អភិនីហារ កថា
៦. តតោ ទីបង្ករោ ទសពលោ ពោធិសត្តំ បសំសិត្វា អដ្ឋហិ បុប្ផ មុដ្ឋីហិ បូជេត្វា បទក្ខិណំ កត្វា បក្កាមិ។ តេបិ ចតូសត សហស្ស ខីណាសវា ពោធិសត្តំ បុប្ផេហិ ច គណ្ធេហិ ច បូជេត្វា បទប្ផណំ កត្វា បក្កមិំសុ។ ទេវមនុស្សា ច តថេវ បូជេត្វា វណ្ទិត្វា អថ ខោ ពោធិសត្តោ ទសពលស្ស វ្យាករណំ សុត្វា ពុទ្ធភាវំ ករតលគតមិវ មញ្ញមានោ បមុទិត ហទយោ សព្ពេសុ បដិក្កន្តេសុ សយនា វុដ្ឋាយ បុប្ផរាសិ មត្ថកេ បល្លង្កំ អាភុជិត្វា និសិន្នោ ពុទ្ធការកធម្មេ ឧបធារេន្តោ កហននុ ខោ ពុទ្ធការក ធម្មា, កិំ ឧទ្ធំ អធោ ទិសាសុ វីទីយាសូតិ អនុក្កមេន សកលំ ធម្មធាតុំ វិចិនន្តោ បោរាណកពោធិសត្តេហិ អាសេវិត និសេវិត បឋមំ ទានបារមិំ ទិស្វា តត្ថ ទឡភិសមាទាន កត្វា ឯវំ អនុក្កមេន សីល - នេក្ខម្ម - បញ្ញា - វីរិយ - ខន្តិ - សច្ច - អធិដ្ឋាន - មេត្តា - ឧបេក្ខា បារមិយោច ទិស្វា តត្ថទឡ្ហ សមាទានំ កត្វា ទេវតាហិ អភិត្ថុតោ អាកាសមពភុគ្គនត្វ ហិម ហិមវន្តមេវ អគមាសិ។
ទីបង្ករោបិ សត្ថា ចតូហិ ខីណាសវ សតសហស្សេហិ បរិវុតោ រម្មនគរវាសីហិ បូជីយមានោ ទេវតាហិ អភិនណ្ទិយមានោ អលង្កត បដិយត្តេន មគ្គេន រម្មនគរំ បវិសិត្វា បញ្ញត្តវរពុទ្ធាសនេ និសីទិ។ ភិក្ខុសង្ឃោបិ អត្តនោ អត្តនោ បត្តាសនេ និសីទិ។ រម្មនគរវាសិនោបិ ឧបាសកា ពុទ្ធបមុខស្ស ភិក្ខុសង្ឃស្ស មហាទានំ
ឯវំ តស្ស មហជនស្ស ធម្មំ ទេសេត្វា ឯកច្ចេ សរណេសុ ឯកច្ចេ បញ្ចសុ សីលេសុ ឯកច្ចេ សោតាបត្តិផលេ ឯកច្ចេ សកទាគាមិ ផលេ ឯកច្ចេ អនាគាមី ផលេ ឯកច្ចេ ចតុសុបិ ផលេសុ ឯកច្ចេ តីសុ វិជ្ជាសុ ឯកច្ចេ ឆឡភិញ្ញាសុ ឯកច្ចេ អដ្ឋសុ សមាបត្តិសុ បតិដ្ឋាបេត្វា ឧដ្ឋាយាសនា រម្មនគរតោ និក្ខមិត្វា សុទស្សន មហាវិហារមេវ បាវិសិ។
វុត្តញ្ហេតំ
‘‘តទា តេ ភោជយិត្វាន - សសង្ឃំ លោកនាយកំ,
ឧផគឆុញ្ញំ សរណំ តស្ស - ទីបង្ករស្ស សត្ថុនោ,
សរណាគមនេ កញ្ចិ - និវសេតិ តថាគតោ
កញ្ចិ បញ្ចសុ សីលេសុ - សីលេ ទសវិធេ បរំ;
កស្សចិ ទេតិ សាមញ្ញំ - ចតុរោ ផលមុត្តមេ,
កស្សចិ អសថេ ធម្មេ - ទេតិ សោ បដិសម្ភិទា;
កស្សចិ វរសមាបត្តិយោ - អដ្ឋ ទេតិ នរាសភោ,
តិស្សោ កស្សចិ វិជ្ជាយោ - ឆឡភិញ្ញ បវេច្ឆតិ;
តេន យោគេន ជនកាយំ - ឱវទេតិ មហាមុនិ,
តេន វិត្ថារិកំ អាសី - លោកនាថស្ស សាសនំ;
មហាហនូសភក្ខណ្ធោ - ទីបង្ករសនាមកោ,
ពហូ ជនេ តារយតិ - បរិមោចេតិ ទុគ្គតិំ;
ពោធនេយ្យំ ជនំ ទិស្វា - សតសហស្សេបិ យោជនេ
ខណេន ឧបគន្ត្វាន - ពោធេតិ តំ មហាមុនី’’តិ;
