៤. សច្ចវិភង្គោ
១. សុត្តន្តភាជនីយំ
១៨៩. ចត្តារិ អរិយសច្ចានិ – ទុក្ខំ អរិយសច្ចំ, ទុក្ខសមុទយំ ទុក្ខសមុទយោ (ស្យា.) អរិយសច្ចំ, ទុក្ខនិរោធំ ទុក្ខនិរោធោ (ស្យា.) អរិយសច្ចំ, ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា អរិយសច្ចំ។
១. ទុក្ខសច្ចំ
១៩០. តត្ថ កតមំ ទុក្ខំ អរិយសច្ចំ? ជាតិបិ ទុក្ខា, ជរាបិ ទុក្ខា, មរណម្បិ ទុក្ខំ, សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសាបិ ទុក្ខា, អប្បិយេហិ សម្បយោគោ ទុក្ខោ, បិយេហិ វិប្បយោគោ ទុក្ខោ, យំ បិច្ឆំ ន លភតិ តម្បិ ទុក្ខំ, សំខិត្តេន បញ្ចុបាទានក្ខន្ធា ទុក្ខា។
១៩១. តត្ថ កតមា ជាតិ? យា តេសំ តេសំ សត្តានំ តម្ហិ តម្ហិ សត្តនិកាយេ ជាតិ សញ្ជាតិ ឱក្កន្តិ អភិនិព្ពត្តិ ខន្ធានំ បាតុភាវោ អាយតនានំ បដិលាភោ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ជាតិ’’។
១៩២. តត្ថ កតមា ជរា? យា តេសំ តេសំ សត្តានំ តម្ហិ តម្ហិ សត្តនិកាយេ ជរា ជីរណតា ខណ្ឌិច្ចំ បាលិច្ចំ វលិត្តចតា អាយុនោ សំហានិ ឥន្ទ្រិយានំ បរិបាកោ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ជរា’’។
១៩៣. តត្ថ កតមំ មរណំ? យា តេសំ តេសំ សត្តានំ តម្ហា តម្ហា សត្តនិកាយា ចុតិ ចវនតា ភេទោ អន្តរធានំ មច្ចុ មរណំ កាលកិរិយា ខន្ធានំ ភេទោ កឡេវរស្ស និក្ខេបោ ជីវិតិន្ទ្រិយស្សុបច្ឆេទោ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘មរណំ’’។
១៩៤. តត្ថ កតមោ សោកោ? ញាតិព្យសនេន វា ផុដ្ឋស្ស ភោគព្យសនេន វា ផុដ្ឋស្ស រោគព្យសនេន វា ផុដ្ឋស្ស សីលព្យសនេន វា ផុដ្ឋស្ស ទិដ្ឋិព្យសនេន វា ផុដ្ឋស្ស អញ្ញតរញ្ញតរេន ព្យសនេន សមន្នាគតស្ស អញ្ញតរញ្ញតរេន ទុក្ខធម្មេន ផុដ្ឋស្ស សោកោ សោចនា សោចិតត្តំ អន្តោសោកោ អន្តោបរិសោកោ ចេតសោ បរិជ្ឈាយនា ទោមនស្សំ សោកសល្លំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សោកោ’’។
១៩៥. តត្ថ កតមោ បរិទេវោ? ញាតិព្យសនេន វា ផុដ្ឋស្ស ភោគព្យសនេន វា ផុដ្ឋស្ស រោគព្យសនេន វា ផុដ្ឋស្ស សីលព្យសនេន វា ផុដ្ឋស្ស ទិដ្ឋិព្យសនេន វា ផុដ្ឋស្ស អញ្ញតរញ្ញតរេន ព្យសនេន សមន្នាគតស្ស អញ្ញតរញ្ញតរេន ទុក្ខធម្មេន ផុដ្ឋស្ស អាទេវោ បរិទេវោ អាទេវនា បរិទេវនា អាទេវិតត្តំ បរិទេវិតត្តំ វាចា បលាបោ វិប្បលាបោ លាលប្បោ លាលប្បនា លាលប្បិតត្តំ លាលបោ លាលបនា លាលបិតត្តំ (ស្យា.) – អយំ វុច្ចតិ ‘‘បរិទេវោ’’។
១៩៦. តត្ថ កតមំ ទុក្ខំ? យំ កាយិកំ អសាតំ កាយិកំ ទុក្ខំ កាយសម្ផស្សជំ អសាតំ ទុក្ខំ វេទយិតំ កាយសម្ផស្សជា អសាតា ទុក្ខា វេទនា – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខំ’’។
១៩៧. តត្ថ កតមំ ទោមនស្សំ? យំ ចេតសិកំ អសាតំ ចេតសិកំ ទុក្ខំ ចេតោសម្ផស្សជំ អសាតំ ទុក្ខំ វេទយិតំ ចេតោសម្ផស្សជា អសាតា ទុក្ខា វេទនា – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទោមនស្សំ’’។
១៩៨. តត្ថ កតមោ ឧបាយាសោ? ញាតិព្យសនេន វា ផុដ្ឋស្ស ភោគព្យសនេន វា ផុដ្ឋស្ស រោគព្យសនេន វា ផុដ្ឋស្ស សីលព្យសនេន វា ផុដ្ឋស្ស ទិដ្ឋិព្យសនេន វា ផុដ្ឋស្ស អញ្ញតរញ្ញតរេន ព្យសនេន សមន្នាគតស្ស អញ្ញតរញ្ញតរេន ទុក្ខធម្មេន ផុដ្ឋស្ស អាយាសោ ឧបាយាសោ អាយាសិតត្តំ ឧបាយាសិតត្តំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ឧបាយាសោ’’។
១៩៩. តត្ថ កតមោ អប្បិយេហិ សម្បយោគោ ទុក្ខោ? ឥធ យស្ស តេ ហោន្តិ អនិដ្ឋា អកន្តា អមនាបា រូបា សទ្ទា គន្ធា រសា ផោដ្ឋព្ពា, យេ វា បនស្ស តេ ហោន្តិ អនត្ថកាមា អហិតកាមា អផាសុកកាមា អយោគក្ខេមកាមា; យា តេហិ សង្គតិ សមាគមោ សមោធានំ មិស្សីភាវោ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘អប្បិយេហិ សម្បយោគោ ទុក្ខោ’’។
២០០. តត្ថ កតមោ បិយេហិ វិប្បយោគោ ទុក្ខោ? ឥធ យស្ស តេ ហោន្តិ ឥដ្ឋា កន្តា មនាបា រូបា សទ្ទា គន្ធា រសា ផោដ្ឋព្ពា, យេ វា បនស្ស តេ ហោន្តិ អត្ថកាមា ហិតកាមា ផាសុកកាមា យោគក្ខេមកាមា មាតា វា បិតា វា ភាតា វា ភគិនី វា មិត្តា វា អមច្ចា វា ញាតី វា សាលោហិតា វា; យា តេហិ អសង្គតិ អសមាគមោ អសមោធានំ អមិស្សីភាវោ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘បិយេហិ វិប្បយោគោ ទុក្ខោ’’។
២០១. តត្ថ កតមំ យម្បិច្ឆំ ន លភតិ តម្បិ ទុក្ខំ? ជាតិធម្មានំ សត្តានំ ឯវំ ឥច្ឆា ឧប្បជ្ជតិ – ‘‘អហោ វត, មយំ ន ជាតិធម្មា អស្សាម; ន ច, វត, នោ ជាតិ អាគច្ឆេយ្យា’’តិ! ន ខោ បនេតំ ឥច្ឆាយ បត្តព្ពំ។ ឥទម្បិ ‘‘យម្បិច្ឆំ ន លភតិ តម្បិ ទុក្ខំ’’។
ជរាធម្មានំ សត្តានំ…បេ.… ព្យាធិធម្មានំ សត្តានំ…បេ.… មរណធម្មានំ សត្តានំ…បេ.… សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសធម្មានំ សត្តានំ ឯវំ ឥច្ឆា ឧប្បជ្ជតិ – ‘‘អហោ វត, មយំ ន សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសធម្មា អស្សាម; ន ច, វត, នោ សោកបរិទេវទុក្ខទោមនស្សុបាយាសា អាគច្ឆេយ្យុ’’ន្តិ! ន ខោ បនេតំ ឥច្ឆាយ បត្តព្ពំ។ ឥទម្បិ ‘‘យម្បិច្ឆំ ន លភតិ តម្បិ ទុក្ខំ’’។
២០២. តត្ថ កតមេ សំខិត្តេន បញ្ចុបាទានក្ខន្ធា ទុក្ខា? សេយ្យថិទំ – រូបុបាទានក្ខន្ធោ, វេទនុបាទានក្ខន្ធោ, សញ្ញុបាទានក្ខន្ធោ, សង្ខារុបាទានក្ខន្ធោ, វិញ្ញាណុបាទានក្ខន្ធោ។ ឥមេ វុច្ចន្តិ ‘‘សំខិត្តេន បញ្ចុបាទានក្ខន្ធា ទុក្ខា’’។
ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខំ អរិយសច្ចំ’’។
២. សមុទយសច្ចំ
២០៣. តត្ថ កតមំ ទុក្ខសមុទយំ អរិយសច្ចំ? យាយំ តណ្ហា បោនោភវិកា បោនោព្ភវិកា (ស្យា. ក.) នន្ទិរាគសហគតា តត្រតត្រាភិនន្ទិនី, សេយ្យថិទំ – កាមតណ្ហា, ភវតណ្ហា, វិភវតណ្ហា។
សា ខោ បនេសា តណ្ហា កត្ថ ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, កត្ថ និវិសមានា និវិសតិ? យំ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
កិញ្ច លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ? ចក្ខុំ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។ សោតំ លោកេ…បេ.… ឃានំ លោកេ… ជិវ្ហា លោកេ… កាយោ លោកេ… មនោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
រូបា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។ សទ្ទា លោកេ…បេ.… គន្ធា លោកេ… រសា លោកេ… ផោដ្ឋព្ពា លោកេ… ធម្មា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
ចក្ខុវិញ្ញាណំ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។ សោតវិញ្ញាណំ លោកេ…បេ.… ឃានវិញ្ញាណំ លោកេ… ជិវ្ហាវិញ្ញាណំ លោកេ… កាយវិញ្ញាណំ លោកេ… មនោវិញ្ញាណំ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
ចក្ខុសម្ផស្សោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។ សោតសម្ផស្សោ លោកេ…បេ.… ឃានសម្ផស្សោ លោកេ… ជិវ្ហាសម្ផស្សោ លោកេ… កាយសម្ផស្សោ លោកេ… មនោសម្ផស្សោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
ចក្ខុសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។ សោតសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ…បេ.… ឃានសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ… ជិវ្ហាសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ… កាយសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ… មនោសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
