿਨਿਚ੍ਛਿਤਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਸੋ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋ, ‘ਇਦਂ ਪਨਾવੁਸੋ ਕਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਂ ਭਗવਤਾ’ਤਿ ਇਤਿ ਪੁਟ੍ਠੋ ਨ ਸਮ੍ਪਾਯਤਿ ਨ ਸਮ੍ਪਾਦਯਤਿ (ਕ॰), ਨ ਸਮ੍ਪਾਦੇਤਿ (ਸ੍ਯਾ॰), ਤਸ੍ਸ ਭવਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਾਰੋ – ‘ਇਙ੍ਘ, ਤਾવ ਆਯਸ੍ਮਾ વਿਨਯਂ ਪਰਿਯਾਪੁਣਸ੍ਸੂ’ਤਿ ਇਤਿਸ੍ਸ ਭવਨ੍ਤਿ વਤ੍ਤਾਰੋ। ਚੋਦਕੇਨੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਂ ਚੋਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਪਰੋ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
੪੩੭. ‘‘ਚੋਦਕੇਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਂ ਚੋਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਕਤਿ ਧਮ੍ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਪਰੋ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ? ‘‘ਚੋਦਕੇਨੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਂ ਚੋਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਪਰੋ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਕਾਲੇਨ વਕ੍ਖਾਮਿ ਨੋ ਅਕਾਲੇਨ , ਭੂਤੇਨ વਕ੍ਖਾਮਿ ਨੋ ਅਭੂਤੇਨ, ਸਣ੍ਹੇਨ વਕ੍ਖਾਮਿ ਨੋ ਫਰੁਸੇਨ, ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤੇਨ વਕ੍ਖਾਮਿ ਨੋ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤੇਨ, ਮੇਤ੍ਤਾਚਿਤ੍ਤੋ વਕ੍ਖਾਮਿ ਨੋ ਦੋਸਨ੍ਤਰੋਤਿ – ਚੋਦਕੇਨੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਂ ਚੋਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਪਰੋ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
੪੩੮. ਚੂਲ਼વ॰ ੪੦੦ ‘‘ਚੋਦਕੇਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਂ ਚੋਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਕਤਿ ਧਮ੍ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍વਾ ਪਰੋ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ? ‘‘ਚੋਦਕੇਨੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਂ ਚੋਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍વਾ ਪਰੋ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਕਾਰੁਞ੍ਞਤਾ, ਹਿਤੇਸਿਤਾ, ਅਨੁਕਮ੍ਪਤਾ, ਆਪਤ੍ਤਿવੁਟ੍ਠਾਨਤਾ, વਿਨਯਪੁਰੇਕ੍ਖਾਰਤਾ – ਚੋਦਕੇਨੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਰਂ ਚੋਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿ ਕਰਿਤ੍વਾ ਪਰੋ ਚੋਦੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
੪੩੯. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਲਂ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਲਂ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ , ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧવਚੀਸਮਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਜੀવੋ ਹੋਤਿ, ਬਾਲੋ ਹੋਤਿ ਅਬ੍ਯਤ੍ਤੋ, ਨ ਪਟਿਬਲੋ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ਅਨੁਯੋਗਂ ਦਾਤੁਂ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਲਂ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ।
‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ , ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਲਂ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧવਚੀਸਮਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਜੀવੋ ਹੋਤਿ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਹੋਤਿ ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ ਪਟਿਬਲੋ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ਅਨੁਯੋਗਂ ਦਾਤੁਂ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰਾਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ ਅਲਂ ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤੁ’’ਨ੍ਤਿ।
੪੪੦. ਚੂਲ਼વ॰ ੩੯੮ ‘‘ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਾਤੁਕਾਮੇਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਕਤਿਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਾਤੁਕਾਮੇਨੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰) ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਾਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ (ਸ੍ਯਾ॰)? ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਾਤੁਕਾਮੇਨ, ਉਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਏવਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ਇਮਂ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਾਤੁਕਾਮੋ, ਕਾਲੋ ਨੁ ਖੋ ਇਮਂ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਾਤੁਂ ਉਦਾਹੁ ਨੋ’ਤਿ। ਸਚੇ, ਉਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਅਕਾਲੋ ਇਮਂ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਾਤੁਂ ਨੋ ਕਾਲੋ’ਤਿ, ਨ ਤਂ, ਉਪਾਲਿ, ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਾਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਸਚੇ ਪਨੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਕਾਲੋ ਇਮਂ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਾਤੁਂ ਨੋ ਅਕਾਲੋ’ਤਿ, ਤੇਨੁਪਾਲਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ਇਮਂ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਾਤੁਕਾਮੋ ਭੂਤਂ ਨੁ ਖੋ ਇਦਂ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਉਦਾਹੁ ਨੋ’ਤਿ। ਸਚੇ, ਉਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਅਭੂਤਂ ਇਦਂ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਨੋ ਭੂਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਂ, ਉਪਾਲਿ, ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਾਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਸਚੇ ਪਨੁਪਾਲਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਭੂਤਂ ਇਦਂ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਨੋ ਅਭੂਤ’ਨ੍ਤਿ, ਤੇਨੁਪਾਲਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਯਂ ਖੋ ਅਹਂ ਇਮਂ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਾਤੁਕਾਮੋ, ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ ਨੁ ਖੋ ਇਦਂ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਉਦਾਹੁ ਨੋ’ਤਿ। ਸਚੇ, ਉਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ –’ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ ਇਦਂ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਨੋ ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਂ, ਉਪਾਲਿ, ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਾਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਸਚੇ ਪਨੁਪਾਲਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ ਇਦਂ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਨੋ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤ’ਨ੍ਤਿ, ਤੇਨੁਪਾਲਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਿਯਮਾਨੋ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਿ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠੇ ਸਮ੍ਭਤ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਤੋ વਿਨਯਤੋ ਪਕ੍ਖੇ ਉਦਾਹੁ ਨੋ’ਤਿ। ਸਚੇ, ਉਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਇਮਂ ਖੋ ਅਹਂ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਿਯਮਾਨੋ ਨ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਿ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠੇ ਸਮ੍ਭਤ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਤੋ વਿਨਯਤੋ ਪਕ੍ਖੇ’ਤਿ, ਨ ਤਂ, ਉਪਾਲਿ, ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਾਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਸਚੇ ਪਨੁਪਾਲਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਇਦਂ ਖੋ ਅਹਂ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਿਯਮਾਨੋ ਲਭਿਸ੍ਸਾਮਿ ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠੇ ਸਮ੍ਭਤ੍ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਧਮ੍ਮਤੋ વਿਨਯਤੋ ਪਕ੍ਖੇ’ਤਿ, ਤੇਨੁਪਾਲਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਉਤ੍ਤਰਿ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਬ੍ਬਂ – ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਿਯਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਭਣ੍ਡਨਂ ਕਲਹੋ વਿਗ੍ਗਹੋ વਿવਾਦੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ ਸਙ੍ਘਰਾਜਿ ਸਙ੍ਘવવਤ੍ਥਾਨਂ ਸਙ੍ਘਨਾਨਾਕਰਣਂ ਉਦਾਹੁ ਨੋ’ਤਿ। ਸਚੇ, ਉਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਿਯਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਭਣ੍ਡਨਂ ਕਲਹੋ વਿਗ੍ਗਹੋ વਿવਾਦੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ ਸਙ੍ਘਰਾਜਿ ਸਙ੍ਘવવਤ੍ਥਾਨਂ ਸਙ੍ਘਨਾਨਾਕਰਣ’ਨ੍ਤਿ, ਨ ਤਂ, ਉਪਾਲਿ, ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਾਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਸਚੇ ਪਨੁਪਾਲਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਮਾਨੋ ਏવਂ ਜਾਨਾਤਿ – ‘ਇਮਂ ਖੋ ਮੇ ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਿਯਤੋ ਨ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਸਙ੍ਘਸ੍ਸ ਤਤੋਨਿਦਾਨਂ ਭਣ੍ਡਨਂ ਕਲਹੋ વਿਗ੍ਗਹੋ વਿવਾਦੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ ਸਙ੍ਘਰਾਜਿ ਸਙ੍ਘવવਤ੍ਥਾਨਂ ਸਙ੍ਘਨਾਨਾਕਰਣ’ਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਆਦਾਤਬ੍ਬਂ, ਉਪਾਲਿ, ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ। ਏવਂ ਪਞ੍ਚਙ੍ਗਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਆਦਿਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਛਾਪਿ ਅવਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰਕਰਂ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।