ឥតិ សោ ទីបង្ករោ សត្ថា វស្សសត សហស្សានិ ឋត្វា សត្តានំ ពណ្ធនមោក្ខំ កុរុមានោ សព្ពពុទ្ធកិច្ចានិ និដ្ឋាបេត្វា នណ្ទារាមេ អនុបាទិសេសាយ និព្ពានធាតុយា បរិនិព្ពាយិនហេវ ធាតុយោ តស្ស - សត្ថុនោ វិកិរិំសុ តា។ ឋិតា ឯកឃនា ហុត្វា - សុវណ្ណបដិមា វិយ សកលជម្ពុទីបវាសិនោ មនុស្សា ឃនកោដិដិមសុវណ្ណដ្ឋិកាហិ ឯវំ ឆត្តិំស យោជនិកំ មហាថូបមកំសុ និវេទសិ - កេចិ។
តេន
‘‘ទីបង្ករោ ជិនោ សត្ថា - នណ្ទារាមម្ហិ និព្ពុតោ,
តត្ថេវ តស្ស ជិនថូបោ - ឆត្តិំសុព្ពេធ យោជនោ‘‘;
‘‘បត្ត ចីវរ បរិក្ខារ - បរិភោគញ្ជ សត្ថុនោ,
ពោធិមូលេ តទា ថូបោ - តីណិ យោជនមុគ្គតោ’’តិ;
៧. ទីបង្ករស្ស បន ភគវតោ អបរភាគោ ឯកំ អសង្ខេយ្យំ អតិក្កមិត្វា កោណ្ឌញ្ញោ នាម សត្ថា ឧទបាទិ។ តទា ពោធិសត្តោ វិជិតាវិ នាម ចក្កវត្តិ ហុត្វា កោដិសតសហស្ស សង្ខស្ស ពុទ្ធ បមុខស្ស ភិក្ខុសង្ឃស្ស មហាទានំ អទាយិ សត្ថា ពោធិសត្តំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតីតិ វ្យាករិត្វា ធម្មំ ទេសេសិ សោ សត្ថុ ធម្មំកថំ សុត្វា រជ្ជិ និយ្យាទេត្វា បព្ពជិ សោ តីណិ បិដកានិ ឧគ្គហេត្វា អដ្ឋ សមាបត្តិយោ បញ្ចអភិញ្ញាយោច ឧប្បាទេត្វា អបរិហីនជ្ឈានោ ព្រហ្មលោកេ និព្ពត្តិ។ សោបិ ពុទ្ធោ វស្សសតសហស្សានិ ឋត្វា សព្ពពុទ្ធកិច្ចានិ និដ្ឋាបេត្វា ចណ្ទារាមេ បរិនិព្ពាយិ តស្សាបិ ភគវតោ ធាតុយា ន វិកិរិំសុ សកលជម្ពុទីបវាសិនោ មនុស្សា សមាគន្ត្វា សត្តយោជនិកាសត្តរតនមយំ ហរិតាលមនោសិលាយមត្តិកាកិច្ចំ តេល សប្បីហិ ឧទកកិច្ចំ កត្វា ចេតិយំ និដ្ឋាបេសុំ
កោណ្ឌញ្ញេ កិរ សម្ពុទ្ធោ - ចណ្ទារាមេ មនោរមេ,
និព្ពាយិ ចេតិយោ តស្ស - សត្តយោជនិកោ កតោតិ;
តស្ស អបរភាគេ ឯកំ អសំង្ខយ្យំ អតិក្កមិត្វា ឯកស្មិំយេវ កប្បេ ចត្តារោ ពុទ្ធា ឧប្បជ្ជិំសុ - មង្គលោ សុមនោ រេវតោ យោហិតោតិ។ មង្គលស្ស បន ភគវតោ កាលេ ពោធិសត្តោ សុរុចិ នាម ព្រាហ្មណោ ហុត្វា សត្ថារំ និមន្តេស្សាមីតិ ឧបសង្កមិត្វា មធុរ ធម្មំកតំ សុត្វា ស្វាតនាយ និមន្តេត្វា កោដិសតសហស្ស សង្ខស្ស ពុទ្ធបមុខស្ស សង្ឃស្ស សត្តាហំ គវបានំ នាម ទានមទាសិ សត្ថា អនុមោទនំ ករោន្តោ មហាបុរិសំ អាមន្តេត្វា ត្វំ កប្បសតសហស្សាធិកានំ ទ្វន្នំ អសង្ខេយ្យានំ មត្ថកេ គោតមោ នាម ពុទ្ធោ ភវិស្សសីតិ វ្យាកាសិ មហាបុរិសោ វ្យាករណំ សុត្វា អហំ កិរ ពុទ្ធោ ភវិស្សាមិ កោ មេ ឃរាវាសេន អត្ថោ បព្ពជិស្សមីតិ ចិន្តត្វា តថារូបំ សម្បត្តិំ កេឡបិណ្ឌំ វីយ បហាយ សត្ថុ សន្តិកេ បព្ពជិត្វា ពុទ្ធវចនំ ឧគ្គណ្ហិត្វា អភិញ្ញា ច សមាបត្តិយោ ច និព្ពត្តេត្វា អាយុបរិយោសានេ ព្រហ្មលោកេ និព្ពត្តិ, តស្មិម្បិ ពុទ្ធេ បរិនិព្ពុតេ ធាតុយោ ន វិកិរិំសុ, ជម្ពុទីបវាសិនោ បុព្ពេ វិយ តិំសយោជនកំ ថូបមកំសុ។
តេន