រូបសញ្ញា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។ សទ្ទសញ្ញា លោកេ…បេ.… គន្ធសញ្ញា លោកេ… រសសញ្ញា លោកេ… ផោដ្ឋព្ពសញ្ញា លោកេ… ធម្មសញ្ញា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
រូបសញ្ចេតនា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។ សទ្ទសញ្ចេតនា លោកេ…បេ.… គន្ធសញ្ចេតនា លោកេ… រសសញ្ចេតនា លោកេ… ផោដ្ឋព្ពសញ្ចេតនា លោកេ… ធម្មសញ្ចេតនា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
រូបតណ្ហា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។ សទ្ទតណ្ហា លោកេ…បេ.… គន្ធតណ្ហា លោកេ… រសតណ្ហា លោកេ… ផោដ្ឋព្ពតណ្ហា លោកេ… ធម្មតណ្ហា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
រូបវិតក្កោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ ។ សទ្ទវិតក្កោ លោកេ…បេ.… គន្ធវិតក្កោ លោកេ… រសវិតក្កោ លោកេ… ផោដ្ឋព្ពវិតក្កោ លោកេ… ធម្មវិតក្កោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
រូបវិចារោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។ សទ្ទវិចារោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ , ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។ គន្ធវិចារោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។ រសវិចារោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។ ផោដ្ឋព្ពវិចារោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។ ធម្មវិចារោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា ឧប្បជ្ជមានា ឧប្បជ្ជតិ, ឯត្ថ និវិសមានា និវិសតិ។
ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខសមុទយំ អរិយសច្ចំ’’។
៣. និរោធសច្ចំ
២០៤. តត្ថ កតមំ ទុក្ខនិរោធំ អរិយសច្ចំ? យោ តស្សាយេវ តណ្ហាយ អសេសវិរាគនិរោធោ ចាគោ បដិនិស្សគ្គោ មុត្តិ អនាលយោ។
សា ខោ បនេសា តណ្ហា កត្ថ បហីយមានា បហីយតិ, កត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ? យំ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ, ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
កិញ្ច លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ? ចក្ខុំ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។ សោតំ លោកេ…បេ.… ឃានំ លោកេ… ជិវ្ហា លោកេ… កាយោ លោកេ… មនោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
រូបា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។ សទ្ទា លោកេ…បេ.… គន្ធា លោកេ… រសា លោកេ… ផោដ្ឋព្ពា លោកេ… ធម្មា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
ចក្ខុវិញ្ញាណំ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។ សោតវិញ្ញាណំ លោកេ…បេ.… ឃានវិញ្ញាណំ លោកេ… ជិវ្ហាវិញ្ញាណំ លោកេ… កាយវិញ្ញាណំ លោកេ… មនោវិញ្ញាណំ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
ចក្ខុសម្ផស្សោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។ សោតសម្ផស្សោ លោកេ…បេ.… ឃានសម្ផស្សោ លោកេ… ជិវ្ហាសម្ផស្សោ លោកេ… កាយសម្ផស្សោ លោកេ… មនោសម្ផស្សោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
ចក្ខុសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។ សោតសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ…បេ.… ឃានសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ… ជិវ្ហាសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ… កាយសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ… មនោសម្ផស្សជា វេទនា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
រូបសញ្ញា លោកេ… សទ្ទសញ្ញា លោកេ… គន្ធសញ្ញា លោកេ… រសសញ្ញា លោកេ… ផោដ្ឋព្ពសញ្ញា លោកេ… ធម្មសញ្ញា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
រូបសញ្ចេតនា លោកេ… សទ្ទសញ្ចេតនា លោកេ… គន្ធសញ្ចេតនា លោកេ… រសសញ្ចេតនា លោកេ… ផោដ្ឋព្ពសញ្ចេតនា លោកេ… ធម្មសញ្ចេតនា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
រូបតណ្ហា លោកេ… សទ្ទតណ្ហា លោកេ… គន្ធតណ្ហា លោកេ… រសតណ្ហា លោកេ… ផោដ្ឋព្ពតណ្ហា លោកេ… ធម្មតណ្ហា លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
រូបវិតក្កោ លោកេ… សទ្ទវិតក្កោ លោកេ… គន្ធវិតក្កោ លោកេ… រសវិតក្កោ លោកេ… ផោដ្ឋព្ពវិតក្កោ លោកេ… ធម្មវិតក្កោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
រូបវិចារោ លោកេ… សទ្ទវិចារោ លោកេ… គន្ធវិចារោ លោកេ… រសវិចារោ លោកេ… ផោដ្ឋព្ពវិចារោ លោកេ… ធម្មវិចារោ លោកេ បិយរូបំ សាតរូបំ។ ឯត្ថេសា តណ្ហា បហីយមានា បហីយតិ, ឯត្ថ និរុជ្ឈមានា និរុជ្ឈតិ។
ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធំ អរិយសច្ចំ’’។
៤. មគ្គសច្ចំ
២០៥. តត្ថ កតមំ ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា អរិយសច្ចំ? អយមេវ អរិយោ អដ្ឋង្គិកោ មគ្គោ, សេយ្យថិទំ – សម្មាទិដ្ឋិ, សម្មាសង្កប្បោ, សម្មាវាចា, សម្មាកម្មន្តោ, សម្មាអាជីវោ, សម្មាវាយាមោ, សម្មាសតិ, សម្មាសមាធិ។
តត្ថ កតមា សម្មាទិដ្ឋិ? ទុក្ខេ ញាណំ, ទុក្ខសមុទយេ ញាណំ, ទុក្ខនិរោធេ ញាណំ, ទុក្ខនិរោធគាមិនិយា បដិបទាយ ញាណំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាទិដ្ឋិ’’។
តត្ថ កតមោ សម្មាសង្កប្បោ? នេក្ខម្មសង្កប្បោ, អព្យាបាទសង្កប្បោ, អវិហិំសាសង្កប្បោ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាសង្កប្បោ’’។
តត្ថ កតមា សម្មាវាចា? មុសាវាទា វេរមណី, បិសុណាយ វាចាយ វេរមណី, ផរុសាយ វាចាយ វេរមណី, សម្ផប្បលាបា វេរមណី – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាវាចា’’។
តត្ថ កតមោ សម្មាកម្មន្តោ? បាណាតិបាតា វេរមណី, អទិន្នាទានា វេរមណី, កាមេសុមិច្ឆាចារា វេរមណី – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាកម្មន្តោ’’។
តត្ថ កតមោ សម្មាអាជីវោ? ឥធ អរិយសាវកោ មិច្ឆាអាជីវំ បហាយ សម្មាអាជីវេន ជីវិកំ កប្បេតិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាអាជីវោ’’។
តត្ថ កតមោ សម្មាវាយាមោ? ឥធ ភិក្ខុ អនុប្បន្នានំ បាបកានំ អកុសលានំ ធម្មានំ អនុប្បាទាយ ឆន្ទំ ជនេតិ, វាយមតិ, វីរិយំ អារភតិ, ចិត្តំ បគ្គណ្ហាតិ, បទហតិ។ ឧប្បន្នានំ បាបកានំ អកុសលានំ ធម្មានំ បហានាយ ឆន្ទំ ជនេតិ, វាយមតិ, វីរិយំ អារភតិ, ចិត្តំ បគ្គណ្ហាតិ, បទហតិ។ អនុប្បន្នានំ កុសលានំ ធម្មានំ ឧប្បាទាយ ឆន្ទំ ជនេតិ, វាយមតិ, វីរិយំ អារភតិ, ចិត្តំ បគ្គណ្ហាតិ, បទហតិ។ ឧប្បន្នានំ កុសលានំ ធម្មានំ ឋិតិយា អសម្មោសាយ ភិយ្យោភាវាយ វេបុល្លាយ ភាវនាយ បារិបូរិយា ឆន្ទំ ជនេតិ, វាយមតិ, វីរិយំ អារភតិ, ចិត្តំ បគ្គណ្ហាតិ, បទហតិ។ អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាវាយាមោ’’។
តត្ថ កតមា សម្មាសតិ? ឥធ ភិក្ខុ កាយេ កាយានុបស្សី វិហរតិ អាតាបី សម្បជានោ សតិមា, វិនេយ្យ លោកេ អភិជ្ឈាទោមនស្សំ។ វេទនាសុ…បេ.… ចិត្តេ…បេ.… ធម្មេសុ ធម្មានុបស្សី វិហរតិ អាតាបី សម្បជានោ សតិមា, វិនេយ្យ លោកេ អភិជ្ឈាទោមនស្សំ។ អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាសតិ’’។
តត្ថ កតមោ សម្មាសមាធិ? ឥធ ភិក្ខុ វិវិច្ចេវ កាមេហិ, វិវិច្ច អកុសលេហិ ធម្មេហិ, សវិតក្កំ សវិចារំ វិវេកជំ បីតិសុខំ បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ។ វិតក្កវិចារានំ វូបសមា, អជ្ឈត្តំ សម្បសាទនំ, ចេតសោ ឯកោទិភាវំ អវិតក្កំ អវិចារំ សមាធិជំ បីតិសុខំ ទុតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ។ បីតិយា ច វិរាគា, ឧបេក្ខកោ ច វិហរតិ, សតោ ច សម្បជានោ, សុខញ្ច កាយេន បដិសំវេទេតិ, យំ តំ អរិយា អាចិក្ខន្តិ – ‘‘ឧបេក្ខកោ សតិមា សុខវិហារី’’តិ, តតិយំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ។ សុខស្ស ច បហានា, ទុក្ខស្ស ច បហានា, បុព្ពេវ សោមនស្សទោមនស្សានំ អត្ថង្គមា, អទុក្ខមសុខំ ឧបេក្ខាសតិបារិសុទ្ធិំ ចតុត្ថំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ។ អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាសមាធិ’’។
ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា អរិយសច្ចំ’’។
សុត្តន្តភាជនីយំ។
២. អភិធម្មភាជនីយំ
២០៦. ចត្តារិ សច្ចានិ – ទុក្ខំ, ទុក្ខសមុទយោ, ទុក្ខនិរោធោ, ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា។
តត្ថ កតមោ ទុក្ខសមុទយោ? តណ្ហា – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខសមុទយោ’’។
តត្ថ កតមំ ទុក្ខំ? អវសេសា ច កិលេសា, អវសេសា ច អកុសលា ធម្មា, តីណិ ច កុសលមូលានិ សាសវានិ, អវសេសា ច សាសវា កុសលា ធម្មា, សាសវា ច កុសលាកុសលានំ ធម្មានំ វិបាកា, យេ ច ធម្មា កិរិយា នេវ កុសលា នាកុសលា ន ច កម្មវិបាកា, សព្ពញ្ច រូបំ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខំ’’។
តត្ថ កតមោ ទុក្ខនិរោធោ? តណ្ហាយ បហានំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធោ’’។
តត្ថ កតមា ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា, វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ អដ្ឋង្គិកោ មគ្គោ ហោតិ សម្មាទិដ្ឋិ…បេ.… សម្មាសមាធិ។
តត្ថ កតមា សម្មាទិដ្ឋិ? យា បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ ធម្មវិចយសម្ពោជ្ឈង្គោ មគ្គង្គំ មគ្គបរិយាបន្នំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាទិដ្ឋិ’’។
តត្ថ កតមោ សម្មាសង្កប្បោ? យោ តក្កោ វិតក្កោ…បេ.… សម្មាសង្កប្បោ មគ្គង្គំ មគ្គបរិយាបន្នំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាសង្កប្បោ’’។
តត្ថ កតមា សម្មាវាចា? យា ចតូហិ វចីទុច្ចរិតេហិ អារតិ វិរតិ បដិវិរតិ វេរមណី វេរមណិ (ក.) ឯវមុបរិបិ អកិរិយា អករណំ អនជ្ឈាបត្តិ វេលាអនតិក្កមោ សេតុឃាតោ សម្មាវាចា មគ្គង្គំ មគ្គបរិយាបន្នំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាវាចា’’។
តត្ថ កតមោ សម្មាកម្មន្តោ? យា តីហិ កាយទុច្ចរិតេហិ អារតិ វិរតិ បដិវិរតិ វេរមណី អកិរិយា អករណំ អនជ្ឈាបត្តិ វេលាអនតិក្កមោ សេតុឃាតោ សម្មាកម្មន្តោ មគ្គង្គំ មគ្គបរិយាបន្នំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាកម្មន្តោ’’។
តត្ថ កតមោ សម្មាអាជីវោ? យា មិច្ឆា អាជីវា អារតិ វិរតិ បដិវិរតិ វេរមណី អកិរិយា អករណំ អនជ្ឈាបត្តិ វេលាអនតិក្កមោ សេតុឃាតោ សម្មាអាជីវោ មគ្គង្គំ មគ្គបរិយាបន្នំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាអាជីវោ’’។
តត្ថ កតមោ សម្មាវាយាមោ? យោ ចេតសិកោ វីរិយារម្ភោ វិរិយារម្ភោ (សី. ស្យា.) …បេ.… សម្មាវាយាមោ វីរិយសម្ពោជ្ឈង្គោ មគ្គង្គំ មគ្គបរិយាបន្នំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាវាយាមោ’’។
តត្ថ កតមា សម្មាសតិ? យា សតិ អនុស្សតិ…បេ.… សម្មាសតិ សតិសម្ពោជ្ឈង្គោ មគ្គង្គំ មគ្គបរិយាបន្នំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាសតិ’’។
តត្ថ កតមោ សម្មាសមាធិ? យា ចិត្តស្ស ឋិតិ សណ្ឋិតិ…បេ.… សម្មាសមាធិ សមាធិសម្ពោជ្ឈង្គោ មគ្គង្គំ មគ្គបរិយាបន្នំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាសមាធិ’’។ អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា’’។ អវសេសា ធម្មា ទុក្ខនិរោធគាមិនិយា បដិបទាយ សម្បយុត្តា។
២០៧. តត្ថ កតមោ ទុក្ខសមុទយោ? តណ្ហា ច អវសេសា ច កិលេសា – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខសមុទយោ’’។
តត្ថ កតមំ ទុក្ខំ? អវសេសា ច អកុសលា ធម្មា, តីណិ ច កុសលមូលានិ សាសវានិ, អវសេសា ច សាសវា កុសលា ធម្មា, សាសវា ច កុសលាកុសលានំ ធម្មានំ វិបាកា, យេ ច ធម្មា កិរិយា នេវ កុសលា នាកុសលា ន ច កម្មវិបាកា, សព្ពញ្ច រូបំ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខំ’’។
តត្ថ កតមោ ទុក្ខនិរោធោ? តណ្ហាយ ច, អវសេសានញ្ច កិលេសានំ បហានំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធោ’’។
តត្ថ កតមា ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា, វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ អដ្ឋង្គិកោ មគ្គោ ហោតិ – សម្មាទិដ្ឋិ…បេ.… សម្មាសមាធិ។ អយំ វុច្ចតិ – ‘‘ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា’’។ អវសេសា ធម្មា ទុក្ខនិរោធគាមិនិយា បដិបទាយ សម្បយុត្តា។
២០៨. តត្ថ កតមោ ទុក្ខសមុទយោ? តណ្ហា ច អវសេសា ច កិលេសា, អវសេសា ច អកុសលា ធម្មា – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខសមុទយោ’’។
តត្ថ កតមំ ទុក្ខំ? តីណិ ច កុសលមូលានិ សាសវានិ, អវសេសា ច សាសវា កុសលា ធម្មា, សាសវា ច កុសលាកុសលានំ ធម្មានំ វិបាកា, យេ ច ធម្មា កិរិយា នេវ កុសលា នាកុសលា ន ច កម្មវិបាកា, សព្ពញ្ច រូបំ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខំ’’។
តត្ថ កតមោ ទុក្ខនិរោធោ? តណ្ហាយ ច, អវសេសានញ្ច កិលេសានំ, អវសេសានញ្ច អកុសលានំ ធម្មានំ បហានំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធោ’’។
តត្ថ កតមា ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ អដ្ឋង្គិកោ មគ្គោ ហោតិ – សម្មាទិដ្ឋិ…បេ.… សម្មាសមាធិ។ អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា’’។ អវសេសា ធម្មា ទុក្ខនិរោធគាមិនិយា បដិបទាយ សម្បយុត្តា។
២០៩. តត្ថ កតមោ ទុក្ខសមុទយោ? តណ្ហា ច អវសេសា ច កិលេសា, អវសេសា ច អកុសលា ធម្មា, តីណិ ច កុសលមូលានិ សាសវានិ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខសមុទយោ’’។
តត្ថ កតមំ ទុក្ខំ? អវសេសា ច សាសវា កុសលា ធម្មា, សាសវា ច កុសលាកុសលានំ ធម្មានំ វិបាកា, យេ ច ធម្មា កិរិយា នេវ កុសលា នាកុសលា ន ច កម្មវិបាកា, សព្ពញ្ច រូបំ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខំ’’។
តត្ថ កតមោ ទុក្ខនិរោធោ? តណ្ហាយ ច, អវសេសានញ្ច កិលេសានំ, អវសេសានញ្ច អកុសលានំ ធម្មានំ, តិណ្ណញ្ច កុសលមូលានំ សាសវានំ បហានំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធោ’’។