੪੪੧. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਕਰਣਜਾਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬਹੂਪਕਾਰੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਕਰਣਜਾਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬਹੂਪਕਾਰੋ ਹੋਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਸੀਲવਾ ਹੋਤਿ, ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਸਂવਰਸਂવੁਤੋ વਿਹਰਤਿ ਆਚਾਰਗੋਚਰਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅਣੁਮਤ੍ਤੇਸੁ વਜ੍ਜੇਸੁ ਭਯਦਸ੍ਸਾવੀ, ਸਮਾਦਾਯ ਸਿਕ੍ਖਤਿ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇਸੁ; ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਹੋਤਿ ਸੁਤਧਰੋ ਸੁਤਸਨ੍ਨਿਚਯੋ; ਯੇ ਤੇ ਧਮ੍ਮਾ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਾ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਾ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਅਭਿવਦਨ੍ਤਿ ਤਥਾਰੂਪਸ੍ਸ ਧਮ੍ਮਾ ਬਹੁਸ੍ਸੁਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ ਧਾਤਾ વਚਸਾ ਪਰਿਚਿਤਾ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਿਤਾ ਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਸੁਪ੍ਪਟਿવਿਦ੍ਧਾ, ਉਭਯਾਨਿ ਖੋ ਪਨਸ੍ਸ ਪਾਤਿਮੋਕ੍ਖਾਨਿ વਿਤ੍ਥਾਰੇਨ ਸ੍વਾਗਤਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਸੁવਿਭਤ੍ਤਾਨਿ ਸੁਪ੍ਪવਤ੍ਤੀਨਿ ਸੁવਿਨਿਚ੍ਛਿਤਾਨਿ ਸੁਤ੍ਤਸੋ ਅਨੁਬ੍ਯਞ੍ਜਨਸੋ; વਿਨਯੇ ਖੋ ਪਨ ਠਿਤੋ ਹੋਤਿ ਅਸਂਹੀਰੋ; ਪਟਿਬਲੋ ਹੋਤਿ ਉਭੋ ਅਤ੍ਥਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੇ ਅਸ੍ਸਾਸੇਤੁਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਤੁਂ ਨਿਜ੍ਝਾਪੇਤੁਂ ਪੇਕ੍ਖੇਤੁਂ ਪਸਾਦੇਤੁਂ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਕਰਣਜਾਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬਹੂਪਕਾਰੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ , ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਕਰਣਜਾਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬਹੂਪਕਾਰੋ ਹੋਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧવਚੀਸਮਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਜੀવੋ ਹੋਤਿ, ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਹੋਤਿ ਬ੍ਯਤ੍ਤੋ, ਪਟਿਬਲੋ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ਅਨੁਯੋਗਂ ਦਾਤੁਂ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਕਰਣਜਾਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬਹੂਪਕਾਰੋ ਹੋਤਿ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਕਰਣਜਾਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬਹੂਪਕਾਰੋ ਹੋਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? વਤ੍ਥੁਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਦਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ , ਪਦਪਚ੍ਚਾਭਟ੍ਠਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਨੁਸਨ੍ਧਿવਚਨਪਥਂ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਿਕਰਣਜਾਤਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਬਹੂਪਕਾਰੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।
੪੪੨. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਸੁਤ੍ਤਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਾਨੁਲੋਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਨ ਚ ਠਾਨਾਠਾਨਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਸੁਤ੍ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਂ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਾਨੁਲੋਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਠਾਨਾਠਾਨਕੁਸਲੋ ਚ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਾਨੁਲੋਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਨ ਚ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਧਮ੍ਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਂ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਾਨੁਲੋਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਕੁਸਲੋ ਚ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? વਤ੍ਥੁਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਦਾਨਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਦਪਚ੍ਚਾਭਟ੍ਠਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਨੁਸਨ੍ਧਿવਚਨਪਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? વਤ੍ਥੁਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਦਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਦਪਚ੍ਚਾਭਟ੍ਠਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਨੁਸਨ੍ਧਿવਚਨਪਥਂ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਯੋਗਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ વੂਪਸਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਯੋਗਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ વੂਪਸਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ , ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਧਿਕਰਣਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਪਯੋਗਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ વੂਪਸਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਨਾਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਧਿਕਰਣਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਪਯੋਗਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ વੂਪਸਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ।
ਅਤ੍ਤਾਦਾਨવਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਪਞ੍ਚਮੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਞ੍ਚ ਕਾਲੇਨ, ਕਾਰੁਞ੍ਞਂ ਓਕਾਸੇਨ ਚ।
ਅਤ੍ਤਾਦਾਨਂ ਅਧਿਕਰਣਂ, ਅਪਰੇਹਿਪਿ વਤ੍ਥੁਞ੍ਚ।
ਸੁਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪੁਨ વਤ੍ਥੁਞ੍ਚ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਅਧਿਕਰਣੇਨ ਚਾਤਿ॥
੬. ਧੁਤਙ੍ਗવਗ੍ਗੋ
੪੪੩. ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਰਞ੍ਞਿਕਾ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਆਰਞ੍ਞਿਕਾ ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੮੧; ਪਰਿ॰ ੩੨੫। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਮਨ੍ਦਤ੍ਤਾ ਮੋਮੂਹਤ੍ਤਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਪਾਪਿਚ੍ਛੋ ਇਚ੍ਛਾਪਕਤੋ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਉਮ੍ਮਾਦਾ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖੇਪਾ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਹੋਤਿ, વਣ੍ਣਿਤਂ ਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਬੁਦ੍ਧਸਾવਕੇਹੀਤਿ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਅਪਿ ਚ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਞ੍ਞੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਞ੍ਞੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯ – ਸਲ੍ਲੇਖਞ੍ਞੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪવਿવੇਕਞ੍ਞੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਇਦਮਤ੍ਥਿਤਞ੍ਞੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਆਰਞ੍ਞਿਕਾ’’ਤਿ।
‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਿਣ੍ਡਪਾਤਿਕਾਤਿ…ਪੇ॰… ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਂਸੁਕੂਲਿਕਾਤਿ…ਪੇ॰… ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਰੁਕ੍ਖਮੂਲਿਕਾਤਿ…ਪੇ॰… ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸੋਸਾਨਿਕਾਤਿ…ਪੇ॰… ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਬ੍ਭੋਕਾਸਿਕਾਤਿ…ਪੇ॰… ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਤੇਚੀવਰਿਕਾਤਿ…ਪੇ॰… ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਪਦਾਨਚਾਰਿਕਾਤਿ…ਪੇ॰… ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਨੇਸਜ੍ਜਿਕਾਤਿ…ਪੇ॰… ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਯਥਾਸਨ੍ਥਤਿਕਾਤਿ…ਪੇ॰… ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਏਕਾਸਨਿਕਾਤਿ…ਪੇ॰… ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਖਲੁਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਿਕਾਤਿ…ਪੇ॰… ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਪਤ੍ਤਪਿਣ੍ਡਿਕਾਤਿ? ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਪਤ੍ਤਪਿਣ੍ਡਿਕਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਮਨ੍ਦਤ੍ਤਾ ਮੋਮੂਹਤ੍ਤਾ ਪਤ੍ਤਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਪਾਪਿਚ੍ਛੋ ਇਚ੍ਛਾਪਕਤੋ ਪਤ੍ਤਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਉਮ੍ਮਾਦਾ ਚਿਤ੍ਤਕ੍ਖੇਪਾ ਪਤ੍ਤਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ਹੋਤਿ, વਣ੍ਣਿਤਂ ਬੁਦ੍ਧੇਹਿ ਬੁਦ੍ਧਸਾવਕੇਹੀਤਿ ਪਤ੍ਤਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ਹੋਤਿ, ਅਪਿ ਚ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛਞ੍ਞੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਨ੍ਤੁਟ੍ਠਿਞ੍ਞੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਸਲ੍ਲੇਖਞ੍ਞੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪવਿવੇਕਞ੍ਞੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਇਦਮਤ੍ਥਿਤਞ੍ਞੇવ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪਤ੍ਤਪਿਣ੍ਡਿਕੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਪਤ੍ਤਪਿਣ੍ਡਿਕਾ’’ਤਿ।
