២. រាធសំយុត្តំ
១. បឋមវគ្គោ
១. មារសុត្តំ
១៦០. សាវត្ថិនិទានំ ។ អថ ខោ អាយស្មា រាធោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា រាធោ ភគវន្តំ ឯតទវោច –
‘‘‘មារោ, មារោ’តិ, ភន្តេ, វុច្ចតិ។ កិត្តាវតា នុ ខោ, ភន្តេ, មារោ’’តិ? ‘‘រូបេ ខោ, រាធ, សតិ មារោ វា អស្ស មារេតា វា យោ វា បន មីយតិ។ តស្មាតិហ ត្វំ, រាធ, រូបំ មារោតិ បស្ស, មារេតាតិ បស្ស, មីយតីតិ បស្ស, រោគោតិ បស្ស, គណ្ឌោតិ បស្ស, សល្លន្តិ បស្ស, អឃន្តិ បស្ស, អឃភូតន្តិ បស្ស។ យេ នំ ឯវំ បស្សន្តិ តេ សម្មា បស្សន្តិ។ វេទនាយ សតិ… សញ្ញាយ សតិ… សង្ខារេសុ សតិ… វិញ្ញាណេ សតិ មារោ វា អស្ស មារេតា វា យោ វា បន មីយតិ។ តស្មាតិហ ត្វំ, រាធ, វិញ្ញាណំ មារោតិ បស្ស, មារេតាតិ បស្ស, មីយតីតិ បស្ស, រោគោតិ បស្ស, គណ្ឌោតិ បស្ស, សល្លន្តិ បស្ស, អឃន្តិ បស្ស, អឃភូតន្តិ បស្ស។ យេ នំ ឯវំ បស្សន្តិ, តេ សម្មា បស្សន្តី’’តិ។
‘‘សម្មាទស្សនំ បន, ភន្តេ, កិមត្ថិយ’’ន្តិ? ‘‘សម្មាទស្សនំ ខោ, រាធ, និព្ពិទត្ថំ’’។ ‘‘និព្ពិទា បន, ភន្តេ, កិមត្ថិយា’’តិ? ‘‘និព្ពិទា ខោ, រាធ, វិរាគត្ថា’’។ ‘‘វិរាគោ បន, ភន្តេ , កិមត្ថិយោ’’តិ? ‘‘វិរាគោ ខោ, រាធ, វិមុត្តត្ថោ’’។ ‘‘វិមុត្តិ បន, ភន្តេ, កិមត្ថិយា’’តិ? ‘‘វិមុត្តិ ខោ, រាធ, និព្ពានត្ថា’’។ ‘‘និព្ពានំ បន, ភន្តេ, កិមត្ថិយ’’ន្តិ? ‘‘អច្ចយាសិ អច្ចសរា (សី. ស្យា. កំ.), អស្ស (បី.), អច្ចយា (ក.), រាធ, បញ្ហំ, នាសក្ខិ បញ្ហស្ស បរិយន្តំ គហេតុំ។ និព្ពានោគធញ្ហិ, រាធ, ព្រហ្មចរិយំ វុស្សតិ, និព្ពានបរាយនំ និព្ពានបរិយោសាន’’ន្តិ។ បឋមំ។
២. សត្តសុត្តំ
១៦១. សាវត្ថិនិទានំ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា រាធោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘‘សត្តោ, សត្តោ’តិ, ភន្តេ, វុច្ចតិ។ កិត្តាវតា នុ ខោ, ភន្តេ , សត្តោតិ វុច្ចតី’’តិ? ‘‘រូបេ ខោ, រាធ, យោ ឆន្ទោ យោ រាគោ យា នន្ទី យា តណ្ហា, តត្រ សត្តោ, តត្រ វិសត្តោ, តស្មា សត្តោតិ វុច្ចតិ។ វេទនាយ… សញ្ញាយ… សង្ខារេសុ… វិញ្ញាណេ យោ ឆន្ទោ យោ រាគោ យា នន្ទី យា តណ្ហា, តត្រ សត្តោ, តត្រ វិសត្តោ, តស្មា សត្តោតិ វុច្ចតិ’’។
‘‘សេយ្យថាបិ, រាធ, កុមារកា វា កុមារិកាយោ វា បំស្វាគារកេហិ កីឡន្តិ។ យាវកីវញ្ច តេសុ បំស្វាគារកេសុ អវិគតរាគា ហោន្តិ អវិគតច្ឆន្ទា អវិគតបេមា អវិគតបិបាសា អវិគតបរិឡាហា អវិគតតណ្ហា, តាវ តានិ បំស្វាគារកានិ អល្លីយន្តិ កេឡាយន្តិ ធនាយន្តិ មនាយន្តិ (សី. បី. ក.) មមាយន្តិ។ យតោ ច ខោ, រាធ, កុមារកា វា កុមារិកាយោ វា តេសុ បំស្វាគារកេសុ វិគតរាគា ហោន្តិ វិគតច្ឆន្ទា វិគតបេមា វិគតបិបាសា វិគតបរិឡាហា វិគតតណ្ហា, អថ ខោ តានិ បំស្វាគារកានិ ហត្ថេហិ ច បាទេហិ ច វិកិរន្តិ វិធមន្តិ វិទ្ធំសេន្តិ វិកីឡនិយំ វិកីឡនិកំ (សី. ស្យា. កំ. បី.) ករោន្តិ។ ឯវមេវ ខោ, រាធ, តុម្ហេបិ រូបំ វិកិរថ វិធមថ វិទ្ធំសេថ វិកីឡនិយំ ករោថ តណ្ហាក្ខយាយ បដិបជ្ជថ។ វេទនំ វិកិរថ វិធមថ វិទ្ធំសេថ វិកីឡនិយំ ករោថ តណ្ហាក្ខយាយ បដិបជ្ជថ។ សញ្ញំ… សង្ខារេ វិកិរថ វិធមថ វិទ្ធំសេថ វិកីឡនិយំ ករោថ តណ្ហាក្ខយាយ បដិបជ្ជថ។ វិញ្ញាណំ វិកិរថ វិធមថ វិទ្ធំសេថ វិកីឡនិយំ ករោថ តណ្ហាក្ខយាយ បដិបជ្ជថ។ តណ្ហាក្ខយោ ហិ, រាធ, និព្ពាន’’ន្តិ។ ទុតិយំ។
៣. ភវនេត្តិសុត្តំ
១៦២. សាវត្ថិនិទានំ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា រាធោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘‘ភវនេត្តិនិរោធោ ភវនេត្តិ (សី. ស្យា. កំ. បី.), ភវនេត្តិនិរោធោ’តិ ភវនេត្តីតិ (សី. ស្យា. កំ.), ភន្តេ, វុច្ចតិ។ កតមា នុ ខោ, ភន្តេ, ភវនេត្តិ, កតមោ ភវនេត្តិនិរោធោ’’តិ? ‘‘រូបេ ខោ, រាធ, យោ ឆន្ទោ យោ រាគោ យា នន្ទី យា តណ្ហា យេ ឧបយុបាទានា ចេតសោ អធិដ្ឋានាភិនិវេសានុសយា – អយំ វុច្ចតិ ភវនេត្តិ។ តេសំ និរោធោ និរោធា (សី. ស្យា. កំ. បី.) ភវនេត្តិនិរោធោ។ វេទនាយ… សញ្ញាយ… សង្ខារេសុ … វិញ្ញាណេ យោ ឆន្ទោ…បេ.… អធិដ្ឋានាភិនិវេសានុសយា – អយំ វុច្ចតិ ភវនេត្តិ។ តេសំ និរោធោ ភវនេត្តិនិរោធោ’’តិ។ តតិយំ។
៤. បរិញ្ញេយ្យសុត្តំ
១៦៣. សាវត្ថិនិទានំ។ អាយស្មា រាធោ យេន ភគវា តេនុបសង្កមិ; ឧបសង្កមិត្វា ភគវន្តំ អភិវាទេត្វា ឯកមន្តំ និសីទិ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ អាយស្មន្តំ រាធំ ភគវា ឯតទវោច –
‘‘បរិញ្ញេយ្យេ ច, រាធ, ធម្មេ ទេសេស្សាមិ បរិញ្ញញ្ច បរិញ្ញាតាវិំ បុគ្គលញ្ច។ តំ សុណាហិ, សាធុកំ មនសិ ករោហិ; ភាសិស្សាមី’’តិ។ ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’តិ ខោ អាយស្មា រាធោ ភគវតោ បច្ចស្សោសិ។ ភគវា ឯតទវោច – ‘‘កតមេ ច, រាធ, បរិញ្ញេយ្យា ធម្មា? រូបំ ខោ, រាធ, បរិញ្ញេយ្យោ ធម្មោ, វេទនា បរិញ្ញេយ្យោ ធម្មោ, សញ្ញា បរិញ្ញេយ្យោ ធម្មោ, សង្ខារា បរិញ្ញេយ្យោ ធម្មោ, វិញ្ញាណំ បរិញ្ញេយ្យោ ធម្មោ។ ឥមេ វុច្ចន្តិ, រាធ, បរិញ្ញេយ្យា ធម្មា។ កតមា ច, រាធ, បរិញ្ញា? យោ ខោ, រាធ, រាគក្ខយោ ទោសក្ខយោ មោហក្ខយោ – អយំ វុច្ចតិ, រាធ, បរិញ្ញា។ កតមោ ច, រាធ, បរិញ្ញាតាវី បុគ្គលោ? ‘អរហា’តិស្ស វចនីយំ។ យ្វាយំ អាយស្មា ឯវំនាមោ ឯវំគោត្តោ – អយំ វុច្ចតិ, រាធ, បរិញ្ញាតាវី បុគ្គលោ’’តិ។ ចតុត្ថំ។
៥. សមណសុត្តំ
១៦៤. សាវត្ថិនិទានំ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ អាយស្មន្តំ រាធំ ភគវា ឯតទវោច – ‘‘បញ្ចិមេ, រាធ, ឧបាទានក្ខន្ធា។ កតមេ បញ្ច? រូបុបាទានក្ខន្ធោ, វេទនុបាទានក្ខន្ធោ, សញ្ញុបាទានក្ខន្ធោ , សង្ខារុបាទានក្ខន្ធោ, វិញ្ញាណុបាទានក្ខន្ធោ។ យេ ហិ កេចិ, រាធ, សមណា វា ព្រាហ្មណា វា ឥមេសំ បញ្ចន្នំ ឧបាទានក្ខន្ធានំ អស្សាទញ្ច អាទីនវញ្ច និស្សរណញ្ច យថាភូតំ នប្បជានន្តិ; ន មេ តេ, រាធ, សមណា វា ព្រាហ្មណា វា សមណេសុ វា សមណសម្មតា ព្រាហ្មណេសុ វា ព្រាហ្មណសម្មតា, ន ច បន តេ អាយស្មន្តោ សាមញ្ញត្ថំ វា ព្រហ្មញ្ញត្ថំ វា ទិដ្ឋេវ ធម្មេ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា ឧបសម្បជ្ជ វិហរន្តិ។ យេ ច ខោ កេចិ, រាធ, សមណា វា ព្រាហ្មណា វា ឥមេសំ បញ្ចន្នំ ឧបាទានក្ខន្ធានំ អស្សាទញ្ច អាទីនវញ្ច និស្សរណញ្ច យថាភូតំ បជានន្តិ; តេ ខោ មេ, រាធ, សមណា វា ព្រាហ្មណា វា សមណេសុ ចេវ សមណសម្មតា ព្រាហ្មណេសុ ច ព្រាហ្មណសម្មតា , តេ ច បនាយស្មន្តោ សាមញ្ញត្ថញ្ច ព្រហ្មញ្ញត្ថញ្ច ទិដ្ឋេវ ធម្មេ សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា ឧបសម្បជ្ជ វិហរន្តី’’តិ។ បញ្ចមំ។
៦. ទុតិយសមណសុត្តំ
១៦៥. សាវត្ថិនិទានំ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ អាយស្មន្តំ រាធំ ភគវា ឯតទវោច – ‘‘បញ្ចិមេ, រាធ, ឧបាទានក្ខន្ធា។ កតមេ បញ្ច? រូបុបាទានក្ខន្ធោ…បេ.… វិញ្ញាណុបាទានក្ខន្ធោ។ យេ ហិ កេចិ, រាធ, សមណា វា ព្រាហ្មណា វា ឥមេសំ បញ្ចន្នំ ឧបាទានក្ខន្ធានំ សមុទយញ្ច អត្ថង្គមញ្ច អស្សាទញ្ច អាទីនវញ្ច និស្សរណញ្ច យថាភូតំ នប្បជានន្តិ…បេ.… សយំ អភិញ្ញា សច្ឆិកត្វា ឧបសម្បជ្ជ វិហរន្តី’’តិ។ ឆដ្ឋំ។
៧. សោតាបន្នសុត្តំ
១៦៦. សាវត្ថិនិទានំ ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ អាយស្មន្តំ រាធំ ភគវា ឯតទវោច – ‘‘បញ្ចិមេ, រាធ, ឧបាទានក្ខន្ធា។ កតមេ បញ្ច? រូបុបាទានក្ខន្ធោ…បេ.… វិញ្ញាណុបាទានក្ខន្ធោ។ យតោ ខោ, រាធ, អរិយសាវកោ ឥមេសំ បញ្ចន្នំ ឧបាទានក្ខន្ធានំ សមុទយញ្ច អត្ថង្គមញ្ច អស្សាទញ្ច អាទីនវញ្ច និស្សរណញ្ច យថាភូតំ បជានាតិ – អយំ វុច្ចតិ, រាធ, អរិយសាវកោ សោតាបន្នោ អវិនិបាតធម្មោ និយតោ សម្ពោធិបរាយនោ’’តិ។ សត្តមំ។
៨. អរហន្តសុត្តំ
១៦៧. សាវត្ថិនិទានំ ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ អាយស្មន្តំ រាធំ ភគវា ឯតទវោច – ‘‘បញ្ចិមេ, រាធ, ឧបាទានក្ខន្ធា។ កតមេ បញ្ច? រូបុបាទានក្ខន្ធោ…បេ.… វិញ្ញាណុបាទានក្ខន្ធោ។ យតោ ខោ, រាធ, ភិក្ខុ ឥមេសំ បញ្ចន្នំ ឧបាទានក្ខន្ធានំ សមុទយញ្ច អត្ថង្គមញ្ច អស្សាទញ្ច អាទីនវញ្ច និស្សរណញ្ច យថាភូតំ វិទិត្វា អនុបាទាវិមុត្តោ ហោតិ – អយំ វុច្ចតិ, រាធ, អរហំ ខីណាសវោ វុសិតវា កតករណីយោ ឱហិតភារោ អនុប្បត្តសទត្ថោ បរិក្ខីណភវសំយោជនោ សម្មទញ្ញាវិមុត្តោ’’តិ។ អដ្ឋមំ។
៩. ឆន្ទរាគសុត្តំ