តស្ស អបរភាគេ សុមនោ នាម សត្ថា ឧទបាទិ តទា មហាសត្តោ អតុលោ នាម នាគរាជា ហុត្វា និព្ពត្តិ-មហិទ្ធិកោ មហានុភាវោ សោ ពុទ្ធោ ឧប្បន្នោតិ សុត្វា ញាតិសង្ឃបរិវុតោ នាគភវនា និក្ខមិត្វា កោដិសតសហស្ស ភិក្ខុបរិវារស្ស តស្ស ភគវតោ ទិព្ពតុរិយេហិ ឧបហារំ ការេត្វា មហាទានំ បវត្តេត្វា បច្ចេកំ ទុស្សយុគានិ ទត្វា សរណេសុ បតិដ្ឋាសិ សោបិ នំ សត្ថា អនាគតេ ពុទ្ធោ ភវិស្សសីតិ វ្យាកាសិ តស្មិម្បិ ពុទ្ធេ បរិនិព្ពុតេ ធាតុយោ ន វិកិរិំសុ ជម្ពុទីបវាសនោ បុព្ពេ វិយ ចតុយោជនិកំ ថូបមកំសុ។
តេន វុត្តំ
‘‘សុមនោ យសធរោ - ពុទ្ធោ អគ្គារាមម្ហ និព្ពុតោ,
តត្ថេវ តស្ស ជិនថូបោ - ចតុយោជនមុគ្គតោ’’តិ;
តស្ស អបរភាគេ រេវតោ នាម សត្ថា ឧទបាទិ តទា ពោធិសត្តោ អតិទេវោ នាម ព្រាហ្មណោ ហុត្វា សត្ថុ ធម្មទេសន សុត្វា សរណេសុ បតិដ្ឋាយ សិរសិ អញ្ជលិំ បគ្គហេត្វា តស្ស សត្ថុនោ កិលេសប្បហានេ វណ្ណំ វត្វា ឧត្តរាសង្ឃេន បូជមកាសិ។ សោបិ នំ សត្ថា ពុទ្ធោ ភវិស្សតិតិ វ្យាកាសិ តស្មិំ បន ពុទ្ធេ បរិនិព្ពុតេ ធាតុយោ វិកិរិំសុ។
តេន វុត្តំ
‘‘រេវតោ បវរោ ពុទ្ធោ - និព្ពុតោ សោ មហាបុរេ,
ធាតុ វិត្ថារិកំ អាសី - តេសុ តេសុ បទេសតោ’’តិ;
តស្ស អបរភាគេ សោភិតោ នាម សត្ថា ឧទបាទិ តទា ពោធិសត្តោ អជិតោ នាម ព្រាហ្មណោ ហុត្វា សត្ថុ ធម្មទេសនំ សុត្វា សរណេសុ បតិដ្ដាយ ពុទ្ធបមុខស្ស សង្ឃស្ស មហាទានំ អទាសិ។ សោបិ នំ សត្ថា ពុទ្ធោ ភវិស្សសីតិ វ្យាកាសិ តស្សាបិ ភគវតោ ធាតុយោ វិកិរិំសុ។
តេន វុត្តំ
‘‘សោភិតោ វរសម្ពុទ្ធោ - សីហរាមម្ហិ និព្ពុតោ,
ធាតុវិត្ថារិកំ អាសី - តេសុ តេសុ បទេសតោ’’តិ;
តស្ស អបរភាគេ ឯកមសង្ខេយ្យំ អតិក្កមិត្វា ឯកស្មិំយេវ កប្បេ តយោ ពុទ្ធា និព្ពត្តិំសុ - អនោមទស្សិ បទុមោ នារទោតិ។ អនោមទស្សិស្ស ភគវតោ កាលេ ពោធិសត្តោ ឯកោ
១. យសវរោ ធីរោ - កេចិ។
យក្ខ
តេន វុត្តំ
‘‘អនោមទស្សិ ជិនោ សត្ថា - ធម្មារាមម្ហិ និព្ពុតោ,
តត្ថេវ តស្ស ជិនថូបោ - ឧព្ពេធា បណ្ណុវីសតី’តិ;
តស្ស អបរភាគេ បទុមោ នាម សត្ថា ឧទបាទិ តថាគតេ អគាមការញ្ញេ វិហរេន្តា ពោធិសត្តោ សីហោ ហុត្វា សត្ថារំ និរោធសមាបត្តិយា សមាបន្នំ ទិស្វា បសន្នចិត្តោ វណ្ទិត្វា បទក្ខិណំ កត្វា បីតិសោមនស្សជាតោ តិក្ខត្តុំ សីហនាទំ នទិត្វា សត្តាហំ ពុទ្ធារម្មណំ បីតិំ អវិជហិត្វា បីតិសុខេនេវ គោចរាយ អបក្កមិត្វា ជិវិតបរិច្ចាគំ កត្វា បយិរុបាសមានោ អដ្ឋាសិ សត្ថា សត្តាហច្ចយេន និរោធា វុដ្ឋិតោ សីហំ ឱលោកេត្វា ភិក្ខុសង្ឃេបិ ចិត្តំ បសាទេត្វា សង្ឃំ វណ្ទិស្សតី‘‘តិ ភិក្ខុសង្ឃោ អាគច្ឆតូតិ ចិន្តេសិ ភិក្ខុ តាវទេវ អាគមិំសុ សីហោ សង្ឃេ ចិត្តំ បសាទេសិ។ សត្ថា តស្ស មនំ ឱលោកេត្វា អនាគតេ ពុទ្ធោ ភវិស្សតីតិ វ្យាកាសិ តស្ស បន ភគវតោ ធាតុយោ វិកិរិំសុ។