ਧੁਤਙ੍ਗવਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਛਟ੍ਠੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਆਰਞ੍ਞਿਕੋ ਪਿਣ੍ਡਿਪਂਸੁ, ਰੁਕ੍ਖਸੁਸਾਨਪਞ੍ਚਮਂ।
ਅਬ੍ਭੋ ਤੇਚੀવਰਞ੍ਚੇવ, ਸਪਦਾਨਨੇਸਜ੍ਜਿਕਾ।
ਸਨ੍ਥਤੇਕਾਸਨਞ੍ਚੇવ, ਖਲੁਪਚ੍ਛਾ ਪਤ੍ਤਪਿਣ੍ਡਿਕਾਤਿ॥
੭. ਮੁਸਾવਾਦવਗ੍ਗੋ
੪੪੪. ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਮੁਸਾવਾਦਾ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਮੁਸਾવਾਦਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਅਤ੍ਥਿ ਮੁਸਾવਾਦੋ ਪਾਰਾਜਿਕਗਾਮੀ, ਅਤ੍ਥਿ ਮੁਸਾવਾਦੋ ਸਙ੍ਘਾਦਿਸੇਸਗਾਮੀ, ਅਤ੍ਥਿ ਮੁਸਾવਾਦੋ ਥੁਲ੍ਲਚ੍ਚਯਗਾਮੀ, ਅਤ੍ਥਿ ਮੁਸਾવਾਦੋ ਪਾਚਿਤ੍ਤਿਯਗਾਮੀ, ਅਤ੍ਥਿ ਮੁਸਾવਾਦੋ ਦੁਕ੍ਕਟਗਾਮੀ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਮੁਸਾવਾਦਾ’’ਤਿ।
੪੪੫. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਉਪੋਸਥਂ વਾ ਪવਾਰਣਂ વਾ ਠਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ – ‘ਅਲਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਾ ਭਣ੍ਡਨਂ, ਮਾ ਕਲਹਂ, ਮਾ વਿਗ੍ਗਹਂ, ਮਾ વਿવਾਦ’ਨ੍ਤਿ ਓਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਉਪੋਸਥੋ વਾ ਪવਾਰਣਾ વਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਉਪੋਸਥਂ વਾ ਪવਾਰਣਂ વਾ ਠਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ – ‘ਅਲਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਾ ਭਣ੍ਡਨਂ, ਮਾ ਕਲਹਂ, ਮਾ વਿਗ੍ਗਹਂ, ਮਾ વਿવਾਦ’ਨ੍ਤਿ ਓਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਉਪੋਸਥੋ વਾ ਪવਾਰਣਾ વਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਲਜ੍ਜੀ ਚ ਹੋਤਿ, ਬਾਲੋ ਚ, ਅਪਕਤਤ੍ਤੋ ਚ, ਚਾવਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ વਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ વੁਟ੍ਠਾਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਉਪੋਸਥਂ વਾ ਪવਾਰਣਂ વਾ ਠਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ – ‘ਅਲਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਾ ਭਣ੍ਡਨਂ, ਮਾ ਕਲਹਂ, ਮਾ વਿਗ੍ਗਹਂ, ਮਾ વਿવਾਦ’ਨ੍ਤਿ ਓਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਉਪੋਸਥੋ વਾ ਪવਾਰਣਾ વਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਉਪੋਸਥਂ વਾ ਪવਾਰਣਂ વਾ ਠਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ – ‘ਅਲਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਾ ਭਣ੍ਡਨਂ, ਮਾ ਕਲਹਂ, ਮਾ વਿਗ੍ਗਹਂ, ਮਾ વਿવਾਦ’ਨ੍ਤਿ ਓਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਉਪੋਸਥੋ વਾ ਪવਾਰਣਾ વਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧવਚੀਸਮਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਜੀવੋ ਹੋਤਿ, ਬਾਲੋ ਹੋਤਿ ਅਬ੍ਯਤ੍ਤੋ, ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕੋ ਹੋਤਿ ਕਲਹਕਾਰਕੋ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਸਙ੍ਘਮਜ੍ਝੇ ਉਪੋਸਥਂ વਾ ਪવਾਰਣਂ વਾ ਠਪੇਨ੍ਤਸ੍ਸ – ‘ਅਲਂ, ਭਿਕ੍ਖੁ, ਮਾ ਭਣ੍ਡਨਂ, ਮਾ ਕਲਹਂ, ਮਾ વਿਗ੍ਗਹਂ, ਮਾ વਿવਾਦ’ਨ੍ਤਿ ਓਮਦ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਙ੍ਘੇਨ ਉਪੋਸਥੋ વਾ ਪવਾਰਣਾ વਾ ਕਾਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ।
੪੪੬. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਨੁਯੋਗੋ ਨ ਦਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਨੁਯੋਗੋ ਨ ਦਾਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਆਪਤ੍ਤਾਨਾਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਲਹੁਕਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਸਾવਸੇਸਾਨવਸੇਸਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਸਪ੍ਪਟਿਕਮ੍ਮਾਪਟਿਕਮ੍ਮਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਨੁਯੋਗੋ ਨ ਦਾਤਬ੍ਬੋ।
‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਨੁਯੋਗੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਆਪਤ੍ਤਾਨਾਪਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਲਹੁਕਗਰੁਕਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਸਾવਸੇਸਾਨવਸੇਸਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਾਦੁਟ੍ਠੁਲ੍ਲਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਸਪ੍ਪਟਿਕਮ੍ਮਾਪਟਿਕਮ੍ਮਂ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਅਨੁਯੋਗੋ ਦਾਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
੪੪੭. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਕਾਰੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਆਕਾਰੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਲਜ੍ਜਿਤਾ, ਅਞ੍ਞਾਣਤਾ, ਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਪਕਤਤਾ, ਅਕਪ੍ਪਿਯੇ ਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞਿਤਾ, ਕਪ੍ਪਿਯੇ ਅਕਪ੍ਪਿਯਸਞ੍ਞਿਤਾ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ ? ਅਦਸ੍ਸਨੇਨ, ਅਸ੍ਸવਨੇਨ, ਪਸੁਤ੍ਤਕਤਾ, ਤਥਾਸਞ੍ਞੀ, ਸਤਿਸਮ੍ਮੋਸਾ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਭਿਕ੍ਖੁ ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਆਪਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ।
੪੪੮. ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, વੇਰਾ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, વੇਰਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ , ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਂ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰੋ, ਮੁਸਾવਾਦੋ, ਸੁਰਾਮੇਰਯਮਜ੍ਜਪ੍ਪਮਾਦਟ੍ਠਾਨਂ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ વੇਰਾ’’ਤਿ।
‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, વੇਰਮਣਿਯੋ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮਾ, ਉਪਾਲਿ, વੇਰਮਣਿਯੋ। ਕਤਮਾ ਪਞ੍ਚ? ਪਾਣਾਤਿਪਾਤਾ વੇਰਮਣੀ વੇਰਮਣਿ (ਕ॰), ਅਦਿਨ੍ਨਾਦਾਨਾ વੇਰਮਣੀ, ਕਾਮੇਸੁਮਿਚ੍ਛਾਚਾਰਾ વੇਰਮਣੀ, ਮੁਸਾવਾਦਾ વੇਰਮਣੀ, ਸੁਰਾਮੇਰਯਮਜ੍ਜਪ੍ਪਮਾਦਟ੍ਠਾਨਾ વੇਰਮਣੀ – ਇਮਾ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ વੇਰਮਣਿਯੋ’’ਤਿ।
੪੪੯. ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਯਸਨਾਨੀ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮਾਨਿ, ਉਪਾਲਿ, ਬ੍ਯਸਨਾਨਿ। ਪਰਿ॰ ੩੨੫; ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੩੦ ਕਤਮਾਨਿ ਪਞ੍ਚ? ਞਾਤਿਬ੍ਯਸਨਂ, ਭੋਗਬ੍ਯਸਨਂ, ਰੋਗਬ੍ਯਸਨਂ, ਸੀਲਬ੍ਯਸਨਂ, ਦਿਟ੍ਠਿਬ੍ਯਸਨਂ – ਇਮਾਨਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਬ੍ਯਸਨਾਨੀ’’ਤਿ।
‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਮ੍ਪਦਾ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮਾ, ਉਪਾਲਿ, ਸਮ੍ਪਦਾ। ਪਰਿ॰ ੩੨੫; ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੧੩੦ ਕਤਮਾ ਪਞ੍ਚ? ਞਾਤਿਸਮ੍ਪਦਾ, ਭੋਗਸਮ੍ਪਦਾ, ਆਰੋਗ੍ਯਸਮ੍ਪਦਾ, ਸੀਲਸਮ੍ਪਦਾ, ਦਿਟ੍ਠਿਸਮ੍ਪਦਾ – ਇਮਾ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਸਮ੍ਪਦਾ’’ਤਿ।
ਮੁਸਾવਾਦવਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਸਤ੍ਤਮੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਮੁਸਾવਾਦੋ ਚ ਓਮਦ੍ਦਿ, ਅਪਰੇਹਿ ਅਨੁਯੋਗੋ।
ਆਪਤ੍ਤਿਞ੍ਚ ਅਪਰੇਹਿ, વੇਰਾ વੇਰਮਣੀਪਿ ਚ।
ਬ੍ਯਸਨਂ ਸਮ੍ਪਦਾ ਚੇવ, ਸਤ੍ਤਮੋ વਗ੍ਗਸਙ੍ਗਹੋਤਿ॥
੮. ਭਿਕ੍ਖੁਨੋવਾਦવਗ੍ਗੋ
੪੫੦. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੇਨੇવ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੇਨੇવ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਅવਨ੍ਦਿਯੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੇਨ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? વਿવਰਿਤ੍વਾ ਕਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਊਰੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਉਭੋ ਅਂਸਕੂਟੇ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਓਭਾਸਤਿ, ਗਿਹੀ ਸਮ੍ਪਯੋਜੇਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੇਨੇવ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਅવਨ੍ਦਿਯੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੇਨ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੇਨੇવ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਅવਨ੍ਦਿਯੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੇਨ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਅਲਾਭਾਯ ਪਰਿਸਕ੍ਕਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਸਕ੍ਕਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਅવਾਸਾਯ ਪਰਿਸਕ੍ਕਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਅਕ੍ਕੋਸਤਿ ਪਰਿਭਾਸਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਭੇਦੇਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੇਨੇવ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਅવਨ੍ਦਿਯੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੇਨ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੇਨੇવ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਅવਨ੍ਦਿਯੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੇਨ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਅਲਾਭਾਯ ਪਰਿਸਕ੍ਕਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਸਕ੍ਕਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਅવਾਸਾਯ ਪਰਿਸਕ੍ਕਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਅਕ੍ਕੋਸਤਿ ਪਰਿਭਾਸਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਮ੍ਪਯੋਜੇਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੇਨੇવ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਅવਨ੍ਦਿਯੋ ਸੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਸਙ੍ਘੇਨਾ’’ਤਿ।