១៦៨. សាវត្ថិនិទានំ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ អាយស្មន្តំ រាធំ ភគវា ឯតទវោច – ‘‘រូបេ ខោ, រាធ, យោ ឆន្ទោ យោ រាគោ យា នន្ទី យា តណ្ហា, តំ បជហថ។ ឯវំ តំ រូបំ បហីនំ ភវិស្សតិ ឧច្ឆិន្នមូលំ តាលាវត្ថុកតំ អនភាវំកតំ អាយតិំ អនុប្បាទធម្មំ។ វេទនាយ យោ ឆន្ទោ យោ រាគោ យា នន្ទី យា តណ្ហា, តំ បជហថ ។ ឯវំ សា វេទនា បហីនា ភវិស្សតិ ឧច្ឆិន្នមូលា តាលាវត្ថុកតា អនភាវំកតា អាយតិំ អនុប្បាទធម្មា។ សញ្ញាយ… សង្ខារេសុ យោ ឆន្ទោ យោ រាគោ យា នន្ទី យា តណ្ហា, តំ បជហថ។ ឯវំ តេ សង្ខារា បហីនា ភវិស្សន្តិ ឧច្ឆិន្នមូលា តាលាវត្ថុកតា អនភាវំកតា អាយតិំ អនុប្បាទធម្មា។ វិញ្ញាណេ យោ ឆន្ទោ យោ រាគោ យា នន្ទី យា តណ្ហា, តំ បជហថ។ ឯវំ តំ វិញ្ញាណំ បហីនំ ភវិស្សតិ…បេ.… អនុប្បាទធម្ម’’ន្តិ។ នវមំ។
១០. ទុតិយឆន្ទរាគសុត្តំ
១៦៩. សាវត្ថិនិទានំ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ អាយស្មន្តំ រាធំ ភគវា ឯតទវោច – ‘‘រូបេ ខោ, រាធ, យោ ឆន្ទោ យោ រាគោ យា នន្ទី យា តណ្ហា យេ ឧបយុបាទានា ចេតសោ អធិដ្ឋានាភិនិវេសានុសយា, តេ បជហថ។ ឯវំ តំ រូបំ បហីនំ ភវិស្សតិ ឧច្ឆិន្នមូលំ តាលាវត្ថុកតំ អនភាវំកតំ អាយតិំ អនុប្បាទធម្មំ។ វេទនាយ យោ ឆន្ទោ យោ រាគោ យា នន្ទី យា តណ្ហា យេ ឧបយុបាទានា ចេតសោ អធិដ្ឋានាភិនិវេសានុសយា, តេ បជហថ។ ឯវំ សា វេទនា បហីនា ភវិស្សតិ ឧច្ឆិន្នមូលា តាលាវត្ថុកតា អនភាវំកតា អាយតិំ អនុប្បាទធម្មា។ សញ្ញាយ… សង្ខារេសុ យោ ឆន្ទោ យោ រាគោ យា នន្ទី យា តណ្ហា យេ ឧបយុបាទានា ចេតសោ អធិដ្ឋានាភិនិវេសានុសយា, តេ បជហថ។ ឯវំ តេ សង្ខារា បហីនា ភវិស្សន្តិ ឧច្ឆិន្នមូលា តាលាវត្ថុកតា អនភាវំកតា អាយតិំ អនុប្បាទធម្មា។ វិញ្ញាណេ យោ ឆន្ទោ យោ រាគោ យា នន្ទី យា តណ្ហា យេ ឧបយុបាទានា ចេតសោ អធិដ្ឋានាភិនិវេសានុសយា, តេ បជហថ។ ឯវំ តំ វិញ្ញាណំ បហីនំ ភវិស្សតិ ឧច្ឆិន្នមូលំ តាលាវត្ថុកតំ អនភាវំកតំ អាយតិំ អនុប្បាទធម្ម’’ន្តិ។ ទសមំ។
រាធសំយុត្តស្ស បឋមោ វគ្គោ។
តស្សុទ្ទានំ –
មារោ សត្តោ ភវនេត្តិ, បរិញ្ញេយ្យា សមណា ទុវេ;
សោតាបន្នោ អរហា ច, ឆន្ទរាគាបរេ ទុវេតិ។
២. ទុតិយវគ្គោ
១. មារសុត្តំ
១៧០. សាវត្ថិនិទានំ ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា រាធោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘‘មារោ, មារោ’តិ, ភន្តេ, វុច្ចតិ។ កតមោ នុ ខោ, ភន្តេ, មារោ’’តិ? ‘‘រូបំ ខោ, រាធ, មារោ, វេទនា មារោ, សញ្ញា មារោ, សង្ខារា មារោ, វិញ្ញាណំ មារោ។ ឯវំ បស្សំ, រាធ, សុតវា អរិយសាវកោ រូបស្មិម្បិ និព្ពិន្ទតិ, វេទនាយបិ និព្ពិន្ទតិ, សញ្ញាយបិ និព្ពិន្ទតិ, សង្ខារេសុបិ និព្ពិន្ទតិ, វិញ្ញាណស្មិម្បិ និព្ពិន្ទតិ។ និព្ពិន្ទំ វិរជ្ជតិ; វិរាគា វិមុច្ចតិ។ វិមុត្តស្មិំ វិមុត្តមិតិ ញាណំ ហោតិ។ ‘ខីណា ជាតិ, វុសិតំ ព្រហ្មចរិយំ, កតំ ករណីយំ, នាបរំ ឥត្ថត្តាយា’តិ បជានាតី’’តិ។ បឋមំ។
២. មារធម្មសុត្តំ
១៧១. សាវត្ថិនិទានំ ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា រាធោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘‘មារធម្មោ, មារធម្មោ’តិ, ភន្តេ, វុច្ចតិ។ កតមោ នុ ខោ, ភន្តេ, មារធម្មោ’’តិ? ‘‘រូបំ ខោ, រាធ, មារធម្មោ, វេទនា មារធម្មោ, សញ្ញា មារធម្មោ, សង្ខារា មារធម្មោ, វិញ្ញាណំ មារធម្មោ។ ឯវំ បស្សំ…បេ.… នាបរំ ឥត្ថត្តាយាតិ បជានាតី’’តិ។ ទុតិយំ។