តត្ថ កតមា ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ អដ្ឋង្គិកោ មគ្គោ ហោតិ – សម្មាទិដ្ឋិ…បេ.… សម្មាសមាធិ។ អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា’’។ អវសេសា ធម្មា ទុក្ខនិរោធគាមិនិយា បដិបទាយ សម្បយុត្តា។
២១០. តត្ថ កតមោ ទុក្ខសមុទយោ? តណ្ហា ច, អវសេសា ច កិលេសា, អវសេសា ច អកុសលា ធម្មា, តីណិ ច កុសលមូលានិ សាសវានិ, អវសេសា ច សាសវា កុសលា ធម្មា – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខសមុទយោ’’។
តត្ថ កតមំ ទុក្ខំ? សាសវា កុសលាកុសលានំ ធម្មានំ វិបាកា, យេ ច ធម្មា កិរិយា នេវ កុសលា នាកុសលា ន ច កម្មវិបាកា, សព្ពញ្ច រូបំ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខំ’’។
តត្ថ កតមោ ទុក្ខនិរោធោ? តណ្ហាយ ច, អវសេសានញ្ច កិលេសានំ, អវសេសានញ្ច អកុសលានំ ធម្មានំ, តិណ្ណញ្ច កុសលមូលានំ សាសវានំ, អវសេសានញ្ច សាសវានំ កុសលានំ ធម្មានំ បហានំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធោ’’។
តត្ថ កតមា ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា, វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ អដ្ឋង្គិកោ មគ្គោ ហោតិ – សម្មាទិដ្ឋិ…បេ.… សម្មាសមាធិ។ អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា’’។ អវសេសា ធម្មា ទុក្ខនិរោធគាមិនិយា បដិបទាយ សម្បយុត្តា។
២១១. ចត្តារិ សច្ចានិ – ទុក្ខំ, ទុក្ខសមុទយោ, ទុក្ខនិរោធោ, ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា។
តត្ថ កតមោ ទុក្ខសមុទយោ? តណ្ហា – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខសមុទយោ’’។
តត្ថ កតមំ ទុក្ខំ? អវសេសា ច កិលេសា, អវសេសា ច អកុសលា ធម្មា, តីណិ ច កុសលមូលានិ សាសវានិ, អវសេសា ច សាសវា កុសលា ធម្មា, សាសវា ច កុសលាកុសលានំ ធម្មានំ វិបាកា, យេ ច ធម្មា កិរិយា នេវ កុសលា នាកុសលា ន ច កម្មវិបាកា, សព្ពញ្ច រូបំ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខំ’’។
តត្ថ កតមោ ទុក្ខនិរោធោ? តណ្ហាយ បហានំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធោ’’។
តត្ថ កតមា ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា, វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ បញ្ចង្គិកោ មគ្គោ ហោតិ – សម្មាទិដ្ឋិ, សម្មាសង្កប្បោ, សម្មាវាយាមោ, សម្មាសតិ, សម្មាសមាធិ។
តត្ថ កតមា សម្មាទិដ្ឋិ? យា បញ្ញា បជាននា…បេ.… អមោហោ ធម្មវិចយោ សម្មាទិដ្ឋិ ធម្មវិចយសម្ពោជ្ឈង្គោ មគ្គង្គំ មគ្គបរិយាបន្នំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាទិដ្ឋិ’’។
តត្ថ កតមោ សម្មាសង្កប្បោ? យោ តក្កោ វិតក្កោ…បេ.… សម្មាសង្កប្បោ មគ្គង្គំ មគ្គបរិយាបន្នំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាសង្កប្បោ’’។
តត្ថ កតមោ សម្មាវាយាមោ? យោ ចេតសិកោ វីរិយារម្ភោ…បេ.… សម្មាវាយាមោ វីរិយសម្ពោជ្ឈង្គោ មគ្គង្គំ មគ្គបរិយាបន្នំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាវាយាមោ’’។
តត្ថ កតមា សម្មាសតិ? យា សតិ អនុស្សតិ…បេ.… សម្មាសតិ សតិសម្ពោជ្ឈង្គោ មគ្គង្គំ មគ្គបរិយាបន្នំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាសតិ’’។
តត្ថ កតមោ សម្មាសមាធិ? យា ចិត្តស្ស ឋិតិ…បេ.… សម្មាសមាធិ សមាធិសម្ពោជ្ឈង្គោ មគ្គង្គំ មគ្គបរិយាបន្នំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘សម្មាសមាធិ’’។ អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា’’។ អវសេសា ធម្មា ទុក្ខនិរោធគាមិនិយា បដិបទាយ សម្បយុត្តា។
២១២. តត្ថ កតមោ ទុក្ខសមុទយោ? តណ្ហា ច, អវសេសា ច កិលេសា, អវសេសា ច អកុសលា ធម្មា, តីណិ ច កុសលមូលានិ សាសវានិ , អវសេសា ច សាសវា កុសលា ធម្មា – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខសមុទយោ’’។
តត្ថ កតមំ ទុក្ខំ? សាសវា កុសលាកុសលានំ ធម្មានំ វិបាកា, យេ ច ធម្មា កិរិយា នេវ កុសលា នាកុសលា ន ច កម្មវិបាកា, សព្ពញ្ច រូបំ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខំ’’។
តត្ថ កតមោ ទុក្ខនិរោធោ? តណ្ហាយ ច, អវសេសានញ្ច កិលេសានំ, អវសេសានញ្ច អកុសលានំ ធម្មានំ, តិណ្ណញ្ច កុសលមូលានំ សាសវានំ, អវសេសានញ្ច សាសវានំ កុសលានំ ធម្មានំ បហានំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធោ’’។
តត្ថ កតមា ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា, វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ បញ្ចង្គិកោ មគ្គោ ហោតិ – សម្មាទិដ្ឋិ, សម្មាសង្កប្បោ, សម្មាវាយាមោ, សម្មាសតិ, សម្មាសមាធិ។ អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា’’។ អវសេសា ធម្មា ទុក្ខនិរោធគាមិនិយា បដិបទាយ សម្បយុត្តា។
២១៣. ចត្តារិ សច្ចានិ – ទុក្ខំ, ទុក្ខសមុទយោ, ទុក្ខនិរោធោ, ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា។
តត្ថ កតមោ ទុក្ខសមុទយោ? តណ្ហា – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខសមុទយោ’’។
តត្ថ កតមំ ទុក្ខំ? អវសេសា ច កិលេសា, អវសេសា ច អកុសលា ធម្មា, តីណិ ច កុសលមូលានិ សាសវានិ, អវសេសា ច សាសវា កុសលា ធម្មា, សាសវា ច កុសលាកុសលានំ ធម្មានំ វិបាកា, យេ ច ធម្មា កិរិយា នេវ កុសលា នាកុសលា ន ច កម្មវិបាកា, សព្ពញ្ច រូបំ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខំ’’។
តត្ថ កតមោ ទុក្ខនិរោធោ? តណ្ហាយ បហានំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធោ’’។
តត្ថ កតមា ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ ផស្សោ ហោតិ…បេ.… អវិក្ខេបោ ហោតិ។ អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា’’។
២១៤. តត្ថ កតមោ ទុក្ខសមុទយោ? តណ្ហា ច, អវសេសា ច កិលេសា, អវសេសា ច អកុសលា ធម្មា, តីណិ ច កុសលមូលានិ សាសវានិ, អវសេសា ច សាសវា កុសលា ធម្មា – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខសមុទយោ’’។
តត្ថ កតមំ ទុក្ខំ? សាសវា កុសលាកុសលានំ ធម្មានំ វិបាកា, យេ ច ធម្មា កិរិយា នេវ កុសលា នាកុសលា ន ច កម្មវិបាកា, សព្ពញ្ច រូបំ – ឥទំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខំ’’។
តត្ថ កតមោ ទុក្ខនិរោធោ? តណ្ហាយ ច, អវសេសានញ្ច កិលេសានំ, អវសេសានញ្ច អកុសលានំ ធម្មានំ, តិណ្ណញ្ច កុសលមូលានំ សាសវានំ, អវសេសានញ្ច សាសវានំ កុសលានំ ធម្មានំ បហានំ – អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធោ’’។
តត្ថ កតមា ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា? ឥធ ភិក្ខុ យស្មិំ សមយេ លោកុត្តរំ ឈានំ ភាវេតិ និយ្យានិកំ អបចយគាមិំ ទិដ្ឋិគតានំ បហានាយ បឋមាយ ភូមិយា បត្តិយា វិវិច្ចេវ កាមេហិ…បេ.… បឋមំ ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតិ ទុក្ខបដិបទំ ទន្ធាភិញ្ញំ, តស្មិំ សមយេ ផស្សោ ហោតិ…បេ.… អវិក្ខេបោ ហោតិ។ អយំ វុច្ចតិ ‘‘ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា’’។
អភិធម្មភាជនីយំ។
៣. បញ្ហាបុច្ឆកំ
២១៥. ចត្តារិ អរិយសច្ចានិ – ទុក្ខំ អរិយសច្ចំ, ទុក្ខសមុទយំ អរិយសច្ចំ, ទុក្ខនិរោធំ អរិយសច្ចំ, ទុក្ខនិរោធគាមិនី បដិបទា អរិយសច្ចំ។
២១៦. ចតុន្នំ អរិយសច្ចានំ កតិ កុសលា, កតិ អកុសលា, កតិ អព្យាកតា…បេ.… កតិ សរណា, កតិ អរណា?
