៥. ភាវាវពោធ-បញ្ចមបរិច្ឆេទ
៣៣៨.
បដិភានវតា លោក, វោហារ’មនុសារិនា;
តតោ’ចិត្យ សមុល្លាស, វេទិនា កវិនា បរំ។
៣៣៩.
ឋាយិសម្ពន្ធិនោ ភាវ, វិភាវា សា’នុភាវកា;
សម្ពជ្ឈន្តិ និពន្ធា តេ, រស’ស្សាទាយ សាធុនំ។
ភាវអធិប្បាយ
៣៤០.
ចិត្ត វុត្តិ វិសេសា តុ, ភាវយន្តិ រសេ យតោ;
រត្យាទយោ តតោ ភាវ, សទ្ទេន បរិកិត្តិតា។
ឋាយីភាវអធិប្បាយ
៣៤១.
វិរោធិនា’ញ្ញភាវេន, យោ ភាវោ ន តិរោហិតោ;
សីលេន តិដ្ឋតិ’ច្ចេសោ, ‘ឋាយីភាវោ’តិ សទ្ទិតោ។
ឋាយីភាវប្បភេទឧទ្ទេស
៣៤២.
រតិ, ហស្សោ, ច សោកោ, ច,
កោធុ, ស្សាហា, ភយំ,បិ ច;
ជិគុច្ឆា, វិម្ហយោ, ចេវ, សមោ ច នវ ឋាយិនោ។
ព្យភិចារីភាវអធិប្បាយ
៣៤៣.
តិរោភាវា, វិភាវា’ទិ, វិសេសនា’ភិមុខ្យតោ;
យេ តេ ចរន្តិ សីលេន, តេ ហោន្តិ ព្យភិចារិនោ។
ព្យភិចារិភាវបភេទ
៣៤៤.
និព្ពេទោ
ធិតិ, ជឡតា, ទីនតុ, គ្គា, លសត្តំ,
សុត្តំ, តាសោ, គិលានុ, ស្សុក, ហរិស,
សតិ, ស្សា, វិសាទា, ពហិត្ថា
ចិន្តា, គព្ពា, បមារោ, មរិស, មទ,
មតុ, ម្មាទ, មោហា, វិពោធោ,
និទ្ទា, វេគា, សពិលំ, មរណ,
ចបលតា តេត្តិំស មេតេ។
សត្តិកភាវអធិប្បាយ
៣៤៥.
សមាហិត’ត្ត’ប្បភវំ, សត្តំ
សត្តិកា ភាវា ភវន្តិ តេ។
សត្តិកភាវប្បភេទ
៣៤៦.
ថម្ភោ, បឡយ, រោមញ្ចា, តថា សេទ, ស្សុ, វេបថុ;
វេវណ្ណិយំ, វិសរតា, ភាវា’ដ្ឋេ’តេ តុ សត្តិកា។
៣៤៧.
យទា រត្យាទយោ ភាវា, ឋិតិសីលា ន ហោន្តិ ចេ;
តទា សព្ពេបិ តេ ភាវា, ភវន្តិ ព្យភិចារិនោ។
៣៤៨.
វិភាវោ ការណំ តេសុ, ប្បត្តិយុ’ទ្ទីបនេ តថា;
យោ សិយា ពោធកោ តេសំ,
អនុភាវោ’យ មីរិតោ។
៣៤៩.
នេកហេតុំ មនោវុត្តិ, វិសេសញ្ច វិភាវិតុំ;
ភាវំ វិភាវា’នុភាវា, វណ្ណិយា ពន្ធនេ ផុដំ។
៣៥០.
សវិភាវា’នុភាវេហិ, ភាវា តេ តេ យថារហំ;
វណ្ណនីយា យថោ’ចិត្យំ, លោករូបា’នុគាមិនា។
៣៥១.
ចិត្ត
ពហិ និស្សដ សេទាទិ, អនុភាវេហិ វណ្ណិយា។
រសអធិប្បាយ
៣៥២.
សាមាជិកាន មានន្ទោ, យោ ពន្ធត្ថា’នុសារិនំ;
រសីយតីតិ តញ្ញូហិ, រសោ នាមា’យ’មីរិតោ។
រសប្បភេទ
៣៥៣.
សវិភាវា, នុភាវេហិ, សត្តិក,ព្យភិចារិភិ;
អស្សាទិយត្ត មានីយ, មានោ ឋាយេ’វ សោ រសោ។
៣៥៤.
សិង្គារ,ហស្ស,ករុណា, រុទ្ទ,វីរ,ភយានកា;
ពីភច្ឆ,ព្ភុត,សន្តា, ច, រសា ឋាយីន នុក្កមា។
៣៥៥.