៣. អនិច្ចសុត្តំ
១៧២. សាវត្ថិនិទានំ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា រាធោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘‘អនិច្ចំ, អនិច្ច’ន្តិ, ភន្តេ, វុច្ចតិ។ កតមំ នុ ខោ, ភន្តេ, អនិច្ច’’ន្តិ? ‘‘រូបំ ខោ, រាធ, អនិច្ចំ, វេទនា អនិច្ចា, សញ្ញា អនិច្ចា, សង្ខារា អនិច្ចា, វិញ្ញាណំ អនិច្ចំ។ ឯវំ បស្សំ…បេ.… នាបរំ ឥត្ថត្តាយាតិ បជានាតី’’តិ។ តតិយំ។
៤. អនិច្ចធម្មសុត្តំ
១៧៣. សាវត្ថិនិទានំ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា រាធោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘‘អនិច្ចធម្មោ, អនិច្ចធម្មោ’តិ, ភន្តេ, វុច្ចតិ។ កតមោ នុ ខោ, ភន្តេ, អនិច្ចធម្មោ’’តិ? ‘‘រូបំ ខោ, រាធ, អនិច្ចធម្មោ, វេទនា អនិច្ចធម្មោ , សញ្ញា អនិច្ចធម្មោ, សង្ខារា អនិច្ចធម្មោ, វិញ្ញាណំ អនិច្ចធម្មោ។ ឯវំ បស្សំ…បេ.… នាបរំ ឥត្ថត្តាយាតិ បជានាតី’’តិ។ ចតុត្ថំ។
៥. ទុក្ខសុត្តំ
១៧៤. សាវត្ថិនិទានំ ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា រាធោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘‘ទុក្ខំ, ទុក្ខ’ន្តិ, ភន្តេ, វុច្ចតិ។ កតមំ នុ ខោ, ភន្តេ, ទុក្ខ’’ន្តិ? ‘‘រូបំ ខោ, រាធ, ទុក្ខំ, វេទនា ទុក្ខា, សញ្ញា ទុក្ខា, សង្ខារា ទុក្ខា, វិញ្ញាណំ ទុក្ខំ។ ឯវំ បស្សំ…បេ.… នាបរំ ឥត្ថត្តាយាតិ បជានាតី’’តិ។ បញ្ចមំ។
៦. ទុក្ខធម្មសុត្តំ
១៧៥. សាវត្ថិនិទានំ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា រាធោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘‘ទុក្ខធម្មោ, ទុក្ខធម្មោ’តិ, ភន្តេ, វុច្ចតិ។ កតមោ នុ ខោ, ភន្តេ, ទុក្ខធម្មោ’’តិ? ‘‘រូបំ ខោ, រាធ, ទុក្ខធម្មោ, វេទនា ទុក្ខធម្មោ, សញ្ញា ទុក្ខធម្មោ, សង្ខារា ទុក្ខធម្មោ, វិញ្ញាណំ ទុក្ខធម្មោ។ ឯវំ បស្សំ…បេ.… នាបរំ ឥត្ថត្តាយាតិ បជានាតី’’តិ។ ឆដ្ឋំ។
៧. អនត្តសុត្តំ
១៧៦. សាវត្ថិនិទានំ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា រាធោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘‘អនត្តា, អនត្តា’តិ, ភន្តេ, វុច្ចតិ។ កតមោ នុ ខោ, ភន្តេ, អនត្តា’’តិ? ‘‘រូបំ ខោ, រាធ, អនត្តា, វេទនា អនត្តា, សញ្ញា អនត្តា, សង្ខារា អនត្តា, វិញ្ញាណំ អនត្តា។ ឯវំ បស្សំ…បេ.… នាបរំ ឥត្ថត្តាយាតិ បជានាតី’’តិ។ សត្តមំ។
៨. អនត្តធម្មសុត្តំ
១៧៧. សាវត្ថិនិទានំ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា រាធោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘‘អនត្តធម្មោ, អនត្តធម្មោ’តិ, ភន្តេ, វុច្ចតិ។ កតមោ នុ ខោ, ភន្តេ, អនត្តធម្មោ’’តិ? ‘‘រូបំ ខោ, រាធ, អនត្តធម្មោ, វេទនា អនត្តធម្មោ , សញ្ញា អនត្តធម្មោ, សង្ខារា អនត្តធម្មោ, វិញ្ញាណំ អនត្តធម្មោ។ ឯវំ បស្សំ…បេ.… នាបរំ ឥត្ថត្តាយាតិ បជានាតី’’តិ។ អដ្ឋមំ។