១. តិកំ
២១៧. សមុទយសច្ចំ អកុសលំ។ មគ្គសច្ចំ កុសលំ។ និរោធសច្ចំ អព្យាកតំ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា កុសលំ, សិយា អកុសលំ, សិយា អព្យាកតំ។ ទ្វេ សច្ចា សិយា សុខាយ វេទនាយ សម្បយុត្តា, សិយា អទុក្ខមសុខាយ វេទនាយ សម្បយុត្តា។ និរោធសច្ចំ ន វត្តព្ពំ – ‘‘សុខាយ វេទនាយ សម្បយុត្ត’’ន្តិបិ, ‘‘ទុក្ខាយ វេទនាយ សម្បយុត្ត’’ន្តិបិ, ‘‘អទុក្ខមសុខាយ វេទនាយ សម្បយុត្ត’’ន្តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា សុខាយ វេទនាយ សម្បយុត្តំ, សិយា ទុក្ខាយ វេទនាយ សម្បយុត្តំ, សិយា អទុក្ខមសុខាយ វេទនាយ សម្បយុត្តំ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘សុខាយ វេទនាយ សម្បយុត្ត’’ន្តិបិ, ‘‘ទុក្ខាយ វេទនាយ សម្បយុត្ត’’ន្តិបិ, ‘‘អទុក្ខមសុខាយ វេទនាយ សម្បយុត្ត’’ន្តិបិ។ ទ្វេ សច្ចា វិបាកធម្មធម្មា។ និរោធសច្ចំ នេវវិបាកនវិបាកធម្មធម្មំ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា វិបាកំ, សិយា វិបាកធម្មធម្មំ, សិយា នេវវិបាកនវិបាកធម្មធម្មំ។ សមុទយសច្ចំ អនុបាទិន្នុបាទានិយំ។ ទ្វេ សច្ចា អនុបាទិន្នអនុបាទានិយា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ឧបាទិន្នុបាទានិយំ, សិយា អនុបាទិន្នុបាទានិយំ។
សមុទយសច្ចំ សំកិលិដ្ឋសំកិលេសិកំ។ ទ្វេ សច្ចា អសំកិលិដ្ឋអសំកិលេសិកា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា សំកិលិដ្ឋសំកិលេសិកំ, សិយា អសំកិលិដ្ឋសំកិលេសិកំ។ សមុទយសច្ចំ សវិតក្កសវិចារំ។ និរោធសច្ចំ អវិតក្កអវិចារំ។ មគ្គសច្ចំ សិយា សវិតក្កសវិចារំ, សិយា អវិតក្កវិចារមត្តំ, សិយា អវិតក្កអវិចារំ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា សវិតក្កសវិចារំ, សិយា អវិតក្កវិចារមត្តំ, សិយា អវិតក្កអវិចារំ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘សវិតក្កសវិចារ’’ន្តិបិ, ‘‘អវិតក្កវិចារមត្ត’’ន្តិបិ, ‘‘អវិតក្កអវិចារ’’ន្តិបិ។ ទ្វេ សច្ចា សិយា បីតិសហគតា, សិយា សុខសហគតា, សិយា ឧបេក្ខាសហគតា។ និរោធសច្ចំ ន វត្តព្ពំ – ‘‘បីតិសហគត’’ន្តិបិ, ‘‘សុខសហគត’’ន្តិបិ, ‘‘ឧបេក្ខាសហគត’’ន្តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា បីតិសហគតំ, សិយា សុខសហគតំ, សិយា ឧបេក្ខាសហគតំ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘បីតិសហគត’’ន្តិបិ, ‘‘សុខសហគត’’ន្តិបិ, ‘‘ឧបេក្ខាសហគត’’ន្តិបិ។
ទ្វេ សច្ចា នេវ ទស្សនេន ន ភាវនាយ បហាតព្ពា។ សមុទយសច្ចំ សិយា ទស្សនេន បហាតព្ពំ, សិយា ភាវនាយ បហាតព្ពំ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ទស្សនេន បហាតព្ពំ, សិយា ភាវនាយ បហាតព្ពំ, សិយា នេវ ទស្សនេន ន ភាវនាយ បហាតព្ពំ។ ទ្វេ សច្ចា នេវ ទស្សនេន ន ភាវនាយ បហាតព្ពហេតុកា។ សមុទយសច្ចំ សិយា ទស្សនេន បហាតព្ពហេតុកំ, សិយា ភាវនាយ បហាតព្ពហេតុកំ ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ទស្សនេន បហាតព្ពហេតុកំ, សិយា ភាវនាយ បហាតព្ពហេតុកំ, សិយា នេវ ទស្សនេន ន ភាវនាយ បហាតព្ពហេតុកំ។ សមុទយសច្ចំ អាចយគាមិ។ មគ្គសច្ចំ អបចយគាមិ។ និរោធសច្ចំ នេវាចយគាមិនាបចយគាមិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា អាចយគាមិ, សិយា នេវាចយគាមិនាបចយគាមិ។ មគ្គសច្ចំ សេក្ខំ។ តីណិ សច្ចានិ នេវសេក្ខនាសេក្ខា។ សមុទយសច្ចំ បរិត្តំ ។ ទ្វេ សច្ចា អប្បមាណា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា បរិត្តំ, សិយា មហគ្គតំ។ និរោធសច្ចំ អនារម្មណំ។ មគ្គសច្ចំ អប្បមាណារម្មណំ។ សមុទយសច្ចំ សិយា បរិត្តារម្មណំ, សិយា មហគ្គតារម្មណំ ន អប្បមាណារម្មណំ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘បរិត្តារម្មណ’’ន្តិបិ, ‘‘មហគ្គតារម្មណ’’ន្តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា បរិត្តារម្មណំ, សិយា មហគ្គតារម្មណំ, សិយា អប្បមាណារម្មណំ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘បរិត្តារម្មណ’’ន្តិបិ, ‘‘មហគ្គតារម្មណ’’ន្តិបិ, ‘‘អប្បមាណារម្មណ’’ន្តិបិ។
សមុទយសច្ចំ ហីនំ។ ទ្វេ សច្ចា បណីតា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ហីនំ, សិយា មជ្ឈិមំ។ និរោធសច្ចំ អនិយតំ។ មគ្គសច្ចំ សម្មត្តនិយតំ។ ទ្វេ សច្ចា សិយា មិច្ឆត្តនិយតា, សិយា អនិយតា។ និរោធសច្ចំ អនារម្មណំ។ សមុទយសច្ចំ ន វត្តព្ពំ – ‘‘មគ្គារម្មណ’’ន្តិបិ, ‘‘មគ្គហេតុក’’ន្តិបិ, ‘‘មគ្គាធិបតី’’តិបិ។ មគ្គសច្ចំ ន មគ្គារម្មណំ មគ្គហេតុកំ, សិយា មគ្គាធិបតិ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘មគ្គាធិបតី’’តិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា មគ្គារម្មណំ ន មគ្គហេតុកំ, សិយា មគ្គាធិបតិ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘មគ្គារម្មណ’’ន្តិបិ, ‘‘មគ្គាធិបតី’’តិបិ។ ទ្វេ សច្ចា សិយា ឧប្បន្នា, សិយា អនុប្បន្នា, ន វត្តព្ពា – ‘‘ឧប្បាទិនោ’’តិ។ និរោធសច្ចំ ន វត្តព្ពំ – ‘‘ឧប្បន្ន’’ន្តិបិ, ‘‘អនុប្បន្ន’’ន្តិបិ, ‘‘ឧប្បាទី’’តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ឧប្បន្នំ, សិយា អនុប្បន្នំ, សិយា ឧប្បាទិ។ តីណិ សច្ចានិ សិយា អតីតា, សិយា អនាគតា, សិយា បច្ចុប្បន្នា។ និរោធសច្ចំ ន វត្តព្ពំ – ‘‘អតីត’’ន្តិបិ, ‘‘អនាគត’’ន្តិបិ, ‘‘បច្ចុប្បន្ន’’ន្តិបិ។ និរោធសច្ចំ អនារម្មណំ។ មគ្គសច្ចំ ន វត្តព្ពំ – ‘‘អតីតារម្មណ’’ន្តិបិ, ‘‘អនាគតារម្មណ’’ន្តិបិ, ‘‘បច្ចុប្បន្នារម្មណ’’ន្តិបិ។ ទ្វេ សច្ចា សិយា អតីតារម្មណា, សិយា អនាគតារម្មណា, សិយា បច្ចុប្បន្នារម្មណា, សិយា ន វត្តព្ពា – ‘‘អតីតារម្មណា’’តិបិ, ‘‘អនាគតារម្មណា’’តិបិ, ‘‘បច្ចុប្បន្នារម្មណា’’តិបិ។ និរោធសច្ចំ ពហិទ្ធា។ តីណិ សច្ចានិ សិយា អជ្ឈត្តា, សិយា ពហិទ្ធា, សិយា អជ្ឈត្តពហិទ្ធា។ និរោធសច្ចំ អនារម្មណំ។ មគ្គសច្ចំ ពហិទ្ធារម្មណំ។ សមុទយសច្ចំ សិយា អជ្ឈត្តារម្មណំ, សិយា ពហិទ្ធារម្មណំ, សិយា អជ្ឈត្តពហិទ្ធារម្មណំ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា អជ្ឈត្តារម្មណំ, សិយា ពហិទ្ធារម្មណំ, សិយា អជ្ឈត្តពហិទ្ធារម្មណំ , សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘អជ្ឈត្តារម្មណ’’ន្តិបិ, ‘‘ពហិទ្ធារម្មណ’’ន្តិបិ, ‘‘អជ្ឈត្តពហិទ្ធារម្មណ’’ន្តិបិ។ តីណិ សច្ចានិ អនិទស្សនអប្បដិឃា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា សនិទស្សនសប្បដិឃំ, សិយា អនិទស្សនសប្បដិឃំ, សិយា អនិទស្សនអប្បដិឃំ។