តេន វុត្តំ
‘‘បទុមោ ជិនវរោ សត្ថា - ធម្មារាមម្ហិ និព្ពុតោ,
ធាតុ វិត្ថារិកំ អាសិ - តេសុ តេសុ បទេសតោ’’តិ;
តស្ស អបរភាគេ នារទោ នាម សត្ថា អហោសិ តទា ពោធិសត្តោ, ឥសិបព្ពជ្ជំ បព្ពជិត្វា បញ្ចសុ អភិញ្ញាសុ អដ្ឋសុច សមាបត្តិសុចិណ្ណវសី ហុត្វា ពុទ្ធបមុខស្ស សង្ឃស្ស មហាទានំ ទត្វា លោហិត ចណ្ទនេន បូជមកាសិ សោបិ នំ អនាគតោ ពុទ្ធោ ភវិស្សតីតិ វ្យាកាសិ នារទ បន ភគវតោ ធាតុយោ ឯកឃនា អហេសុំ។ សព្ពេ ទេវ មនុស្សា សន្និបតិត្វា ចតុយោជនិកំ ថូបំ ករិំសុ។
តេន វុត្តំ
‘‘នារទោ ជិនវសភោ - និព្ពុតោ សុទស្សនេ បុរេ,
តត្ថេវ តស្ស ថូបវរោ - ចតុយោជនមុគ្គតោ’’តិ;
តស្ស អបរភាគេ ឯកមសង្ខេយ្យមតិក្កមិត្វា ឥតោ កប្បសតសហស្ស មត្ថកេ ឯកស្មិំ កប្បេ បទុមុត្តរោ នាម សត្ថា ឧទបាទិ។ តទា ពោធិសត្តោ ជដិលោ នាម មហារដ្ឋិកោ ហុត្វា ពុទ្ធបមុខស្ស សង្ឃស្ស ចិវរទានមទាសិ។ សោបិ តំ អនាគតោ ពុទ្ធោ ភវិស្សតីតិ វ្យាកាសិ។
តេន វុត្តំ
‘‘បទុមុត្តរោ ជិនោ ពុទ្ធោ - នណ្ទារាមម្ហិ និព្ពុតោ,
តត្ថេវ តស្ស ថូបវរោ - ទ្វាទសុព្ពេធយោជនោ’’តិ;
តស្ស អបរភាគេ តិំសកប្ប សហស្សានិ អតិក្កមិត្វា សុមេធោ សុជាតោ ចាតិ ឯកស្មិំ កប្បេ ទ្វេ ពុទ្ធា និព្ពត្តិំសុ សុមេធស្ស បន ភគវតោ កាលេ ពោធិសត្តោ ឧត្តរោ នាម មានវោ ហុត្វា និទហិត្វា ឋបិតំយេវ អសីតិកោដិធនំ វិស្សជ្ជេត្វា ពុទ្ធបមុខស្ស សង្ឃស្ស មហាទានំ ទត្វា ធម្មំ សុត្វា សរណេសុ បតិដ្ឋាយ និក្ខមិត្វា បព្ពជិ សោបិ នំ អនាគតេ ពុទ្ធោ ភវិស្សតីតិ វ្យាកាសិ។ សុម្ធេស្ស បន ភគវតោ ធាតុយោ វិកិរិំសុ
តេន វុត្តំ
‘‘សុមេធោ ជិនវរោ ពុទ្ធោ - មេធារាមម្ហិ និព្ពុតោ,
ធាតុវិត្ថារិកំ អាសិ - តេសុ តេសុ បទេសតោ’’តិ;
តស្ស អបរភាគេ សុជាតោ នាម សត្ថា ឧទបាទិ។ តទា ពោធិសត្តោចក្កវត្តិរាជា ហុត្វា ពុទ្ធោ ឧប្បន្នោតិ សុត្វា ឧបសំកមិត្វា ធម្មំ សុត្វា ពុទ្ធបមុខស្ស សង្ឃស្ស សទ្ធិំ សត្តហិ រតនេហិ ចតុមហាទីបំ រជ្ជំ ទត្វា សត្ថុ សន្តិកេ បព្ពជិ សកលរដ្ឋវាសិនោ រដ្ឋុប្បាទំ គហេត្វា អារាមិក កិច្ចំ សាធេន្តា ពុទ្ធបមុខស្ស សង្ឃស្ស និច្ចំ មហាទានមទំសុ។ សោបិ នំ សត្ថា អនាគតេ ពុទ្ធោភវិស្សតីតិ វ្យាកាសិ សុជាតស្ស បន ភគវតោ ធាតុយោ ឯកឃនា អហេសុំ ជម្ពុទីបវាសិនោ តិគាវុតំ ថូបមកំសុ
តេន វុត្តំ
‘‘សុជាតោ ជិនវរោ ពុទ្ធោ សីលារាមម្ហិ និព្ពុតោ,
តត្ថេវ ចេតិយោ តស្ស - តីណិ គាវុតមុគ្គតោ’’តិ;