੪੫੧. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ? ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? વਿવਰਿਤ੍વਾ ਕਾਯਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਊਰੁਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਅਙ੍ਗਜਾਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਉਭੋ ਅਂਸਕੂਟੇ ਦਸ੍ਸੇਤਿ, ਓਭਾਸਤਿ, ਗਿਹੀ ਸਮ੍ਪਯੋਜੇਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ , ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਲਾਭਾਯ ਪਰਿਸਕ੍ਕਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਸਕ੍ਕਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅવਾਸਾਯ ਪਰਿਸਕ੍ਕਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਕ੍ਕੋਸਤਿ ਪਰਿਭਾਸਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਭੇਦੇਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਲਾਭਾਯ ਪਰਿਸਕ੍ਕਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਨਤ੍ਥਾਯ ਪਰਿਸਕ੍ਕਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅવਾਸਾਯ ਪਰਿਸਕ੍ਕਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਕ੍ਕੋਸਤਿ ਪਰਿਭਾਸਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਭਿਕ੍ਖੂਹਿ ਸਮ੍ਪਯੋਜੇਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਯ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯਾ ਕਮ੍ਮਂ ਕਾਤਬ੍ਬ’’ਨ੍ਤਿ।
੪੫੨. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਓવਾਦੋ ਨ ਠਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਓવਾਦੋ ਨ ਠਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਲਜ੍ਜੀ ਚ ਹੋਤਿ, ਬਾਲੋ ਚ, ਅਪਕਤਤ੍ਤੋ ਚ, ਚਾવਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ વਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਨੋ વੁਟ੍ਠਾਨਾਧਿਪ੍ਪਾਯੋ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਓવਾਦੋ ਨ ਠਪੇਤਬ੍ਬੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਓવਾਦੋ ਨ ਠਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਕਾਯਸਮਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧવਚੀਸਮਾਚਾਰੋ ਹੋਤਿ, ਅਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਜੀવੋ ਹੋਤਿ, ਬਾਲੋ ਹੋਤਿ, ਅਬ੍ਯਤ੍ਤੋ, ਨ ਪਟਿਬਲੋ ਅਨੁਯੁਞ੍ਜਿਯਮਾਨੋ ਅਨੁਯੋਗਂ ਦਾਤੁਂ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਓવਾਦੋ ਨ ਠਪੇਤਬ੍ਬੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਓવਾਦੋ ਨ ਠਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਕਾਯਿਕੇਨ ਅਨਾਚਾਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, વਾਚਸਿਕੇਨ ਅਨਾਚਾਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਕਾਯਿਕવਾਚਸਿਕੇਨ ਅਨਾਚਾਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਅਕ੍ਕੋਸਕਪਰਿਭਾਸਕੋ ਹੋਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਅਨਨੁਲੋਮਿਕੇਨ ਸਂਸਗ੍ਗੇਨ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਓવਾਦੋ ਨ ਠਪੇਤਬ੍ਬੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ , ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਓવਾਦੋ ਨ ਠਪੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਲਜ੍ਜੀ ਚ ਹੋਤਿ, ਬਾਲੋ ਚ, ਅਪਕਤਤ੍ਤੋ ਚ, ਭਣ੍ਡਨਕਾਰਕੋ ਚ ਹੋਤਿ ਕਲਹਕਾਰਕੋ, ਸਿਕ੍ਖਾਯ ਚ ਨ ਪਰਿਪੂਰਿਕਾਰੀ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਓવਾਦੋ ਨ ਠਪੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
੪੫੩. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਓવਾਦੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਓવਾਦੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਕਾਯਿਕੇਨ ਅਨਾਚਾਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, વਾਚਸਿਕੇਨ ਅਨਾਚਾਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਕਾਯਿਕવਾਚਸਿਕੇਨ ਅਨਾਚਾਰੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਅਕ੍ਕੋਸਕਪਰਿਭਾਸਕੋ ਹੋਤਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਂਸਟ੍ਠੋ વਿਹਰਤਿ ਅਨਨੁਲੋਮਿਕੇਨ ਸਂਸਗ੍ਗੇਨ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਓવਾਦੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਓવਾਦੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਲਜ੍ਜੀ ਚ ਹੋਤਿ, ਬਾਲੋ ਚ, ਅਪਕਤਤ੍ਤੋ ਚ, ਗਮਿਕੋ વਾ ਹੋਤਿ, ਗਿਲਾਨੋ વਾ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਓવਾਦੋ ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
੪੫੪. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨ ਸਾਕਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨ ਸਾਕਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਅਸੇਕ੍ਖੇਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਸੇਕ੍ਖੇਨ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਸੇਕ੍ਖੇਨ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਸੇਕ੍ਖੇਨ વਿਮੁਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਅਸੇਕ੍ਖੇਨ વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨ ਸਾਕਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਾਕਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਸੇਕ੍ਖੇਨ ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਸੇਕ੍ਖੇਨ ਸਮਾਧਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਸੇਕ੍ਖੇਨ ਪਞ੍ਞਾਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ , ਅਸੇਕ੍ਖੇਨ વਿਮੁਤ੍ਤਿਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ, ਅਸੇਕ੍ਖੇਨ વਿਮੁਤ੍ਤਿਞਾਣਦਸ੍ਸਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਾਕਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨ ਸਾਕਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਯਥਾવਿਮੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਨ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਾ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਨ ਸਾਕਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ , ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਾਕਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਧਮ੍ਮਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਪਟਿਭਾਨਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਪਤ੍ਤੋ ਹੋਤਿ, ਯਥਾવਿਮੁਤ੍ਤਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤਾ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੇਨ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਾਕਚ੍ਛਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
ਭਿਕ੍ਖੁਨੋવਾਦવਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਟ੍ਠਮੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਹੇવ ਕਾਤਬ੍ਬਂ, ਅਪਰੇਹਿ ਤਥਾ ਦੁવੇ।
ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਨਂ ਤਯੋ ਕਮ੍ਮਾ, ਨ ਠਪੇਤਬ੍ਬਾ ਦ੍વੇ ਦੁਕਾ।
ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਾ ਦ੍વੇ વੁਤ੍ਤਾ, ਸਾਕਚ੍ਛਾਸੁ ਚ ਦ੍વੇ ਦੁਕਾਤਿ॥
੯. ਉਬ੍ਬਾਹਿਕવਗ੍ਗੋ
੪੫੫. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਨ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਨ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਅਤ੍ਥਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਧਮ੍ਮਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਨ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਨ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਤ੍ਥਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਧਮ੍ਮਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਨਿਰੁਤ੍ਤਿਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਨ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਕੋਧਾਭਿਭੂਤੋ, ਮਕ੍ਖੀ ਹੋਤਿ ਮਕ੍ਖਾਭਿਭੂਤੋ, ਪਲ਼ਾਸੀ ਹੋਤਿ ਪਲ਼ਾਸਾਭਿਭੂਤੋ, ਇਸ੍ਸੁਕੀ ਹੋਤਿ ਇਸ੍ਸਾਭਿਭੂਤੋ, ਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੀ ਹੋਤਿ ਆਧਾਨਗ੍ਗਾਹੀ ਦੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਨ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਕੋਧਨੋ ਹੋਤਿ ਨ ਕੋਧਾਭਿਭੂਤੋ, ਨ ਮਕ੍ਖੀ ਹੋਤਿ ਨ ਮਕ੍ਖਾਭਿਭੂਤੋ, ਨ ਪਲ਼ਾਸੀ ਹੋਤਿ ਨ ਪਲ਼ਾਸਾਭਿਭੂਤੋ, ਨ ਇਸ੍ਸੁਕੀ ਹੋਤਿ ਨ ਇਸ੍ਸਾਭਿਭੂਤੋ, ਅਸਨ੍ਦਿਟ੍ਠਿਪਰਾਮਾਸੀ ਹੋਤਿ ਅਨਾਧਾਨਗ੍ਗਾਹੀ ਸੁਪ੍ਪਟਿਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੀ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ , ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਨ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਪਤਿਟ੍ਠਿਯਤਿ, ਕੋਪਂ ਜਨੇਤਿ, ਅਖਮੋ ਹੋਤਿ ਅਪਦਕ੍ਖਿਣਗ੍ਗਾਹੀ ਅਨੁਸਾਸਨਿਂ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਨ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ । ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਕੁਪ੍ਪਤਿ, ਨ ਬ੍ਯਾਪਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਪਤਿਟ੍ਠਿਯਤਿ, ਨ ਕੋਪਂ ਜਨੇਤਿ, ਖਮੋ ਹੋਤਿ ਪਦਕ੍ਖਿਣਗ੍ਗਾਹੀ ਅਨੁਸਾਸਨਿਂ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਨ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਪਸਾਰੇਤਾ ਹੋਤਿ ਨੋ ਸਾਰੇਤਾ, ਅਨੋਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਯਥਾਧਮ੍ਮੇ ਯਥਾવਿਨਯੇ ਯਥਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਤਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਯਥਾਧਮ੍ਮੇ ਯਥਾવਿਨਯੇ ਯਥਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰੇਤਾ ਹੋਤਿ, ਨ ਯਥਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਨ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਸਾਰੇਤਾ ਹੋਤਿ ਨੋ ਪਸਾਰੇਤਾ, ਓਕਾਸਕਮ੍ਮਂ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਾ ਹੋਤਿ, ਯਥਾਧਮ੍ਮਂ ਯਥਾવਿਨਯੇ ਯਥਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਚੋਦੇਤਾ ਹੋਤਿ, ਯਥਾਧਮ੍ਮੇ ਯਥਾવਿਨਯੇ ਯਥਾਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕਾਰੇਤਾ ਹੋਤਿ, ਯਥਾਦਿਟ੍ਠਿਯਾ ਬ੍ਯਾਕਤਾ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਨ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਲਜ੍ਜੀ ਚ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਨ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਲਜ੍ਜੀ ਚ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਨ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਕੁਸਲੋ ਚ ਹੋਤਿ વਿਨਯੇ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਨ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਕੁਸਲੋ ਚ ਹੋਤਿ વਿਨਯੇ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਯ ਸਮ੍ਮਨ੍ਨਿਤਬ੍ਬੋ’’ਤਿ।