៩.ខយធម្មសុត្តំ
១៧៨. សាវត្ថិនិទានំ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា រាធោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘‘ខយធម្មោ, ខយធម្មោ’តិ, ភន្តេ, វុច្ចតិ។ កតមោ នុ ខោ, ភន្តេ, ខយធម្មោ’’តិ? ‘‘រូបំ ខោ, រាធ, ខយធម្មោ, វេទនា ខយធម្មោ, សញ្ញា ខយធម្មោ, សង្ខារា ខយធម្មោ, វិញ្ញាណំ ខយធម្មោ។ ឯវំ បស្សំ…បេ.… នាបរំ ឥត្ថត្តាយាតិ បជានាតី’’តិ។ នវមំ។
១០. វយធម្មសុត្តំ
១៧៩. សាវត្ថិនិទានំ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា រាធោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘‘វយធម្មោ, វយធម្មោ’តិ, ភន្តេ, វុច្ចតិ។ កតមោ នុ ខោ, ភន្តេ, វយធម្មោ’’តិ? ‘‘រូបំ ខោ, រាធ, វយធម្មោ, វេទនា វយធម្មោ, សញ្ញា វយធម្មោ, សង្ខារា វយធម្មោ, វិញ្ញាណំ វយធម្មោ ។ ឯវំ បស្សំ…បេ.… នាបរំ ឥត្ថត្តាយាតិ បជានាតី’’តិ។ ទសមំ។
១១. សមុទយធម្មសុត្តំ
១៨០. សាវត្ថិនិទានំ ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា រាធោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘‘សមុទយធម្មោ, សមុទយធម្មោ’តិ, ភន្តេ, វុច្ចតិ។ កតមោ នុ ខោ, ភន្តេ, សមុទយធម្មោ’’តិ? ‘‘រូបំ ខោ, រាធ, សមុទយធម្មោ, វេទនា សមុទយធម្មោ, សញ្ញា សមុទយធម្មោ, សង្ខារា សមុទយធម្មោ, វិញ្ញាណំ សមុទយធម្មោ។ ឯវំ បស្សំ…បេ.… នាបរំ ឥត្ថត្តាយាតិ បជានាតី’’តិ។ ឯកាទសមំ។
១២. និរោធធម្មសុត្តំ
១៨១. សាវត្ថិនិទានំ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា រាធោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘‘និរោធធម្មោ, និរោធធម្មោ’តិ , ភន្តេ, វុច្ចតិ។ កតមោ នុ ខោ, ភន្តេ, និរោធធម្មោ’’តិ? ‘‘រូបំ ខោ, រាធ, និរោធធម្មោ, វេទនា និរោធធម្មោ, សញ្ញា និរោធធម្មោ, សង្ខារា និរោធធម្មោ, វិញ្ញាណំ និរោធធម្មោ។ ឯវំ បស្សំ…បេ.… នាបរំ ឥត្ថត្តាយាតិ បជានាតី’’តិ។ ទ្វាទសមំ។
រាធសំយុត្តស្ស ទុតិយោ វគ្គោ។
តស្សុទ្ទានំ –
មារោ ច មារធម្មោ ច, អនិច្ចេន អបរេ ទុវេ;
ទុក្ខេន ច ទុវេ វុត្តា, អនត្តេន អនត្តេហិ (សី. ស្យា. កំ.) តថេវ ច;
ខយវយសមុទយំ, និរោធធម្មេន ទ្វាទសាតិ។
៣. អាយាចនវគ្គោ
១-១១. មារាទិសុត្តឯកាទសកំ
១៨២. សាវត្ថិនិទានំ ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា រាធោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘សាធុ មេ, ភន្តេ, ភគវា សំខិត្តេន ធម្មំ ទេសេតុ, យមហំ ភគវតោ ធម្មំ សុត្វា ឯកោ វូបកដ្ឋោ អប្បមត្តោ អាតាបី បហិតត្តោ វិហរេយ្យ’’ន្តិ។