តស្ស អបរភាគេ អដ្ឋារស កប្បសតមត្ថកេ ឯកស្មិំ កប្បេ បិយទស្សិ អត្ថទស្សិ ធម្មទស្សិតិ តយោ ពុទ្ធា និព្ពត្តិំសុ បិយទស្សិ ពុទ្ធកាលេ ពោធិសត្តោ កស្សបោ នាម មាណវោ តិណ្ណំ វេទានំ បារគតោ ហុត្វា សត្ថុ ធម្មទេសនំ សុត្វា កោដិសតសហស្ស ធន បរិច្ចាគេន សង្ឃារាមំ ការេត្វា សរណេសុ ច សីលេសុ ច បតិដ្ឋាសិ អថ នំ សត្ថា អដ្ឋារស កប្ប សតច្ចយេន ពុទ្ធោ ភវិស្សតីតិ វ្យាកាសិ បិយទស្សិស្ស ភគវតោបិ ធាតុយោ ឯកឃនាវ អហេសុំ ជម្ពុទីបវាសិនោ សន្និបតិត្វា តិយោជនិកំ មហាថូបមកំសុ។
តេន
‘‘បិយទស្សិ មុនិវរោ - សលលារាមម្ហិ និព្ពុតោ,
តត្ថេវ តស្ស ជិនថូបោ - តីណិ យោជនមុគ្គតោ’’តិ;
តស្ស អបរភាគេ អត្ថទស្សិ នាម ភគវា ឧទបាទិ តទា ពោធិសត្តោ មហិទ្ធិកោ មហានុភាវោ សុសិមោ នាម តាបសោ ហុត្វា ភគវតោ សន្តិកេ ធម្មំ សុត្វា បសីទិត្វា ទិព្ពានិ មណ្ទារវ បទុមបារិច្ឆត្តកាទីនិ បុប្ផានិ អាហរិត្វា ចាតុទ្វីបិក មហាមេឃោ វិយ បុប្ផវស្សំ វស្សេត្វា សមន្តតោ បុប្ផមណ្ឌប បុប្ផអគឃិយ តោរណាទីនិ កត្វា មណ្ទារវ បុប្ផច្ឆត្តេន ទសពលំ បូជេសិ សោបិ នំ ភគវា អនាគតោ គោតមោ នាម ពុទ្ធោ ភវិស្សតីតិ វាកាសិ។ តស្ស បន ភគវតោ ធាតុយោ វិកិរិំសុ។
តេន វុត្តំ
‘‘អត្ថទស្សិ ជិនវរោ - អនោមារាមម្ហិ និព្ពុតោ,
ធាតុវិត្ថារិកំ អាសិ - តេសុ តេសុ ច រដ្ឋតោ’’តិ;
តស្ស អបរភាគេ ធម្មទស្សិ នាម សត្ថា ឧទបាទិ។ តទា ពោធិសត្តោ សក្កា ទេវរាជា ទិព្ពគណ្ធបុប្ផេហិ ច ទិព្ពតុរិយេហិ ច បូជំ អកាសិ សោបិ នំ ពុទ្ធោ ភវិស្សតីតិ វ្យាកាសិ។ ធម្មទស្សិស្ស បន ភគវតោ ធាតុយោ ឯកឃនា អហេសុំ។ ជម្ពុទីបវាសិនោ តិយោជនិកំ ថូបមកំសុ។
តេន វុត្តំ
‘‘ធម្មទស្សិ មហាវីរោ-កេលាសារមម្ហិ និព្ពុតោ,
តត្ថេវ ថូបវរោ តស្ស-តីណិ យោជនមុគ្គតោ’’តិ;
តស្ស អបរភាគេ ចតុនវុតិកប្ប មត្ថកេ ឯកស្មិំ កប្បេ ឯកោវ សិទ្ធត្ថោ នាម សត្ថា ឧទបាទិ។ តទា ពោធិសត្តោ ឧគ្គតេជោ អភិញ្ញាពល សម្បន្នោ មង្គលោ នាម តាបសោ ហុត្វា មហាជម្ពុផលំ អាហរិត្វា តថាគស្ស អទាសិ សត្ថា តំ ផលំ បរិភុញ្ជិត្វា ចតុនវុតិ កប្បមត្ថកេ ពុទ្ធោ ភវិស្សតីតិ វ្យាកាសិ តស្សាបិ ភគវតោ ធាតុយោ ន វិកិរិំសុ, ចតុយោជនិកំ រតនមយំ ថូបមកំសុ។
តេន វុត្តំ
‘‘សិទ្ធត្តោ មុនិវរោ ពុទ្ធោ អនោមារមម្ហិ និព្ពុតោ,
តត្ថេវ តស្ស ថូបវរោ-ចតុយោជនមុគ្គតោ’’តិ;
តស្ស អបរភាគេ ឥតោ ទ្វានវុតិ កប្បមត្ថកេ តិស្សោ ផុស្សោតិ ឯកស្មិំ កប្បេ ទេវ ពុទ្ធា និព្ពត្តិំសុ តិស្សស្ស ភគវតោ កាលេ ពោធិសត្តា មហាភោគោ មហាយសោ សុជាតោ នាម ខត្តិយោ ហុត្វា ឥសិបព្ពជ្ជំ បព្ពជិត្វា មហិទ្ធិកភាវំ បត្វា ពុទ្ធោ
តេន វុត្តំ
‘‘តិស្សោ ជិនវរោ ពុទ្ធោ-នណ្ទារាមម្ហិ និព្ពុតោ
តត្ថេវ តស្ស ថូបវរោ-តីណិ យោជនមុស្សិតោ’’តិ;