២. ទុកំ
២១៨. សមុទយសច្ចំ ហេតុ។ និរោធសច្ចំ ន ហេតុ។ ទ្វេ សច្ចា សិយា ហេតូ, សិយា ន ហេតូ។ ទ្វេ សច្ចា សហេតុកា។ និរោធសច្ចំ អហេតុកំ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា សហេតុកំ, សិយា អហេតុកំ។ ទ្វេ សច្ចា ហេតុសម្បយុត្តា។ និរោធសច្ចំ ហេតុវិប្បយុត្តំ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ហេតុសម្បយុត្តំ, សិយា ហេតុវិប្បយុត្តំ។ សមុទយសច្ចំ ហេតុ ចេវ សហេតុកញ្ច។ និរោធសច្ចំ ន វត្តព្ពំ – ‘‘ហេតុ ចេវ សហេតុកញ្ចា’’តិបិ, ‘‘សហេតុកញ្ចេវ ន ច ហេតូ’’តិបិ។ មគ្គសច្ចំ សិយា ហេតុ ចេវ សហេតុកញ្ច, សិយា សហេតុកញ្ចេវ ន ច ហេតុ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ហេតុ ចេវ សហេតុកញ្ច, សិយា សហេតុកញ្ចេវ ន ច ហេតុ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘ហេតុ ចេវ សហេតុកញ្ចា’’តិបិ, ‘‘សហេតុកញ្ចេវ ន ច ហេតូ’’តិបិ។ សមុទយសច្ចំ ហេតុ ចេវ ហេតុសម្បយុត្តញ្ច។ និរោធសច្ចំ ន វត្តព្ពំ – ‘‘ហេតុ ចេវ ហេតុសម្បយុត្តញ្ចា’’តិបិ, ‘‘ហេតុសម្បយុត្តញ្ចេវ ន ច ហេតូ’’តិបិ។ មគ្គសច្ចំ សិយា ហេតុ ចេវ ហេតុសម្បយុត្តញ្ច, សិយា ហេតុសម្បយុត្តញ្ចេវ ន ច ហេតុ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ហេតុ ចេវ ហេតុសម្បយុត្តញ្ច, សិយា ហេតុសម្បយុត្តញ្ចេវ ន ច ហេតុ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘ហេតុ ចេវ ហេតុសម្បយុត្តញ្ចា’’តិបិ, ‘‘ហេតុសម្បយុត្តញ្ចេវ ន ច ហេតូ’’តិបិ។ និរោធសច្ចំ ន ហេតុអហេតុកំ។ សមុទយសច្ចំ ន វត្តព្ពំ – ‘‘ន ហេតុសហេតុក’’ន្តិបិ, ‘‘ន ហេតុអហេតុក’’ន្តិបិ។ មគ្គសច្ចំ សិយា ន ហេតុសហេតុកំ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘ន ហេតុសហេតុក’’ន្តិបិ, ‘‘ន ហេតុអហេតុក’’ន្តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ន ហេតុសហេតុកំ, សិយា ន ហេតុអហេតុកំ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘ន ហេតុសហេតុក’’ន្តិបិ, ‘‘ន ហេតុអហេតុក’’ន្តិបិ។
តីណិ សច្ចានិ សប្បច្ចយា។ និរោធសច្ចំ អប្បច្ចយំ។ តីណិ សច្ចានិ សង្ខតា។ និរោធសច្ចំ អសង្ខតំ។ តីណិ សច្ចានិ អនិទស្សនា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា សនិទស្សនំ, សិយា អនិទស្សនំ។ តីណិ សច្ចានិ អប្បដិឃា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា សប្បដិឃំ, សិយា អប្បដិឃំ។ តីណិ សច្ចានិ អរូបានិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា រូបំ, សិយា អរូបំ។ ទ្វេ សច្ចា លោកិយា។ ទ្វេ សច្ចា លោកុត្តរា; កេនចិ វិញ្ញេយ្យា, កេនចិ ន វិញ្ញេយ្យា។
សមុទយសច្ចំ អាសវោ។ ទ្វេ សច្ចា នោ អាសវា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា អាសវោ, សិយា នោ អាសវោ។ ទ្វេ សច្ចា សាសវា។ ទ្វេ សច្ចា អនាសវា ។ សមុទយសច្ចំ អាសវសម្បយុត្តំ។ ទ្វេ សច្ចា អាសវវិប្បយុត្តា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា អាសវសម្បយុត្តំ, សិយា អាសវវិប្បយុត្តំ។ សមុទយសច្ចំ អាសវោ ចេវ សាសវញ្ច។ ទ្វេ សច្ចា ន វត្តព្ពា – ‘‘អាសវា ចេវ សាសវា ចា’’តិបិ, ‘‘សាសវា ចេវ នោ ច អាសវា’’តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា អាសវោ ចេវ សាសវញ្ច, សិយា សាសវញ្ចេវ នោ ច អាសវោ។ សមុទយសច្ចំ អាសវោ ចេវ អាសវសម្បយុត្តញ្ច។ ទ្វេ សច្ចា ន វត្តព្ពា – ‘‘អាសវា ចេវ អាសវសម្បយុត្តា ចា’’តិបិ, ‘‘អាសវសម្បយុត្តា ចេវ នោ ច អាសវា’’តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា អាសវោ ចេវ អាសវសម្បយុត្តញ្ច , សិយា អាសវសម្បយុត្តញ្ចេវ នោ ច អាសវោ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘អាសវោ ចេវ អាសវសម្បយុត្តញ្ចា’’តិបិ, ‘‘អាសវសម្បយុត្តញ្ចេវ នោ ច អាសវោ’’តិបិ។ ទ្វេ សច្ចា អាសវវិប្បយុត្តអនាសវា។ សមុទយសច្ចំ ន វត្តព្ពំ – ‘‘អាសវវិប្បយុត្តសាសវ’’ន្តិបិ, ‘‘អាសវវិប្បយុត្តអនាសវ’’ន្តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា អាសវវិប្បយុត្តសាសវំ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘អាសវវិប្បយុត្តសាសវ’’ន្តិបិ, ‘‘អាសវវិប្បយុត្តអនាសវ’’ន្តិបិ។
សមុទយសច្ចំ សំយោជនំ។ ទ្វេ សច្ចា នោ សំយោជនា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា សំយោជនំ, សិយា នោ សំយោជនំ។ ទ្វេ សច្ចា សំយោជនិយា។ ទ្វេ សច្ចា អសំយោជនិយា។ សមុទយសច្ចំ សំយោជនសម្បយុត្តំ។ ទ្វេ សច្ចា សំយោជនវិប្បយុត្តា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា សំយោជនសម្បយុត្តំ, សិយា សំយោជនវិប្បយុត្តំ។ សមុទយសច្ចំ សំយោជនញ្ចេវ សំយោជនិយញ្ច។ ទ្វេ សច្ចា ន វត្តព្ពា – ‘‘សំយោជនា ចេវ សំយោជនិយា ចា’’តិបិ, ‘‘សំយោជនិយា ចេវ នោ ច សំយោជនា’’តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា សំយោជនញ្ចេវ សំយោជនិយញ្ច, សិយា សំយោជនិយញ្ចេវ នោ ច សំយោជនំ។ សមុទយសច្ចំ សំយោជនញ្ចេវ សំយោជនសម្បយុត្តញ្ច។ ទ្វេ សច្ចា ន វត្តព្ពា – ‘‘សំយោជនា ចេវ សំយោជនសម្បយុត្តា ចា’’តិបិ, ‘‘សំយោជនសម្បយុត្តា ចេវ នោ ច សំយោជនា’’តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា សំយោជនញ្ចេវ សំយោជនសម្បយុត្តញ្ច, សិយា សំយោជនសម្បយុត្តញ្ចេវ នោ ច សំយោជនំ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘សំយោជនញ្ចេវ សំយោជនសម្បយុត្តញ្ចា’’តិបិ, ‘‘សំយោជនសម្បយុត្តញ្ចេវ នោ ច សំយោជន’’ន្តិបិ ។ ទ្វេ សច្ចា សំយោជនវិប្បយុត្តអសំយោជនិយា។ សមុទយសច្ចំ ន វត្តព្ពំ – ‘‘សំយោជនវិប្បយុត្តសំយោជនិយ’’ន្តិបិ, ‘‘សំយោជនវិប្បយុត្តអសំយោជនិយ’’ន្តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា សំយោជនវិប្បយុត្តសំយោជនិយំ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘សំយោជនវិប្បយុត្តសំយោជនិយ’’ន្តិបិ, ‘‘សំយោជនវិប្បយុត្តអសំយោជនិយ’’ន្តិបិ។