‘‘យោ ខោ, រាធ, មារោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ, រាគោ បហាតព្ពោ, ឆន្ទរាគោ បហាតព្ពោ សីហឡបោត្ថកេ បន ‘‘តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោតិ ឯកំ សុត្តំ, តត្រ តេ រាគោ បហាតព្ពោតិ ឯកំ សុត្តំ, តត្រ តេ ឆន្ទរាគោ បហាតព្ពោតិ ឯកំ សុត្ត’’ន្តិ ឯវំ វិសុំ វិសុំ តីណិ សុត្តានិ វិភជិត្វា ទស្សិតានិ។ ឯវមុបរិសុត្តេសុបិ។ កោ ច, រាធ, មារោ? រូបំ ខោ, រាធ, មារោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ, រាគោ បហាតព្ពោ, ឆន្ទរាគោ បហាតព្ពោ សីហឡបោត្ថកេ បន ‘‘តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោតិ ឯកំ សុត្តំ, តត្រ តេ រាគោ បហាតព្ពោតិ ឯកំ សុត្តំ, តត្រ តេ ឆន្ទរាគោ បហាតព្ពោតិ ឯកំ សុត្ត’’ន្តិ ឯវំ វិសុំ វិសុំ តីណិ សុត្តានិ វិភជិត្វា ទស្សិតានិ។ ឯវមុបរិសុត្តេសុបិ។ វេទនា មារោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ…បេ.… សញ្ញា មារោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ…បេ.… សង្ខារា មារោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ…បេ.… វិញ្ញាណំ មារោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ…បេ.… យោ ខោ, រាធ, មារោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ, រាគោ បហាតព្ពោ, ឆន្ទរាគោ បហាតព្ពោ’’តិ។
១៨៣. យោ ខោ, រាធ, មារធម្មោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ, រាគោ បហាតព្ពោ, ឆន្ទរាគោ បហាតព្ពោ…បេ.…។
១៨៤. យំ ខោ, រាធ, អនិច្ចំ…បេ.…។
១៨៥. យោ ខោ, រាធ, អនិច្ចធម្មោ…បេ.…។
១៨៦. យំ ខោ, រាធ, ទុក្ខំ…បេ.…។
១៨៧. យោ ខោ, រាធ, ទុក្ខធម្មោ…បេ.…។
១៨៨. យោ ខោ, រាធ, អនត្តា…បេ.…។
១៨៩. យោ ខោ, រាធ, អនត្តធម្មោ…បេ.…។
១៩០. យោ ខោ, រាធ, ខយធម្មោ…បេ.…។
១៩១. យោ ខោ, រាធ, វយធម្មោ…បេ.…។
១៩២. យោ ខោ, រាធ, សមុទយធម្មោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ, រាគោ បហាតព្ពោ, ឆន្ទរាគោ បហាតព្ពោ…បេ.…។
១២. និរោធធម្មសុត្តំ
១៩៣. សាវត្ថិនិទានំ។ ឯកមន្តំ និសិន្នោ ខោ អាយស្មា រាធោ ភគវន្តំ ឯតទវោច – ‘‘សាធុ មេ, ភន្តេ, ភគវា សំខិត្តេន ធម្មំ ទេសេតុ, យមហំ ភគវតោ ធម្មំ សុត្វា ឯកោ វូបកដ្ឋោ អប្បមត្តោ អាតាបី បហិតត្តោ វិហរេយ្យ’’ន្តិ។
‘‘យោ ខោ, រាធ, និរោធធម្មោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ, រាគោ បហាតព្ពោ, ឆន្ទរាគោ បហាតព្ពោ។ កោ ច, រាធ, និរោធធម្មោ? រូបំ ខោ, រាធ, និរោធធម្មោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ…បេ.… វេទនា និរោធធម្មោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ…បេ.… សញ្ញា និរោធធម្មោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ…បេ.… សង្ខារា និរោធធម្មោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ…បេ.… វិញ្ញាណំ និរោធធម្មោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ…បេ.… យោ ខោ, រាធ, និរោធធម្មោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ, រាគោ បហាតព្ពោ, ឆន្ទរាគោ បហាតព្ពោ’’តិ សីហឡបោត្ថកេ បន ឥមស្មិំ វគ្គេ ឆត្តិំស សុត្តានិ វិភត្តានិ ឯកេកំ សុត្តំ តីណិ តីណិ កត្វា, ឯវំ ចតុត្ថវគ្គេបិ។