តស្ស អបរភាគេ ផុស្សោ នាម ពុទ្ធោ ឧទបាទិ តទា ពោធិសត្តោ វិជិតាវិ នាម ខត្តិយោ ហុត្វា មហារជ្ជំ បហាយ សត្ថុ សន្តិកេ បព្ពជិត្វា តីណិ បិដកានិ ឧគ្គហេត្វា មហាជនស្ស ធម្មកថំ កថេត្វា សីលបារមិញ្ច បូរេសិ។ សោបិ នំ ពុទ្ធោ តថេវ វ្យាកាសិ តស្ស បន ភគវតោ ធាតុយោ វិកិរិំសុ។
តេន វុត្តំ
‘‘ផុស្សោ ជិនវរោ សត្ថា-សុនណ្ទារាមម្ហិ និព្ពុតោ
ធាតុវិត្ថារិកំ អាសិ-តេសុ តេសុ បទេសតោ’’តិ;
តស្ស អបរភាគេ ឥតោ ឯកនវុតិ កប្បមត្ថកេ វិបស្សិ នាម ពុទ្ធោ ឧទបាទិ តទា ពោធិសត្តោ មហិទ្ធិកោ មហានុភាវោ អតុលោ នាម នាគរាជា ហុត្វា សត្តរតន ខចិតំ សោវណ្ណមហាបីឋំ ភគវតោ អទាសិ សោបិ នំ ឥតោ ឯកនវុតិកប្បមត្ថកេ ពុទ្ធោ ភវិស្សតីតិ វ្យាកាសិ តស្ស បន ភគវតោ ធាតុយោ ន វិកិរិំសុ សព្ពេ ទេវមនុស្សា សន្តិបតិត្វា ធាតុយោ គហេត្វា សត្តយោជនិកំ ថូបមកំសុ។
តេន វុត្តំ
‘‘វិបស្សិ ជិនវរោ វីរោ-សុមិត្តារាមម្ហិ និព្ពុតោ,
តត្ថេវ សោ ថូបវរោ-សត្តយោជនិកោ កតោ’’តិ;
តស្ស អបរភាគេ ឥតោ ឯកតិំស កប្បមត្ថកេ សិខី វេស្សភូតិ ទ្វេ ពុទ្ធា និព្ពត្តិំសុ សិខិស្ស ភគវតោ កាលេ ពោធិសត្តោ អរិណ្ទមោ នាម រាជា ហុត្វា ពុទ្ធបមុខស្ស សង្ឃស្ស សចិវរំ មហាទានំ បវត្តេត្វា សត្តរតន បតិមណ្ឌិតំ ហត្ថិរតនំ ទត្វា ហត្ថិប្បមាណំ កត្វា កប្បិយ ភណ្ឌមទាសិ សោបិ នំ ឥតោ ឯកតិំស កប្បេ ពុទ្ធោ ភវិស្សតីតិ វ្យាកាសិ, សិខិស្ស ភគវតោ ធាតុយោ ឯកឃនា ហុត្វា អដ្ឋំសុ, សកល ជម្ពុទីបវាសិនោ បន មនុស្សា ធាតុយោ គហេត្វា តិយោជនុព្ពេធំ សត្តរតនមយំ ហិមគិរិ សទិស សោភំ ថូបមកំសុ។
សិខី
តត្ថេវ តស្ស ថូបវរោ-តីណិ យោជនមុគ្គតោ’’តិ;
តស្ស អបរភាគេ វេស្សភូ នាម សត្ថា ឧទបាទិ។ តទា ពោធិសត្តោ សុទស្សនោ នាម រាជា ហុត្វា ពុទ្ធបមុខស្ស សង្ឃស្ស សចីវរមហាទានំ ទត្វា តស្ស សន្តិកេ បព្ពជិត្វា អាចារគុណសម្បន្នោ ពុទ្ធរតនេ ចិតតីការ បីតិ ពហុលោ អហោសិ សេបិ នំ សត្ថា ឥតោ ឯកតិំសកប្បេ ពុទ្ធោ ភវិស្សតីតិ វ្យាកាសិ វេស្សភុស្ស បន ភគវតោ ធាតុយោ វិកិរិំសុ។
តេន វុត្តំ
‘‘វេស្សភូ ជិនវរោ សត្ថា-ខេមារាមម្ហិ និព្ពុតោ;
ធាតុវិត្ថារិកំ អាសិ-តេសុ តេសុ បទេសតោ’’តិ;
តស្ស អបរភាគេ ឥមស្មិំ កប្បេ ចត្តារោ ពុទ្ធា និព្ពត្តិំសុ កកុសណ្ធោ កោនាគមនោ កស្សបោ អម្ហាកំ ភគវាតិ កតុសណ្ធស្ស បន ភគវតោ កាលោ ពោធិសត្តោ ខេមោ នាម រាជា ហុត្វា ពុទ្ធបមុខស្ស សង្ឃស្ស សបត្តចីវរំ ទានញ្ចេវ អញ្ជនាទិ ភេសជ្ជានិ ច ទត្វា សត្ថុ ធម្មទេសនំ សុត្វា បព្ពជិ សោបិ នំ សត្ថា វ្យាកាសិ តស្ស បន ភគវតោ ធាតុយោ ន វិកិរិំសុ សព្ពេ សន្និបតិត្វា ធាតុយោ គហេត្វា គាវុតុព្ពេធំ ថូបមកំសុ។
តេន វុត្តំ