សមុទយសច្ចំ គន្ថោ។ ទ្វេ សច្ចា នោ គន្ថា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា គន្ថោ, សិយា នោ គន្ថោ។ ទ្វេ សច្ចា គន្ថនិយា។ ទ្វេ សច្ចា អគន្ថនិយា។ ទ្វេ សច្ចា គន្ថវិប្បយុត្តា។ ទ្វេ សច្ចា សិយា គន្ថសម្បយុត្តា, សិយា គន្ថវិប្បយុត្តា។ សមុទយសច្ចំ គន្ថោ ចេវ គន្ថនិយញ្ច។ ទ្វេ សច្ចា ន វត្តព្ពា – ‘‘គន្ថា ចេវ គន្ថនិយា ចា’’តិបិ, ‘‘គន្ថនិយា ចេវ នោ ច គន្ថា’’តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា គន្ថោ ចេវ គន្ថនិយញ្ច, សិយា គន្ថនិយញ្ចេវ នោ ច គន្ថោ។ សមុទយសច្ចំ គន្ថោ ចេវ គន្ថសម្បយុត្តញ្ច , សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘គន្ថោ ចេវ គន្ថសម្បយុត្តញ្ចា’’តិបិ, ‘‘គន្ថសម្បយុត្តញ្ចេវ នោ ច គន្ថោ’’តិបិ។ ទ្វេ សច្ចា ន វត្តព្ពា – ‘‘គន្ថា ចេវ គន្ថសម្បយុត្តា ចា’’តិបិ, ‘‘គន្ថសម្បយុត្តា ចេវ នោ ច គន្ថា’’តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា គន្ថោ ចេវ គន្ថសម្បយុត្តញ្ច, សិយា គន្ថសម្បយុត្តញ្ចេវ នោ ច គន្ថោ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘គន្ថោ ចេវ គន្ថសម្បយុត្តញ្ចា’’តិបិ, ‘‘គន្ថសម្បយុត្តញ្ចេវ នោ ច គន្ថោ’’តិបិ។ ទ្វេ សច្ចា គន្ថវិប្បយុត្តអគន្ថនិយា។ ទ្វេ សច្ចា សិយា គន្ថវិប្បយុត្តគន្ថនិយា, សិយា ន វត្តព្ពា – ‘‘គន្ថវិប្បយុត្តគន្ថនិយា’’តិបិ, ‘‘គន្ថវិប្បយុត្តអគន្ថនិយា’’តិបិ។
សមុទយសច្ចំ ឱឃោ…បេ.… យោគោ…បេ.… នីវរណំ។ ទ្វេ សច្ចា នោ នីវរណា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា នីវរណំ, សិយា នោ នីវរណំ។ ទ្វេ សច្ចា នីវរណិយា ទ្វេ សច្ចា អនីវរណិយា។ សមុទយសច្ចំ នីវរណសម្បយុត្តំ។ ទ្វេ សច្ចា នីវរណវិប្បយុត្តា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា នីវរណសម្បយុត្តំ, សិយា នីវរណវិប្បយុត្តំ។ សមុទយសច្ចំ នីវរណញ្ចេវ នីវរណិយញ្ច។ ទ្វេ សច្ចា ន វត្តព្ពា – ‘‘នីវរណា ចេវ នីវរណិយា ចា’’តិបិ, ‘‘នីវរណិយា ចេវ នោ ច នីវរណា’’តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា នីវរណញ្ចេវ នីវរណិយញ្ច, សិយា នីវរណិយញ្ចេវ នោ ច នីវរណំ។ សមុទយសច្ចំ នីវរណញ្ចេវ នីវរណសម្បយុត្តញ្ច។ ទ្វេ សច្ចា ន វត្តព្ពា – ‘‘នីវរណា ចេវ នីវរណសម្បយុត្តា ចា’’តិបិ, ‘‘នីវរណសម្បយុត្តា ចេវ នោ ច នីវរណា’’តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា នីវរណញ្ចេវ នីវរណសម្បយុត្តញ្ច, សិយា នីវរណសម្បយុត្តញ្ចេវ នោ ច នីវរណំ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘នីវរណញ្ចេវ នីវរណសម្បយុត្តញ្ចា’’តិបិ , ‘‘នីវរណសម្បយុត្តញ្ចេវ នោ ច នីវរណ’’ន្តិបិ។ ទ្វេ សច្ចា នីវរណវិប្បយុត្តអនីវរណិយា។ សមុទយសច្ចំ ន វត្តព្ពំ – ‘‘នីវរណវិប្បយុត្តនីវរណិយ’’ន្តិបិ, ‘‘នីវរណវិប្បយុត្តអនីវរណិយ’’ន្តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា នីវរណវិប្បយុត្តនីវរណិយំ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘នីវរណវិប្បយុត្តនីវរណិយ’’ន្តិបិ, ‘‘នីវរណវិប្បយុត្តអនីវរណិយ’’ន្តិបិ។
តីណិ សច្ចានិ នោ បរាមាសា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា បរាមាសោ, សិយា នោ បរាមាសោ។ ទ្វេ សច្ចា បរាមដ្ឋា។ ទ្វេ សច្ចា អបរាមដ្ឋា។ ទ្វេ សច្ចា បរាមាសវិប្បយុត្តា។ សមុទយសច្ចំ សិយា បរាមាសសម្បយុត្តំ, សិយា បរាមាសវិប្បយុត្តំ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា បរាមាសសម្បយុត្តំ, សិយា បរាមាសវិប្បយុត្តំ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘បរាមាសសម្បយុត្ត’’ន្តិបិ, ‘‘បរាមាសវិប្បយុត្ត’’ន្តិបិ។ សមុទយសច្ចំ ន វត្តព្ពំ – ‘‘បរាមាសោ ចេវ បរាមដ្ឋញ្ចា’’តិ, បរាមដ្ឋញ្ចេវ នោ ច បរាមាសោ។ ទ្វេ សច្ចា ន វត្តព្ពា – ‘‘បរាមាសា ចេវ បរាមដ្ឋា ចា’’តិបិ , ‘‘បរាមដ្ឋា ចេវ នោ ច បរាមាសា’’តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា បរាមាសោ ចេវ បរាមដ្ឋញ្ច, សិយា បរាមដ្ឋញ្ចេវ នោ ច បរាមាសោ។ ទ្វេ សច្ចា បរាមាសវិប្បយុត្តអបរាមដ្ឋា។ ទ្វេ សច្ចា សិយា បរាមាសវិប្បយុត្តបរាមដ្ឋា, សិយា ន វត្តព្ពា – ‘‘បរាមាសវិប្បយុត្តបរាមដ្ឋា’’តិបិ, ‘‘បរាមាសវិប្បយុត្តអបរាមដ្ឋា’’តិបិ។
ទ្វេ សច្ចា សារម្មណា។ និរោធសច្ចំ អនារម្មណំ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា សារម្មណំ, សិយា អនារម្មណំ។ តីណិ សច្ចានិ នោ ចិត្តា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ចិត្តំ, សិយា នោ ចិត្តំ។ ទ្វេ សច្ចា ចេតសិកា។ និរោធសច្ចំ អចេតសិកំ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ចេតសិកំ, សិយា អចេតសិកំ។ ទ្វេ សច្ចា ចិត្តសម្បយុត្តា ។ និរោធសច្ចំ ចិត្តវិប្បយុត្តំ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ចិត្តសម្បយុត្តំ, សិយា ចិត្តវិប្បយុត្តំ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘ចិត្តេន សម្បយុត្ត’’ន្តិបិ, ‘‘ចិត្តេន វិប្បយុត្ត’’ន្តិបិ។ ទ្វេ សច្ចា ចិត្តសំសដ្ឋា។ និរោធសច្ចំ ចិត្តវិសំសដ្ឋំ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ចិត្តសំសដ្ឋំ, សិយា ចិត្តវិសំសដ្ឋំ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘ចិត្តេន សំសដ្ឋ’’ន្តិបិ, ‘‘ចិត្តេន វិសំសដ្ឋ’’ន្តិបិ។ ទ្វេ សច្ចា ចិត្តសមុដ្ឋានា។ និរោធសច្ចំ នោ ចិត្តសមុដ្ឋានំ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ចិត្តសមុដ្ឋានំ, សិយា នោ ចិត្តសមុដ្ឋានំ។ ទ្វេ សច្ចា ចិត្តសហភុនោ។ និរោធសច្ចំ នោ ចិត្តសហភូ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ចិត្តសហភូ, សិយា នោ ចិត្តសហភូ។ ទ្វេ សច្ចា ចិត្តានុបរិវត្តិនោ។ និរោធសច្ចំ នោ ចិត្តានុបរិវត្តិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ចិត្តានុបរិវត្តិ, សិយា នោ ចិត្តានុបរិវត្តិ។ ទ្វេ សច្ចា ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានា។ និរោធសច្ចំ នោ ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានំ ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានំ, សិយា នោ ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានំ។ ទ្វេ សច្ចា ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានសហភុនោ។ និរោធសច្ចំ នោ ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានសហភូ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានសហភូ, សិយា នោ ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានសហភូ។ ទ្វេ សច្ចា ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានានុបរិវត្តិនោ។ និរោធសច្ចំ នោ ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានានុបរិវត្តិ ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានានុបរិវត្តិ, សិយា នោ ចិត្តសំសដ្ឋសមុដ្ឋានានុបរិវត្តិ។ តីណិ សច្ចានិ ពាហិរា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា អជ្ឈត្តំ, សិយា ពាហិរំ។