੪੫੬. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਾਲੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਾਲੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਸੁਤ੍ਤਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਾਨੁਲੋਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਨ ਚ ਠਾਨਠਾਨਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਾਲੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਣ੍ਡਿਤੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਸੁਤ੍ਤਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਸੁਤ੍ਤਾਨੁਲੋਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਂ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਾਨੁਲੋਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਠਾਨਾਠਾਨਕੁਸਲੋ ਚ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਣ੍ਡਿਤੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਾਲੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਧਮ੍ਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਾਨੁਲੋਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਨ ਚ ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਾਲੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਣ੍ਡਿਤੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਧਮ੍ਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਧਮ੍ਮਾਨੁਲੋਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਂ ਜਾਨਾਤਿ, વਿਨਯਾਨੁਲੋਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪੁਬ੍ਬਾਪਰਕੁਸਲੋ ਚ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਣ੍ਡਿਤੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਾਲੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? વਤ੍ਥੁਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਦਾਨਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਦਪਚ੍ਚਾਭਟ੍ਠਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਨੁਸਨ੍ਧਿવਚਨਪਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਾਲੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਣ੍ਡਿਤੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? વਤ੍ਥੁਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਦਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਦਪਚ੍ਚਾਭਟ੍ਠਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਨੁਸਨ੍ਧਿવਚਨਪਥਂ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਣ੍ਡਿਤੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਾਲੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਯੋਗਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ વੂਪਸਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਾਲੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਣ੍ਡਿਤੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ , ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਯੋਗਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ વੂਪਸਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਣ੍ਡਿਤੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ , ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਾਲੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਧਿਕਰਣਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਪਯੋਗਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ વੂਪਸਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਬਾਲੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਣ੍ਡਿਤੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਧਿਕਰਣਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਪਯੋਗਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ વੂਪਸਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਣ੍ਡਿਤੋਤ੍વੇવ ਸਙ੍ਖਂ ਗਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ।
ਉਬ੍ਬਾਹਿਕવਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਨવਮੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਨ ਅਤ੍ਥਕੁਸਲੋ ਚੇવ, ਕੋਧਨੋ ਕੁਪ੍ਪਤੀ ਚ ਯੋ।
ਪਸਾਰੇਤਾ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ, ਅਕੁਸਲੋ ਤਥੇવ ਚ॥
ਸੁਤ੍ਤਂ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ વਤ੍ਥੁਞ੍ਚ, ਆਪਤ੍ਤਿ ਅਧਿਕਰਣਂ।
ਦ੍વੇ ਦ੍વੇ ਪਕਾਸਿਤਾ ਸਬ੍ਬੇ, ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਂ વਿਜਾਨਥਾਤਿ॥
੧੦. ਅਧਿਕਰਣવੂਪਸਮવਗ੍ਗੋ
੪੫੭. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਯੋਗਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ વੂਪਸਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ ਪਯੋਗਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ વੂਪਸਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਆਪਤ੍ਤਿਯਾ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਧਿਕਰਣਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਪਯੋਗਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ વੂਪਸਮਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਨ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ।
‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਅਧਿਕਰਣਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸਮੁਟ੍ਠਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ ਪਯੋਗਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ વੂਪਸਮਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਧਿਕਰਣਸ੍ਸ વਿਨਿਚ੍ਛਯਕੁਸਲੋ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਲਜ੍ਜੀ ਚ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਲਜ੍ਜੀ ਚ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ , ਅਪ੍ਪਸ੍ਸੁਤੋ ਚ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਬਹੁਸ੍ਸੁਤੋ ਚ ਹੋਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ , ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? વਤ੍ਥੁਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਦਾਨਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਦਪਚ੍ਚਾਭਟ੍ਠਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਨੁਸਨ੍ਧਿવਚਨਪਥਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? વਤ੍ਥੁਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਨਿਦਾਨਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਪਦਪਚ੍ਚਾਭਟ੍ਠਂ ਜਾਨਾਤਿ, ਅਨੁਸਨ੍ਧਿવਚਨਪਥਂ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਅਕੁਸਲੋ ਚ ਹੋਤਿ વਿਨਯੇ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਕੁਸਲੋ ਚ ਹੋਤਿ વਿਨਯੇ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪੁਗ੍ਗਲਗਰੁ ਹੋਤਿ ਨੋ ਸਙ੍ਘਗਰੁ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ , ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ । ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਙ੍ਘਗਰੁ ਹੋਤਿ ਨੋ ਪੁਗ੍ਗਲਗਰੁ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਆਮਿਸਗਰੁ ਹੋਤਿ ਨੋ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਨਾਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਗਰੁ ਹੋਤਿ ਨੋ ਆਮਿਸਗਰੁ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਲਂ ਅਧਿਕਰਣਂ વੂਪਸਮੇਤੁ’’ਨ੍ਤਿ।
੪੫੮. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਕਾਰੇਹਿ ਸਙ੍ਘੋ ਭਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਆਕਾਰੇਹਿ ਸਙ੍ਘੋ ਭਿਜ੍ਜਤਿ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਕਮ੍ਮੇਨ, ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ, વੋਹਰਨ੍ਤੋ, ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇਨ, ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੇਨ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਾਕਾਰੇਹਿ ਸਙ੍ਘੋ ਭਿਜ੍ਜਤੀ’’ਤਿ।