ទុក្ខរូបេ’យ’ មានន្ទោ, កថំ នុ ករុណាទិកេ?
សិយា សោតូនមានន្ទោ,
សោកោ វេស្សន្តរស្ស ហិ។
ឋាយីភាវ និទ្ទេស រតិដ្ឋាយីភាវ
៣៥៦.
រម្ម,ទេស, កលា, កាល, វេសាទិ, បដិសេវនា;
យុវាន’ញ្ញោញ្ញរត្តានំ, បមោទោ រតិ រុច្ចតេ។
៣៥៧.
យុត្យា ភាវានុភាវា តេ, និពន្ធា បោសយន្តិ នំ;
សោប្យ’យោគ, វិប្បយោគ, សម្ភោគានំ វសា តិធា។
ហស្សដ្ឋាយីភាវ
៣៥៨.
វិការា’កតិអាទីហិ, អត្តនោ ថ បរស្ស វា;
ហស្សោ និទ្ទា, សមា’លស្យ, មុច្ឆាទិ,ព្យភិចារិភិ;
បរិបោសេ សិយា ហស្សោ, ភិយ្យោ’ត្ថិបភុតីនំ សោ។
ហស្សប្បភេទ
៣៥៩.
សិត មិហ វិកាសិ នយនំ,
កិញ្ចា’លក្ខិយ ទិជំ តុ តំ ហសិតំ;
មធុរស្សរំ វិហសិតំ, អំសសិរោកម្បមុបហសិតំ។
៣៦០.
អបហសិតំ តិហសិតំ;
ទ្វេ ទ្វេ កថិតា ចេ’សំ,
ជេដ្ឋេ
ករុណដ្ឋាយីភាវ
៣៦១.
សោករូបោ តុ ករុណោ, និដ្ឋប្បត្តិ’ដ្ឋ នាសតោ;
តត្ថា’នុភាវា រុទិត, បឡយ,ត្ថម្ភកាទយោ;
វិសាទា,លស្យ,មរណ, ចិន្តា’ទី ព្យភិចារិនោ។
រុទ្ទដ្ឋាយីភាវ
៣៦២.
កោធោ មច្ឆរិយា’ទីហិ, បោសេ តាស, មទាទិភិ;
នយនា’រុណតាទីហិ, រុទ្ទោ នាម រសោ ភវេ។
វីរដ្ឋាយីភាវ
៣៦៣.
បតាប, វិក្កមា’ទីហុ, ស្សាហោ ‘វីរោ’តិ សញ្ញិតោ;
រណ,ទាន,ទយាយោគា, វីរោ’យំ តិវិធោ ភវេ;
តេវា’នុភាវា ធិតិ,ម, ត្យា’ទយោ ព្យភិចារិនោ។
ភយដ្ឋាយីភាវ
៣៦៤.
វិការា,សនិ,សត្តា’ទិ, ភយុ’ក្កំសោ ភយានកោ;
សេទា’ទយោ នុភាវេ’ត្ថ, តាសា’ទី ព្យភិចារិនោ។
ជិគុច្ឆាដ្ឋាយីភាវ
៣៦៥.
ជិគុច្ឆា រុធិរា’ទីហិ, បូត្យា’ទីហិ វិរាគតោ;
ពីភច្ឆោ ខោភនុ’ព្ពេគី, កមេន ករុណាយុតោ;
នាសា វិកូណនាទីហិ, សង្កាទីហិ’ស្ស បោសនំ។
វិម្ហយដ្ឋាយីភាវ
៣៦៦.
អតិ លោក បទត្ថេហិ, វិម្ហយោ’យំ រសោ’ព្ភុតោ;
តស្សា’នុភាវា សេទ,ស្សុ, សាធុវាទា’ទយោ សិយុំ;
តាសា,វេគ,ធិតិ,ប្បញ្ញា, ហោន្តេ’ត្ថ ព្យភិចារិនោ។
សមដ្ឋាយីភាវ
៣៦៧.
ឋាយីភាវោ សមោ មេត្តា, ទយា,មោទា’ទិ សម្ភវោ;
ភាវាទីហិ ត’ទុក្កំសោ, សន្តោ សន្ត និសេវិតោ។
ឥតិ សង្ឃរក្ខិត មហាសាមិវិរចិតេ សុពោធាលង្ការេ
រសភាវា’វពោធោ នាម
បញ្ចមោ បរិច្ឆេទោ។
សុពោធាលង្ការោ សមត្តោ។