តីណិ សច្ចានិ នោ ឧបាទា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ឧបាទា, សិយា នោ ឧបាទា។ តីណិ សច្ចានិ អនុបាទិន្នា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ឧបាទិន្នំ, សិយា អនុបាទិន្នំ។ សមុទយសច្ចំ ឧបាទានំ។ ទ្វេ សច្ចា នោ ឧបាទានា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ឧបាទានំ, សិយា នោ ឧបាទានំ។ ទ្វេ សច្ចា ឧបាទានិយា។ ទ្វេ សច្ចា អនុបាទានិយា។ ទ្វេ សច្ចា ឧបាទានវិប្បយុត្តា។ ទ្វេ សច្ចា សិយា ឧបាទានសម្បយុត្តា, សិយា ឧបាទានវិប្បយុត្តា។ សមុទយសច្ចំ ឧបាទានញ្ចេវ ឧបាទានិយញ្ច។ ទ្វេ សច្ចា ន វត្តព្ពា – ‘‘ឧបាទានា ចេវ ឧបាទានិយា ចា’’តិបិ, ‘‘ឧបាទានិយា ចេវ នោ ច ឧបាទានា’’តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ឧបាទានញ្ចេវ ឧបាទានិយញ្ច, សិយា ឧបាទានិយញ្ចេវ នោ ច ឧបាទានំ។ សមុទយសច្ចំ សិយា ឧបាទានញ្ចេវ ឧបាទានសម្បយុត្តញ្ច, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘ឧបាទានញ្ចេវ ឧបាទានសម្បយុត្តញ្ចា’’តិបិ, ‘‘ឧបាទានសម្បយុត្តញ្ចេវ នោ ច ឧបាទាន’’ន្តិបិ។ ទ្វេ សច្ចា ន វត្តព្ពា – ‘‘ឧបាទានា ចេវ ឧបាទានសម្បយុត្តា ចា’’តិបិ, ‘‘ឧបាទានសម្បយុត្តា ចេវ នោ ច ឧបាទានា’’តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា ឧបាទានញ្ចេវ ឧបាទានសម្បយុត្តញ្ច, សិយា ឧបាទានសម្បយុត្តញ្ចេវ នោ ច ឧបាទានំ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘ឧបាទានញ្ចេវ ឧបាទានសម្បយុត្តញ្ចា’’ តិបិ, ‘‘ឧបាទានសម្បយុត្តញ្ចេវ នោ ច ឧបាទាន’’ន្តិបិ។ ទ្វេ សច្ចា ឧបាទានវិប្បយុត្តអនុបាទានិយា។ ទ្វេ សច្ចា សិយា ឧបាទានវិប្បយុត្តឧបាទានិយា, សិយា ន វត្តព្ពា – ‘‘ឧបាទានវិប្បយុត្តឧបាទានិយា’’តិបិ, ‘‘ឧបាទានវិប្បយុត្តអនុបាទានិយា’’តិបិ។
សមុទយសច្ចំ កិលេសោ។ ទ្វេ សច្ចា នោ កិលេសា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា កិលេសោ, សិយា នោ កិលេសោ។ ទ្វេ សច្ចា សំកិលេសិកា។ ទ្វេ សច្ចា អសំកិលេសិកា។ សមុទយសច្ចំ សំកិលិដ្ឋំ។ ទ្វេ សច្ចា អសំកិលិដ្ឋា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា សំកិលិដ្ឋំ, សិយា អសំកិលិដ្ឋំ។ សមុទយសច្ចំ កិលេសសម្បយុត្តំ។ ទ្វេ សច្ចា កិលេសវិប្បយុត្តា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា កិលេសសម្បយុត្តំ, សិយា កិលេសវិប្បយុត្តំ។ សមុទយសច្ចំ កិលេសោ ចេវ សំកិលេសិកញ្ច។ ទ្វេ សច្ចា ន វត្តព្ពា – ‘‘កិលេសា ចេវ សំកិលេសិកា ចា’’តិបិ, ‘‘សំកិលេសិកា ចេវ នោ ច កិលេសា’’តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា កិលេសោ ចេវ សំកិលេសិកញ្ច, សិយា សំកិលេសិកញ្ចេវ នោ ច កិលេសោ។ សមុទយសច្ចំ កិលេសោ ចេវ សំកិលិដ្ឋញ្ច។ ទ្វេ សច្ចា ន វត្តព្ពា – ‘‘កិលេសា ចេវ សំកិលិដ្ឋា ចា’’តិបិ, ‘‘សំកិលិដ្ឋា ចេវ នោ ច កិលេសា’’តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា កិលេសោ ចេវ សំកិលិដ្ឋញ្ច, សិយា សំកិលិដ្ឋញ្ចេវ នោ ច កិលេសោ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘កិលេសោ ចេវ សំកិលិដ្ឋញ្ចា’’តិបិ, ‘‘សំកិលិដ្ឋញ្ចេវ នោ ច កិលេសោ’’តិបិ។ សមុទយសច្ចំ កិលេសោ ចេវ កិលេសសម្បយុត្តញ្ច។ ទ្វេ សច្ចា ន វត្តព្ពា – ‘‘កិលេសា ចេវ កិលេសសម្បយុត្តា ចា’’តិបិ, ‘‘កិលេសសម្បយុត្តា ចេវ នោ ច កិលេសា’’តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា កិលេសោ ចេវ កិលេសសម្បយុត្តញ្ច , សិយា កិលេសសម្បយុត្តញ្ចេវ នោ ច កិលេសោ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘កិលេសោ ចេវ កិលេសសម្បយុត្តញ្ចា’’ តិបិ, ‘‘កិលេសសម្បយុត្តញ្ចេវ នោ ច កិលេសោ’’តិបិ។ ទ្វេ សច្ចា កិលេសវិប្បយុត្តអសំកិលេសិកា។ សមុទយសច្ចំ ន វត្តព្ពំ – ‘‘កិលេសវិប្បយុត្តសំកិលេសិក’’ន្តិបិ, ‘‘កិលេសវិប្បយុត្តអសំកិលេសិក’’ន្តិបិ។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា កិលេសវិប្បយុត្តសំកិលេសិកំ, សិយា ន វត្តព្ពំ – ‘‘កិលេសវិប្បយុត្តសំកិលេសិក’’ន្តិបិ, ‘‘កិលេសវិប្បយុត្តអសំកិលេសិក’’ន្តិបិ។
ទ្វេ សច្ចា ន ទស្សនេន បហាតព្ពា។ ទ្វេ សច្ចា សិយា ទស្សនេន បហាតព្ពា, សិយា ន ទស្សនេន បហាតព្ពា។ ទ្វេ សច្ចា ន ភាវនាយ បហាតព្ពា។ ទ្វេ សច្ចា សិយា ភាវនាយ បហាតព្ពា, សិយា ន ភាវនាយ បហាតព្ពា។ ទ្វេ សច្ចា ន ទស្សនេន បហាតព្ពហេតុកា។ ទ្វេ សច្ចា សិយា ទស្សនេន បហាតព្ពហេតុកា, សិយា ន ទស្សនេន បហាតព្ពហេតុកា។ ទ្វេ សច្ចា ន ភាវនាយ បហាតព្ពហេតុកា។ ទ្វេ សច្ចា សិយា ភាវនាយ បហាតព្ពហេតុកា, សិយា ន ភាវនាយ បហាតព្ពហេតុកា។ សមុទយសច្ចំ សវិតក្កំ។ និរោធសច្ចំ អវិតក្កំ។ ទ្វេ សច្ចា សិយា សវិតក្កា, សិយា អវិតក្កា។ សមុទយសច្ចំ សវិចារំ។ និរោធសច្ចំ អវិចារំ។ ទ្វេ សច្ចា សិយា សវិចារា, សិយា អវិចារា។ និរោធសច្ចំ អប្បីតិកំ។ តីណិ សច្ចានិ សិយា សប្បីតិកា, សិយា អប្បីតិកា។ និរោធសច្ចំ ន បីតិសហគតំ។ តីណិ សច្ចានិ សិយា បីតិសហគតា, សិយា ន បីតិសហគតា។ និរោធសច្ចំ ន សុខសហគតំ។ តីណិ សច្ចានិ សិយា សុខសហគតា, សិយា ន សុខសហគតា។ និរោធសច្ចំ ន ឧបេក្ខាសហគតំ។ តីណិ សច្ចានិ សិយា ឧបេក្ខាសហគតា, សិយា ន ឧបេក្ខាសហគតា។
សមុទយសច្ចំ កាមាវចរំ។ ទ្វេ សច្ចា ន កាមាវចរា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា កាមាវចរំ, សិយា ន កាមាវចរំ។ តីណិ សច្ចានិ ន រូបាវចរា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា រូបាវចរំ, សិយា ន រូបាវចរំ។ តីណិ សច្ចានិ ន អរូបាវចរា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា អរូបាវចរំ, សិយា ន អរូបាវចរំ។ ទ្វេ សច្ចា បរិយាបន្នា។ ទ្វេ សច្ចា អបរិយាបន្នា។ មគ្គសច្ចំ និយ្យានិកំ។ តីណិ សច្ចានិ អនិយ្យានិកា។ មគ្គសច្ចំ និយតំ។ និរោធសច្ចំ អនិយតំ។ ទ្វេ សច្ចា សិយា និយតា, សិយា អនិយតា។ ទ្វេ សច្ចា សឧត្តរា។ ទ្វេ សច្ចា អនុត្តរា។ សមុទយសច្ចំ សរណំ។ ទ្វេ សច្ចា អរណា។ ទុក្ខសច្ចំ សិយា សរណំ, សិយា អរណន្តិ។
បញ្ហាបុច្ឆកំ។
សច្ចវិភង្គោ និដ្ឋិតោ។