‘‘ਸਙ੍ਘਰਾਜਿ ਸਙ੍ਘਰਾਜੀਤਿ, ਭਨ੍ਤੇ, વੁਚ੍ਚਤਿ। ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਸਙ੍ਘਰਾਜਿ ਹੋਤਿ ਨੋ ਚ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ? ਕਿਤ੍ਤਾવਤਾ ਚ ਪਨ ਸਙ੍ਘਰਾਜਿ ਚੇવ ਹੋਤਿ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ ਚਾ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਤਂ, ਉਪਾਲਿ, ਮਯਾ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਗਨ੍ਤੁਕવਤ੍ਤਂ। ਏવਂ ਸੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਮਯਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਆਗਨ੍ਤੁਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆਗਨ੍ਤੁਕવਤ੍ਤੇ ਨ વਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਸਙ੍ਘਰਾਜਿ ਹੋਤਿ ਨੋ ਚ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ। ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਤਂ, ਉਪਾਲਿ, ਮਯਾ ਆવਾਸਿਕਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆવਾਸਿਕવਤ੍ਤਂ। ਏવਂ ਸੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਮਯਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਆવਾਸਿਕਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਆવਾਸਿਕવਤ੍ਤੇ ਨ વਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਸਙ੍ਘਰਾਜਿ ਹੋਤਿ ਨੋ ਚ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ। ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਤਂ ਉਪਾਲਿ ਮਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗੇ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗવਤ੍ਤਂ – ਯਥਾવੁਡ੍ਢਂ ਯਥਾਰਤ੍ਤਂ ਯਥਾਪਤਿਰੂਪਂ ਅਗ੍ਗਾਸਨਂ ਅਗ੍ਗੋਦਕਂ ਅਗ੍ਗਪਿਣ੍ਡਂ। ਏવਂ ਸੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਮਯਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਨવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗੇ ਥੇਰਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਆਸਨਂ ਪਟਿਬਾਹਨ੍ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਸਙ੍ਘਰਾਜਿ ਹੋਤਿ ਨੋ ਚ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ। ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਤਂ, ਉਪਾਲਿ, ਮਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸੇਨਾਸਨੇ ਸੇਨਾਸਨવਤ੍ਤਂ – ਯਥਾવੁਡ੍ਢਂ ਯਥਾਰਤ੍ਤਂ ਯਥਾਪਤਿਰੂਪਂ। ਏવਂ ਸੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਮਯਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਨવਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਥੇਰਾਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸੇਨਾਸਨਂ ਪਟਿਬਾਹਨ੍ਤਿ। ਏવਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਸਙ੍ਘਰਾਜਿ ਹੋਤਿ ਨੋ ਚ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ। ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇਤਂ, ਉਪਾਲਿ, ਮਯਾ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਾਯ ਏਕਂ ਉਪੋਸਥਂ ਏਕਂ ਪવਾਰਣਂ ਏਕਂ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ ਏਕਂ ਕਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਂ। ਏવਂ ਸੁਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਮਯਾ ਸਿਕ੍ਖਾਪਦੇ ਤਤ੍ਥੇવ ਅਨ੍ਤੋਸੀਮਾਯ ਆવੇਨਿਭਾવਂ ਆવੇਣਿਭਾવਂ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰) ਕਰਿਤ੍વਾ ਗਣਂ ਬਨ੍ਧਿਤ੍વਾ ਆવੇਨਿਂ ਆવੇਣਿ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰) ਉਪੋਸਥਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਆવੇਨਿਂ ਪવਾਰਣਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਆવੇਨਿਂ ਸਙ੍ਘਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤਿ ਆવੇਨਿਂ ਕਮ੍ਮਾਕਮ੍ਮਾਨਿ ਕਰੋਨ੍ਤਿ। ਏવਂ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਸਙ੍ਘਰਾਜਿ ਚੇવ ਹੋਤਿ ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ ਚਾ’’ਤਿ।
ਅਧਿਕਰਣવੂਪਸਮવਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਦਸਮੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਆਪਤ੍ਤਿਂ ਅਧਿਕਰਣਂ, ਛਨ੍ਦਾ ਅਪ੍ਪਸ੍ਸੁਤੇਨ ਚ।
વਤ੍ਥੁਞ੍ਚ ਅਕੁਸਲੋ ਚ, ਪੁਗ੍ਗਲੋ ਆਮਿਸੇਨ ਚ।
ਭਿਜ੍ਜਤਿ ਸਙ੍ਘਰਾਜਿ ਚ, ਸਙ੍ਘਭੇਦੋ ਤਥੇવ ਚਾਤਿ॥
੧੧. ਸਙ੍ਘਭੇਦਕવਗ੍ਗੋ
੪੫੯. ਚੂਲ਼વ॰ ੩੫੪-੩੫੫; ਅ॰ ਨਿ॰ ੧੦.੩੮ ਆਦਯੋ ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਇਧੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਯਂ વਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਯਂ ਅવਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਿਧਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਕਮ੍ਮੇਨ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਇਧੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਯਂ વਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਯਂ ਅવਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਿਧਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਇਧੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਯਂ વਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਯਂ ਅવਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਿਧਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿ વੋਹਰਨ੍ਤੋ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਇਧੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਯਂ વਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਯਂ ਅવਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਿਧਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇਨ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ , ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਇਧੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਯਂ વਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਯਂ ਅવਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਿਧਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੇਨ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਇਧੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਯਂ વਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਯਂ ਅવਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਿਧਾਯ ਖਨ੍ਤਿਂ ਕਮ੍ਮੇਨ…ਪੇ॰… વਿਨਿਧਾਯ ਖਨ੍ਤਿਂ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ…ਪੇ॰… વਿਨਿਧਾਯ ਖਨ੍ਤਿਂ વੋਹਰਨ੍ਤੋ…ਪੇ॰… વਿਨਿਧਾਯ ਖਨ੍ਤਿਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇਨ…ਪੇ॰… વਿਨਿਧਾਯ ਖਨ੍ਤਿਂ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੇਨ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਇਧੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ ਅવਿਨਯਂ વਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਯਂ ਅવਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਿਧਾਯ ਰੁਚਿਂ ਕਮ੍ਮੇਨ…ਪੇ॰… વਿਨਿਧਾਯ ਰੁਚਿਂ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ…ਪੇ॰… વਿਨਿਧਾਯ ਰੁਚਿਂ વੋਹਰਨ੍ਤੋ…ਪੇ॰… વਿਨਿਧਾਯ ਰੁਚਿਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇਨ…ਪੇ॰… વਿਨਿਧਾਯ ਰੁਚਿਂ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੇਨ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ , ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਇਧੁਪਾਲਿ , ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਯਂ વਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਯਂ ਅવਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਿਧਾਯ ਸਞ੍ਞਂ ਕਮ੍ਮੇਨ…ਪੇ॰… વਿਨਿਧਾਯ ਸਞ੍ਞਂ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ…ਪੇ॰… વਿਨਿਧਾਯ ਸਞ੍ਞਂ વੋਹਰਨ੍ਤੋ…ਪੇ॰… વਿਨਿਧਾਯ ਸਞ੍ਞਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇਨ…ਪੇ॰… વਿਨਿਧਾਯ ਸਞ੍ਞਂ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੇਨ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨੇਰਯਿਕੋ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ’’ਤਿ।
ਸਙ੍ਘਭੇਦਕવਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਏਕਾਦਸਮੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
વਿਨਿਧਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਕਮ੍ਮੇਨ, ਉਦ੍ਦੇਸੇ વੋਹਰੇਨ ਚ।
ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇ ਸਲਾਕੇਨ, ਪਞ੍ਚੇਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਸ੍ਸਿਤਾ।
ਖਨ੍ਤਿਂ ਰੁਚਿਞ੍ਚ ਸਞ੍ਞਞ੍ਚ, ਤਯੋ ਤੇ ਪਞ੍ਚਧਾ ਨਯਾਤਿ॥
੧੨. ਦੁਤਿਯਸਙ੍ਘਭੇਦਕવਗ੍ਗੋ
੪੬੦. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਨ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨ ਨੇਰਯਿਕੋ ਨ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਨ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਨ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨ ਨੇਰਯਿਕੋ ਨ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਨ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਇਧੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ , ਅવਿਨਯਂ વਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਯਂ ਅવਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਿਧਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਕਮ੍ਮੇਨ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਨ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨ ਨੇਰਯਿਕੋ ਨ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਨ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਨ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨ ਨੇਰਯਿਕੋ ਨ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਨ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਇਧੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਯਂ વਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਯਂ ਅવਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਿਧਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਨ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨ ਨੇਰਯਿਕੋ ਨ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਨ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਨ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨ ਨੇਰਯਿਕੋ ਨ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਨ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਇਧੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਯਂ વਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਯਂ ਅવਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਿਧਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਂ વੋਹਰਨ੍ਤੋ। ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਨ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨ ਨੇਰਯਿਕੋ ਨ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਨ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਨ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨ ਨੇਰਯਿਕੋ ਨ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਨ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਇਧੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਯਂ વਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਯਂ ਅવਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਿਧਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇਨ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਨ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨ ਨੇਰਯਿਕੋ ਨ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਨ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਨ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨ ਨੇਰਯਿਕੋ ਨ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਨ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਇਧੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਯਂ વਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਯਂ ਅવਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਿਧਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੇਨ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਨ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨ ਨੇਰਯਿਕੋ ਨ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਨ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਨ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨ ਨੇਰਯਿਕੋ ਨ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਨ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਇਧੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਯਂ વਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਯਂ ਅવਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਿਧਾਯ ਖਨ੍ਤਿਂ ਕਮ੍ਮੇਨ…ਪੇ॰… ਅવਿਨਿਧਾਯ ਖਨ੍ਤਿਂ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ…ਪੇ॰… ਅવਿਨਿਧਾਯ ਖਨ੍ਤਿਂ વੋਹਰਨ੍ਤੋ…ਪੇ॰… ਅવਿਨਿਧਾਯ ਖਨ੍ਤਿਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇਨ…ਪੇ॰… ਅવਿਨਿਧਾਯ ਖਨ੍ਤਿਂ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੇਨ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਨ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨ ਨੇਰਯਿਕੋ ਨ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਨ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ , ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਨ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨ ਨੇਰਯਿਕੋ ਨ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਨ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਇਧੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਯਂ વਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਯਂ ਅવਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਿਧਾਯ ਰੁਚਿਂ ਕਮ੍ਮੇਨ…ਪੇ॰… ਅવਿਨਿਧਾਯ ਰੁਚਿਂ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ…ਪੇ॰… ਅવਿਨਿਧਾਯ ਰੁਚਿਂ વੋਹਰਨ੍ਤੋ…ਪੇ॰… ਅવਿਨਿਧਾਯ ਰੁਚਿਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇਨ…ਪੇ॰… ਅવਿਨਿਧਾਯ ਰੁਚਿਂ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੇਨ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਨ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨ ਨੇਰਯਿਕੋ ਨ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਨ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ।
‘‘ਅਪਰੇਹਿਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਨ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨ ਨੇਰਯਿਕੋ ਨ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਨ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਇਧੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਯਂ વਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, વਿਨਯਂ ਅવਿਨਯੋਤਿ ਦੀਪੇਤਿ, ਅવਿਨਿਧਾਯ ਸਞ੍ਞਂ ਕਮ੍ਮੇਨ…ਪੇ॰… ਅવਿਨਿਧਾਯ ਸਞ੍ਞਂ ਉਦ੍ਦੇਸੇਨ…ਪੇ॰… ਅવਿਨਿਧਾਯ ਸਞ੍ਞਂ વੋਹਰਨ੍ਤੋ…ਪੇ॰… ਅવਿਨਿਧਾਯ ਸਞ੍ਞਂ ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇਨ…ਪੇ॰… ਅવਿਨਿਧਾਯ ਸਞ੍ਞਂ ਸਲਾਕਗ੍ਗਾਹੇਨ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਙ੍ਘਭੇਦਕੋ ਨ ਆਪਾਯਿਕੋ ਨ ਨੇਰਯਿਕੋ ਨ ਕਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਨ ਅਤੇਕਿਚ੍ਛੋ’’ਤਿ।
ਦੁਤਿਯਸਙ੍ਘਭੇਦਕવਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਦ੍વਾਦਸਮੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਅવਿਨਿਧਾਯ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਕਮ੍ਮੇਨ, ਉਦ੍ਦੇਸੇ વੋਹਰੇਨ ਚ।
ਅਨੁਸ੍ਸਾવਨੇ ਸਲਾਕੇਨ, ਪਞ੍ਚੇਤੇ ਦਿਟ੍ਠਿਨਿਸ੍ਸਿਤਾ॥
ਖਨ੍ਤਿਂ ਰੁਚਿਞ੍ਚ ਸਞ੍ਞਞ੍ਚ, ਤਯੋ ਤੇ ਪਞ੍ਚਧਾ ਨਯਾ॥
ਹੇਟ੍ਠਿਮੇ ਕਣ੍ਹਪਕ੍ਖਮ੍ਹਿ, ਸਮવੀਸਤਿ વਿਧੀ ਯਥਾ।
ਤਥੇવ ਸੁਕ੍ਕਪਕ੍ਖਮ੍ਹਿ, ਸਮવੀਸਤਿ ਜਾਨਥਾਤਿ॥
੧੩. ਆવਾਸਿਕવਗ੍ਗੋ
੪੬੧. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਆવਾਸਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਥਾਭਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਨਿਰਯੇ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਆવਾਸਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਥਾਭਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਨਿਰਯੇ । ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਪਰਿਭੋਗੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਆવਾਸਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਥਾਭਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਨਿਰਯੇ।
‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਆવਾਸਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਥਾਭਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਸਗ੍ਗੇ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਙ੍ਘਿਕਂ ਨ ਪੁਗ੍ਗਲਿਕਪਰਿਭੋਗੇਨ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਆવਾਸਿਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਯਥਾਭਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਸਗ੍ਗੇ’’ਤਿ।
੪੬੨. ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਧਮ੍ਮਿਕਾ વਿਨਯਬ੍ਯਾਕਰਣਾ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਅਧਮ੍ਮਿਕਾ વਿਨਯਬ੍ਯਾਕਰਣਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਇਧੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ, ਅવਿਨਯਂ વਿਨਯੋਤਿ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ, વਿਨਯਂ ਅવਿਨਯੋਤਿ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ , ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤਿ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਅਧਮ੍ਮਿਕਾ વਿਨਯਬ੍ਯਾਕਰਣਾ। ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਧਮ੍ਮਿਕਾ વਿਨਯਬ੍ਯਾਕਰਣਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਇਧੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਅਧਮ੍ਮਂ ਅਧਮ੍ਮੋਤਿ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ, ਧਮ੍ਮਂ ਧਮ੍ਮੋਤਿ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ, ਅવਿਨਯਂ ਅવਿਨਯੋਤਿ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ, વਿਨਯਂ વਿਨਯੋਤਿ ਪਰਿਣਾਮੇਤਿ, ਅਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਨ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ, ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ ਨ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਦਤਿ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮਿਕਾ વਿਨਯਬ੍ਯਾਕਰਣਾ’’ਤਿ।
੪੬੩. ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੨੭੨-੨੮੫ ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਕੋ ਯਥਾਭਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਨਿਰਯੇ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਕੋ ਯਥਾਭਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਨਿਰਯੇ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਕੋ ਯਥਾਭਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਨਿਰਯੇ।
ਅ॰ ਨਿ॰ ੫.੨੭੨-੨੮੫ ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਕੋ ਯਥਾਭਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਸਗ੍ਗੇ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਉਦ੍ਦਿਟ੍ਠਾਨੁਦ੍ਦਿਟ੍ਠਂ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਭਤ੍ਤੁਦ੍ਦੇਸਕੋ ਯਥਾਭਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਸਗ੍ਗੇ’’ਤਿ।