‘‘កកុសណ្ធោ ជិនវរោ - ខេមារាមម្ហិ និព្ពុតោ,
តត្ថេវ តស្ស ថូបវរោ-គាវុតំ នភមុគ្គតោ’’តិ;
តស្ស អបរភាគេ កោនាគមនោ នាម សត្ថា ឧទបាទិ តទា ពោធិសត្តោ បព្ពតោ នាម រជា ហុត្វា អមច្ចគណ បរិវុតោ សត្ថុ សន្តិកេ គន្ត្វា ធម្មទេសនំ សុត្វា ពុទ្ធបមុខំ ភិក្ខុសង្ឃំ និមន្តេត្វា មហាទានំ បវត្តេត្វា បត្តុណ្ណចីនបដ្ដ កោសេយ្យ កម្ពល ទុកុលានិ ចេវ សុវណ្ណបដ្ដកញ្ច ទត្វា សត្ថុ សន្តិកេ បព្ពជិ។ សោបិ នំ សត្ថា វ្យាកាសិ តស្ស ភគវតោ ធាតុយោ វិកិរិំសុ
តេន វុត្តំ
‘‘កោនាគមនោ សម្ពុទ្ធោ បព្ពតារាមម្ហិ និព្ពុតោ,
ធាតុ វិត្ថារិកំ អាសិ-តេសុ តេសុ បទេសតោ’’តិ;
តស្ស អបរភាគេ កស្សបោ នាម សត្ថា ឧទបាទិ។ តទា ពោធិសត្តោ ជោតិបាលោ នាម មាណវោ ហុត្វា តិណ្ណំ វេទានំ បារគុភូមិយញ្ចេវ អន្តលិក្ខេវ បាកដោ ឃដីការស្ស កុម្ភការស្ស មិត្តោ អហោសិ។ សោ តេន សទ្ធិំ សត្ថារំ ឧបសង្កមិត្វា ធម្ម
កថំ
តេន វុត្តំ
‘‘មហាកស្សបោ ជិនោ សត្ថា-សេតវ្យាយញ្ហិ និព្ពុតោ,
តត្ថេវ តស្ស ជិនថុបោ-យោជនុព្ពេធមុគ្គតោ’’តិ;
ឯត្ថ ច
ទីបង្ករោ ច កោណ្ឌញ្ញោ-មង្គលោ សុមនោ តថា,
អនោមទស្សី ពុទ្ធោ ច-នារទោ បទុមុត្តរោ;
សុជាតោ បិយទស្សី ច-ធម្មទស្សិ នរុត្តមោ,
សិទ្ធត្ថពុទ្ធោ តិស្សោ ច-វិបស្សិ ច សិខី តថា;
កកុសណ្ធោ កស្សបោ ចាតិ-សោឡសេតេ មហេសយោ,
ថុបប្បមាណមេតេសំ បាលិយំយេវ ទស្សិតំ;
យស្មា តស្មា មយា សាធូ-តេ សព្ពេបិ បកាសិតា,
ថូបា សទ្ធា ជនា សាធូ-តេ វណ្ទេយ្យថ សាទរំ;
យេសានំ បន អដ្ឋន្នំ - សុគតានំ ហិតេសិនំ
ធាតុ វិត្ថារិកា អាសុំ - តេសុ តេសុ បទេសតោតិ;
សាធុជន មនោបសាទនត្ថាយ កតេ ថូបវំសេ វិជ្ជមានថូបានំ ពុទ្ធានំ ថូបកថា ចេវ សព្ពេសំ សន្តិកេ អភិនិហារកតាចេ។ សមត្តា។
កស្សបស្ស បន ភគវតោ អបរភាគេ ឋបេត្វា ឥមំ សម្មា សម្ពុទ្ធំ អញ្ញោ ពុទ្ធោ នាម នត្ថិ។ ឯវំ ទីបង្ករាទីនំ ចតុវីសតិយា ពុទ្ធានំ សន្តិកេ លទ្ធវ្យាករណោ ពោធិសត្តោ បារមិយោ បូរេត្វា វេស្សន្តរត្តភាវេ ឋិតោ-
‘‘អចេតនាយំ បថវី-អវិញ្ញាយ សុខំ ទុខំ,
សាបិ ទានពលោ មយ្ហំ-សត្តក្កត្តុំ បកម្បថា’’តិ;
ឯវំ មហាបថវិ កម្បនានិ បុញ្ញានិ កត្វា អាយុបរិយោសានេ តតោ ចុតោ តុសិតភវនេ និព្ពត្តិ តត្ថ អញ្ញេ ទេវេ ទសហិ ឋានេហិ អធិគណ្ហិត្វា យាវតាយុកំ ទិព្ពសម្បត្តិំ អនុភវន្តោ មនុស្សគណនាយ
‘‘យតោហំ តុសិតេ កាយេ-សន្តុសិតោ នាមហំ តទា,
ទសសហស្សិ សមាគន្ត្វា-យាចន្តិ បញ្ជលី មមំ;
កាលោយំតេ មហាវីរ-ឧប្បជ្ជ មាតុកុច្ឆិយំ,
សទេវកំ តារយន្តោ-ពុជ្ឈស្សុ អមតំ បទន្តិ’’;