អាយាចនវគ្គោ តតិយោ។
តស្សុទ្ទានំ –
មារោ ច មារធម្មោ ច, អនិច្ចេន អបរេ ទុវេ;
ទុក្ខេន ច ទុវេ វុត្តា, អនត្តេន តថេវ ច;
ខយវយសមុទយំ, និរោធធម្មេន ទ្វាទសាតិ។
៤. ឧបនិសិន្នវគ្គោ
១-១១. មារាទិសុត្តឯកាទសកំ
១៩៤. សាវត្ថិនិទានំ ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ អាយស្មន្តំ រាធំ ភគវា ឯតទវោច – ‘‘យោ ខោ, រាធ, មារោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ, រាគោ បហាតព្ពោ, ឆន្ទរាគោ បហាតព្ពោ។ កោ ច, រាធ, មារោ? រូបំ ខោ, រាធ, មារោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ…បេ.… វិញ្ញាណំ មារោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ…បេ.… យោ ខោ, រាធ, មារោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ, រាគោ បហាតព្ពោ, ឆន្ទរាគោ បហាតព្ពោ’’តិ។
១៩៥. យោ ខោ, រាធ, មារធម្មោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ, រាគោ បហាតព្ពោ, ឆន្ទរាគោ បហាតព្ពោ…បេ.…។
១៩៦. យំ ខោ, រាធ, អនិច្ចំ…បេ.…។
១៩៧. យោ ខោ, រាធ, អនិច្ចធម្មោ…បេ.…។
១៩៨. យំ ខោ, រាធ, ទុក្ខំ…បេ.…។
១៩៩. យោ ខោ, រាធ, ទុក្ខធម្មោ…បេ.…។
២០០. យោ ខោ, រាធ, អនត្តា…បេ.…។
២០១. យោ ខោ, រាធ, អនត្តធម្មោ…បេ.…។
២០២. យោ ខោ, រាធ, ខយធម្មោ…បេ.…។
២០៣. យោ ខោ, រាធ, វយធម្មោ…បេ.…។
២០៤. យោ ខោ, រាធ, សមុទយធម្មោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ, រាគោ បហាតព្ពោ, ឆន្ទរាគោ បហាតព្ពោ…បេ.…។
១២. និរោធធម្មសុត្តំ
២០៥. សាវត្ថិនិទានំ។ ឯកមន្តំ និសិន្នំ ខោ អាយស្មន្តំ រាធំ ភគវា ឯតទវោច – ‘‘យោ ខោ, រាធ, និរោធធម្មោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ, រាគោ បហាតព្ពោ, ឆន្ទរាគោ បហាតព្ពោ។ កោ ច, រាធ, និរោធធម្មោ? រូបំ ខោ, រាធ, និរោធធម្មោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ, រាគោ បហាតព្ពោ, ឆន្ទរាគោ បហាតព្ពោ។ វេទនា…បេ.… សញ្ញា…បេ.… សង្ខារា…បេ.… វិញ្ញាណំ និរោធធម្មោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ, រាគោ បហាតព្ពោ, ឆន្ទរាគោ បហាតព្ពោ។ យោ ខោ, រាធ, និរោធធម្មោ; តត្រ តេ ឆន្ទោ បហាតព្ពោ, រាគោ បហាតព្ពោ, ឆន្ទរាគោ បហាតព្ពោ’’តិ។
ឧបនិសិន្នវគ្គោ ចតុត្ថោ។
តស្សុទ្ទានំ –
មារោ ច មារធម្មោ ច, អនិច្ចេន អបរេ ទុវេ;
ទុក្ខេន ច ទុវេ វុត្តា, អនត្តេន តថេវ ច;
ខយវយសមុទយំ, និរោធធម្មេន ទ្វាទសាតិ។
រាធសំយុត្តំ សមត្តំ។