੪੬੪. ‘‘ਕਤਿਹਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸੇਨਾਸਨਪਞ੍ਞਾਪਕੋ…ਪੇ॰… ਭਣ੍ਡਾਗਾਰਿਕੋ…ਪੇ॰… ਚੀવਰਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕੋ…ਪੇ॰… ਚੀવਰਭਾਜਕੋ…ਪੇ॰… ਯਾਗੁਭਾਜਕੋ…ਪੇ॰… ਫਲਭਾਜਕੋ…ਪੇ॰… ਖਜ੍ਜਭਾਜਕੋ…ਪੇ॰… ਅਪ੍ਪਮਤ੍ਤਕવਿਸ੍ਸਜ੍ਜਕੋ…ਪੇ॰… ਸਾਟਿਯਗ੍ਗਾਹਾਪਕੋ…ਪੇ॰… ਪਤ੍ਤਗ੍ਗਾਹਾਪਕੋ…ਪੇ॰… ਆਰਾਮਿਕਪੇਸਕੋ…ਪੇ॰… ਸਾਮਣੇਰਪੇਸਕੋ ਯਥਾਭਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਨਿਰਯੇ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਾਮਣੇਰਪੇਸਕੋ ਯਥਾਭਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਨਿਰਯੇ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪੇਸਿਤਾਪੇਸਿਤਂ ਨ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਾਮਣੇਰਪੇਸਕੋ ਯਥਾਭਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਨਿਰਯੇ। ਪਞ੍ਚਹੁਪਾਲਿ, ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਾਮਣੇਰਪੇਸਕੋ ਯਥਾਭਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਸਗ੍ਗੇ। ਕਤਮੇਹਿ ਪਞ੍ਚਹਿ? ਨ ਛਨ੍ਦਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਦੋਸਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਮੋਹਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਨ ਭਯਾਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ, ਪੇਸਿਤਾਪੇਸਿਤਂ ਜਾਨਾਤਿ – ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚਹਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ ਸਾਮਣੇਰਪੇਸਕੋ ਯਥਾਭਤਂ ਨਿਕ੍ਖਿਤ੍ਤੋ ਏવਂ ਸਗ੍ਗੇ’’ਤਿ।
ਆવਾਸਿਕવਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਤੇਰਸਮੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਆવਾਸਿਕਬ੍ਯਾਕਰਣਾ , ਭਤ੍ਤੁਸੇਨਾਸਨਾਨਿ ਚ।
ਭਣ੍ਡਚੀવਰਗ੍ਗਾਹੋ ਚ, ਚੀવਰਸ੍ਸ ਚ ਭਾਜਕੋ॥
ਯਾਗੁ ਫਲਂ ਖਜ੍ਜਕਞ੍ਚ, ਅਪ੍ਪਸਾਟਿਯਗਾਹਕੋ।
ਪਤ੍ਤੋ ਆਰਾਮਿਕੋ ਚੇવ, ਸਾਮਣੇਰੇਨ ਪੇਸਕੋਤਿ॥
੧੪. ਕਥਿਨਤ੍ਥਾਰવਗ੍ਗੋ
੪੬੫. ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਨਿਸਂਸਾ ਕਥਿਨਤ੍ਥਾਰੇ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਆਨਿਸਂਸਾ ਕਥਿਨਤ੍ਥਾਰੇ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਅਨਾਮਨ੍ਤਚਾਰੋ, ਅਸਮਾਦਾਨਚਾਰੋ, ਗਣਭੋਜਨਂ, ਯਾવਦਤ੍ਥਚੀવਰਂ, ਯੋ ਚ ਤਤ੍ਥ ਚੀવਰੁਪ੍ਪਾਦੋ ਸੋ ਨੇਸਂ ਭવਿਸ੍ਸਤਿ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਆਨਿਸਂਸਾ ਕਥਿਨਤ੍ਥਾਰੇ’’ਤਿ।
੪੬੬. ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਆਦੀਨવਾ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਪਜਾਨਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਤੋ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਆਦੀਨવਾ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਪਜਾਨਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਤੋ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਦੁਕ੍ਖਂ ਸੁਪਤਿ, ਦੁਕ੍ਖਂ ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਪਾਪਕਂ ਸੁਪਿਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਦੇવਤਾ ਨ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਅਸੁਚਿ ਮੁਚ੍ਚਤਿ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਆਦੀਨવਾ ਮੁਟ੍ਠਸ੍ਸਤਿਸ੍ਸ ਅਸਮ੍ਪਜਾਨਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਤੋ। ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਆਨਿਸਂਸਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤਿਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਜਾਨਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਤੋ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਸੁਖਂ ਸੁਪਤਿ, ਸੁਖਂ ਪਟਿਬੁਜ੍ਝਤਿ, ਨ ਪਾਪਕਂ ਸੁਪਿਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ, ਦੇવਤਾ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿ, ਅਸੁਚਿ ਨ ਮੁਚ੍ਚਤਿ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਆਨਿਸਂਸਾ ਉਪਟ੍ਠਿਤਸ੍ਸਤਿਸ੍ਸ ਸਮ੍ਪਜਾਨਸ੍ਸ ਨਿਦ੍ਦਂ ਓਕ੍ਕਮਤੋ’’ਤਿ।
੪੬੭. ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, ਅવਨ੍ਦਿਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, ਅવਨ੍ਦਿਯਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਅਨ੍ਤਰਘਰਂ ਪવਿਟ੍ਠੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਰਚ੍ਛਗਤੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਓਤਮਸਿਕੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਅਸਮਨ੍ਨਾਹਰਨ੍ਤੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਸੁਤ੍ਤੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਅવਨ੍ਦਿਯਾ।
‘‘ਅਪਰੇਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਅવਨ੍ਦਿਯਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਯਾਗੁਪਾਨੇ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਭਤ੍ਤਗ੍ਗੇ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਏਕਾવਤ੍ਤੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਅਞ੍ਞવਿਹਿਤੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਨਗ੍ਗੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਅવਨ੍ਦਿਯਾ।
‘‘ਅਪਰੇਪਿ , ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਅવਨ੍ਦਿਯਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਖਾਦਨ੍ਤੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਉਚ੍ਚਾਰਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਪਸ੍ਸਾવਂ ਕਰੋਨ੍ਤੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਉਕ੍ਖਿਤ੍ਤਕੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਅવਨ੍ਦਿਯਾ।
‘‘ਅਪਰੇਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਅવਨ੍ਦਿਯਾ । ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਪੁਰੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਪਚ੍ਛਾ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਅਨੁਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਨਾਨਾਸਂવਾਸਕੋ વੁਡ੍ਢਤਰੋ ਅਧਮ੍ਮવਾਦੀ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਮਾਤੁਗਾਮੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਪਣ੍ਡਕੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਅવਨ੍ਦਿਯਾ।
‘‘ਅਪਰੇਪਿ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਅવਨ੍ਦਿਯਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਪਾਰਿવਾਸਿਕੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਮੂਲਾਯਪਟਿਕਸ੍ਸਨਾਰਹੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਮਾਨਤ੍ਤਾਰਹੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਮਾਨਤ੍ਤਚਾਰਿਕੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ, ਅਬ੍ਭਾਨਾਰਹੋ ਅવਨ੍ਦਿਯੋ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ ਅવਨ੍ਦਿਯਾ’’ਤਿ।
੪੬੮. ‘‘ਕਤਿ ਨੁ ਖੋ, ਭਨ੍ਤੇ, વਨ੍ਦਿਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਪਞ੍ਚਿਮੇ, ਉਪਾਲਿ, વਨ੍ਦਿਯਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਪਚ੍ਛਾ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੇਨ ਪੁਰੇ ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ વਨ੍ਦਿਯੋ, ਨਾਨਾਸਂવਾਸਕੋ વੁਡ੍ਢਤਰੋ ਧਮ੍ਮવਾਦੀ વਨ੍ਦਿਯੋ, ਆਚਰਿਯੋ વਨ੍ਦਿਯੋ, ਉਪਜ੍ਝਾਯੋ વਨ੍ਦਿਯੋ, ਸਦੇવਕੇ ਲੋਕੇ ਸਮਾਰਕੇ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਕੇ ਸਸ੍ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਿਯਾ ਪਜਾਯ ਸਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਯ ਤਥਾਗਤੋ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ વਨ੍ਦਿਯੋ – ਇਮੇ ਖੋ, ਉਪਾਲਿ, ਪਞ੍ਚ વਨ੍ਦਿਯਾ’’ਤਿ।
੪੬੯. ‘‘ਨવਕਤਰੇਨ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ વੁਡ੍ਢਤਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਨ੍ਤੇਨ ਕਤਿ ਧਮ੍ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਪਾਦਾ વਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ? ‘‘ਨવਕਤਰੇਨੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ વੁਡ੍ਢਤਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਨ੍ਤੇਨ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਪਾਦਾ વਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਨવਕਤਰੇਨੁਪਾਲਿ, ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ વੁਡ੍ਢਤਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਨ੍ਤੇਨ ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਰਿਤ੍વਾ, ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਪਗ੍ਗਹੇਤ੍વਾ , ਉਭੋਹਿ ਪਾਣਿਤਲੇਹਿ ਪਾਦਾਨਿ ਪਰਿਸਮ੍ਬਾਹਨ੍ਤੇਨ, ਪੇਮਞ੍ਚ ਗਾਰવਞ੍ਚ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਪਾਦਾ વਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾ – ਨવਕਤਰੇਨੁਪਾਲਿ ਭਿਕ੍ਖੁਨਾ વੁਡ੍ਢਤਰਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਪਾਦੇ વਨ੍ਦਨ੍ਤੇਨ ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਅਜ੍ਝਤ੍ਤਂ ਉਪਟ੍ਠਾਪੇਤ੍વਾ ਪਾਦਾ વਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ।
ਕਥਿਨਤ੍ਥਾਰવਗ੍ਗੋ ਨਿਟ੍ਠਿਤੋ ਚੁਦ੍ਦਸਮੋ।
ਤਸ੍ਸੁਦ੍ਦਾਨਂ –
ਕਥਿਨਤ੍ਥਾਰਨਿਦ੍ਦਾ ਚ, ਅਨ੍ਤਰਾ ਯਾਗੁਖਾਦਨੇ।
ਪੁਰੇ ਚ ਪਾਰਿવਾਸਿ ਚ, વਨ੍ਦਿਯੋ વਨ੍ਦਿਤਬ੍ਬਕਨ੍ਤਿ॥
ਉਪਾਲਿਪਞ੍ਚਕਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ।
ਤੇਸਂ વਗ੍ਗਾਨਂ ਉਦ੍ਦਾਨਂ
ਅਨਿਸ੍ਸਿਤੇਨ ਕਮ੍ਮਞ੍ਚ, વੋਹਾਰਾવਿਕਮ੍ਮੇਨ ਚ।
ਚੋਦਨਾ ਚ ਧੁਤਙ੍ਗਾ ਚ, ਮੁਸਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਮੇવ ਚ॥
ਉਬ੍ਬਾਹਿਕਾਧਿਕਰਣਂ, ਭੇਦਕਾ ਪਞ੍ਚਮਾ ਪੁਰੇ।
ਆવਾਸਿਕਾ ਕਥਿਨਞ੍ਚ, ਚੁਦ੍ਦਸਾ ਸੁਪ੍ਪਕਾਸਿਤਾਤਿ॥