ឯវំ ពុទ្ធភាវត្ថាយ អាយាចិតោ កាលំ-ទីបំ-ទេសំ កុលំ-ជនេត្តិយា អាយុប្បមាណន្តិ ឥមានិ បញ្ច មហាវិលោកនានិ វិលោកេត្វា កតសន្និដ្ឋានោ តតោ ចុតោ សក្យរាជកុលេ បដិសណ្ធិំគហេត្វា តត្ថ មហាសម្បត្តិយា បរិហរិយមានោ អនុក្កមេន ភទ្ទំ យោព្ពនំ អនុបាបុណិត្វា តិណ្ណំ ឧតូនំ អនុច្ឆវិកេសុ តីសុ បាសាទេសុ ទេវលោកសិរិំ វិយ រជ្ជសិរិំ អនុភវមានោ ឧយ្យានកីឡាយ គមនសមយេ អនុក្កមេន ជិណ្ណ - វ្យាធិ - មតសង្ខាតេ តយោ ទេវទូតេ ទិស្វា សំជាត សំវេគា និវត្តិត្វា ចតុត្ថេ វារេ បព្ពជិតំ ទិស្វា សាធុ បព្ពជ្ជាតិ បព្ពជ្ជាយ រុចិំ ឧប្បាទេត្វា ឧយ្យានំ គន្ត្វា តត្ថ ទិវសំ ខេបេត្វា មង្គល បោក្ខរណិតីរេ និសិន្នោ កប្បក វេសំ គហេត្វា អាគតេន វិស្សកម្ម ទេវបុត្តេន អលង្កត បដិយត្តោ រាហុលកុមារស្ស បាតសាសនំ សុត្វា បុត្តសិនេហស្ស ពលវភាវំ ញត្វា យាវ ឥមំ ពណ្ធនំ ន វឌ្ឍតិ តាវទេវនំ ឆិណ្ទិស្សាមីតិ ចិន្តេត្វា សាយំ នគរំ បវិសន្តោ-
‘‘និព្ពុតា នូន សា មាតា - និព្ពុតោ នូន សោ បិតា,
និព្ពុតា នូន សា នារី - យស្សាយំ ឦទិសោ បតិ’’តិ;
កិសាគោតមិយា នាម បិតុច្ឆា ធីតាយ ភាសិតំ ឥមំ គាថា សុត្វា ឥហំ ឥមាយ និព្ពុតបទំ សាវិតោតិ គីវតោ សតសហស្សគ្ឃនកំ មុត្តាហារំ ឱមុញ្ចិត្វា តស្សា បេសេត្វា អត្តនោ ភវនំ បវិសិត្វា សិរីសយនេ និបន្នោ និទ្ទាវស គតានំ នាដកានំ វិប្បការំ ទិស្វា និព្ពិន្នហទយោ ឆន្នំ ឧដ្ឋាបេត្វា កណ្ថកំ អាហារាបេត្វា តំ អារុយ្ហ ឆន្នសហាយោ ទសសហស្ស ចក្កវាឡ ទេវតាហិ កត បរិវារោ មហាភិនិក្ខមនា និក្ខមិត្វា តេនេវ រត្តាវសេសេន តីណិ រជ្ជានិ អតិក្កម្ម អនោមាយ នទិយា បរតីរំ បត្វា អស្សាបិដ្ឋិតោ ឱរុយ្ហ
យថាហ
ឆេត្វាន មោលិំ វរគណ្ធវាសិតំ
វេហាសយំ ឧក្ខិបិ សក្យបុង្គយវោ,
សហស្សនេត្តោ សិរសា បដិគ្គហិ
សុវណ្ណ វង្គោដវរេន វាសវោ’តិ;
បដិគ្គហេត្វា ច បន ទេវលោកំ នេត្វា សុនេរុ មុទ្ធនិ តិយោជនប្បមាណំ ឥណ្ទនីលមណិមយំ ចុឡាមណិ ចេតិយំ នាម អកាសិ អថ កស្សប ពុទ្ធកាលេ បោរាណ សហាយកោ ឃដិការ មហាព្រហ្មា ឯកំ ពុទ្ធន្តរំ វិនាវាសភាវប្បត្តេន មត្តភាវោ ចិត្តេសិ។ អជ្ជ មេ សហាយកោ មហាភិនិក្ខមនំ និក្ខន្តោ សមណ បរិក្ខារមស្ស គហេត្វា គច្ឆាមីតិ-
‘‘តិចីវរញ្ច បត្តោ ច វាសិ សូចិ ច ពណ្ធនំ,
បរិស្សាវន អដ្ឋេតេន-យុត្តយោគស្ស ភិក្ខុនោ’’តិ;
ឥមេ សមណបរិក្ខារេ អាហរិត្វា អទាសិ មហាបុរិសោ អរហទ្ធជំ និវាសេត្វា ឧត្តមំ បព្ពជ្ជាវេសំ គណ្ហិត្វា សាដកយុគលំ អាកាសេ ខិបិ តំ ព្រហ្មា បដិគ្គហេត្វា ព្រហ្មលោកេ ទ្វាទសយោជនិកំ សព្ពរតនមយំ ទុស្សចេតិយមកាសិ។
‘‘កិលេស អប្បហីណេបិ=មហាសត្តស្ស តំ ខណេ,
យស្សានុភាវតោ ឯវំ ទុស្សចូឡា ហិ បូជិតា
តស្មា តម្ម មហាពោធិ-សត្តានំ បដិបត្តិយំ,
ន ករេយ្យ មហុស្សាហំវ-កោ ហិ នាម ពុធោ ជនោ’’តិ;